Thomas Kindermans
Hoofdstuk I: Inleiding Rechtseconomie
De toepassing van economische wetenschappelijke methode op juridische fenomenen Recht als gesloten systeem Recht is verweven met sociaaleconomische factoren Recht om bepaalde sociale doelstellingen te verwezenlijken Algemeen beschrijven wat er gaat gebeuren Voorspellend beschrijven vanuit een specifieke doelstelling Lage opbrengst van een schadeclaim zorgt ervoor dat het door de hoge PK niet welvaartsverhogend is om een proces in te spannen. Behalve als je het samen doet: minder marginale PK) De markt is het doel: door efficiëntere regelgeving vrije marktwerking stimuleren Heel lage dumpingprijzen Vaste kosten, als die hoog zijn meer gevaar voor monopolie (hoger entry level) Heel hoge startinkomens, hier is pp een probleem Vaste K zijn heel laag, hier is pp geen probleem Enkel verbod bij categorie waar het probleem zich stelt: Meer rechtszekerheid maar minder flexibiliteit Algemeen verbod maar toezichtsbeleid focussen op markten die gevaar zijn: Minder rechtszekerheid maar meer flexibiliteit Twee P gaan verschillende belangen hebben en daardoor kan er een Moral Hazard worden gecreerd Degene die agent toestemming geeft om in zijn naam en rekening op te treden Persoon die beslissing maakt Als je jaren gewerkt hebt voor een bepaalde functie ga je minder risico nemen omdat je ze anders dreigt kwijt te geraken. De werking van de markt is belangrijk: men moet de markt begrijpen Er is geen merkbaar verschil tussen verschillende types omdat je ze allemaal samen gooit: er mag geen verschil merkbaar zijn. Wetende wat de regel is, werking van het recht als precedent Hypothetische markten (bv. Aansprakelijkheidsrecht, Public Choice) Je wordt veroordeelt voor een bedrag dat je kapitaal overstijgt, hierdoor zal men minder voorzorgen nemen (onderkapitalisatie zorgt voor een gebrek aan voorzorg). In de hand gewerkt door subsidiarys en zakelijke zekerheden Dochterbedrijven Het meest efficiënte
Formalistische benadering Sociologische jurisprudentie Legal Realism Positief wetenschappelijk onderzoek Normalistisch wetenschappelijk onderzoek Collective Action Problem
Old L&E Predatory Pricing Fixed Kost Entry levels Contestable markets Rules Standards Principle Agent-problematiek Principle Agent Empire Building New L&E Pooling equilibrium
Ex-ante onderzoek Newest L&E Judgement proof
Subsidiary’s Utilitarisme
1
Thomas Kindermans
Paretto-efficientie
Verhoogt welvaart als iemand wint en niemand verliest Verhoogt welvaart als winners meer winnen dan de verliezers verliezen Gedrag bepaalt door constante afweging tussen MB en MK Door boetes kan je het sociale druk (kost) wegwerken waardoor het efficiënter kan zijn voor de boete te accepteren Aanmoediging/Prikkel Degene die het best de kost kan dragen moet deze ook dragen Zaken die je koopt waarvan je de kwaliteit moeilijk kan beoordelen. (vertrouwensgoederen?) Een goed onderscheid kunnen maken (bv. tussen goed en slechte dingen), moet worden bevorderd belangrijk bij assymetrische informatie Eens gekocht altijd gekocht, deze regel is vooral een probleem bij assymetrische informatie, waarbij de kosten niet gedragen zullen worden door de cheapest cost avoider. 1 koper, 1 verkoper, partijen hebben evenveel macht als onmacht
Hicks-efficientie Methodologisch individualisme Crowding-out Incentives Cheapest Cost Avoider Credence Goods Seperation Equilibirum
Ceveat Emptor (buyer beware)
Bilateraal monopolie Hoofdstuk II: Eigendomsrechten Net present Value Tragedy of the Commons
Toekomstige dingen hebben nu al waarde Probleem waarbij eigendomsgoederen het slachtoffer zullen zijn van overgebruik, prematuur gebruik en ondergebruik, dit omdat men het zekere voor het onzekere zal nemen Game Theory spelt dat aantoont dat je het zekere voor het onzekere gaat nemen en het eigen belang zal laten primeren (door de vrees dat anderen bv. eerst zullen handelen) Men gaat eigendomsrechten gebruiken als de baten (schaarste), zal opwegen tov de kosten (afbakenings etc). Men kan eigendomsrechten individueel zien of collectief. The Optimal Commons beschrijft dat het efficients is bij de laagste som tussen de fragmentatiekost en poolkost. Niet optimaal Door de hoge fragmentatie van een gemeenschapelijk gebouw zijn de transactiekosten heel erg hoog, waardoor ze buiten het gebouw een eigen winkel gaan beginnen in een kiosk (welke suboptimaal is tov het gebruik van het gebouw)
Prisionors Dillema
Demsetz-criterium The Optimal Commons
Suboptimaal Tragedy of the Anti-Commons
Hoofdstuk III: Intellectuele Eigendomsrechten Intellectuele Eigendomsrechten Tijdelijk monopolitierecht op de exclusieve uitbating van creaties en uitvindingen (informatiegoederen) Parodie Levert inhoudelijke kritiek Deadweight Losses Groep consumenten wordt uitgesloten door artificieel hogere prijs = puur welvaartsverlies
2
Thomas Kindermans
= monopoliekosten Tussenpersoon wordt geellimineerd waardoor het goedkoper wordt Doordat men gratis wordt bloodgesteld aan iets gaat men het later misschien kopen Hoe meer mensen het gaan doen, hoe minder kans op gepakt te worden en dus hoe meer je het gaat doen (en er minder rekening mee gaat houden) De sociale norm zegt dat het moet kunnen, dit moet geinternaliseerd worden. Normen gaan niet veranderen door een straf op te leggen. Alleen bij mensen die nog niets gedaan hebben. Een grote groep gaat een kleine groep gebruikers gaan subsidieren (≠ crosssubsidiarization) Explosie aan patentaanvragen (en aanvaarding), hierdoor stijgen het aantal patenten, en daarbij de processen en de processkosten (en de maatschappelijke kosten), waardoor de winst gaat minderen. Actoren die zelf niets uitvinden maar wel octrooien in hun bezit hebben en kopen en daarover processen voeren Personen die veel dezelfde handeling gaan stellen gaan er meer kennis over hebben Elke nieuwe applicatie baseerd zich op een voorgaande uitvinding. Oorzaak van de anticommons inzake octrooien Je kan de situatie misbruiken door heel veel geld te vragen Cognitief effect waardoor je denkt dat jouw aandeel in de nieuwe applicatie veel groter is Een dubbel monopolie (1 linkerschoenenwinkel en 1 rechterschoenenwinkel), je krijgt nog grotere deadweight losses (externaliteit) Gevaar bij bedrijgsgeheimen waardoor men het geheim kan teweten komen door onderzoek te doen hoe men tot iets komt Verbod op verder verkopen
Transfer effect Bloodstellingseffect Snowball effect
Sticky Norms Backslash Effect Cross-subsidies Patent Exploision
Non-Practicing Entities (NPE) Patent Trolls Repeat Players Downstream innovation Hold-Up Attribution Bias Cournot Duopolie
Reverse Engeneering Injunctions Hoofdstuk IV: Contractenrecht Relatie specifieke investering
Partij maakt een kost die niet recupereerbaar is buiten de specifieke verhouding Deelpacht in China, zorgt voor een gedeelde risico-allocatie, men had geen verzekering Zorgt ervoor dat de samenwerking zal bevordert worden mits men het later nog eens zal moeten doen en die ervaring zal meenemen Men moet de handeling later niet opnieuw doen waardoor er geen prikkel is om de samenwerking zelf te bevorderen Verwachte winst, meest uitgebreide vergoeding (waarde contract + subjectieve waarde), stimuleert efficiente contractbreuk Investering vergoeden, stimuleert inneffciente
Sharecropping Repaet play
End game Expectation Measure Reliance Measure
3
Thomas Kindermans
contractbreuk, doch soms beter voor de consumment, wat dan wel weer de prijs zal verhogen voor de niet verbreker (tenzij prijsdiscriminatie) Uitvoering in natura, leidt tot uitvoering van het contract, maar kan efficient zijn omdat de begunstigde dan nog kan doorverkopen aan de persoon met de hoogste WTP Op voorhand bepalen hoeveel schade je moet als je uw contract verbreekt
Specific Performance
Schadestipulering Moral hazard Lie costs Verification costs
Kost veroorzaakt door het liegen Kost veroorzaakt door het controleren of men liegt Kost die men doet om te kijken of andere partij meer info heeft of niet Kosten die al gemaakt zijn en niet meer ongedaan kunnen worden gemaakt De kosten die de rijke consument aan de verkopen maken zullen worden ingedekt door het goedkoop zijn van de arme consument, arme consumenten gaan hierdoor weg blijven Degene die het goedkoopst kan doen zal hier ook voor moeten opdraaien. Omdat hij hier het goedkoopst iets kan aan doen wordt zo de incentive gegeven dat hij het zal doen (en dus voor de maatschappij op de goedkoopste manier) Persoon die mee geniet van de inspanning van anderen Hoeveel wilt de koper betalen? Hoeveel wilt de verkoper aanvaarden? WTP-WTA, de welvaartsverhoging door de transactie Contract tekenen zonder het te lezen Beide partijen hebben een voordeel, zonder quasi-contracten kan het zijn dat dit door gokken niet meer het geval zou zijn
Duplication costs Sunk costs Cross-subsidiazation
Cheapest cost producer
Free Rider Willingness to pay Willingness to accept Surplus Signing without reading Mutual Benefits
Hoofdstuk V: Aansprakelijkheid Beschikbaarheidskeuristiek
Systematisch onder-over waarderen van de risico’s omdat we het gemakkelijker kunnen inbeelden dat het zo zal zijn Gedachte dat hoe meer we iets kunnen controleren, hoe meer we iets kunnen vertrouwen Korting, kan voor psycholisch effect zorgen dat mensen gaan denken dat het beter is om A te doen dan B omdat er “korting” op staat RisicoAH SchuldAH Slachtoffer kan heel weinig doen om schade te beperken Slachtoffer heeft deels invloed op de schade Formule om te berekenen of er een fout is, is uw preventiekost duurder is als uw (kans op ongeval x ongevallenkost), dan ben je niet aansprakelijk
Zelfcontrole Bias Rebates Strict liability Negligence Unilaterale ongevallen Bilaterale ongevallen Formule van de Learned Hand
4
Thomas Kindermans
Punitive Damages
Schade vergoeden en daarboven nog extra vergoeding, dit evt. ter compensatie van de evt. lage pakkans. Zorgt evenwel voor onvoorspelbaarheid van het recht, en omdat de dit subjectief is zal de dader er niet altijd rekening mee houden.
Hoofdstuk VI: Public Choice Public Choice
Economie van de politieke keuze = keuze die individu maakt op het forum van pubbliek beleid, als kiezer, lid van een belangengroep etc. Goed die niet-uitsluitbaar en niet-rivaal is (bv. politiepatrouilles, bestraffing, monumentenzorg) Goed die uitsluitbaar maar niet-rivaal is (bv. een brug, een park, een zwembad tot op zekere hoogte, etc Goed die uitslaatbaar en rivaal is (Hamburger) Goed die niet-uitsluitbaar maar wel rivaal is (bv. grondstoffen) Uw invloed uitdrukken in een structuur door iets proberen te veranderen (vooral in overheid) Uw invloed uitdrukken door te veranderen van structuur (= ook in overheid dmv stemmen met de voeten) Theorie van Tibout, je moet kunnen kiezen tussen overheden zoals je dat in de markt ook kan, irrealistische theorie vanwege veel assumpties (transparantie, geen verhuiskosten, geen externaleiten, flexiebel aanbod etc) Drukkingsgroep die gaat streven naar de herverdeling ten voordele van hun publiek of gaat streven naar behartiging van publieke goederen, dat de markt of organisatie volgens hen althans, suboptimaal zou leveren De kleine groep gaat een grote invloed hebben op de beslissing waarbij een grote groep niet perse voordeel zal halen (10% wilt iets en krijgt het erdoor, 90% niet akkoord maar moet het ook slikken) De kiezer met een mediane preferentie As tussen verschillende strekkingen, links/rechts of liberaal/collectivistisch. De median voter zou optimaal zijn Karakter van het aanbod van partijen bestaat uit gemengde bundels, met standpunten die op veschillende assen staan 2 niet medium partijen zullen een akkoord vormen door elk toegevingen te doen over bepaalde vlakken, waardoor er een wangedrocht van een akkoord gaat ontstaan Lagere transactie en bestuurskosten door een hogere homogeniteit
Publiek goed Club goed Privaat goed Gemeen goed Voice Exit Stemmen met de voeten
Belangengroep
Spoilatief optreden
The Median Voter Politieke keuze-as Multiple Issue Log Rolling
Theorema van Wallace Oates
5
Thomas Kindermans
Hoofdstuk VII: Verzekeringen Risico-avers
Niet risico minnend, ookal is de kans hetzelfde, toch kiezen voor het veilige (de onzekerheid is ook een kost) Mensen gaan een keuze maken met betrekking tot de kans dat er een verlies zal zijn en gaan niet kijken naar de uitkomst, dit door heuristieken (cognotief probleem) Onderlinge verzekering (bv. mutualiteiten) Acturieel eerlijke premie, kans van ongeval x kosten van ongeval Administratieve kosten Door dit systeem worden goede rijders beloond (minder betalen) en slechte rijders gestraft (meer betalen)
Prospect theory
Mutual insurance Actuarilly fair premium Loading costs Bonus Malus
Hoofdstuk VIII: Strafrecht Error costs
Kosten van straf door foute beslissingen, zijn hoger naarmate de straf hoger is en worden opgevangen door accuratesse van het onderzoek (hoger bij strafonderzoek) Criminelen gaan de toekomst verdisconteren waardoor een straf die verder in de toekomst lijkt veel minder lijkt dan ze echt is, dit omdat ze in het vandaag leven Criminelen durven wel eens minder naar de toekomst te kijken omdat ze in het vandaag leven, hierdoor treedt discounting op De kost om een zwaardere straf op de lopen is relatief kleiner, hierdoor zullen kleine verschillen tussen bepalade zware straffen een minder groot effect hebben. (Bv: gijzeling 10 jaar, moord 15 jaar = slechts 5 jaar verschil (50%), dus ze gaan het sneller doen dan gewoon moorden, terwijl de maatschappelijke kost veel groter is) Als de norm niet sociaal aanvaard is gaan mensen ze ook niet toepassen (Sticky Norm), deze kost moet ook geinternaliseerd worden
Discounting
Priority of the present Marginal Deterrence
Norm Backslash Compliance strategy Sentencing guidelines
Vaste lijst met prijzen voor misdrijven, leidt tot inefficiënte sancties want je gaat geen rekening meer houden met economische criteria (het gaat dus niet perse direct tot een hogere sanctie komen) Enkel de eigenaar heeft voordeel bij de afschrikking Het voordeel wordt gedeeld door anderen De criminele activiteit gaat worden verplaatst Voorzorgen tegen criminaliteit die men pas achtergaat merken (binnensloten, verborgen alarmsystemen etc). Moeten worden gestimuleerd want is een vorm van Publieke Afschrikking Voorzorgen tegen criminaliteit die men op voorhand ziet, moet niet worden gesubsidieerd want kan zorgen voor redistributieve afschrikking of louter privaat effect
Private afschrikking Publieke afschrikking Redustributieve afschrikking Ex post observeerbare voorzorgen
Ex ante observeerbare voorzorgen
6
Thomas Kindermans
Hoofdstuk IX: Consumentenrecht Zero sum game
De winst van de ene is het verlies van de andere Wanneer je de markt heel snel kunt verlaten heb je niet de evt. reputatiekost (men gaat dus een minimum garantie verplichten) Goederen waarvan men de kwaliteit voor de aankoop kan controleren Goederen waarvan men de kwaliteit na de aankoop kan controleren Hoe vaker men iets kan kopen hoe beter de consument de kwaliteit zal kunnen controleren (bv voeding in blik = ervaringsgoed, is het niet goed dan koopt men het gewoon niet meer, men gaat het dan weten na 1 keer gebruikt te hebben) Goederen waarvan men de kwaliteit nooit echt kan controleren Teveel aangeboden wordt, niet optimaal meer ?
Exit strategie Zoekgoederen Ervaringsgoederen Repeat Purchase mechanism
Vertrouwensgoederen Demand generation
(Marketing: interesse creeren om meer producten te kopen: Bv. ios applicatie waarbij men dan meer en meer extensions kan kopen) Teveel informatie leidt ertoe dat men zich minder gaat informeren Overheid die informatie gaat geven, overbodig als er reeds optimale informatie is. Noodzakelijk als informatie moeilijk verifierbaar is, consumenten niet homogeen zijn en niet alle consumenten de spontaan meegedeelde info zullen begrijpen Zelf uw regels opleggen zoals bij de Ordes van Advocaten/Geneesheren/Apothekers etc Marktspelers gaan hun gedrag zo gaan afstemmen dat hun gezamelijke winst verhoogd wordt, maar ook de winst van elke deelnemer. Zelfregulering bij vrije beroepen gaat dit tegen, maar zal ook de concurrentie tegengeaan (iets tussen de twee dus) Periode nadat je iets gekocht hebt dat je het nog mag teruggeven
Informatieparadox Unravelling
Zelfregulering Collusie
Afkoelingsperiode Bounded self-control Bounded rationality Hoofdstuk X: Burgerlijk Procesrecht Contingency fees Engels systeem van proceskostenvergoeding
Amerikaans systeem van proceskostenvergoeding
Client van een advocaat betaalt naar winst/verlies De verliezer betaalt alle proceskosten, waardoor men alleen bij kansrijke zaken naar de rechter. Dit zorgt ervoor dat het Engelse recht minder dynamisch is (men gaat minder snel naar de rechter gaan als men niet zeker is dus gaat het ook nooit veranderen) Ieder betaalt zijn deel van de proceskosten waardoor alleen belangrijke zaken naar voor
7
Thomas Kindermans
komen (die uw proceskosten gaan overstijgen, anders is het niet interessant om een proces aan te gaan) Resultaat dat men wilt behalen
Aspiratie of streefpunt Hoofdstuk XI: Rechtshandhaving Toezicht
Gedrag observeren, wat een prikkel is om zich eraan te houden Reactie op de geconstateerde overtreding (na toezicht) Zeer gedetailleerde gedragsvoorschriften Open norm, achteraf ingevuld Ingrijpen op randvoorwaarden, prikkels Dwingende voorschriften Handelingsgerelateerd
Sanctionering Ex ante Ex post Indirect Direct Act-bases
8
