Facility Management in Control Hans de Waal 12 december 2006
Voorstellen Hans de Waal • 35 jaar, getrouwd met Annette, vader van Sander (6) en Coen (3). Opleidingen • HEAO-BE (toenmalige Ichthus Hogeschool) • Basisopleiding Facilitair Management (ISBW) • Bezig met Master of Business Administration (MBA bij NCOI)
FB-2006
12 december 2006
1
Voorstellen Hans de Waal Werkervaring • Unit-Manager Parkadministratie Het Heijderbos (Center Parcs) • Hoofd Bedrijfsvoering ICT (Rijkswaterstaat ZH) • Divisiecontroller FB - Albert Schweitzer ziekenhuis, tevens Coördinator Bedrijfsbureau
FB-2006
12 december 2006
Opbouw presentatie • • • • • • •
Algemeen ASz / Facilitair Bedrijf Missie / visie / waardepropositie Afdelingen binnen het Fac. Bedrijf Control-functie binnen een facilitaire organisatie Tien punten om in control te zijn / blijven Drie concrete voorbeelden Toekomstige ontwikkelingen
• Vragen of opmerkingen ? Graag ! FB-2006
12 december 2006
2
Albert Schweitzer ziekenhuis •
Fusieziekenhuis (1999); Refaja + Jacobus ziekenhuis (Drechtstedenziekenhuis) en Gemeenteziekenhuis Dordrecht + Gem. ziekenhuis Sliedrecht (Merwedeziekenhuis)
•
4 locaties (2 x Dordrecht, Zwijndrecht, Sliedrecht)
Enkele kerncijfers 2005 • FTE: 2.500 (3.400 werknemers) • Bedden: 700 • Verpleegdagen: 183.500 • • •
Ziekteverzuim: 5,2% Aantal specialisten: 195 Jaarbudget : € 185 mln.
WWW.ASZ.NL FB-2006
12 december 2006
Albert Schweitzer ziekenhuis Organisatiestructuur
FB-2006
12 december 2006
3
Facilitair Bedrijf Facilitair Bedrijf Bedrijfsbureau (Beleidsadvies, Control, HRM)
Productgroep
Productgroep
.........
Productgroepen • • • • • •
Gastenservice Logistiek & Hotel Civiele & Medische Techniek ICT Front-Office Inkoop
•
FB-Algemeen FB-2006
12 december 2006
Kerncijfers FB Mensen (1-1-2006) Produktgroep Gastenservice Logistiek & Hotel Civiele/Med. Techniek ICT Front-Office Ínkoop FB-Algemeen TOTAAL:
Geld (budget 2006) FTE
Aantal
% DT
114,1 122,1 59,9 44,0 9,9 7,1 29,2 386,3
206 202 62 48 10 8 31 567
0,55 0,60 0,97 0,92 0,99 0,89 0,94 0,68
PG GS L&H CT-MT ICT FO INK FB-A TOTAAL: Per dag:
Aantal mannen Aantal vrouwen
209 358 567
37% 63%
€ 5.216.845 9.451.209 7.384.687 3.361.351 582.903 317.992 1.657.798 27.972.786 76.638
Waarin opbrengsten: 2,3 mln. Investeringen: 1,5 - 2 mln.
FB-2006
12 december 2006
4
Missie Het Facilitair Bedrijf ontwikkelt zich tussen 2005 en 2008 tot een toonaangevend, transparant (duidelijk waar het Facilitair Bedrijf voor staat, wat het levert en tegen welke prijs), dienstverlenend (klantnabijheid), gastvrijheidbedrijf (pro actief) van het Albert Schweitzer ziekenhuis en de daaraan verbonden derden en de externe partijen op het Gezondheidspark. Zij doet dit door het ontwikkelen en realiseren van een marktconforme, vraaggestuurde organisatie die haar processen, producten en diensten heeft beschreven. Als onderneming brengt het Facilitair Bedrijf vraag en aanbod in de interne en externe dienstverleningsmarkt tot elkaar. Binnen het Facilitair Bedrijf werken medewerkers gemotiveerd, met plezier en kunnen zij zich ontplooien. Kernbegrippen hier zijn respect, warmte, servicegerichtheid, vakmanschap, gastheerschap en resultaatgerichtheid. ( = competenties !) FB-2006
12 december 2006
Visie Het Facilitair Bedrijf is in zijn activiteiten, als 24-uurs bedrijf, volgend aan de zorgvisie op het gebied van behandeling, verpleging en verzorging in de zorgketen. Het Facilitair Bedrijf is leidend in de ontwikkeling van gastvrijheid in de richting van patiënten, medewerkers, bezoekers en derden. Binnen de mogelijkheden verbetert het Facilitair Bedrijf de totale kwaliteit van zorg en welzijn door te anticiperen op veranderingen in die zorg. Door de komst van het Gezondheidspark richt het Facilitair Bedrijf zich ook op externe partijen. De externe markt wordt actief benaderd (commerciële aanpak). Om het ziekenhuis en de externe markt zo goed mogelijk te bedienen, volgt het Facilitair Bedrijf actief de ontwikkelingen op het gebied van facilitair management, zowel in zorgomgevingen als daarbuiten. Het streven naar leveren van ‘state of the art’ faciliteiten bevordert het innovatief vermogen van de eigen organisatie. Het Facilitair Bedrijf heeft de opdracht transparant en bedrijfsmatig te werken. De opbrengsten van bedrijfsmatigheid worden omgezet in meer en/of betere diensten ten behoeve van het primaire proces, dan wel in overheveling van beschikbare gelden naar de primaire zorgorganisatie. FB-2006
12 december 2006
5
Waardepropositie • Operational Excellence (Ikea, Hago, McDonalds, …)
• Product Leader (Nike, BMW, Miele, …)
• Customer Intimacy (AH, ING, KLM, ...) -> Elke (externe) klant verschillend -> Invloed op SOURCING -> Regierol FB-2006
12 december 2006
ASz en HHS Ex-studenten HHS: • Martine - Beleidsadviseur / Acc.manager. (nu UMC) • Yvette - afgestudeerd Meals-on-Wheels, Projectmedew. Voeding • Diverse stageplaatsen (Donald en Naomi)
• Esther/Monique (van de concurrent) - Beleidsadviseur/ Personeelsadviseur
FB-2006
12 december 2006
6
Gastenservice • Keuken (alleen portioneren, afwassen) • Personeelsrestaurants incl. Vergaderservice • Voedingsassistentie
FB-2006
12 december 2006
Logistiek & Hotel • • • • • • •
Logistiek (intern/extern transport) Post/Repro Magazijn Receptie / Beveiliging Interieurverzorging Linnenvoorziening Mortuarium
FB-2006
12 december 2006
7
Civiele / Medische Techniek • • • • • •
Gebouwen (114.000 m2 B.V.O.) Terreinen Installaties Energie Telefonie Medische apparatuur
FB-2006
12 december 2006
ICT • Helpdesk • Beheer Techn. Infrastructuur (1.850 PC’s / 75 servers) • Functioneel Beheer (o.a. SAP)
FB-2006
12 december 2006
8
Front-Office • FB-breed één ingang • Frontdesk, Accountmanagement, Experts
Inkoop • Ziekenhuisbrede inkoopfunctie
FB-Algemeen • Vrijwilligers (800 !) • Beveiliging/BHV • Diverse (o.a. crêche) FB-2006
12 december 2006
Enkele termen • (Bedrijfs)economie = schaarste • Boekhouding = Balans en Resultatenrekening • Kostprijs = geldswaarde van de opgeofferde produktiemiddelen • Kostenplaats = plaats van de kosten (meestal afdeling) • Control = “to control” = beheersen en niet … • Vaste kosten: altijd • Variabele kosten: stijgen bij toenemende produktie • Budget = planning in geld FB-2006
12 december 2006
9
Bedrijfseconomie in een FB • • • • • • • • •
Halen we het budget? Wat kost een m2 schoonmaak? Wel of niet uitbesteden? Wat kost een PC all-in p/jr (en niet de aanschaf bij Dell)? Hoeveel brengt een GSM-mast op? Wat kost een maaltijd? Voor hoeveel doen anderen het? Wat levert een investering op? ………………………………………………………. FB-2006
12 december 2006
In een FB extra belangrijk • Geen core-business • “opmaakafdeling”, “putjeslucht”, “sociale werkplaats”, of……. • Nevengeschikt, pro-actief of zelfs leidend in bepaalde ontwikkelingen! FB-2006
12 december 2006
10
In een FB extra belangrijk • Financieel gezond is dé basis voor Gastvrijheid ! (bij -/- 500.000 heb je andere discussies)
FB-2006
12 december 2006
Geschiedenis • • • •
Vanaf 1999 veel problemen (o.a. gevolgen fusie) 2001/2002 echte rampjaren, miljoenentekorten FB was “zwart gat”, “opmaakafdeling”, etc. Vanaf 2002 nieuwe manager met 3-sporenbeleid:
1. Financieel “in control” komen 2. Continuïteit in leiding & staf (“1 mei interimvrij”) 3. FB op de kaart zetten (beleid)
FB-2006
12 december 2006
11
In control gekomen ….. •
Vanaf 2003: Financieel “in control”, o.a. werken volgens budget (al bijna 4 jaar afgesloten met positieve cijfers)
Waarom? 1. 2. 3.
Maandelijkse rapportages Strakke planning & control (en HRM) cyclus Duidelijke rol- en taakverdeling
4. 5. 6. 7. 8. 9.
Aansluiting op leidend systeem Indicatoren en “tweede laag” Integratie Beleid - HRM - Control Opbrengsten op orde Pro-actief naar centrale Administratie & Control afdeling Benchmarking
10.
Cultuur FB-2006
12 december 2006
1. Maandelijkse rapportage • Elke maand de “thermometer” erin • Na 3 maanden is: te laat ! • Elke kostenplaats iedere maand: gewoonte! • Hou het leuk (geen saai boekhouderswerk) FB-2006
12 december 2006
12
1. Maandelijkse rapportage • Elke 10e v/d maand: cijfers! • Elke 12e v/d maand: analyse!
FB-2006
12 december 2006
1. Maandelijkse rapportage Ziekteverzuim 10,00
CUMULATIEF Budget Realisatie
9,00 8,00 Mnd. 06
7,00
Cum. 06
6,00
CUM 04 CUM 05
5,00 4,00 3,00 2,00 jan feb mrt apr mei
jun
jul
aug sep
228.448 235.025 667.169 694.743 158.295 175.620 739.384 712.693 143.590 128.606 862.400 873.642 2.799.285 2.820.329
Verschil
%
-6.578 -2,9% -27.574 -4,1% -17.325 -10,9% 26.690 3,6% 14.984 10,4% -11.242 -1,3% -21.044 -0,8%
okt nov dec
Resultaatsverloop Gastenservice 2006 Per. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
€ -9.701 -9.701 -33.062 -17.177 -26.141 -14.349 11.171 14.923 26.418 35.529
Budget Realisatie
55.000 35.000 15.000 -5.000 -25.000
1 2 3 4
5 6 7 8
9 10 1 1 12
GASTENSERVICES LOGISTIEK&HOTEL CIVIELE TECHNIEK ICT
4.343.389 7.871.808 6.151.477 2.799.285
4.307.860 7.808.750 6.112.263 2.820.329
FRONT-OFFICE INKOOP FB-ALGEMEEN
485.297 264.710 1.379.793
462.362 252.291 1.412.912
Totaal
23.295.759 23.176.768
Afwijking 35.529 63.058 39.213 -21.044 22.935 12.419 -33.119 118.992
Afw. % 0,8% 0,8% 0,6% -0,8% 4,7% 4,7% -2,4% 0,5%
-45.000
FB-2006
12 december 2006
13
2. Strakke P&C cyclus • Dit is de financiële kalender • Zorg voor duidelijke afspraken en data voor het hele jaar • Begroting -> realisatie -> rapportage -> sturing (P-D-C-A cyclus) • Elke maand de cijfers bespreken FB-2006
12 december 2006
2. Strakke P&C cyclus
FB-2006
12 december 2006
14
3. Duidelijke rol-/taakverdeling • “Het gaat slecht met het bedrijf; financieel directeur stapt op….” • Ik ben “maar” controller (faciliteert !) • Duidelijke taken: budgethouder (manager) is verantwoordelijk ! • Aanspreken op resultaten FB-2006
12 december 2006
4. Aansluiting op leidend systeem • Verleidelijk om met “eigen” cijfers te werken (zeker in FB ?) • Hier zijn al de nodige problemen door ontstaan……. • Altijd aansluiting aan leidend systeem (SAP), die cijfers zijn geldig voor iedereen ! FB-2006
12 december 2006
15
4. Aansluiting op leidend systeem Kosten maaltijden op super-detailniveau bekend, maar……het totaal sluit met SAP (of Exact of Davilex of …) Wintermenu 2006 (week 1) MAANDAG
tot
DINSDAG
WOENSDAG
Advies menu 1,14 Speklapje
Adviesmenu 0,90 Rookworst
Adviesmenu 1,28 Babi Pangang
0,07
Jus
0,07
Jus
0,27
Atjar + Kroepoek
0,11 0,17
Bietjes creme fraiche puree
1,46
Andijvie stampot
1,24
Chineese Nasi
0,32
Aardbeienyoghurt
0,27
Citroenvla
0,27
Kersenvla
1,81 60% 1,09
2,70 1,62
A
DONDERDAG Advies menu 1,29 Kipragout
3,06 1,84
Speklapje
Rookworst
0,26 0,33
Doperwten Witterijst
0,27
Chocoladevla
2,15 1,29
VRIJDAG
ZATERDAG
Adviesmenu 1,50 Lekkerbekje
Adviesmenu 1,24 Macaronischotel
Adviesmenu 1,61
0,28
Remouladesaus
0,12
Geraspte kaas
0,25
0,79 0,34
Rauwkost Gebakken aardap.
0,27
Gemengde groenten
0,36 0,34
0,27
Bananenvla
0,27
Moccavla
3,18 1,91
Babi Pangang
Kipragout
0,42
1,90 1,14 Lekkerbekje
2,98 1,79 Macaronischotel
B
1,02
Runderlap
1,41
Varkenshamlap
1,02
Runderlap
1,41
Varkenshamlap
1,02
Runderlap
1,41
Varkenslap
1,02
C D
0,70 0,88
Kipfilet Runder balgehakt
0,70 0,88
Kipfilet Runder balgehakt
0,70 0,88
Kipfilet Runder balgehakt
0,70 0,88
Kipfilet Runderbalgehakt
0,70 0,88
Kipfilet Runder balgehakt
0,70 0,88
Kipfilet Runder balgehakt
0,70 0,88
E
0,77
Hamburger
0,74
Runder vink
0,52
H/H sausijs
0,85
Kerrieburger
1,41
Varkensfiletlapje
0,57
Slavink
0,96
F G
1,14 0,54
Gest. Vis Omelet
1,14 0,54
Gest. Vis Omelet
1,14 0,54
Gest. Vis Omelet
1,14 0,54
Gest. Vis Omelet
1,14 0,54
Gest. Vis Omelet
1,14 0,54
Gest. Vis Omelet
1,14 0,54
H
0,67
Chiliburger
0,61
Kaas burger
0,66
Veg. Braadworst
0,61
Veg.kaasburger
0,67
Veg.Rijstburger
0,67
Veg. Chiliburger
0,66
I gem
0,86 0,82
Bloemkoolkaasburger
0,67 0,84
Veg. nuggets
0,63 0,76
Veg. Balletjes
0,66 0,85
Veg.Quornfilet
0,67 0,88
Geitenkaasrondjes
0,66 0,82
Veg. Schnitzel
0,67 0,82
40% 0,33
~
0,33
~
A B
0,07
Jus
0,07
Jus
C
0,13
Hollandaisesaus
0,13
Hollandaisesaus
D gem
0,10
~
40% 0,04 A B
0,10
0,30
~
Bietjes Snijbonen
0,36
0,34
Andijvie stampot Bloemkool
0,35
~
0,33
~
0,33
0,07
Jus
0,07
Remouladesaus Jus
0,07
Geraspte kaas Jus
0,07
0,13
Hollandaisesaus
0,13
Hollandaisesaus
0,13
Hollandaisesaus
0,13
Hollandaisesaus
0,13
0,12 0,11
Tomatensaus ~
0,10
0,04
0,32
~
Jus
0,07
0,04
~
0,26
~
0,04 Chineese Nasi Cougette
0,10
~
0,10
0,04 Doperwten Broccolimix
0,29
0,21
~
0,04 Rauwkost Spinazie á la creme
0,41
D
0,20
Wortelen
0,20
Wortelen
0,20
Wortelen
0,20
Wortelen
0,84
Wortelen/peulen
0,84
Wortelen
E gem
0,26 0,27
Sperziebonen ~
0,26 0,26
Sperziebonen
0,26 0,24
Sperziebonen
0,26 0,25
Sperziebonen
0,26 0,44
Sperziebonen ~
0,26 0,50
Sperziebonen
40% 0,11
~
0,10
A
~
0,10
creme fraiche puree
~
0,10
0,17
Chineese Nasi
0,10 0,04
Gemengde groenten Broccoli
0,27 0,84
~
0,20
0,26 0,46 0,18
Gebakken aardap.
B C
0,21 0,13
Gek. aardappelen Aardappelpuree
0,21 0,13
Gek. aardappelen Aardappelpuree
0,21 0,13
Gek. aardappelen Aardappelpuree
0,21 0,13
Gek. aardappelen Aardappelpuree
0,21 0,13
Gek. aardappelen Aardappelpuree
0,21 0,13
Gek. aardappelen Aardappelpuree
0,21 0,13
D
0,33
Witte rijst
0,33
Witte rijst
0,33
Witte rijst
0,33
Witterijst
0,33
Witte rijst
0,33
Witte rijst
0,33
gem 0,22 40% 0,09
~
A
0,22 0,09
0,22 0,09
~
Aardbeienyoghurt
Citroenvla
0,22 0,09
~
~
Kersenvla
0,22 0,09
Chocoladevla
0,22 0,09
~ Bananenvla
~
0,22 0,09
Moccavla
B C
0,27 0,27
Half volle yoghurt Vanillevla
0,27 0,27
Half volle yoghurt Vanillevla
0,27 0,27
Half volle yoghurt Vanillevla
0,27 0,27
Half volle yoghurt Vanillevla
0,27 0,27
Half volle yoghurt Vanillevla
0,27 0,27
Half volle yoghurt Vanillevla
0,27 0,27
D
0,27
Chocoladevla
0,27
Bananenvla
0,27
Moccavla
0,27
Karamelvla
0,32
Vruchten yoghurt
0,27
Citroenvla
0,27
gem 0,27 40% 0,11
~
0,27 0,11
0,27 0,11
~
0,27 0,11
~
~
0,29 0,11
0,27 0,11
~
~
0,27 0,11
RK
0,79
Rauwkost
0,79
Rauwkost
0,79
Rauwkost
0,79
Rauwkost
0,79
Rauwkost
0,79
Rauwkost
0,79
B gem
0,20 0,50
Appelmoes
0,20 0,50
Appelmoes
0,20 0,50
Appelmoes
0,20 0,50
Appelmoes
0,20 0,50
Appelmoes
0,20 0,50
Appelmoes
0,20 0,50
47% 0,23 € 1,99 5% € 0,10 € 2,09 6% € 0,10
0,23
0,23
0,23
0,23
0,23
0,23
ingredientkosten
€ 2,53
€ 2,71
€ 2,20
€ 2,91
€ 2,14
€ 2,77
Derving subtotaal
€ 0,13 € 2,65
€ 0,14 € 2,84
€ 0,11 € 2,31
€ 0,15 € 3,06
€ 0,11 € 2,25
€ 0,14 € 2,91
Btw
€ 0,13
€ 0,14
€ 0,12
€ 0,15
€ 0,11
€ 0,15
€ 2,20 € 3,15
ingredientkosten vastekosten
€ 2,79 € 3,15
€ 2,99 € 3,15
€ 2,42 € 3,15
€ 3,21 € 3,15
€ 2,36 € 3,15
€ 3,05 € 3,15
€ 5,35
totaal
€ 5,94
€ 6,14
€ 5,57
€ 6,36
€ 5,51
€ 6,20
€ 1,73 € 7,08
broodmlt. Incl btw gem.
€ 1,73 € 7,67
€ 1,73 € 7,87
€ 1,73 € 7,30
€ 1,73 € 8,09
€ 1,73 € 7,24
€ 1,73 € 7,93
€ 2,61 € 7,49
voorcalculatie gemiddelde ingredientkosten per warme maaltijd voorcalculatie gemiddelde dagvoeding
€
7,44
dagvoeding gemiddeld vanuit nacalculatie Sap
FB-2006
12 december 2006
5. Indicatoren en “2e laag” • • • •
“Doe maar een ton !” Welke eenheden ? (P*Q) Welke kwaliteit ? Indicatoren...Kortom: de wereld erachter ! spoedopdrachten/ taxiritten
spoedopdrachten taxiritten
Aantal bonnen
500 400 300 200 100 0 januari
Inkoopbonnen per Divisie
Concernbrede Proj. Concernstaf Derden Divisie A Divisie B Divisie C Divisie D jan
mei
Bureau Financiering
350 300 250 200 150 100 50 0 feb
september
mrt
apr
mei
jun
jul
Maand
FB-2006
aug sep
okt
nov dec
Divisie E Fac. Bedrijf
12 december 2006
16
5. Indicatoren en 2e laag Voorbeeld: Mortuarium (ook FM!) • Hoeveel (q) (850/jr.) • Wat kost het (p) • In- of uitbesteden (CMO) ? • Maar ook: ethiek versus kosten
Overledenen DW 75 70 65 60
2002
55
2003
50
2004
45
2005
40 35 30 jan feb mrt apr mei jun
jul aug sep okt nov dec
FB-2006
12 december 2006
6. Integratie beleid-HRM-Control • Als het goed is volgen alle activiteiten uit missie/visie en doelstellingen • Zowel HRM als Control gevolg van beleid (keuzes) • Sterke overlap (bijv. ziekteverzuim) • Altijd samenwerking in projecten
FB-2006
12 december 2006
17
7. Opbrengsten op orde • • • •
Opbrengsten moeten volledig zijn Altijd meer dan je denkt Commercieel contract (SLA) Scheelt onder de streep een hoop nare maatregelen
FB-2006
12 december 2006
8. Pro actief naar “centraal” • Zorg voor een goede relatie met de “boekhouding” c.q. centrale planning en control • Niet afwachten, maar pro-actief • Verschil centrale versus decentrale controller (in het FB) FB-2006
12 december 2006
18
9. Benchmarking • Vergelijken met de buitenwereld • Elk onderzoek verdient zich terug ! • Appels en peren, nou en ?
FB-2006
12 december 2006
9. Benchmarking •
Elk jaar Prismant cijfers 2002-2005 ! (zie ook jullie reader)
•
Cijfers 2002 tot en met 2005 (overall kosten)
20 18 16 14
10 8
18
6
16
4
14
2
12
0 %
%
12
10 8 6 4 2 0
FB-2006
12 december 2006
19
10. Cultuur • Een “goede” cultuur is belangrijk, zeker als ondersteunende afdeling (Bedrijfsbureau, adviseurs) • Vermijd “ivoren toren”, zeker in een FB = de werkvloer op en feeling met het proces…
FB-2006
12 december 2006
Conclusies • “In control” zijn is zeker voor een facilitaire organisatie belangrijk. • Het is meer dan je budget halen. • Vooral de achterliggende wereld (vanuit allerlei gezichtspunten) is belangrijk.
FB-2006
12 december 2006
20
Concreet 1: Meals-on-Wheels • Investering € 180.000 • Jaarlijkse besparing € 100.000 • Win-win-situatie: ook de patiënt (klant) zeer tevreden! • En… je kan er op afstuderen ! FB-2006
12 december 2006
Concreet 2: DE-Café Business-case: exploitatie DE-Café • Afschrijvingen (bouwkundig/inventaris) • Loonkosten • Ingrediëntkosten • Opbrengsten • Bandbreedte = 3 scenarios ! • Conclusie was: doen, en ... FB-2006
12 december 2006
21
Concreet 3: Begroting Wat heeft een FM-er met de begroting? • • • • • • • •
Budgethouder van een kostenplaats Gezien de 10 genoemde punten: zelf verantwoordelijk Opbouw per regel “van onderaf” in Excel Dit betekent: “dwang” om ermee bezig te zijn (p*q) Proces: afdeling -> FB -> ziekenhuis (onderhandelingen) Dwingt lang vooruit te denken (> 1 jaar) En dan de hele cyclus in ! Afwijkingen kunnen altijd, maar dan wel onderbouwd... FB-2006
12 december 2006
Toekomstige ontwikkelingen • • • • • • •
DBC’s Marktwerking (of niet: ) Onroerend Goed in zorg Sourcing Samenwerking / Gezondheidspark Business Units: Nadruk op kostprijs per dienst/produkt FB-2006
12 december 2006
22
Wel of niet doorbelasten • Business Units: decentrale units met eigen winst- en verlies rekening • Kosten centraal of decentraal ? • Kosten waar ze horen • Sturingsmogelijkheden • Afweging (als je 5 man nodig hebt om elke postzegel door te belasten…) FB-2006
12 december 2006
DBC’s • • • •
Diagnose Behandel Combinatie Reader blz. 21 e.v. Veel (aanloop)problemen Dwingt tot kostenverdeling (hoe?)
• Betekenis voor FB: nog meer focus op de indirecte (facilitaire) kosten !!! FB-2006
12 december 2006
23
Tot slot • Vragen ? • Opmerkingen ? • Kan later ook nog:
[email protected] • ASz staat open voor studenten Bedankt voor uw aandacht ! FB-2006
12 december 2006
24
