Flevoland maakt werk van duurzame energie Hans Rijnten – Provincie Flevoland Chris de Visser – Acrres Pieter Bergmeijer – Trilance
6 december 2007
Workshop bioraffinage
1
Inhoud presentatie • Flevoland maakt werk van duurzame energie • Bio-energie en groene grondstoffen • Praktijkvoorbeelden • Kritische succesfactoren • Ondersteuning vanuit de overheid • ACRRES en het Oregano-project 6 december 2007
Workshop bioraffinage
2
Flevoland… …maakt werk van duurzame energie • Ambitie duurzame energie 60% in 2013 • Koppeling doelstelling voor duurzame energie en economie/werkgelegenheid • Inzetten op 3 sporen: – Windenergie – Bio-energie en groene grondstoffen – Gebouwde omgeving 6 december 2007
Workshop bioraffinage
3
Bio-energie & groene grondstoffen Biomassa
Omzetting
Producten
GFT, teelt, import, agro-residuen
fermentatie, vergisting, vergassing, torrefactie, pyrolyse, …..
energie, chemicaliën en voeding
Elektriciteit Groen Gas Bio-brandstoffen: • bio-ethanol • bio-diesel Materialen en Bio-chemicaliën 6 december 2007
Workshop bioraffinage
4 Voedingsbestanddelen
Bio-energie & groene grondstoffen • Bestuurlijke en politieke ambitie provincie, • Economisch sterke agrarische sector, • Innovatieve kracht MKB, • Concentratie R&D/advies/opleiding, • Ruimte: productie, verwerking en logistiek • en praktijkvoorbeelden ¾ bieden kansen om te bouwen aan lokale ketens voor bioraffinage met toegevoegde waarde voor regionale economie! 6 december 2007
Workshop bioraffinage
5
Praktijkvoorbeelden o.a. 1. 2. 3. 4. 5.
Orgaworld – Lelystad Nuon Houtverbranding - Lelystad Project biogas Flevoland (4 pilots) AquaPhyto - Zeewolde; algenkweek WUR/ACRRES; Application Centre for Renewable RESources - Lelystad 6. Bio-ethanolproductie; Soepenberg 7. Splainex; pyrolyse productie- en testfaciliteit 6 december 2007
Workshop bioraffinage
6
7
1 6 5 2
3
3 3 3
4 6 december 2007
Workshop bioraffinage
7
Kritische succesfactoren • Bio-energie & groene grondstoffen speerpunt in (Provinciaal) beleid • Concentratie van R&D/advies/opleiding en koppeling met bedrijfsleven (ACRRES) • Agrarische sector in Flevoland drijvende kracht • Ruimte voor ‘schaalvergroting’ • (Experimenteer)ruimte voor innovatie • Clustervorming; vraag/aanbod/kennis • Coördinatie 1-loketfunctie bio-energie 6 december 2007
Workshop bioraffinage
8
Ondersteuning overheid • Visievorming: faciliteren onpartijdige denktank die transitiespoor bioraffinage vormgeeft; • Ruimtelijk spoor: overheden in gesprek over bieden van ruimte; • Vergunningverlening: (experimenteer)ruimte bieden voor innovatie; • 1-loket: accountmanager voor afstemming van vraag en aanbod en koppeling van projecten en processen. 6 december 2007
Workshop bioraffinage
9
ACRRES • Toepassingscentrum voor Duurzame Energie & Grondstoffen • Missie: Ontwikkelen, testen en demonstreren van duurzame energieproducten en toepassingen van duurzame grondstoffen en reststromen. • Samen met bedrijfsleven, onderwijs, kennisinstellingen belangenorganisaties, overheden
6 december 2007
Workshop bioraffinage
10
Experimenteerruimte • 1200 ha • Grens platteland – bebouwing (industrieterrein & woonwijk) • Kennis van WUR • Ligging Oost-West As Flevoland • Nauw contact met gemeente en provincie • Ruime praktische ervaring met productie van biomassa (duurzaamheid, sturing productie)
6 december 2007
Workshop bioraffinage
11
4 Pijlers Experimenteren
Demonstreren Leren
Testen
6 december 2007
Workshop bioraffinage
12
Activiteiten en plannen • Oreganoketen: bioraffinage – Etherische olie – Antioxidanten – Energie
• Windenergie: 52 MW • Biodieseldemo in landbouwtrekkers • • • •
Testlocaties windmolens en zonne-energie Mestvergisting en koppeling van processen Ontwikkeling prototypes ……….
6 december 2007
Workshop bioraffinage
13
Kritische succesfactoren 1. Bio-energie & groene grondstoffen speerpunt in (Provinciaal) beleid 2. Concentratie van R&D/advies/opleiding en koppeling met bedrijfsleven (ACRRES) 3. Agrarische sector in Flevoland drijvende kracht 4. Ruimte voor ‘schaalvergroting’ 5. (Experimenteer)ruimte voor innovatie 6. Clustervorming; vraag/aanbod/kennis 7. Coördinatie 1-loketfunctie bio-energie 6 december 2007
Workshop bioraffinage
15
Speerpunt provinciaal beleid • Hoe van speerpunt in beleid naar actie en implementatie in de praktijk? – Is potentie aanwezig? – Welke instrumenten worden ingezet? – Afstemming provinciaal en gemeentelijk beleid
6 december 2007
Workshop bioraffinage
16
ACRRES: bundeling van kachten • Strategische samenwerking of samenwerking op projectbasis? • Hoe synergie bereiken tussen partners? • Op welke basis onderzoek koppelen met bedrijfsleven? • Verhouding pre-competitief – competitief onderzoek • Bioraffinage (oregano): interactie opeenvolgende stappen 6 december 2007
Workshop bioraffinage
17
Ruimte voor schaalvergroting • Ruimtelijke visie vereist om groene grondstoffen te faciliteren. • Hoe afstemming realiseren tussen betrokken partijen (overheden, bedrijven, belangenbehartigers)? • Pro-actieve vergunningverlening
6 december 2007
Workshop bioraffinage
18
Experimenteerruimte • Vergunningbeleid: tijdelijke ontheffing of vergunning (ACRRES)? • Bereidheid tot nemen van risico’s • Geduld
6 december 2007
Workshop bioraffinage
19
Oregano • Etherische olie met carvacrol • Antimicrobiële activiteit • Nieuwe selecties • Toepassing als diervoederadditief • Perspectief – om dierziektes tegen te gaan – in verpakkingsmaterialen – antioxidanten als conserveermiddel
6 december 2007
Workshop bioraffinage
20
Keten
6 december 2007
Workshop bioraffinage
21
Oregano-case en kritische succesfactoren • Optimalisatie van opeenvolgende stappen (cascade) • Bereidheid tot risico bij agrarisch ondernemers Æ onderling vertrouwen • Samenwerking onderzoek - bedrijfsleven • Provincie heeft risico durven lopen • Veel tijd nodig voor de volledige ontwikkeling Æ samenwerking met verschillende partners per processtap 6 december 2007
Workshop bioraffinage
22
