Enkele praktische schikkingen voor een vlot en ingetogen verloop van de tocht: Volg de aanwijzingen van de begeleiders a.u.b. Voorzichtig met de fakkels! Niet geschikt voor kleine kinderen… De tocht wint aan kracht als we onderweg de stilte bewaren. Dank voor de medewerking Bij het einde van de tocht kan je een vrije bijdrage geven voor de boekjes en andere kosten. De inzamelaar(ster)s zijn goed herkenbaar.
FAKKELS EN KRUISEN 2009 goede vrijdagtocht langs de kruisen van onze wereld 2
door onze inzet een stukje draaglijker te maken.
INLEIDING OP DE TOCHT.
Lied: Kome over ons uw Geest
Lied: Blijf bij ons
Kome over ons uw Geest, uw kracht tot vrede, geef het kwaad geen macht over ons.
Blijf bij ons, o Heer, blijf bij ons (3 x) O Heer, blijf bij ons (2x)
Welkom Welgekomen, beste vrienden, die de tijd hebt genomen om eventjes uit je dagdagelijks patroon te stappen en hier deze tocht mee te maken; sommigen al voor de zoveelste keer, sommigen misschien voor het eerst. Welkom op dit jaarlijkse rendez-vous met het lijden. Het klinkt misschien raar, maar het doet deugd eventjes samen stil te staan bij het lijden. Het doet nog meer deugd de band te leggen tussen het lijden dat wij wel moeten accepteren of het lijden dat mensen elkaar aandoen en het feit dat Jezus, meer dan tweeduizend jaar geleden, vrijwillig zijn lijden aanvaardde. Hij, die gans zijn leven bij de lijdende mens had gestaan, toonde ons met Pasen dat consequent deze houding doortrekken leven-gevend is, dat het lijden van een ander dragen of helpen dragen je rijker maakt, meer mens. Het laat ook een stukje zien van Gods aanwezigheid bij de mensen. Sindsdien hebben zo velen zijn voorbeeld gevolgd. Elke tijd kende zijn eigen grote en kleine profeten; wij mogen ons spiegelen aan mensen als bisschop Romero, Moeder Theresa, pater Damiaan en nog zovele anderen. Zij hebben in onze moderne wereld concreet gestalte gegeven aan Gods naam: “Ik zal er zijn voor u”. Wij kunnen vandaag niet alle vormen van lijden concreet oproepen; daarom staan wij in de eerste halte stil bij het lijden dicht bij elk van ons, het verlies van dierbaren in al zijn vormen. In de tweede halte zullen wij het grote lijden in onze moderne wereld oproepen. Bij het begin van deze tocht zingen wij om de wijsheid om, telkens wij met het lijden worden geconfronteerd, te beseffen dat onze plaats bij de lijdende mens is, om de kracht ook om telkens weer onze kleine bijdrage te leveren om dat lijden door onze aanwezigheid en 3
4
verlorene een plaats te geven in hun eigen leven. Wij zijn zo onmachtig om met verlies om te gaan en vanuit die onmacht laten wij al te gemakkelijk de getroffenen aan hun lot over.
HALTE 1 - ALS MENSEN ELKAAR VERLIEZEN… Lied: Blijf dichtbij (Taizé)
Wij vinden zo moeilijk woorden van troost; wij hopen tegen beter weten in dat de tijd de wonden zal helen. En wij herhalen dan maar dat het leven doorgaat en dat diegenen, die iemand verloren hebben, hun moed moeten samenrapen om verder te gaan.
Blijf dichtbij, waken met mij, waken en bidden, waken en bidden.
Evangelietekst: Mt 26, 36 - 46 36 Vervolgens ging Jezus met zijn leerlingen naar een plek die Getsemane genoemd werd. Hij zei: ‘Blijven jullie hier zitten, ik ga daar bidden.’ 37 Hij nam Petrus en de twee zonen van Zebedeüs met zich mee. Toen hij zich bedroefd en angstig voelde worden, 38 zei hij tegen hen: ‘Ik voel me dodelijk bedroefd; blijf hier met mij waken.’ 39 Hij liep nog een stukje verder, knielde toen en bad diep voorovergebogen: ‘Vader, als het mogelijk is, laat deze beker dan aan mij voorbijgaan! Maar laat het niet gebeuren zoals ik het wil, maar zoals u het wilt.’ 40 Hij liep terug naar de leerlingen en zag dat ze lagen te slapen. Hij zei tegen Petrus: ‘Konden jullie niet eens één uur met mij waken? 41 Blijf wakker en bid dat jullie niet in beproeving komen; de geest is wel gewillig, maar het lichaam is zwak.’ 42 Voor de tweede maal liep hij van hen weg en bad: ‘Vader, als het niet mogelijk is dat deze beker aan mij voorbijgaat zonder dat ik eruit drink, laat het dan gebeuren zoals u het wilt.’ 43 Toen hij terugkwam, zag hij dat ze weer sliepen, want ze waren door vermoeidheid overmand. 44 Hij liet hen achter, liep opnieuw wat verder en bad voor de derde maal, met dezelfde woorden als daarvoor. 45 Daarna voegde hij zich weer bij de leerlingen en zei: ‘Liggen jullie daar nog steeds te slapen en te rusten? En dat terwijl het ogenblik nabij is waarop de Mensenzoon wordt uitgeleverd aan zondaars. 46 Sta op, laten we gaan; kijk, hij die mij uitlevert, is al vlakbij.’
Duiding Geen lijden is wellicht dieper dan het verlies van mensen die je nauw aan het hart liggen, omdat ze je ontvallen of je in de steek laten. Onherstelbaar en op het eerste gezicht zonder enig spoor van licht overvalt je dan het duister; niet alleen het duister van de leegte in je hart en in je leven, maar daarna ook al te vaak het duister van de eenzaamheid. Zo veel mensen staan er alleen voor om, na het verlies, hun leven opnieuw zin te geven en om het verlies en de 5
Wij kennen allemaal mensen, die na het verlies van een dierbare nooit meer dezelfde zijn. Sommigen van ons worstelen misschien zelf nog in eenzaamheid met hun eigen verdriet om een overleden dierbare. Staan wij even stil bij de grote behoefte aan aanwezigheid, niet altijd aan troost of mooie woorden en bij onze eigen houding tegenover rouwenden.
Bezinningstekst (vrij naar Marinus van den Berg) Zijn er wel goede woorden als je een kind verliest? Als je kind stierf voordat je in zijn ogen kon kijken. Zijn er wel goede woorden als je kind ineens niet meer terugkeert van een avondjes uit? Als je kind in de haast van het verkeer zijn einde vindt. Zijn er wel goede woorden als je kind geen hoop meer in het leven zag? Als de dood liever werd dan het leven. Zijn er wel goede woorden als je kind verdween en je geen idee hebt hoe of waarom? Of als je kind door anderen wordt meegelokt op een pad dat je niet kan aanvaarden Of gewoon een andere weg kiest en alle banden zelf verbreekt. Zijn er wel goede woorden als je je kind dood aantreft na een bloeding in het hoofd? Of als je kleinkind, waar je zo trots op was er plots niet meer is. 6
Voorbede
Zijn er wel goede woorden als je kind wordt vermoord? Of je partner, een familielid of een goede vriend of vriendin. Zij er wel goede woorden als je kind of je partner sterft in een bombardement in een onnodige oorlog Of als zij omkomen bij een aanslag, of die nu uit pure gewelddadigheid of uit wanhoop wordt gepleegd. Zijn er wel goede woorden als wie dan ook, die je dierbaar was, sterft, Of het nu plots is, door welke oorzaak ook, of na een lange lijdensweg Ieder mens die sterft is ook iemands kind, moeder of vader. Welke taal kan het onzegbare verwoorden, uitdrukken wat je op dat moment echt voelt? Welke woorden smelten niet als sneeuw bij zoveel verdriet, Welke woorden kunnen je hart verwarmen, dat koud als een ijspegel in je borst brandt? Welke woorden zijn niet te veel en niet te weinig?
Tekst (Marinus Van den Berg) Je hebt maar een lichtje nodig om het donkerste duister te verlichten Je hebt maar een mens nodig om de donkerste eenzaamheid te verlichten Je hebt maar een woord nodig om de beklemmendste stilte te verbreken Je hebt maar een hand nodig om je aan omhoog te trekken uit de diepste put Je hebt soms maar weinig nodig om in je grootste nood weer toekomst te voelen Toekomst begint klein
Wij schieten zo dikwijls te kort; omdat wij de nood en het verdriet van anderen niet op tijd zien of geen tijd hebben om naar hen te luisteren, omdat het haast-ritme van ons leven ons verkeersgedrag sterker bepaalt dan de zorg voor anderen, … En toch willen wij kiezen voor het leven, willen wij er zijn als anderen ons nodig hebben. Heer, leer ons echt geloven in Uw naam ‘Ik zal er zijn voor u”, maar kom ook ons klein geloof te hulp. (stilte) Wij willen wel mee-voelen met hen die een geliefde verloren hebben, maar wij staan zo onwennig tegenover dood en verdriet. Omdat wij geen woorden vinden vervallen wij soms in clichés en voorgekauwde formules en vergeten wij soms er gewoon te zijn, te luisteren en te zwijgen. Heer, leer ons echt geloven in Uw naam ‘Ik zal er zijn voor u”, maar kom ook ons klein geloof te hulp. (stilte) Wij hebben soms zo weinig geduld om mensen hun verdriet op hun eigen manier en op hun eigen tempo te laten verwerken. Met de beste bedoelingen proberen wij hen aan te zetten om zich te hervatten want het leven gaat door en je moet vooruit; of wij willen hen op allerlei manieren verleiden om hun zinnen te verzetten en hun pijn eventjes naast zich neer te leggen. Heer, leer ons echt geloven in Uw naam ‘Ik zal er zijn voor u”, maar kom ook ons klein geloof te hulp. (stilte)
Lied: Jij die bent (2° en 3° strofe)
Lied: jij die bent (1° strofe) 7
8
Bezinning
HALTE 2 - EEN HALVE WERELD BLODT. ALLEEN MAAR TOEKIJKEN?
Kan ik wel de kruisweg van Jezus gaan zonder te denken aan de barbaarse wreedheden, wereldwijd?. Worden we nog onrustig of opstandig bij al die berichten over bombardementen, martelingen en verkrachtingen? Verdragen we die dagelijkse beelden van vluchtelingenkampen, choleraof hongerdoden? Massa's onschuldige mensen Ook kinderen en bejaarden die toevallig op die verkeerde plek geboren zijn, en proberen te overleven? Raakt het ons? Of kweekten we er al een dikke laag eelt op onze ziel?
Lied: Wij kunnen de ogen niet sluiten (Tekst & Muziek Carlos Desoete) Wij kunnen de ogen niet sluiten voor wie niet menswaardig bestaat voor kleinen en uitgebuiten, om hen is het dat het hier gaat. Wij kunnen de oren niet dichtdoen voor ’t vragen van mensen om recht, ’t herstellen van ’t kwade van toen waarover niemand iets zegt.
Fragmenten uit de lijdensverhalen Toen Jezus werd weggeleid van bij Pilatus hielden de soldaten een zekere Simon van Cyrene aan die net de stad binnenkwam. Ze legden het kruis op zijn rug en lieten het hem achter Jezus aan dragen. (Lucas 23, 26) Bij het kruis van Jezus stonden zijn moeder met haar zuster, Maria, de vrouw van Klopas en Maria uit Magdala (Johannes 19, 25) Jezus zei:’Het is volbracht’. Hij boog zijn hoofd en gaf de geest. (Joh. 19,30) Na deze gebeurtenissen vroeg Josef uit Arimatea – die uit vrees voor de Joden in het geheim een leerling van Jezus was – of hij het lichaam van Jezus mocht meenemen.. Pilatus gaf toestemming en Josef nam het lichaam mee. Nikodemus, die destijds ’s nachts naar Jezus toe was gegaan, kwam ook; hij had een mengsel van mirre en aloë bij zich, wel honderd litra. Ze wikkelden Jezus’ lichaam met de balsem in linnen, zoals gebruikelijk is bij een Joodse begrafenis. (Joh. 19,38-40)
9
Toch bestáán ze: de personen en de organisaties die zich zwaar aangesproken voelen. Ze gaan verder dan een 'ochgottekenstoch'. Ze delen écht. Ze willen degelijk geïnformeerd zijn; ze nemen deel aan acties. We kennen allemaal jonge afgestudeerden die ter plekke gaan helpen. Uiteraard zijn die sterke vormen van mee-leven geen monopolie van christenen alleen. Maar feitelijk zien we dat het voorbeeld van Jezus en van sommige christenen erg stimulerend werkt: het geeft stevige wortels en diepgang aan hun roeping of keuze. Ze geven een antwoord op dooddoeners als "waarom haal je toch al die miserie op je hals?" "Denk je echt dat je met die actie voor het milieu iets zal veranderen?; wees niet zo naïef!" Spot, onbegrip maakt het inderdaad wat moeilijker. Maar met tochtgenoten en een thuisfront achter je sta je sterker. Ook Jezus ondervond tegenstand: kiezen voor de onderkant van onze maatschappij veroorzaakt onrust bij degenen die profiteren van privilegies. Dit lijden kan nog veel ergere vormen aannemen: van spanningen in families en verlies van vrienden tot spreekverbod, gevangenis, foltering, dood…Elk continent heeft zijn eigentijdse Veronica’s en Simons van Cyrene die de verdrukte rechtvaardigen proberen bij te staan. Vandaag vind je ze o.a. bij Acat en Amnesty International. Niet alleen de profeten van lang geleden worden vervolgd… Is het niet onze heilige plicht om ze nooit in de steek te laten? Attent en waakzaam blijven. Voor elk lijden. Elke dag bezwijkt er wel iemand onder zijn of haar kruis: door pestgedrag, of een geknakte relatie. En de economische crisis zal straks nog veel meer verdoken ellende produceren. Kruisdragen-vandaag kan zowel in de details van mijn dag zitten als 10
in onze grote politieke keuzes. Denk aan de strijd voor zuivere lucht en stilte, voor een betaalbare gezondheidszorg en huisvesting voor iedereen, opvang van vluchtelingen, en zovele andere domeinen. Solidariteit - of noem het: rekening houden met de anderen - doe je zowel door een bezoek bij bejaarden als door manifestaties. Jezus deed dat ook: strijden tegen kortzichtigheid. Gedreven als hij was door zijn hartenwens: iedereen moet voluit kunnen leven. Zonder geweld, zonder haat of wraak voerde Hij die eenzame strijd. Ooit schreef Roger Schutz – een van de grote spirituele meesters van onze tijd: “Bij ons in Taizé is het allemaal begonnen met oorlogsvluchtelingen te verbergen. Echte gods-dienst zit altijd verweven met mensen-dienst. Help wie in noodsituaties verzeild is. Als de problemen je krachten te boven gaan, wees dan creatief. Alarmeer de publieke opinie. Maar doe iets." Woorden kunnen erg goedkoop zijn. Het wordt pas serieus als je echt deelt wat te hebt. Broederlijk deelt. Als je echt respect opbrengt voor wie vernederd wordt. Als je echt aan de kant gaat staan waar de klappen vallen. Met het risico dat je zelf ook op je kop krijgt…
hun aandacht, respect of begrip geven aan mensen die om hulp verlegen zijn. (Korte stilte) Wij gedenken allen die op de lange weg naar menswaardigheid en vrede ten prooi gevallen zijn aan verstikkende eenzaamheid en godverlatenheid; die in de steek gelaten, misschien struikelend en strompelend, toch verder gaan. (Korte stilte) Wij gedenken al degenen, wier liefde en inzet voor medemensen beantwoord worden met de spot, verdachtmakingen en pesterijen. Maar die zich niet verkopen of gewonnen geven aan die tegenstrevers, en hun vrees overwinnen (Korte stilte)
Lied: Komt Gij ons nog bevrijden Lied: Komt Gij ons nog bevrijden
(Tekst Jan van Opbergen & Muziek '0 hoofd vol bloed en wonden')
(Tekst Jan van Opbergen & Muziek '0 hoofd vol bloed en wonden') Komt Gij ons nog bevrijden uit marteling en pijn? Zal ooit dit zinloos lijden voorgoed ten einde zijn? Doet Gij het kind herleven dat hier geen kans meer had, zult Gij het zelf omgeven, - een nieuw en veilig pad?
Zal ooit? Het kan niet blijven zoals het nu nog gaat, dat wij elkaar doen lijden, tot delen niet in staat. Zult Gij het ons nog leren: elkaar tot naasten zijn? Zult Gij ons lijden keren tot slechts geboortepijn?
Voorbede Wij gedenken alle mensen die hun schouders lenen voor het werk van genezing en bevrijding; allen die zich solidariseren, steeds dieper inmengen in de strijd voor rechtvaardigheid en menselijkheid; allen die hun stem, 11
12
hart dragen…
SLOT (OP DE BURG)
Gebed naar Pasen toe
Lied: Geloven begint….
(om samen te bidden)
(Tekst & Muziek Herman Verbeek) Geloven begint in het opstaan van armen, hopen begint in het diepst van de wanhoop, liefhebben waar je geen liefde meer hebt.
Wij lezen uit het Lucas-evangelie: Het was de dag van voorbereiding op het paasfeest en de sabbat begon al aan te breken. De vrouwen die met Hem uit Galilea waren meegekomen, volgden Hem naar zijn laatste rustplaats en zagen nauwkeurig toe hoe zijn lichaam daarin werd neergelegd. Van die plaats weer teruggekeerd maakten zij specerijen en mirre klaar. Op de sabbat zelf hielden zij rust, zoals het hun geboden was, maar op de eerste dag van de week gingen zij vroeg in de morgen met de toebereide specerijen naar het graf. Toen zij daar aankwamen, zagen ze dat de steen van het graf was weggerold.
Bezinning In zijn roman "De zonnewachter" vertelt Charles Haldeman een aangrijpend verhaal uit de concentratiekampen: Een rabbijn stelt zijn joodse medegevangenen die in dezelfde barak overnachten voor om elke avond onderling een naam-appèl te houden. Op deze manier: ieder zegt hardop zijn naam, met zijn plaats van herkomst. Maar elke avond blijken er britsen leeg: medegevangenen die stierven van uitputting of door terechtstelling. De afspraak wordt gemaakt dat ieder aanwezige de naam van de afwezige buurman uitspreekt na zijn eigen naam en woonplaats. De uitdunning gaat zover door dat er een avond komt waarop de rabbijn alleen is overgebleven, en na eigen naam en woonplaats de namen van meer dan tweehonderd medemensen uitspreekt… Is dit verhaal geen schitterende parabel over wie de Onnoembare Heer van het Leven wil zijn voor ons? Degene die ons persoonlijk kent en niemand vergeet, zelfs niet in de diepste ellende. Maar dat resultaat maar bereikt als wij onze naaste medemens in nood in ons 13
Heer, onze God, Gij leidt ons door de nacht naar een nieuwe dag, door de woestijn naar een land vol belofte, door de dood naar het leven aan de hand van Jezus, de nieuwe mens, die ons leven ten dode toe heeft willen delen en ondergegaan is in de afgrond van menselijke onmacht, verdriet en uitzichtloze eenzaamheid. Wij vragen U dat Hij voor ons allen en iedereen ter wereld een licht mag zijn, warmte en bemoediging, een weg die uitzicht geeft, vaste grond onder onze voeten een woord dat ons aanspreekt, dat ons raakt en aanvuurt om licht te worden voor elkaar, op te branden als een kaars terwille van andermans geluk. Dat uw Rijk mag komen en alles nieuw maken. Dat onmacht, kwaad en dood ooit eens overwonnen worden. Amen
Lied: Wie moet zwijgen… (Tekst: Jan van Opbergen/melodie: Alle Menschen werden Brüder…) Wie moet zwijgen zal gaan spreken, 14
boventoon zal ondergaan. Armen zullen breeduit lachen, rijken leeg en schuldig staan. Tronen, banken, macht en statie, grof geschut, dwingelandij, winst uit nood, eer over lijken, al die dingen gaan voorbij. Blinden zien en doven horen, stommen spreken, lammen gaan. Mens voor mens komt God ons tegen en hij mag voorgoed bestaan. Niemand ziet zijn levenseinde als bedreiging van het lot. Ieder weet zich dood of leven, onaantastbaar, kind van God. Wie zich met zijn eigen leven overgeeft aan deze droom, die zal mensen tegenkomen, last en lijden, tegenstroom. Die zal leven, klein, verborgen, solidair en zonder grens. Die zal, weerloos, ooit nog worden: mensenbroeder, toekomstmens.
Dank voor uw aanwezigheid. We wensen u – na een stille zaterdag – een zalig paasfeest en een goede paasviering in uw parochie. Welkom ook op paasmaandag 13 april om 10.30 uur op een korte paasbezinning van de basisgroepen onder het thema: Van wonde naar wonder – met Geert Dedecker. Plaats: Technisch instituut H.Familie, ingang en parking via Groene straat. Heb je suggesties bij deze Goede Vrijdagtocht, of wil je meewerken aan een volgende, geef dan een seintje bij de radiowagen, of neem contact op met Inge Cordemans (tel. 0498 85 68 11) of met Jef Ravelingien (tel. 050 31 17 33).
Organisatie: Sint-Michielsbeweging en christenen uit Brugse basisgroepen.
15
16
