Fauna. Delft. verkennende inventarisaties ten behoeve van wijziging bestemmingsplannen. F.L.A. Brekelmans & G. Bakker bsr-rapport 76

Fauna Delft 2006 verkennende inventarisaties ten behoeve van wijziging bestemmingsplannen

F.L.A. Brekelmans & G. Bakker

bSR-rapport 76

in opdracht van gemeente Delft

Colofon bSR-rapport

76

titel

Beschermde flora en fauna Delft 2006 – verkennende inventarisaties ten behoeve van wijziging bestemmingsplannen

auteurs

F.L.A. Brekelmans & G. Bakker

afbeeldingen

F.L.A. Brekelmans

kaartmateriaal

Gemeentewerken Rotterdam, Landmeten en Vastgoedinformatie; auteursrecht voorbehouden.

Geproduceerd in opdracht van gemeente Delft Deze uitgave kan geciteerd worden als: F.L.A. Brekelmans & G. Bakker 2006. Beschermde flora en fauna Delft – onderzoek ten behoeve van wijziging bestemmingsplannen. bSR-rapport 76. bSR ecologisch advies, Rotterdam. © bSR ecologisch advies, december 2006 Postbus 23452, 3001 KL, Rotterdam Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende. bSR kan door opdrachtgever niet aansprakelijk worden gesteld voor schade die voortvloeit uit gebruik van data of gegevens of door toepassing van aanbevelingen en conclusies, die zijn opgenomen in deze rapportage.

bSR ecologisch advies

INHOUD

Samenvatting................................................................................................................ 3 1

Inleiding ........................................................................................................................ 5

2

Gebiedsbeschrijving .................................................................................................... 7 2.1

Zuidwest 1 .......................................................................................................... 7

2.2

Zuidwest 2 .......................................................................................................... 7

2.3

Schie-oevers....................................................................................................... 8

2.4

TU-midden.......................................................................................................... 8

2.5

Ontwikkelingslocaties.......................................................................................... 8

3

Wetgeving ................................................................................................................... 11

4

Methodiek ................................................................................................................... 13

5

6

4.1

Vissen............................................................................................................... 13

4.2

Amfibieën.......................................................................................................... 13

4.3

Gierzwaluwen ................................................................................................... 13

4.4

Vleermuizen...................................................................................................... 13

4.5

Bezoekdata....................................................................................................... 14

Resultaten................................................................................................................... 15 5.1

Zuidwest 1 ........................................................................................................ 15

5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4

Vissen.....................................................................................................................................................15 Amfibieën ...............................................................................................................................................16 Gierzwaluwen ........................................................................................................................................16 Vleermuizen ...........................................................................................................................................17

5.2

Zuidwest 2 ........................................................................................................ 19

5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4


5.3

Schie-oevers..................................................................................................... 24

5.3.1 5.3.2

Gierzwaluwen ........................................................................................................................................24 Vleermuizen ...........................................................................................................................................24

5.4

TU-midden........................................................................................................ 25

5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.4.4


Conclusie .................................................................................................................... 29 6.1

Beschermde soorten......................................................................................... 29

Fauna Delft 2006

1


6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1.4

Vissen.....................................................................................................................................................29 Amfibieën ...............................................................................................................................................29 Gierzwaluw.............................................................................................................................................30 Vleermuizen ...........................................................................................................................................30

6.2

Zuidwest 1 ........................................................................................................ 31

6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4


6.3

Zuidwest 2 ........................................................................................................ 33

6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4


6.4

Schieoevers ...................................................................................................... 35

6.4.1 6.4.2

Gierzwaluw.............................................................................................................................................35 Vleermuizen ...........................................................................................................................................35

6.5

TU-midden........................................................................................................ 36

6.5.1 6.5.2 6.5.3 6.5.4


6.6

Ontwikkelingslocaties........................................................................................ 37

Literatuur..................................................................................................................... 39

2

Fauna Delft 2006


SAMENVATTING

In opdracht van de gemeente Delft is onderzoek gedaan naar het voorkomen van beschermde en bedreigde fauna in een viertal deelgebieden in Delft. Het betreft onderzoek ten behoeve van een wijziging van vigerende bestemmingsplannen, waarbij vier soort(groep)en zijn onderzocht: vissen, amfibieën, Gierzwaluw en vleermuizen. Voor het onderzoek naar het voorkomen van vleermuizen is de Zoogdiervereniging VZZ ingeschakeld. Extra aandacht is besteed aan een aantal locaties waar op korte termijn sloop en herontwikkeling gaat plaatsvinden. Amifbieen In het onderzoeksgebied zijn vier soorten amfibieën waargenomen, te weten de Kleine watersalamander (Triturus vulgaris), de Gewone pad (Rana temporaria), de Bruine kikker (Rana temporaria) en de Meerkikker (Rana ridibunda). Daarnaast is een kruising waargenomen, de bastaardkikker (Rana klepton esculenta). Alle aangetroffen soorten zijn beschermd en vallen in Tabel 1 van de Flora- en faunawet. Voor deze soorten is bij ruimtelijke ontwikkeling geen ontheffing nodig. Vissen In totaal zijn dertien soorten vissen aangetroffen. Eén soort is opgenomen in de Flora- en faunawet (Tabel 2), te weten de Kleine modderkruiper (Cobitis taenia). Voor deze soort geldt dat bij bepaalde werkzaamheden aan wateren waarin de soort voorkomt ontheffing dient te worden aangevraagd wanneer niet wordt gewerkt volgens een door het ministerie van LNV goedgekeurde gedragscode. De Kleine modderkruiper is waargenomen in twee deelgebieden. Daarnaast is één soort aangetroffen van de Rode Lijst, te weten de Kroeskarper (Carassius carassius). Gierzwaluw In drie van de vier deelgebieden zijn rondvliegende gierzwaluwen waargenomen. Alleen in deelgebied Zuidwest 2 zijn broedlocaties waargenomen. Verondersteld wordt dat deze locaties van belang zijn voor de populatie aan de zuidkant van Delft. Nesten van gierzwaluwen vallen niet onder de reikwijdte van de definitie vaste rust- of verblijfplaats (artikel 11 Flora- en faunawet). Vleermuizen In het onderzoeksgebied zijn vier soorten vleermuizen waargenomen, te weten de Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus), de Ruige dwergvleermuis (P. nathusii), de Watervleermuis (Myotis daubentonii) en de Laatvlieger (Eptesicus serotinus). Alleen de Gewone dwergvleermuis is (lokaal) in redelijke dichtheden aangetroffen. Het aantal waarnemingen van de andere soorten is beperkt. Er zijn geen verblijfplaatsen vastgesteld. Slooplocaties Op de vijftien ontwikkelingslocaties zijn geen vaste rust- of verblijfplaatsen van vleermuizen vastgesteld. Ook blijken deze locatie niet van groot belang te zijn als foerageergebied of vliegroute. Dit betekent dat voor het uitvoeren van de geplande werkzaamheden geen ontheffing van de Flora- en faunawet hoeft te worden aangevraagd. Verstorende werkzaamheden mogen echter niet plaatsvinden wanneer op deze locaties sprake is van aanwezigheid van broedende vogels.

Fauna Delft 2006

3


4

Fauna Delft 2006


1

INLEIDING

Op verzoek van de gemeente Delft is door bSR ecologisch advies een natuurwaardenonderzoek uitgevoerd in een viertal deelgebieden in de gemeente Delft. Het betreft onderzoek in het kader van een wijziging van bestemmingsplannen en is gericht op het vaststellen van het voorkomen van beschermde en bedreigde soorten flora en fauna. Over een vijfde onderzoeksgebied, de Harnaschpolder, is eerder in 2006 door bSR gerapporteerd (Brekelmans 2006). Naast het globale, deelgebiedsdekkende onderzoek is op een aantal ontwikkelingslocatie gericht onderzoek gedaan naar het voorkomen van vleermuizen. Het betreft locaties waar sloop (en nieuwbouw) of renovatie plaats gaat vinden. In 2005 is in opdracht van de gemeente Delft onderzoek uitgevoerd in een drietal andere deelgebieden waarvoor wijzigingen van het bestemmingsplan op stapel staan (Brekelmans et al. 2006). Dit onderzoek was uitgevoerd in de deelgebieden Noordwest 2, Noordoost en TU-noord. Tijdens het onderzoek zijn enkele beschemde soort aangetroffen, waaronder de vissen Bittervoorn (Rhodeus sericeus amarus) en Kleine modderkruiper (Cobitis taenia), diverse muurplanten waaronder Zwartsteel (Asplenium adiantum-nigrum) en Steenbreekvaren (Asplenium trichomanes) en enkele vleermuizen, waaronder Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) en Watervleermuis (Myotis daubentonii). In voorliggende rapportage worden de resultaten weergegeven van het onderzoek dat in 2006 door bSR is uitgevoerd in de vier deelgebieden. Daarbij zijn vier soortgroepen onderzocht, te weten vissen, amfibieën, gierzwaluwen en vleermuizen. Het vleermuisonderzoek is, in opdracht van bSR, uitgevoerd door de Zoogdiervereniging VZZ (Zoogdiervereniging VZZ 2006). In Hoofdstuk 2 wordt een korte beschrijving gegeven van de abiotiek van de vier deelgebieden. Het wettelijk kader, in dit geval de Flora- en faunawet, is kort weergegeven in Hoofdstuk 3. In Hoofdstuk 4 worden per deelgebied en per soortgroep de resultaten weergegeven; daarbij wordt specifiek ingegaan op aangetroffen beschermde soorten of hoge natuurwaarden. In Hoofdstuk 5 tot slot worden per deelgebied en per soortgroep enkele aanbevelingen gegeven voor inrichting en beheer.

Fauna Delft 2006

5


6

Fauna Delft 2006


2

GEBIEDSBESCHRIJVING

Alle vier de deelgebieden liggen aan de zuidkant van Delft. Voor de ligging en begrenzingen van de vijf deelgebieden zie Figuur 1. De ontwikkelingslocaties zijn verderop in dit hoodstuk op aparte kaarten weergegeven.

Figuur 1. Overzicht van de vier deelgebieden; 1: Zuidwest 1, 2: Zuidwest 2, 3: Schie-oevers, 4: TU-midden.

2.1

Zuidwest 1

Deelgebied Zuidwest 1 (118 hectare), de wijk Voorhof, bestaat voornamelijk uit bebouwd gebied dat wordt gekarakteriseerd door hoogbouw (flatwoningen) en in beperktere mate ook laagbouw; vrijwel alle bebouwing is voorzien van platte daken. De in het gebied aanwezige groenstructuren bestaan voornamelijk uit gazon, al dan niet omzoomd met bomenrijen (populier) of struweelbegroeiing. In de meeste groenstructuren zijn wateren aangelegd, die zonder uitzondering zijn beschoeid. Waterplanten (ondergedoken, drijvend) en oevervegetatie ontbreken nagenoeg. Kruidenrijke begroeiing is beperkt tot de bermen van de Provincialeweg. Zowel van het aanwezige groen als de wateren kan worden gesteld dat deze ecologisch gezien van beperkte waarde zijn.

2.2

Zuidwest 2

Deelgebied Zuidwest 2 (222 hectare), de wijk Buitenhof, bestaat grotendeels uit bebouwd gebied, zowel hoogbouw als laagbouw. Aan de zuidkant zijn recent nieuwe woningen gebouwd, het overige gedeelte bestaat voornamelijk uit jaren 60-70 bebouwing. De wijk is, evenals deelgebied

Fauna Delft 2006

7


Zuidwest 1, dooraderd met openbaar groen. Dit groen betreft voornamelijk gazon met begeleidende bomenrijen en waterstructuren in de vormen van singels of vijvers. Nagenoeg alle singels en vijvers zijn beschoeid en oevervegetatie ontbreekt. Grotere wateren zijn aanwezig aan de westkant van het gebied, waar de Kerkpolder is gelegen. Dit betreft een vrij open, groen en nagenoeg onbebouwd gebied met een uitgebreid stelsel wateren. Aan de noordkant herbergt het gebied verschillende recreatieve functies, waaronder een volkstuinencomplex, een zwembad, sportvelden en een natuurijsbaan. De zuidkant bestaat uit een parkachtig landschap, bestaande uit gazon, bosbestanden, diverse wateren en een stelsel van wandelpaden.

2.3

Schie-oevers

Deelgebied Schie-oevers (13 hectare) betreft voor het grootste deel een grote bakstenen loods en omringend terrein; deze worden gebruikt voor industriële doeleinden. De begrenzing kruist aan de oostkant een doorlopende weg waardoor een kort stuk kade langs de Schie eveneens tot het onderzoekgebied wordt gerekend. In dit deelgebied is geen begroeiing van betekenis aanwezig.

2.4

TU-midden

Deelgebied TU-midden (95 hectare) bestaat grotendeels uit de campus van de TU-Delft. Hoogbouw, gedeeltelijk recent, en lange bomenlanen met platanen, bepalen het beeld van dit deelgebied. Aan de oostkant (ten oosten van de Schoenmakerstraat) ligt recentelijk bebouwd bedrijventerrein, omzoomd door watergangen en bosplantsoen. Het middengedeelte bestaat uit bebouwing van de TU en sportvelden, terwijl aan de westkant enkele meer open gebieden liggen, waaronder een oude boerderij met bijbehorend weiland.

2.5

Ontwikkelingslocaties

Op een aantal locaties in de vier deelgebieden vindt op (korte) termijn ontwikkeling plaats. Het betreft locaties waar sloop en nieuwbouw gaat plaatsvinden en locaties waar renovatie wordt uitgevoerd. Op deze locaties is nauwkeurig onderzoek gedaan naar het gebruik door vleermuizen. Tabel 1. Locaties waar sloop of nieuwbouw gaat plaatsvinden; zie Figuur 2 en Figuur 3 voor locaties. locatie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 A B C

8

naam Reinier de Graafgasthuis Reinier de Graafgasthuis Sporthal Buitenhof Kinderdagverblijf Octopus Gezondheidcentrum Handellaan Poptahof Poptahof geen naam geen naam Zonnehof geen naam Hogeschool e.d. C1000 ver-/aanbouw Poptahof Poptahof

aard werkzaamheden sloop sloop sloop sloop sloop sloop sloop sloop sloop sloop sloop sloop renovatie renovatie renovatie

Fauna Delft 2006


Figuur 2. Locaties waar sloop (nummer) of renovatie (cijfer) gaat plaatsvinden in Zuidwest 2.

Figuur 3. Locaties waar sloop (nummer) of renovatie (cijfer) gaat plaatsvinden in deelgebieden Zuidwest 1, Schie-oevers en TU-midden.

Fauna Delft 2006

9


10

Fauna Delft 2006


3

WETGEVING

Sinds 1 april 2002 is de Flora- en faunawet van kracht. Met deze wet zou de Europese regelgeving (Habitatrichtlijn, Vogelrichtlijn) voor wat betreft de soortsbescherming voldoende zijn overgezet in nationale wetgeving. In 2005 is een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB besluit 501 Flora- en faunawet) in werking getreden die alle beschermde soorten indeelt in drie beschermingscategorieën (tabellen): Tabel 1. In Nederland algemeen voorkomende soorten waarvoor bij ruimtelijke ontwikkeling en inrichting, bestendig beheer en onderhoud en bestendig gebruik geen ontheffing hoeft te worden aangevraagd. Voor andere activiteiten dient ontheffing te worden aangevraagd, waarbij de lichte toets van toepassing is: het voortbestaan van de soort mag niet in gevaar worden gebracht. Tabel 2. In Nederland zeldzame of bedreigde soorten. Voor deze soorten dient bij ruimtelijke ontwikkeling en inrichting, bestendig beheer en onderhoud en bestendig gebruik ontheffing te worden aangevraagd óf gewerkt te worden volgens een door het ministerie van LNV goedgekeurde gedragscode. De aanvraag van een ontheffing wordt beoordeeld aan de hand van de lichte toets (zie boven). Tabel 3. Soorten genoemd in de Habitatrichtlijn bijlage IV en enkele bedreigde soorten. Op deze soorten is een zware bescherming van toepassing. Voor ruimtelijke ontwikkeling en inrichting dient een ontheffing te worden aangevraagd en kan niet worden gewerkt volgens een gedragscode. Bij de beoordeling van een ontheffingsaanvraag geldt de uitgebreide, drieledige toets: het voortbestaan van de soort mag niet in gevaar worden gebracht, er is geen alternatief voor de activiteit en de activiteit past in een bij algemene maatregel van bestuur vastgestelde belang. Vogels zijn niet opgenomen in een van de tabellen. Voor vogels kan ook voor ruimtelijke ingrepen een vrijstelling worden verleend wanneer er een goedgekeurde gedragscode is (dit in tegenstelling tot de soorten van Tabel 3). Ze worden wat dat betreft gelijk gesteld aan Tabel 2soorten. Zo lang er geen goedgekeurde gedragscode is, worden vogels uitgebreid getoetst, gelijk aan de Tabel 3-soorten. Broedende vogels mogen overigens in ieder geval niet verstoord worden; daarnaast zijn vaste rust- en verblijfplaatsen (kolonies, roestplaatsen) het hele jaar beschermd. Verder geldt voor alle werkzaamheden de zorgplicht, die stelt dat voldoende zorg in acht dient te worden genomen voor alle in het wild levende planten en dieren. Dit is een fatsoenseis die voor iedereen geldt.

Fauna Delft 2006

11


12

Fauna Delft 2006


4

METHODIEK

4.1

Vissen

Met behulp van een speciaal door RAVON ontworpen schepnet zijn de watergangen in de verschillende gebieden bemonsterd, waarbij bijzondere aandacht is uitgegaan naar beschermde soorten als de Kleine modderkruiper (Cobitis taenia) en de Bittervoorn (Rhodeus sericeus).

4.2

Amfibieën

Voor het onderzoek naar het voorkomen van amfibieën zijn twee bezoekronden gebracht. De eerste ronde heeft plaatsgevonden in de eerste helft van april, te weten op 7 en 11 april. Dit betrof een relatief warme periode, die volgde op het lange koude voorjaar met nachtvorst tot de laatste week van maart. Dergelijke temperatuuromslagen zorgen voor een massale trek naar de voortplantingswateren. Tijdens deze ronde zijn alle wateren in de vier bestemmingsplangebieden overdag nagelopen, waarbij op zicht gelet is op aanwezigheid van eiklompen, eisnoeren en dieren in het water. Daarnaast zijn rond wateren objecten als planken, stenen, plaatmateriaal en dergelijke omgedraaid; dergelijke locaties worden vaak gebruikt als schuilplaats door amfibieen. De derde ronde is uitgevoerd in de zomer/najaar, op 27 juli en 17 en 18 oktober. Hierbij is vooral gelet op het voorkomen van de Groene kikker (Rana esculenta synklepton).

4.3

Gierzwaluwen

Voor wat betreft de soortgroep vogels is uitsluitend veldonderzoek gedaan naar het voorkomen van de Gierzwaluw (Apus apus). Deze van oorsprong rotsbewonende soort broedt in Nederland uitsluitend in gebouwen. Gierzwaluwen brengen het grootste deel van hun leven vliegend door en landen uitsluitend om te broeden. Overdag zijn volwassen gierzwaluwen doorgaans jagend in de lucht te vinden, afhankelijk van het weer dikwijls op grote afstand van de nestlocatie. Tijdens het broedseizoen keren de meeste gierzwaluwen in de avonduren terug naar hun nestlocatie en zijn dan, vaak in groepen, luid roepend (‘gierend’) rondvliegend te zien. Hierbij vliegen de dieren regelmatig rakelings langs de invliegplaats van het nest en op deze wijze is goed vast te stellen in waar de dieren broeden. De hier gebruikte methode om nestlocaties te vinden is middels het opsporen van rondvliegende exemplaren in de avonduren en te posten op plaatsen waar deze langere tijd (minutenlang) bleven rondvliegen, waarbij vastgesteld is of vogels dicht langs bebouwing vliegen en/of landen. Hiertoe is het bebouwde deel van het onderzoeksgebied gedurende twee avondbezoeken in zijn geheel per fiets doorkruist.

4.4

Vleermuizen

Onderstaande tekst is ontleend aan Zoogdiervereniging VZZ (2006) In de periode mei tot en met juli 2006 zijn de vier deelgebieden gebiedsdekkend onderzocht. Er werd in de late avonduren zowel naar foeragerende dieren, vliegroutes als verblijfplaatsen gezocht. De slooplocaties zijn vervolgens in de vroege ochtend bezocht om te controleren op

Fauna Delft 2006

13


aanwezigheid van (kraam)verblijfplaatsen en andere verblijfplaatsen. In de nazomer zijn de slooplocaties in de avonduren opnieuw onderzocht op aanwezigheid van foeragerende dieren en vliegroutes en eventueel (paar)verblijfplaatsen. Het veldwerk is uitgevoerd door dhr. Kees Mostert van de Stichting Zoogdierwerkgroep ZuidHolland. Bij het onderzoek is gebruik gemaakt van een Skye batdetector. De inventarisaties zijn met de fiets en bij de slooplocaties te voet uitgevoerd. De weersomstandigheden tijdens de veldbezoeken waren zodanig dat er een goed beeld van de vleermuisfauna verkregen kon worden (temperatuur hoger dan 8 gr C, weinig wind en geen of vrijwel geen neerslag). De verwerking van de gegevens en interpretatie werd begeleid door Herman Limpens van de Zoogdiervereniging VZZ.

4.5

Bezoekdata

In Tabel 2 staan de data en overige informatie opgenomen van de veldbezoeken die in 2006 aan de deelgebieden zijn gebracht. Het betreft bezoeken ten behoeve van het onderzoek aan vissen, amfibieën en gierzwaluwen. In Tabel 3 zijn de bezoekdata en omstandigheden weergegeven van het vleermuisonderzoek. Tabel 2. Bezoekdata en overige informatie veldbezoeken (m.u.w. vleermuisonderoek) in 2006. datum 7-4-2006 11-4-2006 7-7-2006 13-7-2006 27-7-2006 17-7-2006 18-7-2006

dagdeel overdag overdag avond avond overdag overdag overdag

weersomstandigheden droog, redelijk zonnig, 8-12 °C droog, later in de middag bewolking, frisse wind, 5-8 °C droog, onbewolkt en warm, > 25 °C droog, onbewolkt, veel wind N-5, 30 °C droog, warm droog, 18 graden droog, 18 graden

onderzochte soort(en) amfibieën amfibieën gierzwaluw gierzwaluw amfibieën, vissen vissen, amfibieen vissen, amfibieen

inventariseerders G. Bakker & F. Brekelmans G. Bakker & F. Brekelmans G. Bakker G. Bakker F. Brekelmans G. Bakker & F. Brekelmans G. Bakker & F. Brekelmans

Tabel 3. Bezoekdata en overige informatie vleermuisonderzoek in 2006. datum 11-5-2006 14-5-2006 18-5-2006 22-5-2006 8-6-2006 11-6-2006 18-6-2006 20-6-2006 27-6-2006 11-7-2006 12-7-2006 20-7-2006 10-8-2006 22-8-2006 23-8-2006

14

tijd 22:30-00:30 22:30-00:30 22:30-00:30 22:30-00:30 22:30-06:30 22:30-00:30 22:30-06:30 22:30-00:30 22:30-00:30 22:30-00:30 03:30-06:30 22:00-01:00 21:30-00:30 21:30-00:30 21:30-00:30

weersomstandigheden T>8°C, weinig of geen wind, onbewolkt T>8°C, weinig of geen wind, onbewolkt T>8°C, weinig of geen wind, onbewolkt T>8°C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt T>8°C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt T>8°C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt T>8°C, weinig of geen wind, onbewolkt T>8°C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt T>8°C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt T>8°C, weinig of geen wind, onbewolkt T>8°C, weinig of geen wind, onbewolkt T>8°C, weinig of geen wind, onbewolkt T>8°C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt T>8°C, weinig of geen wind, onbewolkt T>8°C, weinig of geen wind, onbewolkt

deelgebied TU midden Zuidwest 1 Zuidwest 2 Schieoevers TU midden TU midden Zuidwest 1 Zuidwest 1 Zuidwest 2 Zuidwest 2 Schieoevers Schieoevers TU midden Zuidwest 1 Zuidwest 2

inventariseerder K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert K. Mostert

Fauna Delft 2006


5

RESULTATEN

5.1

Zuidwest 1

5.1.1 Vissen In deelgebied Zuidwest 1 zijn vijf soorten vissen waargenomen. Het betreft allen algemeen voorkomende soorten. Tabel 4. Waargenomen soorten vissen in deelgebied Zuidwest 1. Nederlandse naam Giebel Karper Tiendoornige stekelbaars Zeelt Blankvoorn

wetenschappelijke naam Carassius auratus Cyprinus carpio Pungitus pungitus Tinca tinca Rutilus rutilus

De Zeelt is vermoedelijk de meest algemene soort in dit deelgebied, die in veel watergangen kan worden aangetroffen. Vrijwel alle vangsten betroffen jonge dieren van twee tot drie centimeter. Het is een soort die in de regel makkelijk met schepnet gevangen kan worden, omdat de dieren op de bodem, tussen plant- of algmateriaal, verscholen blijven. Ook de Blankvoorn is waarschijnlijk algemeen, maar deze soort is met schepnet lastiger te vangen dan bijvoorbeeld Zeelt. De overige drie soorten zullen verspreid in het gebied voorkomen.

Figuur 4. De kwaliteit van veel wateren in Zuidwest 1 is voor vissen matig tot slecht.

Fauna Delft 2006

15


5.1.2 Amfibieën In deelgebied Zuidwest 1 is één soort amfibie waargenomen, de Bruine kikker (Rana temporaria). Dit betreft een algemeen voorkomende beschermde soort. Tabel 5. Waargenomen soorten amfibieën in deelgebied Zuidwest 1. Nederlandse naam Bruine kikker

wetenschappelijke naam Rana temporaria

De Bruine kikker is slechts één keer waargenomen in het onderzoekgebied. Op grond van aanwezige biotopen, waaronder (particuliere) tuinvijvers, mag verwacht worden dat de Bruine kikker algemener in het gebied voorkomt dan uit de resultaten zou blijken.

5.1.3 Gierzwaluwen In deelgebied Zuidwest 1 zijn tijdens het eerste bezoek in de avond van 7 juli 2006 in totaal 26 exemplaren van de Gierzwaluw vastgesteld, verdeeld over vier locaties. De grootst waargenomen concentratie betrof veertien vogels luid gierend cirkelend in de omgeving van de Aart van der Leeuwlaan / Guido Gezellelaan. Deze vogels waren hier echter niet gebonden aan een specifiek deel van de bebouwing en waren na enige tijd weer verdwenen. Drie exemplaren werden waargenomen langs de Aart van der Leeuwlaan ter hoogte van de Willem de Merodestraat; twee exemplaren boven Poptahof-Zuid en zeven exemplaren langdurig boven de flats nabij de kruising Roland Holstlaan / Jan Campertlaan. Op deze laatste locatie vlogen de vogels laag gierend langs de bovenzijde van een flat, waardoor een verblijfplaats werd vermoed. Tijdens het tweede bezoek in de avond van 13 juli 2006 zijn 24 exemplaren geteld, verdeeld over vijf locaties. Het vermoeden van een verblijfplaats aan de Roland Holstlaan werd bevestigd; maar liefst vijftien exemplaren, mogelijk inclusief reeds uitgevlogen jongen, vlogen langdurig ter plaatse, waarbij scheervluchten werden gemaakt langs de dakrand van de flat langs de Roland Holstlaan, direct ten zuiden van de Jan Campertlaan. De exacte locatie van broedplaats(en) kon niet worden vastgesteld; er zijn geen invliegende dieren waargenomen. Vermoedelijk bevinden deze zich onder de dakrand óf in het bakstenen deel op het dak van de flat dat deel uitmaakt van de liftinstallatie. Boven de J.J. Slauerhoflaan werd een richting oost vliegende Gierzwaluw waargenomen; mogelijk was deze afkomstig van de verblijfplaats aan de Roland Holstlaan. Een tweede verblijfplaats werd gevonden langs de Hendrik Tollenstraat. Hier vlogen aanvankelijk zes exemplaren luid gierend rond de liftinstallatie van de flat op de hoek met het Jacob van Lenneppad; mogelijk dat zich in deze flat een verblijfplaats bevindt. Later zijn twee exemplaren invliegend waargenomen in de flat die haaks op deze locatie staat; de dieren verdwenen aan de achterzijde van het gebouw onder een betonnen balk op de bovenste etage, vermoedelijk ter hoogte van huisnummers 110-176 (nummers aan de voorzijde). Later is waarschijnlijk nog een tweede paar rondvliegende Gierzwaluwen de achterzijde van deze flat ingevlogen. Boven Poptahof-Zuid waren ook tijdens de tweede bezoekronde weer twee gierzwaluwen aanwezig. Deze werden onder andere vliegend gezien rond een van de aanwezige hoge flats met liftinstallatie. Ondanks het feit dat geen directe binding met een van de gebouwen is vastgesteld wordt, mede gezien de eerdere waarneming op 7 juli 2006, vermoed dat zich in een van de flats wel een verblijfplaats bevindt.

16

Fauna Delft 2006


Figuur 5. Waarnemingen van Gierzwaluw in deelgebied Zuidwest 1: eerste bezoek (rood), tweede bezoek (groen) en (vermoedelijke) verblijfplaatsen (driehoekje). Zwarte lijn: sloop- / renovatielocatie.

5.1.4 Vleermuizen In deelgebied Zuidwest 1 is één soort vleermuis waargenomen, te weten de Gewone dwergvleermuis. Tabel 6. Waargenomen soorten vleermuizen in deelgebied Zuidwest 1, Nederlandse naam Gewone dwergvleermuis

wetenschappelijke naam Pipistrellus pipistrellus

aantal waarnemingen 27

functie gebied foerageren

De meeste waarnemingen zijn gedaan in Poptahof, aan de noordwestkant van het onderzoeksgebied. Daarnaast zijn verspreid in het gebied waarnemingen gedaan, vooral boven watergangen aan de zuidkant. Aan de oostkant van het onderzoeksgebied zijn nagenoeg geen waarnemingen gedaan. Alle waarnemingen betroffen foeragerende of langsvliegende dieren. Van de waargenomen concentratie vleermuizen in Poptahof wordt aangenomen dat het dieren betreft van buiten het onderzoeksgebied (uit noordwestelijke richting). Concrete vliegroutes of aanwijzingen voor verblijfplaatsen zijn niet waargenomen.

Fauna Delft 2006

17


Figuur 6. Waarnemingen van vleermuizen in Zuidwest 1; rode stip: Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) foeragerend; de slooplocaties zijn zwart omlijnd.

18

Fauna Delft 2006


5.2

Zuidwest 2

5.2.1 Vissen In deelgebied Zuidwest 2 zijn tien soorten vissen aangetroffen. Het betreft nagenoeg allemaal algemeen in Nederland voorkomende soorten. De Kleine modderkruiper is beschermd en opgenomen in Tabel 2 van de Flora- en faunawet. De Kroeskarper is niet beschermd maar wel als Kwetsbaar opgenomen in de Rode Lijst. Tabel 7. Waargenomen soorten vissen in deelgebied Zuidwest 2. Nederlandse naam Snoek Karper Tiendoornige stekelbaars Zeelt Kroeskarper Kleine modderkruiper Baars Kolblei Giebel Blankvoorn

wetenschappelijke naam Esox luxius Cyprinus carpio Pungitus pungitus Tinca tinca Carassius carassius Cobitis taenia Perca fluviatilis Abramis bjoerkna Carassius auratus Rutilus rutilus

De Kleine modderkruiper (Figuur 7) is aangetroffen in de ‘Kerkpolder’, een groen buitengebied aan de westkant van de wijk ‘Buitenhof’. De soort is hier algemeen en komt waarschijnlijk in alle (geschikte) wateren voor. In de wijk zelf is de Kleine modderkruiper niet gevangen, maar verwacht mag worden dat deze in de grotere, slecht met schepnet bevisbare wateren, wel voorkomt. De Kroeskarper (Carassius carassius; Figuur 7) is op één locatie in de ‘Kerkpolder’ aangetroffen. Het betreft een vijver/singel die dicht met kroos is bedekt; de dieren leven hier in een dichte vegetatie van Grof hoornblad. Deze planten zorgen voor voldoende beschutting. Aangezien in de wateren in Kerkpolder veel (roof)vis voorkomt, is de Kroeskarper voor zijn voortbestaan afhankelijk van situaties waar, als gevolg van successie en bladval, een dichte vegetatie van Grof hoornblad (Ceratophyllum demersum) kan vestigen. De overige gevangen vissoorten komen verspreid en vermoedelijk algemeen in het deelgebied voor.

Figuur 7. Locaties waar Kleine modderkruiper (Cobitis taenia; links) en Kroeskarper (Carasssius carassius; rechts) zijn gevangen in deelgebied Zuidwest 2.

Fauna Delft 2006

19


Figuur 8. Leefgebied van de Kroeskarper in Kerkpolder.

5.2.2 Amfibieën In het deelgebied Zuidwest 2 is het voorkomen van vier soorten amfibieën en één hybride vastgesteld. Het betreft de Kleine watersalamander, de Gewone pad, de Bruine kikker, de Meerkikker en de bastaardkikker. De laatste, voorheen Middelste groene kikker genoemd, betreft een hybride tussen de Meerkikker en de Poelkikker (Rana lessonae). De strikt beschermde Poelkikker komt niet in Delft voor. Tabel 8. Waargenomen soorten amfibieën in deelgebied Zuidwest 2. Nederlandse naam Kleine watersalamander Gewone pad Bruine kikker Meerkikker Middelste groene kikker

wetenschappelijke naam Triturus vulgaris Bufo bufo Rana temporaria Rana ridibunda Rana klepton esculenta

De Kerkpolder is rijk aan amfibieën in vergelijking met het overige gedeelte van Zuidwest 2. Dit is gerelateerd aan de aanwezigheid van veel groen in de directe omgeving (landhabitat) en de hoeveelheid natuurvriendelijke (onbeschoeide) oevers met helofyten (voortplantingswater). De Kleine watersalamander komt voor in de Kerkpolder en in een kleine watergang aan de Provincialeweg, in de noordoosthoek van het deelgebied. Van de aangetroffen amfibieën is deze soort het meest kritisch met betrekking tot het voortplantingswater. Aangezien de Kleine watersalamander predatiegevoelig is en visrijke wateren schuwt dienen wateren veel beschutting te bieden in de vorm van ondergedoken waterplanten een oeverbegroeiing. Dergelijke wateren zijn in het deelgebied slechts beperkt aanwezig. In vergelijking met de Bruine kikker en de Gewone pad geeft de Groene kikker, zeker voor eileg, de voorkeur aan rijk begroeide wateren met veel helofyten. Deze zijn voornamelijk te vinden in de Kerkpolder. De Gewone pad en Bruine kikker zetten eieren bij voorkeur af in ondiepe zones met helofyten langs de oever; de aangelegde ondiepe vijvers aan de Kerkpolderweg vormen zeer geschikt voortplantingswater (Figuur 9). Hier ontbreken vissen en door aanwezigheid van rijke begroeiing en de snelle opwarming van het ondiepe water vormt het een uitermate geschikte voortplantingslocatie. In een park aan de Van Rijslaan is lokaal een plasdrassituatie aanwezig; het betreft een grazige vegetatie met bosje die bij regenval slecht afwateren. Hierdoor ontstaat voor amfibieën een geschikt voortplantingsgebied, waar vooral de Bruine kikker van weet te profiteren.

20

Fauna Delft 2006


Figuur 9. Poel aan de Kerkpolderweg, van belang als voortplantingswater voor amfibieen.

5.2.3 Gierzwaluwen In deelgebied Zuidwest 2 zijn uitsluitend langsvliegende gierzwaluwen waargenomen, langdurig ter plaatse rondvliegende exemplaren zijn niet vastgesteld. Tijdens het eerste bezoek in de avond van 7 juli 2006 zijn op twee plaatsen respectievelijk één en twee langsvliegende vogels waargenomen, te weten in de omgeving van de Wilhelminalaan en in de buurt van het Victoriapad. Op beide plaatsen waren de vogels snel weer verdwenen. Tijdens het tweede bezoek op 13 juli 2006 zijn drie naar noordoost langsvliegende vogels waargenomen langs de Buitenhofdreef; ook deze waren snel uit het zicht verdwenen. Met name in de omgeving van de Wilhelminalaan zijn in potentie geschikte broedplaatsen te vinden, maar intensief speurwerk gedurende de twee bezoekronde leverde geen waarnemingen meer op. Verder lijkt vanwege het ontbreken van de soort en het type bebouwing aan de noordkant, alleen de zuidkant van deelgebied Zuidwest 2 nog enigszins geschikt als potentieel broedgebied voor de Gierzwaluw.

Fauna Delft 2006

21


Figuur 10. Waarnemingen van Gierzwaluw in deelgebied Zuidwest 2: eerste bezoek (rood), tweede bezoek (groen) en (vermoedelijke) verblijfplaatsen (driehoekje). Zwarte lijn: sloop- / renovatielocatie.

5.2.4 Vleermuizen In deelgebied Zuidwest 2 zijn drie soorten vleermuizen waargenomen, te weten de Gewone dwergvleermuis, de Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) en de Watervleermuis (Myotis daubentonii) (Tabel 9). De meeste waarnemingen zijn gedaan in de wijk Buitenhof (68), in Kerkpolder zijn 13 waarnemingen gedaan. Tabel 9. Waargenomen soorten vleermuizen in deelgebied Zuidwest 2. Nederlandse naam Gewone dwergvleermuis Ruige dwergvleermuis Watervleermuis

wetenschappelijke naam Pipistrellus pipistrellus Pipistrellus nathusii Myotis daubentonii

aantal waarnemingen 74 5 2

functie gebied foerageren foerageren foerageren

De Gewone dwergvleermuis is de meest waargenomen soort in het onderzoeksgebied. Waarnemingen zijn verspreid in het gebied gedaan, met concentraties op de rand van Kerkpolder en Buitenhof. Alle waarnemingen betrof foeragerende of langsvliegende dieren. Vooral watergangen omzoomd door bomen worden gebruikt als foerageergebied. Er zijn geen aanwijzingen gevonden voor aanwezigheid van een verblijfplaats. Vermoed wordt dat in ieder geval een deel van de vleermuizen afkomstig is uit de wijk Tanthof-west, waar het voorkomen van een kraamverblijf bekend is. Vanuit deze wijk vliegen de dieren via de Tanthofkade het onderzoeksgebied in. De Ruige dwergvleermuis is vijf keer waargenomen; het betrof foeragerende dieren. De meeste waarnemingen (drie) zijn gedaan rond en in Park Buitenhof, het kleine parkje aan de westkant van het onderzoeksgebied. De Watervleermuis is twee keer waargenomen boven de watergang aan de Tanthofkade. Het betreft de eerste waarnemingen voor Delft-Zuid; mogelijk zorgt het verouderende bomenbestand voor verblijfplaatsen en geschikt foerageergebied voor deze soort.

22

Fauna Delft 2006


Figuur 11. Waarnemingen van vleermuizen in Zuidwest 2; rode stip: Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) foeragerend; open rondje: Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) foeragerend; blauw sterretje: Watervleermuis (Myotis daubentonii) foeragerend; de slooplocaties zijn zwart omlijnd.

Fauna Delft 2006

23


5.3

Schie-oevers

5.3.1 Gierzwaluwen Tijdens het eerste bezoek op 7 juli 2006 zijn twee Gierzwaluwen waargenomen, welke ter hoogte van het deelgebied Schie-oevers voorbij vlogen. Langdurig posten rond het gebied leverde echter geen vervolgwaarnemingen meer op. Waarschijnlijk betrof het hier passerende dieren uit de omgeving. Tijdens het tweede bezoek op 13 juli 2006 zijn geen Gierzwaluwen waargenomen, behoudens een ten zuiden van het deelgebied over het Kruithuispad noordwaarts vliegend exemplaar, dat echter al snel uit het zicht was verdwenen. Het gebied bestaat vrijwel in zijn geheel uit een groot en relatief oud industrieel complex met een plat dak en voorzien van een uit baksteen opgetrokken schoorsteen. Het geheel oogt niet direct aantrekkelijk als broedlocatie; het pand zelf is vrij laag, maar de relatief hoge schoorsteen zou kunnen dienen als broedplaats. Wellicht dat het ophangen van nestkasten of het inmetselen van gierzwaluwstenen hier stimulerend kan werken.

Figuur 12. Waarnemingen van Gierzwaluw in deelgebied Schie-oevers: eerste bezoek (rood), tweede bezoek (groen); zwarte lijn: sloop- / renovatielocatie.

5.3.2 Vleermuizen In en rond Schieoevers zijn geen vleermuizen waargenomen.

24

Fauna Delft 2006


5.4

TU-midden

5.4.1 Vissen in deelgebied TU-midden zijn 11 soorten vis aangetroffen. Het betreft allen algemeen voorkomende soorten. Er is één beschermde soort aangetroffen, te weten de Kleine modderkruiper. Tabel 10. Waargenomen soorten vissen in deelgebied TU-midden. Nederlandse naam Karper Tiendoornige stekelbaars Zeelt Kroeskarper Kleine modderkruiper Baars Brasem Kolblei Pos Blankvoorn Ruisvoorn

wetenschappelijke naam Cyprinus carpio Pungitus pungitus Tinca tinca Carassius carassius Cobitis taenia Perca fluviatilis Abramis brama Abramis bjoerkna Gymnocephalus cernua Rutilus rutilus Scardinius erythrophthalmus

De Kleine modderkruiper komt algemeen voor in het stelsel wateren rond de Schoemakerstraat; over de gehele lengte van de singel ten westen van deze straat is de Kleine modderkruiper gevangen. Ook is de soort aanwezig in de smalle sloot ten noorden van de Stieltjesweg. Tijdens de inventarisatie vonden werkzaamheden aan deze watergang plaats. Ook voor andere soorten vissen blijken de wateren rond de Schoemakerstraat van belang; deze wateren zijn voldoende diep en, in vergelijking met veel andere wateren in het gebied, zuurstofrijk. Bladval lijkt voor de wateren langs de zuidrand van het gebied een beperkend effect te hebben door ophoping van organisch materiaal en dientengevolge anaerobe omstandigheden.

Figuur 13. Voorkomen van de Kleine modderkruiper (Cobitis taenia) in TU-midden.

Fauna Delft 2006

25


Figuur 14. Sloot ten noorden van de Stieltjesweg, leefgebied van de Kleine modderkruiper.

Figuur 15. In de wijk TU-midden zijn vooral de wateren rond de Schoenmakerstraat, die relatief weinig last hebben van bladval en beschaduwing, van belang voor vissen.

26

Fauna Delft 2006


5.4.2 Amfibieën In deelgebied TU-midden zijn drie soorten amfibieën aangetroffen. Het betreft allen algemeen voorkomende soorten. Tabel 11. Waargenomen soorten amfibieën in deelgebied TU-midden. Nederlandse naam Kleine watersalamander Gewone pad Bruine kikker

wetenschappelijke naam Triturus vulgaris Bufo bufo Rana temporaria

Van de Gewone pad en Bruine kikker is op verschillende locaties voortplanting waargenomen. Vooral de vijvers tussen de bebouwing van de TU Delft zijn voor deze soorten van belang. Dit heeft te maken met het feit dat de wateren ondiep zijn en daardoor snel opwarmen, de hoeveelheid vis beperkt is en sprake is van aanwezigheid van voldoende structuren (takken, helofyten) voor de afzet van eieren. Daarnaast is in de omgeving relatief veel geschikt landhabitat aanwezig. Ook de beboste zone aan de zuidkant, langs de Kruithuisweg, is voor deze soorten van belang aangezien het een geschikt landhabitat vormt en voortplantingswateren aanwezig zijn. De Kleine watersalamander is alleen aangetroffen op het kleine weilandje, behorende bij de oude boerderij aan de Rotterdamseweg nr. 155. Hier ligt een smalle, ondiepe sloot, die rijkelijk begroeid is met waterplanten en daarmee een geschikt biotoop vormt voor de soort. Opvallend genoeg is de Groene kikker niet waargenomen in dit deelgebied. Uit navraag bij de bewoonster van de boederij aan de Rotterdamseweg nr. 155 bleek dat de Groene kikker vroeger wel in het gebied voorkwam.

5.4.3 Gierzwaluwen Tijdens de twee bezoeken om de aanwezigheid van de Gierzwaluw in TU-midden te onderzoeken, is deze soort niet in het gebied aangetroffen. TU-midden wordt gekenmerkt door overwegend grootschalige en moderne universiteits- en bedrijfsgebouwen, waarin vermoedelijk nauwelijks tot geen nestgelegenheid voor de Gierzwaluw aanwezig is. Het ophangen van speciale gierzwaluwnestkasten aan een aantal hogere gebouwen binnen het gebied zou een stimulans kunnen zijn voor de soort om zich alsnog in dit deelgebied te vestigen.

5.4.4 Vleermuizen In deelgebied TU-midden zijn drie soorten vleermuizen waargenomen, te weten de Gewone dwergvleermuis, de Ruige dwergvleermuis en de Laatvlieger (Tabel 12). Alle waarnemingen betroffen foeragerende dieren, concentraties zijn waargenomen langs de zuidrand van het gebied (Kruithuisweg). Bij het najaarsbezoek zijn geen waarnemingen van vleermuizen meer gedaan. Tabel 12. Waargenomen soorten vleermuizen in deelgebied Zuidwest 2. Nederlandse naam Gewone dwergvleermuis Ruige dwergvleermuis Laatvlieger

wetenschappelijke naam Pipistrellus pipistrellus Pipistrellus nathusii Eptesicus serotinus

aantal waarnemingen 26 2 1

functie gebied foerageren foerageren foerageren

De Gewone dwergvleermuis is de meest waargenomen soort in het onderzoeksgebied. Vooral boven de met bomen omzoomde watergangen aande zuidkant van het gebied zijn waarnemingen van foeragerende dieren gedaan. Daarnaast zijn enkele verspreide waarnemingen elders in het gebied gedaan.

Fauna Delft 2006

27


De dieren lijken vanuit noordelijke of westelijke richting het gebied in te komen. Vliegroutes of aanwijzingen voor verblijfplaatsen zijn niet in het gebied aangetroffen. Van de Ruige dwergvleermuis zijn twee waarnemingen gedaan van foeragerende dieren, van de Laatvlieger is één waarneming gedaan. Voor beide soorten lijkt het onderzoeksgebied niet van belang.

Figuur 16. Waarnemingen van vleermuizen in TU-midden; rode stip: Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) foeragerend; open rondje: Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) foeragerend; driehoekje: Laatvlieger (Eptesicus serotinus) foeragerend; de slooplocaties zijn zwart omlijnd.

28

Fauna Delft 2006


6

CONCLUSIE

6.1

Beschermde soorten

In het onderzoeksgebied zijn twaalf beschermde soorten en één Rode-Lijstsoort aangetroffen. Tabel 13. Aangetroffen beschermde soorten; alleen in Zuidwest 1 zijn verblijfplaatsen van de Gierzwaluw aangetroffen. Nederlandse naam

wetenschappelijke naam

Flora- en faunawet

Rode Lijst

Zuidwest 1

Zuidwest 2

Schieoevers

TUmidden

vissen Kleine modderkruiper Kroeskarper

Cobitis taenia Carassius carassius

2 -

KW

-

x x

nvt nvt

x -

amfibieën Kleine watersalamander Gewone pad Bruine kikker Middelste groene kikker Meerkikker

Triturus vulgaris Bufo bufo Rana temporaria Rana klepton esculenta Rana ridibunda

1 1 1 1 1

-

x -

x x x x x

nvt nvt nvt nvt nvt

x x x -

gierzwaluwen Gierzwaluw

Apus apus

nvt

-

x

x

x

-

vleermuizen Gewone dwergvleermuis Ruige dwergvleermuis Watervleermuis Laatvlieger

Pipistrellus pipistrellus Pipistrellus nathusii Myotis daubentonii Eptesicus serotinus

3 3 3 3

-

-

-

-

-

-

6.1.1 Vissen De Kleine modderkruiper is de enige middels de Flora- en faunawet beschermde soort die is aangetroffen. Voor deze soort dient ontheffing te worden aangevraagd bij werkzaamheden aan watergangen. Wanneer wordt gewerkt volgens een door het ministerie van LNV goedgekeurde gedragscode hoeft geen ontheffing te worden aangevraagd. Hierbij dient te worden opgemerkt dat tijdens het veldbezoek van 17 oktober ontheffingsplichtige werkzaamheden werden uitgevoerd, waarvan het vermoeden bestaat dat vooraf geen ontheffing is aangevraagd. De Bittervoorn, een soort uit Tabel 3 van de Flora- en faunawet, is niet aangetroffen maar werd op grond van zijn voorkomen in de omgeving van Delft wel verwacht. De meeste wateren lijken echter ongeschikt voor deze soort. De soort zou voor kunnen komen in de grotere watergangen in de Kerkpolder of in de grote wateren in TU-midden die in directe verbinding staan met het buitengebied (polderwateren). Een gerichte inventarisatie van deze soort dient op deze wateren in verband met hun grootte uitgevoerd te worden met electro-apparatuur (Deka of aggregaat) vanuit een boot.

6.1.2 Amfibieën Alle in het onderzoeksgebied waargenomen soorten amfibieën zijn opgenomen in Tabel 1 van de Flora- en faunawet. Dit betekent dat voor deze soorten vrijstelling geldt bij ruimtelijke ontwikkeling.

Fauna Delft 2006

29


6.1.3 Gierzwaluw Gierzwaluwen broeden in Nederland uitsluitend in bebouwing en zijn daarmee volledig afhankelijk van de mens. Broedlocaties worden meestal gedurende meerdere jaren bezet en betreffen vaak kolonies met meerdere broedparen bij elkaar. In dit opzicht kunnen nestplaatsen van deze soort als vaste rust- of verblijfplaats worden aangemerkt. Vaste rust- en verblijfplaatsen van dieren zijn beschermd middels de Flora- en faunawet, maar daar wordt met betrekking tot de Gierzwaluw niet strikt mee omgegaan. Uit een ontheffing van 15 september 2006 blijkt het volgende: “Nesten van de gierzwaluw vallen niet onder de definitie van het begrip nesten in artikel 11 van de Flora- en faunawet” (kenmerk ontheffing: ff75c.06.toek.0240.sh). Dit betekent dat voor sloop van bebouwing waarin gierzwaluwen nestelen geen ontheffing hoeft te worden aangevraagd. Uiteraard geldt daarbij dat sloop niet mag plaatsvinden in de periode dat de vogels daadwerkelijk in het pand broeden; daarvoor wordt geen ontheffing verleend. Overigens zijn alle broedende vogels wettelijk beschermd. De onderzochte gebieden aan de zuidkant van Delft waren relatief arm aan gierzwaluwen; de soort was op een groot oppervlak relatief beperkt aanwezig. In het oude stadscentrum van Delft is de soort beduidend algemener. De broedlocaties die gevonden zijn in Zuidwest 1 vormen een belangrijke functie voor het voorkomen van gierzwaluwen in de zuidkant van Delft. Vermoedelijk is momenteel het aantal geschikte nestgelegenheden de beperkende factor voor het voorkomen van gierzwaluwen. Geadviseerd wordt dan ook bij nieuwbouw rekening te houden met het voorkomen van gierzwaluwen door te zorgen voor geschikte nestgelegenheid.

6.1.4 Vleermuizen In de vier deelgebieden zijn vier soorten vleermuizen waargenomen, te weten de Gewone dwergvleermuis, de Ruige dwergvleermuis, de Watervleermuis en de Laatvlieger. Dit zijn soorten die in de ruime omgeving (vrij) algemeen voorkomen. Vaste rust- en verblijfplaatsen van vleermuizen zijn beschermd. Dit betreft in eerste instantie verblijfplaatsen (bijvoorbeeld kraamverblijf, paarverblijf, winterverblijf), maar ook vliegroutes en foerageergebieden wanneer deze van essentieel belang zijn voor het functioneren van de eerder genoemde verblijfplaatsen. In het onderzoeksgebied zijn geen vaste rust- en verblijfplaatsen of essentiële vliegroutes waargenomen. Wel is gebleken dat bepaalde structuren, in dit geval watergangen die worden omzoomd door bomen, veelvuldig als foerageergebied worden gebruikt en in die zin van belang zijn voor de lokale populatie Gewone dwergvleermuis. Wanneer in het meest extreme geval alle structuren die gebruikt worden om te foerageren (waaronder bomenlanen, bosjes, watergangen) in één keer worden verwijderd uit het gebied, mag verwacht worden dat dit negatieve effecten zal hebben op de lokale populatie. In werkelijkheid zal een dergelijk scenario niet plaatsvinden en zal sprake zijn van gefaseerd uitvoeren van (kleinschalige) ruimtelijke ontwikkeling. Rekening houden met vleermuizen bij afwerking en inrichting, door te zorgen voor herplant van bomen en struiken (met inheems materiaal) en het achterwege laten van felle verlichting op en in potentiële foerageergebieden, zal een bijdrage leveren aan de duurzame instandhouding van vleermuizen in het onderzoeksgebied. Tot slot dient te worden opgemerkt dat vleermuizen zeer dynamisch zijn met betrekking tot hun ruimtegebruik. Het is dan ook mogelijk dat in de toekomst wel verblijfplaatsen worden gebruikt door vleermuizen. Geadviseerd wordt dan ook om sloopwerkzaamheden op vleermuisvriendelijke manier (strippen) uit te voeren.

30

Fauna Delft 2006


6.2

Zuidwest 1

6.2.1 Vissen Dit deelgebied is voor vissen weinig interessant. Dit wordt veroorzaakt door de slechte staat van veel watergangen, waar ophoping plaatsvindt van organisch materiaal. Als gevolg daarvan daalt het zuurstofgehalte van het water. Daarnaast is de inrichting van veel watergangen niet ideaal, waardoor ondiepe, snel opwarmende gedeelten en zones met helofyten ontbreken. Dergelijke situaties zijn voornamelijk voor visbroed van belang. Om de wateren in dit deelgebied aantrekkelijker te maken voor vis zijn de volgende punten van belang: • aanleggen natuurvriendelijke oevers met ondiepe plasdras situatie; • periodiek baggeren; • creëren diepe putten (>1 meter) voor overwintering van vissen; • vasthouden gebiedseigen (regen)water voor verbetering van de waterkwaliteit; • opschonen of vrijmaken duikers en andere verbindingen.

Figuur 17. Ondiepe oeverzone met helofyten, van belang voor het opgroeien van visbroed; in deze situatie warmt het water snel op en ontbreken roofvissen.

6.2.2 Amfibieën Het aantal waarnemingen van amfibieën in dit deelgebied is erg laag. Dit is te wijten aan het feit dat de meeste wateren nagenoeg ongeschikt zijn voor amfibieën, voornamelijk als gevolg van hoge oeverbeschoeiing en het ontbreken van helofytenrijke zones voor beschutting en eiafzet, in combinatie met beschaduwing. Verder is vooral in het noordelijke gedeelte slechts beperkt landhabitat aanwezig. In het zuidelijke gedeelte is voldoende geschikt landhabitat aanwezig maar

Fauna Delft 2006

31


is de kwaliteit van de wateren beperkend. Het treffen van maatregelen voor amfibieën is alleen zinnig in het zuidelijke gedeelte. Om dit deelgebied aantrekkelijker te maken voor amfibieën zijn de volgende punten van belang: • aanleggen natuurvriendelijke oevers met zonnige expositie en helofytenzones aan de zuidrand van het gebied.

6.2.3 Gierzwaluw Verblijfplaatsen of vermoedelijke verblijfplaatsenvan de Gierzwaluw zijn gevonden op de volgende locaties: • • •

flat langs de Roland Holstlaan, direct ten zuiden van de Jan Campertlaan (15 exemplaren); twee flats Hendrik Tollenstraat / hoek met Jacob van Lenneppad. (minimaal 6 exemplaren); Poptahof-Zuid (minimaal 2 exemplaren).

Bij eventuele sloop of renovatie van de flats op deze locaties dient rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van verblijfplaatsen van de Gierzwaluw. Dit houdt in dat er geen verstoring mag plaatsvinden in de periode dat broedende vogels aanwezig zijn; hiervoor kan geen ontheffing worden verkregen. Daarnaast wordt geadviseerd: •

•

in de omgeving van deze locaties en elders in Delft-Zuid nestkasten te plaatsen waarmee het eventuele verdwijnen van nestplaatsen in de toekomst wordt gecompenseerd en de uitbreiding van de soort in de omgeving wordt gestimuleerd; bij nieuwbouw kan rekening worden gehouden met gierzwaluwen, bijvoorbeeld door het inmetselen van neststenen en ophangen van nestkasten.

6.2.4 Vleermuizen Deelgebied Zuidwest 1 is slechts beperkt van waarde voor vleermuizen. Er zijn geen verblijfplaatsen of essentiële vliegroutes en foerageergebieden aangetroffen. Geadviseerd wordt bij herinrichting van het gebied rekening te houden met het voorkomen van vleermuizen. Dit kan door lijnvormige groenstructuren zoveel mogelijk in tact te laten, de kwaliteit van openbaar te groen (ecologisch gezien) te verbeteren (gebruik van inheems plantmateriaal, creeren zachte overgangen van gazon naar bos) en maatregelen te treffen om wateren oeverkwaliteit (met het oog op ontwikkeling van aquatische vegetaties) te verbeteren. Verder kunnen bij nieuwbouw vleermuisverblijven worden ingebouwd, zodat een continue aanbod aan geschikte verblijfplaatsen aanwezig is.

32

Fauna Delft 2006


6.3

Zuidwest 2

6.3.1 Vissen Veel van de wateren in het bebouwde gebied van Zuidwest 2 zijn van beperkte waarde voor vissen. Daar staat tegenover dat de dichtheid en variatie in Kerkpolder juist hoog is; naast het voorkomen van Kleine modderkruiper is daar vooral het voorkomen van Kroeskarper interessant. De Kroeskarper is in de Kerkpolder afhankelijk van dichte vegetaties Grof hoornblad, waar de soort zich kan verschuilen voor predatoren als Snoek (Esox lucius) en Baars (Perca fluviatilis). Het aantal waarnemingen van de Kroeskarper in dit gebied is beperkt; slechts op één locatie zijn kroeskarpers gevangen. Het betrof ongeveer vijftien dieren, in lengte variërend van vier tot acht centimeter. Bij baggerwerkzaamheden in de Kerkpolder is het van belang deze gevarieerd uit te voeren; wanneer alle watergangen tegelijkertijd worden gebaggerd en van waterplanten worden ontdaan is de populatie Kroeskarper gevoelig voor predatie. De aanwezigheid van waterplanten is voor deze soort dus van groot belang. Overigens profiteren ook andere soorten vissen van de aanwezigheid van waterplanten, aangezien deze van belang zijn voor de zuurstofvoorziening, direct voedsel verschaffen, leefgebied leveren voor prooidieren (indirect voedsel), beschutting bieden voor zowel jonge als adulte vissen en als substraat gebruikt kunnen worden voor ei-afzet. In een aantal watergangen in de Kerkpolder is sprake van ophoping van organisch materiaal, waardoor het water voor zowel vissen als ondergedoken aquatische vegatie ongeschikt wordt. Dit uit zich bijvoorbeeld in dichte kroosdekken al vroeg in het seizoen. Gezien de beschikbare ruimte in de Kerkpolder zijn er diverse maatregelen te treffen die een gunstig effect hebben op de visstand. Het voornemen van de gemeente om extra waterberging te realiseren in Kerkpolder in de vorm van een waterrijk recreatiegebied en het verwijderen van de bestaande doorgaande infrastructuur kan een positieve werking hebben op het voorkomen van zowel vissen als amfibieën. Enkele voorbeelden van positieve maatregelen hierbij zijn: • het aanleggen van ondiepe situaties (plasdras) en natuurvriendelijke oevers (met name van belang voor visbroed); • het gefaseerd baggeren van een groot aantal watergangen; • het lokaal verwijderen van bomen langs oevers met het doel bladval te verminderen en de hoeveelheid zoninstraling te verhogen; • het vasthouden van gebiedseigen (regen)water.

6.3.2 Amfibieën Net als voor vissen geldt dat vooral het gebied Kerkpolder interessant is voor amfibieën. Op deze locatie vindt jaarlijks in het voorjaar een sterke migratie plaats van amfibieën (pers. med. D. Tubbing). Daarnaast vormt het parkje aan de Van Rijslaan leefgebied voor Gewone pad en Bruine kikker en is de kleine watergang aan de Provincialeweg van belang voor de Kleine watersalamander. In het algemeen geldt dat maatregelen genoemd in de paragrafen 6.1.2 en 6.2.2 ook in dit deelgebied effectief zijn. Amfibieën in Kerkpolder zullen tevens profiteren van maatregelen genoemd in paragraaf 6.3.1. Als extra maatregel kunnen een of meerdere poelen worden aangelegd, welke worden vrijgehouden van vis. Dergelijke poelen liggen bij voorkeur gelegen in de nabijheid van een bosrand, in de volle zon. In de Kerkpolder lijkt voldoende ruimte aanwezig voor de aanleg van een poel; bijkomend voordeel is dat ook andere soortgroepen (waaronder libellen) profiteren. Tot

Fauna Delft 2006

33


slot kan worden opgemerkt dat het laten verruigen van (bos)randen de hoeveelheid geschikt landhabitat voor amfibieën in Kerkpolder vergroot.

Figuur 18. Voorbeeld van een fraai aangelegde poel in het Kralingse Bos te Rotterdam.

6.3.3 Gierzwaluw Hoewel er geen verblijfplaatsen in dit deelgebied zijn aangetroffen kan het voorkomen van de Gierzwaluw wel worden gestimuleerd. Aanbevolen wordt: • het ophangen van nestkasten aan bebouwing, waarmee een tekort aan nestplaatsen wordt gecompenseerd; • bij nieuwbouw rekening houden met gierzwaluwen door inmetselen van neststenen en ophangen van nestkasten.

6.3.4 Vleermuizen In vergelijking met de ander deelgebieden zijn in Zuidwest 2 relatief veel waarnemingen gedaan van vleermuizen. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het voorkomen van natuurlijke structuren, zoals Park Buitenhof en de Kerkpolder. Verblijfplaatsen en cruciale vliegroutes zijn echter niet waargenomen; wel is gebleken dat veel dwergvleermuizen in de wijk foerageren. Van (een aantal van deze) dieren wordt vermoed dat deze afkomstig zijn uit de wijk Tanthof-west. Vooral de watergang aan de Tanthofkade, welke wordt omzoomd door bomen, blijkt veel gebruikt te worden door vleermuizen. Bij ruimtelijke ontwikkeling en herinrichting van het gebied kan op verschillende manieren rekening worden gehouden met het voorkomen van vleermuizen: • ‘donker’ en intact laten van bestaande foerageergebieden; • bij herplant gebruik maken van inheems plantmateriaal; • in tact laten van lijnvormige stucturen (bomenrijen); • verbeteren kwaliteit water en oever (zie maatregelen bij vissen en amfibieën); • creëren vleermuisverblijven in nieuwbouw.

34

Fauna Delft 2006


6.4

Schieoevers

6.4.1 Gierzwaluw Hoewel er geen verblijfplaatsen in dit deelgebied zijn aangetroffen kan het voorkomen van de Gierzwaluw wel worden gestimuleerd. Aanbevolen wordt: • •

het ophangen van nestkasten aan bebouwing, waarmee een tekort aan nestplaatsen wordt gecompenseerd. bij nieuwbouw rekening houden met gierzwaluwen door inmetselen van neststenen en ophangen van nestkasten.

6.4.2 Vleermuizen Dit deelgebied is momenteel niet van belang voor vleermuizen. Allleen bij ingrijpende verandering in het gebied, zoals het aanplanten van bosstructuren of het creeren van verblijfplaatsen, mag verwacht worden dat het gebied van enig belang kan zijn voor vleermuizen. Het treffen van dergelijke maatregelen heeft echter elders in de omgeving meer zin.

Fauna Delft 2006

35


6.5

TU-midden

6.5.1 Vissen In deelgebied TU-midden ligt een aantal watergangen waar momenteel een grote variatie aan soorten voorkomt in vermoedelijk hoge dichtheid. Het is echter onduidelijk wat de fysieke toestand is van aanwezige vissen en hoe de indeling is in leeftijdsklassen. Geschikte paaigebieden en locaties voor visbroed lijken te ontbreken. In dat kader lijkt het van belang natuurvriendelijke oevers aan te leggen en te zorgen voor ondiepe zones langs oever voor het opgroeien van visbroed. Voor andere te treffen maatregelen ten behoeve van de visstand wordt verwezen naar paragraaf 6.2.1. en 6.3.1.

6.5.2 Amfibieën Enkele locaties in deelgebied TU-midden zijn momenteel van belang voor amfibieën. Het betreft het weilandje aan de Rotterdamseweg (voor Kleine watersalamander), de poelen op het TUterrein en de bosrijke zone aan de zuidkant langs de N470 (voor Bruine kikker en Gewone pad). In het algemeen zijn maatregelen die zijn genoemd bij paragraaf 6.2.2 en 6.3.2 ook uitvoerbaar in deelgebied TU-midden. Een meer specifieke maatregelen vormt het opschonen van de vijvers op de TU campus en het ‘amfibievriendelijk’ inrichten van het omliggende groen. Verder zijn, bijvoorbeeld in overleg met de bewoners/eigenaren, maatregelen te treffen in het weilandje aan de Rotterdamseweg. Gedacht kan worden aan het uitrasteren van een deel van de sloot om begrazing door koeien te beperken en lokaal verbreden van de sloot.

6.5.3 Gierzwaluw Hoewel er geen verblijfplaatsen in dit deelgebied zijn aangetroffen kan het voorkomen van de Gierzwaluw wel worden gestimuleerd. Aanbevolen wordt: • •

het ophangen van nestkasten aan bebouwing, waarmee een tekort aan nestplaatsen wordt gecompenseerd. bij nieuwbouw rekening houden met gierzwaluwen door inmetselen van neststenen en ophangen van nestkasten.

6.5.4 Vleermuizen Het deelgebied is van beperkt belang voor vleermuizen. Alleen de groene structuren langs de zuidrand van het gebied worden redelijk intensief gebruikt door foeragerende dwergvleermuizen. Van verblijfplaatsen of belangrijke vliegroutes en foerageergebieden is in dit deelgebied geen sprake. Voor maatregelen die kunnen bijdragen aan een geschikter leefgebied voor vleermuizen wordt verwezen naar paragrafen 6.2.4 en 6.3.4.

36

Fauna Delft 2006


6.6

Ontwikkelingslocaties

Van de locaties waar sloop of renovatie gaat plaatsvinden is vastgesteld dat deze geen vaste rust- of veblijfplaatsen herbergen van beschermde fauna. Dit betekent dat voor deze ontwikkelingen geen ontheffing hoeft te worden aangevraagd van de Flora- en faunawet. Dit betekent echter niet dat de geplande werkzaamheden niet zullen leiden tot overtreding van de Flora- en faunawet. In dit kader wordt gewezen op het mogelijk voorkomen van broedende vogels in, op en rond bebouwing, zoals Gierzwaluw, Kauw (Corvus monedula), Turkse tortel (Streptopelia decaocto), Huismus (Passer domesticus), Spreeuw (Sturnus vulgaris) en ander veel in stedelijk gebied voorkomende soorten. Het uitvoeren van werkzaamheden die kunnen leiden tot verstoring van broedende vogels is verboden; hiervoor kan geen ontheffing worden verkregen. Om de kans op verstoring zoveel klein mogelijk te maken zijn de volgende punten van belang: • • • •

werkzaamheden dienen zoveel mogelijk buiten het broedseizoen plaats te vinden; rooiwerkzaamheden vinden bij voorkeur plaats in de wintermaanden; wanneer werkzaamheden worden uitgevoerd in het broedseizoen (ongeveer maart tot en met augustus) dient vooraf onderzocht te worden of broedende vogels voorkomen; locaties waar vogels broeden worden tijdens de werkzaamheden zoveel mogelijk afgeschermd.

Fauna Delft 2006

37


38

Fauna Delft 2006


LITERATUUR

Brekelmans, F.L.A., M.J. Epe & R.W.G. Andeweg. 2006. Flora en fauna Delft – verkennende inventarisaties ten behoeve van wijziging bestemmingsplannen. bSR-rapport 55. bSR ecologisch advies, Rotterdam. Zoogdiervereniging VZZ. 2006. Vleermuisinventarisatie Delft. Zoogdiervereniging VZZ, Arnhem.

Fauna Delft 2006

39

Fauna. Delft. verkennende inventarisaties ten behoeve van wijziging bestemmingsplannen. F.L.A. Brekelmans & G. Bakker bsr-rapport 76

Recommend Documents