februari 2015
Nadere duiding weerbaarheid i.r.t. eigenaarschap
Aanleiding: In januari 2015 zijn de scholen gestart met weerbaarheidstrainingen. Deze trainingen gaan samen met trainingen van leerkrachten/ teams en met informatie en betrokkenheid van ouders. De trainingen worden gegeven door Ton Coolen. De driehoek kind- school- ouders , het werken aan een uniforme aanpak en eigenaarschap staan centraal in de trainingen. Medewerkers en bestuur van SKO Maasdal hebben aangegeven ontwikkeling voor allen te willen bewerkstelligen door samen te werken en door eigenaarschap (lees ruimte en verantwoordelijkheid). Leerlingen en medewerkers tonen zich eigenaar voor hun eigen leren en leggen hierover verantwoording af. Medewerkers tonen zich eigenaar van hun eigen ontwikkeling ten opzichte van de schoolontwikkeling en leggen hierover verantwoording af. De ontwikkeling van het individu is verbonden met de ontwikkeling van de mensen die hen omringen. Je leert, leeft en ontwikkelt je niet alleen. Hier komen een aantal vaardigheden (en kennis) om de hoek die aandacht vragen. Grofweg samen te vatten als: jezelf kennen, de andere kennen en je hierin kunnen verplaatsen en hierover praten/ je hierover kunnen uiten. Mensen van de toekomst zijn mensen die kunnen samen werken. Die deel uit maken van de groep en deze groep tot grotere hoogte brengen. Die uitgaan van kansen/ mogelijkheden, uitgaan van zichtzelf, initiatief nemen, betrokken zijn, aanspreekbaar zijn, actie nemen op basis van het besef van wederzijdse afhankelijkheid, enz. M.a.w. mensen die eigenaarschap tonen Met dit voor ogen hebben we ons voor de komende jaren een aantal onderwijs- en organisatiedoelen gesteld (zie blz. 12 en verder van strategisch beleidsplan). De doelen zelf en de wijze van werken aan die doelen moeten ontwikkeling, samenwerking en eigenaarschap voeden en ontwikkelen. Dit bij leerlingen, medewerkers en ouders. We hebben voor deze ontwikkeling 4 jaar uitgetrokken. Dit in het besef dat het een gedragsverandering vraagt van lang ingeslepen patronen. Dat betekent dat de mindset (wat werkt, hoe doen we het ….) moet worden omgebogen. Dit gaan we bereiken door trainingen en door praktische invulling die er voor zorgt dat we met grote regelmaat herinnerd worden aan onze doelen en daarmee samenhangende acties Als start hebben we werkgroepen ingericht op schoolniveau en op bovenschools niveau. Alle leerkrachten maken deel uit van een werkgroep eigenaarschap (leerlingen , ouders of leerkrachten). Bovenschools is een werkgroep sociaal –emotionele ontwikkeling ingericht. Deze groep heeft ten doel om de lijn van sociale en emotionele ontwikkeling (wat verwachten we op welke leeftijd) zodanig samen te stellen dat het leidt tot het gewenste eigenaarschap als hierboven omschreven. Deze groep zal gebruik maken van ijkpunten zoals die door methoden en volgsystemen t.a.v. SOEM worden gehanteerd Verder hebben we in Ton Coolen een trainer gevonden die zowel leerlingen alsook leerkrachten en ouders kan trainen. Hij start in 2015 met weerbaarheidstrainingen voor de leerlingen van groep 7. Verder verzorgt hij twee trainingen voor de leerkrachten en voor de ouders. In die trainingen wordt
geoefend zodat inzicht verkregen wordt in groepsdynamische processen. Vanuit de stichting en Ton is de intentie uitgesproken om een samenwerking gedurende de loop van het traject met elkaar aan te gaan. Om dat te bevestigen is Ton ook gestart met coaching van de directie. Dit document is opgesteld om “the big picture” (eigenaarschap) te verbinden met de activiteiten die Ton Coolen in het kader van weerbaarheidstrainingen verricht en om de activiteitenlijn voor de komende jaren te schetsen.
Meerjarenperspectief: “Van weerbaarheid naar eigenaarschap”
De term weerbaarheid kan tot associaties leiden als: “van je afbijten” en “afhoudend zijn”. Hiermee krijgt weerbaarheid een niet bedoelde invulling. Weerbaarheid moet juist verbinding leggen/ contact maken i.p.v. afstand creëren. Weerbaarheid gaat in onze opvatting over: jezelf kennen, je in de ander kunnen verplaatsten en over samenwerken. Weerbaarheid gaat over de vaardigheid om groepsdynamische processen te herkennen en hierin eigenaarschap te laten zien. Vanuit dit perspectief sluiten eigenaarschap en weerbaarheid naadloos op elkaar aan. 4 jarenperspectief: de scholen hanteren een programma vanuit de benadering van eigenaarschap (in wederzijdse afhankelijkheid) voor de groepen 1 t/m 8. In dit programma worden de gewenste wijze van met elkaar omgaan en de concrete invulling van eigenaarschap geïnstalleerd. Hierbij krijgen kinderen aangeboden wat de verwachtingen zijn en worden situaties gecreëerd waarin kan worden geoefend. Dit alles in een duidelijke structuur en met uniform taalgebruik.
In onze reflectie op de vragen “doen we de goede dingen” en “doen we die dingen goed” constateerden we dat het eerste halve jaar een periode is geweest van zoeken. Zoeken naar de middellange termijndoelen, zoeken naar verbinding tussen de doelen en zoeken naar SMART doelen. De voortgang komt door diverse redenen moeizaam tot stand. Dit heeft geleid tot bezinning bij de directie over het proces van eigenaarschap van leerkrachten, de inhouden van de werkgroep SOEM, de werkgroepen eigenaarschap en van het traject weerbaarheid. Wat weer leidde tot vragen zoals : “Willen we te snel, maken we te grote stappen, is er meer ondersteuning nodig?” Zo zijn we tot de conclusie gekomen dat we meer richting en ondersteuning moeten bieden en wel op een wijze die recht doet aan eigenaarschap van de werkgroepen/ scholen/ leerkrachten. Om dit te realiseren zetten we de volgende acties in: 1. Meer duidelijkheid vanuit de directie naar werkgroepen t.a.v. de verwachtingen 2. Inzetten van externe ondersteuning 3. Werken met een regiegroep bestaande uit leerkrachten
Ad 1 -
Duidelijkheid: instelling van een werkgroep gaat samen met een verwachtingengesprek tussen directie en de werkgroepleden/ de werkgroepvoorzitter (afhankelijk van de grootte van de werkgroep)
Ad 2 -
-
Voor extra ondersteuning wordt een beroep gedaan op Ton Coolen en Ingrid Spijker. Ton zal fungeren als sparringpartner van de directie in het traject van eigenaarschap/ weerbaarheid en sociaal emotionele ontwikkeling. Verder geeft Ton trainingen op de scholen (aan leerlingen, ouders en aan teams). Ook zal Ton de regiegroep gaan ondersteunen In Thorn en Wessem zal Ingrid haar expertise inzetten in de vorm van feedback en begeleiding in de klas op het gebied van eigenaarschap. Zij zal in de klassen komen kijken (en filmen) naar de invulling van eigenaarschap van leerlingen en het ruimte geven (aan leerlingen) door de leerkracht
Ad 3 -
-
-
Er zal een werkgroep worden ingesteld die de volgende opdrachten krijgt: Opzetten leerlijn sociale en emotionele ontwikkeling Dit uitdragen in de teams Lessen/ trainingen verzorgen voor andere groepen Deze werkgroep komt voor de eerste keer bij elkaar op 12 maart van 13.00-15.00u (in Heel) De werkgroep bestaat uit: Gabby – Linda Laura – Marieke Jolande – Marjo Carla - Xandra Ton begeleidt deze groep (en brengt zijn expertise in) en de eerste keer zullen Ron en Ben hun verwachtingen verder toelichten De werkgroep legt verantwoording af aan de directie
directie
Ton
werkgroep
teams
critical friends
We hebben 4 jaar om de gewenste ontwikkeling naar eigenaarschap samen te realiseren. 4 jaar de tijd om de verbinding leerling, leerkracht en ouder te maken en 4 jaar de tijd om een nieuwe balns te vinden in verantwoording nemen en ruimte geven. Gedurende die jaren is het goed om regelmatig achterover te hangen en te denken, kijken en voelen of we op koers zitten, of we de goede dingen doen en of we die goed doen. Wij hopen dat de aanpassingen die we in willen zetten meer richting geeft, en meer verbinding tussen de onderdelen brengt. Ron van Mierlo Ben van Lieshout
Samen Krachtig Onderwijs Maken Bijlage: Voor (nog) meer richting voegen we als bijlage onze gedachten t.a.v. doelen/ acties in de komende vier jaren. Deze doelen/ acties zijn richtinggevend
Jaar 1 (2014-2015) -
-
-
Werkgroep SOEM o Bezinning op aanbod persoonlijke en sociale ontwikkeling (verkenning waar onder betrekken aanbod Ton Coolen) o Voorzet maken t.a.v. een leerlijn Weerbaarheidstrainingen o Trainingen aan de leerlingen van groep 7 o 2 trainingen voor teams o 2 trainingen voor ouders o Training aan groepen 1-2 Eigenaarschap o Bereiken doelen eigenaarschap leerlingen zoals die school specifiek gesteld zijn o Bereiken doelen eigenaarschap ouders zoals die school specifiek gesteld zijn o Bereiken doelen eigenaarschap leerkrachten algemeen en school specifiek
Jaar 2 (2015-2016) -
Werkgroep SOEM o Leerlijn uitproberen op pilotschool (volgen door werkgr.) o Leerlijn verrijken met concrete ankerpunten o Advies t.a.v. volgen van ontwikkeling o Advies t.a.v. opnemen ontwikkeling in leerlingdossier en groepsplan o Adviseren over training voor leerkrachten o Leerlijn op basis van ervaringen bijstellen
-
Weerbaarheidstrainingen o Gouden weken (eerste schoolweken sociale vorming/ teamvorming/ verwachtingen) o Trainingen aan de leerlingen van groep 7 o Herhaling groep 8 o Trainingen aan groep 1-2 o 2 trainingen voor teams o 2 trainingen voor ouders (groepen 7 en 1-2)
-
Eigenaarschap o Bereiken doelen eigenaarschap leerlingen. Doelen eigenaarschap zijn opgenomen in jaarplan en groepsplan: leerlingen hebben zicht op hun leerdoelen, leerlingen krijgen keuze t.a.v. wijze van bereiken van doel, leerlingen plannen zelf een deel van de week, leerlingen evalueren zelf activiteiten. Het geleerde tijdens de weerbaarheidstrainingen wordt toegepast (besproken en geoefend) in de klas. o Bereiken doelen eigenaarschap ouders. Doelen eigenaarschap ouders zijn opgenomen in het jaarplan: op de school functioneert een klankbordgroep waarin ouders meedenken over de school, begin schooljaar wordt een moment gecreëerd voor kennismaken en uitwisselen verwachtingen. Ouders worden geregeld op de hoogte gehouden van de leerstof die wordt aangeboden. Ouderavond biedt mogelijkheid tot wederzijdse informatievoorziening) o Bereiken doelen eigenaarschap leerkrachten. Doelen eigenaarschap leerkrachten zijn opgenomen in het jaarplan: eigen ontwikkeling: jaardoelen, (opstellen, beschrijven, volgen en evalueren, verantwoorden) en bekwaamheidsdossier op orde, onderwijskwaliteiten (streefdoelen weten en daarop sturen). Trots op je vak gaat samen met meten waar je voor staat en een open houding naar anderen. Collegialiteit gaat samen met jezelf kennen, je verplaatsen in de ander en samenwerken (denk ook aan je grenzen aangeven, complimenten geven en kritiek hebben) Leerling ontwikkeling: ruimte aan leerling (lesdoelen formuleren, doelgesprek leerlingen, lln laten plannen en reflecteren, enz). toepassen van kennis en vaardigheden weerbaarheidstrainingen. T.a.v. Ouders : (informeren, betrekken, ruimte voor inbreng creëren en open luisteren naar opmerkingen van ouders). School: actief aandeel in schoolontwikkeling, signalen op schoolniveau oppakken, communiceren en vertalen.
Jaar 3 (2016-2017) -
Werkgroep SOEM o Invoeren leerlijn op alle SKOM scholen o Adviseren t.a.v. ondersteuning o Volgen van leerlingen ven volgen van het groepsproces
-
Weerbaarheidstrainingen o Gouden weken o Trainingen aan de leerlingen van groep 7 o Herhalen groepen 8 en 2-3 (lkr doet gr 1) o Nieuw groepen 4-5 o trainingen voor teams indien noodzakelijk o 2 trainingen voor ouders groep 3-4 (+ belangstellenden ouders)
-
Eigenaarschap o Bereiken doelen eigenaarschap leerlingen (doelen eigenaarschap zijn opgenomen in jaarplan en groepsplan: eigenaarschap van leerlingen is zichtbaar in de vormgeving van het onderwijs: in werkwijze school, in ondersteuning, in weekplan, in evaluatie. leerling kan zelf verwoorden wat hij leert en waar dit toe gaat leiden. Leerling is trots op voortuitgang en draagt dit uit) o Bereiken doelen eigenaarschap ouders (doelen eigenaarschap ouders zijn opgenomen in het jaarplan. er zijn initiatieven die ouders aanzetten tot ondersteuning van het leren van hun kind(eren). Dat kan zijn in de vorm van thuis oefenen tot en met hun talent inzetten in de klas. Betrokkenheid bij schoolse momenten is hoog en er is ruimte voor initiatieven vanuit de ouders. Ouders stemmen af met de school / communiceren over zaken die inzake hun kind van belang zijn en zorgen voor een positieve verbinding tussen school en thuis bv bij normen en waarden en bij omgang met elkaar) o Bereiken doelen eigenaarschap leerkrachten. Doelen eigenaarschap leerkrachten zijn opgenomen in het jaarplan. agenda teamvergadering wordt gezamenlijk gevuld vanuit daadwerkelijke en gevoelde verantwoordelijkheid voor school als totaal en vanuit taak in werkgroep. Talenten/ krachten van leerkrachten worden ingezet ten behoeve van onderwijskwaliteit en schoolprocessen. Leerkrachten zijn voorbeeld waar het met iemand spreken aangaat i.p.v. over iemand spreken. Stijl van ruimte geven en verantwoording af laten leggen wordt uitgebouwd in de klas (leerlingen ruimte geven en zich laten verantwoorden). Ouders ontvangen naast informatie over het jaarprogramma ook suggesties om met hun kind aan te sluiten bij wat op school speelt. Ouders worden actief betrokken bij projecten. Leerlingen verantwoorden zich niet alleen per taak maar ook over een langere periode over hun groei.
Jaar 4 (2017-2018) -
Werkgroep SOEM o Volgen implementatie leerlijn o Volgen van leerling en groepsontwikkeling
-
Weerbaarheidstrainingen o Integratie weerbaarheid en eigenaarschap (is één) o Gouden weken o Trainingen aan de leerlingen van groep 7 o Herhalen op verzoek (waar nodig) o Ondersteunen leerkracht/ team op verzoek/ waar nodig o Algemene ouderavond
-
Eigenaarschap o Bereiken doelen eigenaarschap leerlingen: Leerling laat eigenaarschap zien in de vorm van initiatieven, acties. De school biedt hiertoe mogelijkheden. Leerling laat in gedrag zien betrokken te zijn bij zichzelf, de ander en de school en de ander en neemt in het verlengde hiervan initiatieven . o Bereiken doelen eigenaarschap ouders: doelen eigenaarschap ouders zijn opgenomen in het jaarplan: Ouders dragen de school positief uit en nemen initiatief dat bijdraagt tot de verdere ontwikkeling van de school. Ook komt het voor dat ouders mede-ouders informeren over schoolse zaken. o Bereiken doelen eigenaarschap leerkrachten. Doelen eigenaarschap leerkrachten zijn opgenomen in het jaarplan. door ruimte en eigenaarschap wordt het onderwijs aan de leerlingen meer op maat en meer passend. Leerlingen verantwoorden zich ook naar hun ouders. Leerlingen worden uitgedaagd om andere leerlingen te ondersteunen bij hun leren en worden uitgedaagd om eigenaarschap voor de school te laten zien. Aanbieden van programma persoonlijke en sociale ontwikkeling (inclusief werkwijze weerbaarheid). De sfeer naar collega’s ademt uit dat we elkaar beter willen maken. Ouders voelen zich door de benaderingswijze van de leerkrachten partner in opvoeding en ondersteuner van de leerontwikkeling van hun kind
