februari 2012 In dit nummer o.a

februari 2012

In dit nummer o.a. • NOMbassadeur Lester Arts en NOMmer Wubbo Everts • Inspirerend internationaal onderwijs • NOM als spin in het gouden AgroFood-netwerk • Een noordelijke samenwerking die hout snijdt … met water

I N H O U D Half januari mocht ik een speech houden bij Hoza in Scheemda voor een groep ondernemers. Mijn opdracht was om te vertellen hoe de toekomst eruit zal zien. Helaas, wanneer ik dat kon was ik nu een rijk mens. Dat

5

8

ben ik ook wel, maar dan in andere zin. Toch kun je trends ontdekken, ook als je geen trendwatcher bent. De belangrijkste ontwikkelingen die ik zie zijn de invloed van social media op onze werkprocessen en de wijze waarop we met onze zakelijke contacten omgaan. Nu al verschijnen de eerste artikelen over de leegstand van winkelpanden doordat klanten meer via

Watching the trends Siem Jansen [email protected] @siem_nom

28

38

internet kopen. Het stilliggen van het internetbetalingsverkeer van een grote bank is nieuws omdat het effect doordringt in de samenleving. En hoe jouw product en de dienstverlening is kun je world-wide lezen.

Op dezelfde wijze zie je op het internet de eerste stappen van ‘crowd’ financiering. Iemand heeft een idee en zoekt daar wereldwijd medefinanciers voor in ruil voor een tegenprestatie die vaak niet meer in de vorm van rente uitgekeerd wordt. Nog even en banken kunnen worden afgeschaft … Nou ja, misschien loopt het niet zo’n vaart. Maar zelfs dan is het van belang je te realiseren welke vaart het wel neemt. Hoe leg ik B2B-contacten, hoe zoek ik naar missing links wanneer ik bezig ben met productontwikkeling? Niet de sky is the limit, maar de snelheid van het internet. Trends die volgens mij door zullen zetten en vragen om een slim antwoord.

Terwijl we ons druk maken over het nu en de problemen van nu moeten we op zoek naar de toekomst. Dat begint met de vraag hoe we

Trends

2

Siem Jansen signaleert belangrijke ontwikkelingen

Kansen

5

Goed gezien: de visuele relevantie van Kalooga

NPAL

8

De noordelijke industrie presenteert haar eigen agenda

NOMbassadeur

14

Lester Arts van Zebra Technologies heeft de primeur

Biobased

22

De nieuwe economie hangt in de lucht

Onderwijs

27

Leren is leuk in een vreemd land, maar vooral in Groningen

Innovaties

31

Ideeën die het Noorden echt sterker maken

Topsector

34

De AgroFood-lobby werpt zijn vruchten af

Genomineerd

38

Een innovatie die er nu eens niet ingewikkeld uitziet

onze gesprekken daar naartoe tillen omdat het veelal nog een ver-vanmijn-bed-show is. De snelheid waarmee dat echter dichterbij komt is vele malen groter dan vroeger. Een glazen bol? Misschien, maar elke glazen bol heeft een waarheid in zich.

En verder … Kwetters 12

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

•

FEBRUARI 2012

• Ondernemer Henk van Bruggen 13 De week van ... Koen Poppema 16 • Participaties 18 • Social media 20 Blikvanger Robert van der Molen 21 • Kwetters 26 • Nieuws uit de regio 30 • Alex Berhitu 40

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die geïnteresseerd is in de activiteiten van de investerings- en ontwikkelings-

Tijd voor de NOM

maatschappij voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst- en resultaatgericht en beschrijft de economische ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM.

I N G R E E P

W A S

N O O D Z A K E L I J K

Kalooga nu op winstkoers

Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief. Eindredactie: Annemarie Atema, [email protected]. Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief.

Het idee was eenvoudig, de ambities groot en het potentieel hoog, in 2006. Kalooga

DTP/pre-press: SYL dtp & vormgeving.

had met een simpel idee de wereld aan adverteerders in het vizier. Maar het moest eerst grondig misgaan voor het bedrijf de weg omhoog wist te vinden.

Tekstbijdragen: Annemarie Atema, John van Bommel,

De NOM stond als aandeelhouder niet aan de zijlijn, maar middenin het veld.

Henk van Bruggen, Manisch Creatief, Lilian Eefting,

}

Loek Mulder, Erik Noordhof, Koen Poppema, Paul Reinshagen, Willem van Reijendam, Romke Ribbels, Lykle de Vries.

4

5

Fotografie: Bert Barelds (cover), Manisch Creatief, Judith

De NOM investeert in de ontwikkeling van

van der Meulen, Robert van der Molen, archief NOM, stock, Patrick Ruiter.

Noord-Nederland. En daar kunt u, als onder-

Drukwerk: Grafische Industrie De Marne.

nemer goed gebruik van maken. Juist nu!

Oplage: 3.250 exemplaren. We nemen graag de tijd om u te helpen uw ideeën van de grond te Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen,

krijgen, uw ambities waar te maken en groei te realiseren.

vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke

Bijvoorbeeld door u in contact te brengen met partners, leveranciers

toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrecht-

of klanten. Door u een financiering te verstrekken, kansen te vertalen

hebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er

naar concrete mogelijkheden of u te helpen met het vinden van een

kunnen geen rechten aan worden ontleend.

geschikte locatie. Of door aandeelhouder in uw bedrijf te worden en u met raad en daad terzijde te staan.

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM, Investeringsen Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland.

Gaat er bij u een belletje rinkelen?

Paterswoldseweg 810, Groningen.

U kunt in alle fasen van uw bedrijf een beroep op ons doen. Vanaf de

Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

start totdat uw organisatie zo goed als volgroeid is. En zelfs nog verder: tot opvolging of overname. Neem nú contact met ons op. Het is tijd voor

Cover: ‘NOMbassadeur Lester Arts (Zebra Technologies)

de NOM.

en Wubbo Everts (NOM) werken graag met elkaar. Locatie: het distributiecentrum van Zebra Technologies in Heerenveen. INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Februari 2012 •

FEBRUARI 2012

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

vraag. De inkomsten komen nog steeds van adverteer-

het management zijn ingewilligd.’ Zo moest een mede-

op dit moment weinig in opvatting daarover. Een eerste

ders. Die kunnen tussen het aanbod van previews hun

directeur wijken, zijn andere aandeelhouders op afstand

vereiste is om voldoende kritische massa te houden, en

eigen advertentie plaatsen, of zelfs een filmpje. Een trend

gezet en heeft de directie alles op alles moeten zetten om

die wordt bereikt bij een omzet van een ton per maand.

waar deze zoekmachine in de nabije toekomst ook op

het bedrijf te redden.

Dat trekt weer meer klanten en dat moet weer nieuwe investeerders lokken. Want die heeft het bedrijf nodig

aansluit is om van, noem eens wat, de hoed van Britney

6

Spears te melden dat deze bij H&M te koop is.

Boardrooms

om de groei erin te houden. Van Onna is er nog altijd

Het zijn florissante vooruitzichten, en dat in deze moei-

Inmiddels heeft Kalooga, na nog een moeilijk 2010, de

van overtuigd dat het bedrijf met zijn technologie en

lijke tijden, maar het bedrijf is eerst wel door een diep dal

weg omhoog gevonden. In 2011 nam de maandomzet

zijn interessante niche een flink groeipotentieel heeft.

gegaan, vertelt mede-oprichter en directeur Eldert van

toe van € 4.000 naar € 80.000 in december en is een ton

‘Al zal het niet meer zo hard gaan als we vijf jaar geleden

Wijngaarden (44): ‘We groeiden veel minder hard dan

per maand de doelstelling voor 2012. Groei moet komen

dachten. Het zal ook nog wel een tijd duren voor we onze

we in het begin hadden verwacht omdat het zoeken van

door steeds meer zaken te doen met uitgevers in de

investering terug hebben verdiend, maar dat moment komt gegarandeerd.’

fotoverzamelingen op zich niet onderscheidend genoeg

Benelux, het Verenigd Koninkrijk en Spanje. Zo heeft

Fotoverzamelingen

bleek ten opzichte van Google Image Search. Het had

Kalooga sinds begin dit jaar een man in Londen. Dat is

Het Groningse internetbedrijf Kalooga is gegrondvest

geen zin om miljoenen te investeren in marketing terwijl

Bill Swanson, die de wereld van de online uitgevers door

Jongensdroom

op een zelfontwikkeld computerprogramma dat snel

we toch niet op konden tegen de grote jongens zoals

en door kent. Deze voormalige Online Director van

Hoewel Homminga voortdurend werkt aan het bouwen

previews van fotoverzamelingen op internet presenteert.

Google. De toenmalige directie kon het niet eens worden

The Independent is voor de neus weggekaapt van The

van spannende technologie en Van Wijngaarden aan het

Bijvoorbeeld van het hele elftal van FC Groningen, of alle

over een andere koers, waardoor we geen knopen konden

Telegraph. Daarnaast is nog een media-expert weggekocht

vermarkten ervan, ligt de focus ook wat hen betreft op

beschikbare schilderijen van Salvador Dali. Dat leek in

doorhakken.’

bij The Independent. Want ook internetbedrijven kunnen

groei, niet op innovatie: ‘We blijven onze producten wel

niet volstaan met mailtjes en skypen, het is voor het

ontwikkelen, maar we innoveren niet meer als doel op

2006, toen het bedrijf werd opgericht, vooral leuk voor verzamelende consumenten. Die konden met de zoekma-

Bemoeienis

creëren van business van vitaal belang dat Swanson de

zich.’

chine van Kalooga series vakantiekiekjes uit een obscuur

Dat bleef niet onopgemerkt bij de NOM, die in 2007 in

boardrooms van de uitgevers betreedt. Zo heeft Kalooga

Dromen zij er dan niet van om deze slimme zoekmachine

Argentijns dorp opzoeken, of foto’s van Johan Cruijff

Kalooga was gestapt omdat het bedrijf met deze vinding

nu ook in Spanje een commerciant, die inmiddels de

en het daarop gebaseerde mediabedrijf ooit voor een

door de eeuwen heen. Want fotoseries blijken er in een

heel kansrijk was. Dat het bedrijf toen nog piepklein was,

kranten El Pais, Liberdad en 20Minutos tot klant heeft

gigantisch bedrag te slijten aan een hebberig Google of

verbluffende overvloed te zijn. Had Kalooga in het begin

met 6 man personeel en een omzet van nog geen ton,

gemaakt.

een afgunstig Flickr? ‘Ja, natuurlijk is dat een jongens-

een index van enkele miljoenen previews van verzame-

maakte op dat moment niet uit. Maar al twee jaar later

lingen, inmiddels biedt zij haar diensten aan op basis van

bleek dat de toch al magere omzet stagneerde als gevolg

Harde heelmeester

minstens 50 miljoen previews. Kalooga toverde de linkjes

van tegenvallers in de markt, interne onenigheid over

De NOM heeft zich opgesteld als een harde heelmeester

en de bijbehorende thumbnails tevoorschijn en de klan-

een alternatieve strategie en een wirwar van al dan niet

en hoe pijnlijk dat ook was voor de directie, Eldert van

Van Onna: ‘Kalooga heeft zich net op tijd getransformeerd

ten konden (gratis!) doorklikken. De inkomsten kwamen

vastgelegde afspraken. Dat was aanleiding voor de NOM

Wijngaarden en Mathijs Homminga zijn er blij mee. Zij

van een typisch internetbedrijf dat veel geld verbrandt

van adverteerders die veel clicks konden verwachten.

om zich actief met de gang van zaken te bemoeien, zegt

waren dan ook het deel van het management dat zich

voor snelle groei, naar een bedrijf dat zelfstandig een

Jeroen van Onna, van NOM Finance: ‘Kalooga is een heel

door de NOM gesteund wist: ‘Alleen een externe partij

gedegen groei doormaakt. Dat zien we zelden als inves-

Uitgevers

goed voorbeeld van hoe wij als NOM onze verantwoorde-

als de NOM was in staat om ons over deze drempel te

teerders. Dit soort bedrijven gaan meestal ten onder aan

In essentie doet Kalooga dat nog steeds, maar er is veel

lijkheid nemen. Daar moet je niet te lang mee wachten.

helpen. We moesten wel wat aan elkaar wennen, maar

tegenslagen zoals Kalooga die gehad heeft.’

veranderd. Niet particulieren, maar vooral uitgevers van

We hebben de directie ertoe gebracht heldere keuzes te

dat Jeroen over onze schouders meekijkt, ook als com-

online-kranten en dito (sport)tijdschriften maken gebruik

maken en de tering naar de nering te zetten. De samen-

missaris, sterkt ons bedrijf.’

De NOM blijft voorlopig volop betrokken bij Kalooga,

van de diensten van Kalooga. Bij hun artikelen presen-

werking met uitgevers was de beste optie, maar desnoods

Dat is maar goed ook, want de bemoeienis van Jeroen

verzekert Van Onna: ‘Er zijn twee overwegingen die

teert Kalooga volledig automatisch relevante previews

was een andere keus ook goed geweest, als het bedrijf

van Onna is nog altijd groot. Hij heeft een paar keer per

meespelen bij de beslissing voor een exit. We moeten er

van afbeeldingen, momenteel zo’n 200 miljoen keer per

maar weer in beweging kwam. Verder moesten wij de

maand contact met het bedrijf, houdt zich precies op de

winst op kunnen maken en we moeten het bedrijf met

maand. Kalooga mikt vooral op sites over sport, reizen en

financiële chaos helpen saneren. Daarbij heeft het heel

hoogte van de ontwikkelingen en adviseert gevraagd en

een gerust hart los kunnen laten.’ |

de showbiz. Daar zijn nu eenmaal de meeste fotoverza-

weinig gescheeld of we hadden de stekker eruit getrokken.

ongevraagd over de te volgen strategie.

melingen van beschikbaar en daarnaar is ook de meeste

Maar al onze voorwaarden, ook in veranderingen in

Van Onna, Van Wijngaarden en Homminga verschillen

•

FEBRUARI 2012

droom, maar we denken helemaal niet aan verkopen.

}

Dan doen bedrijven als wij nooit zomaar.’

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

7

NPAL-jaar congres Lean

‘Vanuit het MKB komen innovatieve ideeën, het MKB krijgt

Daar wist directeur René Boeijenga van Miedema, fabri-

er ondersteuning bij en kennisontwikkeling voor terug.

kant van landbouwwerktuigen, wel over mee te praten.

Mede dankzij de NOM en SNN werken we samen met

Losjes vertellend schotelde hij de circa 250 aanwezigen

Noord-Nederlandse MKB-bedrijven in plaats van met de

uit bedrijfsleven en ondernemersorganisaties voor hoe

‘grote jongens’ uit de Randstad.’

zijn bedrijf een enorme ommezwaai heeft gemaakt. Van

Fokker is nu halverwege het project en de resultaten zijn

productie op voorraad naar fabricage op gespecificeerde

veelbelovend, zei Goossens. Het aantal fouten is gehalveerd,

klantorder.

waardoor de kosten zijn gedaald en tevens zijn de doorloop-

‘Een struggle for lean’, zei Boeijenga. ‘Maar daar moet

tijden drastisch teruggebracht. Goossens benadrukte hoe

een MKB-bedrijf zelf zijn weg in vinden want wat er in

belangrijk dat is in de hoog-competitieve vliegtuigindustrie.

de boekjes staat, dat gaat alleen op voor grote bedrijven

‘Het is het verschil tussen winst en verlies.’

zoals autofabrieken.’ Miedema maakte de vertaalslag en

8

stippelde een eigen route uit. Vooral dankzij vasthouden

Sociale innovatie

aan het geloof in een goed eindresultaat, boekte de

De vestiging van industriële reinigingsspecialist Reym in

onderneming uiteindelijk succes, want van een leien

Veendam heeft sociale innovatie tot een belangrijk onder-

dakje ging het allerminst. Boeijenga: ‘Veel zaken waren

deel gemaakt van het streven naar verhoging van de produc-

veel moeilijker dan verwacht. Het bleek bijvoorbeeld dat

tiviteit. Frank van der Giezen, bij Reym verantwoordelijk

leveranciers onze veranderingen niet konden bijbenen.

voor kwaliteitszorg, veiligheid en milieu, vertelde hoe de

Waren wij wel lean bezig, maar stonden we stil omdat

onderneming door gericht gezondheids- en veiligheids-

we geen producten geleverd kregen.’ In het bedrijf

beleid het verzuimpercentage beneden het landelijk gemid-

stuitten de veranderingen ook op weerstand. Wat het er

delde weet te handhaven. ‘Opmerkelijk in een bedrijf waar

niet makkelijker op maakte was dat de eerste jaren de

mensen zwaar werk verrichten’, aldus Van der Giezen.

verliezen opliepen. Door een plattere organisatie en door

8 december 2011

mensen meer verantwoordelijkheid toe te kennen kwam

Opleiding

het veranderingsproces op gang. ‘Je moet een omgeving

De aloude wijsheid dat een goed begin het halve werk is,

creëren waarin de mensen en ook de leveranciers het leuk

werd door manager technische dienst Peter van Dam

vinden om aan het proces mee te doen. Zodra mensen de

van Suikerunie Vierverlaten in Groningen onderstreept.

verbetering zien, komt de flow.’ De resultaten mogen

De suikerfabriek heeft vanuit het cluster Procesindustrie

er zijn: de doorlooptijd is drastisch teruggebracht, de

samen met een aantal deelnemende bedrijven en Kenteq }

medewerkers zijn sterker betrokken en Miedema’s omzet is meer dan verdubbeld. Boeijenga stelde het scherp: had

Slimme maatregelen, doorzettingsvermogen, creativiteit en innovativiteit zijn nodig om te komen tot verhoging van productiviteit. Op het NPAL-jaarcongres in de Euroborg in Groningen, toonde een aantal bedrijven hoe zij op hun geheel eigen manier de productiviteit hebben weten op te schroeven.

het bedrijf de draai niet gemaakt, dan was het maar de In NPAL, de Noordelijke Productiviteits-

vraag of Miedema nu nog had bestaan.

Alliantie, heeft zich een grote groep noordelijke industriële ondernemingen

Foutloos

verzameld. Hun gezamenlijke drijfveer

Helemaal tomeloos lijkt de ambitie van Fokker Aero-

is verhoging van de productiviteit.

structures in Hoogeveen, dat streeft naar een ‘foutloze’

Op 8 december hield de organisatie

fabriek. Met leveranciers werkt Fokker samen in het

haar jaarcongres. Hier bleek eens te

Smart Factory-project. Het Fokker-project leunt sterk

meer dat er niet één recept bestaat voor

op de invoering van innovatieve technieken en de

verbetering van productiviteit en dat de

nieuwste rekenmodellen. Rob Goossens, directeur van

aanpak ervan per definitie met vallen

de Hoogeveense Fokker-vestiging benadrukte hier het

en opstaan gepaard gaat.

belang van samenwerking met andere bedrijven, want

}

Fokker zelf heeft niet alle specialistische kennis in huis: •

FEBRUARI 2012

Folkert van der Meulen, programmamanager NPAL, presenteert de NPAL Agenda voor de Noordelijke Industrie.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

9

NPAL Industrie-agenda als basis voor ontwikkeling

en Perloc Organisatieadvies, in samenspraak met een aantal MBO- en HBO-scholen een opleiding ontwikkeld die de werkvoorbereiding moet verbeteren en de profes-

versterking van het kennisnetwerk. De onderwerpen

sionaliteit van werkvoorbereiders op een hoger plan

vormen de speerpunten die NPAL voor de komende

moet brengen. Samen met het Alfacollege en Kenteq is

Op de NPAL-bijeenkomst werd de NPAL Agenda voor

jaren ziet voor bedrijfsleven en politiek. VNO-NCW

een MBO-opleiding (35 dagdelen) ontwikkeld en met de

de Noordelijke Industrie 2012 - 2017 gepresenteerd

Noord-voorman Zwiers zei dat de werkgeversorgani-

Hanzehogeschool Groningen een HBO-opleiding.

en overhandigd aan voorzitter Riek Siertsema van

satie aan de slag gaat met de agenda. ‘Grote bedrijven

In zijn slotwoord zei NOM-directeur Siem Jansen dat

MKB-Nederland Noord, VNO-NCW Noord directeur

moeten niet de arrogantie hebben dat ze het beter

de inbreng van de sprekers het nut aantoonde van een

Lambert Zwiers en SER Noord-Nederland secretaris

weten’, prikkelde Zwiers zijn leden. Noordelijk SER-

organisatie als NPAL. ‘Gerichte samenwerking betekent

Fleur Gräper-van Koolwijk. De Agenda is gemaakt met

secretaris Fleur Gräper-van Koolwijk verklaarde dat ze

een stevige impuls voor bedrijven die willen werken aan

input van de deelnemers van NPAL en bestaat uit zes

de activiteiten van NPAL van groot belang vindt voor

verhoging van productiviteit’, aldus Jansen. Hier gaat de

thema’s: investeren in personeel, het versterken van de

een goed functioneren van de noordelijke economie.

NOM de komende jaren op volle kracht mee door!

instroom van personeel, het toepassen van duurzame

‘In Den Haag kan men wel over pieken spreken, maar



technologie, verbetering van productieprocessen, Volg NPAL op twitter: @NOMNPAL en LinkedIn

het stimuleren van ondernemerschap, openheid en }

Folkert van der Meulen, programmamanager NPAL, overhandigt de Agenda voor de Noordelijke Industrie aan Geert Joosten, voorzitter NPAL.

als de kerstboom zelf niet goed wordt onderhouden, dan wordt die kaal.’ |

Steven Gudde, ‘De werkne mer neemt het stuur over’ 10

Gudde gaf zijn visie op de arbeidsmarkt-

Dan is er nog de teruglopende arbeidsparticipatie van

ling. De gemene deler in deze ontwikkelingen is dat de

ontwikkelingen tijdens het NPAL-jaarcongres,

vrouwen, het hoge gehalte part-time banen en het

balans tussen werkgever en werknemer meer verschuift

begin december in de Euroborg. ‘Zie het als

gebrek aan flexibiliteit van werkgevers. Alles bij elkaar

naar de laatste. ‘U als werkgever zit niet langer aan het

een wake-up call’, zei Gudde over zijn ver-

zorgelijk, zei Gudde: ‘Want zo ontstaat een onderklasse

stuur’, aldus Gudde. ‘Mensen willen werken in een

haal, want de markt van vraag en aanbod

die niet meer meedoet op de arbeidsmarkt. Daar dreigt

wereld die bij hen past. Dat betekent tevens dat reputatie

van werknemers gaat de komende jaren

een groot sociaal en economisch probleem. Die mensen

en imago veel belangrijker worden dan u zich ooit heeft

in tal van opzichten volledig op de kop.

staan langs de kant om daar permanent te blijven.’

gerealiseerd. Ik noem dat de ‘verjaardagsfeestjesfactor’.’ Onder invloed van deze ontwikkelingen zal voor velen

Ontkennen heeft geen zin, want de eerste aanzetten zijn er al, aldus Gudde.

Verjaardagsfeestjesfactor

de traditionele arbeidsrelatie binnenkort verleden tijd

Van alle trends - Gudde onderscheidde

Maar er is meer, want met name de jonge generatie heeft

zijn. Evenals de gelijkschakeling van beloning, want

er zelfs een stuk of vijftig - is die van de

ook een fundamenteel andere blik op werk. ‘Ik noem

mensen vinden immers dat bij hun unieke persoonlijk-

arbeidsmarktkrapte wel de meest bepa-

dat het nu.nl-denken’, vervolgde Gudde. ‘Men gaat

heid ook een passend contract hoort. De arbeidsrelatie

lende. ‘Arbeid raakt uitverkocht’, aldus de

er vanuit dat de wereld naar de eigen hand gezet kan

moet dus opnieuw worden ingericht, concludeerde hij.

Randstad-manager. ‘Wanneer we de wereld

worden.’ Jongeren zien volgens Gudde organisaties als

‘De ruilrelatie wordt maatwerk, zelfmanagement ver-

blijven inrichten zoals we het nu doen,

een netwerk van mensen waarbinnen zij zich bewegen.

vangt de samenwerkingsrelatie en de gezagsverhouding

Het aantal vacatures stijgt de komende decennia naar het

dan is dat voorziene tekort van 1,2 miljoen

Ondertussen blijven ze over de grenzen van de organisa-

wordt meer op verleiden gebaseerd.’

duizelingwekkende aantal van 1,2 miljoen. Bepaald geen

mensen inderdaad reëel.’ De vergrijzing en

tie naar buiten kijken. Een carrière binnen een bedrijf is

De nieuwe blik op inhuren van arbeid vergt een trans-

ontgroening buiten beschouwing gelaten,

voor hen niet per se vanzelfsprekend en dienstverbanden

formatie van werkgevers: ‘Die moeten leren denken in

bemoedigende boodschap voor werkgevers. Het goede

is dat tekort volgens Gudde echter groten-

worden dynamischer en korter. ‘Horizontale mobiliteit

netwerken van arbeid en uitwisseling van werknemers.

deels door onze eigen aanpak geschapen.

wordt meer de norm’, legde Gudde uit. ‘Jongeren die

Laat het functiehuis los, maar bedenk welke competen-

nieuws is dat bedrijven die tekorten deels of misschien wel

En dus, zo redeneert hij, kunnen we het

ergens goed in zijn, it-specialisten bijvoorbeeld, willen

ties uw bedrijf nodig heeft en vermenigvuldig dat met

ook zelf weer oplossen.

hun kunstje ook elders kunnen gebruiken. Ze hebben er

de capaciteit.’ Gudde wees er op dat in dit verband ook

Om meerdere redenen hapert de arbeids-

nog een of twee banen naast: de multiloopbaan. Werk is

NPAL een zinvolle rol kan vervullen. ‘En let wel’, besloot

de arbeidsmarkt, zegt Steven Gudde, senior manager business

markt, betoogde Gudde. Functie-eisen zijn

zo geen ladder meer, maar eerder een raster.’

hij, ‘organisaties die rond mensen zijn gebouwd zijn

development & innovatie bij uitzendorganisatie Randstad.

onnodig hoog geworden en het onderwijs

Moderne werknemers verwachten vrijheid om te bewe-

aantoonbaar succesvoller!’ |

mist de aansluiting op de arbeidsmarkt. }

gen en van werkgevers vereisen ze een flexibele opstel-

helemaal kunnen opvangen door in te spelen op trends op

•

FEBRUARI 2012

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

11

Kwetters!

Trends2012 Lifestyle Denk om je houding

Kleinere huizen maar grotere keukens. We slaan

Ondernemen in Noord-Nederland is voor een jongen die opgroeide in de omgeving

weer aan het doe-het-zelven en kiezen voor

van Rotterdam best wel even wennen. Het was 1989 toen ik naar Emmen verhuisde om

Je rug- en buitspieren trainen

praktisch (maar luxe) comfort. Energie besparen

bij NKL Contactlenzen in dienst te treden als commercieel adviseur. En ondanks dat ik

als je zit. Het kan, dankzij de

is belangrijker dan ooit en ‘sharing’ is het sleutel-

het Oranjekanaal iets minder indrukwekkend vond dan de Maas en de vier verdiepingen

woord voor 2012.

tellende ‘Torenflat’ niet meteen als de plaatselijke Euromast beschouwde, kon ik er prima

kantelbare zitting zorgt de Wigli voor een gezonde werkhouding. Op een Wigli

aarden. Emmen lag in een prachtig bosrijk gebied omgeven door pittoreske dorpjes.

Reizen

gebruik je voortdurend de

Kleine snoepreisjes, exotische maar goedkope

spieren in je buik en

bestemmingen maar vooral ook house sitting

onderrug waardoor je je

als vakantie.

rug sterk en soepel houdt. De beste manier om rugklachten te voorkomen!

Voeding In de keuken gaan we dit jaar voor gezond en

De zitting van de Wigli is erg flexibel. Je houdt jezelf op een natuurlijke

vers en ontdekken we onze eigen kwaliteiten als

manier in balans door gebruik te maken van de spieren in de onderrug.

(chef )kok. We gebruiken minder zout en ontdek-

Zo voorkom je dat je te lang in dezelfde houding zit. De stoel is verkrijg-

ken exotische vissen.

En als je iemand tegenkwam, zei je gewoon ‘Moi’.

Da’s niet verkeerd!

Ellert en Brammert. Ik was vaak te direct. Gewend om van mijn hart geen moordkuil te maken, praatte ik er lustig op los. Maar het viel mij op dat de echte Drentse collega’s, buren en andere mensen vaak minder spraakzaam waren dan ik. Wat was er aan de hand? Had ik stadse fratsen? Ik vroeg mij af wat ik niet goed deed. Inmiddels weet ik wel beter. Als Noord-Nederlander doe je niet zo uitbundig. Je geeft niet snel je mening en je vertelt bijvoorbeeld niet dat je gisterenavond thuis ruzie hebt gehad. OK! Tot zover kon ik mij

COLUMN ONDERNEMER

goed aanpassen. Ik ben minder direct geworden en heb mijn WPM (words-per-minute) drastisch teruggebracht.

baar in twee maten en gemaakt van gestoomd beukenhout. Niet alleen erg gezond, maar ook nog eens erg mooi.

Toch viel het niet mee om als ‘Rotterdammert’ contact te krijgen met de plaatselijke

www.trendystyle.net

Maar als we bijvoorbeeld met een nieuwe lens veel succes boekten, dan kon ik erg trots en zeer uitbundig zijn. De euforie van mijn collega’s echter beperkte zich dan tot

www.wigli.nl

een: ‘ ‘t Kun minder.’ of ‘Da’s niet verkeerd.’ Mij afvragend waar die voorzichtige, sombere

12

ondertoon toch vandaan kwam. Zijn de mensen hier dan niet trots of zijn ze niet gelukkig? Inmiddels weet ik dat het niet is zoals het klinkt. De uitdrukking ‘Da’s niet verkeerd’ betekent hier gewoon dat het hartstikke goed is!

NNT - Hamlet Uit een onderzoek van de Erasmus Universiteit (ja, ja uit Rotterdam.) waar ruim 16.000

1 t/m 17 maart / Stadsschouwburg Groningen

mensen meerdere malen werd gevraagd of zij zich gelukkig voelden, blijkt dat Limburgers Het Noord Nederlands Toneel (NNT) staat

minder vaak gelukkig zijn dan inwoners uit andere provincies. En wie denk je wie de meest

vanaf 1 maart op de planken met een nieuwe

Internationaal Filmfestival Assen

gelukkige inwoners van Nederland zijn? Inderdaad, de Drenten. En dat is logisch, want

voorstelling: Hamlet.

10 en 11 maart 2012 | De Nieuwe Kolk Assen

we wonen hier met heel veel prettige, loyale en betrouwbare mensen in een prachtige omgeving.

HAMLET

Shakespeares Hamlet krijgt in de enscenering

Het Internationaal Filmfestival Assen|vrouw&film

van Ola Mafaalani een geheel nieuwe dimensie.

is een tweedaags festival met films en documen-

Hamlet, zijn lief Ophelia, moeder Gertrude

taires waarin vrouwelijke regisseurs en verhalen

hebben. Maar ze zeggen het alleen niet. Laten we daar nu een beetje verandering in

en de geest van Hamlets vader bewegen zich

van en over vrouwen centraal staan.

aanbrengen en af en toe - misschien wat minder bescheiden dan we zouden willen - eens

tussen genialiteit en gekte, tussen droom en

Een uniek festival omdat dit het enige nog over-

heel hard roepen dat we trots zijn op wat we hier in Noord-Nederland met elkaar bereikt

werkelijkheid.

gebleven festival is dat de focus richt op vrouw en

hebben. Dat komt ons ondernemersklimaat vast en zeker ten goede. En da’s niet verkeerd!

[email protected]

Natuurlijk zijn de Noorderlingen trots op wie ze zijn en wat ze allemaal gepresteerd

film. Jaarlijks wordt een Festival Trofee uitgereikt Oogachtend

Van 1 t/m 17 maart is Hamlet te zien in

aan een vrouw die een positieve bijdrage levert

de Stadsschouwburg in Groningen. Daarna

aan de Nederlandse filmwereld.

begint de landelijke tournee.

Naast het filmprogramma is er ook muziek, kunst

Henk van Bruggen

en soms theater. Het festival vindt plaats in de vijf

Directeur NKL Contactlenzen

bioscoopzalen van De Nieuwe Kolk in Assen.

www.nnt.nl

www.filmfestivalassen.nl •

FEBRUARI 2012

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

13

NOMbassadeur

L E S T E R A R T S | Zebra Technologies

De handen op elkaar

voor Lester Arts van Zebra Technologies

faciliteren is dat alleen maar mooi. Onze interesse was

daarin heb geïnvesteerd is, zeker gegeven het resultaat,

gewekt en samen met de gemeente Heerenveen zijn we

insignificant.’

het gesprek aangegaan. Met succes trokken we Zebra over de streep. In mei 2005 werd Zebra Technologies in

NOMbassade

Heerenveen officieel geopend.’

Wubbo: ‘Zeker als er sprake is van investeringstrajecten werken we natuurlijk graag zo: het bedrijf aan tafel zetten

Alles klopte

bij reeds gevestigde bedrijven. Ik kan zelf prima het ver-

Lester Arts knikt bevestigend: ‘Zebra Technologies is

haal vertellen, maar als mensen vanuit hun eigen ervaringen

wereldwijd marktleider op het gebied van barcode-print-

praten werkt dat nog krachtiger. In dit geval zaten ze aan

producten en -oplossingen. Waar we naar zochten was een

tafel met een onafhankelijke Canadees met een goed en

locatie, een distributiecentrum, van waaruit we onze pro-

eerlijk verhaal. Dat gaat veel verder en overstijgt de verhalen

ducten zouden kunnen leveren aan afnemers in Europa,

over het eigen bedrijf. Het werkt. Lester heeft zich bewezen

het Middenoosten en Afrika. Daarbij had onze keus voor

als een geweldige NOMbassadeur.’

Heerenveen beslist niet alleen te maken met de locatie,

Wubbo vervolgt: ‘Het idee is dat we onze eigen NOMbassade

maar ook met de beschikbaarheid van gekwalificeerd

gaan creëren met een groep NOMbassadeurs.’ Lachend:

personeel en een uitstekende infrastructuur. De gesprek-

‘Daarvan heb ik nu de eerste op mijn geweten en direct

ken met de NOM en de gemeente Heerenveen hebben ons

een hele goede ook.’ Lester reageert bescheiden:

geholpen om kansen en risico’s tegen elkaar af te wegen

‘We will lead the way, but we do not have all the answers.

en de juiste beslissing te nemen.

Wat we precies verder gaan doen zal zich langzaamaan

Heerenveen is voor ons echt een goede keus geweest, zo

nog meer uitkristalliseren. In elk geval

blijkt. Onze business groeit gezond. We zien Oost-Europa

geef ik met deze functie blijk van het

opkomen als kansrijke groeimarkten, er liggen nieuwe

feit dat de deuren van Zebra Technologies

markten in het verschiet en we gaan nieuwe producten

wijd openstaan. Voor de NOM. En voor

ontwikkelen. Grofweg gesproken zijn we vanuit Heeren-

de wereld!’

veen inmiddels verantwoordelijk voor eenderde van de

14

15

corporate omzet. En inmiddels werken we hier met 96

NOMbassadeur Lester Arts, op voordracht van Wubbo Everts

medewerkers, dat waren er in 2005 nog 39.’

Wubbo Everts houdt zich als projectmanager Foreign

Bij elkaar binnen kijken

producten en oplossingen voor het identificeren, volgen en

Als NOM investeren we in de ontwikkeling van het Noorden, dat

Direct Investments bij de NOM onder andere bezig met

Wubbo: ‘In de loop van de jaren hebben we een goede

beheren van activa, transacties en mensen. Meer dan 90%

wist u al. Maar wist u ook dat we dat heel vaak niet alleen doen, als

Amerikaanse investeerders die geïnteresseerd zijn in

relatie gekregen, we zijn nog steeds bij Zebra betrokken.

van de Fortune 500-bedrijven in ruim 100 landen maakt gebruik

NOMmers? We zijn op ons best als we dat kunnen doen met behulp

vestiging in Noord-Nederland.

Lester schakelt ons bijvoorbeeld in als er vragen zijn op

van de innovatieve en betrouwbare Zebra printers, toebehoren,

van ons netwerk. Als we samen kunnen werken met mensen en

Toen Wubbo werd gevraagd naar NOMbassadeurs in

het gebied van subsidies of belastingen. Maar, onze samen-

RFID-producten en software om hun productiviteit en kwaliteit

bedrijven die we geholpen hebben en die, daardoor enthousiast

zijn eigen netwerk hoefde hij niet lang na te denken.

werking gaat veel verder. Vorig jaar was er een internatio-

te verbeteren, de kosten te verlagen en de klantenservice te

geworden, hun kennis en ervaringen weer delen met anderen. Dat

Hij benaderde Lester Arts, Operations Manager van

naal bedrijf dat overwoog om te verhuizen in Nederland.

optimaliseren.

werkt goed merken we. Sterker nog, het werkt zelfs beter. Want een

Zebra Technologies, die daarop direct positief reageerde.

Ik stelde voor dat ze eens in gesprek gingen met Zebra,

verhaal van iemand die het allemaal echt heeft meegemaakt geloof

Lester is een geboren Canadees die inmiddels alweer

een soortgelijke organisatie. Lester vond het geen enkel

je direct. Goed beschouwd zijn deze mensen onze ambassadeurs.

bijna 20 jaar in het Noorden woont.

probleem en was erg coöperatief.’

Nog meer weten over Lester Arts en Zebra Technologies?

Van de NOM én voor het Noorden. Wat ons betreft mogen daarvoor

De eerste contacten met Lester dateren van alweer wat

Lester: ‘Buitenlandse bedrijven die willen groeien en wil-

Op www.nvnom.com staat onder View best practices een goed

best de handen op elkaar. Wat vindt u?

jaren terug. Wubbo legt uit: ‘In 2004 kwamen we in contact

len participeren in de Europese markt zitten met vragen,

interview met Lester Arts. En op www.zebra.com staat meer

We zijn er dan ook trots op u in deze NOMMER onze eerste

met Zebra Technologies, een snelgroeiend Amerikaans

ze willen zeker zijn van hun zaak en geen last hebben van

informatie over Zebra

NOMbassadeur te presenteren: iemand die blij is met onze samen-

bedrijf met een scope die duidelijk ruimer was dan Noord-

onzekerheden. En dan zijn juist gesprekken met mensen

werking en dit graag aan anderen vertelt: win-win.

Nederland. Ze bleken interesse te hebben in het eerdere

die al ervaring hebben en gevestigd zijn belangrijk. Ik heb

pand van Tektronics en later Xerox (beide ook Amerikaanse

onze deuren geopend, ze rondgeleid en we hebben open

bedrijven) in Heerenveen. Ze wisten dat dit beschikbaar

en eerlijk met elkaar gesproken. Uiteindelijk zijn hun

was en hoopten dat het aan hun eisen zou kunnen vol-

twijfels verdwenen en besloten ze in Noord-Nederland te

doen. Als NOM willen we natuurlijk graag contacten met

blijven en nieuw te gaan bouwen. Ik ben ervan overtuigd

bedrijven die marktleider zijn. En als we die dan kunnen

dat het bezoek daaraan heeft bijgedragen. De tijd die ik

Hoort u het ook eens van een ander

•

FEBRUARI 2012

Zebra Technologies helpt klanten hun zakelijke prestaties te verbeteren met

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Technologies.

DEWEEKVAN

N O M M E R KO E N P O P P E M A | 5 - 1 1 D E C E M B E R 2 0 1 1 (Investment manager, verantwoordelijk voor het realiseren van nieuwe participaties voor de NOM)

 Maandag

16

... en in het weekend slaat hij zijn slag

De week wordt gestart met het afdelingsoverleg waarin

nogal topzwaar is ingericht en daarnaast nog ver achter loopt

nieuwe aanmeldingen, investeringsvoorstellen en de

op haar eerder afgegeven prognoses: dit blijken belangrijke

actualiteiten bij de participaties aan bod komen. Er wordt

aandachtspunten, mogelijk zelfs reden om de aanvraag af te

bedrijfsleider wil dat stokje wel overnemen. De NOM zou

gediscussieerd over een herinvestering van € 500.000 bij

wijzen.

dit kunnen faciliteren door de ondernemer uit te kopen. Er

een van onze participaties. Financiële cijfers komen op tafel,

Na de middag ter voorbereiding op het gesprek van morgen

zijn echter vraagtekens bij het ondernemerschap van de

een inschatting van het management en de risico’s worden

een businessplan doorgewerkt. Veel kritische kanttekeningen,

bedrijfsleider. Hij zal goed in staat zijn om het bedrijf te

besproken. Na een lange discussie wordt het voorstel, met

maar ook kansen. Veel zal afhangen van het gesprek met de

leiden ‘as it is’, maar niet om het bedrijf naar een hoger plan

enkele aanpassingen, door de afdeling goedgekeurd.

ondernemer.

te tillen, wat juist in deze crisistijd nodig is. Ik vrees dat dit

Ik had zelf een intake op de agenda laten zetten: een

Hierna heb ik een lezing van een bank bezocht over de krediet-

reden is dat wij niet kunnen financieren, tenzij er een

Management-Buy-In (MBI)-kandidaat heeft zich gemeld om

crisis. Na veel boeiende analyses kwam een panklare oplos-

een productiebedrijf over te nemen dat zich in zwaar weer

sing uit de hoge hoed: er moet een fiscale Europese Unie

bevindt. De activiteiten zouden deels kunnen worden over-

komen. Vanuit het publiek kwamen een paar kritische opmer-

vergt de nodige aanpassingen in ons standaardcontract.

geheveld naar een nieuwe locatie in Friesland en een ander

kingen: de bank is mede de oorzaak van de crisis en diezelfde

Het blijft altijd een uitdaging om het contract zo vorm te

deel zou in Oost-Europa plaats gaan vinden. De vraag aan de

bank wijst met een vinger naar Europa om haar de oplossing

geven dat de belangen van de ondernemer en die van de

 Vrijdag

NOM is of wij bereid zijn mee te denken in dit voorstel en of

te dicteren. Niet geheel onterecht naar mijn mening.

NOM goed in het contract verwoord staan.

Voor de volgende vergadering schrijf ik een tweetal intakes

versterking van het management gaat plaatsvinden. Op

Koen door de week ...

kantoor werk ik de gespreksverslagen uit.

wij circa € 1 mio zouden willen investeren. De eerste indruk

om de nieuwe aanvragen ook aan de collega’s te kunnen

van de MBI-kandidaat en zijn plannen is positief, om die reden willen wij graag verdergaan met de gesprekken.

 Woensdag

 Donderdag

voorleggen. Hierna volgt een telefonische vergadering

’s Middags samen met collega Gert de Boer (investment

Vanochtend weer vroeg op voor mijn vaste hardlooprondje.

Vanochtend rijd ik naar een middelgroot metaalbewerkend

klanten is het momenteel financieel erg gespannen. Wij

controller) op vervolggesprek geweest bij een ondernemer

Als het even lukt probeer ik iedere ochtend voor het werk

bedrijf in Zuid-Drenthe. Ik heb daar een gesprek met de

hebben al meermalen contact gehad en het lijkt erop dat

en zijn accountant. Hij heeft een snel groeiend middelgroot

aan een half uur hard te lopen samen met de hond. Het was

directeur en de aandeelhouder. Het bedrijf verkeert in de

wij iets voor die klant kunnen betekenen. Rabobank wil

bedrijf en is zeer winstgevend. Echter, veel liquiditeit wordt

droog weer en lekker fris. Ik ken geen betere manier om de

positie dat zij te klein is voor het tafellaken en te groot voor

echter ook haar zekerheden veiligstellen en die lopen niet

gebruikt voor groei en investeringen. Aanvullend kapitaal

dag te beginnen!

het servet. Om het bedrijf bestaansrecht te geven zal zij

altijd synchroon met die van de NOM. Er volgt een stevige

met Rabobank Bijzonder Beheer in Utrecht. Bij een van hun

moeten groeien. Er wordt een verbeterprogramma gepre-

discussie en na wat passen en meten lijkt het erop dat we

uitbreiden en anderzijds zou de ondernemer ook graag een

De werkdag begonnen met een kennismakingsgesprek met

senteerd waarvoor investeringen nodig zijn en input van

eruit gaan komen.

deel van zijn aandelen willen verkopen en een stapje terug

een ondernemer die € 1,6 mio nodig heeft om de productie-

buitenaf. Op eigen kracht kan het bedrijf niet verder groeien.

willen doen in zijn managementtaken.

activiteiten (duurzame energie) te verplaatsen naar Noord-

In de basis kan de NOM veel betekenen, zowel financieel

Nederland. Een interessant product, maar met een wat

als met ondersteuning door middel van een goede Raad

 Weekend

 Dinsdag

minder interessant plan. Het plan was namelijk niet goed

van Commissarissen. Een aantal vragen blijven nog on-

Op zaterdag met een goede vriend de golfbaan in Assen

doordacht en kende veel risico’s die door de ondernemer

beantwoord: wat is de houding van de bank? Wat zijn de

overgelopen. Ik golf veel te weinig om er goed in te zijn, dus

’s Ochtends voor een vooronderzoek naar een internet-

werden onderschat. Afgesproken dat hij het plan verder zal

persoonlijke ambities van de directeur? We plannen een

ik verloor zoals gewoonlijk glansrijk ... Desalniettemin kan ik

onderneming. Het bedrijf heeft een innovatief en interessant

uitwerken.

vervolggesprek.

enorm genieten van het buitenleven: golf, zeilen, hardlopen

concept ontwikkeld in de sociale media en ziet met name

Hierna een lunch bijgewoond met een advieskantoor in

Hierna rijd ik door naar Oost-Groningen voor een productie-

of zoals deze zondag een heerlijke lange wandeling met

groeikansen in Azië. Eerdere gesprekken waren positief

bedrijfsovernames. Een van hun klanten, een Gronings ser-

bedrijf dat elementen voor de bouw levert. Een klassiek

vrouw en onze zoon van drie. Samen nemen wij de afgelopen

verlopen en vanochtend gingen we de diepte in: kan de

vicebedrijf in de industrie, zoekt risicofinanciering voor een

familiebedrijf, type ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek

week door en ik heb weer veel geleerd. Vooruitkijkend naar

ondernemer met cijfers zijn eerdere uitlatingen onderbouwen?

overname in West-Nederland. Lijkt een interessante proposi-

genoeg’. Toelevering aan de bouw, dat werpt natuurlijk

de nieuwe week zie ik opnieuw een aantal boeiende afspraken

Daarnaast probeer ik ook juist de onbesproken onderwerpen

tie te worden.

vragen op: hoe staan ze ervoor in deze tijd? Ze blijken het

in het vooruitzicht. Laat de nieuwe week maar komen!

op tafel te krijgen. Zo blijkt ondermeer dat de kleine onder-

’s Middags de conceptcontracten van een participatieover-

droog te houden, maar daar is ook alles mee gezegd. De

neming met meerdere directeuren (en bijbehorend salaris)

eenkomst doorgelopen. Iedere participatie is maatwerk en

huidige eigenaar (65+) zou graag willen uittreden en de

zou welkom zijn om enerzijds de groei verder te kunnen

•

FEBRUARI 2012

NB. Om vertrouwelijke redenen worden geen (bedrijfs)namen genoemd.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

17

Participaties aan het woord Proflex Containermeten gaat landelijk

KLS Netherlands groeit verder

Met verbazing stel ik nog steeds dagelijks vast hoe gemakzuchtig veel bedrijven met

Het in Hoogeveen gevestigde KLS

van zeer geavanceerde visiontechnologie

gevaarlijke gassen in import-zeecontainers omgaan. Of dit nu containerladingen

Netherlands b.v. ontwikkelt en verkoopt

ieder zakje afzonderlijk. Hierdoor is gega-

met voedsel, schoenen, huisraad, kleding, of elektronica betreft: in gemiddeld 25%

geautomatiseerde systemen voor de

randeerd dat de patiënt de juiste medicatie

van alle containerladingen zitten veel te hoge concentraties giftige en toxische gas-

medicijnstromen binnen apotheken,

ontvangt in de juiste hoeveelheid en op

sen. De Arbo-wet schrijft voor dat ‘gesloten ruimten’ als zeecontainers veiliggesteld

farmaceutische groothandel en zieken-

het juiste moment.

moeten zijn, alvorens deze betreden worden. Ook goed werkgeverschap zou voldoen-

huizen. De afgelopen jaren heeft KLS

de basis moeten vormen tot het voeren van een actief beleid op dit gebied.

geïnvesteerd in het ontwikkelen van een

De afgelopen jaren heeft KLS veel ge-

aantal concepten.

ïnvesteerd in de ontwikkeling van deze concepten. Dit was echter alleen mogelijk

combinatie met doordacht en weloverwogen ondernemerschap. Proflex Containermeten BV is van oor-

Vele publicaties in diverse media, voor-

op het industrieterrein Eemspoort in

De medische hulp middelen van Polyganics

schriften door de brancheverenigingen

Groningen worden gecertificeerde en

en intensivering van controles ten spijt,

gekwalificeerde gasmeetdeskundigen op

nog steeds blijven veel zeecontainerontvangende ondernemingen achter met

sprong een noordelijke specialist op het gebied van het gasmeten en ontgassen

dankzij de financiële steun van een aantal

Filling-oplossing van KLS Netherlands geeft

partijen. Eén van deze partijen is de NOM.

apothekers de mogelijkheid om het pakken,

De NOM heeft in 2010 een bemiddelende

plakken, verpakken en controleren van her-

rol gespeeld bij het verkrijgen van een

haalrecepten te automatiseren. In de prak-

bescheiden doch substantiële ‘Tijdelijke

tijk is dit systeem een combinatie gebleken

Additionele Financiering Faciliteit’ (TAFF)

hand, arm, voet of enkel.

van industriële betrouwbaarheid en intel-

van de Drentse Participatie Maatschappij.

Polyganics is een onafhankelijk biomedisch

In 2005 volgde, ten behoeve van hetzelfde

ligente software die de inlaadmodule, het

bedrijf opgericht in 1999 als spin-off van

segment, Vivosorb, een zeer transparant

magazijn, de barcode-validatie-unit en het

De door KLS ontwikkelde oplossingen

24/7 basis uitgezonden naar opdracht-

de Rijksuniversiteit Groningen en ontwik-

en flexibel materiaal van bioafbreekbaar

etiketteer- en verpakkingssysteem feilloos

hebben zich inmiddels zonder twijfel

gevers. Of dit nu een incidentele zeecon-

kelt, produceert en vermarkt biologisch

polyester dat dient voor ondersteuning van

aansturen. Een apotheek die recepten voor

bewezen in de markt. Dit resulteert nu in

het opstellen en implementeren van een

tainer of grootschalige projecten betreft:

afbreekbare medische hulpmiddelen voor

herstellend weefsel door anti-adhesie. In

18.00 uur digitaal aanlevert bij een Central

een toename van klanten en potentiële

deugdelijk beleidsplan ‘Hoe om te gaan

Proflex heeft altijd dé passende maatwerk-

optimaal weefselherstel na een KNO-,

2008 werd Otopore geïntroduceerd, een ver-

Filling unit, kan de volgende ochtend voor

klanten voor KLS Netherlands in een sterk

met mogelijk gegaste zeecontainers’.

oplossing in huis.

zenuw- of darmchirurgische ingreep.

bandmiddel voor de middenoorchirurgie.

8.00 uur de betreffende recepten al in huis

groeiende Europese markt.

Momenteel loopt er via het UMCG en in

hebben.

van zeecontainers. Vanuit een bedrijfspand

18

De volledig geautomatiseerde Central

Erik Noordhof

Direct gevolg hiervan is dat er nog

De containerdichtheid ligt in Noord-

Voor de ontwikkelingen van deze medische

samenwerking met 30 andere Nederlandse

dagelijks honderden medewerkers in de

Nederland aanzienlijk lager dan in het

hulpmiddelen werkt Polyganics vanuit

ziekenhuizen een gerandomiseerde klinische

Een andere ontwikkeling van KLS Nether-

noordelijke logistieke en industriële sector

midden en westen van ons land. Dit komt

twee gepatenteerde technologieplatforms

studie naar de effectiviteit van C-Seal, een

lands is de medicomaat. Met een medico-

onnodig worden blootgesteld aan te hoge

vooral doordat deze regio relatief gezien

van bioafbreekbare polymeren: copoly-

bioafbreekbare inwendige drain, die lekkage

maat in de apotheek is het voor klanten

doses giftige en schadelijke gassen. In de

weinig maakindustrieën heeft en daarmee

meren en polyurethanen. De afbraakpro-

na operaties aan de dikke- en endeldarm

mogelijk om 24 uur per dag, 7 dagen per

wetenschap dat veel voorkomende gassen

weinig grondstoffen en halffabricaten

ducten worden door het lichaam verwerkt

tot een minimum reduceert. Deze buis is

week op elk gewenst tijdstip herhaalmedicatie

sterk carcinogeen (kankerverwekkend) zijn

importeert. Omdat de ambities verder

en uitgescheiden. Deze eigenschap maakt

tijdens een operatie aan het rectum mee te

op te halen. Hoe dat werkt? Als de medicatie

en ernstige afwijkingen aan zenuwstelsel

reiken opent Proflex begin maart 2012 een

de producten zeer patiëntvriendelijk en

nieten en is uniek als het gaat om gebruik

in de medicomaat is geplaatst, ontvangt

en organen kunnen veroorzaken, is het

vestiging in midden-Nederland. Van daar-

kostenbesparend, omdat er in een later

en prestatie.

de klant een sms-bericht met daarin een

voor veel bedrijven echt tijd voor passende

uit zal het midden en westen van het land

stadium geen chirurgische ingreep nodig is

Polyganics’ totstandkoming en voortbestaan

unieke, eenmalige pincode. Vervolgens

actie.

bediend gaan worden. Voor het zuidelijke

om de implantaten te verwijderen.

is te danken aan zeer trouwe aandeelhouders

kan hij of zij op elk gewenst moment deze

deel van ons land zal een joint venture

Nasopore werd in 2003 CE/FDA-goed-

en een langetermijnvisie die zich nu begint

medicijnen afhalen. Kortom: een veilige en

Ondanks dat er ook in 2009 sprake was

worden aangegaan met een collegabedrijf

gekeurd. Dit is een poreuze tampon van

uit te betalen. Als innoverend bedrijf is

serviceverhogende oplossing die bovendien

van laagconjunctuur, heeft NOM (F-Linc)

uit Venlo. Daarmee is Proflex op korte

afbreekbaar hydrofiel polyurethaan om

Polyganics continue bezig te bouwen aan

in de apotheek arbeidsbesparend werkt.

de durf en bereidheid getoond toch te

termijn in staat ook landelijke dekking

neusbloedingen te stelpen en het weefsel

groei in de M&S- en R&D-organisatie, capa-

investeren in een innovatief bedrijf als

te bieden waarmee ook grote landelijke

in de neusholte te ondersteunen en helpen

citeitsopschaling en procesinnovatie. Sinds

De Daily Dose Dispensing-systemen van

Proflex. Zonder hen waren we nu beslist

accounts in beeld zullen komen. Alle on-

herstellen na een sinuschirurgische ingreep

2000 is Polyganics een participatie van de

KLS leveren rollen met transparante zakjes

niet geweest waar we nu zijn. Na het over-

dersteunende activiteiten als administratie,

aan de neus.

NOM en heeft zich mede dankzij het ver-

waarin medicijnen per innamemoment los

winnen van de alom bekende startproble-

planning en inkoop blijven we doen vanuit

In 2004 kreeg Polyganics CE/FDA-goedkeu-

trouwen en de ondersteuning van de NOM

worden verpakt. Op het zakje staat op welke

men in het eerste jaar, is Proflex inmiddels

de hoofdlocatie in Groningen.

ring voor de vanuit het copolymeerplatform

ontwikkeld tot de succesvolle onderneming

dag en op welk moment van de dag de

ontwikkelde zenuwgeleider Neurolac. Dit

die het nu is.

cliënt deze medicijnen moet innemen. De

verworden tot een stabiele en gezond groeiende partij binnen het segment. Dit

John van Bommel

KLS Tablet Inspector controleert met behulp

hulpmiddel ondersteunt het herstellen van

op basis van noordelijke nuchterheid in

doorgesneden of beschadigde zenuwen in •

FEBRUARI 2012

Romke Ribbels • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

19

BLIKVANGER

Social media

tips & tricks

De ROI van Social Media is de ROI van je moeder

E E N FOTOGR AFISCH E KIJK OP H E T N OOR DE N

Door Lykle de Vries (De Ondernemers) @Lykle

boards beschikbaar om uw Social Media-activiteiten in overzicht te houden. De mogelijkheden verschillen, net als de prijzen. Er is dus voor elck wat wilsch!

Dankzij de profielgegevens die social networks zoals Facebook, LinkedIn en dergelijke verzamelen, wordt het steeds makkelijker om uw boodschap zichtbaar te maken voor die mensen die er de meeste interesse in hebben. En ook nog eens voor minder geld vergeleken met de meer traditionele wijze van adverteren. De resultaten van deze online advertenties zijn exact te meten. Bovendien hebben al deze sociale netwerken, net als Google, modellen ontwikkeld waarmee u eenvoudig uw advertenties kunt optimaliseren, en het rendement nog verder kunt opvoeren.

20

Hootsuite - een simpel en overzichtelijk dashboard tegen een lage prijs. Ondersteunt Twitter, Facebook, LinkedIn.

U kunt dus online veel effectiever adverteren en een

21

hoger rendement halen op uw uitingen dan in de meeste traditionele media! De cijfers vertellen echter maar een deel van het verhaal. Gary Vaynerchuck (een succesvolle wijnondernemer in de VS) omschrijft het zeer direct en zeer effectief: ‘Als jij mij vraagt wat de ROI van Social Media is, vraag ik jou wat de ROI van je moeder is.’ De echte waarde van ‘online’ zit hem in de mogelijkheid je klanten maximaal te kunnen ‘knuffelen’. Om ze via

SproutSocial- Ietsje fraaier afgewerkt dan Hootsuite, nog mooiere rapportages, en zeer goede ondersteuning van Foursquare.

ieder beschikbaar kanaal te helpen. Social Media gaat vooral om de inhoud, het gesprek. Middels Twitter, Facebook, LinkedIn, YouTube en weblogs kunt u rechtstreeks

Stadsgrenzen

in gesprek met al uw klanten, en zullen zij in gesprek gaan met elkaar (en u) over uw product. En wie die gesprekken het beste voert, gaat winnen.

Fotograaf: Robert van der Molen

Dashboards

www.toxic2.nl

Die gesprekken hoeft u niet alleen te voeren. Iedereen in

email: [email protected]

uw organisatie kan eraan deelnemen. Via diezelfde Social Media. Om al die gesprekken in beeld te brengen, en overzicht te houden op ieders inbreng, is een centraal dashboard

Radian6- De Rolls Royce van de Social Media Dashboards. In gebruik bij o.a. KLM en Rabobank. Doe er uw voordeel mee!

erg handig. Er zijn tegenwoordig meerdere goede dash•

FEBRUARI 2012

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Dr. Monique A. Schoondorp. HHG. [email protected]

Dr. Jan Jager. SH/Stenden PRE. [email protected]

22

Noord-Nederland heeft de beschikking

kelingen moeten dragen? Er is, maar

samenleving zullen kiezen. Het MKB

over zeer veel biomassa en een goede

dat geldt voor heel Nederland, te

zal eveneens op gedachten moeten

organisatie om daar van alles uit te

weinig ‘maakindustrie’ die al die

worden gebracht en naar aanleiding

halen. Met elkaar kwamen de deel-

mooie bedenksels uit wetenschap

van eigen vragen op het innovatieve

nemers tot de conclusie dat er grote

en techniek vorm kan gaan geven.

groene spoor moeten worden gezet.

mogelijkheden zijn en dat de regio

Te weinig mensen die de innovaties

Aan beide aspecten zal nieuw groen

een belangrijke rol kan gaan spelen.

handen en voeten kunnen geven. En,

onderwijs het nodige kunnen doen.

Niet alleen in Nederland, maar ook

tot nu toe, te weinig bèta-studenten

De RUG heeft al een nieuwe hoog-

in Europa. Het onderwijs speelt een

om innovaties te bedenken. En ook

leraar Biobased Economy benoemd

sleutelrol zoals bleek uit een gesprek

nog nauwelijks biobased gerichte

aan de Faculteit Technische Bedrijfs-

met drie pas benoemde lectoren aan

gamma-studenten om die biobased

kunde die - binnen BioBRUG - speciaal

Noordelijke HBO-instellingen. ‘Zeker

ontwikkelingen in wetenschap en

aandacht zal hebben voor het MKB.

voor het midden- en kleinbedrijf dat

techniek te kunnen plaatsen binnen

Het is Gert-Jan Euverink, tot voor

wil vernieuwen.’

de komende biobased society die zal

kort directeur van Wetsus, die het

Uiteraard is binnen die nieuwe eco-

voortkomen uit de biobased eco-

onderzoek zal organiseren vanuit

nomie een grote rol weggelegd voor

nomy. De consumenten denken al

de vraagstelling van het MKB, op

de omvangrijke, zware chemische

behoorlijk groen, maar om te zeggen

dezelfde manier als dat bij Wetsus

industrie in het Noorden, en voor

dat de gemiddelde consument de

gebeurde. Een tweede hoogleraar

de havens en de logistiek die in het

groene samenleving ziet aankomen,

(gammawetenschappen) die zich

Noorden ook krachtig ontwikkeld zijn.

is te veel gezegd, noch dat hij of zij

zal bezighouden met de biobased

De landbouwers zijn op grote schaal

de consequenties van een groene

society is in aantocht. Maar niet

Lectoren kunnen het bedrijfsleven op het innovatieve spoor zetten NOM houdt tweede noordelijke conferentie biobased economy

Voor de tweede maal was de NOM betrokken bij een bijeenkomst in haar eigen regio over de kansen en mogelijkheden van een groene economie in het Noorden van Nederland. Deze maal op 15 december 2011 in het Abe Lenstra stadion in Heerenveen, georganiseerd door het Duurzaam Platform Heerenveen. Het onderwerp leeft in Nederland en zeker in het Noorden. In een fors overboekte zaal, waarin een flink aantal landbouwers en MKB-ers aanwezig waren, zochten de deelnemers naar de mogelijkheden voor de nieuwe economie en de kansen voor het Noorden. •

FEBRUARI 2012

Dr. J.T.P. (Hans) Derksen. VHL. [email protected]

bezig met vergisting van biomassa en

samenleving kan overzien. En wat

alleen vanuit de universiteiten zullen

vergassing tot groen aardgas. De RUG

voor de gemiddelde burger geldt,

de biobased economy en de biobased

speelt al geruime tijd een belangrijke

gaat eveneens op voor de gemiddelde

society hun plaats in Nederland moe-

rol in nieuwe wetenschappelijke en

student. En het bedrijfsleven voelt

ten krijgen, ook het HBO zal hierin

technische ontwikkelingen bij de

wel dat de nieuwe economie ‘in de

een belangrijke rol spelen.

verwaarding van biomassa. Zowel wat

lucht hangt’ maar kan door gebrek

betreft de koolhydraten als de eiwit-

aan bruikbare en begrijpelijke kennis

Onderwijs

ten. En de gedachte dat een groene

op eigen niveau niet verder. Dus de

Nederland is er sterk in om vragen

economie op basis van kringlooppro-

samenleving moet begrijpen wat de

over veranderingen, zowel maat-

cessen tot ontwikkeling kan komen,

invloed van deze groene economie

schappelijk als technisch, door te

juist in het Noorden, speelt al langer

op ons leven zal zijn. Als de cirkel-

schuiven naar universiteiten. We zijn

een belangrijke rol en op bijeenkom-

economie niet gedragen wordt door

daardoor goed in kennis van hoog

sten als deze zelfs een hoofdrol.

de samenleving, zal ze niet tot stand

niveau waar grote ondernemingen

komen. Evenmin als aankomende

en hooggespecialiseerde bedrijven

Groene samenleving

studenten enthousiast voor de

wel iets mee kunnen, maar de meeste

Gunstig is dat ook in Heerenveen de

nieuwe, groene economie, de groene

kleinere niet. Echter er verandert iets.

vraag werd gesteld, wie die ontwik-

techniek en wetenschap en de groene

Het HBO gaat de studenten opleiden }

23

24

hard met de biobased economy in

ook in het Noorden. Bijvoorbeeld

Zo snijdt het mes aan vele kanten,

Noord-Nederland.’

BioClear in Groningen, een klein

hoewel misschien nog niet zo snel

Alle drie lectoren zijn ze nog niet

bedrijf, volgepakt met onderzoekers

als we wel zouden willen om de

lang geleden benoemd, alle drie zijn

en technici dat nieuwe bacteriële

biobased economy goed en snel

ze gepromoveerd, alle drie zijn ze

zuiveringsprocessen ontwikkelt. Maar

door te zetten en voet aan de grond

sterk gemotiveerd voor het onderwijs

dat is niet het soort MKB waarover

te laten krijgen in het Noorden. De

en het toegepast onderzoek op HBO-

we het hier hebben. De relatie tussen

HBO-instellingen zijn met name ge-

niveau voor de biobased economy,

het lectoraat en het MKB gaat over

richt op het midden- en kleinbedrijf.

en alle drie geloven ze dat verdieping

bedrijven die wel willen innoveren,

Door hun nieuwe opleidingen, de

die het MKB hard nodig heeft om

de NOM-bijeenkomst in Heerenveen

spil op het gebied van duurzame

van hun vakgebied en het organise-

maar niet kunnen door gebrek aan

stimulering daarvan door de nieuwe

bedrijven die wel willen innoveren,

aanwezig waren, zien deze belang-

kunststoffen voor het bedrijfsleven.

ren van onderwijs, rechtstreeks voor

bepaalde kennis, zowel technisch als

lectoren en door het vraaggestuurde

maar niet weten hoe, die vaardig-

stelling elk jaar groeien. Het gaat om

Niet alleen in Noord-Nederland,

het bedrijfsleven, van groot belang is

op het gebied van marketing. Een

onderzoek dat binnen de instel-

heid bij te brengen. Bedrijven die wel

Hans Derksen, lector biobased eco-

maar ook daarbuiten.’

voor dat bedrijfsleven en, in dit geval

ander niet onbelangrijke aspect van

lingen wordt gedaan - speciaal voor

ideeën hebben, maar niet weten hoe

nomy aan de Hogeschool Van Hall

Monique Schoondorp citeert staats-

voor de biobased economy in het

deze combinatie tussen lectoraat, stu-

het MKB - krijgen deze bedrijven de

die om te zetten in nieuwe produc-

Larenstein in Leeuwarden, Monique

secretaris Halbe Zijlstra in haar

Noorden. ‘Wij zorgen ervoor dat er

dierichtingen, studenten, praktisch

zo noodzakelijke niveauverhoging

ten en niet weten hoe ze die produc-

Schoondorp, lector new business

lectorale rede op 21 september 2011:

straks mensen zijn om die biobased

onderzoek en innoverende bedrijven

die nodig is om ze innovatiegericht

ten op de markt moeten zetten. Het

development voor startende onder-

‘Er zit een te groot gat tussen het

economy vorm te geven. Het is

is dat die innovatie sneller en beter

te maken en kunnen ze praktisch

beste bewijs dat er iets kriebelt in de

nemingen in de domeinen energie

fundamenteel onderzoek dat weten-

nieuw in Nederland, maar wij zien

moet dan nu vaak het geval is bij

onderzoek laten uitvoeren door de

samenleving in de richting van groen

en healthy ageing aan de Hanzeho-

schappers uitvoeren en de afdelingen

dat onze studenten, die stage lopen

bedrijven die vast lopen in de ‘Valley

studenten die straks bij ze komen

is dat er steeds meer belangstelling

geschool in Groningen en betrokken

voor research en development van

en onderzoek doen bij bedrijven,

of Death’. Of daar pas met veel

werken. Er wordt op deze manier

komt voor de ‘bio’ opleidingen in

bij Algaecom, en Jan Jager, lector

bedrijven die er een praktische toe-

enthousiast terugkomen.’

moeite, kosten en tijdverlies weer

een kloof gedicht die in Nederland

Nederland en dat de onderwijsinstel-

duurzame kunststoffen aan Stenden

passing van maken. Het land dat het

uitkomen. Het zijn bedrijven die met

onoverbrugbaar leek: het oppikken

lingen die ook meer en meer gaan

Hogeschool/PRE (Polymore Research

gat weet te dichten is spekkoper.’ Ze

Maak-MKB

bestaande kennis, niet noodzakelij-

en naar de markt brengen door de

aanbieden. Juist voor dit type klei-

& Education) in Emmen. Deze laatste

stelt in haar rede dat een relevantere

Het lijkt een goede ontwikkeling.

kerwijs de hunne, met iets extra’s aan

maakindustrie van de ontwikkelin-

nere bedrijven die met de biobased

instelling werkt samen als open in-

vraag is hoe bedrijven snel beschik-

De Commissie Veerman wees er drie

de slag willen, maar die niet altijd op

gen die in de kennisinstellingen zijn

economy aan de slag moeten. Want

novatiepartner met veel bedrijven

bare kennis kunnen implementeren.

jaar geleden al op, memoreren de

de hoogte zijn van wat er speelt op

bedacht. Het HBO-lectoraat lijkt een

waar de belangstelling voor de ‘harde’

(groot en klein) en organisaties als

De agrosector heeft een antwoord

drie lectoren. In Nederland ontbreekt

biobased gebied. Dat heeft te maken

goede poging om de maakindustrie

technische opleidingen jarenlang

Emmtec Laboratorium en het API In-

omdat jarenlang geïnvesteerd is in

vaak die verbinding tussen op de

met de bewustwording van het

dichter bij de technische ontwikke-

steeds maar weer minder werd - de

stitute (Applied Polymer Innovations

een aaneengesloten kennisketen, van

universiteit bedachte wetenschap en

MKB van de biobased kansen en de

lingen te krijgen en haar studenten

chemie haalde bijvoorbeeld niet de

Emmen) in de wereld van biokunst-

fundamentele kennis tot praktische

het bedrijfsleven dat wil innoveren

mogelijkheden om die te verzilveren

zullen de kleinere bedrijven zeker

helft van het aantal nieuwe studen-

stoffen en juist deze combinatie van

kennis. De agrosector is daar uniek

maar met deze ’hogere’ techniek

en tegelijkertijd het eigen bedrijf te

kunnen helpen om te innoveren.

ten dat ze nodig had - blijkt dat de

onderzoek op praktisch niveau, on-

in. Een innovatieve werkwijze waar

uit verschillende disciplines niet uit

vergroenen. Dat zijn de bedrijven die

‘Er wordt een nieuwe laag geschapen

genoemde bio-opleidingen wel dege-

derwijs en (kleine) industrie kan van

bedrijven samenwerken met kennis-

de voeten kan. Er zijn in feite twee

met deze lectoren en hun studenten

in het onderwijs en in het bedrijfs-

lijk in de smaak vallen bij jongeren.

de Zuidoosthoek van Drenthe een

instellingen, die beschikbare ken-

soorten MKB. De eerste soort is hoog

uit de voeten kunnen. Met deze

leven van kleine bedrijven die meer

Er is grote belangstelling, ook binnen

centrum voor biopolymere ontwikke-

nis direct vertalen naar praktische

gespecialiseerd en hoog ontwikkeld,

oriëntatie timmeren de HBO-instel-

kunnen en studenten die zich daar-

het HBO voor het thema biobased en

ling maken.

toepassingen, is een traject waar de

is vooral gericht op kennisontwik-

lingen flink aan de weg. De Hanze-

toe aangetrokken voelen. Een laag

dat terwijl het idee van een biobased

Jan Jager zegt in zijn lectorale rede,

Hanzehogeschool mee experimenteert.

keling en wordt, indien succesvol,

hogeschool heeft inmiddels 35 lecto-

die tot nu toe niet bestond. |

economy op het voortgezet onder-

die hij samen met zijn ‘dubbellector’

En Hans Derksen, van de grootste

heel vaak opgekocht door een groot

ren, Van Hall Larenstein15 en Stenden

wijs tot nu toe nog nauwelijks leeft.

Rudy Folkersma op 9 december 2011

groene hogeschool in Nederland,

bedrijf dat geïnteresseerd is in het

12. Maar het worden er meer. En dat

Maar ook daar komt langzaam de

heeft gehouden: ‘Het samenbrengen

zegt dat er meer maaktechnologie

vakgebied. Zulke bedrijven zijn er

is gunstig voor het Noorden.

belangstelling voor alles wat groen is,

van onderwijs en toegepast onder-

nodig is voor het MKB en doet

voor algen, voor duurzame energie

zoek aan duurzame kunststoffen

onderzoek naar praktijkcases, samen

enzovoort. Hiaten lijken er nog in

wordt als van grote waarde gezien

met het MKB in de regio. Een Centre

het MBO te zitten.

om van het nieuwe kenniscentrum

of Expertise voor de BBE is in op-

in Zuid-Oost-Drenthe een succes te

richting waarvan de loketfunctie in

HBO-lectoraat

maken. Dit nieuwe kenniscentrum,

Leeuwarden komt en dat als aan-

Drie nieuwe lectoren van HBO-

Stenden Polymore Research & Educa-

spreekpunt in Noord-Nederland zal

instellingen in het Noorden die op

tion (Stenden PRE) wordt de kennis-

fungeren. Hans Derksen: ‘Het gaat

•

FEBRUARI 2012

25

What makes people retweet?

Beyonce’s pregnancy news at MTV’s VMAs birthed a new Twitter record of 8,868 Tweets per second (TechCrunch)

Voor een gezonde werkomgeving Iedereen die een groot deel van de dag achter de computer doorbrengt, legt dagelijks vele kilometers af - met zijn vingers welteverstaan. Uit onderzoek van Microsoft blijkt dat een

92% interesting content 84% humor

computergebruiker bij actief computergebruik de spatiebalk gemiddeld 669 keer per uur aanraakt en dagelijks met zijn vingers tot 32

65% personal connection

kilometer aflegt.

21% celebrity status 32% offered incentive (tangible or virtual) 26% ‘please RT!’ (WhiteFireSEO)

ra

011 nds in 2

b Top ten

26

www.kittyhawk.nl

m) 1,861 ($

Kwetters!

a-Cola 7  Coc 5 ($m) M 69,90 IB ($m)  59,087 icrosoft M  17 ($m) gle 55,3  Goo m) 2,808 ($ )  GE 4 ,593 ($m ald’s 35 n o D c M 17 ($m) tel 35,2 In  2 ($m) le 33,49  App 18 ($m) ) ney 29,0 is D ,479 ($m  kard 28 c a -P t t Hewle

hebben, prima bereikbaar zijn en over uitstekende bedrijfseconomische omstandigheden beschikken voor buitenlandse investeerders, is bij hen vaak wel bekend. Meestal geven die factoren echter niet eens de doorslag om hiernaartoe te komen. Van cruciaal belang voor de buitenlandse werknemers en hun gezinnen is het onderwijs voor hun kinderen.

Mike Weston, hoofd van de International School Groningen (ISG) te Haren, legt uit waarom. ‘Ouders met een internationale carrière willen dat hun kinderen overal ter wereld op school terecht kunnen, zonder onderbrekingen in hun leerproces. Als het onderwijs voor hun kinderen in het nieuwe land niet van een uitstekende kwaliteit is, is dát vaak de reden om niet naar het buitenland te verhuizen. Daarom is het belangrijk dat er een internationaal

Zes tips voor een gezonde werkplek:

curriculum is vastgesteld voor inter-

1. Voorkom een langdurig verkeerde houding.

nationale scholen overal ter wereld.

2. Zorg voor een opgeruimde werkplek. 3. Zorg voor een goede afstelling en positie van uw monitor.

Bron:

Dat wij hier in Noord-Nederland fantastische voorzieningen

4. Gebruik een ergonomische muis en toetsen bord.

Inspirerend internationaal onderwijs in Noord-Nederland

Onze school, de International School Groningen, doet hieraan mee.’

}

5. Zorg ervoor dat uw computer en muis op de juiste plek staan. 6. Pauzeer regelmatig. www.managersonline.nl

27

Bron: www.interbrand.com



USB-stofzuiger IPhone slider De ministofzuiger die alle kruimels Met deze unieke beschermhoes kun je je iPhone4

rondom je computer weghaalt, maar

compleet bedienen met een ultradun uitschuifbaar toetsen-

ook uit je toetsenbord!

bord. Leuk zo’n smartphone met een touchscreen, maar je moet eerlijk toe-

De USB-stofzuiger is een ministofzuiger

geven dat sms’en niet meer zo snel gaat als op de oude vertrouwde GSM met

die je gemakkelijk in de USB-poort van

toetsenbord. Gelukkig is daar wat op gevonden: een ultra dunne keyboard-

je computer plugt. Je hebt hem dus

slider voor de iPhone4. Perfect voor het razendsnel checken en bijhouden

altijd bij de hand. Deze ministofzuiger is

van social media, blogs en je mail. Is niet alleen lekker functioneel maar ziet

klein, maar levert grote prestaties. Met

er ook nog eens strak en stijlvol uit.

2 opzetstukjes en een ingebouwd LEDlampje is er altijd een optimaal resultaat.

www.megagadgets.nl www.ultragadgets.nl •

FEBRUARI 2012

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

de ISG tutors in de moedertaal van de kinderen, zoals

gedeelte van het Maartenscollege een slagingspercentage

tenland te vertrekken. De ISG biedt die aansluiting wel

Indonesisch.

van 100%; in 2012 doen er vijftien scholen mee aan dit

en meer: onderwijs voor alle leeftijden, zodat de kinderen

experiment en nog meer scholen zijn geïnteresseerd.

niet helemaal naar Amsterdam hoeven voor school en de

Leren is leuk ‘Onze kinderen moeten kunnen genieten van het naar

Internationaal onderwijs en de NOM

school gaan in een vreemd land’, zegt Mike Weston. ‘Als

Het succes van zijn school heeft de enthousiaste Mike

ISG wil meer

ze ervan balen dat ze in zo’n koud, guur land als Neder-

Weston geïnspireerd om meer toenadering te zoeken tot

Zonder uitstekend internationaal onderwijs zou Noord-

land moeten wonen en dan ook nog hier naar school

Groningen, the City of Talent. ‘Alles wat in het westen

Nederland veel minder aantrekkelijk zijn voor het

moeten gaan, dat is niet goed voor ze. Als ze het echter

van Nederland is, hebben wij hier ook.’ Sander Oosterhof,

buitenlandse bedrijfsleven. De aanwezigheid van de

leuk vinden om naar school te gaan, gaan ze het ook leuk

Hoofd InvesteringsBevordering bij de NOM, knikt en

ISG in de regio stelt de NOM in staat om buitenlandse

vinden om het daar goed te doen. Daar besteden wij hier

vult aan: ‘Noord-Nederland heeft echt veel te bieden, en

investeerders een totaalpakket aan te bieden: interessante

International Baccalaureate

op school veel aandacht aan.’ Dankzij het onderwijs-

van een uitstekende kwaliteit.’ De RUG stijgt internatio-

bedrijfseconomische omstandigheden, goede voorzienin-

Dat internationale curriculum wordt opgesteld door het

systeem van de ISG zijn de kinderen, hoe kort ze hier ook

naal gezien op de ranglijst, doet bijvoorbeeld veel op het

gen, prima bereikbaarheid en ook nog eens uitstekend,

International Baccalaureate (IB). Het curriculum bestaat

zijn (in sommige gevallen slechts zes maanden), beter

gebied van healthy ageing en is daardoor buitengewoon

vooraanstaand internationaal onderwijs voor hun kinde-

uit drie programma’s: het Primary Years Programme

voorbereid op de toekomst en vinden ze beter aansluiting

interessant voor internationale bedrijven en kennisinstel-

ren. Daarom ondersteunt de NOM Mike Weston in zijn

(PYP) voor kinderen van 3 t/m 12 jaar; het Middle Years

bij het (internationale) onderwijssysteem in het buiten-

lingen. Ook bijvoorbeeld Philips in Drachten, waar de

initiatieven om de ISG beter op de kaart te krijgen. Zo

Programme (MYP) voor kinderen van 11 t/m 16 jaar;

land. Mike Weston wil niet alleen dat zijn leerlingen

apparaten van de divisie Consumer Lifestyle worden ont-

wordt er bijvoorbeeld op dit moment, in samenwerking

en het Diploma Programme (DP) voor kinderen van 16

kennis opdoen, maar ook vaardigheden voor het leven

wikkeld (waarvan 1 miljoen apparaten per dag verkocht

met Connect International en Noorderlink, hard gewerkt

t/m 18 jaar. Het IB biedt daarnaast aansluiting op het

en dat ze kritisch leren denken: ‘Life long learning is bij

worden), zoekt inmiddels in het buitenland, omdat ze

aan een welcome center voor expats, zodat zij een cen-

Nederlandse onderwijssysteem: een kind dat het MYP

ons heel belangrijk. Wij halen hier veel inspiratie uit dit

in Nederland moeilijk hooggekwalificeerde werknemers

traal punt hebben voor hun vragen over het Nederlandse

succesvol heeft doorlopen, kan doorstromen naar de

citaat van W.B. Yeats: Education is not the filling of a

kunnen vinden. Die buitenlandse werknemers nemen

leven. Bovendien wil Mike Weston dat zijn leerlingen in

de DP of direct naar de Nederlandse mbo. Het DP biedt

bucket, but the lighting of a fire.’

hun gezinnen mee en willen natuurlijk dat hun kinderen

de toekomst stages gaan lopen bij Engelstalige bedrijven

hier uitstekend onderwijs genieten. Daarom is het ontzet-

in de regio. De NOM kan hier goed bij helpen. Mede

International Baccalaureate vormt zo een perfecte tussen-

Samenwerking met Maartenscollege

tend belangrijk dat de regio waar ze zouden moeten gaan

dankzij de ISG is de NOM goed in staat om buitenlandse

stap voor kinderen die in hun moederland al onderwijs

De ISG werkt nauw samen met het Maartenscollege in

wonen en werken, een goede aansluiting biedt tussen

bedrijven en kennisinstellingen een regio aan te bieden

hebben genoten, maar die moeilijk aansluiting vinden bij

Haren: 130 leerlingen leveren nauwelijks genoeg budget

het onderwijs in het eigen land en het onderwijs in het

die niet alleen bedrijfseconomisch gezien perfect is, maar

het Nederlandse onderwijssysteem omdat de onderwijs-

op voor een internationale school, daarom maakt de ISG

gastland. In het verleden is het ontbreken van zo’n aan-

waar ook de kinderen gelukkig kunnen zijn. |

systemen te veel van elkaar verschillen.

dankbaar gebruik van de faciliteiten van het Maartens-

sluiting vaak genoeg reden geweest om niet naar het bui-

zelfs toegang tot universiteiten over de hele wereld. Het

28

ouders intussen in Noord-Nederland moeten werken.

college. Ook biedt de ISG via het Maartenscollege lessen

International School Groningen

in Nederlandse cultuur aan op drie niveaus, van moe-

De International School Groningen biedt, samen met

dertaal tot Dutch for beginners. Dankzij de ISG is het

de Groningse Schoolvereniging (GSV), als een van de

Maartenscollege op zijn beurt weer in staat om interna-

weinige internationale scholen in Nederland alle drie

tionalisering en tweetalig onderwijs aan te bieden, met

de programma’s, zodat kinderen van alle leeftijden hier

ondersteuning van native speakers. Het unieke daarbij is

terecht kunnen. De ISG geeft individueel internationaal

dat binnen het tweetalig onderwijs op het Maartenscollege

onderwijs aan kinderen met een internationale achter-

het MYP van de ISG wordt aangeboden.

grond en aan Nederlandse kinderen die vanwege de car-

De nabijheid van een internationale school dat met het

rière van hun ouders naar het buitenland vertrekken. Het

IB-curriculum werkt, heeft ertoe geleid dat het Maartens-

is een kleine school met 130 leerlingen en kleine klassen

college in 2006 samen met nog twee scholen heeft mee-

van maximaal 23 kinderen. Op de ISG zitten 25 nationa-

gedaan aan een pilot: in plaats van tweetalig onderwijs

liteiten; een van de bijzondere activiteiten van de school

te volgen op de eigen, Nederlandse school besloot een

is dat ze ook ondersteuning in de moedertaal aanbieden.

deel van de vwo-leerlingen het Diploma Programme van

‘Kinderen mogen nooit het contact met de eigen cultuur

de IB te volgen. Dit was een groot succes, mede doordat

verliezen’, zegt Mike Weston. Het mag tenslotte niet zo

het DP vakkennis combineert met kritisch denken. De

zijn dat kinderen na jaren in het buitenland te hebben

leerlingen waren heel enthousiast: ze beseften zelf dat ze

gewoond, bij thuiskomst hun eigen moedertaal nau-

zo beter voorbereid waren op de toekomst. En dat zie je

welijks nog spreken. Daarom faciliteert en coördineert

terug in de resultaten: de laatste paar jaar haalt het DP-

•

FEBRUARI 2012

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

29

Kijk voor

vers nieuws

dagelijks op

Groen licht voor baanverlenging Eelde

Innovaties met impact

Applied Polymer Innovations ontwikkelt supersterke autoband

Met een verlengde baan van 2500 meter zijn ook non-stop vluchten mogelijk naar bestemmingen buiten Europa. www.nom.nl/artikelen/60998/Groen_licht_voor_ baanverlenging_Eelde

Minder noordelijke bedrijven op de fles in 2011

Hiermee kun je als automobilist zelfs met een lekke band nog honderden kilometers doorrijden.

Innovatie is van groot belang. Nieuwe ideeën zijn de wapens waarmee een onderneming

www.nom.nl/artikelen/60983/Emmer_ onderzoekscentrum_ontwikkelt_supersterke_autoband

de concurrentieslag in haar voordeel kan beslissen. Nieuwe ontwikkelingen kunnen de economie als geheel sterker maken. Het team van NOM-Ontwikkeling & Innovatie is de

Samen sterk voor een particulier stroomnet

Versterking van Duits-Nederlandse samenwerking bij Biobased Economy

De bedrijven op bedrijventerrein Oosterhorn streven naar de aanleg van een hoogspanningsringleiding om zo fors te kunnen besparen op hun transportkosten voor stroom.

De samenwerking zal vorm krijgen in een Biobased Economy-congres dat in het najaar plaats gaat vinden in Berlijn of in Den Haag.

30

nom.nl

www.nom.nl/artikelen/60896/Bedrijven_bij_Delfzijl_hebben_plan_voor_particulier_stroomnet

www.nom.nl/artikelen/60710/Versterking_van_Duits_ Nederlandse_samenwerking_bij_Biobased_Economy

motor achter belangrijke innovatieve projecten in Noord-Nederland. Vanuit de missie van de NOM, het versterken en stimuleren van de noordelijke economie, zoekt NOM-O&I actief naar kansrijke en vernieuwende projecten om ze te stimuleren en verder te ontwikkelen. Voorbeelden genoeg! Laat u inspireren door de volgende cases:

Projecten in ontwikkeling 

Philips, R&D op topniveau Philips Consumer Lifestyle in Drachten is op afstand de grootste R&D-organisatie

Eerste Ondernemersprijs OostGroningen voor Virol Recycling Groep

Toekomst chemie in Nederland rooskleurig

in Noord-Nederland, maar toch wordt te weinig structureel samengewerkt met andere spelers in de regio. ‘Dat is jammer en onnodig’, zegt Hans Praat van de

NOM. ‘Philips en Noord-Nederland delen veel speerpunten, bijvoorbeeld water, sensortechnologie en Healthy Ageing, en hebben elkaar dus veel te vertellen.’ Om de samenwerking op een hoger plan te brengen, hebben Philips en de NOM

Hoe de mondiale, sociale, politieke en economische ontwikkelingen ook zullen verlopen, de chemische sector zal tot 2030/2050 een substantiële groei doormaken. www.nom.nl/artikelen/60701/Toekomst_chemie_in_ Nederland_rooskleurig

IJspret bezorgt Fries toerisme topweek

Goed jaar voor suikerbietentelers

een omvangrijk programma ontwikkeld. Daarin participeren ook de Provincie

2011 was nog net geen recordjaar, maar qua oogstjaar belandde het afgelopen jaar op de tweede plek in de ranglijst.

(kennisinstellingen en innovatieve bedrijven) onder andere op het gebied van

www.nom.nl/artikelen/60698/Goed_jaar_voor_suikerbietentelers

Jan Post, coördinator External Partnerships van Philips Consumer Lifestyle en

Friesland, de noordelijke hogescholen en de RUG. Dit heeft geresulteerd in veelbelovende majeure projecteninitiatieven tussen Philips en veel noordelijke spelers Healthy Ageing, recycling en biomaterialen, smart grids, dermatologie, watertechnologie en ‘zero defect manufacturing’.

voorziter van de projectgroep: ‘De NOM heeft het ecosysteem van Philips Drachten een enorme zet in de goede richting gegeven en daarmee hebben we samen een geweldige toekomst voor de boeg.’

Smurfit Kappa bespaart energie dankzij innovatieve processoftware van QpoT

De campagne ‘Slim wonen met energie’ is van start gegaan

Woodspirit - Een nationaal investeringsproject met Europese impact

Hiermee verwacht Smurfit Kappa 5 tot 10 procent te besparen op het energieverbruik.

Het doel van de campagne is dat minimaal 7000 huiseigenaren hun huis energiezuiniger gaan maken.

ambitie van de regio. Het gevormde consortium heeft begin 2011 een, door de

www.nom.nl/artikelen/60633/Smurfit_Kappa_bespaart_ energie_dankzij_innovatieve_processoftware

www.nom.nl/artikelen/60769/Noordelijke_campagne_ voor_terugdringen_energieverbruik

een project van meer dan € 500 miljoen. }

•

FEBRUARI 2012

Idee en consortium rondom een ‘wordscale’ biomassavergasser in Delfzijl. Realisatie passend in de langetermijnvisie voor het chemisch cluster en de vergroeningsNederlandse overheid ondersteunde, Europese subsidie-aanvraag ingediend voor

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

31

Rob Voncken, CEO BioMCN - Farmsum over Woodspirit: ‘Voor BioMCN kan deze door de NOM geinitiëerde ontwikkeling leiden tot een tweede grondstofstroom waardoor het fundament onder de onderneming wordt versterkt.’

Ontwikkelde projecten 

IJkdijk - Van een wild idee tot een werkend systeem In een unieke samenwerking tussen twintig bedrijven, twee onderzoeksinstellingen (TNO, Deltares), en de waterschappen (STOWA) is in een periode van 5 jaar een real time monitoringsysteem voor dijken ontwikkeld. Het verbinden van de verschillende werelden (ICT, sensoren en dijkbeheer) heeft geleid tot een echte innovatie en een Nederlands exportproduct.

Harry Bos, Programmamanager Business Development VolkerWessels Telecom (VWT) Drachten: ‘De samenwerking tussen VWT, Landustrie (Sneek) en TNO (Groningen) heeft geleid tot de ontwikkeling van een nieuw Dijk Monitorings- en Controlesysteem. Met dit DMC-systeem zijn VWT en Landustrie nu actief op de, voor beide bedrijven nieuwe markt

32

33

van dijkbewaking.’ www.ijkdijk.nl

NEBC - De community van systeemdenkers New Energy Business Community (NEBC) het (noordelijk) netwerk voor en door innovatieve MKB-bedrijven die zich bezighouden met slimme energieoplossingen

 O&I Netwerken

(systeemdenkers), wordt ondersteund door KEMA, TNO, NOM, Energy Valley en

SAWA - Unieke baanbrekende samenwerking

de gemeente Groningen. Het beoogt deelnemers meer omzet en innovatie te laten

In het project SAWA (Sensors and Water) hebben 15 bedrijven elkaar in een

behalen door netwerk- en coalitievorming, gezamenlijke promotie (in binnen- en

gezamenlijke ambitie gevonden, die ze elk individueel nooit zelf hadden kunnen

buitenland). Ondersteuning van business development en innovatie, kennisvergaring

invullen: sensoren ontwikkelen in het brede spectrum van waterkwaliteitanalyses

en -uitwisseling.

door de gehele drinkwaterketen (van bron tot tap). Met SAWA worden potentiële

‘Met haar uitgebreide bedrijvennetwerk in (Noord-)Nederland en inzicht in de concrete

meetprincipes samen met huidige meetstandaarden versmolten tot de sensoren

behoeften van ondernemers, bewijst de NOM haar kracht: het initiëren van activiteiten

van de toekomst. Gerrit Veenendaal, Hoofd afdeling Techniek Waterleidingmaat-

zodat mensen, middelen en locaties elkaar kunnen vinden om succesvolle activiteiten

schappij Drenthe, Assen: ‘Dankzij de NOM heeft het project SAWA een omvang,

te ontwikkelen. NEBC, gericht op smart grids/smart energy business is daar een goed

inhoud en kwaliteit gekregen die we anders waarschijnlijk niet hadden bereikt.’

voorbeeld van’, aldus Jörg Gigler, Team Manager duurzaamheid en schone energie,

KEMA, Groningen. Alex Berhitu, projectmanager NOM: ‘Moeten wij ondernemers helpen met innoveren? Ik denk het niet, maar we kunnen ze wel helpen met het geïmple-

Allard van Dijk, project manager NOM: ‘Meer en meer mensen en bedrijven zien de

U bent geïnteresseerd

menteerd krijgen van innovaties. Door het vinden en verbinden van de juiste

enorme druk op teruglopende fossiele bronnen en de steeds hogere prijs die we voor

en wilt meer weten?

partijen, het aanspreken van geschikte financieringsvormen of door het opzetten

het beschikbaar maken van energie moeten betalen. In de markt ontstaan hieromheen

van een gezamenlijk gedragen projectplan. Hiermee vereffenen we een aantal

vraagstukken en is behoefte aan oplossingen om energie te besparen, intelligenter in te

serieuze hobbels waardoor er sneller profijt kan worden getrokken van de inno-

zetten, te decentraliseren en te vergroenen. Wij kennen de bedrijven met innovatie op

vatie. SAWA is hier een mooi voorbeeld van.’ www.projectsawa.nl

deze gebieden en smeden passende coalities rondom de vraagstukken.’ www.nebc.nl

•

FEBRUARI 2012

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Neem contact met ons op: telefoon (050) 521 44 66.

Bron: NL Agency

Carbohydrate Competence Center, dat hoogwaardige kennis over koolhydraten genereert en het HANNN, dat kennis genereert en samenbrengt rond-

FoodFuture geeft handen en voeten aan innovatie

om gezond ouder worden, de sleutelinitiatieven voor de noordelijke AgroFood.

Lobbyen ‘Door te lobbyen bij de juiste instellingen en bedrijven en door op congressen te tonen wat er in de regio speelt, wat er is ontwikkeld, welke initiatieven worden ontplooid en wat het belang ervan is voor de rest van het land, hebben we de Noord-Nederlandse AgroFood op de kaart weten te zetten’, aldus Joep de

Bron: NL Agency

Vries. ‘In 2012 blijven we de aandacht vestigen op de toegevoegde waarde van de noordelijke Agro-

FoodFuture is een sprekend voorbeeld van hoe stimulering

Food. Zo willen we het ‘Gouden Netwerk’ in de regio

van samenwerking bijdraagt aan vernieuwing in de agri-

verbinden aan het nationaal beleid.’

business. Dit grensoverschrijdend, zogeheten Interregproject

Veel van de zaken in AgroFood-verband hangen

helpt mkb-bedrijven in de voedingsmiddelenbranche in de

overigens nauw samen met andere noordelijke

Nederlands-Duitse grensregio met innoveren. De doelgroep

speerpunten zoals Life Sciences, Healthy Ageing en

in het Noorden omvat ongeveer honderd zelfstandige onder-

Sensortechnologie. Vaak liggen er allerlei dwarsver-

nemingen, waarvoor circa zes miljoen euro subsidie beschik-

banden tussen bedrijven in die branches. Denk bij-

baar is. Geld dat is bedoeld voor ontwikkeling van nieuwe producten en processen. Naast de NOM doen ook de collegainvesterings- en ontwikkelingsmaatschappijen Oost NV en

34

NOM als spin in het gouden Agro Food-netwerk

LIOF mee, evenals Duitse partnerorganisaties. Tevens is er een levendige uitwisseling met bedrijven rondom de Wageningse Food Valley. De NOM zet stevig in op het bijeenbrengen van bedrijven en tracht hen ertoe aan te zetten samen te zoeken naar product-

Nu het kabinet de sector AgroFood heeft aangewezen als een van de negen topsectoren van het economisch beleid, is het zaak voor het Noorden aansluiting te vinden bij de plannen die rond deze nationale groeidiamant worden ontwikkeld. De NOM heeft de voorbije maanden hard gewerkt om duidelijk te maken dat de noordelijke regio een vooraanstaande plaats verdient binnen de AgroFood-ambities.

innovaties. Er worden workshops, congressen en een kennistour In het laatste half jaar hebben die

voorbeeld aan een onderzoeksproject rond de stevia

rond vernieuwing in de AgroFood georganiseerd. Er is een

stimuleringsactiviteiten een extra

of honingkruid, een plantje met een enorme,

wetenschapsraad en een politieke raad ingesteld en eind mei

dimensie gekregen nadat de rijksover-

caloriearme zoetkracht. Vanuit alle drie de noorde-

staat een FoodFuture Day gepland. ‘We verleiden bedrijven tot

heid AgroFood tot topsector heeft

lijke speerpuntsectoren is daar belangstelling voor.

innovatie’, vat Herman de Vries samen. Hij is projectmanager

benoemd. Sindsdien is de NOM extra

Omdat succesvol lobbyen staat en valt met gedegen

FoodFuture bij de NOM. Innovatie begint met de ideeën van

hard aan de slag gegaan met het thema

kennis en goede argumenten heeft de NOM eraan

bedrijven zelf, benadrukt Herman de Vries. ‘De vertaling ervan

AgroFood.

voorafgaand de noordelijke AgroFood nauwkeurig

naar een product of productieproces is vaak niet eenvoudig’,

‘We moeten onszelf zichtbaar maken’,

in beeld gebracht, inclusief alle dwarsverbanden en

zegt hij. ‘Wij helpen ondernemingen over een drempel door ze

zegt Joep de Vries. Hij houdt zich

netwerken. Samengevat: het hele AgroFood-complex

met partners in aanraking te brengen, we geven adviezen en

bij de NOM bezig met buitenlandse

is goed voor zo’n 80.000 arbeidsplaatsen in de drie

ondersteunen ze bij de papierwinkel van de nogal ingewikkelde

investeringen die zijn gerelateerd aan

noordelijke provincies en 5,7 miljard toegevoegde

subsidieverlening. Het projectplan stellen de ondernemers zelf

De AgroFood-sector is er een van vitaal

en kennisinstellingen. Want wie zwijgt

de foodsector. De voorbije maanden is

waarde. De aanpalende industrie telt nog eens 600

op, wij kunnen helpen met de vertaalslag naar de regels van

belang voor de nationale economie.

wordt niet gehoord.

daarom de noordelijke AgroFood-keten

bedrijven met 22.000 banen.

FoodFuture.’ Met andere woorden: FoodFuture helpt bedrijven

Voor de noordelijke regio geldt dat nog

In een van de laatste NOMMER’s is al

onder de aandacht gebracht op zoveel

De Vries benadrukt het belang van de lobby-activi-

innovatie structuur te geven.

sterker omdat het aantal bedrijven in

uiteengezet hoe de NOM innovatieve

mogelijk relevante netwerkbijeenkom-

teiten: ‘De kans is groot dat de landelijke discussie

De NOM is zeer tevreden over het verloop van het project,

deze bedrijfstak bovengemiddeld is.

ondernemers in de voedselproductie

sten, congressen en andere initiatieven.

over AgroFood aan het Noorden voorbij was gegaan

aldus Herman de Vries. Een aantal innovatieprojecten is bijna

Toch is het geen vanzelfsprekendheid

en voedingsmiddelenindustrie bijeen-

Daarbij zijn de Dairy Campus, die zich

wanneer we het op z’n beloop hadden gelaten. Het

afgerond, een reeks innovatieadviezen is vertaald naar concrete

dat de regio royaal de ruimte krijgt

brengt en zo perspectiefrijke plannen

richt op innovatie in de melkveehou-

bedrijfsleven in de regio zou belangwekkende initi-

projecten, er zit een groot aantal projectaanvragen in de pijplijn

binnen de landelijke plannen en het

een extra stimulans geeft, bijvoorbeeld

derij, Wetsus, dat werkt aan nieuwe

atieven zijn misgelopen en daarmee aansluiting op

en het aantal bedrijven dat de bijeenkomsten bezoekt neemt

netwerk van AgroFood-ondernemingen

via het project FoodFuture (zie kader).

toepassingen van watertechnologie, }

innovatieve plannen hebben gemist.’ }

telkens toe.

•

FEBRUARI 2012

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

35

36

De pogingen duidelijk te maken dat

nemingen kunnen vaak zelf wel toe-

lijke ‘Gouden Netwerk’-geheel van

de regio op AgroFood-terrein meetelt,

gang vinden tot relevante nationale

bedrijven, organisaties en kennis-

hebben hun vruchten afgeworpen,

netwerken.

instellingen die samen de AgroFood-

want het Noorden wordt nu al in de

‘Het MKB wil graag de stap zetten

bedrijfstak vormen. ‘Er zijn instel-

landelijke beleidsplannen genoemd.

naar samenwerking buiten de eigen

lingen waar toegepast onderzoek

Tevens wordt bij acquisitie in het

regio’, vult hij aan. ‘Daar hikken ze

wordt gedaan, denk aan Wetsus, de

buitenland de noordelijke regio

om allerlei redenen nogal eens tegen-

Universiteit, de Dairy Campus. Dan

gepromoot als vestigingsgebied voor

aan; ze zijn te druk met de dagelijkse

zijn er nog al die netwerken zoals

bedrijven in de AgroFood. Dat levert

omzet of ze weten de weg niet goed te

FoodFuture, Food Circle, Kanon en

daadwerkelijk wat op. Zo tonen meer-

vinden.

NPAL. En daarbij moet een onder-

dere buitenlandse bedrijven interesse

Een van de doelstellingen van onze

nemer ervan op de hoogte zijn dat

voor een initiatief zoals het Dutch

netwerkactiviteiten is dat we die

zaken als Healthy Ageing, AgroFood

Drying Institute, dat werkt aan inno-

ondernemingen bij elkaar willen

en Watertechnologie beleidsspeer-

vatieve industriële droogtechnieken.

brengen om kansrijke ideeën een ex-

punten zijn. Dan is lang niet altijd

tra impuls te geven. Daarmee kunnen

even duidelijk bij welk netwerk onder-

Zandloper

bedrijven samen of op eigen houtje

nemers het beste aansluiting kunnen

Uiteraard dienen de effecten van de

een extra stap zetten. Dat is hoe de

zoeken. Omdat wij het overzicht

inspanningen van de NOM vooral

zandloper ook de andere kant op

hebben kunnen we ze verder helpen.

terecht te komen bij het noordelijk

werkt. Zo vervult de NOM een brug-

De NOM is het loket waar ze kunnen

bedrijfsleven. Joep de Vries gebruikt

functie tussen landelijke en regionale

aankloppen. Zo dragen we bij aan

De Basic Supply Group in Emmen is een van de initiatief-

de metafoor van de zandloper. De

ontwikkelingen.’

versterking van de innovatiekracht

nemers van Innexus, een netwerk van noordelijke bedrijven

landelijke initiatieven die van boven-

Behalve als brug tussen regio en de

van de sector.’

in de voedingsmiddelenindustrie. FoodCircle is een recente

af komen worden vergaard, in beeld

rest van het land, opereert de NOM

gebracht en vertaald naar de mogelijk-

ook als makelaar binnen de regio.

Geïnteresseerd?

heden die ze ondernemers in de regio

Want volgens De Vries hebben onder-

Neem contact op met Joep de Vries

bieden. Met name mkb-bedrijven

nemers behoefte aan een partij die

hebben volgens De Vries behoefte

orde en overzicht aanbrengt in het

aan deze koppeling. Grotere onder-

omvangrijke en nogal onoverzichte-

FoodCircle werkt aan gezondere en duurzamer voeding Bron: NL Agency

Bron: Enza Zaden

|

loot aan de Innexus-stam. Het is een platform waarin de

via (050) 521 44 29 of jdevries @nom.nl,

voedingsbedrijven samenwerking zoeken met onder meer kennisinstellingen. Directeur Jan Buining van de Basic Supply Bron: Enza Zaden

Joep_deVries

Group is voorzitter van de FoodCircle-stuurgroep en verwacht veel van FoodCircle. ‘Er ligt een directe relatie tussen FoodCircle en het noordelijke beleidsspeerpunt Healthy Ageing. Het onderzoek in FoodCircle-verband richt zich op ‘food for healthy ageing’.

‘Investeer in onderscheidend vermogen van producten’

Dat betekent dat we op zoek zijn naar gezondere en meer duurzame alternatieven voor grondstoffen die in de voe-

Het Foodatelier in Enschede heeft in het kader van het

In twee workshops hebben we uiteengezet wat de belang-

dingsmiddelenindustrie worden toegepast.

project FoodFuture een groep melkveehouders uit het wad-

rijkste principes zijn op de markt van voedingsmiddelen,

We hebben een inventarisatie gemaakt van thema’s die

dengebied bijgestaan bij de introductie van producten rond

hoe ze daarmee om moeten gaan en wanneer producten

mogelijk kunnen dienen als springplank voor productont-

het thema ‘waddenmelk’. Directeur Marc Oude Luttikhuis

kansen hebben. Boeren moeten zich realiseren dat voor een

wikkeling. Dat heeft een aantal categorieën opgeleverd die

over dit initiatief:

geslaagde marktintroductie een nieuw product daadwerke-

interessant kunnen zijn. Denk bijvoorbeeld aan natuurlijke

‘Het Foodatelier bedenkt nieuwe producten voor de

lijk onderscheidend moet zijn. Vergeet niet dat het aanbod

conserveringsmethoden, zout-armere ingrediënten en ge-

levensmiddelenindustrie. Dat doen we in opdracht van

in Nederland overweldigend is. Om die reden is het niet

andere bedrijven die we ondersteunen bij het hele proces

toereikend wanneer melk het predikaat Waddenmelk wordt

Tegelijkertijd willen we geen concessies doen aan de smaak.

van ontwikkeling tot marktintroductie, kop-staartprojecten

gegeven en men het daarbij laat. Het moet meer zijn. De

We willen gezondere, maar ook lekkere producten blijven

noem ik dat. We hebben kennis van markten en zijn goed

boeren kunnen het product bijvoorbeeld koppelen aan

produceren. Dat vergt veel kennis en dus onderzoek. Daarbij

op de hoogte van technologische ontwikkelingen in de

een specifiek waddenproduct als de cranberries. Daarnaast

betrekken we onder meer de Hanzehogeschool en het Van

bedrijfstak. We opereren wat in de schaduw, maar kunnen

moeten ze bereid zijn financieel te investeren. Vergeet niet

Hall Instituut. Over en weer profiteren bedrijfsleven en die

tal van grote namen zoals Unilever en Heiploeg tot onze

dat het wel twee generaties duurt eer een substantiële

scholen van elkaar.

klantenkring rekenen.

hoeveelheid melk weggezet kan worden. De boeren heb-

Belangrijk is dat FoodCircle zich richt op pre-competitief

We zijn door de Vereniging Gezonde Waddenmelk gevraagd

ben gediscussieerd, we hebben samen winkels bekeken en

onderzoek. Het dient kennis op te leveren waar al die bedrijven

of we inhoud wilden geven aan een nieuwe strategie voor

nieuwe producten en productlijnen bedacht. Ik denk dat er

wat aan hebben, zonder dat ze elkaar op de markt ermee in

producten gemaakt van melk van de circa 70 aangesloten

vooruitgang is geboekt.’

de weg zitten.’

Bron: NL Agency

melkveehouders. •

FEBRUARI 2012

Bron: Enza Zaden

bruik van gezondere oliën.

37

SPOTLICHT

ONDERNEMERS UITGELICHT

Sinds januari dit jaar staat er een op maat ontwikkelde Resatowaterstraalsnijmachine in de productiehal van Jacfriesland in Drachten. Misschien, heel misschien, komt er zelfs binnenkort nog een naast te staan. En dan te bedenken dat nog maar twee jaar geleden Rob Castien van Resato en Renze de Graaf van Jacfriesland elkaar voor het eerst ontmoetten.

Roden, gespeciali-

uit gaan buiken. Optie was dan ook om

Jacfriesland is het productiebedrijf

seerd in hogedruk.

de bak van staal te maken. Tenminste,

van de Jacquet Metal Service Group

‘Deze advanced

dat dachten wij. Renze zag het anders:

Nederland. Vanuit Drachten worden

cutting machine is

hij kwam met het idee om de bak in

hoge kwaliteit rvs en stalen platen

de grootste die we

roestvrijstaal uit te voeren. Dat hoef je

tot en met 100 mm dik in elke vorm

tot nu toe gebouwd

niet te coaten en kon in eigen huis ge-

gesneden, gekant of gewalsd. Het

hebben. Hij is 13

maakt worden. Slim gedacht natuurlijk.

machinepark bestaat uit laser- en plas-

meter 20 lang, 3

Zo kwam het dat we bij Jacfriesland ter

masnijmachines en sinds kort ook een

meter breed en is

plekke de hele snijmachine hebben

Een noordelijke samenwerking die hout snijdt ... met water

38

waterstraalsnijmachine. Renze de Graaf

opgebouwd uit twee delen van 6 meter.

ontwikkeld en geassembleerd. Ook had

is manager van Jacfriesland: ‘Binnen

Door de twee zones kun je aan de ene

Renze nog wat ideeën om het water op

onze groep stonden verschillende water-

kant snijden en aan de andere kant

en neer te laten gaan en zijn op zijn

straalsnijmachines uit Zweden. Toen

ontladen en een nieuwe plaat klaarleg-

verzoek de pompen in plaats van op de

we, om ons aanbod uit te breiden, over

gen. De 2,5D kop die erop zit, is geen

grond, waar we ze normaal gesproken

de aanschaf van een machine nadach-

2D en ook geen 3D en wordt ook wel

plaatsen, omhoog gebracht. Zo kunnen

ten, was het niet direct logisch dat we

een vijfassige kop genoemd. Je kunt er

de operators gemakkelijk aan beide kan-

ons ook op Zweden zouden richten.

niet alleen recht mee snijden, zoals met

ten van het apparaat werken. Je kunt

Resato is een bekende naam en is de

laser- en plasmachines, maar ook onder

hier beslist zeggen dat echt samenwerken

marktleider in Nederland. En ze zitten

een hoek. Bovendien kun je met water

leidt tot een echt beter resultaat.’

ook nog eens op zo ongeveer een steen-

door nog dikker materiaal.’

worp afstand. Toen ik dan ook twee jaar

Dat de in eigen beheer ontwikkelde

geleden op de Techni-Show in Utrecht

waterstraalsnijmachine van Resato een

op de stand van Resato zag dat ze met

in het oog springende technologische

Resato:

een 2,5D kop waterstraalsnijmachine

ontwikkeling is, blijkt wel uit de nomi-

Rob Castien en zijn compagnons

onder een hoek aan het snijden waren,

natie voor een Innovation Award op de

Ton Driessen en Michel Hooftman

was ik gelijk om. Hoe die machine ook

komende Techni-Show.

kochten Resato 2,5 jaar geleden van

was opgebouwd: vaak zien innovaties

de oprichters. NOM is aandeelhouder

Echt samenwerken leidt echt tot een beter resultaat

en financier. Bij Resato werken 49 men-

deze niet, ik zag gelijk hoe het werkte. Een paar maanden later zat ik met mijn

De machine is op maat gemaakt voor

In 2011 heeft het bedrijf naar 56 landen

compagnon in de auto naar Roden. Vorig

Jacfriesland, een aantal onderdelen zijn

geëxporteerd. www.resato.com

jaar augustus besloten we tot de aan-

standaard en een aantal zijn specifiek

schaf, in december begon de bouw en

voor hen ontwikkeld. Dat is overigens

Jacfriesland:

sinds januari zijn we al voorzichtig aan

ook de kracht van de systemen van

In 2004 ontstond Jacfriesland als

het produceren. Planning is dat we met

Resato: dat ze configureerbaar zijn,

een onderdeel van de Jacquet Metal

een paar weken 24 uur per dag kunnen

zodat klanten de vrijheid hebben om

Service Group. Renze de Graaf werd

draaien. Dat is toch ongelooflijk?’

te bekijken welke opties ze wel en niet

een van de aandeelhouders. NOM

eruit als hele ingewikkelde objecten,

FEBRUARI 2012

sen, waarvan 9 op de R&D-afdeling.

nodig hebben. Constructietechnisch

hielp bij de start met het gebruikma-

Genomineerd voor de Innovation Award

was er sprake van een bijzondere samen-

ken van subsidiemogelijkheden. Bij

werking. Rob: ‘Normaal gesproken

Jacfriesland werken 34 mensen. De

Rob Castien is managing director van

maken we de waterbak van kunststof,

omzet is het afgelopen jaar met zo’n

Resato, innovatief hightech bedrijf in

alleen zou die in dit geval wel heel erg

25% gestegen. www.jacquet.nl

Rob Castien van Resato (links) en Renze de Graaf van Jacfriesland bij de waterstraalsnijmachine

•

|

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

39

‘Onze rol? Vooral die van regisseur’ Alex Berhitu Projectmanager Ontwikkeling & Innovatie

‘NOM O&I is altijd op zoek naar kansrijke en vernieuwende projecten. Eenmaal in beeld brengen we partijen samen die de ideeën onderzoeken en omzetten in innovatieve producten. Wat onze rol daarbij is? Vooral die van regisseur, waarbij we ons netwerk inschakelen en al onze kennis en expertise inzetten.’

’Hier komt veel bij kijken. Het samenbrengen van potentiële partners, het (mee) uitwerken van projectideeën, het vinden van juiste financieringsvormen leidend tot de daadwerkelijke uitvoering. En dan? Dan ben ik trots! Trots op het product en het feit dat ik hieraan een bijdrage kon leveren.’

Idee ontwikkeld of behoefte aan nieuwe inzichten? Dan is het tijd voor de NOM. Bel ons voor een afspraak. Of kijk op www.nom.nl.

O&I Actueel

90 innovatieve projecten +++ waarin 350 bedrijven betrokken zijn +++ vertegenwoordigt een totaal van 90 miljoen euro aan investeringen +++ participatie in vele netwerken: Water Alliance, NEBC, Food Circle, CCC, NNOW, NPAL e.a.

N.V. NOM • Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland

Paterswoldseweg 810 • Postbus 424 • 9700 AK Groningen T (050) 521 44 44 • F (050) 521 44 00 • E [email protected] • I www.nom.nl