Facilicom Solutions: totaal integraal

MAGAZINE VAN FACILICOM SER VICES GROUP

JAARGANG 5, NUMMER 1 2016

Facilicom Solutions: totaal integraal

Yuri van Geest:

‘De wereld is exponentieel aan het veranderen’

Samen innoveren bij Vodafone

VOORWOORD!

Start-up

H

et is natuurlijk wel iets om even bij stil te staan als je bedrijf vijftig jaar bestaat. Dat doen we ook in dit nummer van Facilitair! Bijvoorbeeld in een gesprek met concert- en congresgebouw De Doelen in Rotterdam, sinds 18 mei 1966 onafgebroken klant. We kijken ook terug met onze oprichter, de heer Geurts, die nog eens uit de doeken doet wat zijn visie was in 1966: opdrachtgevers zo goed mogelijk ondersteunen door ze een combinatie te bieden van facilitaire diensten. Die visie is nog steeds actueel. Of misschien moet ik wel zeggen: die visie is nu actueler dan ooit. Juist dit jaar zetten we daar namelijk een forse stap in met het samengaan van Facilicom Facility Solutions en Breijer Bouw en Installatie. Daarmee zijn soft en hard facilities echt samengebracht in één bedrijf. We noemen het intern wel Facilicom 2.0. Facilicom Solutions is een bedrijf dat ‘totaal integraal’ werkt en dat ook kan waarmaken omdat in alle geledingen van het bedrijf de kennis van soft facilities, hard facilities en integraal werken is samen­gebracht. Ook in de uitvoering, want daar werkt Facilicom Solutions in bijna alle gevallen met eigen mensen. Mensen die getraind en gestimuleerd worden om integraal te werken, om naar het totaal te kijken, en daar zelf aan bijdragen door taken of zelfs functies te combineren. Zo werken we al bij grote opdrachtgevers als a.s.r., Willemswerf, ESA-ESTEC en BP. In dit nummer is te lezen hoe we daar in doorontwikkelen bij Vodafone en PostNL. Ook laten we zien hoe totaal integraal werken er in de praktijk uitziet bij KPN. Het is in dat contract dat we de basis hebben gelegd voor deze nieuwe manier van werken. Om de 1.400 technische objecten van KPN te onderhouden hebben we welbewust een geheel nieuwe organisatie opgezet, een organisatie die niet hoefde te werken vanuit de bestaande patronen bij Facilicom, maar slechts één leidende gedachte meekreeg: het zo goed mogelijk organiseren van een totaal integrale dienstverlening. Daar is intern zeker discussie over geweest, want eigenlijk hebben we hiermee onze eigen concurrent opgericht. Dat past goed bij de gedachte van Yuri van Geest van de Singularity University dat bedrijven zelf hun eigen worst enemy moeten starten, omdat ze anders op termijn worden ontwricht door de Airbnb of Uber van hun branche. Het is precies wat we bij Facilicom hebben gedaan. En dat is zo’n succes dat heel Facilicom Facility Solutions en een groot deel van Breijer nu opgaan in die start-up. We zijn erg trots op de vijftig jaar die achter ons liggen, maar met deze vernieuwende propositie voelt het alsof we de markt helemaal opnieuw gaan bestormen. !

Hans Gennissen, president-directeur Facilicom Services Group

02

1 | 2016

Facilitair!

In dit nummer MAGAZINE VAN FACILICOM SER VICES GROUP

JAARGANG 5, NUMMER 1 2016

Facilicom Solutions: totaal integraal

Yuri van Geest:

‘De wereld is exponentieel aan het veranderen’

04

Samen innoveren bij Vodafone

Cover

Uit de archieven. De Ridderzaal moest er natuurlijk op en top uitzien voor de Troonrede. De foto stamt vermoedelijk uit 1978, de tijd van Bestek ’81, van Jimmy Carter met zijn Camp David en van de eerste rechtstreekse verkiezing van het Europese Parlement. Gom Schoonhouden was erbij.

50 jaar Facilicom

Facilicom bestaat 50 jaar. Oprichter drs J.G. Geurts vertelt over het ontstaan van het bedrijf, het doorbreken van het prijskartel en over de baanbrekende visie van de G.O.M. op de facilitaire dienstverlening. Een visie die nu nog steeds actueel is: het steeds verder combineren en integreren van dienstverlening.

18 Facilicom Solutions: totaal integraal

Ze noemen het wel Facilicom 2.0: Facilicom Facility Solutions en Breijer Bouw en Installatie hebben al hun expertise van soft facilities, hard facilities én het integreren van diensten samengebracht in één organisatie: Facilicom Solutions. Vanaf pagina 18 artikelen over de nieuwe organisatie, voorbeelden van totaal integraal werken bij Vodafone, PostNL en KPN, plus het steeds verder verdichtende netwerk van deze ‘netwerkorganisatie’.

36 Winst behalen met PPSconstructies

Om winst te behalen met PPS-constructies moeten opdrachtgever en opdrachtnemer goed samenwerken. Over het Platform Professionals in PPS, verschillen overbruggen, en ‘het hoe van het hoe’ ofwel proceszekerheid.

48 Een echte horecazaak bij a.s.r.

Geen bedrijfsrestaurant met een horeca-achtige uitstraling, maar een echte horecazaak. Dat is Plato, de brasserie die door a.s.r. en Facilicom in co-creatie is ontwikkeld.

04 50 jaar Facilicom 10 50 jaar continuïteit 11 De doelen al 50 jaar klant 14 Yuri van Geest: ‘De wereld is exponentieel aan het veranderen.’ 18 Facilicom Solutions: totaal integraal 22 Samen innoveren bij Vodafone 25 Column! Geert van de Laar Civiele dienstverlening 26 Op proef bij PostNL 30 Beeldverhaal! KPN 32 Netwerkorganisatie 33  FastForward! Wilde ideeën, mooie plannen en concrete initiatieven die de toekomst dichterbij brengen 34  WhatsUpp! Leuke gadgets, handige apps en meer 36 Winst behalen met PPSconstructies 39 Rijkskantoor De Knoop: ‘We hebben de lat voor PPS weer wat hoger gelegd’ 42 PPS Gerechtsgebouw Breda: ‘De dienstverlening scoorde 9 op een schaal van 10’ 45 Soepel samenwerken met SBM Offshore 48 Een echte horecazaak bij a.s.r. 50 Verantwoord! De Rabobank helpen energie te besparen 52 Updates, downloads, links en meer

Colofon

Facilitair! is het magazine van Facilicom Services Group. Facilitair! verschijnt twee keer per jaar en wordt verspreid onder opdrachtgevers, relaties, studenten en andere geïnteresseerden. Facilitair! is ook op internet te vinden: www.facilitaironline.nl. Abonnementen zijn gratis en kunnen per mail worden aangevraagd o.v.v. alle adresgegevens, functie en bedrijf via [email protected]. Facilicom moedigt de discussie aan over de onder­ werpen in Facilitair! Het delen van artikelen (met bronvermelding) is toegestaan. Ook tips en reacties zijn welkom. Kijk op www.facilitaironline.nl Eindredactie: Geert van de Laar, Babette Sarlet en Frank Bokern Teksten: Frank Bokern, Weergaloos met Woorden, Bussum Ontwerp en lay-out: John Roobol, Facilicom Services Group Fotografie: Bart Nijs Fotografie, Shutterstock Adres: Redactie Facilitair!, Postbus 144, 3100 AC Schiedam Telefoon: (010) 298 12 75, e-mail: [email protected]

Meer informatie over Facilicom is te vinden op www.facilicom.nl

1 | 2016

Facilitair!

03

04

1 | 2016

Facilitair!

Facilicom maakte meteen een v ­ liegende start. Het bedrijf begon op 1 januari 1966 met één klant, maar die was wel meteen goed voor een omzet van een kleine 1 miljoen euro. De oprichting van Facilicom betekende het einde van het prijskartel in de schoonmaak. ­Zeker zo belangrijk was de baanbrekende visie van het bedrijf op de facilitaire d ­ ienstverlening. Een visie die nu nog steeds actueel is.

1 | 2016

Facilitair!

05

06

1 | 2016

1966

1979

G.O.M., de Gebouwen Onderhoud-­ Maatschappij begint op 1 januari met één klant (Gemeentewerken Rotterdam), 400 ­medewerkers en een omzet van ongeveer 2 miljoen gulden.

Oprichting Gom Security Services, later omgedoopt in PreNed, tegenwoordig Trigion. Van niks uitgegroeid tot het toonaangevende beveiligingsbedrijf van Nederland.

1974

1982

Start van Gom België. De eerste klant is Ford Tractor in Antwerpen. Inmiddels telt Facilicom België ruim 4.000 medewerkers en levert het bedrijf een compleet en geïntegreerd pakket soft en hard facilities.

Management en staf van hoofd­ kantoor en alle bedrijven en divisies worden samengebracht in de overkoepelende organisatie Gom Bedrijfsdiensten voor Gebouwen.

Facilitair!

K

artelvorming was in die tijd heel gewoon. Maar opdrachtgevers hadden daar natuurlijk wel last van. Facilicom-oprichter drs J.G. Geurts: ‘Als een opdrachtgever de markt op ging voor heraanbesteding van de schoonmaak, dan gingen de andere deelnemers met hun prijs net iets hoger zitten dan het bestaande schoonmaak­ bedrijf. Was je dus eenmaal huisschoonmaker van een organisatie, dan kon je die klant bijna niet meer ­verliezen.’ Gemeente­werken Rotterdam vond huisschoonmaker Cemsto echter te duur en ging daarom op zoek naar andere partij, een solide onderneming die verwant was aan de schoonmaakbranche. Ze kwamen uit bij Penning & Geurts, leverancier van oppervlakte­behandelings­ middelen, een bedrijf dat overigens toen al in zijn geheel eigendom was van de heer Geurts. Hij zag mooie kansen. ‘Als ergens een kartel wordt doorbroken, ontstaat er opeens veel ruimte voor groei.’

partij die geen deel uitmaakte van het kartel, en was dus ook niet gebonden aan geheime prijsafspraken. ‘Wij werden eigenlijk door de gemeente Rotterdam gebruikt om het kartel te doorbreken. Daar hebben wij ons ook voor geleend. Dat was ten voordele van de gemeente Rotterdam, omdat die een betere prijs kreeg. Maar het was ook ten voordele van ons, omdat wij na het doorbreken van dat kartel in het hele land ­contracten hebben weten te verwerven.’

Zijn tijd ver vooruit Begin december 1965 werd het contract gegund. De 400 medewerkers gingen op 2 januari 1966 met een colonne busjes de scholen af om de grote kerstvakantieschoonmaak te doen. Ze waren ondergebracht bij een nieuw opgericht bedrijf: G.O.M. Een afkorting die stond voor Gebouwen Onderhoud-Maatschappij. De heer Geurts: ‘Als je aan zoiets begint, moet je een visie

Kartel doorbroken Het was begin 1965. Penning & Geurts mocht op proef een jaar lang drie grote middelbare scholen schoon­ houden voor een prijs die belangrijk lager lag dan die van Cemsto. ‘Als we goede kwaliteit zouden leveren dan mochten we meedoen aan een inschrijving van twintig scholen en dertig kleinere gemeentelijke gebouwen. Die uitdaging hebben we aangenomen. We slaagden met glans voor de proef en kregen ook daadwerkelijk de opdracht.’ Penning & Geurts was de enige ­inschrijvende

DE HEER GEURTS ZAG MOOIE KANSEN: ‘ALS ERGENS EEN KARTEL WORDT DOORBROKEN, ONTSTAAT ER OPEENS VEEL RUIMTE VOOR GROEI’

1983

1986

Grote brouwerijen zoeken een partner om de leidingen van hun bierinstallaties te reinigen. Gom zegt meteen ja. Al snel rijdt Tapwacht met veertig auto’s door heel Nederland.

Kantines worden bedrijfsrestaurants en ook die dienstverlening wordt meer en meer uitbesteed. Prorest Catering wordt vanuit het niets opgezet en groeit al snel uit tot de vijfde cateraar in Nederland.

›› 1986

1989

Met de overname van het Rotterdamse Breijer krijgen ook bouw, installatie en onderhoud invulling. Eerste directeur was Hans Gennissen, nu president-directeur van Facilicom, toen vers van de universiteit.

Vanuit België wordt de stap naar Frankrijk gezet met de oprichting van Gom Enterprise de Nettoyage s.a.r.l. in Lille. Facilicom France zetelt nu in Parijs en telt inmiddels zo’n 3.000 medewerkers.

1 | 2016

Facilitair!

07

hebben. Wij dachten niet alleen aan schoonmaak­ onderhoud, maar ook meteen aan technisch onderhoud, vandaar die naam. Zo’n geïntegreerde aanpak kun je natuurlijk niet meteen realiseren, dat ontwikkelt zich. Maar we hebben er wel steeds naartoe gewerkt.’ Hij vindt niet dat hij zijn tijd zo ver vooruit was. ‘Het is logisch, en dat kon iedereen bedenken, dat de ondersteunende diensten niet hoorden bij de feitelijke taken van een bedrijf. Ze moeten zich richten op de eigenlijke business en niet op zaken als schoonmaken, cateren, beveiligen en onderhoud. Dat besef is er langzaam gekomen. Als we in 1966 hadden gesproken over een facilitaire aanpak, dan hadden opdrachtgevers gezegd: waar heb je het over?’

Alles met eigen geld In 1974, acht jaar na de oprichting van G.O.M., zette het bedrijf de stap naar België. In 1979 werd PreNed opgericht, de voorloper van Trigion. In 1983 klopte een aantal grote brouwerijen aan omdat ze behoefte hadden aan een leverancier die hun bierleidingen kon schoonmaken, en prompt werd Tapwacht uit de grond ­gestampt. In 1986 vond de eerste overname plaats: het Rotterdamse bouwbedrijf Breijer kwam te koop, en dat was natuurlijk dé manier om ook gebouwenonderhoud te gaan bieden. Het gebeurde allemaal met eigen geld. ‘Als je de zaak goed organiseert, is dat ook mogelijk. Je kunt met elk bedrijf in onze branche je geld verdienen. Ik herinner me nog goed dat we al het eerste jaar

meteen winst maakten. Dat terwijl we toch de nodige kosten hadden, en we ons ook nog moesten oriënteren op het werk in de schoonmaak. We hebben nooit een bank nodig gehad. We zijn daarin inderdaad altijd redelijk behoudend geweest, maar we konden het ons ook permitteren om behoudend te zijn, om het zo maar eens te zeggen.’

Incluzio, Facilicom Solutions Hij heeft in 2004 het stokje overgedragen aan Hans Gennissen. De heer Geurts was toen al 75. Maar hij is tot zijn 85e elke dag op de zaak geweest, al was het meestal maar een paar uur in de ochtend. ‘Ik was goed gezond, ik voelde me goed, dus ik ben gewoon door­ gegaan. Het was leuk om de plannen die we hadden, uit te voeren.’ Hij was ook betrokken bij de oprichting van Incluzio, toch een grote stap voor het bedrijf. ‘Er zijn volop groeimogelijkheden in de zorgsector. Maar dan moet je je ook daar weten te ontwikkelen tot een specialist die op een efficiënte manier het werk doet.’ En ook het samengaan van FFS en Breijer is voor hem een ontwikkeling die, het mag voor zich spreken, op zijn instemming kan rekenen. ‘Steeds meer klanten zijn toe aan het op een geïntegreerde manier aanbieden van al onze specialismen. Maar laat duidelijk zijn dat de specialismen belangrijk blijven. Schoonmaken is een specialisme, technisch onderhoud is een specialisme, maar het geïntegreerd aanbieden van al die onder­ steunende diensten is ook een specialisme.’

1995

1996

De divisie Personeelsdiensten levert eerst vooral uitzendkrachten voor de zuster­ divisies. Later ontwikkelt Intergom zich onder de naam Axxicom tot een aanbieder van zorgondersteunende diensten.

Alleen het schoonmaakbedrijf gebruikt nog de naam Gom, daarom krijgt het overkoepelende bedrijf een nieuwe naam: Facilicom, een samentrekking van ‘facilitaire combinatie’.

››

08

1 | 2016

1995

2003

Er komt steeds meer vraag naar facilitair management en multiservices. (Facilicom) Facility Solutions speelt daarop in en gaat nog een stapje verder door, bijzonder voor die tijd, ook maincontracting te gaan aanbieden.

Facilicom neemt het Londense schoonmaakbedrijf Permaclean over, later omgedoopt tot Facilicom Cleaning Services. Het is de start van Facilicom UK, nu met ruim 3.000 medewerkers ook actief in beveiliging.

Facilitair!

‘ALS WE IN 1966 HADDEN GESPROKEN OVER EEN FACILITAIRE AANPAK, DAN HADDEN OPDRACHTGEVERS GEZEGD: WAAR HEB JE HET OVER?’

Een gouden speld Het bedrijf organiseert vanaf 1978 jubilarissenavonden. Toen waren immers de eerste mensen 12,5 jaar in dienst. Ze kregen een gouden speld met een briljantje erin. Dat is altijd zo gebleven. Lange tijd heeft de heer Geurts al die speldjes zelf uitgereikt. ‘Totdat we meer dan 250 jubilarissen hadden (het zijn er tegenwoordig elk jaar rond de 500, red.). Dat was gewoon niet meer te doen, want ik ging ook nog met elke jubilaris op de foto.’ De strekking van zijn toespraak op die avonden was altijd hetzelfde. ‘Ik leg er de nadruk op dat ze die speld hebben verdiend met hun eigen inzet, dat ze al die jaren hebben geschitterd zoals die briljant in die speld.’ Hij vindt het belangrijk dat de mensen zich verbonden voelen met het bedrijf. ‘We hebben altijd het liefst vaste medewerkers gehad. We kunnen al dat gespecialiseerde werk het beste doen met medewerkers die in vaste dienst zijn, want dan kunnen we ze tenminste het vak leren.’ Bij die mensen, en dan vooral al die uitvoerende medewerkers, ligt ook zijn grootste voldoening. ­‘Terugkijkend ben ik er het meest trots op dat al onze mensen elke dag weer de afgesproken dienstverlening waar­maken.’ !

2005

2014

Falck Security wordt overgenomen en samengevoegd met PreNed. Samen vormen ze een beveiligingsbedrijf met een heel nieuw elan: Trigion.

Met de lancering van Incluzio wordt ­Facilicom ook actief in de zorg. Het bedrijf staat los van de facilitaire activiteiten en moet uitgroeien tot een belangrijke tweede pijler onder het moederbedrijf.

2006

2016

Facilicom bestaat 40 jaar en betrekt op de eerste werkdag van het jaar het nieuwe hoofdkantoor in Schiedam, door eigen bedrijven ontwikkeld en ook meteen een showcase als hét facilitaire kantoorgebouw.

De circa 28.000 medewerkers van Facilicom vieren het 50-jarig jubileum. Met het samengaan van Facilicom Facility Solutions en Breijer tot Facilicom Solutions ziet Facilicom 2.0 het licht: soft en hard facilities zijn nu totaal integraal.

1 | 2016

Facilitair!

09

Het is fascinerend om te lezen waar Facilicom in 1991 voor stond. Het getuigt van een continuïteit die bewonderenswaardig mag worden genoemd. Een paar citaten uit het magazine bij het 25-jarig bestaan in dat jaar. In een kort inleidend hoofdstuk roert het magazine kort de belangrijke onderwerpen aan die er in 1991 spelen. Leuk en leerzaam, want het zijn bijna allemaal thema’s die nu nog steeds op de agenda staan.

steeds meer opdrachtgevers gebruik maken van een combinatie van diensten, die door Gom worden aangeboden.’

Eén aanspreekpunt Integratie van diensten staat

ook in 1991 op de agenda, of toch in ieder geval het hebben van één aanspreekpunt. ‘Mede met het oog hierop heeft Gom een zodanige organisatiestructuur opgebouwd, dat al haar gespecialiseerde bedrijven, die werkzaam zijn bij één opdrachtgever, door één projectleider geleid kunnen worden.’

Co-makership Het magazine signaleert ‘een positieve ontwikkeling’ die anno 2016 heel bekend in de oren klinkt: ‘het aangaan van zogenaamde co-makerships’. ‘Samen­werking in een co-­ makership of partnership is

gebaseerd op een wederzijds vertrouwen en een gezamenlijk belang in het welslagen van de dienstverlening.’

Langetermijnrelaties Er is ook dan al discussie over kortlopende contracten. Want: ‘Zowel opdrachtgever als bedrijfsdienstverlener hebben in de beginfase veel tijd, geld en menselijk kapitaal geïnvesteerd in het opzetten van een goed functionerende werkorganisatie.’ Onderhandelen over verlenging is daarom beter ‘dan steeds weer opnieuw tot uitbesteding over te gaan’.

Kwaliteit Mensen belangrijkste kapitaal

Kwaliteit van de dienstverlening is ook dan belangrijk. Verschillende onderdelen van het bedrijf zijn daarom bezig met certificering. ‘Certificering is een waarborg voor de opdrachtgever dat de betreffende bedrijfsdienst professioneel wordt aangepakt en hij doorlopend krijgt wat hem is beloofd.’

Eind jaren ’70 heeft het bedrijf afscheid genomen van de term ‘personeelszaken’. Vanaf dat moment is er sprake van ‘personeelszorg’. ‘Een belangrijke doelstelling van de onderneming is het behouden van geschikt en ervaren personeel. Dit bevordert immers de continuïteit en de kwaliteit van de dienstver­ lening. Voor een onderneming als Gom zijn mensen het belangrijkste kapitaal.’

Klantgerichtheid Klantgerichtheid, of aandacht voor de eindgebruiker, was al een thema. Het magazine onderscheidt namelijk drie verschillende motieven achter de inzet van bedrijfsdiensten: als middel ‘om de hygiëne veilig te stellen’, voor ‘ver­ betering van de werkplek’ of ‘voor méér cliënt­gerichte dienst­verlening’.

Combinatie van diensten Het combineren van diensten is dan al actueel. ‘Hoe hoger men in de organisatie van opdrachtgevers het oor te luisteren legt, hoe meer men voorkeur heeft voor bundeling van toeleveranciers. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat

10

1 | 2016

Facilitair!

Aandacht voor het milieu

Vijftig jaar continuïteit

Het milieu krijgt eveneens aandacht. ‘Vrijwel alle bedrijfsdiensten hebben te maken met milieuzorgproblematiek. Binnen de verschillende branche-organisaties worden systemen opgesteld, die voldoen aan de eisen van het Nationale Milieuplan Plus.’ Het gaat in die tijd overigens vooral om reinigingsmiddelen en afval. Zorgvuldig hiermee omgaan is belangrijk, want: ‘Het milieu is immers een zaak, die ons allen aangaat!’ !

‘Wij verkopen geluk’ De Doelen al 50 jaar klant

De opening van De Doelen was een

belangrijk moment in de historie van Rotterdam. Twee decennia was de

havenstad al bezig met de wederopbouw. Er waren nog tal van lege plekken: op het Weena, nu volgebouwd met kantoortorens, graasden bijvoorbeeld nog hertjes. Maar toen de concertzaal op 18 mei 1966 zijn deuren opende, stond dat voor een nieuw begin: eindelijk mocht het weer, eindelijk was er weer tijd, en geld, voor cultuur. 1 | 2016

Facilitair!

11

N

atuurlijk gaf het Rotterdams Philharmonisch die avond een concert. Met de opening van De Doelen had het orkest voor het eerst sinds 7 mei 1940 weer een vaste plek om te spelen. Ook Gom had die avond zijn eerste optreden in De Doelen. Het schoonmaakbedrijf werkt vanaf de eerste dag voor het concert- en congresgebouw. En is dat altijd blijven doen: als dit voorjaar De Doelen 50 jaar bestaat, kan Gom hier zijn eigen feestje vieren.

Gebouw nu Rijksmonument De Doelen werd gebouwd op 100.000 bezoekers per jaar. Het zijn er tegenwoordig ruim 500.000, al is dat met het in 2000 opgeleverde Willem Burger-complex erbij. Het pand, ontworpen door de legendarische gebroeders Kraaijvanger en vaak verguisd vanwege de strakke betonbouw, is afgelopen december aangemerkt als Rijksmonument. Het spiksplinternieuwe café-restaurant in De Doelen aan het Schouwburgplein is te zien als een ode aan het gebouw en aan de architecten: het lijkt alsof het altijd heeft bestaan. Facilicom heeft veel meer gedaan in De Doelen dan alleen de schoonmaak. President-directeur Hans Gennissen van Facilicom: ‘Intergom, de voorloper van

DE SCHOONMAAK IS ALTIJD BIJ GOM GEBLEVEN, ONDANKS TAL VAN AANBESTEDINGEN. SINDS 1988 DOET GOM OOK DE ‘ZAALZETTING’

Axxicom, heeft jarenlang de ouvreuses geleverd. De beveiliging is een paar jaar verzorgd door PreNed, inmiddels Trigion. Prorest heeft een tijdje de catering gedaan in de artiestenfoyer.’ De schoonmaak is altijd bij Gom gebleven, ondanks tal van aanbestedingen. In 1988 kwam er zelfs een belangrijke taak bij: sindsdien doet Gom ook de ‘zaalzetting’.

Al 40 jaar in dienst Meneer Jatala is de objectleider van Gom bij De Doelen. En dat is hij al 31 jaar. Hans Gennissen: ‘Meneer Jatala is zo’n begrip, zelfs (Facilicom-oprichter) de heer Geurts noemt hem nog steeds meneer Jatala.’ De objectleider stuurt een team aan van zeven dames voor de schoonmaak en vier heren voor de zaalzetting. Het lange dienstverband van meneer Jatala mag indrukwekkend lijken, twee van zijn medewerkers overtroeven hem: zij werken al 40 jaar bij De Doelen. Dit jaar gaan meneer Jatala en een van de ‘veertigers’ met pensioen. Anton Vliegenthart, directeur van De Doelen, ziet ze met lede ogen vertrekken. ‘We moeten dat samen met Facilicom goed opvangen. Zulke betrokken mensen zijn goud waard.’ Meneer Jatala staat namelijk altijd klaar voor De Doelen, en met hem zijn hele team. Zelfs toen een keer op de vroege ochtend van de eerste Pinksterdag werd ontdekt dat een hal vol met bouwstof lag. Binnen twee uur was een team van Gom paraat om de rommel op te ruimen.

Even bekend als Coca-Cola De naamsbekendheid van De Doelen is in Rotterdam en de omliggende regio even groot als een merk als Coca-Cola. Daar is Anton Vliegenthart blij mee, hij wil namelijk dat De Doelen er is voor alle Rotterdammers. ‘We zijn het huis van het Rotterdams Philharmonisch, veel mensen denken zelfs dat gebouw en orkest één organisatie zijn, maar we brengen niet alleen symfonische muziek. Bezoekers kunnen hier ook genieten van muziek uit, bijvoorbeeld, Portugal en Kaap-Verdië.’ Facilicom huurt graag de Willem Burger-zaal af voor de jaarlijkse kick off. Hans Gennissen: ‘Het is een fantastische zaal om presentaties te geven. Zelfs met 700 mensen in de zaal blijft het iets intiems houden.’ Daar is de ruimte speciaal op ontworpen, zegt Anton Vliegenthart. Hij is erg blij met de combinatie van concertgebouw en congresgebouw. ‘Als we alle ruimtes combineren, kunnen we 2.500 bezoekers ontvangen. Daarmee zijn we ook interessant voor grote internationale congressen.’

Mensen met evenementenbloed ‘Alleen iets goeds op het podium zetten, is niet meer genoeg,’ zegt Anton Vliegenthart. ‘Als je wilt dat

12

1 | 2016

Facilitair!

mensen voor jou kiezen, moet ook alles eromheen kloppen: het parkeren, het moment van binnenkomst, de koffie, het café-restaurant. Je moet een hoog niveau van dienstverlening bieden. Facilicom en Gom zijn daarin meegegroeid. Het is ontzettend belangrijk om partners te hebben als Gom en meneer Jatala en zijn team, partners die dat gewoon kunnen.’ Alhoewel, partners? ‘Eigenlijk zijn we gewoon één club.’ Bij De Doelen werken alleen maar mensen met evenementenbloed, zoals Anton Vliegenthart het noemt. ‘Mensen die het leuk vinden om vandaag een evenement te draaien, morgen wéér, en overmorgen wéér. Die dynamiek: dat is wat we zijn. Dan is het fijn om ook een schoonmaakteam te hebben dat, bij wijze van spreken, dag en nacht voor je klaar staat.’ Het plezier van de bezoeker staat centraal bij De Doelen, en zo is dat ook bij de schoonmakers. Anton Vliegenthart: ‘Wij verkopen geluk.’ !

Anton Vliegenthart, meneer Jatala en Hans Gennissen

Meneer Jatala

Meneer Jatala begon 34 jaar geleden bij Gom. Drie jaar later vroeg Gom hem om objectleider te worden bij De Doelen. Het begon met schoonmaak, maar in 1988 mocht Gom ook de ‘zaalzetting’ op zich nemen. Meneer Jatala: ‘Dan gaat het onder meer om het inrichten van de zalen in het congrescentrum en het opstellen van grote instrumenten en de lessenaars op de podia.’ In de proefperiode deed Gom een kwart van dat werk, maar al na zes maanden werd de klus in zijn geheel aan Gom uitbesteed. ‘Een goede planning is erg belangrijk. Dat geldt voor de zaalzetting, maar even goed voor de schoonmaak. We werken aan de hand van de draaiboeken van De Doelen.’ Na al die jaren bij dezelfde klant voelt hij zich net zo goed medewerker van De Doelen als van Facilicom. ‘Facilicom is mijn bedrijf, maar ik voel me ook erg thuis bij De Doelen.’ De betrokkenheid is groot, en die betrokkenheid is wederzijds. ‘De mensen van De Doelen vertrouwen heel erg op ons, we vormen samen één team. De samenwerking is ontzettend goed.’ Dit voorjaar wordt hij 65, en drie maanden later mag hij met pensioen. ‘Maar ik heb al tegen Gom en tegen De Doelen gezegd: als jullie me ooit nodig hebben: gewoon bellen, dan kom ik eraan.’

1 | 2016

Facilitair!

13

Yuri van Geest:

‘De wereld is exponentieel aan het veranderen’

14

1 | 2016

Facilitair!

Biotechnologie, nanotechnologie, neurotechnologie, kunstmatige intelligentie en andere technologieën zullen de wereld ingrijpend veranderen. Die toekomst is dichterbij dan menigeen denkt, omdat al deze ontwikkelingen niet lineair v ­ erlopen, maar exponentieel. De samensmelting van al deze technologieën zorgt nog eens voor een extra versnelling. Is dat een bedreiging? Of juist de kans om grote ­problemen aan te pakken? De Singularity University wil de wereld én bedrijven voorbereiden op een periode van radicale innovatie.

V

eertig procent van de bedrijven in de Fortune 500 zal over tien jaar niet meer bestaan. Ze worden weggeconcurreerd. Niet door andere grote bedrijven in dezelfde branche, maar door ‘a kid in a garage’ die het bestaande business-model zal ontwrichten. Stevige uitspraken van Peter Diamandis, voorzitter en mede-­ oprichter van de Singularity University in Silicon Valley. De razendsnelle ontwikkeling van biotechnologie, nanotechnologie, neurotechnologie, kunstmatige intelligentie, robots, drones, 3D-printing, zonne-energie en sensors én de convergentie ofwel samenkomst en symbiose van al deze technologieën brengen de toekomst in snel tempo dichterbij. Bedrijven hebben volgens de Singularity University maar één optie: aanhaken bij deze radicale innovatie. Wie dat niet doet wordt ingehaald door de Uber of Airbnb in zijn branche.

‘VOEDSEL WORDT SOFTWARE. STRAKS KAN ­IEDEREEN ZELF MET TIEN BASISINGREDIËNTEN ­ALLERLEI SOORTEN VOEDSEL 3D-PRINTEN’ ‘Alles staat ter discussie’ Ook Yuri van Geest, de Nederlandse ambassadeur van de Singularity University, zit niet verlegen om pittige quotes. ‘We moeten alle instituten die we de afgelopen honderdvijftig jaar hebben opgericht, gaan rebooten. Alles staat ter discussie: zorg, onderwijs, infrastructuur, wetgeving, de overheid zelf. Waarom bouwen we nog parkeerplaatsen? Waanzin. De self driving cars komen eraan, die zetten je af in de stad en rijden meteen door naar een volgende passagier. Een verspilling van geld dus. Meer asfalt? Mesjogge. Over een jaar of tien hebben we met al die self driving cars nog maar een

achtste nodig van al het asfalt dat er nu ligt. Waarom bouwen we nog ziekenhuizen? Die functie vervalt. Over twintig jaar draagt iedereen een apparaatje met ­sensoren dat precies kan vaststellen wat er aan de hand is, vervolgens stelt een computer als Watson een gepersonaliseerd medicijn samen dat thuis gewoon uit de DNA-printer rolt.’

In een achtbaan Ook businessmodellen komen in een achtbaan terecht. ‘Oliemaatschappijen hebben een probleem. De hoeveel­heid zonne-energie die we winnen, verdubbelt in hoog tempo: over twintig jaar hebben we waarschijnlijk meer dan genoeg voor de hele wereld. De bedrijfstak accountancy verdwijnt binnen tien jaar volledig. Kunstmatige intelligentie, logaritmes en deep learning gaan een groot deel van dat werk overnemen. Verder komt Block Chain eraan, het openbaar grootboek dat alle wereldwijd transacties logt, transparant en decentraal. Reclamebureaus en mediabureaus worden volledig

Universiteit, think-tank en business incubator

Aan de basis van Singularity University staat het boek ‘The singularity is near’ van Ray Kurzweil. In dat boek wordt het idee uitgewerkt dat nieuwe technologieën zich exponentieel zullen ontwikkelen en zullen samenkomen in een technological singularity. Het was wetenschapper, ondernemer en publicist Peter Diamandis die Kurzweil benaderde met het plan om een universiteit te bouwen rond het hele idee van singularity. Google’s Larry Page haakte aan. De Singularity University werd opgericht in 2008, is gevestigd in Silicon Valley maar is overal (online) actief. Het is trouwens niet alleen een universiteit, maar ook een think-tank en business incubator. De singularity die er zal komen kan worden gezien als bedreiging, maar ook als een kans voor bedrijven en organisaties, stellen de oprichters. Het is in hun ogen bovendien een kans om de wereld­economie ingrijpend te v ­ erduurzamen en grote wereldproblemen aan te pakken.

1 | 2016

Facilitair!

15

‘DE MEESTE BEDRIJVEN ­INNOVEREN BIJ HUN CORE BUSINESS. ZO KAN INNOVATIE NOOIT VAN DE GROND KOMEN’

ontwricht door logaritmes, online-advertising en realtime bidding-software.’ Ook de facilitaire dienstverlening verandert. ‘In de beveiliging rukt technologie op. In de schoonmaak krijgen we robots en materialen die dankzij nano-coatings vuil en water afstoten of zichzelf schoon kunnen houden.’ Zelfs in de bedrijfscatering staat een revolutie voor de deur: ‘Voedsel wordt software. Straks kan iedereen zelf met tien basisingrediënten allerlei soorten voedsel 3D-printen.’

Uber en Airbnb staan er nu goed voor, maar worden ook al weer bedreigd. Alle vernieuwende bedrijven die de afgelopen jaren zijn ontstaan moeten ontzettend oppassen dat ze niet worden ontwricht door businessmodellen die veel beter bij de tijd passen. Een paar jaar geleden moest je een commercieel platform zijn als Uber en Airbnb, nu zie je wereldwijd al een shift van commerciële platforms naar meer gelijkwaardige businessmodellen waarbij bijvoorbeeld de taxichauffeurs zelf veel meer profiteren. De start-ups van een paar jaar geleden die in korte tijd multinationals hebben weten te ontwrichten die al meer dan honderd jaar bestaan, worden nu weer bedreigd door nieuwe start-ups. Dat komt omdat de wereld exponentieel aan het veranderen is: daardoor kunnen organisaties drie jaar later alweer op een heel andere manier worden vormgeven.’

Levenscyclus 15 jaar De gemiddelde levenscyclus van bedrijven was 67 jaar, maar is nog maar 15 jaar. ‘Alles versnelt,’ zegt Yuri van Geest. ‘Als je nu een bedrijf opricht ben je over vijftien jaar ook aan de beurt, tenzij je jezelf blijft vernieuwen.

De gevaren van kunstmatige intelligentie

Technological singularity is een begrip dat in 1958 werd gemunt door de wiskundige en fysicus John von Neumann. Het is een model dat voorspelt dat kunstmatige intelligentie (artificial intelligence of A.I.) op een bepaald moment in staat zal zijn zichzelf te reproduceren en zich daarbij voortdurend kan verbeteren. Dat kan een enorme bedreiging voor de mensheid zijn, stelt de Britse filosoof Nick Bostrom in zijn in 2014 verschenen boek ­‘Super­intelligence: paths, dangers, strategies’. Bostrom is verbonden aan Oxford, waar hij leiding geeft aan het Future of Humanity-instituut. Hij is goed bekend met de theorieën van singularity en wilde eigenlijk alle exponentiële ontwikkelingen kritisch beschouwen, maar het hoofdstuk over A.I. werd uiteindelijk een boek op zich. Zijn boek werd omarmd door groot­heden als Stephen Hawking, Bill Gates en Elon Musk. Het blad The New Yorker schreef afgelopen najaar een uitgebreid portret van Bostrom, waarin ook zijn kritiek wordt uitgelegd. Het artikel is te lezen via facilitaironline.nl. Ook de ­Amerikaanse wetenschapper en filosoof David Brin (tevens bekend als science fiction-schrijver) is kritisch en zoekt naar de nuance in dit debat. Zijn artikel ‘Singularities and nightmares, extremes of optimism and ­pessimism about the human future’ is eveneens te lezen via facilitaironline.nl.

16

1 | 2016

Facilitair!

Kill your darlings Een start-up overnemen, is niet de oplossing. ‘Van alle overnames en fusies loopt 75 procent uit op een debacle. En dat gebeurt al helemaal als zo’n traditioneel bedrijf een start-up overneemt. De beste mensen lopen weg en de dynamiek gaat eruit. Zelfs een bedrijf als Microsoft blijkt start-ups niet goed te kunnen ­begeleiden. Dus verzandt het.’ Er is een andere ­oplossing: je eigen worst enemy organiseren. ‘Daar gaat ons boek ook over: je moet jezelf ontwrichten, anders doet een ander het. Dus kill your darlings. Dat is heel erg moeilijk. De meeste bedrijven innoveren bij hun core business. Zo kan innovatie nooit van de grond komen. Dan wordt namelijk ook het immuunsysteem van de organisatie geactiveerd: dat gaat antilichamen ­produceren en die maken de innovatie kapot. De bestaande organisatie is altijd gericht op executie, niet op innovatie, dat leidt alleen maar af. Cultuur, structuur en beloningssysteem zijn vrijwel altijd gericht op alleen die uitvoering. Komt er dan een clubje bij dat gaat ­innoveren, dan levert dat wrijving, jaloezie en afgunst op, maar ook gewoon irritatie. Wat overigens heel begrijpelijk is.’

Eigen start-ups creëren Het moet anders en het kan ook anders. ‘Amazon, Google, Apple, General Electric, Lego en bijvoorbeeld Renault-Nissan lukt het wel. Je moet zelf start-ups creëren aan de randen van je organisatie. Daag jonge creatieve geesten uit om from scratch te beginnen. Dat blijkt wel goed te werken. Het gebeurt nu in de ­financiële sector. Bedrijven creëren een black opps-team dat een nieuwe bank moet gaan bedenken. Dan krijg je een bedrijf dat past bij deze tijd, in plaats van een bedrijf dat past bij de situatie van honderd jaar geleden. Apple doet het voortdurend, en gebruikt daarvoor steeds dezelfde truc. Teams van vijf mensen die in het

‘Exponentiële organisaties’: boek en how-to-guide

Een exponentiële wereld zal leiden tot openheid, transparantie en overvloed. Dat is de ­optimistische boodschap van het boek Exponentiële organisaties (ExO’s) van Salim Ismail, Yuri van Geest en Michael S. Malone. Bedrijven die meewillen in die ontwikkeling, moeten echter zelf ook e­ xponentieel worden. De schrijvers zijn op zoek gegaan naar een patroon in de manier van werken van honderd exponentiële organisaties. Ook spraken ze met tientallen entrepeneurs, denkers en visionairs. Het boek is tevens een how-to-guide voor bedrijven die een exponentiële organisatie willen worden. Exponentiële organisaties is overal verkrijgbaar, en is vanzelfsprekend ook beschikbaar als e-book. geheim aan de slag gaan en ook op een ­andere locatie gaan werken, maar wel gebruik mogen maken van de kerncompetenties van Apple: nieuwe technologieën, design, marketing, supplychainmanagement. De opdracht is altijd hetzelfde: disrupt een aanpalende markt. Zo zijn de iPod, de iPhone, de iPad, Apple Pay, en de Apple Watch ontstaan, zo werken ze nu aan de Apple Car.’

Ook Apple is ontwricht ‘Het werkt alleen als de CEO er zelf achter staat. Als er in eerste instantie niet wordt gekeken naar aandeelhouderswaarde. Als zo’n start-up zijn eigen budget en mandaat heeft, in volledige autonomie kan werken, en niet wordt gestuurd door de politiek van de moeder­organisatie.’ Het is zelfs een idee om meerdere start-ups te creëren, ze onderling te laten concurreren en na verloop van tijd een keuze te maken. Bij Apple was rond 2005 een team al heel ver met het ontwikkelen van een iPod met cijfertoetsen. Het bedrijf koos uiteindelijk voor dat andere idee: een telefoon die geheel werd bestuurd via een touch­screen. De rest is geschiedenis. Concurrenten als Black­ Berry, die vasthielden aan hun bestaande concept en dus uitsluitend gericht bleven op executie, werden in korte tijd weggevaagd. Maar Apple zelf is net zo goed geheel ­ontwricht en totaal veranderd. ‘Dat is de laatste en moeilijkste stap: de eigen organisatie vernieuwen. Het devies is meestal om de bestaande organisatie af te bouwen en verder te gaan met die succesvolle start-up.’

De wereld willen verbeteren Zo’n start-up moet tegenwoordig ook een ander businessmodel hebben. ‘Traditionele bedrijven kijken op een heel kapitalistische

manier naar de markt. En de start-ups van een paar jaar geleden, die weliswaar bestaande branches hebben weten te ontwrichten, deden eigenlijk precies hetzelfde. Ze hadden alleen nieuwe tools, of een vernieuwende manier van werken, of ze boorden nieuwe markten aan. Maar nu vindt er een grote verschuiving plaats. Het gaan niet alleen meer om winst, het gaat ook om purpose. Bedrijven moeten de drive hebben om de wereld te verbeteren. We zitten met enorme vraag­ stukken die schreeuwen om een oplossing: de klimaatverandering, het milieu, grond­ stoffen, werkloosheid, welzijn. Als je als bedrijf alleen maar geld wilt verdienen en je ­schouders ophaalt voor al die problemen, dan zullen steeds minder mensen je ­producten of diensten willen afnemen en voor je willen werken. People en planet worden net zo belangrijk als profit. Bedrijfsvoering moet holistisch worden.’ !

De tien beste ExO’s

De top 10 van de honderd exponentiële organisaties in het boek van Yuri van Geest. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

GitHub Airbnb Uber Indiegogo Google Kaggle Quirky Tumblr Reddit Etsy

 Kijk voor de hele lijst op facilitaironline.nl

Nederlandse toppers

In de top 100 van exponentiële organisaties ook zeven ­Nederlandse bedrijven. Tussen haakjes hun plaats in de lijst. 3D Hubs (19) Peerby (34) Springest (45) Blendle (66) Adyen (74) WeTransfer (95) Studio Roosegaarde (97)

Yuri van Geest Yuri van Geest is al twintig jaar deskundige in nieuwe technologieën. Hij was (als medeoprichter) betrokken bij initiatieven als Mobile Monday Amsterdam, Lean Startup Machine Rotterdam en TEDx Amsterdam. In 2010 was hij de eerste Nederlandse alumnus van de Singularity University in Silicon Valley. Het boek Exponential Organizations dat hij samen met Salim Ismail en Michael S. Malone schreef, is vertaald in meer dan vijftien talen, werd door consultancy-bureau Frost & Sullivan uitgeroepen tot Best Business Book of the Year 2014 en is volgens Van Geest zelf bij McKinsey wereldwijd verplichte literatuur voor alle consultants. 1 | 2016

Facilitair!

17

Totaal integraal Steeds meer klanten zien de voordelen van het vergaand integreren van dienst­verlening. De ontwikkelingen gaan hard, want meer en meer worden zowel soft s­ ervices als hard services ondergebracht in één contract. Facilicom Facility Solutions en Breijer Bouw en Installatie hebben daar een grote stap in gezet door per 1 januari hun expertise samen te brengen in één organisatie: Facilicom Solutions.

18

1 | 2016

Facilitair!

I

n de wandelgangen wordt wel gesproken van Facilicom 2.0. Want Facilicom Solutions is totaal ­integraal. Pieter-Jan van Hooijdonk, algemeen directeur van Facilicom Solutions: ‘Het is de ­facilitaire combinatie die het bedrijf altijd al was, maar dan nu met alle expertise die we hebben in soft en hard services samengebracht in één organisatie. Met mensen die niet langer denken in diensten, maar in slimme oplossingen, integraal werken, life cycle-­ management, waardecreatie en beleving. Mensen die niet zomaar producten of diensten leveren, maar de meest gewaardeerde woon-, zorg-, leer-, werk- en leef­omgeving willen creëren voor de organisaties waarvoor ze werken.’ Rogier Verbeek, directeur commercie & business development van de nieuwe organisatie: ‘We bieden soft en hard services al langer integraal aan. Maar nu gaan we daar weer een stap verder in.’

Unieke positie

ROGIER VERBEEK:

‘BIJ FACILICOM SOLUTIONS VORMEN ALLE ­MEDEWERKERS SAMEN ÉÉN TEAM. ZO O ­ NTSTAAT ER EEN CHEMIE, EN DIE CHEMIE ERVAREN O ­ PDRACHTGEVERS EN EINDGEBRUIKERS OOK’

Breijer noemde zich al geen bouwer meer, maar een dienstverlener. Pieter-Jan van Hooijdonk: ‘De markt vraagt om integrale dienstverlening. Daar speelde Breijer al jaren op in. Daar heb je daar ook kennis van soft services bij nodig. We waren dus al aan het ­opschuiven naar FFS.’ Rogier Verbeek: ‘Bij FFS hadden we inmiddels al de nodige contracten waarin we hard en soft services integreren, bijvoorbeeld bij PPS-contracten. Daarbij werkten we met Breijer voor de uitvoering. Het was dus logisch om beide bedrijven te combineren.’ Pieter-Jan van Hooijdonk: ‘De wereld van de facilitaire dienstverlening verandert heel snel. Met een totaal integrale propositie krijgen we een unieke positie.’

1 | 2016

Facilitair!

19

Rogier Verbeek: ‘Het aanbieden van huisvesting en het faciliteren van de medewerkers is de toekomst. Maar de aanbieders zijn over het algemeen nog heel traditioneel georganiseerd. Dat doorbreken we nu met Facilicom Solutions.’

Efficiënter en effectiever ‘Natuurlijk blijven we de markt bedienen met wat beide bedrijven nu ook aanbieden,’ zegt Rogier Verbeek. ‘Maar de focus is gericht op integrale bedrijfsvoering, niet alleen in het management, maar ook in de ­organisatie en in de operatie. Het is zeer inspirerend om op deze manier in de markt actief te zijn.’ Pieter-Jan van Hooijdonk: ‘Als je integrale dienstverlening met ­meerdere partijen realiseert, spelen er meer belangen, is er meer communicatie nodig en krijg je een stapeling van kosten. Met alleen eigen mensen kun je een betere kostprijs realiseren en aanbieden, en verbeter je dus je concurrentiepositie.’ Rogier Verbeek: ‘De basis van een organisatie die integraal werkt verschilt niet, of het nu gaat om soft services of om hard services. Met het samengaan hebben we back office, front office, salesafdelingen, werkelijk alles kunnen samenvoegen. We werken nu veel efficiënter, maar zijn ook nog eens effectiever omdat in alle haarvaten van de nieuwe organisatie de kennis van soft services, hard services en integraal werken is samengebracht.’

‘Een bijdrage leveren aan het succes van mensen’

De visie van het nieuwe bedrijf geeft blijk van bevlogenheid. ‘We geloven dat maatschappelijk en economisch succes begint bij mensen. Bij het individu. En dat de omgeving van grote waarde is voor mensen. We geloven dat goede facilitaire ondersteuning mensen kan helpen om zich beter te voelen en ze zo kan stimuleren en kan helpen om het beste van zichzelf te geven en beter te presteren. We geloven dat we met een facilitaire ondersteuning waarin zowel hard als soft facilities in één geolied concept zijn samengebracht een aan­toonbare bijdrage kunnen leveren aan het succes van mensen. En daarmee aan het succes van organisaties.’ KPN, waar FFS en Breijer een paar jaar geleden samen een organisatie voor hebben opgezet, met vrijwel iedereen in dienst van de organisatie. Daar heeft integraal werken een nieuwe dimensie gekregen. Omdat we het ownership hebben op de uitvoering in alle domeinen, maken we het verschil, ook omdat we daardoor de mogelijkheid hebben om taken en zelfs functies te combineren. Eigenlijk hebben we met die organisatie Facilicom opnieuw uitgevonden. Daar is de kiem gelegd voor Facilicom Solutions.’

Facilicom opnieuw uitgevonden Grote troef van de nieuwe organisatie is dat alle mensen in de uitvoering ook voor Facilicom Solutions werken, in vaste dienst of gedetacheerd vanuit de zusterbedrijven. Rogier Verbeek: ‘Een opzet waarvan het succes ­inmiddels is bewezen. We werken inmiddels zo voor bijvoorbeeld ESA-ESTEC, a.s.r. en Vodafone. Deze klanten merken dat de kwaliteit stijgt, dat de beleving verbetert en dat de dienstverlening ook nog eens veel efficiënter en effectiever wordt.’ ­Pieter-Jan van Hooijdonk: ‘Dat is bijvoorbeeld ook goed te zien bij

‘BIJ GECOMBINEERDE ­CONTRACTEN MERKTEN KLANTEN HET DENK IK NOG WEL DAT WE TWEE ORGANISATIES WAREN. DAT GAAT NU VERANDEREN’ ­PIETER-JAN VAN HOOIJDONK:

20

1 | 2016

Facilitair!

Lean and meaningful De vlucht die PPS heeft genomen, heeft het proces nog eens versneld, stelt Rogier Verbeek. ‘Zeker de DBFMOcontracten die Facilicom als single party uitvoert, het Belastingkantoor in Doetinchem en B30, het nieuwe huis voor vijf planbureaus van de Rijksoverheid, hebben ons nog dichter bij elkaar gebracht. Bij deze projecten is het overduidelijk dat we in het ontwerp, in de realisatie en in de exploitatie veel meer waarde kunnen creëren omdat we de werelden van soft services en hard services bij elkaar hebben gebracht. Maar bij die contracten werken we natuurlijk wel in projectorganisaties.’ ­ ieter-Jan van Hooijdonk: ‘Bij gecombineerde P ­contracten merkten klanten het denk ik nog wel dat we twee organisaties waren. Dat gaat nu veranderen.’ Rogier Verbeek: ‘Doordat de beide organisaties hebben samengevoegd zijn we een lean and meaningful organisatie geworden. Een organisatie die efficiënter, effectiever, sneller en wendbaarder is, én meer van betekenis kan zijn.’

Hotelorganisatie als standaard Het gaat in de markt eigenlijk niet meer om kosten versus kwaliteit, zegt Rogier Verbeek. ‘We gaan naar kosten en kwaliteit versus de opbrengsten voor de klant. Het gaat om de output, om het resultaat, om de meerwaarde die je weet te creëren. Daarin willen we het verschil maken.’ Pieter-Jan van Hooijdonk: ‘Dat kunnen we ook omdat we het allemaal met eigen mensen doen. Daarin onderscheiden we ons. Met ingehuurde ­medewerkers kun je daar lang niet zo ver in gaan.’ Rogier Verbeek: ‘Bij Facilicom Solutions vormen alle medewerkers samen één team. Zo ontstaat er een chemie, en die chemie ervaren opdrachtgevers en eindgebruikers ook. Er is meer collegialiteit, mensen springen bij als het nodig is, het ziekteverzuim gaat omlaag en de kwaliteit en de klantbeleving gaan omhoog.’ Pieter-Jan van Hooijdonk: ‘Ons grote voorbeeld is een hotelorganisatie. Dat is de standaard van Facilicom Solutions: werken met teams waarin iedereen

de eindgebruiker centraal stelt en iedereen zich verantwoordelijk voelt voor het eindresultaat, voor de output. Zo kunnen we de medewerkers van de klant beter later presteren en dus bijdragen aan het succes van een organisatie.’ !

Kijk voor meer informatie op www.facilicomsolutions.nl

GROTE TROEF VAN DE NIEUWE ORGANISATIE IS DAT ALLE MENSEN IN DE UITVOERING OOK VOOR FACILICOM SOLUTIONS WERKEN, IN VASTE DIENST OF GEDETACHEERD VANUIT DE ZUSTERBEDRIJVEN

1 | 2016

Facilitair!

21

Vodafone wil vooroplopen en daarom ook een aantrekkelijke werkgever zijn. Het is de motor achter de enorme ontwikkeling die het bedrijf de laatste jaren heeft doorgemaakt, ook in de facilitaire dienstverlening. Nu wordt daar weer een stap in gezet. In het nieuwe contract met Facilicom is vastgelegd dat beide bedrijven samen gaan innoveren. Een FMIS helemaal naar wens van Vodafone is al in de maak. Maar de droom is een product of dienst te ontwikkelen waar Facilicom en Vodafone de markt mee op kunnen.

Samen innoveren bij Vodafone

V

an bijna alles zelf doen naar outsourcing, van total facility management naar integrated facility management met de nadruk op de soft services, en nu naar totale integratie van soft en hardservices: dat is de ontwikkeling die het facilitair management de afgelopen zes jaar bij Vodafone heeft doorgemaakt. Eind 2009 werden alle soft en hard facilities en het facilitair management voor vijf jaar uitbesteed aan Facilicom. Afgelopen najaar is een nieuw contract getekend voor weer vijf jaar. De ambities zijn onverminderd groot. Head of Property Nataschja Zaal van Vodafone: ‘Als je voorop wilt lopen, moet je voortdurend kijken hoe de concurrenten het doen. Dat geldt voor Vodafone, dat geldt voor Facilicom. Dus dit contract is nooit klaar. Dat weet Facilicom ook, daar hebben we onze facilitaire partner op uitgezocht. We hebben hier een gezamenlijke ambitie in.’

Harde KPI’s en werkplekbeleving Het is een veelomvattend contract. Facilicom is verantwoordelijk voor de facilitaire dienstverlening voor de vijf kantoren van Vodafone, de 240 winkels van Vodafone en BelCompany en, sinds kort, ook de switches (technische gebouwen) verspreid over het hele land. Vrijwel alle

22

1 | 2016

Facilitair!

diensten worden door eigen medewerkers uitgevoerd. Paul van der Heijden, business unit directeur van ­Facilicom: ‘Bij de winkels en de switches gaat het om 80 procent hard services en 20 procent soft services. Daar hebben we een logistiek netwerk voor moeten opzetten dat heel Nederland dekt. Bij de kantoren gaat het om 80 procent soft services en is zijn de facilitaire teams voortdurend op de sites aanwezig.’ Nataschja Zaal: ‘De KPI’s zijn ook heel anders. Als een winkel niet open kan, dan kunnen klanten niet bij ons terecht. Als er iets mis is bij een switch, kan dat gevolgen hebben voor ons hele netwerk. Bij die locaties gaat het dus vooral om een korte doorlooptijd bij storingen. Dat zijn dus harde KPI’s. In de kantoren ligt de nadruk meer op werkplekbeleving.’

Nu echt één team Soft services en hard services van de kantoren en de winkels vielen al wel onder hetzelfde contract, maar hadden ieder hun eigen aansturing binnen de verschillende Facilicom-divisies. Nataschja Zaal: ‘Dat paste ook bij de organisatie van Vodafone, waar we verschillende FM regie-teams hebben voor de kantoren en voor de winkels.’ Die organisatie is niet veranderd, en ook de verdeling tussen soft services en hard services blijft

hetzelfde, maar toch denkt Paul van der Heijden voordelen te behalen met het totaal integraal maken van de werkzaamheden. ‘Met één team en één aansturing kunnen we klantgerichter reageren omdat er kortere lijnen zijn. Het mandaat van het management wordt vergroot, en daarmee ook de slagkracht. Dat hebben we de afgelopen jaren al ervaren bij het integraal aansturen van de soft services. Nu betrekken we ook de hard services daarbij. We kunnen niet op elke winkel een vaste monteur zetten, maar we hebben wel een pool van dedicated monteurs die alleen voor Vodafone werken: voor de winkels, de switches en de kantoren. Zo kun je capaciteit centraliseren en krijg je meer focus en meer betrokkenheid. Daar zit veel winst. Een volgende stap is multitasking.’

Integraal denken en werken De integratie van diensten is door Facilicom zelf in gang gezet. Nataschja Zaal: ‘Het is niet aan mij te bepalen dat Facilicom hard en soft services moet gaan integreren.’ Paul van der Heijden: ‘Het is een outputgericht contract waarbij het heel duidelijk is op welk level wij moeten presteren op alle gebieden. En het is aan ons als integrale aanbieder om dat te regelen.’ Nataschja Zaal:

‘Zoals Vodafone steeds bezig is met de vraag hoe we onze klanten nog beter kunnen servicen, zo doet Facilicom dat ook. Ik denk dat elk bedrijf voortdurend nadenkt hoe het zijn mensen nog efficiënter en ­effectiever kan inzetten, zodat de klanttevredenheid weer wat stijgt. Het weghalen van de zuilen binnen een organisatie is weer een stap daarin. Daar zijn we ook bij ­Vodafone mee bezig. Om een voorbeeld te geven: het moet niet uitmaken of een klant een medewerker van de ene of de andere afdeling aan de lijn krijgt, het moet een geheel zijn. Ik denk ook dat integraal denken en werken je als organisatie vooruit brengt.’

Een eigen FMIS bouwen In het nieuwe contract is vastgelegd dat ze samen gaan innoveren. Dat gebeurde in het verleden ook wel, maar dan vooral in de eigen organisaties. Nu is daar een platform voor opgezet, met mensen uit beide bedrijven. Er wordt inmiddels al hard gewerkt aan het bouwen van een Facilitair Management Informatie Systeem (FMIS), geheel naar wens van Vodafone en passend bij de wens om alle diensten te integreren. Paul van der Heijden: ‘We werkten met twee systemen en dus ook met twee servicedesks met verschillende telefoonnummers en

1 | 2016

Facilitair!

23

NATASCHJA ZAAL:

‘WE KIJKEN OF WE DE PRODUCTEN EN DIENSTEN DIE WE OOK AAN KLANTEN VERKOPEN, OOK IN HET FACILITAIRE PROCES KUNNEN INZETTEN’

e-mailadressen. Dat voegen we nu samen. Ook gaan we het FMIS uitbouwen. Alles wordt slimmer: het melden, de opvolging, de terugkoppeling. Verder gaan we de facturatie rechtstreeks koppelen aan het FMIS. En we voegen een aantal services toe, speciaal voor Vodafone.’ Nataschja Zaal: ‘Als we dan toch tijd steken in het ontwikkelen van zo’n systeem, kunnen we ook kijken of we er iets van kunnen maken dat ons werk vergemakkelijkt en ons verder helpt.’

Combinaties met techniek Wat ze verder samen gaan ontwikkelen, weten ze nog niet: alles ligt nog open, en dus is alles mogelijk. Maar het zal meer zijn dan de inzet van robots voor de beveiliging, of het toepassen van nieuwe technologische ontwikkelingen in de schoonmaak, want dat zijn innovaties binnen de eigen business van Facilicom. Ze zoeken juist combinaties. Zo kijken ze nu naar de mogelijkheid om zeepdispensers uit te rusten met een sensor die via het Internet of Things een signaal geeft als de zeep bijna op is. En naar de optie om het gebouwgebruik realtime inzichtelijk te maken via een app of een scherm in de hal, zodat mensen weten waar nog plek is. Paul van der Heijden: ‘Dat gebeurt tot nu toe ook met sensors, in stoelen bijvoorbeeld. Maar we kunnen de bezetting ook en waarschijnlijk veel beter meten aan de hand van de aanwezigheid van mobiele telefoons.’ Nataschja Zaal: ‘Dan combineer je de expertise van een facilitair dienstverlener met de techniek die Vodafone ontwikkelt, en ben je echt samen aan het innoveren.’

De droom Ze hebben niet alleen ambities, maar zelfs een droom. Nataschja Zaal: ‘We kijken of we de producten en diensten die we ook aan klanten verkopen, ook in het facilitaire proces kunnen inzetten. Het zou geweldig zijn als we daar een nieuwe propositie van zouden kunnen

24

1 | 2016

Facilitair!

maken. Bij Vodafone vinden we het belangrijk om mooie en inspirerende werkplekken te hebben. Daar lopen we in voorop, maar we moeten er ook voor zorgen dat we daarin voorop blijven lopen door juist die innovatie erin te brengen.’ Paul van der Heijden: ‘Als Facilicom blijven we natuurlijk altijd kijken of het slimmer, beter en efficiënter kan. Maar volgen wat er in de markt en in de technologie gebeurt, dat is toch echt wel iets anders. In het innovatieplatform brengen we dat bij elkaar.’ Nataschja Zaal: ‘Dat is, denk ik, de ultieme vorm van samenwerken. Het zou heel mooi zijn als dat tot een innovatie leidt waarmee zowel Vodafone als Facilicom de markt op kan.’ Paul van der Heijden: ‘Dat is de droom.’ Nataschja Zaal: ‘Dat hebben we voor ogen. We staan nog maar aan het begin.’ !

PAUL VAN DER HEIJDEN:

‘ALS FACILICOM BLIJVEN WE NATUURLIJK ALTIJD KIJKEN OF HET SLIMMER, BETER EN EFFICIËNTER KAN’

Column!

Civiele dienstverlening

N

ee, ik was er niet bij toen Facilicom in 1966 werd opgericht. Maar met 35 jaar ervaring in de facilitaire dienstverlening, waarvan meer dan 25 jaar bij dit bedrijf, heb ik toch behoorlijk wat ontwikkelingen in de branche meegemaakt. Dat zocht ik ook. Ik koos op de Hoge Hotelschool bewust niet voor het hotelwezen, maar voor de facilitaire dienstverlening. Ik voorzag dat de sector zich enorm zou gaan ontwikkelen en dat trok me erg aan. De term facilitaire dienstverlening bestond overigens nog niet: de studierichting die ik koos droeg de naam instellingen­ management. En de civiele dienst of de huishoudelijke dienst werd in de zorg vaak nog geleid door nonnen.

‘DE CIVIELE DIENST OF DE HUISHOUDELIJKE DIENST WERD IN DE ZORG VAAK NOG GELEID DOOR NONNEN’

In 1981 begon ik als trainee bij Cemsto, waar ik onder andere verantwoordelijk werd voor de schoonmaak van het VU-ziekenhuis. Drie jaar later stapte ik over naar de gemeente Rotterdam, waar ik leiding ging geven aan de huishoudelijke dienst van het Bergweg­ ziekenhuis. Enige professionalisering was daar wel nodig. Op de verpleegafdeling werd twaalf uur per dag schoongemaakt. Op basis van mijn ervaringen bij Cemsto kon ik becijferen dat drie uur voldoende was. Ik besloot maar meteen om de schoonmaak en later ook de beveiliging uit te besteden. Dat was wat in zo’n linkse gemeente als Rotterdam. Ik moest me zelfs verantwoorden voor de gemeenteraad. Het waren mooie en leerzame ervaringen, maar de cultuur van de profit-sector sprak mij meer aan. Om die reden maakte ik weer de overstapte naar het bedrijfsleven. In 1989 begon ik bij Facilicom. Ik ben in die 35 jaar ongeveer elke vijf jaar van functie veranderd. Al die periodes gingen gepaard met hun eigen ontwikkeling. De behoefte aan professionalisering voedde de trend van uitbesteding. Omdat klanten wel zeker wilden weten dat ze dan kwaliteit kregen, werd certificering een must. Toen operational excellence eenmaal was geborgd, kwam er ruimte voor outputgerichte contracten. De opkomst van het aanbestedingsrecht werd gevolgd door de trend om diensten te bundelen. Crisis en krimp leidden ertoe dat het allemaal nog effectiever en efficiënter moest. De laatste jaren zijn we bezig met een positieve nieuwe ontwikkeling: er wordt steeds meer gekeken maar de meerwaarde van facilitaire dienstverlening. Misschien is de markt nu echt volwassen. Het is mooi dat ik al die ontwikkelingen van nabij mee heb mogen maken en daarin heb mogen meegroeien. Ik had als droom ooit nog een keer minister te worden, maar dat is dan maar voor een volgend leven, want ik ben nog steeds erg gelukkig bij Facilicom. En trots op waar we nu staan, met een breed pakket aan diensten en een unieke propositie, nu samengebracht in Facilicom Solutions. Een mooie basis voor de komende 50 jaar. ! Geert van de Laar, concerndirecteur facilitaire bedrijven Nederland

M @Geert_vd_Laar Meer blogs op www.facilitaironline.nl

1 | 2016

Facilitair!

25

Op proef bij PostNL PostNL wil zo veel mogelijk diensten uitbesteden, maar doet dat wel behoedzaam. Facilicom kreeg daarom een contract van vijf jaar voor het verrichten van het bouwkundig onderhoud, maar het eerste jaar was wel een proefjaar. PostNL was echter tevreden, dus werd het contract na een jaar zelfs uitgebreid. PostNL spreekt zelf van een complexe opdracht met veel kleine klusjes op ruim 2.700(!) locaties. Maar dat maakt de post- en pakkettenbezorger voor Facilicom juist zo’n interessante en strategisch belangrijke klant.

26

1 | 2016

Facilitair!

P

ostNL, het vroegere onderdeel van een staatsbedrijf, is na veel afsplitsingen en veranderingen nu een zelfstandige, beursgenoteerde onderneming. Ondanks de krimp en toegenomen concurrentie in de markt van post en pakketten is PostNL nog steeds een van de grootste werkgevers in het land met meer dan 60.000 werknemers, of bijna 30.000 fte. Maar dat er nog steeds het nodige verandert bij het bedrijf, mag blijken uit de cijfers over het vastgoed van PostNL. In 2005 beschikte Post nog over 550 panden. Vooral door het sluiten van de postkantoren en de kleine sorteercentra is dat aantal in tien jaar tijd teruggelopen tot 172 panden. Facilicom is overigens voor heel PostNL actief: ook voor Pakketten en Spotta, vroeger NetwerkVSP. Het contract beslaat in totaal drie kantoren, de 172 voorbereidingslocaties en sorteercentra van Post, 25 locaties van Pakketten, 11 locaties van Spotta en, last but not least, circa 2.700(!) depots van het postbedrijf. Het contract is in 2014 gestart met het verrichten van bouwkundig onderhoud, de gladheidsbestrijding, de belijning en de aanrij­ beveiliging.

Flexibel zijn Leveranciers moeten kunnen meebewegen als ze voor PostNL willen werken. Procurement manager Peter Mahler van PostNL: ‘Het aanbod van brieven daalt, het aanbod van pakketten stijgt. Wij kijken daarom of

‘WE VRAGEN LEVERANCIERS OOK ALTIJD EEN INSCHATTING TE MAKEN VAN DE TOTALE OMZET DIE ZE BIJ ONS DENKEN TE REALISEREN’ PETER MAHLER:

leveranciers wel flexibel zijn en of ze onze business snappen. We kunnen namelijk geen omzetgarantie afgeven.’ Contractmanager Jody Ligtenberg van PostNL: ‘Daar moet geen misverstand over bestaan. Dat vertellen we ook duidelijk in de tender. Daarom is dat voor­ traject ook zo belangrijk. Dat gaat niet alleen over de tender zelf, we laten daar ook zien wat voor we bedrijf we zijn, en waar we naartoe gaan.’ Peter Mahler: ‘We vragen leveranciers ook altijd een inschatting te maken van de totale omzet die ze bij ons denken te realiseren. Dan kunnen we zien wat voor verwachtingen ze hebben bij het contract, en hoe ze dat onderbouwen.’

Door internet, e-mail

Een jaar om fijn te slijpen

De daling was

PostNL wil facilitaire diensten zo veel mogelijk out­ sourcen en het aantal leveranciers terugbrengen. Maar ze opereren daar heel behoedzaam in. Carolien van Leeuwen, manager Hard en Soft Services: ‘Het is voor ons heel belangrijk dat we ervaring opdoen met een leverancier. Dat doen we bijvoorbeeld door project­

1 | 2016

en sociale media daalt het aantal

poststukken dat

PostNL verwerkt.

jarenlang zo’n 12 procent, is de

komende jaren 7 tot 9 procent en zal

vanaf 2018 tussen de

5 en 7 procent liggen.

Facilitair!

27

In pakketten groeit

PostNL fors. In de

feestmaand waren er dagen dat de

negentien logistieke

centra meer dan 1,3 miljoen pakketten verwerkten.

matige werkzaamheden bij een leverancier weg te zetten. Als het goed gaat, durven we het aan om een volgende stap te zetten. We hebben in het verleden wel eens kritische diensten met een big bang uitbesteed, en dat was niet altijd een succes.’ Ook bij Facilicom is begonnen met een contract van een jaar. ‘Het gaat er niet alleen om dat wij ervaring willen opdoen met de leverancier. We merken ook dat leveranciers soms moeite met ons hebben, vooral vanwege het aantal locaties en de complexiteit.’ Peter Mahler: ‘Het doel is een meerjarenrelatie. We hebben al een heel intensief traject afgelegd voordat het contract is ingegaan. Toch is het op dat moment nog maar een papieren waarheid.

‘IEDEREEN WAS TEVREDEN. DUS HEBBEN WE HET CONTRACT MET VIER JAAR VERLENGD’ JODY LIGTENBERG:

In dat eerste jaar zien we hoe het werkelijk uitpakt. Zo’n proefjaar geeft ons een escape: als het echt niet gaat, kunnen we eruit stappen, wat overigens niet de opzet of de bedoeling is.’ Carolien van Leeuwen: ‘Het is ook een jaar om fijn te slijpen, om te kijken of we het nu op een goede manier doen, of dat we toch andere keuzes moeten maken.’ Robert Brugman, contractmanager bij Facilicom: ‘Ik zie het ook als goed opdrachtgeverschap. Je moet het samen maken. Werkt het niet, dan kun je na een jaar misschien ook maar beter ermee stoppen.’

Uitgebreide evaluatie De samenwerking verloopt gelukkig voorspoedig. Dus zijn al meteen in dat eerste jaar diensten toegevoegd als terrein- en groenvoorziening, trapkeuringen, NEN 3140-keuringen en bouwkundige projecten. Peter Mahler: ‘Ook daar was het proefjaar handig voor. Deze diensten zijn voor het eerst geclusterd. We wilden kijken of het werkt, of het toegevoegde waarde heeft als we dat bij één leverancier beleggen.’ Het ging allemaal goed, toch werd dat eerste jaar uitgebreid geëvalueerd. Daarbij is niet alleen gekeken of Facilicom voldoet aan de KPI’s en of er voldoende voordeel wordt behaald met de integratie van diensten, maar zijn ook alle facilitair coördinatoren en de mensen van de eigen servicedesk gevraagd punten te geven over zaken als kwaliteit, communicatie, kosten en facturatie. Jody Ligtenberg: ‘En we hebben ook Facilicom gevraagd hoe zij het contract en de samenwerking ervaren. Iedereen was tevreden. Dus hebben we het contract met vier jaar verlengd.’

Het moet wel klikken Een goede samenwerking is erg belangrijk. Peter Mahler: ‘We willen niet een partij die elke dag het contract uit de kast haalt om te kijken wat er precies is afgesproken. Daarom willen we tijdens het inkooptraject ook de contractmanager spreken. We willen weten hoe

28

1 | 2016

Facilitair!

‘HET IS OOK EEN JAAR OM FIJN TE SLIJPEN, OM TE KIJKEN OF WE HET NU OP EEN GOEDE MANIER DOEN, OF DAT WE TOCH ANDERE KEUZES MOETEN MAKEN’

CAROLIEN VAN LEEUWEN:

hij gepositioneerd is in de eigen organisatie, hoe hij het wil aanpakken, en wat voor persoon het is. Als je vijf jaar met elkaar moet samenwerken, moet het wel klikken.’ Carolien van Leeuwen: ‘Sommige leveranciers vinden dat vreemd. Maar het is de contractmanager die het moet gaan doen. We willen er ook zeker van zijn dat hij snapt hoe het proces is gegaan, waarom er bepaalde keuzes zijn gemaakt. Het moet niet zo zijn dat hij daar tijdens de looptijd van het contract op terugkomt omdat hij er geen weet van heeft.’ Robert Brugman kan zich daar helemaal in vinden. ‘Je moet mensen hebben die weten waar het bij PostNL om draait. Dat vindt PostNL belangrijk, maar dat vinden we bij Facilicom net zo belangrijk. Alleen dan kunnen we een goede invulling geven aan het contract.’

medewerker komt, dan drie verschillende mensen. Zo’n clustering maakt het werk ook interessanter voor de medewerkers.’ Dat is belangrijk, denkt ze. Want het is dan wel een complex contract met ruim 2.700 objecten en drie verschillende bedrijven binnen PostNL die allemaal net weer andere wensen hebben, maar het werk zelf is in haar ogen niet heel uitdagend. ‘Het zijn allemaal kleine meldingen. Een toilet verstopt, een stukje asfalt repareren, een deur maken die eruit is gereden.’ Robert Brugman: ‘Dat vinden de medewerkers juist leuk. Het maakt PostNL bovendien een interessante en strategisch belangrijke klant voor ons. Met al die locaties, verspreid over het land, en zoveel kleine meldingen, verdicht ons netwerk zich weer verder en kunnen we ook andere landelijke klanten met veel locaties weer beter bedienen.’ !

Met eigen mensen

PostNL wil meer

boodschappen gaan bezorgen en heeft

daarom een speciale foodbox ontwikkeld voor gekoelde en

zelfs diepgevroren etenswaren.

Voor steeds meer

webwinkels bezorgt

PostNL nog dezelfde dag, of op verzoek ’s avonds, op een

andere dag of zelfs op zondag.

PostNL vindt het een sterk punt dat Facilicom de uitvoering zoveel mogelijk met eigen mensen doet. Jody Ligtenberg: ‘En ze hebben ook nog eens de ambitie om daarin steeds verder te gaan. Dat is belangrijk, omdat je dan als leverancier de kwaliteit beter kan bewaken dan wanneer alles met onderaannemers wordt gedaan. Dat merken we ook.’ Robert Brugman is inmiddels bezig om het tuin- en terreinonderhoud bij eigen mensen is onder te brengen. ‘Zo doen we dat al voor KPN, maar het werk hier is toch anders, dus doen we dat niet in één keer.’ Carolien van Leeuwen is een voorstander van het combineren van functies. ‘Dat is voor ons prettig, want wij hebben liever dat er één

ROBERT BRUGMAN: HET

MAAKT POSTNL BOVENDIEN EEN INTERESSANTE EN STRATEGISCH BELANGRIJKE KLANT VOOR ONS’

1 | 2016

Facilitair!

29

Beeldverhaal! Sinds 2013 is Facilicom verantwoordelijk voor de facilitaire dienstverlening, het bouwkundige onderhoud én het technisch onderhoud van zo’n 1.400 ‘technische objecten’ van KPN. Een team van zo’n 200 medewerkers zorgt ervoor dat het netwerk 24/7 in de lucht kan blijven en doet dat steeds efficiënter en effectiever door taken en functies te combineren en te integreren. Een beeldverhaal in veertien foto’s op facilitaironline.nl

30

1 | 2016

Facilitair!

1 | 2016

Facilitair!

31

Netwerkorganisatie Hard en soft services integreren en zo veel mogelijk door eigen mensen laten uitvoeren: Facilicom Solutions doet dat ook voor klanten met veel locaties in het land. Het gaat alles bij elkaar om duizenden locaties: winkels, kantoren, scholen, industriële locaties, infrastructurele objecten en technische objecten. Het netwerk verdicht zich steeds verder, komende maanden komen er weer twee klanten bij, samen goed voor honderden vestigingen. De verdergaande verdichting maakt de dienstverlening weer efficiënter en effectiever. Taken en functies worden bovendien meer en meer gecombineerd en de logistiek wordt slimmer gemaakt, en dat scheelt dus ook nog eens ritten, tijd en kosten. Op deze pagina is de ‘netwerkorganisatie’ van Facilicom Solutions in kaart gebracht.

Groningen Leeuwarden

Heerenveen

Emmen

Zwolle Amsterdam

Apeldoorn Utrecht

Den Haag

Rotterdam

Breda Goes Eindhoven

Maastricht

32

1 | 2016

Facilitair!

fastforward! Wilde ideeën, mooie plannen en concrete initiatieven die de toekomst dichterbij brengen

>> Het Deense eiland Samsø is al jaren energieneutraal, maar wordt nu links

ingehaald door El Hierro. De vijf windmolens op het Canarische eiland produceren sinds afgelopen zomer niet alleen voldoende elektriciteit voor bewoners en toeristen, maar drijven ook drie ontziltingsinstallaties aan. Er is

straks zoveel groene stroom dat het eiland kan overschakelen op alleen nog

elektrische auto’s. De plotselinge overvloed aan zoet water moet de (biologische) landbouw een krachtige

impuls geven >> Amsterdam krijgt binnenkort een wisselaccusysteem voor elektrische scooters. Initiatiefnemer is het Taiwanese bedrijf Gogoro, dat al zo’n systeem heeft opgezet in Tapei, waar nu

negentig wisselstations zijn. Een abonnement op de wisselaccu’s kost daar 30 dollar per maand. Als de proef in Amsterdam slaagt volgen in de tweede helft van dit jaar andere Nederlandse steden >> IBM denkt de Wet van Moore te kunnen verslaan met

chips met transistors van koolstof ­nano­buisjes. Chips van siliconen kunnen bijna niet meer kleiner, dus een nieuw materiaal is ook nodig. De nanobuisjes van IBM zijn tien keer zo dun als de dunste transistor nu,

kunnen veel sneller rekenen en ­gebruiken minder elektriciteit. In 2020 moet de techniek commercieel zijn te gebruiken. De researchers van ‘Big Blue’ zijn hier overigens al sinds 1998 mee bezig. >> Om de bestaande

infrastructuur niet verder te belasten is er een apart netwerk nodig voor het

Internet of Things. KPN heeft inmiddels zo’n ­LoRa-­netwerk gelanceerd voor Rotterdam en Den Haag en hoopt eind 2016 een landelijke dekking te hebben. Amsterdam was er echter als eerste bij met een gratis open source-netwerk, geïnitieerd door The Things Network en m ­ iddels crowdfundig gefinancieerd. LoRa staat voor Long Range Radio >> Los Angeles krijgt lantaarn­palen die echt

slim zijn. Verspreid over de stad komen er in totaal 500 lantaarnpalen die meteen basis­stations zijn voor een 4G LTE-netwerk. Dat moet leiden tot een veel betrouwbaarder n ­ etwerk dat ook in de lucht blijft bij rampen zoals The Big One, die grote aardbeving waar Los Angeles voor moet

vrezen. De eerste honderd Smart Poles, overigens een product van Philips, zijn inmiddels geplaatst. Alle andere lantaarnpalen worden verbonden

met het Internet of Things zodat ze op afstand aan en uit zijn te zetten en zelf gaan piepen als ze het niet meer doen <<

1 | 2016

Facilitair!

33

Whatsupp! Leuke gadgets, handige apps en meer

NIEUWSAPP

NEWS VAN APPLE

MUZIEK

ECHTE KRAKERS

B

ij muziekdiensten hoor je vrijwel alleen liedjes van de laatste paar decennia. Maar er werd natuurlijk ook al vóór 1960 muziek gemaakt. Het Amerikaanse UCSB Cylinder Audio Archive biedt een uitgebreide b ­ ibliotheek met liedjes die eind 19e en begin 20e eeuw zijn vastgelegd op wasrollen. Het gaat vooralsnog om zo’n 10.000 opnames die op genre, ­instrument of etnische achtergrond zijn gerubriceerd. De site heeft zelfs thematische afspeellijsten. Amerikanen zijn van oudsher zuinig op dit erfgoed, en terecht. Maar het is ook voor Europeanen interessant, want het gaat vaak om liedjes die mensen meenamen uit hun (meestal Europese) thuisland. Bovendien laten artiesten als Bob Dylan, Tom Waits en Bruce Springsteen, maar ook hipsters als Ben Caplan en Father John Misty zich voortdurend inspireren door deze muziek. Nu kan iedereen bij de bron. Luisteren en ­downloaden van al deze ‘krakers’ is gratis. !

 Kijk op cylinders.library.ucsb.edu

WHAT TO WEAR

BAMBOE-KLEDING

D

e voetafdruk van katoen is enorm omdat er bij de kweek enorm veel water en pesticiden nodig zijn. Brandnetels, vlas en hennep gooiden altijd al hoge ogen als alternatieven, maar nu rukt bamboe opeens op. Bamboe groeit enorm snel, heeft maar weinig water nodig en nauwelijks pesticiden, en neemt ook nog eens vijf keer zoveel CO2 op als katoen. De praktijk wijst uit dat alle jubelverhalen van de bamboe-fans kloppen: bamboe-kleding voelt zacht als zijde, zit erg comfortabel en reguleert de vochthuishouding van het lichaam veel beter. Het materiaal is ook nog eens anti-­ bacterieel en is daarmee uitermate geschikt voor onderkleding. Ook mooi meegenomen: strijken is amper nodig. Een aanbieder die stevig aan de weg timmert met ­ondergoed voor mannen is bamigo.nl, de onlineshop van greendaddy.nl biedt ook kleding voor vrouwen en ­badhanddoeken, die overigens wel nog voor 25 procent van ­bio-katoen zijn gemaakt, hoofdkussens en d ­ ekbedden. !

34

1 | 2016

Facilitair!

S

lecht nieuws: de gratis nieuwsapp Zite is opgekocht door Flipboard en uit de lucht gehaald. Jammer, want Flipboard is toch een beetje terug naar de jaren ’50: het is alsof je door een magazine zit te bladeren, dus niet echt internet. Bezitters van een iPhone kunnen echter uitwijken naar Apple News: dat is wel gemaakt op snel door het nieuwsaanbod scrollen. Apple News is vooralsnog alleen beschikbaar in de VS, maar dat is makkelijk te omzeilen. Installeer iOS 9, ga naar Instellingen, kies Taal en regio en zet de regio op ‘Verenigde Staten’. Even herstarten en als een wonder verschijnt Apple News tussen je apps. Waar Flipboard tegenwoordig wordt overspoeld door opdringerige commerciële boodschappen tussen de berichten, bevat Apple News vooralsnog weinig advertenties. En de app is toch gewoon gratis. Dat is dus eigenlijk weer heel goed nieuws. !

ZELFHULPBOEK

NIET VOOR SUKKELS

W

e hebben het nu al jaren drukdrukdruk. En dat is natuurlijk niet gezond. De ­Amerikaanse bedrijfs­psycholoog Tony Crabbe probeert ons te helpen met zijn boek ‘How to thrive in a world of too much busy’. NRC schreef erover en de kop van het artikel ging viral: ‘Alleen sukkels hebben het druk.’ Busy is een zelfhulpboek, maar wel geschreven vanuit de oprechte zorg dat het almaar druk zijn niet h ­ oudbaar is, het werk niet ten goede komt en mensen het gevoel geeft dat ze voortdurend falen. ­Adviezen van Crabbe: stop met time management, stop met zo productief te zijn, stop met het rechtvaardigen van het eeuwig maar druk zijn, en stop met het hebben van zoveel vrienden (op de sociale media). Zinnige adviezen, zo lijkt het. Nu alleen nog een gaatje vinden om het boek te lezen. !  Lees meer over ‘Busy’ op tonycrabbe.com

COMFORTABILITY

EINDELIJK EEN SLIM HUIS

MEUBILAIR

GOEDE WERKHOUDING

M

et de Altwork Station krijgt het begrip ‘werk­houding’ opeens een heel andere lading. Want met deze stoel kun je staand, zittend, maar ook liggend je werk doen: het computerscherm beweegt mee. De stoel is ontworpen voor mensen die hele dag achter het scherm zitten, zoals ontwerpers, professionele beleggers en technische schrijvers. WIRED was enthousiast, en mensen die de stoel mochten testen, vonden het jammer dat ze hem weer moesten inleveren. Het bedieningspaneel voor de stoel is mooi weggewerkt in het werkblad, er zijn speciale magneetjes om toetsenbord en muis aan het blad te hechten en Altwork komt binnenkort zelfs met een goede oplossing voor je koffie. De prijs kan wel een beetje gevoelig liggen: 3.900 dollar voor early adopters, later 5.900 dollar. Maar daarvoor heb je wel een ­complete, en uiterst compacte, werkplek. !

D

e winkels liggen vol met intelligente thermostaten, überhippe rook­ melders en must have slimme lampen. Maar thuisautomatisering is pas echt handig als alles via één app is te bedienen. En is pas echt slim als al die apparaten met elkaar gaan samenwerken. Daar bestaat nu eindelijk een systeem voor. Niet ­ontwikkeld bij Apple of Google, maar bij Trigion. Onder de merknaam Comfortability biedt Trigion sinds kort vier pakketten met slimme stekkers, deur/raamcontacten, bewegingssensors, rookmelders, watermelders, Philips Hue lampen en camera’s. Alles kan eenvoudig worden aan­gesloten op de meegeleverde hub. Ook andere slimme apparaten, zoals de Nest, zijn te pairen, want de hub werkt met alle netwerkprotocollen, zelfs 4G. Vanuit de gratis app is alles op afstand te monitoren en te besturen. Het systeem is zelflerend, ­bovendien zijn apparaten en sensoren te programmeren volgens het if this, then that-principe. Comfortability is handig voor thuis, een uitkomst voor het ondersteunen van ouderen die langer thuis willen wonen, én een slimme oplossing voor de filialen van retailketens. De aanschafprijs voldoe je in drie jaar en begint bij een kleine 11 euro per maand. En daarvoor heb je ook nog eens continu de AlarmServiceCentrale van Trigion als achterwacht. Slim! !  Kijk voor meer informatie op trigion.comfortability.nl

 Kijk op altwork.com

MAALTIJDBOXEN

LEKKER LOKAAL

W

illem & Drees voorziet al enkele jaren supermarkten van verse lokale producten. Najaar 2014 is het bedrijf ook begonnen met maaltijdboxen die inmiddels landelijk worden bezorgd (op de Waddeneilanden en Zeeuws-Vlaanderen na). Er is geen enkele verplichting: je kunt ook eenmalig een box afnemen, kiezen voor een maaltijdbox plus recept, of zelf een box samenstellen met lekkere lokale producten. Het assortiment is behoorlijk compleet met groente, fruit, lekkere sapjes, wat bier, jam, vlees, boter, melk, yoghurt, kaas en zelfs goed brood (van Menno, onder andere) om zelf af te bakken. Bij elk product is de herkomst vermeld. Alles is Nederlands, vers en dus van het seizoen, ambachtelijk geproduceerd en vaak bio. De box wordt naar keuze vrijdag(avond) of zaterdag bezorgd, dus precies op tijd voor weekendkoks die in de weer willen met spruiten op stam, rammanas, Toscaanse palmkool, topinamboer of Blue d’Artois-aardappelen, die ganzenrillete lekker vinden of graag kokerellen met ganzenborst, en het leuk vinden om toe een exotisch kaasje te presenteren van Hollandse makelij. !

1 | 2016

Facilitair!

35

Er valt veel winst te behalen met PPS-constructies. Maar dan moeten opdrachtgever en opdrachtnemer goed samenwerken. Daar komt wel wat bij kijken. Het denken in PPS is relatief nieuw en ontwikkelt zich nog. Er zijn nog niet zoveel complexe contracten die al lang lopen. Last but not least zijn er grote verschillen tussen publieke en private organisaties. In het Platform Professionals in PPS willen zo’n dertig grote partijen van elkaar leren en het samenwerken verbeteren.

Winst

behalen met PPSconstructies André Salomonson van PPS Netwerk

36

1 | 2016

Facilitair!

D

e Rijksoverheid heeft tot nu toe negentien infrastructurele projecten en twaalf huis­ vestingsprojecten in PPS aanbesteed. Dat zijn er niet zo veel, maar het gaat wel altijd om grote en complexe opdrachten. Belangrijk kenmerk van PPS-contracten is de looptijd van doorgaans twintig tot dertig jaar. Het is een van de sterke punten van deze vorm van aanbesteding: door deze constructie wordt bij de bouw rekening gehouden met de exploitatie. De overheid krijgt daardoor een veel duurzamere oplossing. Maar dat werkt alleen als opdrachtgever en opdrachtnemer ook in de exploitatiefase hecht samenwerken en goed weten om te gaan met wijzigingen en veranderende omstandigheden. Dit nieuwe samenwerken is nog sterk in ontwikkeling.

Kritisch rapport ‘Het is belangrijk dat deelnemers in DBFMO-projecten kunnen omgaan met verandering, omdat veranderingen onvermijdelijk zijn bij een 25- tot 30-jarige contractperiode.’ Het is een citaat uit ‘Contractmanagement bij DBFMO-projecten’ een rapport van de Algemene Rekenkamer uit 2013 (zie kader). Het rapport is kritisch. Uit analyse van internationale onderzoeken blijkt dat ‘de uitvoering van projecten niet zonder meer succesvol verloopt’. Dat blijkt ook uit de vijf Nederlandse projec-

ten die de Rekenkamer destijds heeft onderzocht. Het instituut legt de verantwoordelijkheid daarvoor overigens vooral bij de overheid. Boetes en kortingen worden niet altijd toegepast, prestaties van consortia worden niet altijd optimaal gemonitord, en wijzigingen leiden nogal eens tot hoge kosten, vooral bij huisvestingsprojecten, en wel ‘omdat gebruikers vaak andere dingen willen dan is afgesproken in het contract’.

Complexe omgeving Het platform Professionals in PPS wil de samenwerking bij dit soort projecten ontwikkelen. Het platform, dat op 2 juli vorig jaar het licht zag, telt inmiddels zo’n dertig leden. Bijna alle grote partijen hebben zich aangesloten. André Salomonson van Reset Management en PPS Netwerk is zo’n tweeënhalf jaar lang bezig geweest om het platform op te zetten. De bestuurskundige, afgestudeerd in verandermanagement, is gespecialiseerd in het organiseren en realiseren van gewenst gedrag in complexe omgevingen. ‘Bij PPS en DBFMO gebeurt iets wat we helemaal nog niet kennen: samenwerken in een omgeving die niet alleen complex is, maar waarbij ook nog twee verschillende systemen, publiek en privaat, recht tegenover elkaar staan.’

Verschillen overbruggen

‘Bij PPS draait alles om goed samenwerken’ Facilicom is al vanaf het begin betrokken bij het Platform Professionals in PPS en is ook lid van de zogeheten Kerngroep. Bas Niese, directeur DBFMO/PPS bij Facilicom: ‘Op de site van het platform zeggen we dat we willen samen werken aan samenwerken. Daar draait het namelijk allemaal om, zeker bij PPS-projecten: om goed samenwerken. Dat is in de loop der jaren wel een beetje ondergesneeuwd geraakt. Bij tenders en contractvorming is steeds meer aandacht gekomen voor de feitelijke, juridische kant. Dat zag je ook bij PPS, in de beginjaren konden we alleen met elkaar praten of bellen voor een aanvullende vraag als er een jurist bij aanwezig was. Toen was niet alleen het contract volledig dichtgetimmerd, maar ook het proces. Natuurlijk is het belangrijk dat alles goed op papier staat, maar het contract valt of staat met de manier waarop al die afspraken worden uitgevoerd. Opdrachtgever en opdrachtnemer hebben daarin een gezamenlijk belang. Als je dat onderkent en daar samen aan durft te werken, dan kun je dat gezamenlijke belang natuurlijk veel beter dienen.’ Het mooie, vindt hij, is dat het platform een initiatief is van markt en overheid samen. ‘De twee werelden hebben zich samen tot doel gesteld om samenwerkingen te verbeteren. Dat vind ik heel krachtig. Dat betekent dat zowel het Rijksvastgoedbedrijf als de marktpartijen het doel centraal stellen: tot een heel goed project komen.’ Met een goede dialoogfase wordt bovendien een stevige basis gelegd voor een goede exploitatie. ‘Als je de risico’s goed met elkaar bespreekt en verdeelt, krijg je een goed contract. Maar bovendien worden die openheid en dat goede overleg in de dialoogfase doorgaans ook vertaald naar de uitvoering. Met een goede samenwerking in de dialoog leg je ook de basis voor een goede samenwerking in de exploitatie. Dan krijg je dus een gebouw dat goed functioneert en efficiënt wordt geëxploiteerd, met een tevreden opdrachtgever én een tevreden opdrachtnemer.’

Publieke en private organisaties werken heel verschillend. ‘Het gaat erom die verschillen te overbruggen. Besluitvorming is in het private systeem een moment, maar in het publieke systeem een proces. Dus daar moet je goede afspraken over maken. Het private systeem werkt volgens de wet, het publieke systeem volgt de wet eveneens, maar bewaakt ook de wet. In het publieke systeem wordt iedereen gelijkwaardig behandeld, in het private systeem wil iedereen net iets beter zijn dan de ander. Publieke organisaties zijn goed in het scheppen van condities, private partijen juist weer in het realiseren. Er zitten fundamentele verschillen op al die systeemkenmerken. Dat verander je niet. Dus moet je bruggen slaan.’

seert. Besluitvorming bij consent kan daarbij helpen, bijvoorbeeld: net zo lang doorgaan totdat niemand meer een beargumenteerd bezwaar heeft. Als je daarin slaagt, kun je de meerwaarde halen uit de samenwerking.’

Besluitvorming

Co-ouderschap

Hoewel PPS een samenwerkingsmodel is, blijft natuurlijk altijd het verschil tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. ‘Ze werken wel samen, maar zijn niet één team. Dat is moeilijk. In een team kan de leider uiteindelijk de knoop doorhakken, maar hier kan dat niet. Zo kunnen veel van de verwachtingen die je normaal hebt in een team, hier niet worden ingevuld. Het is belangrijk dat beide partijen dat erkennen. Het is noodzakelijk om continu in dialoog met elkaar te blijven over de verschillen die er zijn, en hoe die te overbruggen. Een voorbeeld daarvan is de manier waarop je besluitvorming organi-

Hij is niet bezig met specifieke contracten, hij kijkt alleen maar naar het proces. ‘Dit is een organisatievraagstuk.’ Vaak wordt gezegd dat een PPS is te vergelijken met een huwelijk. Dat vindt hij geen goede metafoor. ‘In een huwelijk is de verbindende factor liefde, en dat is een factor die niet rationeel is, maar emotioneel. Samenwerken tussen organisaties is wel rationeel. Een PPS-samenwerking laat zich veel beter vergelijken met co-ouderschap, met hoe gescheiden ouders samen moeten zorgen voor iets dat ze heel dierbaar is: een kind. Alles wat eerder in het huwelijk vanzelf ging, gaat dan opeens

1 | 2016

Facilitair!

37

niet meer vanzelf. Dus moet je over alles afspraken maken: wanneer je iets doet, hoe je iets doet. Dat is ontzettend complex. Zo gaat het ook bij organisaties die met elkaar moeten samenwerken.’

Constante worsteling PPS draait om een fundamenteel andere manier van werken en denken. ‘PPS gaat over levenscyclusdenken, adaptiviteit, innovatie, duurzamer werken, continuïteit. Dat betekent dat de publieke opdrachtgever een andere rol krijgt, en dat marktpartijen moeten samenwerken en tot een andere verhouding tot elkaar moeten komen. Die rollen zijn nieuw en daar zijn we nog niet aan gewend. Wat betekent professioneel opdrachtgeverschap? Hoe ga je om met risico’s? Hoe organiseer je in een volwassen dialoog risico-overdracht en risico-aanvaarding? Welke risico’s kun je wel bij private opdrachtnemers leggen, en welke niet? Dat is een constante ontwikkeling, maar ook een constante worsteling. Want hoe ga je om met interpretatieverschillen als je tegelijkertijd weet dat je nog 25 jaar met iemand om tafel zit?’

De Rekenkamer over PPS en DBFMO Het rapport ‘Contractmanagement bij DBFMO-projecten’ van de Algemene Rekenkamer is positief over aanbesteden in PPS of DBFMO. Dat kan namelijk ‘ten opzichte van andere contractvormen een meerwaarde opleveren in tijd, geld en kwaliteit. Daarnaast biedt DBFMO tijdens de hele contractduur ook mogelijkheden om te komen tot een kleinere overheid en om het Rijk te ontzorgen.’ Bouw en exploitatie worden duurzamer. ‘Door het feit dat ontwerp, bouw, financiering, onderhoud en eventueel exploitatie in één contract zijn geïntegreerd, kunnen life cycle-optimalisaties optreden. Een geïntegreerd DBFMO-contract stimuleert private partijen namelijk om bij hun ontwerp ook rekening te houden met de technische uitvoerbaarheid en de consequenties van beheer en onderhoud.’ Er is nog een groot voordeel: ‘De opdrachtgever betaalt de private partij voor een afgesproken niveau van dienstverlening. Hierdoor staat de dienstverlening centraal.’ Maar de rekenmeesters van het Rijk zijn ook kritisch en dan vooral over de overheid zelf. ‘Uit internationaal rekenkameronderzoek blijkt namelijk dat goed contractmanagement cruciaal is om zowel de financiële als de kwalitatieve meerwaarde van een DBFMO-project te behouden tijdens de looptijd van het contract.’ Eigen onderzoek in Nederland bevestigt dat. Een van de conclusies: ‘We zien in de uitvoering dat het contractmanagement bij DBFMO-projecten versterkt kan worden.’ Ook plaatst de Algemene Rekenkamer een kant­ tekening bij de brief van toenmalig minister van Financiën Jan-Kees de Jager in 2012 aan de Tweede Kamer, waarin hij stelde dat PPS de Rijksoverheid (gemeten op dat moment) maar liefst 800 miljoen euro zou opleveren aan voordeel. De Algemene Rekenkamer in het persbericht bij het rapport: ‘Dit is niet een gerealiseerde besparing, maar een voorlopige raming die bovendien gedurende de looptijd nog moet worden gerealiseerd.’ Lees het hele rapport op facilitaironline.nl

38

1 | 2016

Facilitair!

Proceszekerheid Bij een traditionele samenwerking gaat het om het wat en het hoe. Bij een PPS is het ook belangrijk om het te hebben over ‘het hoe van het hoe’, zoals André Salomonson dat noemt. Professionals in PPS kijkt daarom wat de werkende principes of best practices zijn in de markt. Belangrijke onderwerpen zijn planvorming, het organiseren van optimale samenwerkingsvormen en startcondities, het samen goed inrichten van processen, issuemanagement en communicatie en besluitvorming. ‘We kijken of we daar een soort handelingsrepertoire op kunnen ontwikkelen. En dat delen we via overdracht­ sessies, opleidingen en trainingen. Zo helpen we organisaties om dit soort processen goed te organiseren.’ Want dat is de belangrijkste les die hij tot nu toe heeft geleerd: ‘Het gaat constant om het hoe van het hoe, en om proceszekerheid.’ !

Rijkskantoor De Knoop

‘We hebben de lat voor PPS weer wat hoger gelegd’ Pal naast Utrecht Centraal komt in 2018 Rijkskantoor De Knoop. Het pand gaat plaats bieden aan 1.000 rijksambtenaren en een groot vergadercentrum. Samenwerken is een belangrijk criterium bij dit PPS-project. Net als een hoge bezettingsgraad van het pand: R Creators, een samenwerkingsverband van Strukton, Facilicom en Ballast Nedam, moeten daar de voorwaarden voor scheppen.

1 | 2016

Facilitair!

39

D

uurzaam partnerschap, belevingswaarde, gastheerschap, gebruikswaarde en toekomstwaarde. Dat zijn de vijf criteria waarop de inschrijvingen voor De Knoop zijn beoordeeld. Casper Meinders, de vertegenwoordiger van Facilicom in R Creators: ‘Met deze tender hebben we de lat voor PPS weer wat hoger gelegd. Samenwerken was een belangrijk criterium. Niet alleen omdat het contract twintig jaar loopt, ook omdat onze facilitaire organisatie als één team moet gaan samenwerken met de facilitaire organisatie van het Rijkskantoor. Het is voor het eerst in een PPS-aanbesteding dat dienstverlening en samenwerking zo zwaar meewogen. Maar het is ook bijzonder dat duidelijk is gesteld dat project pas succesvol is als de bezettingsgraad heel hoog is. Daar spelen de faciliteiten natuurlijk een belangrijke rol in, en die moeten wij verzorgen.’

Gebruiker als uitgangspunt

CASPER MEINDERS:

‘WE HEBBEN ONS HEEL ERG VERDIEPT IN DE GEBRUIKER, IN ZIJN WENSEN EN BEHOEFTEN, EN HEBBEN DAT VERTAALD NAAR HET ONTWERP’

R Creators heeft de gebruiker als uitgangspunt genomen. ‘We hebben ons heel erg verdiept in de gebruiker, in zijn wensen en behoeften, en hebben dat vertaald naar het ontwerp. Gebouw, interieur en dienstverlening zijn geen losse elementen, maar versterken elkaar. Zo kunnen we mensen ontzorgen en verleiden om naar De Knoop te komen.’ Strukton, Facilicom en Ballast Nedam zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor ontwerp, realisatie, onderhoud en exploitatie. ‘We blijven dus ook alle drie twintig jaar lang betrokken bij het gebouw. We hebben er dus allemaal belang bij dat de exploitatie efficiënt verloopt, want dat komt ten gunste van ieders verdienmodel. We hebben bij elke ontwerp-oplossing dan ook niet gekeken naar de initiële kosten, maar naar de totale kosten over twintig jaar.’

Geen statisch ontwerp Ook de toekomstwaarde woog zwaar mee bij de gunning. ‘Hier hebben we de gunning op gewonnen. Ons ontwerp is niet statisch, het is slechts het vertrekpunt. In de komende twintig jaar kunnen we voortdurend interieur en dienstverlening aanpassen aan de wensen en behoeften die dan leven. Het geheel van gebouw, interieur en dienstverlening is dan ook zeer flexibel. Zo kunnen we ervoor zorgen dat het gebouw geliefd blijft. Dan zijn we gezamenlijk succesvol: het Rijksvastgoedbedrijf heeft dan een goed bezet gebouw, wij leveren een goede dienstverlening en hebben een goed verdienmodel, want daarin telt de beschikbaarheid van het gebouw belangrijk mee.’ Facilicom had een belangrijke rol bij het ontwerp in relatie tot de dienstverlening. ‘Bij elke ontwerp-oplossing hebben we gekeken wat die betekent voor de dienst­ verlening. Maar het werkte net zo goed andersom. We hebben vaak dienstverlening terugvertaald naar het gebouw. De horecavoorzieningen zijn bijvoorbeeld zo

40

1 | 2016

Facilitair!

ontworpen dat we relatief makkelijk kunnen inspelen op veranderende behoeften, wat die toekomstige behoeften ook mogen zijn.’

Rijksambtenaren ‘verleiden’ Voorjaar 2018 moet Rijksgebouw De Knoop er staan. Dan kunnen de 1.000 rijksambtenaren hier aan de slag en kan R Creators beginnen met het ‘verleiden’ van ambtenaren om hier te komen vergaderen. Ze hebben natuurlijk de locatie mee: het vergadercentrum ligt in het hart van Nederland, pal naast Utrecht Centraal. ‘Samen met de opdrachtgever werken we nu ook aan digitale dienstverlening, denk aan een app die realtime infor­ matie geeft over beschikbaarheid van werkplekken en waarmee eenvoudig vergaderplekken zijn te reserveren. In het vergadercentrum komt een aparte ruimte waar mensen die van ver komen of een presentatie moeten houden, zich even kunnen opfrissen, dat hoeven ze dus niet op het toilet te doen. Lunchen vindt niet plaats in de vergaderzalen, maar in de horecavoorzieningen die

allemaal een eigen, aantrekkelijk concept krijgen. Zo hebben we bij elke voorziening en bij elke beslissing gedacht vanuit de gebruiker. Daarmee hebben we de tender gewonnen, en daarmee zullen we straks succesvol zijn in de exploitatie.’ !

Gebruikers: Rijksambtenaren Contractduur: 20 jaar Omvang: 22.500 m2 bvo kantoren, ca. 6000 m2 bvo vergader- en congresruimte Aantal medewerkers: 1.000 werkplekken en 1.000 vergaderplekken Diensten: ontwerp, realisatie, onderhoud, alle facilitaire diensten, facilitymanagement en exploitatiemanagement Partners: Strukton, Facilicom Services Group, Ballast Nedam, CEPEZED Architecten, Fokkema en Partners, Rijnboutt.

1 | 2016

Facilitair!

41

PPS Gerechtsgebouw Breda

‘De dienstverlening scoorde 9 op een schaal van 10’ In 2018 krijgt Breda een nieuw gerechtsgebouw. Het gebouw in het Stationskwartier biedt dan onderdak aan de Rechtbank, het Openbaar Ministerie en de Raad voor de Kinderbescherming. Consortium InBalans, bestaande uit Facilicom, Visser & Smit Bouw en HOMIJ Technische Installaties, moest met het ontwerp zowel een gezaghebbend als toegankelijk gebouw realiseren, ondanks de zeer hoge beveiligingseisen. Tegelijkertijd moesten ze goed scoren in klantgerichtheid, samenwerking en flexibiliteit.

42

1 | 2016

Facilitair!

H

et is het grootste PPS-project dat Facilicom op dit moment in portefeuille heeft, zowel in omzet, in vierkante meters als in dienstenaanbod. Het was zelfs zo groot dat Facilicom er niet als single party op heeft ingeschreven. ‘Bovendien vraagt het realiseren van een gerechtsgebouw om heel specifieke deskundigheid, daarom hebben we de samenwerking gezocht met gespecialiseerde partners,’ vertelt Arjon Aalbers van FFS. Maar ze doen wel alles bewust samen. ‘Facilicom is voor 35 procent aandeelhouder. De drie partners delen alle kansen en risico’s met elkaar: in het ontwerp, in de bouw en in de exploitatie. Dat garandeert dat we ook bij

dit gebouw ontwerpen en bouwen met het oog op de exploitatie in ieders belang.’

Een complexe opdracht Het gaat om een complexe opdracht. ‘Er worden enorm hoge eisen gesteld aan de beveiliging, zowel bouwkundig, elektronisch als organisatorisch. Dan komen er elke dag in zo’n gerechtsgebouw ook nog eens drie stromen samen: medewerkers, (publieke) bezoekers en voorgeleiden/verdachten. Het is een grote uitdaging om het gebouw daarop te ontwerpen en een goede logistiek in en rond het gebouw te creëren. Het stelt bovendien hoge eisen aan de dienstverlening, zowel in de beveiliging als in de omgang met de verschillende groepen.’

Servicehosts en gemaksdiensten Gebruikers: Rechtbank, Openbaar Ministerie en Raad voor de Kinderbescherming Contractduur: 30 jaar Omvang: gebouw 33.000 m2 bvo, parkeergarage 9.000 m2 bvo, park en entreeplein 10.000 m2 bvo Aantal medewerkers: 900 Diensten: alle facilitaire diensten en voorzieningen inclusief beveiliging, schoonmaak, catering, facility management en onderhoud Partners: Visser & Smit Bouw, HOMIJ Technische installaties, Macquarie (financiering), Architecten Cie. en Sevil Peach

De samenwerking tussen de drie partners scoorde goed bij de aanbesteding. De flexibiliteit van het gebouw en de dienstverlening werd zeer geapprecieerd. Maar InBalans gooide helemaal hoge ogen met het dienstverleningsconcept. ‘We hebben in dienstverlening een 9 gescoord uit 10. Dat is bijzonder hoog.’ In het gebouw komen straks servicehosts te werken. ‘Medewerkers met een vast werkgebied die daar een combinatie van taken verrichten. Dat bevordert de kwaliteit van de dienstverlening en de beleving onder de gebruikers en het is bovendien veiliger omdat er niet steeds allerlei mensen het gebouw in of een afdeling op hoeven.’ Ook krijgen gebruikers een eigen app. ‘Daarmee kunnen ze het licht

1 | 2016

Facilitair!

43

ARJON AALBERS:

en het klimaat bedienen, maar ook storingen melden, vragen stellen en bijvoorbeeld een lunch bestellen.’ Verder komen er tal van gemaksdiensten. ‘De gebruikers maken vaak lange dagen en moeten zich vooral focussen op hun belangrijke maatschappelijke taak. Dus gaan wij ze ontlasten. Een toga stomen, een privé-pakketje verzenden, bloemen en gebak bestellen? Dat doen wij voor ze. We bieden zelfs een sportprogramma aan.’

De dynamiek van het gebouw De bouw start in het voorjaar van 2016. Het ontwerpteam is nu druk bezig met het uitwerken van het ontwerp. In deze fase zijn al vijf mensen uit de exploitatie betrokken: zowel op facilitair gebied als vanuit bouwkundig en installatietechnisch onderhoud. ‘Elke beslissing in het gebouwontwerp en de vele technische systemen heeft zijn weerslag op de exploitatie. Het is dus belangrijk om alle beslissingen samen te nemen. Zo

44

1 | 2016

Facilitair!

‘DE GEBRUIKERS MAKEN VAAK LANGE DAGEN EN MOETEN ZICH VOORAL FOCUSSEN OP HUN BELANGRIJKE MAATSCHAPPELIJKE TAAK. DUS GAAN WIJ ZE ONTLASTEN’

komen we steeds tot de beste oplossing.’ De podia in de zittingszalen krijgen een houten afwerking die de architect passend vond bij de statuur van een zittingszaal. Maar er worden wel uitwisselbare houten vloertegels gebruikt, zodat het onderhoud ook elders kan plaatsvinden en de zittingszalen altijd beschikbaar zijn. ‘Zo is het hele ontwerp gemaakt. We zijn niet alleen gaan denken vanuit dienstverlening, maar hebben vooral eerst gekeken naar de wensen en behoeften van de gebruiker, de specifieke primaire processen, naar de omgeving, en naar de dynamiek in het gebouw. Daar hebben we ons plan op gemaakt.’ !

Soepel samenwerken met SBM Offshore Eind vorig jaar besloot SBM Offshore het hoofdkantoor te verplaatsen naar Schiphol. In acht weken tijd werd het pand verbouwd. In diezelfde korte tijd moest ook de facilitaire dienstverlening worden opgezet. SBM Offshore en Facilicom zijn samen de uitdaging aangegaan. ‘Dit is denk ik de ideale partnerrelatie.’

T

ot begin vorig jaar had SBM Offshore de facilitaire dienstverlening nog gewoon zelf in beheer. Facilitair manager Margarethe ­­Reijke- van der Pijl had een team van vijf mensen om de circa zeventig leveranciers aan te sturen die nodig waren om het kantoor in Schiedam te runnen. Bij een reorganisatie kwam ook de facilitaire dienst onder de loep te liggen en werd besloten om in één keer alles uit te besteden. ­Verschillende partijen werden uitgenodigd, maar de keuze viel al snel op Facilicom, dat met zijn ­hoofdkantoor de buur is van SBM Offshore. Toen SBM Offshore een half jaar later besloot een nieuw hoofd­ kantoor op te zetten op Schiphol, werd ook daar Facilicom ingeschakeld voor de facilitaire dienst­ verlening. Die opdracht was heel anders. Hier moest de dienstverlening geheel opnieuw worden opgezet.

Nieuw hoofdkantoor Het hoofdkantoor zat voorheen in Schiedam. Daar werden de maandelijkse boardmeetings gehouden. Maar het was duidelijk dat er efficiencyvoordelen vielen te behalen wanneer er gekozen werd voor een inter­ nationale hub. Een onderzoek wees uit dat Schiphol de beste locatie was voor het hoofdkantoor. Daar werd ruimte gehuurd in het bedrijfsverzamelgebouw The Base van Schiphol Real Estate. Op de locatie werken nu 57 mensen, maar er zijn 98 werkplekken en een totale capaciteit voor 125 mensen. Margarethe Reijke-van der Pijl: ‘Er zijn veel boardmeetings. Dat zijn ook de gelegenheden waar afdelingen hun plannen kunnen toelichten. De traffic in het kantoor wordt dan flink verhoogd.’ De locatie Schiphol heeft ook een aanzuigende werking vannwege het centrale karakter. Daarom zijn er ook meer vergaderzalen dan bij een gewoon kantoor.

1 | 2016

Het Nederlandse

SBM Offshore telt zo’n 7.000

medewerkers en is

een wereldspeler in de offshore

energiewinning.

Facilitair!

45

Niet alles open office

Het bedrijf is vooral

bekend van de

productie en

exploitatie van FPSO’s:

Floating Production Storage and

Offloading-

installaties.

FPSO’s zijn installaties

of schepen voor het

winnen, verwerken en

(tijdelijk) opslaan van

olie en gas.

FPSO-schip Turritella

van SBM wordt nu

geschikt gemaakt voor winning op 2.900 meter, een nieuw

diepterecord.

Meer informatie:

www.sbmoffshore.com

Het gebouw heeft veel glas en is ruimtelijk opgezet. Margarethe Reijke-van der Pijl: ‘We willen zo efficiënt mogelijk met de ruimte omgaan, dus hebben we gekozen voor een open office-structuur. De aard van de werkzaamheden verschilt met de Schiedamse locatie, waar veel projectteams samenwerken op één vloer, en waar de engineers grote bureaus nodig hebben om hun tekeningen te kunnen uitvouwen. In Amsterdam is gekozen voor kleinere werkplekken met bureaus waaraan je zowel zittend als staand kunt werken. Voor een goede balans hebben we de open office-structuur gecombineerd met veel meeting facilities’. In Nederland is het inmiddels redelijk gewoon om in een open office-structuur te werken, maar in andere landen en culturen is dat helemaal niet gebruikelijk. ‘Bij SBM Offshore zijn veel nationaliteiten werkzaam. We hebben dus veel aandacht besteed aan de communicatie.’ Het kantoor heeft speciale ruimtes voor video-conferencing. ‘Een gesloten systeem dat we een paar jaar geleden wereldwijd hebben ingevoerd. Dat scheelt veel vlieg­ kilometers. Die investering was snel terugverdiend.’

Een open dialoog In strategische sessies met het management is gevraagd wat ze precies verwachten van het gebouw en hoe ze willen dat het functioneert. Margarethe Reijke-van der Pijl: ‘Naar aanleiding van hun wensen zijn we in een open dialoog met Facilicom gaan bedenken hoe we het hier het beste kunnen aanpakken. Facilicom is al in een vroeg stadium van de bouw erbij betrokken en hier ook komen kijken. Dat heeft geleid tot wat aanpassingen. Zo wordt er standaard vaak gedacht aan een zittende receptioniste. Maar wij hebben besloten dat we dat niet wilden, we wilden een hostess, en bovendien een hostess die staand haar werk doet, daar moest wel de balie aan worden aangepast. Zo hebben we samen bepaald wat hier nodig was, ook op het gebied van dienstverlening. We hebben bovendien samen vastgesteld dat de dienstverlening van een hoger niveau moest zijn. Persoonlijk contact is van groot belang.’

Mensen verwelkomen en verzorgen De hostess heeft een flink takenpakket. Ze is het visitekaartje van SBM Offshore, maar ziet evengoed streng toe op wie er binnenkomt. ‘We hebben ervoor gekozen om niet op alle deuren sloten te doen, mensen

46

1 | 2016

Facilitair!

zijn dus vrij om te gaan en staan waar ze willen als ze eenmaal binnen zijn. Dat betekent wel dat er iemand achter de balie moet staan die precies weet wie er verwacht wordt.’ Zeker voor de buitenlandse bezoekers is ze ook echt een hostess. Soft service manager Daphne Verhart van Facilicom: ‘Ze heet iedereen van harte welkom, verzorgt de gasten, boekt taxi’s, wijst mensen de leuke restaurants in de buurt, en zeker zo belangrijk: ze introduceert de mensen in het gebouw en maakt ze bekend met de gebruiken van de SBM Offshore-afdelingen.’ Bezoekers die van ver komen en nog niet direct in een meeting hoeven, kunnen gebruik maken van het slaapkamertje in het kantoor, of de douche. Daphne Verhart: ‘De hostess wijst ze daarop en zorg ervoor dat er handdoeken en dergelijke klaarliggen. Dat betekent dus wel dat ze proactief moet zijn en moet doorvragen.’

Hostess spil van de dienstverlening Daphne Verhart is twee dagen per week op het kantoor op Schiphol. Daar is bovendien een parttime handyman van Facilicom aanwezig. Facilicom doet verder de schoonmaak, de glasbewassing, de beveiliging, de beplanting, levert sanitaire artikelen, doet de linnenverzorging, is verantwoordelijk voor het onderhoud van de kleine blusmiddelen en doet het technisch beheer. De Facilicom-medewerkers die veel aanwezig zijn maken bovendien deel uit van de BHV-organisatie. Spil van alle facilitaire dienstverlening is de hostess. Bij haar kunnen medewerkers en bezoekers bijvoorbeeld terecht voor office supplies, voor het boeken van vergaderruimtes en voor de banqueting requests. Margarethe Reijke-van der Pijl: ‘Zijn er veel meetings, dan is een goede planning en organisatie belangrijk, en moet er worden opgeschaald. Dan zetten we bijvoorbeeld een tweede hostess in. We zijn nog aan het leren hoe dat werkt. Mocht dat noodzakelijk zijn, dan moeten we daar het contract op aanpassen.’

Elkaar aanvullen Ze zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het totaal­pakket. Margarethe Reijke-van der Pijl: ‘Ik heb met Daphne een uitstekende relatie. We zijn samen verantwoordelijk voor de facilitaire diensten, vullen elkaar daarin aan. We spreken elkaar ook aan waar dat nodig is, er zijn geen enorme hiërarchische verschillen. Als er een belangrijke meeting is lopen we, als dat nodig is, ook met zijn tweeën de kopjes af te ruimen. We hebben allebei die hands on-mentaliteit. Dat is ook waarom het gelukt is en we op Schiphol in zo’n

Daphne Verhart en Margarethe Reijke-van der Pijl

korte tijd dit concept hebben kunnen realiseren. De inbouwtijd was al heel beperkt: acht weken. In die tijd hebben we ook het contract vorm­gegeven en de dienstverlening uitgerold. Dan leer je elkaar wel kennen. We weten precies wat we aan elkaar hebben.’

Samenwerken heeft de toekomst De samenwerking kan bijzonder soepel worden ­genoemd. Margarethe Reijke-van der Pijl: ‘We wisten niet wat het gedrag van de bewoners en bezoekers zou worden. We hebben het dan ook een jaar gegeven. Dit is denk ik de ideale partnerrelatie: we kijken samen hoe het werkt.’ Dat doen ze overigens ook in Schiedam. Margarethe Reijke-van der Pijl: ‘Daar zijn nu minder medewerkers, minder vierkante meters en minder bezoekers. Dat heeft zijn effecten op alle facetten van de dienstverlening.’ Daphne Verhart: ‘We zoeken naar combinaties met Facilicom. We delen nu al de object­ leider schoonmaak, in de toekomst mogelijk de ­handyman.’ Margarethe Reijke-van der Pijl: ‘Daar zit de toekomst: in samenwerkingsverbanden. Bij de panden in Schiedam ligt dat voor de hand, maar je zou die samenwerking ook kunnen zoeken in The Base. Elk bedrijf dat hier zit neemt in principe dezelfde diensten af. Het ligt dus voor de hand om dat te combineren, dat zou een win-win-win zijn voor alle partijen.’ !

1 | 2016

Facilitair!

47

G

om heeft ze vast nog schoongemaakt in de jaren ’60: de kantines en schaft­lokalen die ­bedrijven toen hadden. Gelukkig ziet iedereen allang de meerwaarde van goede ­restauratieve ­voorzieningen. De bedrijfsrestaurants van nu doen met hun ­horeca-achtige ­uitstraling vaak niet onder voor de hippe lunchtentjes in de stad. Ze hebben ook een ­vergelijkbaar assortiment: ­gezonde, duurzame en ­biologische producten, vaak van lokale leveranciers, en vers en in het zicht bereid. Bedrijfsrestaurants en coffee corners bieden extra werkplekken en zijn dé plek voor ontspannen, ontmoeten en vergaderen, en voor het gastvrij onthalen van bezoekers. Facilicom en Prorest leveren dan ook vrijwel altijd maatwerk, precies passend bij de wensen en behoeften van een organisatie. Zoals het restaurant van ESA-ESTEC, waar elke dag 1.200 warme maaltijden worden geserveerd. Of het restaurant in multi-tennantgebouw Willemswerf, dat op commerciële basis wordt geëxploiteerd. Die ontwikkeling krijgt een nieuwe dimensie met Plato, een heuse brasserie bij verzekeraar a.s.r. in Utrecht. De grijze burcht waarin het bedrijf huisde is op bewonderens­ waardige wijze omgevormd tot een modern pand met veel licht, openheid en ruimte. De bewoners konden al gebruik maken van een coffee corner en een bedrijfsrestaurant, maar nu is er ook Plato. De brasserie is gelegen op de begane grond en is niet alleen een ontmoetingsplek voor de medewerkers van het verzekeringsbedrijf, maar voor iedereen in de omgeving. Plato is dus niet een zaak met een horeca-achtige uitstraling, het is een echte horecazaak. Al die duizenden mensen die werken in het Utrechtse Rijnsweerd of de buurt bezoeken, zijn er welkom. De brasserie is open van 10.00 tot 16.00 uur, op dinsdag en donderdag tot 19.00 uur, en is beschikbaar voor borrel, feest of diner. Er is een heerlijk terras aan een grote vijver. Waar je, bijvoorbeeld, tabouleh-salade kunt eten. Boerenlandbrood met steak tartaar kunt bestellen. Of kunt kiezen uit een pasta, een black angus-hamburger of een visgerecht. Brasserie Plato is in co-creatie ontwikkeld door a.s.r. en Facilicom. Het concept is zo succesvol dat, zeker op vrijdag, reserveren is aanbevolen, zelfs voor de lunch. FMM interviewde Fiona van ’t Hullenaar van a.s.r. en Paul van der Heijden van Facilicom over de wording van Plato. Lees het hele artikel op facilitaironline.nl ! Ga voor meer informatie en reserveren naar brasserieplato.nl

48

1 | 2016

Facilitair!

Een echte horecazaak bij a.s.r.

1 | 2016

Facilitair!

49

verantwoord!

DE RABOBANK HELPEN ENERGIE TE BESPAREN De facilitaire dienstverlening kan een belangrijke bijdrage

bijvoorbeeld, alle energienota’s opgenomen die al die de afzonderlijke Rabo­ banken betalen. De applicatie controleert leveren aan het behalen van de MVO-doelstellingen van of de facturen correct zijn, of de gecontracteerde energievermogens die worden klanten. Met het realiseren van social return en het bieden van vermeld kloppen met wat daadwerkelijk wordt geleverd, en of het bedrag aan gezonde voeding bijvoorbeeld, maar ook met het besparen energiebelasting wel juist is berekend. Het op al die facturen vermelde energievolume op energie. Daar kan Facilicom nu nog meer in betekenen na is meteen de basis voor het in kaart brengen van het energieverbruik van elke de overname van Ploos Energieverlening. Ploos is onder meer afzonderlijke locatie. De applicatie berekent vervolgens automatisch of een locatie heel succesvol bij de Rabobank, een bank die MVO hoog in meer energie verbruikt dan gemiddeld, en hoeveel. Dat is meteen het besparingspohet vaandel heeft staan. tentieel. Omdat van veel meters dagelijks de meetdata binnenkomen, kan Ploos de data bovendien steeds analyseren, afwijkingen signalee overheid heeft tal van meerjaren­afspraken ren en daarop reageren. gemaakt waarin sectoren zich vastleggen op energiebesparing, of officieel: het bevorderen van energie-efficiëntie. In de financiële Wettelijke verplichting dienstverlening doen tien bedrijven mee Bij de Rabobank bezoekt Ploos elk jaar de tien procent aan zo’n Meerjarenafspraak. Een daarvan is de Raboslechtst scorende locaties, kijkt waar het hoge verbruik bank. Om de doelstellingen te halen heeft de bank in door wordt veroorzaakt, en stelt een plan op om het 2002 Ploos Energieverlening ingeschakeld. Het is verbruik terug te dringen. Dat gebeurt overigens niet letterlijk een win-win-win-situatie geworden. De eerste alleen omdat de bank zijn afspraken met de overheid wil wins waren al snel behaald door een kritische check in nakomen of gewoonweg wil besparen op energieverde meterstanden en energienota’s.Aan de volgende bruik en dus kosten, het is ook een wettelijke verplichwin wordt gewerkt: het steeds verder terugdringen ting. Zoals Facilitair! al eerder schreef zijn bedrijven die van het energieverbruik op de honderden locaties meer dan 50.000 kWh per jaar verbruiken verplicht om van de Rabobank: kantoren, bankvestigingen, en alle energiebesparende maatregelen te nemen met een geldautomaten. terugverdientijd van vijf jaar of minder. Bedrijven met een verbruik van meer dan 200.000 kWh per jaar moeten zelfs een actueel energiebesparingsplan klaar Besparingspotentieel hebben liggen. Daar wordt steeds strenger op gecontroEen van de sterke wapens van Ploos is de in eigen leerd. Bedrijven die niet voldoen aan deze wettelijke beheer ontwikkelde webapplicatie ‘Bespaar’. Daarin zijn,

D

50

1 | 2016

Facilitair!

verplichting plegen een milieudelict en kunnen een forse boete krijgen. De Rabobank heeft overigens de lat op eigen initiatief hoger gelegd: besparingsmaatregelen mogen meer kosten, de bank hanteert namelijk een terugverdientijd van zeven jaar.

Het levert geld op Ploos stelt elk jaar voor 10 procent van de locaties een energiebesparingsplan op. Na tien jaar is elke locatie bezocht en kan het bedrijf beginnen aan een nieuwe ronde. Want door voortschrijdende technieken en inzichten is dan bij al die locaties weer meer te besparen. Het doorlopende karakter van het proces ligt ook besloten in de huidige meerjarenafspraak die een looptijd heeft van 2005 tot 2020 en moet leiden tot een energieverbetering van 30 procent. Dankzij de maat­ regelen die Ploos voorstelt, kan de Rabobank aan die doelstelling voldoen: de bank weet het energieverbruik jaar op jaar met meestal 2 procent en soms zelfs veel meer terug te dringen. Dat vergt natuurlijk wel investeringen. Ook daar heeft Ploos een oplossing voor: Zero Budget Sustainabilty. De klant zet het energiebudget vast en laat de betaling verlopen via Ploos. Ploos gebruikt het geld om de energierekening te voldoen én

Beter binnenklimaat, lagere kosten Bij de renovatie van het kantoor van Rabobank Eindhoven-Veldhoven heeft Ploos Energieverlening onder meer het energieverbruik voor het klimatiseren drastisch weten terug te dringen. De vestiging wilde het binnenklimaat verbeteren, en liefst op een duurzame manier. Ploos adviseerde een relatief nieuwe techniek: ionisatie. Ionen, zuurstofdeeltjes die elektronisch zijn geladen, breken verontreinigingen in de lucht af en remmen de vermenigvuldiging van bacteriën, schimmels en virussen. Daardoor is er veel minder ventilatie nodig. Door de nieuwe techniek zijn de kosten voor verwarmen, koelen en ventileren in het Eindhovense Rabobank-kantoor gehalveerd. Zeker zo belangrijk: de klachten over de luchtkwaliteit zijn verdwenen. De verwachting is dat dat zich vertaalt in minder ziekteverzuim en een hogere arbeidsproductiviteit, zoals de World Green Building Council stelt. Ook hier gaat het om een investering die al snel geld oplevert: de terugverdientijd van het ionisatiesysteem ligt tussen de drie en vier jaar. te investeren in energiebesparende maatregelen. Ook bij de Rabobank werkt Ploos zo. Dat betekent dat het inschakelen van Ploos het bedrijf in feite niets kost, maar alleen maar oplevert: niet alleen een kleinere footprint, maar op termijn ook een forse besparing in geld. !

Kijk voor meer informatie op ploos-energie.nl. Facilitair! publiceerde eerder het artikel ‘Elk kantoor kan 15 procent energie besparen’, het is nog steeds te lezen op facilitaironline.nl. Daar is ook de Resultatenbrochure 2014 van de Rijksoverheid te vinden over de Meerjarenafspraken 2005-2020. Ook nog steeds actueel: het rapport ‘Health, Wellbeing & Productivity in Offices’ waarin is te lezen dat een gezond binnenklimaat leidt tot een productiviteitsstijging van 11 procent.

1 | 2016

Facilitair!

51

Facilitair! verschijnt ook online. De site biedt nu nog meer nieuws, achtergrondinformatie, links naar relevante sites en actuele en prikkelende blogs. Ook zijn er natuurlijk volop mogelijkheden om feedback te geven op het blad, de blogs en de site. U bent van harte welkom op www.facilitaironline.nl

Lees meer op

www.facilitaironline.nl Updates Fusie EMC en Dell De inkt van de vorige Facilitair! was nog maar amper droog toen Dell bekend maakte EMC te willen overnemen. Dat is inmiddels een feit en daarmee hebben de twee bedrijven hun positie in de IT enorm versterkt. EMC is een belangrijke klant van Facilicom in Nederland, België, Luxemburg, Zwitserland en Oostenrijk en werd in de vorige editie van dit blad uitgebreid geportretteerd. Het artikel ‘Een uniforme dienstverlening van hoog niveau in de hele EMEA’ is nog te lezen op facilitaironline.nl Even OV’en, zo gepiept Contactloos betalen is al gewoon in alle Prorest-restaurants, zoals Facilitair! vorige keer al schreef in het artikel ‘Even lunchen, zo gepiept’ (zie facilitaironline.nl). En dat kan ook met de meeste moderne smartphones. KPN, Vodafone en Translink zijn op 1 januari een proef begonnen met contactloos betalen met de smartphone in het OV. Dat gaat overigens wel anders: de telefoons krijgen een speciale simkaart met NFC-funtionaliteiten. Daarmee is het ook mogelijk om bijvoorbeeld spaarpunten op te slaan op de telefoon. Voedselverspilling ‘Climate Change, Evidence & Causes’ van de National Academy of Sciences uit de VS en de Britse Royal Society legt op bijzonder heldere wijze uit wat er met het klimaat gaande is. Het rapport is overal op internet te vinden. Net als het opmerkelijke manifest ‘Energy Innovations: why we need it and how to get it’ van Bill Gates en 27 andere miljardairs die het goed voor hebben met de wereld (en het helemaal niet vervelend vinden als ze daar ook wat aan kunnen verdienen). De EU wil ondertussen naar een circulaire economie, maar neemt daar erg de tijd voor. Onderdeel van het plan is een halvering van de voedselverspilling, maar wel pas in 2030. Daarmee blijft het ‘Dossier voedselverspilling’ van Facilitair! actueel. Lees het op facilitaironline.nl Blijven lezen? Dat kan met de maandelijkse nieuwsbrief van Facilicom. De nieuwsbrief is een verlengstuk van Facilitair! en facilitaironline.nl en wil verbanden leggen tussen nieuws en bestaande content op de sites van Facilicom en zijn divisies. Dat is voor de redactie ook nieuw. Volg die zoektocht en blijf lezen. Aanmelden kan op facilicom.nl/nieuwsbrief

De extra’s op facilitaironline bij dit nummer • De top 100 van exponentiële organisaties uit het gelijknamige boek van Yuri van Geest. • Het rapport ‘Contractmanagement bij DBFMO-projecten’ van de Algemene Rekenkamer over aanbesteden in PPS of DBFMO. • De Resultatenbrochure 2014 van de Rijksoverheid over het bevorderen van energie-efficientie van 2005-2020. • Het rapport ‘Health, Wellbeing & Productivity in Offices’ van de WorldGBC dat stelt dat een gezond binnenklimaat leidt tot een productiviteitsstijging van 11 procent. • Het portret van singularity-criticaster Nick Bostrom in The New Yorker • Het artikel ‘Singularities and nightmares, extremes of optimism and pessimism about the human future’ van David Brin.