FACILITY MANAGEMENT Algemeen management
Duurzaam FM
Mieke
Pieters
Colofon Duurzaam FM Auteur: Mieke Pieters Brussel, 2015 D/2015/8132/213 ISBN 978-2-509-02538-8 ISSN 2406-6311 NUR 800 De publicaties uit de ‘Reeks Facility management’ zijn een uitgave van Uitgeverij Politeia nv. © Uitgeverij Politeia nv Keizerslaan 34 1000 Brussel Tel. 02 289 26 10 Fax 02 289 26 19
[email protected] www.politeia.be Twitter: @UPoliteia Kopij werd afgesloten op 21 september 2015. Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke, voorafgaande en schriftelijke toestemming van de auteur(s), de redactie en de uitgever.
REEKS FACILITY MANAGEMENT De Reeks Facility Management behandelt facility management in al haar aspecten. Binnen de verschillende domeinen is een professionele aanpak ontstaan, gestoeld op kennis en praktijkervaring. De pockets uit de reeks combineren theorie en praktijk: op een toegankelijke en praktijkgerichte manier verschaffen ze u informatie waarmee u meteen aan de slag kan. Voor iedere publicatie wordt een beroep gedaan op een specialist uit het werkveld. De redactie streeft ernaar kwalitatieve pockets af te leveren. Het behandelde onderwerp wordt om deze reden steeds gekaderd binnen een ruimere context, waarbij zowel de vraag wordt gesteld naar het belang van het onderwerp binnen facility management als die naar de rol van de facility manager. Vervolgens daalt de auteur af naar het operationele niveau, waarbij u talrijke tips, voorbeelden en modellen krijgt. De reeks is opgebouwd rond 3 overkoepelende thema’s met elk een eigen kleurencode: algemeen management (blauw), soft facilities (oranje) en hard facilities (paars). Op de achterflap van iedere publicatie vindt u tevens een handig overzicht van de verschenen titels uit de reeks. De Reeks Facility Management komt tot stand in samenwerking met een redactie waarvan Gert Potoms (afdelingshoofd Vastgoed, Het Facilitair Bedrijf), Mieke Loncke (directeur IFMA Belgium), Luc Vanhaverbeke (diensthoofd facilitaire dienst UZ Leuven, voorzitter Hoofden Facilitaire Diensten in Verzorgingsinstellingen HFDV), Guy Vanhoorde (departementshoofd gezamenlijk departement facility management stad & OCMW Gent) en Ann Coene (opleidingshoofd Facilitair management Odisee) deel uitmaken. De redactie wenst u alvast veel leesplezier! 3
INHOUD DE AUTEUR
9
DUURZAAM FM: INVESTEER IN EEN GOED IMAGO ÉN IN KOSTENBESPARING
11
1
DUURZAAMHEID, VAN FILANTROPIE NAAR SHARED VALUE
13
1.1.
13
1.2.
WERKEN IN 2038 … VAN DUURZAME ONTWIKKELING NAAR DUURZAAM ONDERNEMEN
1.3.
1.2.1.
Het Rapport van de Club Van Rome
15
1.2.2.
Het Brundtland-rapport
16
1.2.3.
The Earth Summit
18
1.2.4.
Het Klimaatverdrag en het Kyoto-protocol
19
1.2.5.
People – Planet – Profit
22
1.2.6.
MVO, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
23
DUURZAAMHEID 2.0.: NIEUWE MANIEREN VAN DENKEN
27
1.3.1.
CSR 2.0. – Wayne Visser
27
1.3.2.
Shared Value – Michael Porter
28
1.3.3.
Circulaire economie: Een einde aan het lineaire denken?
2
14
32
INTERNATIONALE NORMEN EN STANDAARDEN VOOR DUURZAAMHEID
41
2.1.
DE MEERWAARDE VAN STANDAARDEN
41
2.2.
STANDAARDEN TONEN DE WEG NAAR DUURZAAMHEID
44
2.2.1.
ISO 26000: een internationale definitie van MVO
45
2.2.2.
Global Reporting Initiative – GRI
47
2.2.3.
MVO-prestatieladder
50
5
2.3.
2.4.
2.5.
3
ECOLOGISCHE MANAGEMENTSYSTEMEN
50
2.3.1.
CO2-prestatieladder
51
2.3.2.
ISO 14001
52
2.3.3.
EMAS
53
STANDAARDEN VOOR DUURZAAM GEBOUWENBEHEER
54
2.4.1.
BREEAM
54
2.4.2.
LEED
55
SOCIALE MANAGEMENTSYSTEMEN
56
2.5.1.
SA 8000
56
2.5.2.
AA 1000
56
DUURZAAM FACILITY MANAGEMENT 3.1.
3.2.
WAT IS DUURZAAM FACILITY MANAGEMENT?
57
3.1.1.
Wat is Facility Management?
57
3.1.2.
Zelf doen of uitbesteden?
58
3.1.3.
Wat is duurzaam Facility Management?
60
MANAGEN VAN DUURZAAMHEID BINNEN FM
61
3.2.1.
Wat is een duurzaam managementsysteem?
62
3.2.2.
Waarom investeren in een duurzaam managementsysteem voor FM?
3.2.3.
3.4.
6
65
Bouwstenen van een duurzaam managementsysteem voor FM
3.3.
57
66
MATERIALITEITSMATRIX VOOR FM
77
3.3.1.
Bepalen van de scope binnen FM
78
3.3.2.
Identificeren van de duurzaamheidsaspecten
79
3.3.3.
Engageren van de externe stakeholders
81
3.3.4.
Ontwikkelen van de materialiteitsmatrix
82
METEN VAN DE DUURZAAMHEIDSIMPACT
84
3.4.1.
Wat zijn KPI’s?
84
3.4.2.
Keuze van indicatoren
85
3.4.3.
Manager’s dashboard
88
4
DUURZAAMHEIDSPERFORMANTIE VAN GEBOUWEN
93
4.1.
WAT IS EEN DUURZAAM GEBOUW?
93
4.2.
DE BUSINESS CASE VAN DUURZAME GEBOUWEN
95
4.3.
NIEUWE GEBOUWEN
96
4.4.
BESTAANDE GEBOUWEN
99
4.5.
5
6
HEFBOMEN VOOR DUURZAAMHEIDSPERFORMANTIE VAN GEBOUWEN
102
4.5.1.
Energiemanagement
103
4.5.2.
CO2-management
114
4.5.3.
Watermanagement in FM
122
4.5.4.
Afvalmanagement
125
KOOPKRACHT ALS HEFBOOM VOOR DUURZAAMHEID
131
5.1.
AANKOOP IN EEN FACILITAIRE CONTEXT
131
5.2.
WAT IS DUURZAAM AANKOPEN?
133
5.3.
DUURZAAM AANKOPEN IN FM
135
5.4.
DIMENSIES VAN DUURZAAM AANKOPEN VOOR FM
141
5.4.1.
Verduurzamen van de keten
141
5.4.2.
Verduurzamen van de producten, diensten en werken
147
5.4.3.
Verduurzamen van het aankoopproces
153
DE FACILITY MANAGER ALS SERVICE MANAGER
169
6.1.
SERVICE MANAGEMENT ALS MINDSET
169
6.2.
DUURZAAM VLOOTBEHEER
170
6.2.1.
De uitdaging
170
6.2.2.
Strategie voor een duurzame vloot
172
6.2.3.
Stappenplan voor duurzaam vlootmanagement
174
6.3.
DUURZAME SCHOONMAAKDIENSTEN
178
6.4.
DUURZAAM ICT
182
6.4.1.
Duurzaamheidsimpact van ICT doorheen de levenscyclus
182
7
6.5.
7
6.4.2.
Kansen voor FM in het kader van duurzaam ICT
184
6.4.3.
Actieplan voor duurzaam ICT
187
DUURZAAM HR-BELEID
188
6.5.1.
Investeren in mensen
189
6.5.2.
Inspirerende acties
190
DUURZAAM VERANDEREN IN FM 7.1.
VAN OPERATIONELE MANAGERS NAAR STRATEGISCHE BUSINESS PARTNERS
193
7.2.
DE ROL VAN EEN DUURZAME FACILITY MANAGER
196
7.3.
DUURZAME VERANDERING IN FM
201
7.4.
DE COMPETENTIES VAN DE DUURZAME FACILITY MANAGER
8
193
204
8
CASE DUURZAAM FM
207
9
BRONNEN
213
