F ry s l â n : i e p e n e n e i g e n Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Begroting 2010

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Begroting 2010

g e d e p u t e e r d e s tat e n 7 september 009

va n

Fryslân

Begroting 2010

Colofon Provincie Fryslân Bezoekadres:

Snekertrekweg 1, Leeuwarden

Postadres:

Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden i: www.fryslan.nl e: provincie: [email protected] t: 058 - 292 59 25 f: 058 - 292 51 25

Afdeling Financiën, planning & control e: [email protected] t: 058-292 56 28

Fryslân:

iepen en eigen

inhoudsopgave Hoofdstuk

Pagina

Foaropwurd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 beleidsbegroting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 1

programmaplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Introductie op het programmaplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

1.1

Programma 1 - Bestuur en veiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

1.2

Programma 2 - Verkeer en vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

1.3

Programma 3 - Wetter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41

1.4

Programma 4 - Milieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

1.5

Programma 5 - Landelijk gebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67

1.6

Programma 6 - Economie, recreatie en toerisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81

1.7

Programma 7 - Sociaal beleid en zorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101

1.8

Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115

1.9

Programma 9 - Ruimte en wonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129

1.10

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10) . . . . . . . . . . . . . . . . . .137

paragrafen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Introductie op de paragrafen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

2.1

Paragraaf 1

- Provinciale heffingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150

2.2

Paragraaf 2

- Weerstandsvermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155

2.3

Paragraaf 3

- Onderhoud kapitaalgoederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

2.4

Paragraaf 4

- Financiering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

2.5

Paragraaf 5

- Verbonden partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177

2.6

Paragraaf 6

- Grondbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

2.7

Paragraaf 7

- Bedrijfsvoering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .188

2.8

Paragraaf 8

- Inhuur externe adviseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201

2.9

Paragraaf 9

- Handhaving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .203

2.10

Paragraaf 10 - Reserve Falcon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208

2.11

Paragraaf 11 - Programmamanagement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211

Inhoudsopgave

5

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Financiële begroting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

Financiële begroting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

3.1

Introductie op de financiële begroting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219

3.2

Ontwikkeling van baten, lasten en vrij aanwendbare reserve . . . . . . . . . . . . . . . . .220

3.3

Overzicht van baten en lasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .236

3.4

Uiteenzetting financiële positie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

Bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .245

6

1

Opgeleverde en onderhanden investeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247

2

Overzicht structurele en tijdelijke budgetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

3

Overzicht tijdelijke en structurele budgetten, conform defInitie BZK . . . . . . . . . . . .255

4

Verloop van de vaste activa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .257

5

Verloop van de reserves, voorzieningen en overlopende passiva . . . . . . . . . . . . . . .259

6

Raming van het EMU-saldo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .263

7

Aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .265

8

Gronden waarop de ramingen in deze begroting zijn gebaseerd . . . . . . . . . . . . . .268

Inhoudsopgave

Foaropwurd Achte Leden fan Provinsjale Steaten, En wêr leit der in begrutting klear! Dit kear giet it om de Begrutting 2010, wer at wy útfiering jouwe oan de plannen út ús Koalysjeakkoart om Fryslân moaier, skjinner en better te meitsjen. It giet dus net om nij belied, mar om de útfiering fan de plannen dêr’t wy it as Deputearre Steaten en Provinsjale Steaten earder al iens oer wurden binne. It is de tredde begrutting yn dit Steatetiidrek. Wy binne op stoom. Tal fan grutte projekten komme yn de faze fan útfiering, wylst der oer in wichtich konvenant as it RSP in akkoart leit mei it Ryk. Ek de ferkeap fan ús oandielen Nuon is rûn en de tiid komt der oan dat wy it rendemint goed beoardielje kinne. Fansels is in begrutting net it plak om werom te sjen nei it ferline, mar ik woe it hjir doch even neame. By de Kadernota 2010 haw wy oanjûn dat takom jier in dynamysk jier wurde sil. Lykwols steane wy no ek midden yn in feroarjende omjouwing. Ik tink oan de hichte fan it provinsjefûns, dat faai stiet. Ik tink ek oan de diskusje oer ús kearntaken, dy’t wy op dit stuit fiere om oan it ein fan dit jier mei ús allen in goed beslút nimme te kinnen. By de finansjele en ekonomyske krisis ha wy as middenbestjoer in kâns om in betroubere partner yn projekten te wêzen en kinne wy mei ús stimulearrings-beliedsinstrumenten de ekonomy oanfiterje. Wy wolle as kolleezje fan Deputearre Steaten mei dizze begrutting in lykwicht fine tusken it útfieren fan ús kearntaken oan de iene kant en in sûn finansjeel perspektyf oan de oare kant. Yn it jier 2010 sille wy sawol oer de hichte fan it provinsjefûns as oer it ferdielmodel tusken de provinsjes ta in nije oerienkomst komme moatte mei it ryksregear. Foar de jierren nei 2010 hinget der in soad ôf fan it resultaat hjirfan. Wy stribje derby nei in provinsje mei in grutte autonomy. Foaral foar in provinsje as Fryslân is der mei ús eigen taal, kultuer en unike lânskip alle reden ta. It is yn dit ljocht dat wy, nei it debat oer de kadernota, de Steaten dizze begrutting oanbiede. Wy sjogge noch genôch mooglikheden om de provinsje better sichtber en werkenber te meitsjen; kânsen om as provinsje yn de takomst mooglik wat minder taken út te fieren, mar dan wol better. In skerpe fokus, in doel dêr’t wy mei ús allen oan wurkje, dat jout tal fan mooglikheden foar de takomst. Lykas sein, it binne wat minder wisse tiden. Spitich, mar foar bestjoerders ek wol moai. Polityk sjoen giet it wer earne oer. Provinsjale Steaten hawwe it oer de takomst, oer ús kearntaken, oer ús bestean, oer it plak foar al ús ynwenners ûnder de sinne yn Fryslân. Út namme fan it Kolleezje fan Deputearre Steaten, Sjoerd Galema Deputearre Finânsjes

Foaropwurd

7

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

inleiding van Kadernota 010 naar begroting 010 Deze Begroting is een nadere uitwerking van de Kadernota 2010 zoals behandeld in uw vergadering van 24 juni jl. In deze begroting is het via het Coalitieakkoord in gang gezette beleid verwerkt, inclusief de uitwerking hiervan in de Kadernota 2010. Met de koersversterkende ambities uit het Coalitieakkoord is in de periode 2010-2013 een bedrag gemoeid van € 200 miljoen. Dit bedrag is min of meer evenredig verdeeld over de thema’s van het Coalitieakkoord: Minsken, Wurk en Omjouwing. Jaarlijks gaat het om een bedrag van € 50 miljoen. Dit bedrag is o.a. bestemd voor (in willekeurige volgorde): • het (versneld) uitvoeren van wegenprojecten in het kader van het MeerjarenProgramma Investeringsprojecten (MPI); • het uitvoeren van het Regionaal Specifiek Pakket Zuiderzeelijn (RSP), o.a het uitvoeren van het programma Duurzame energie en het Friese merenproject; • het stimuleren en faciliteren van de toepassing van duurzame ontwikkeling op basis van het “cradle-to-cradleconcept”; • het uitvoeren van het Provinciaal MeerJareninvesteringsPlan Landelijke Projecten (PMJP), o.a. de verbetering van de leefbaarheid op het platteland, de verbetering van de fysieke leefomgeving, de stimulering van de plattelandseconomie en het versterken van het toeristisch voorzieningenniveau; • het verder uitvoeren van het Cultuurprogramma 2009-2012; • het beperken van de instroom in de jeugdzorg en het invoeren van Centra voor Jeugd en Gezin; • het verhogen van de kwaliteit van het basisonderwijs door het uitvoeren van de nota Boppeslach 2007-2010; • het verder uitvoeren van de Uitvoeringsagenda Streekplan; • het treffen van voorbereidingen met het oog op de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo); • het opstellen en uitvoeren van de beheerplannen in het kader van Natura 2000. uitkomsten behandeling Kadernota 010 In deze Begroting wordt aandacht besteed aan de uitkomsten van het debat dat u op 24 juni 2009 heeft gevoerd over de Kadernota 2010. Dit betreft de volgende punten: • het niet verhogen van de opcenten voor de uitvoering van het Regionaal Specifiek Pakket Zuiderzeelijn (RSP). Dit brengt een herprioritering binnen het programma 2 Verkeer en vervoer met zich mee. Het is niet meer gelukt deze herprioritering binnen deze begroting uit te werken. Over de herprioritering voor 2010 zullen wij nog dit jaar een voorstel aan uw Staten voorleggen. Bovendien wordt de herprioritering betrokken bij de Kadernota 2011; • het realiseren van de reëel gewekte verwachtingen over het Provinciaal MeerJareninvesteringsPlan Landelijke Projecten (PMJP); • subsidieregeling voor jonge boeren; • het krimpdossier; • voor een in te stellen paalrotfonds geen beroep doen op het Falcon-fonds. In de tweede Bestuursrapportage 2009 zullen wij aangeven in hoeverre hiervoor binnen de Begroting 2009 middelen vrijgemaakt kunnen worden;

8

Inleiding

• voor de cofinanciering voor de herstructurering van bedrijventerreinen een bedrag van € 500.000 opnemen in de Begroting 2010. Voor de jaren daarna zullen wij in de Kadernota 2011 een voorstel opnemen; • Opcenten: wij achten het gerechtvaardigd de afspraken over opcenten zoals opgenomen in de begroting 2009 te handhaven. Dit komt neer op een voortzetting van de indexering en een verhoging met vier punten in 2012 voor de dekking van de kapitaallasten die voortvloeien uit de investeringen ten behoeve van de Centrale As. Voor de dekking van de kapitaallasten van de infrastructuurprojecten in het kader van RSP vindt geen verhoging van de opcenten plaats; • Falconcriteria: wij onderschrijven de Falconcriteria zoals bepaald op 19 maart 2008. De voorstellen zoals opgenomen in deze begroting voldoen aan deze criteria; • Duurzame bedrijfsvoering: momenteel wordt een nieuwe nota Bedrijfsvoering voorbereid. In de Kadernota 2011 zal de verdere uitwerking plaatsvinden; • Versnellingsagenda/werkgelegenheidsbevorderende maatregelen; wij hebben bij het Rijk aangedrongen om investeringen in de verkeersinfrastructuur naar voren te halen. Daarnaast gaan wij na in hoeverre investeringen zoals opgenomen in de Kadernota 2010 naar voren gehaald kunnen worden. Deze punten worden nader toegelicht in de betreffende programma’s. moties, amendementen en toezeggingen De hierboven genoemde punten vloeien o.a. voort uit amendementen, moties en toezeggingen met betrekking tot de Kadernota 2010. Naast bovengenoemde punten is bij de aanbiedingsbrief bij deze begroting een overzicht opgenomen waarbij per programma/paragraaf de stand van zaken met betrekking tot de moties, amendementen en toezeggingen, voor zover betrekking hebbend op de begroting 2010, wordt weergegeven. In de toekomst zullen wij de rapportage over de stand van zaken met betrekking tot amendementen, moties en toezeggingen integreren in de bestuursrapportages. actuele ontwikkelingen die van invloed zullen zijn op deze begroting, c.q. wijzigingen van deze begroting met zich mee zullen brengen. toekomstige taken De begroting en de bijbehorende meerjarenramingen zijn sluitend, in de zin dat er in de komende vier jaar dekking is voor de geraamde lasten. Deze begroting geeft echter nog niet een volledig beeld van alle majeure ontwikkelingen die in de komende jaren verwacht worden. Zo is in deze begroting nog niet ingegaan op de mogelijke ontwikkelingen op het gebied van de bestuurlijke verhoudingen: commissie Lodders (2007) en in het verlengde hiervan het Bestuursakkoord Rijk-Provincies 2008-2011, incl. decentralisatieagenda. In het verlengde hiervan bezinnen wij ons op de kerntaken van de provincie. Zoals aangegeven in het plan van aanpak Toekomstige Taken gaat het daarbij in eerste instantie om de principiële vraag welke taken des provincies horen te zijn. Onzekerheden met betrekking tot inkomsten In deze “takendiscussie” houden wij ook rekening met de ophanden zijnde bezui¬nigingen door het Rijk. Deze bezuinigingen resulteren in lagere inkomsten voor de provincies en zullen naar verwachting vanaf 2011 ook aanzienlijke ge¬volgen hebben voor onze provinciebegroting. Zoals bekend heeft het Rijk op grote schaal overheidsbestedingen gedaan om de financiële sector overeind te houden en om de eco¬nomie te stimuleren. Naar verwachting zal de economie in 2010 weer een opgaande lijn vertonen. Op dat moment zal het Rijk de eigen financiën (begrotingstekort, staatsschuld) weer op orde willen brengen. Dit zal ook bezuinigingen voor de

Inleiding

9

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Provincie met zich meebrengen. Deze bezuinigingen zullen o.a. betrekking hebben op het provinciefonds, de belangrijkste inkomstenbron van de Provincie. Op basis van een advies van de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) acht het kabinet het verantwoord om het provinciefonds met ingang van 2011 structureel met € 300 miljoen te verlagen. Over de verdeling van dit bedrag over de provincies wordt naar verwachting pas aan het eind van dit jaar meer bekend. Naast de lagere uitkering uit het Provinciefonds zijn er ook onzekerheden met betrekking tot andere inkomsten. Dit betreft bijvoorbeeld (lagere) bijdragen van het Rijk voor (infrastructurele) projecten, lagere bijdragen van gemeenten voor de uitvoering van projecten, de opbrengsten uit de opcenten van de motorrijtuigenbelasting en de inkomsten uit het vermogen van de Provincie. bezuinigingen Om de financiën van de Provincie Fryslân beheersbaar te houden zijn bezuinigingen vanaf 2011 onvermijdelijk. Over de beheersing van de financiën van de Provincie willen wij met uw Staten afspraken maken. Hiervoor worden momenteel voorstellen ontwikkeld. Daarbij wordt een drietal scenario’s, inclusief financiële consequenties, uitgewerkt. Deze consequenties kunnen zowel betrekking hebben op het bestaande beleid als op de koersversterkende ambities uit het Coalitieakkoord en de Kadernota/Begroting 2010. Bedoelde voorstellen en scenario’s worden behandeld in uw vergadering van 16 december a.s. Ook is in deze begroting nog geen uitwerking opgenomen van de mogelijke gevolgen van het niet verhogen van de provinciale opcenten voor infrastructuurprojecten in het kader van het Regio Specifieke Pakket. Dit brengt een herprioritering binnen het programma Verkeer en vervoer met zich mee. Zoals aangegeven is het niet meer gelukt deze herprioritering binnen deze begroting uit te werken. Over deze herprioritering zullen wij nog dit jaar een voorstel aan uw Staten voorleggen. Daarnaast is in deze begroting nog geen inschatting gemaakt van de gevolgen van de “takendiscussie” voor de provinciale organisatie. Gelijktijdig met de takendiscussie in de Provinciale Staten zullen er in het najaar van 2009 stappen gezet worden om de ontwikkeling van de organisatie hierop aan te laten sluiten. Vanzelfsprekend zullen wij met uw Staten in overleg gaan over de hiervoor genoemde onderwerpen en de hiervoor noodzakelijke wijzigingen van deze begroting. van begroting 010 naar Kadernota 011: integrale afweging door provinciale staten Met de takendiscussie, de lagere inkomsten, de herprioritering binnen het programma Verkeer en vervoer en de bezuinigingen kon in deze begroting dus nog geen rekening worden gehouden. Deze ontwikkelingen zullen vooral vanaf het begrotingsjaar 2011 hun beleidsinhoudelijke en financiële vertaling moeten krijgen. Daarbij is het van belang dat uw Staten in de gelegenheid worden gesteld een integrale afweging te maken tussen beleid en middelen. De Kadernota 2011 is hiervoor het geëigende bestuursdocument. Deze nota heeft als functie uw Staten behulpzaam te zijn bij het stellen van beleidsinhoudelijke en financiële kaders voor de begroting 2011 en bijbehorende meerjarenramingen. Bij de totstandkoming van deze kaders, met daarin o.a. een financieel meerjarenbeeld, worden uw Staten nadrukkelijk betrokken. Binnen de door uw Staten te stellen kaders zullen wij de begroting 2011 en bijbehorende meerjarenramingen opstellen. De Kadernota 2011 zal mede in het teken staan van de verkiezingen voor de Provinciale Staten (2 maart 2011). Na de verkiezingen zullen de nieuwe Staten een nieuw coalitieakkoord opstellen. verdere ontwikkeling planning- en Controlcyclus (p&C-cyclus) p&C-documenten In uw vergadering van 18 maart jl. zijn de notities “Ontwikkeling van de bestuurlijke planning en control” en “Begrotingsregels, Als geld telt” behandeld. In deze notities wordt aangegeven hoe we samen met uw Staten

10

Inleiding

beter invulling willen geven aan de P&C-cyclus en de bestuursdocumenten in deze cyclus. Uitgangspunten zijn transparante P&C-documenten en heldere financiële spelregels. Naar aanleiding van de met u gevoerde discussie worden de beleidsprogramma’s uitgewerkt aan de hand van de drie zogenoemde W-vragen: wat willen we bereiken? wat gaan we daarvoor doen? wat mag het kosten? In de begroting 2010 zijn vier beleidsprogramma’s geheel en één beleidsprogramma deels uitgewerkt op basis van deze W-vragen. De overige vijf programma’s worden nog op basis van de oude structuur gepresenteerd. Met ingang van de begroting 2011 zal de nieuwe opzet voor alle programma’s worden toegepast. De planning- en controldocumenten van onze provincie zullen ook de ko¬mende jaren in ontwikkeling blijven. Daarbij kunt u denken aan het concretiseren, c.q. het SMART-formuleren van de programmadoelstellingen en de samenhang tussen doelen en (financiële) middelen. Dit traject willen wij graag samen met u oppakken. Wij komen hier nog bij u op terug. begrotingsregels De hoofdlijnen van “Begrotingsregels” zijn toegepast in deze Begroting 2010: vereenvoudiging van de toerekening van rentekosten en bedrijfsvoeringskosten aan projecten en thema’s/beleidsvelden, lineair afschrijven van activa, het maken van onderscheid tussen tijdelijke en structurele budgetten, etc. Bovendien zijn de meerjarenramingen bij deze begroting op basis van de beschikbare gegevens zo goed mogelijk geactualiseerd. In het bijzonder de geraamde lasten en dekkingsmiddelen met betrekking tot majeure projecten/programma’s, zijn toegewezen aan de jaren waar deze betrekking op hebben. Op deze manier wordt een beter beeld geschetst van het meerjarige financiële kader. Dit kader wordt jaarlijks via de Kadernota geactualiseerd. De hoofdlijnen van “Begrotingsregels” zullen nader worden uitgewerkt, c.q. toegelicht in de nota Uitvoering begroting. Deze nota zal o.a. kaders bevatten voor budget- en risicobeheersing en het aangaan van (meerjarige) verplichtingen. Momenteel wordt de financiële verordening geactualiseerd. Wij zijn voornemens deze verordening een kapstokfunctie te geven waarin op hoofdlijnen de afspraken met uw Staten over de invulling van de bestuurlijke P&C-cyclus worden vastgelegd. Als nadere uitwerking van deze verordening worden vervolgens afzonderlijke (kaderstellende) nota’s aan uw Staten voorgelegd. Dit betreft naast de nota Uitvoering begroting, de nota Afschrijvingsbeleid, de Legesverordening en de nota Reserves en voorzieningen. De financiële verordening en de afzonderlijke nota’s worden behandeld in uw vergadering van december 2009.

Ontwikkeling van baten en lasten Enkele belangrijke ontwikkelingen in de baten en lasten lichten wij hierna toe. Een uitgebreide toelichting op de ontwikkeling van de baten en lasten is in hoofdstuk 3 opgenomen. provinciefonds In de junicirculaire 2009 van het provinciefonds zijn de afspraken verwerkt die het Rijk, de gemeenten, de provincies en de waterschappen in april 2009, naar aanleiding van het bestuurlijke overleg financiële verhoudingen van 1 april 2009, hebben gemaakt. Deze afspraken betreffen de gevolgen van de huidige economische situatie en het Aanvullend Bestuursakkoord (het door de coalitiepartijen gesloten akkoord van april 2009) voor de financiële verhouding. Zoals wij hiervoor al aangaven acht het Kabinet het verantwoord om op basis van een advies van de Raad voor de Financiële Verhoudingen het provinciefonds met ingang van 2011 structureel met € 300 miljoen te verlagen. Over de verdeling van dit bedrag over de provincies zal naar verwachting aan het einde van dit jaar meer bekend worden. Het exacte aandeel van de provincie Fryslân in deze bezuiniging kan dan ook nog niet worden berekend. Inleiding

11

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

We hebben er daarom voor gekozen in deze begroting nog geen rekening te houden met de lagere uitkering uit het provinciefonds. De algemene uitkering uit het provinciefonds bedraagt in 2010 naar verwachting ruim € 106 miljoen. Ook voor de jaren daarna ramen wij vooralsnog dit bedrag. Opcenten De opcenten op de motorrijtuigenbelasting worden als algemeen dekkingsmiddel in de begroting ingezet. In 2010 ramen wij de opcenten voor een bedrag van ruim € 54 miljoen. De raming in deze begroting is lager dan in de kadernota. Voor de dekking van de RSP infraprojecten was in de kadernota het voorstel opgenomen om de opcenten met in totaal 10 punten te verhogen in de periode 2010-2017. U hebt hierover aangegeven, dat dekking van de RSP infraprojecten in eerste instantie gevonden moet worden door een herprioritering binnen programma 2 Verkeer en vervoer. Een nadere toelichting op de herprioritering is bij programma 2 opgenomen. U hebt aangegeven, dat de opcenten in Fryslân niet boven het landelijke gemiddelde mogen uitstijgen. Het landelijke gemiddelde ligt in 2009 op 77,6 punten. Voor 2010 is dit nog niet bekend. aandelen nuOn De verkoop van de aandelen NUON aan Vattenfall heeft inmiddels zijn beslag bekregen. Op 1 juli 2009 heeft de BV Houdstermaatschappij Falcon ruim € 560 miljoen ontvangen voor de verkoop van 49% van de aandelen. De levering van overige aandelen indt plaats in 3 tranches: 15% wordt geleverd in 2011 en nog eens 15% in 2013, de laatste 21% in 2015. Voor het deel dat formeel nog niet is geleverd wordt een kapitaalvergoeding ontvangen van 2%. Het beheer van het vermogen is tijdelijk ondergebracht bij 2 vermogensbeheerders. BNG Capital Management en Robeco beheren ieder € 250 miljoen. De tijdelijkheid zit hem in het feit dat het vermogensbeheer formeel Europees moet worden aanbesteed. Om vanaf het moment dat de gelden worden ontvangen een goed rendement te kunnen realiseren, is gekozen voor een tijdelijke constructie. Wij gaan in deze begroting uit van een gemiddeld rendement op dit vermogen van 3,5%. Het rendement op het vermogen vormt samen met de dividenduitkering van het netwerkbedrijf van NUON (Alliander) en de kapitaalvergoeding een belangrijke component van de baten in deze begroting, waarmee de begrotingsruimte van € 50 miljoen per jaar in de periode 2010-2013 wordt gerealiseerd. salarissen De salarissen maken deel uit van de bedrijfsvoeringkosten. De ontwikkeling van de salarissen wordt beïnvloed door CAO-ontwikkelingen enerzijds en het toekennen van reguliere periodieke verhogingen e.d. anderzijds. De salariskosten bedragen in 2010 ruim € 57 miljoen. In 2013 zullen de salarissen ongeveer € 62 miljoen bedragen. Hierbij is rekening gehouden met de volgende inschatting van CAO verhogingen: 2009 0,5% en 2010 0,75%. Als gevolg van de economische crisis zullen de pensioenpremies naar verwachting met 1% stijgen voor 2009 en met 2% voor 2010 en verder. Dit betekent een extra last van € 135.000 in 2009 en € 540.000 vanaf 2010 en verder. subsidies, goederen en diensten Aangezien wij vooralsnog geen prijsinflatie zullen ontvangen in het provinciefonds voor de jaren 2009 en 2010, zullen de structurele subsidies en de budgetten voor goederen en diensten hiermee in 2010 niet verhoogd worden.

1

Inleiding

bijdrage rijksagenda In de jaren 2010 en 2011 moeten wij nog € 15,5 miljoen per jaar bijdragen in de Rijksagenda. Voor het jaar 2010 kunnen wij deze bijdrage nog voor de helft ten laste van het investeringsproject A7 brengen. Hierdoor kan dit gedeelte van de rijksbijdrage in latere jaren geactiveerd worden. De overige helft en de bijdrage van 2011 wordt volledig ten laste van de begrotingsruimte van dat jaar gebracht.

samenvatting Hoofdstuk is de financiële begroting Het overzicht van lasten en baten in hoofdstuk 3.3 is het onderdeel waarin is aangegeven tot welke bedragen u ons met het vaststellen van de Begroting 2010 autoriseert. In hoofdstuk 3.3 zijn twee overzichten opgenomen: het eerste overzicht betreft de exploitatie, het tweede overzicht betreft de nieuwe investeringen. Een samenvatting van het exploitatieoverzicht hebben wij in onderstaande tabel opgenomen. De thema’s van het Coalitieakkoord zijn wederom uitgangspunt. Naast de lasten en baten hebben we per beleidsprogramma (hoofdstuk 1) ook het nieuwe beleid in beeld gebracht. lasten, baten en nieuw beleid jaarschijf 010 thema

beleidsprogramma

lasten

baten

010

010

Programma 7 – Sociaal beleid en zorg

64.332

36.873

Programma 8 – Kultuer, taal en ûnderwiis

45.953

180

106.727

56.245

Programma 3 – Wetter

5.740

1.057

Programma 4 – Milieu

15.999

1.006

Programma 5 – Landelijk gebied

69.772

38.368

9.243

879

bedragen x € 1.000 Minsken

Omjouwing

Programma 2 – Verkeer en vervoer

Programma 9 – Ruimte en wonen Wurk

Programma 6 – Economie, recreatie en toerisme

61.542

2.965

De wize wêrop

Programma 1 – Bestuur en veiligheid

11.058

545

Overzicht 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

18.244

219.719

Mutaties reserves

54.874

115.928

6.8

7.768

totaal

Samenvatting

1

Begroting 2010

Fryslân:

Baten per programma 2010 0%

24%

12%

iepen en eigen

Lasten per programma 2010

0% 0% 8%

2% 1%

4%

2%

12%

24%

10%

8% 1% 0% 0%

3% 14%

47%

13%

15%

















Programma 9 – Ruimte en wonen

Programma 9 – Ruimte en wonen

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10)


Mutatie reserves

Mutatie reserves

leeswijzer In hoofdstuk 1 is het programmaplan opgenomen. De negen beleidsprogramma’s en het overzicht algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien treft u hier aan. In elk beleidsprogramma wordt een zo compleet mogelijk beeld gegeven van onze beleidsvoornemens en hun financiële gevolgen. Hoofdstuk 2 bevat de verschillende (deels verplichte) paragrafen. De elf paragrafen lichten de beleidslijnen toe van beheersmatige aspecten met grote financiële invloed, met grote politieke betekenis of van aanzienlijk belang voor de realisatie van beleidsprogramma’s. Het programmaplan en de paragrafen vormen tesamen de beleidsbegroting. Hoofdstuk 3 bevat de financiële begroting. De financiële begroting bestaat uit het overzicht van baten en lasten en een uiteenzetting van de financiële positie met de daarbij behorende toelichtingen. Een uitgebreide leeswijzer voor dit hoofdstuk is in hoofdstuk 3.1 opgenomen. Onderdeel van de financiële begroting is een aantal bijlagen. Daarin zijn onder andere overzichten opgenomen die zijn voorgeschreven door het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV).

1

Samenvatting

Beleidsbegroting

Beleidsbegroting

15

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

1 programmaplan introductie op het programmaplan In het Programmaplan zijn de negen beleidsprogramma’s en het Overzicht Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien opgenomen. In elk beleidsprogramma wordt een zo compleet mogelijk beeld gegeven van onze beleidsvoornemens en hun financiële gevolgen. De indeling van de beleidsprogramma’s is gelijk aan die van de Begroting 2009. In het voorjaar van 2009 is met u gediscussieerd over veranderingen in de opzet van de beleidsprogramma’s. In het kort de veranderingen hier op een rij: - veranderingen die gelden voor alle beleidsprogramma’s; - veranderingen die gelden voor de beleidsprogramma’s die de nieuwe opzet krijgen (programma 2, 3, 4, 7 en deels 8). veranderingen voor alle beleidsprogramma’s We benoemen hierbij een tweetal aandachtspunten: 1.

Beantwoording van de 3-W vragen;

2.

‘SMART’ formuleren.

Met deze aandachtspunten wordt tegemoet gekomen aan uw wens om meer beleidsmatige transparantie te krijgen in de uitvoering van het reguliere en eerder vastgestelde beleid. veranderingen voor de beleidsprogramma’s , , , 7 en deels 8. Insteek van de Begroting 2010 is om een viertal beleidsprogramma’s (programma 2 ‘Verkeer en vervoer’, programma 3 ‘Wetter’ programma 4 Milieu en programma 7 ‘Sociaal beleid en zorg’) en het onderdeel Cultuur van programma 8 volledig uit te werken volgens de nieuwe structuur. De overige 5 programma’s (programma 1, 5, 6, 9, 10 en deels programma 8) worden nog in de oude structuur gepresenteerd in de Begroting 2010. Op basis van de belangrijkste opmerkingen en verbeterpunten uit de discussie die met u is gevoerd, zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd aan de hand waarvan de programma’s 2, 3, 4, 7 en het onderdeel Cultuur van programma 8 zijn ingericht: 1. Bij de formulering en indeling van beleidsvelden wordt de indeling van de betreffende beleidsnota gevolgd. Indien er meerdere beleidsnota’s bestaan binnen een programma wordt per beleidsnota een beleidsveld benoemd; 2. Per beleidsprogramma wordt gestart met een opsomming van nota’s welke door GS dan wel PS zijn vastgesteld (voor de periode 2010- 2013). Tevens wordt per nota aangegeven wat de datum van vaststelling is en wat de looptijd van de vastgestelde nota is; 3. Bij de 2e W-vraag “Wat gaan we daarvoor doen?” wordt een tabel met prestatie-indicatoren opgenomen met daarin aangegeven de nulmeting (stand 2009) en de streefwaarden voor de jaren 2010 – 2013; 4. Per beleidsveld wordt vermeld of het een wettelijke taak betreft dan wel een autonome taak. Daarnaast wordt het volgende per beleidsveld opgenomen:

16

Programmaplan

a. Welke wetgeving van toepassing is; b. Indien een beleidsveld een combinatie betreft van een wettelijke en autonome taak wordt een inschatting (in een percentage uitgedrukt) gegeven voor het jaar 2010 van deze verhouding, onderbouwd met een toelichting van het percentage. 5. In het kader van programmamanagement wordt een aparte paragraaf opgenomen met een opsomming van programma’s inclusief beschikbaar gestelde middelen. De inhoudelijke toelichting op deze programma’s wordt opgenomen bij het betreffende beleidsprogramma. Voor u ligt het resultaat van de verbeteringen van zowel de programma’s volgens de oude structuur als voor de beleidsprogramma’s uitgewerkt volgens de nieuwe structuur. Gesteld kan worden dat het resultaat van de verbeteringen van zowel de oude als van de nieuw opgezette beleidsprogramma’s positief genoemd mag worden. Dat laat onverlet dat we in het komende jaar nog een verdere verbeterslag moeten maken met name op het terrein van bv. SMART- formuleren en het gebruik van prestatie-indicatoren. De indeling van de tabel met de exploitatiecijfers is afgestemd op de tabel zoals deze bij de Bestuursrapportages 2009 wordt gehanteerd. Op programmaniveau is een totaaltabel opgenomen van de lasten en baten met de aansluiting van Begroting 2009 naar Begroting 2010. Per beleidsveld of thema is een uitgebreidere tabel met de 3e W-vraag ‘Wat mag het kosten’ opgenomen. Behalve de exploitatie-uitgaven zijn van de nieuwe beleidsvoorstellen, voor zover van toepassing, ook de investeringen opgenomen. Ook is er een totaaltabel opgenomen met de lopende investeringen en met de voorzieningen/overlopende passiva. Door afrondingsverschillen kunnen tellingen in de betreffende tabellen niet geheel correct zijn. Om een beeld te krijgen over de toedeling van de beleidsprogramma’s naar de drie thema’s die in het Coalitieakkoord opgenomen zijn, is onderstaande tabel opgenomen.

thema

beleidsprogramma

Minsken

7 Sociaal beleid en zorg 8 Kultuer, taal en ûnderwiis

Omjouwing

2 Verkeer en vervoer 3 Wetter 4 Milieu 5 Landelijk gebied 9 Ruimte en wonen

Wurk De wize wêrop

6 Economie, recreatie en toerisme Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10) Bedrijfsvoeringsparagraaf (7)

Programmaplan

17

Begroting 2010

Fryslân:

Bestuur en veiligheid

iepen en eigen

1.1 programma 1 – bestuur en veiligheid Portefeuillehouders: J.A. Jorritsma, S.H. Galema

Wat willen we bereiken Het scheppen van voorwaarden voor het effectief en efficiënt besturen van de provincie Fryslân en voor een zo groot mogelijk draagvlak onder de inwoners van Fryslân. De doelstellingen van dit programma zijn velerlei. Binnen dit programma worden de thema’s verantwoord die betrekking hebben op het functioneren van het provinciaal bestuur. Het gaat dan om de middelen met betrekking tot Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en de Commissaris van de Koningin. Daarnaast is het beleidsthema Openbare orde en veiligheid onderdeel van dit programma. Binnen het thema Bestuurlijke Zaken wordt naast het provinciale beleid met betrekking tot de bestuurlijke organisatie van de provincie ook een aantal meer going concern aangelegenheden vermeld zoals algemene juridische zaken, Europa en interprovinciale samenwerking. Deze laatste zaken laten zich maar zeer beperkt vertalen in concrete en materieel meetbare doelstellingen. Sinds de vaststelling van de Begroting 2009 heeft zich op bestuurlijk terrein een aantal belangrijke ontwikkelingen voorgedaan. De Zuidwesthoek gemeenten hebben besloten tot het voorbereiden van een herindeling per 1 januari 2011. De Friese Waddeneilanden hebben na jarenlange discussie gekozen voor een dynamische en inhoudsvolle samenwerking die door de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is opgenomen in haar programma Krachtig Bestuur in de vorm van een driepartijen convenant tussen eilanden, provincie en Rijk. Ook elders in de provincie zijn gemeenten volop in gesprek met elkaar over versterking van hun bestuurskracht. Wij zullen deze gesprekken volgen en waar nodig stimuleren. De financiële positie van de Friese gemeenten zal de komende jaren door de financiële crisis en de daarmee samenhangende Rijksbezuinigingen onder druk komen te staan. Vanuit onze toezichtsrol zullen wij de ontwikkelingen nauwlettend volgen. In overleg met Provinciale Staten en in een interactieve relatie met de gemeenten zijn wij een takendiscussie gestart. Niet alleen de Commissie Lodders en het Bestuursakkoord IPO - Rijk zijn hiervoor de aanleiding, inmiddels is hiervoor ook een concrete financiële aanleiding door de voorgenomen kortingen op het Provinciefonds. De komende jaren zal deze discussie worden omgezet in concrete besluitvorming en implementatie. Nu de Wet Veiligheidsregio’s door de Tweede Kamer is aangenomen, zal de positie van de Commissaris van de Koningin (CvdK) bij de coördinatie van rampen en crisissituaties aanzienlijk veranderen: van coördinator bij bovengemeentelijke incidenten tot toezichthouder en vertegenwoordiger van de Minister. Dit zal de komende jaren een oriëntatie op deze nieuwe taak vergen. Met de financiële consequenties van deze taakverandering is in de afgelopen jaren door vermindering in de formatie reeds rekening gehouden. Omdat het tijdstip van inwerkingtreding van de wet nog niet bekend is, gaan we er vanuit dat in het jaar 2010 de verantwoordelijkheden nog bij de CvdK zullen blijven.


19

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

lasten en baten Van Begroting 2009 naar Begroting 2010

bedragen x € 1.000

009

010

011

01

01

13.886

13.154

14.039

13.729

13.729

- PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008

324

180

185

191

191

- PS 12/11/09 - 1e BW 2009

200

100

0

0

0

- PS 24/06/09 - 4e BW 2009 : 1e Berap 2009

116

118

118

118

118

- PS 24/06/09 – 6e BW 2009

-25

11

11

11

11

lasten Begrotingswijzigingen (BW):

- PS Nieuwe beleidsvoorstellen begroting 2010

0

0

0

140

10

- PS Thema communicatie naar bedrijfsvoering

-3.072

-2.870

-3.209

-3.384

-3.249

- GS 1e berap: Kasritme overgang 2008

112

110

50

0

0

- GS 1e berap: bijdrage derden

143

143

143

143

143

- GS Verdeling nominaal 2010

267

289

319

319

319

- GS Actualisatie investeringen

-6

-15

-15

-59

-59

-470

-162

-111

-10

-125

Begrotingswijzigingen totaal

- GS Verdeling bedrijfsvoeringsmiddelen

-2.411

-2.096

-2.509

-2.531

-2.641

totale lasten

11.75

11.058

11.50

11.198

11.088

385

385

385

385

385

17

17

17

17

17

- GS 1e berap: bijdrage derden

143

143

143

143

143


160

160

160

160

160

totale baten

55

55

55

55

55

10.90

10.51

10.985

10.65

10.5

baten Begrotingswijzigingen (BW): - PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008

saldo na wijzigingen

Thema 1.1 Provinciale Staten en Statengriffie Wat willen we bereiken Het in het kader van duaal bestuur effectief en efficiënt laten functioneren van Provinciale Staten, zowel het individuele Statenlid als het bestuursorgaan als geheel. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 •

Inhoudelijke en procesmatige advisering.

•

Logistieke organisatie en verslaggeving van alle vergaderingen van Provinciale Staten, Presidium, Statencom missies, Statenwerkgroepen, Auditcommissie enz.

•

0

Begeleiding van de procedures aangaande de benoeming en ontslag van de Statenleden.

Programma 1

•

Het afhandelen van ingekomen stukken.

•

Ondersteunen van de vertegenwoordigers in de Nieuwe Hanze Interregio (NHI), Algemene vergadering Inter provinciaal Overleg (IPO), Programmaraad Noordelijke Rekenkamer en het Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN).

•

Het onderhouden van contacten met de verschillende afdelingen binnen de provinciale organisatie en frac tiemedewerkers.

•

Het onderhouden van externe contacten.

•

Coördinatie aangaande de verantwoording van de fractiebudgetten.

•

Communicatie voor en over Provinciale Staten.

Het volledige overzicht is opgenomen in het werkplan van de Statengriffie (vastgesteld in de Statenvergadering van 18 maart 2009). Wat mag het kosten Exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

2.632

2.838

2.884

2.813

2.769

2.769

53

83

33

0

0

0

lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva - Bedrijfsvoeringskosten totaal lasten

0

0

0

295

0

0

867

0

0

0

0

0

.551

.91

.917

.108

.769

.769

290

17

17

17

17

17

0

0

0

0

0

0

baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten lasten - baten

0

0

0

0

0

0

90

17

17

17

17

17

.61

.90

.900

.091

.75

.75


1

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Thema 1.2 Gedeputeerde Staten Wat willen we bereiken Het effectief en efficiënt laten functioneren van het college van Gedeputeerde Staten, zowel het individuele lid van Gedeputeerde Staten als het collectief. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 •

Gerichte secretariële en inhoudelijke ondersteuning van het College van Gedeputeerde Staten.

•

De secretariële formatie is in overeenstemming met de geconstateerde werkdruk en de feitelijke ondersteuning van het college vindt op duurzame wijze plaats.

•

Het college wordt individueel ondersteund door een bestuursadviseur.

•

Door een integrale toets wordt de kwaliteit van de besluitvorming geborgd.

•

Wij dragen samen met daarvoor relevante partijen zorg voor een gepaste vertegenwoordiging van de provincie bij voorkomende gelegenheden (representatie).

Wat mag het kosten Exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

2.239

1.689

1.690

1.690

1.690

1.690

370

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0


827

1.094

1.069

1.159

1.135

1.140

.6

.78

.759

.89

.85

.80

15

22

22

22

22

22

0

0

0

0

0

0


Programma 1

0

0

0

0

0

0

15

.

.761

.77

.87

.80

.808

Thema 1.3 Ondersteuning van de Commissaris van de Koningin in zijn rol als rijksorgaan Wat willen we bereiken Het bijdragen aan en het bevorderen van een goed functionerend openbaar bestuur door het ondersteunen van de Commissaris van de Koningin (CvdK) met name in zijn functie als rijksorgaan. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 •

De CvdK voldoet aan de wettelijk gestelde voorschriften in zijn rol als rijksorgaan.

•

De secretariële formatie is in overeenstemming met de geconstateerde werkdruk en de feitelijke ondersteuning van de CvdK vindt op duurzame wijze plaats.


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

342

335

336

336

336

336

29

0

0

0

0

0

lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ 0

0

0

0

0

0

- Bedrijfsvoeringskosten

Overlopende Passiva

1.766

736

719

780

764

767

totaal lasten

.16

1.071

1.056

1.116

1.100

1.10

2

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

.1

1.071

1.056

1.116

1.100

1.10



Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Thema 1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten Wat willen we bereiken Het bevorderen van financieel sterke en bestuurskrachtige Friese gemeenten. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 •

Op basis van het landelijke beleidskader volgen wij actief de financiële ontwikkelingen in de Friese gemeenten en voeren waar nodig daar omtrent overleg met hen. Waar daartoe aanleiding bestaat, zullen wij onze toezichtsinstrumenten (repressief toezicht) hanteren.

•

Wij volgen en ondersteunen gemeenten actief bij hun processen die gericht zijn op de versterking van de bestuurskracht.


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

1

0

0

0

0

0

178

520

255

207

154

154


0

0

0

0

0


Overlopende Passiva

616

477

466

505

495

497

totaal lasten

795

998

71

71

69

65

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

795

998

71

71

69

65


Programma 1

Thema 1.5 Bestuurlijke Zaken Wat willen we bereiken Bevorderen van de kwaliteit van het bestuur. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 •

Wij behartigen de belangen van Fryslân integraal en interprovinciaal op toereikende wijze. We werken samen met internationale partners om maximaal Europese fondsen te benutten voor het realiseren van doelen van de provincie.

•

Met de gemeenten en andere provinciale partners dragen wij zorg voor de implementatie van de uitkomsten van de provinciale takendiscussie.

•

Wij dragen zorg voor een toereikende organisatie van de rechtsbescherming voor de Friese burgers tegen besluiten van het provinciaal bestuur en voor een goede juridische kwaliteit van de provinciale producten.

Wat mag het kosten Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

1.564

1.814

1.795

1.801

1.807

1.807

19

50

0

0

140

10

bedragen x € 1.000 lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva - Bedrijfsvoeringskosten totaal lasten

0

0

0

0

0

0

642

1.145

1.119

1.213

1.188

1.194

.6

.009

.91

.01

.15

.010

490

370

370

370

370

370

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

90

70

70

70

70

70

1.75

.69

.5

.6

.76

.60

2011

2012

2013

Totaal

0

0

140

10

150

0

0

10

10

150

In bovenstaande tabel zijn de volgende Kadernotavoorstellen opgenomen: Nr

Voorstellen Bedragen x € 1.000

2

Organisatie IPO-Jaarconferentie 2012 totalen

S/T T

2010


5

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Thema 1.6 Openbare orde en veiligheid Wat willen we bereiken Het bijdragen aan en het bevorderen van een veilige Friese samenleving. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 •

Wij zorgen ervoor dat Fryslân is voorbereid op het bestuurlijk coördineren van de bestrijding van crises.

•

Wij werken nauw samen met andere partners op het gebied van hulpverlening en crisisbestrijding.

•

Wij zien erop toe dat de Friese gemeenten een als voldoende beoordeeld rampen- en rampenbestrijdings plan hebben.

•

Wij bereiden de overdracht van de provinciale taken onder de Wet Veiligheidsregio’s actief voor.


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

172

195

203

203

203

203

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0


Overlopende Passiva

537

499

488

529

518

520

totaal lasten

709

69

691

71

71

7

140

136

136

136

136

136

0

0

0

0

0

0

baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva

6

0

0

0

0

0

0

totaal baten

10

16

16

16

16

16

lasten - baten

570

559

555

596

585

587

Programma 1

Verkeer en vervoer

Verkeer en vervoer

7

Begroting 2010

Verkeer en vervoer

Fryslân:

iepen en eigen

1. programma – verkeer en vervoer Portefeuillehouder: P. Adema Wat willen we bereiken In het Provinciaal Verkeer- en Vervoer Plan 2006 (PVVP) is als hoofddoel geformuleerd: het realiseren van een duurzaam verkeer- en vervoersysteem in Fryslân, -dat voldoet aan de verplaatsingsbehoefte van inwoners en bezoekers van Fryslân, -dat voldoet aan de behoefte om goederen te transporteren, -dat bijdraagt aan de versterking van de economie, -dat veilig is, -en dat de schade aan natuur, landschap en milieu weet te beperken. In het Coalitie-akkoord 2007-2011 hebben wij het PVVP als uitgangspunt genomen. Jaarlijks concretiseren wij onze inzet in het Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer. Duurzaamheid is een essentieel uitgangspunt voor het verkeer- en vervoersysteem. Ook toekomstige generaties zullen uit de voeten moeten kunnen met de keuzes die wij nu maken. Duurzaamheid in het verkeer- en vervoersysteem komt naar voren in de vorm van het stimuleren van milieuvriendelijke vervoerwijzen, het op een veilige manier aan het verkeer kunnen deelnemen, een overschakeling op duurzame brandstoffen en het beperken van de schade aan de omgeving. Wij realiseren ons hoofddoel door in te zetten op het verbeteren van de infrastructuur in Fryslân, door het beheren en onderhouden van onze eigen infrastructuur, door het zorgen voor goed openbaar vervoer en het verder verbeteren hiervan, en door de voorwaarden te scheppen voor veilig en bewust verkeersgedrag. Samenwerking met Rijk, gemeenten en andere maatschappelijke partijen is daarbij essentieel. Een belangrijke impuls vormen de afspraken inzake het Regiospecifiek Pakket (RSP), waaraan wij de komende jaren uitvoering zullen geven. Bij de behandeling van de Kadernota 2010 heeft u aangegeven dat binnen programma 2 Verkeer en vervoer gezocht zal moeten worden naar mogelijkheden voor dekking van het RSP. Hiertoe hebben wij de afgelopen maanden programma 2 geheel doorgelicht. Wij constateren dat er binnen de huidige budgetten van programma 2 geen ruimte is voor de structurele dekking van het RSP. Voor de jaarschijf 2010 zullen wij u nog vóór aanvang van het begrotingsjaar een voorstel inzake concrete invulling voorleggen. In de Kadernota 2011 zullen wij u vervolgens een totaalplaatje met alternatieven binnen programma 2 voorleggen. Hierbij denken wij aan herprioritering van alle investeringsprojecten (inclusief RSP) en wijziging van de scope van majeure projecten. Bij de te presenteren alternatieven worden ook de consequenties en risico’s aangegeven. Kaderstellende nota’s, wetten, regelingen • Provinciaal Verkeer- en Vervoer Plan (PVVP 2006); vastgesteld door PS op 15 maart 2006 (inclusief de daarin geïncorporeerde beleidsnota’s zoals Fryske Diken yn it Grien); • Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer 2010; vastgesteld door GS in september 2009; • Vaarwegenverordening Friesland, 27 juni 1991 Provinciaal Blad 1991/41; • Wegenverordening provincie Fryslân, 5 juli 2000; • Nota “Strategisch onderhoudsbeleid provinciale infrastructuur”, vastgesteld op 1 februari 2006 (gedifferentieerd scenario) en de inhoudelijke wijziging bij de begroting 2008 pagina 38 (onderhoudsbeleidskaders volgens scenario 1). Verkeer en vervoer

9

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Lasten en baten Van Begroting 2009 naar Begroting 2010 bedragen x € 1.000

009

010

011

01

01

114.516

112.093

113.761

116.434

116.434

163

488

0

0

0

-1.057

-491

-598

-551

2.449

-600

-243

-430

-421

-510

4.501

-1.649

-2.262

-3.865

-3.288

120

-420

0

0

0

- PS Nieuwe beleidsvoornemens begroting 2010

1.147

2.371

1.340

1.644

1.114

- GS 1e berap 2009: Kasritme overgang 2008

2.389

1.600

28

0

0

- GS mandaat kasritmeverschuiving

3.229

0

-1.500

-729

-1.000

-201

-250

-231

-203

-181


6.538

-9.453

-8.265

-10.321

-8.128

- GS Toerekening bedrijfsvoeringskosten

3.130

2.681

2.959

2.550

2.611

lasten Begrotingswijzigingen (BW): - PS 12/11/08 - 7e BW 2008 - PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008 - PS 12/11/08 - 1e BW 2009 - PS 24/06/09 - 4e BW 2009: 1e berap 2009 - PS 24/06/09 – 6e BW 2009

- GS Verdeling nominaal begroting 2010


19.358

-5.366

-8.959

-11.896

-6.932

totale lasten

1.87

106.77

10.80

10.58

109.50

baten

56.135

56.186

56.234

56.234

56.234

Begrotingswijzigingen (BW): - PS 17/12/08 - 8e BW: 2e Berap 2008 - PS 24/06/09 - 4e BW 2009: 1e berap 2009 - PS Nieuwe beleidsvoornemens begroting 2010 - GS Verdeling nominaal begroting 2010 Begrotingswijzigingen totaal

-545

-549

-552

-552

-552

4.411

0

0

0

0

0

300

300

0

0

291

307

311

362

410

4.157

58

58

-190

-142

totale baten

60.9

56.

56.9

56.0

56.09


7.58

50.8

8.510

8.9

5.10

Beleidsveld 2.1 Planvorming en programmering, bestuurlijke Samenwerking Wat willen we bereiken We werken vanuit een externe oriëntatie om adequaat relevante ontwikkelingen te volgen. Op basis hiervan zorgen we voor actuele beleidskaders en een inzichtelijke planning van onze inspanningen. We werken proactief samen met andere overheden en private partijen Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken beleidsveld

Wettelijk / autonoom

Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking

50% wettelijk * / 50% autonoom

* Naar schatting 50% van de inzet is nodig om te voldoen aan de minimale eisen die voortvloeien uit de relevante wetgeving: Planwet Verkeer en Vervoer, Wet BDU.

0

Programma 2

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Wij zorgen dat ons verkeer- en vervoerbeleid actueel is. In 2010 voeren wij de geplande evaluatie uit van het PVVP 2006. Daarin nemen we ook de conclusies mee van de in 2009 gestarte onderzoeken naar demografische en andere ontwikkelingen. Wij gaan ook door met het monitoren van ontwikkelingen en de effecten van ons beleid. Mede op basis hiervan programmeren wij jaarlijks op inzichtelijke wijze onze inspanningen in het Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer. Wij werken structureel samen met andere overheden. Natuurlijk gebruiken wij daarvoor bestaande structuren als IPO en SNN; in Fryslân houden wij daarnaast het Overleg Verkeer en Vervoer Fryslân (OVVF) in stand. Met het Rijk voeren wij in SNN-verband twee maal per jaar overleg aan de hand van de Gebiedsagenda Noord Nederland, die niet alleen betrekking heeft op infrastructuur, maar daarnaast ook op andere ruimtelijk relevante inspanningen. Met de afzonderlijke gemeenten hebben wij een Samenwerkingsagenda opgesteld, aan de hand waarvan wij jaarlijks de stand van zaken opmaken. Wij ondersteunen gemeenten met bijdragen uit de BDU voor fietsverkeer en andere gemeentelijke infrastructuur. Het gaat met name om hoofdfietsroutes, de hoofdwegenstructuur en voorzieningen voor ketenmobiliteit, zoals bushaltes, carpoolplaatsen en dergelijke. Totaal gaat het hierbij per jaar om € 2 miljoen. Speciaal voor de gemeente Leeuwarden hebben wij een regionaal mobiliteitsfonds, waarin bijdragen van het Rijk ten behoeve van Leeuwarden worden gestort, en waarin ook gereserveerde provinciale bijdragen worden opgenomen. Voor de bereikbaarheid van Leeuwarden willen wij invulling geven aan afspraken voor een pakket maatregelen in de periode 2012-2016. Dit maatregelenpakket bespreken wij vooraf met Provinciale Staten. Bij de behandeling van de Kadernota 2010 hebben wij toegezegd in deze begroting een bedrag op te nemen voor het stimuleren van het fietsverkeer. Voor de jaren 2010 t/m 2012 is een bedrag van € 1,4 miljoen per jaar gereserveerd vanuit de BDU. Dit betekent dat de gemeenten in de periode 2010 t/m 2012 voor € 3,5 miljoen per jaar kunnen investeren in het aanleggen en verbeteren van de Friese fietspaden. Wat mag het kosten Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

215

162

163

163

163

163

785

538

1.051

300

0

0

Overlopende Passiva

4.457

12.605

8.837

8.820

8.820

8.820


1.642

2.240

2.197

2.350

2.309

2.318

totaal lasten

7.098

15.5

1.9

11.6

11.9

11.0

bedragen x € 1.000 lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/

Verkeer en vervoer

1

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten

241

269

269

269

269

269

0

0

300

300

0

0

3.751

12.046

8.263

8.263

8.263

8.263

totaal baten

.99

1.15

8.8

8.8

8.5

8.5

lasten - baten

.106

.9

.17

.801

.760

.769

- Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva

Beleidsveld 2.2 Verbetering infrastructuur Wat willen we bereiken Een belangrijk onderdeel van het provinciaal beleid is de verbetering van de infrastructuur. Het provinciaal wegennet richten wij duurzaam veilig in door het realiseren van de in het PVVP opgenomen projecten. Het gaat deels om relatief kleinschalige verkeersveiligheidsmaatregelen, en maatregelen voor fiets, openbaar vervoer en carpoolen. Daarnaast gaat het echter ook om het structureel verbeteren van de hoofdwegenstructuur (stroomwegen en gebiedsontsluitingswegen), met projecten als de Centrale As, de N381, de Noordwesttangent en de rondwegen om Franeker en Buitenpost. Wat de rijkswegen betreft vervullen we een regierol bij de besluitvorming en bij de voorbereiding. Waar nodig nemen we zelf de voorbereiding of de uitvoering van deze projecten ter hand. Voorts is er vaak sprake van een financiële bijdrage van de provincie. De belangrijkste projecten zijn de Haak om Leeuwarden en de Traverse Harlingen in de N31, en het knooppunt Joure in de A6/A7. Het beschikbaar komen van middelen vai het RSP heeft een impuls gegeven aan de uitvoering van deze projecten. En via gebiedsgewijze samenwerking dragen we bij aan beterer weginrichting op het gemeentelijke wegennet erftoegangen. Ook geven we verkeerskundig advies aan gemeenten. Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken beleidsveld


Verbetering infrastructuur


* De zorg voor infrastructuur is een wettelijke taak. De keuze voor verbeteringen is echter in sterke mate een eigen keuze. Omdat een groot deel van de verbeteringen is vastgelegd in overeenkomsten, zijn wij hier ook aan gebonden. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Wij bereiden de projecten voor en wij voeren ze uit overeenkomstig de planning, zoals opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer 2010. In dit Uitvoeringsprogramma is een versnelling opgenomen van enkele projecten.

Programma 2

Onderwerp

indicator

doelwaarde 010

De kleine en reguliere

Projecten komen gereed in het jaar dat is gemeld in

Tenminste 90%

projecten uit het PVVP.

het meest recente Uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer

De majeure infra-

Het gereedkomen en de benoemde tussenstappen

structuurprojecten.

vinden plaats in het jaar zoals gemeld in het meest

Tenminste 90%

recente Uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer Wat mag het kosten Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

9.194

16.810

6.606

7.766

9.042

12.017

4.205

13.329

5.435

3.972

4.510

6.428

4.998

4.136

399

303

0

0


5.994

1.105

1.080

1.170

1.146

1.152

.91

5.80

1.50

1.1

1.699

19.596

0

0

0

0

0

0

287

0

0

0

0

0

2.269

0

0

0

0

0

.556

0

0

0

0

0

1.85

5.80

1.50

1.1

1.699

19.596


In de bovenstaande tabel zijn de volgende kadernotavoorstellen opgenomen. (exploitaitilasten) Nr 5


2010

2011

2012

2013

Totaal

S

-

-

-

-

-

T

0

0

0

0

0

Afstandsbediening brug Dronrijp (vervallen)

6

S/T

Kwaliteitsverbeteringen haltevoorzieningen (kapitaallasten)

7

MPI-projecten (kapitaallasten)

T

135

50

349

0

534

8

Bereikbaarheid Leeuwarden

T

0

0

500

500

1.000

9

RSP-infra (rentelasten)

T

257

859

1.474

2.121

4.711

10

RSP-OV

T

2.435

2.472

2.510

2.548

9.965

.87

.81

.8

5.169

16.10

totaal

Verkeer en vervoer

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

In onderstaande tabel zijn de betreffende investeringsbedragen opgenomen. Nr 5

Investeringen Bedragen x € 1.000

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

-

-

-

-

-

500

700

800

400

2.400

Afstandsbediening brug Dronrijp (vervallen)

6

Kwaliteitsverbeteringen haltevoorzieningen

7

MPI-projecten (versnellingsagenda)

879

770

3.333

3.383

8.365

9

RSP-Infra

4.552

14.618

15.387

16.177

50.734

totaal

5.91

16.088

19.50

19.960

61.99

Beleidsveld 2.3 Instandhouding provinciale infrastructuur Wat willen we bereiken Wij onderhouden de provinciale infrastructuur (wegen en vaarwegen) op een niveau dat in overeenstemming is met de geldende regelgeving, en dat in technische zin voldoende is; dat wil zeggen constructief veilig en functioneel. Wij heffen achterstanden in het onderhoud op.

Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken

beleidsveld


Instandhouding provinciale infrastructuur


* Het betreft een vrijwel volledig wettelijke taak, waarvan de kern is terug te vinden in de Waterstaatswet 1900, artikel 2, lid 1. Met het vaststellen van de onderhoudsbeleidskaders op het vereenvoudigde niveau wordt deze taak ook minimaal uitgevoerd. Als de provincie het onderhoud van het (vaar-)wegennet niet naar behoren uitvoert, is zij hierop in beginsel wettelijk aansprakelijk. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 • We voeren het jaarlijks terugkerend onderhoud (jto) en het niet jaarlijks terugkeren onderhoud (njto) van de provinciale infrastructuur uit zoals vastgelegd in de onderhoudsbeleidskaders. Een onderdeel hiervan is het baggeren van vaarwegen. • We lopen de onderhoudsachterstanden in overeenkomstig het onderhoudsbeleidsplan. • We bedienen de bruggen en sluizen volgens de provinciale besluitvorming en conform overeenkomsten met derden. • Wij beoordelen verzoeken om ontheffingen en vergunningen op grond van de Wegenverordening en de Vaarwegenverordening. Wij verwachten eind 2009 een beleidsnotitie openbare verlichting af te kunnen ronden. In deze notitie zal o.a. aan de orde komen : vraagstuk (sociale) veiligheid versus duisternis/energiebesparing, beschikbaarheid en toepasbaarheid duurzame verlichtingstechnieken en voor- en nadelen van dimbare verlichting. In 2010 wordt een (meerjaren)programma opgesteld van locaties waar openbare verlichting wordt aangelegd, verwijderd en vervangen. Daartoe wordt momenteel geïnventariseerd welke technieken nu zijn opgesteld en wat de energie-efficieny van de betreffende armaturen is. Bij de Kadernota 2011 zal een beleidsvoorstel worden ingediend ter uitvoering van de motie van 12 november 2008.

Programma 2

Onderwerp

indicator

doelwaarde 010

De provinciale infrastructuur wordt onder- Onderhoudsniveau, bepaald op basis van houden overeenkomstig de vastgestelde

100%

een schouw.

Onderhoudsbeleidskaders. De in de Onderhoudsbeleidskaders speci-

De werken worden uitgevoerd in het jaar

fiek benoemde onderhoudsachterstanden

zoals gemeld in het meest recente

worden ingelopen volgens planning.

Uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer

100%


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

16.362

13.279

12.363

12.374

12.445

12.407

3.644

2.397

2.405

119

1

1

lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva

4.193

9.500

9.778

9.607

8.827

9.315


9.624

15.023

14.684

15.914

15.585

15.657

.8

0.198

9.9

8.01

6.858

7.80

2.785

1.756

1.597

1.597

1.597

1.597

68

0

0

0

0

0

6.915

6.419

6.470

6.518

6.569

6.617

9.769

8.17

8.067

8.115

8.166

8.1

.055

.0

1.16

9.899

8.69

9.166

totaal lasten baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten lasten - baten

Beleidsveld 2.4 Openbaar Vervoer Wat willen we bereiken Wij zorgen dat het openbaar vervoer zo goed mogelijk is afgestemd op de behoefte van de reizigers en dat elke stad en elk dorp in Fryslân dagelijks bereikbaar is met een vorm van openbaar vervoer. Daarbij betrekken wij de conclusies en aanbevelingen van de Noordelijke Rekenkamer in het onderzoek naar de aanbesteding van het openbaar vervoer. Het openbaar vervoer wordt verbeterd, vooral op de sterke relaties, zoals het regionale spoor. Dankzij het beschikbaar komen van middelen in het kader van het RSP kunnen gerealiseerd worden de spoorprojecten Leeuwarden – Groningen, Heerenveen – Groningen, station Werpsterhoek en capaciteitsvergroting en overwegveiligheid op Leeuwarden – Zwolle. Daarnaast vergroten wij de capaciteit op het baanvak Leeuwarden – Sneek en vergroten wij de betrouwbaarheid op Leeuwarden – Harlingen. Verkeer en vervoer

5

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken beleidsveld


Openbaar vervoer


* Het verlenen van concessies en het daaruit voortvloeiende concessiebeheer is een volledig wettelijke taak (Wet personenvervoer). Inspanningen als de kortingsregeling voor scholieren, de bijdrage aan het gebruik van duurzame brandstoffen of het verbeteren van de spoorwegen zijn autonome taken. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Door monitoring en een actief beheerbeleid van concessies zorgen wij voor passend openbaar vervoer voor de reiziger in Fryslân. De reiziger wordt bij monde van het Rocov betrokken bij het openbaar vervoerbeleid. De concessie Qliner 315 (Groningen-Heerenveen-Lelystad) wordt in 2010 opnieuw aanbesteed in gezamenlijkheid met de provincie Flevoland en het OV-bureau Groningen Drenthe. In 2010 maken we een start met het verbeteren van de haltevoorzieningen langs de provinciale wegen. Daarnaast stimuleren we de gemeentes om gemeentelijke haltes beter toegankelijk te maken. Voor 16 en 17 jarige scholieren continueren wij de korting op scholierenabonnementen. Het Friese openbaar vervoer draagt bij aan het gebruik van duurzame brandstoffen, door de inzet van aard/biogas bussen. In het kader van het RSP gaan de voorbereidingen van de spoorse projecten (Werpsterhoek, LeeuwardenGroningen, Heerenveen-Groningen, etc.) door. Eind 2010 is de capaciteit op baanvak Leeuwarden-Sneek zodanig uitgebreid, dat er 3 treinen per uur kunnen rijden.

6

Onderwerp

indicator

doelwaarde 010

Adequaat beheerde

Ernstige en structurele problemen die voortvloeien

0

OV-concessies.

uit de wijze waarop de concessies worden uitgevoerd.

Een goed functionerende Aantal gebruikers

Tenminste de helft (geschat

kortingregeling voor

op 4200) van de potentiële

16- en 17-jarigen

doelgroep.

Programma 2


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

60

73

73

73

73

73

229

1.120

580

700

471

0

32.814

40.407

39.949

39.949

39.949

39.949

lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva - Bedrijfsvoeringskosten

915

734

718

778

762

765

.018

.

1.0

1.501

1.55

0.788

4

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

32.228

39.803

39.345

39.345

39.345

39.345

totaal baten

.

9.80

9.5

9.5

9.5

9.5

lasten - baten

1.786

.51

1.975

.155

1.910

1.

totaal lasten baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva

Beleidsveld 2.5 Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding Wat willen we bereiken Uiteindelijk zijn het de gebruikers die met hun gedrag bepalen hoe veilig het verkeer is en in welke mate gebruik wordt gemaakt van milieuvriendelijke vervoerwijzen. Het is dus van belang dat weggebruikers bewust zijn van de risico’s in het verkeer, dat ze weten hoe ze zich hiertegen kunnen beschermen en hoe ze hun gedrag kunnen aanpassen aan de verkeerssituatie. Ook is het essentieel dat inwoners van Fryslân op de hoogte zijn van de beschikbare voorzieningen op het gebied van fietsen, openbaar vervoer en carpoolen, zodat ze hier ook daadwerkelijk meer gebruik van kunnen maken. Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken beleidsveld


Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding


* De Planwet verkeer en vervoer vormt het kader. De invulling gaat verder dan hetgeen minimaal vereist is.

Verkeer en vervoer

7

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Het veiligheidsbewustzijn van verkeersdeelnemers willen we bevorderen via het principe van kennen - kunnen willen. Voorlichting in al zijn uitingen gaat invulling geven aan het “kennen” van verkeersdeelnemers. Daarbij borduren wij voort op de meerjarige campagnes verkeersveiligheid en gedragsbeïnvloeding. Daarbij wordt veelvuldig gebruik gemaakt van buitenreclame, meer dan papieren uitingen. Ook nieuwe media doen hun intrede. Permanente Verkeers Educatie gaat invulling geven aan “kunnen”. Voor iedere leeftijdsgroep en voor iedere wijze van verkeersdeelname hebben we een aanbod van verkeerseducatie. De nadruk ligt daarbij op praktische verkeerseducatie. Jongeren krijgen hierbij bijzondere aandacht omdat deze groep een relatief hoog risico kent. Handhaving is het middel dat invulling geeft aan (niet) “willen”. Wij gaan er in de kern van uit dat iedereen veiligheid wil. Toch is het nodig verkeersonveilig gedrag te corrigeren. Enerzijds door de inzet van verkeershandhaving en anderzijds door het aanbieden van hulpmiddelen. Daarbij zien we bijvoorbeeld het alcoholslot als zo’n hulpmiddel. Bij dit proces zijn de traditionele verkeersveiligheidpartners betrokken, en daarnaast ook nieuwe organisaties en instellingen. Gemeenten hebben een belangrijke rol in deze aanpak. Wij ondersteunen gemeenten met advies, ideeën en financiële bijdragen. Om het bovenstaande gestructureerd aan te bieden maken we een nieuw Strategie plan verkeersveiligheid 2010-2025. Onderwerp

indicator

doelwaarde 010

Permanente verkeerseducatie;

Aantal scholen met het verkeers-

125

aandacht voor jongeren

veiligheidslabel

Permanente verkeerseducatie;

Bijeenkomsten voor jonge automobilisten

aandacht voor jongeren

8

Programma 2

16


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

6

5

6

6

6

6

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0


Overlopende Passiva

176

412

403

437

428

430

totaal lasten

18

18

09

5

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

18

18

09

5


Verkeer en vervoer

9

Begroting 2010

Wetter

Fryslân:

iepen en eigen

1. programma - Wetter Portefúljehâlder: P. Adema

Wat wolle wy berikke It hawwen en hâlden fan in feilige en bewenbere provinsje en it yn stân hâlden en fersterkjen fan sûne en fearkrêftige wettersystemen, wêrby’t in duorsum gebrûk garandearre bliuwt. It giet dêrby om wettersystemen, wêrby´t ekonomyske en ekologyske ûntwikkelingen mei elkoar yn lykwicht binne. De provinsje hat op it mêd fan de wetterhúshâlding wetlik in regissearjende rol tadield krigen. It giet dêrby om it fêststellen fan it beleidsramt foar it wetterbehear, it tafersjoch op de wetterbehearders en de organisaasje fan it wetterbehear yn de provinsje. Fia it Twadde Wetterhúshâldingsplan (fan 2000) is dêr foarm en ynhâld oan jûn troch op ‘e takomst rjochte beliedslinen út te setten om sa op ’e tiid klear te wêzen foar de seespegelstiging, de klimaatferoaring en it grûnsakjen. De Europeeske Ramtrjochtline Wetter (KRW) fan 2000 twingt ek ta ekstra ynspannings. Foar de provinsje betsjut dat, dat der ekologyske doelen foar de regionale wetters fêststeld wurde moat. Alle oerheden yn it dielstreamgebiet “Rijn -Noord” hawwe yn dat ferbân gearwurke om derfoar te soargjen, dat uterlik yn 2009 de wetterkwaliteitsdoelen, en de maatregels dy‘t nedich binne om de doelen te realisearjen, formulearre binne. It nimmen fan de maatregels is oan de wetterbehearders; dat is benammen Wetterskip Fryslân foar de regionale wetters. Yn dy kontekst hawwe wy, yn nau oparbeidzjen mei Wetterskip Fryslân, wurke oan it opstellen fan it tredde Wetterhúshâldingsplan. De Steaten hawwe dat plan yn novimber 2008 yn ûntwerp fêststeld. Op 4 novimber 2009 wurdt it definityf fêststeld. It wetterbelied foar de kommende jierren hawwe wy yn dat plan beskreaun yn trije beliedsfjilden: wetterfeiligens, genôch wetter en skjin wetter. Dy yndieling is ek de basis foar de nije opset fan it programma “Wetter” yn de begrutting. Neist it tredde Wetterhúshâldingsplan jildt ek noch hieltyd de notysje “Aanpak van GGOR in Fryslân”, fêststeld troch Provinsjale Steaten op 22 juny 2005. Belied yn plannen is lykwols net genôch; der moat ek wat barre! By it útfieren fan it belied steane de folgjende begripen sintraal: gebiedsrjochte wurkje, wurk-mei-wurk meitsje, de skep yn ‘e grûn en duorsum, ynnovatyf en moai. Dat moat derta liede dat wy yn ús provinsje Wiis mei Wetter binne: Wiis omdat wy fan wetter witte en Wiis omdat wy genietsje fan de kwaliteiten fan wetter yn de wrâld om ús hinne dêr‘t wy mei safolle nocht yn libje. It útfieren fan it wetterbelied is oan de wetterbehearders. Wy freegje dy behearders om ús de nedige ynformaasje te jaan, sadat wy it Ryk en Provinsjale Steaten ferslach útbringe kinne oer hoe‘t it troch de provinsje fêststelde belied yn de praktyk stal kriget. De koers dy’t yn de ôfrûne jierren ynset is yn it wetterbelied en dy’t no trochlutsen wurdt nei it tredde Wetterhúshâldingplan, past goed yn de ramten fan it Koersdokumint sa’t dat nei de Steateferkiezings fêststeld is, benammen duorsumens en kwaliteit fan ‘e romte. Yn de haaddoelstelling fan it belied komt de duorsumens ta utering, wylst dat begryp yn de trije beliedsfjilden útwurke is, en wurde sil by de útfiering fan maatregels. Foarbylden binne it ûntwikkeljen fan belied foar de takomstige ôfwettering fan Fryslân, dêr’t sjoen is nei in tiidslimyt fan 50 oant 100 jier, it ûndersyk nei boarnen foar it duorsum winnen fan drinkwetter en it útgongspunt dat it wurkjen oan wâlen en kaaidiken foldwaan moat oan de easken fan bygelyks it lânskiplike ynpassen. Fierder is der yn de trije beliedsfjilden fan wetter omtinken foar ynnovative techniken en oplossings.

Wetter

1

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Mei de ynset fan provinsjale middels kin ús regissearjende rol stal jûn wurde. Dat giet it oer it fêststellen fan it beliedsramt foar it wetterbehear, it tafersjoch op de wetterbehearders en de organisaasje fan it wetterbehear yn de provinsje. De maatregels wurde betelle troch de wetterbehearders. Ramtstellende nota’s, wetten, regelings ensfh. •

Wetterwet

•

Wetterbeslút

•

Wetterskipswet

•

Wet miljeubehear

•

Wet hygiëne en feilichheid badynrjochtings en swingelegenheden

•

EU-rjochtline “Overstromingsrisico’s”

•

EU-rjochtline Wetter/Dochterrjochtline foar grûnwetter

•

Fûgel- en Habitatrjochtline

•

Nasjonaal Wetterplan

•

Nasjonaal Bestjoersakkoart Wetter Aktueel

Lêsten en baten Fan Begrutting 2009 nei Begrutting 2010 bedraggen x € 1.000

009

010

011

01

01

lesten

5.290

5.186

5.337

5.333

5.333

-6

-4

-4

-4

-4

0

360

340

680

680

123

10

0

0

0

Begruttingswizigings (BW): - PS - 24/06/09 - 4e BW 2009: 1e berap 2009 - PS Nieuwe beleidsvoornemens begroting 2010 - DS 1e Berap 2009: Kasritme oergong 2008 - GS Verdeling nominaal begroting 2010

81

53

53

52

51


-7

135

155

113

123

Begruttingswizigings mei-inoar

190

554

543

841

850

lesten

5.80

5.70

5.880

6.17

6.18

baten

897

897

897

897

897

Begruttingswizigings (BW): - DS 1e berap 2009: Kasritme oergong 2008

50

0

0

0

0


160

160

160

160

160


210

160

160

160

160

baten

1.107

1.057

1.057

1.057

1.057

saldo nei wizigings

.7

.68

.8

5.117

5.16

Programma 3

Beliedsmêd 3.1

Wetterfeiligens

Wat wolle wy berikke Fan de primêre wetterkearings foldocht 80%, op basis fan de 2e toetsing (2006), oan de wetlike feilichheidsnoarmen. Oant 2015 wurde 12 dykfersterkingsplannen (8 dêrfoan oant en mei 2013) útfierd om de kearings op oarder te bringen. Foar de lange termyn (mei in tiidslimyt oant 2100) wurdt in Kustfisy opsteld. De regionale wetterkearings, sa as de boezemkaaien, de Lauwersmardyk en de eardere seediken, moatte foldwaan oan de provinsjale feilichheidsnoarmen. De behearders soargje derfoar dat de kearings op oarder binne en hifkje de kearings geregeldwei oan de jildende noarmen. Foar de Lauwersmardyk betsjut soks, dat de hjoeddeiske situaasje oanhâlden wurdt. Foar de boezemkaaien fiert it Wetterskip Fryslân it “Herstelprogramma Oevers en Kaden” út. Alle jierren wurde trochinoar 66 km kaaien opholpen. Fersterkings fan de wetterkearings wurde sa útfierd dat der oan de romtlike kwaliteit bydroegen wurdt. Yn de romtlike oardering wurdt rekken hâlden mei it (takomstige) romtebeslach fan de wetterkearings. It is in goed ding om dúdlik oan te jaan wat de ferantwurdlikheden yn de bûtendykse gebieten binne. De Ôfslútdyk is in projekt dêr’t de feilichheidsopjefte yn ‘e breedte yn útwurke wurdt. Wy koerse foar dit projekt op in foarkarbeslút yn 2010. De wetterskippen soargje der ek foar dat der gjin skea troch muskusrotten en beverrotten oan de kearings ûntstiet. Yn fjouwer jier tiid wolle wy fan de hjoeddeiske 0,45 fangsten yn ‘e oere oergean nei 0,25 fongen muskusrotten yn ‘e oere. Ferdieling wetlike en autonome taken yn % beliedsmêd

Wetlik / autonoom

Wetterfeiligens

100% wetlik

Wat dogge wy yn 2010 Wy sjogge der yn 2010 op ta dat it Wetterskip Fryslân it dykfersterkingsprogramma foar de primêre wetterkearings neffens de planning útfiert. Itselde jildt foar it opknapprogramma foar de kaaien by de Fryske boezem del. Ien en oar op basis fan de jierlikse behearsrapportaazjes. Ek wurdt beoardiele oft en hoe‘t: •

It LNC-ôfwagingsramt brûkt is;

•

Ynnovative en yntegrale oplossings konkreet makke binne;

•

De eksakte reservearringssônes fan de primêre wetterkearings yn de lêger fan de wetterkearingbehearders en yn de bestimmingsplannen fan de gemeenten opnaam binne;

•

De regionale kearings troch de gemeenten yn harren bestimmingsplannen fêstlein binne;

•

Foarm en ynhâld jûn wurdt oan it boubelied foar de reservearringssônes foar primêre wetterkearings en oft sa folle mooglik foar de boezem en yn polders heech genôch boud is;

•

By romtlike ûntjouwings foarútrûn is op de takomstige maatjouwende boezemwetterstannen;

•

De kategory C primêre wetterkearings hifke binne en de feilichheidshifking III neffens de plannen ferrint;

•

By de muskusrottebestriding it fangstnivo op syn minst op 0,45 fangsten yn ‘e oere hâlden wurdt.

Wetter

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

De Lauwersmardyk wurdt yn 2012 as regionale wetterkearing fêstlein en noarmearre. Ek wurdt neigien oft der in romtlike reservearring nedich is. Deputearre Steaten advisearje oer it sânsuppleesjeprogramma op de Waadeilannen, yn relaasje mei de ôfspraken oer it dynamysk kustbehear. Feiligens is dêrby it útgongspunt . Mei Wetterskip Fryslân wurdt in Plan fan Oanpak opsteld om yn de planperioade, yn oparbeidzjen mei oare oerheden, dúdlik oan te jaan wat de ferantwurdlikheden binne yn de bûtendykse gebieten. Yn dizze gebieten wurdt omtinken jûn oan it foarmjen fan kwelders. Ûnderwerp

yndikator

nulmjitting

doelwearden 010

Primêre wetterkearings

Tal fersterkingsplannen

8 út te fieren

Boezemkaaien

Tal kilometers

264 km yn 4 jierren

Bestriding muskusrotten Tal fangsten it oere

0,45 rotten it oere

011

01

01

1

1

4

2

66

66

66

66

0,45

0,40

0,30

0,25

Wat mei it kostje Eksploitaasje

realisaasje begrutting

bedraggen x € 1.000

begrutting begrutting begrutting begrutting

008

009

010

011

01

01

2.456

2.239

2.240

2.240

2.240

2.240

89

3

50

0

0

0

0

0

0

0

0

0

lesten - Strukturele beliedsprogrambudzjetten - Tydlike beliedsprogrambudzjetten - Reserves/Foarsjennings/ Oerrinnende Passiva - Bedriuwsfieringskosten lesten mei-inoar

804

1.669

1.631

1.768

1.731

1.739

.9

.910

.91

.008

.971

.979

61

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

61

0

0

0

0

0

.88

.910

.91

.008

.971

.979

baten - Strukturele beliedsprogrambudzjetten - Tydlike beliedsprogrambudzjetten - Reserves/Foarsjennings/ Oerrinnende Passiva baten mei-inoar lesten - baten

Beliedsmêd 3.2 Genôch wetter Wat wolle wy berikke Genôch wetter betsjut net tefolle en net te min. Dat stribjen jildt foar grûn- en oerflaktewetter. Mei technyske en romtlike maatregels wurdt wurke oan in robúst en fearkrêftich wettersysteem, dat klear is om de gefolgen fan de klimaatferoaring op te fangen. Yn 2015 moat foldien wurde oan de noarmen foar regionale wetteroerlêst. Mei in duorsum peilbehear wolle wy, rekken hâldend mei de klimaatferoaring, de ferskate funksjes en

Programma 3

foarmen fan grûngebrûk sa goed mooglik betsjinje. In lykwichtige oanpak fan wettertekoarten en in goede ferdieling fan ynrinwetter yn perioaden fan droechte út de Iselmar wei, drage dêr ek oan by. De lânbou krijt by dat alles yn it bysûnder omtinken, it sâlter wurden fan de grûn, meanfjildsakjen troch feanoksidaasje en oantaasting fan bebouwing en natuer. De ferdroeging fan natuer wurdt oer twa spoaren bestriden: it útfieren fan de mei it Ryk oerienkommen TOP-list en troch al wurkjend yn te spyljen op de mooglikheden dy‘t harren foardogge. By it grûnwetter stribje wy nei: • It duorsum brûken fan grûnwetter, sûnder ûnevenredige skea oan oare belangen; • In betroubere en duorsume wetterwinning, mei grûnwetter yn 2020 foar op syn meast 50% as boarne; • It leverjen fan in bydrage oan de CO2-reduksje en in fermindering fan it brûken fan fossile brânstoffen, troch it stimulearjen fan boaiemenerzjysystemen (KWO-systemen). Ferdieling wetlike en autonome taken yn % beliedsmêd

Wetlik / autonoom

Genôch wetter

100% wetlik

Wat dogge wy yn 2010 Op basis fan de jierlikse rapportaazjes fan de wetterbehearders sjocht de provinsje ta op it peilbehear en it ta stân bringen fan de regionale wetteroerlêstnoarmen. Der wurdt beoardield oft: • De neistribbe peilen fêstlein binne yn peilbesluten, dy ‘t troch elkenien rieplachte wurde kinne; • By it peilbeslút foar de Lauwersmar rekken hâlden is mei de betsjutting fan de Lauwersmar foar de ôfwettering fan Fryslân; • Genôch foarútgong boekt is om uterlik yn 2012 foar alle gebieten yn Fryslân it winske peilbehear op te stellen en uterlik yn 2013 fêst te stellen; • Der projekten úteinset binne foar ynnovative techniken en it tapassen dêrfan, om it sâlter wurden fan de grûn tsjin te gean, bygelyks it lângebrûk oan te passen oan it sâlter wurden fan de grûn; • Foarderings boekt binne mei it opstellen fan in gebietsdekkende kaart dêr‘t noarmen op steane foar de regionale wetteroerlêst en oft ynsjoch jûn is yn de maatregels dy‘t nedich binne om dy noarmen te heljen; • Der foarderings binne by it tarieden en realisearjen fan de maatregels dy‘t nedich binne om it fêsthâlden, it bergjen en it ôffieren fan wetter te regeljen (gemaal Lauwerseach, 300 ha boezemútwreiding, 100 ha retinsjegebieten, 450 ha ekstra iepen wetter yn dielsystemen en maatregels yn stedsgebieten). Ûndersocht wurdt wat de hjoeddeiske en takomstige wettertekoarten binne en hokker maatregels naam wurde kinne om de tekoarten sa lyts mooglik te hâlden. Yn it gefal fan in situaasje fan ekstreme droechte sille wy, troch it tapassen fan de ferkringingsrige en troch it ynbringen fan aktuele kennis, de regionale belangen behertigje yn it droechte-oerlis. De ferdroeging (no sirka 11.000 ha) wurdt oer twa spoaren tsjingien: mei de Top-list en al wurkjend hoopje wy alle jierren 500 ha oan te pakken. Oanfragen foar grûnwetterfergunnings wurde mei it tapassen fan it yn it Wetterhúshâldingsplan formulearre belied ôfhannele. Wy stribje der yn it bysûnder nei dat yn in pear grutte nijbouwiken en op nije bedriuweterreinen kombinearre KWO-systemen oanlein wurde. It grûnwetterbehear en de fergunningferliening by de provinsje en it wetterskip wurde opinoar ôfstimd. De basis foar de ôfstimming is it oerdrachtsdokumint grûnwettertaken. Foar de drinkwetterfoarsjenning stribje wy nei lykwicht tusken fraach en oanbod. Der wurdt ûndersocht hoe‘t kaam wurde kin ta de duorsume tapassing fan oerflaktewetter, it ferminderjen fan it oandiel swiet grûnwetter en it op ‘e nij brûken fan reinwetter. Der wurdt ek in foarljochtingskampanje taret om it besparjen fan drinkwetter te befoarderjen. Wat mei it kostje

Wetter

5

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Ûnderwerp

yndikator

nulmjitting

doelwearden 01

01

Regionaal wettersysteem

It útfieren fan maatregels

Goed op skema

-

- 500 ha*

-

4.200 ha

-

-

ha

010 Regionale wetteroerlêst

Ha ’s dy ‘t net foldogge oan de noarm

Winske peilbehear

ha

Ha‘s foar it trajekt winske peilbehear

Ferdroege natuer

011

2.100

-

ha

ha

205.300 ha

47.000 150.000

8.300

0

11.000 ha

500 ha

500 ha

500 ha

Tal ha’s dêr’t maatregels naam wurde

500 ha

* Winske resultaat yn 2015: gemaal Lauwerseach en op grûn fan frijwilligens it realisearjen fan 300 ha boezemútwreiding, 100 ha retinsjegebieten, 450 ha ekstra iepen wetter yn dielsystemen en maatregels yn stedsgebieten





008

009

010

011

01

01

16

10

11

11

11

11

279

127

110

100

50

100


528

805

776

776

775

774

564

474

470

484

480

481

1.87

1.16

1.67

1.70

1.16

1.66

226

297

297

297

297

297

75

50

0

0

0

0

baten - Strukturele beliedsprogrambudzjetten - Tydlike beliedsprogrambudzjetten - Reserves/Foarsjennings/ 484

760

760

760

760

760

baten mei-inoar

Oerrinnende Passiva

785

1.107

1.057

1.057

1.057

1.057

lesten - baten

60

10

10

1

59

10

Beliedsmêd 3.3 Skjin wetter Wat wolle wy berikke It realisearjen fan de wetterkwaliteitsdoelen (gemy, ekology en it ynrjochtsjen) is langetermynwurk, dat foar in belangryk part troch de Europeeske regeljouwing stjoerd wurdt; de doelen binne keppele oan de jierren 2015, 2021 en 2027. Dat jildt likegoed foar oerflaktewetter as foar grûnwetter. De te nimmen maatregels binne ûnder oaren rjochte op it berikken fan in goede wetterkwaliteit yn natuergebieten en fan de swimwetterlokaasjes.

6

Programma 3

Wy stribje ek nei ekstra beskerming fan de kwaliteit fan it grûnwetter yn grûnwetterbeskermingsgebieten. Emisjes út de wetterstring wei meie gjin beheining wêze foar it realisearjen fan de gemyske en ekologyske kwaliteit fan it oerflaktewetter. Partijen yn de wetterstring yn Fryslân, fiere harren taken út tsjin de leechst mooglike kosten. Troch it goed mei-inoar oparbeidzjen, fiere hja harren taken sa doelmjittich, transparant, duorsum en ynnovatyf mooglik út. Fierders wolle wy deroan bydrage dat yn 2015 it tal minsken sûnder duorsume tagong ta skjin drinkwetter en sanitêre foarsjennings, yn ‘e hiele wrâld de helte minder is. Dit is millenniumdoelstelling 7 fan de Feriene Naasjes. Dy doelstelling is yn it Skoklânakkoart opnaam. De provinsje docht mei oan it Zambezi-project troch alle jierren (fjouwer jier lang) € 600.000,- te jaan en troch syn rol as oanfreger fan subsydzje. Besocht wurdt om 1,9 miljoen minsken yn treddewrâldlannen tagong ta skjin wetter en sanitêre foarsjennings te jaan. Ferdieling wetlike en autonome taken yn %

beliedsmêd

Wetlik / autonoom

Skjin wetter

85% wetlik – 15% autonoom

Wat dogge wy yn 2010 Om beoardiele te kinnen oft it realisearjen fan de wetterkwaliteitsdoelen op koers lizze: • sjogge wy der op ta dat de maatregels yn ferskate wetterlichems neffens de KRW-Beslisnota 2008 útfierd wurde en dat it behear fan wetterskippen, gemeenten, provinsje en oare oanbelangjende partijen, geskikt genôch is om de KRW-doelen wier te meitsjen; • geane wy nei hokker maatregels yn Natuera 2000-gebieten en de oare EHS-gebieten opnaam binne en oft de wurkwize, wêrby‘t de mooglikheden foar ferbettering fan de wetterkwaliteit yn de EHS nei projekt besjoen wurdt, fuortset is; • geane wy nei oft de mooglikheden fan eksterne finansiering optimaal benuttige wurde. Ryksmiddels foar wetterkwaliteitsferbettering dy ‘t oan it YLG tafoege binne, binne programmearre fia it pMJP; • geane wy nei oft by nije romtlike ûntjouwings mei de wetterhifking ûndersocht is oft de wetterkwaliteit net efterút giet en, as soks nedich is, dan passende maatregels naam binne; • bringe alle oanbelangjende partijen alle jierren ferslach út oer it behear, de nommen maatregels en de berikte wetterkwaliteit. Wy presintearje in gearfetting fan de ynhâld en de resultaten fan it behear oan Provinsjale Steaten en bringe ferslach út oer de fuortgong fan de útfiering fan de KRW-maatregels oan it Ryk. Der is dúdlikens oer de kwaliteit fan it grûnwetter en de risiko’s op grûnwetterfersmoarging troch: • it ien kear yn it jier mjitten en analysearjen fan de grûnwetterkwaliteit op strategyske punten yn de provinsje; • dúdlikens oer de grûnwetterkwaliteit op grûn fan aktuele ynsichten en metodiken; • ynsjoch yn risiko’s fan histoaryske fersmoargingsboarnen yn grûnwetterbeskermingsgebieten. It belied wurdt sa nedich oanpast op grûn fan de mjittings. Binnen de eventuele nije begrinzing fan grûnwetterbeskermingsgebieten sille der gjin nije bedriuwen komme

Wetter

7

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

mei aktiviteiten, dy ‘t yn striid binne mei de regels út de provinsjale Miljeuoardering. Foar besteande riskante aktiviteiten jildt in skerpere hanthavening. Wat de hjoeddeiske 47 swimwetterlokaasjes yn Fryslân oanbelanget, sjogge wy derop ta dat: • de oanwiisde swimwetterlokaasjes foldogge oan de stelde easken; • wetterskippen, gemeenten en oare behearders de needsaaklike maatregels útfiere; • troch de wetterbehearders swimwetterprofilen opsteld wurde; • foarskriften opsteld wurde foar it nimmen fan maatregels, sa as it oanwizen of it ynlûken fan de oanwizing fan swimwetterlokaasjes, as de grinzen fan de swimwetternoarmen net yn acht nommen wurde; • goede en aktuele ynformaasje oer de tastân fan it swimwetter beskikber is op it ynternet, de swimwettertillefoan en mei boerden by de swimwetterlokaasjes. As de lokaasjes net oan de easken foldogge, komme wy yn aksje om foar te kommen dat der swommen wurdt. Gemeentlike riolearringsplannen beoardiele wy oan de hân fan it ramt dat yn it Wetterhúshâldingsplan opnaam is. Ûntheffings fan de soarchplicht foar riolearring yn it bûtengebiet beoardiele wy op grûn fan it ûntheffingsbelied, dat ek yn it Wetterhúshâldingsplan opnaam is. De emisjes út de wetterstring wurde troch de wetterbehearder beoardield neffens it wetterkwaliteitspoar; der moat foldien wurde oan de easken dy‘t de gemyske en ekologyske doelen fan it ûntfangende wetter freegje. Ek de YBA’s dy ‘t by Wetterskip Fryslân yn behear binne, foldogge oan dy easken. De nije KRW-noarmen foar oerflaktewetter wurde yn dizze planperioade troch de wetterbehearder ferwurke yn lossingsfergunnings foar RWSY’s (rioelwettersuveringsynstallaasjes). Yn it Bestjoersakkoart wetterkeatling yn Fryslân binne op it bestjoerlik mêd ôfspraken makke foar it útfieren fan taken en projekten yn it ramt fan de wetterkeatling. Dy ôfspraken krije stal yn it “duorsumheid- anneks ynnovaasjeprogramma wetterkeatling Fryslân”; dêr is ekstra jild foar reservearre. Ien en oar is bedoeld om de doelmjittigens mei 15 oant 20% te ferbetterjen, soks yn ‘e rin fan de perioade 2007-2017. Ûnderwerp

yndikator

nulmjitting

doelwearden

Kwaliteit oerflaktewetter

Útfieren fan maatregels

Mei de tarieding

“KRW-beslisnota”

is úteinset

-

-

50 ha

Goed op skema

-

100%*

-

10

2

2

3

3

0

-

12

-

-

010

Swimwetterlokaasjes

011

01

01

*15 en -

Útfieren fan maatregels en opstellen profilen en pleatsen fan boarden

Wetterkeatling

Projekten ta it útfieren fan it Bestjoersakkoart

Begrinzing grûnwetter-

Tal gebieten dêr ‘t

beskermingsgebieten

de begrinzing besjoen is

* Winske resultaat yn 2015: 30 fiskpassaazjes en 100 ha natuerfreonlike wallen. * Winske resultaat yn 2011 : foar alle swimplakken binne profilen opsteld en binne ynformaasjeboarden pleatst.

8

Programma 3

Wat mei it kostje

Eksploitaasje




008

009

010

011

01

01

49

6

6

6

6

6

86

66

210

240

630

580

lesten - Strukturele beliedsprogrambudzjetten - Tydlike beliedsprogrambudzjetten - Reserves/Foarsjennings/ 0

0

0

0

0

0

- Bedriuwsfieringskosten

Oerrinnende Passiva

217

81

236

256

251

252

lesten mei-inoar

5

15

5

50

887

88

43

0

0

0

0

0

37

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

80

0

0

0

0

0

7

15

5

50

887

88

Yn boppesteande tabel binne de neikommende Ramtnota-útstellen opnommen:

Utstellen 11

Bedraggen x € 1.000

S/T

2010

2011

2012

2013

Mei-inoar

Tredde Wetterhúshâldingsplan

T

360

340

680

680

2.060

60

0

680

680

.060

mei-inoar

Wetter

9

Begroting 2010

Milieu

Fryslân:

iepen en eigen

1. programma - milieu Portefeuillehouder: P. Adema

Wat willen we bereiken Dit jaar loopt het huidige Provinciaal milieubeleidsplan (PMP) 2006-2009 af. Evaluatie (Toestand Leefmilieu 2008) heeft uitgewezen dat het beleid van de provincie Fryslân om de kwaliteit van het milieu te verbeteren effectief is. Van belang is nu om deze positieve ontwikkeling vast te houden. Derhalve is recent gestart met de ambtelijke voorbereiding van een nieuw plan welke in het voorjaar van 2010 in werking treedt. In het coalitieakkoord is aangegeven dat de kwaliteiten van Fryslân zullen worden benut om tot een verdere duurzame ontwikkeling te komen. Hiervoor is het nodig dat er in Fryslân een bepaalde basiskwaliteit aanwezig is. Deze basiskwaliteit wordt voor het onderdeel milieu geborgd in het Provinciaal milieubeleidsplan. De basiskwaliteit wordt gebruikt voor een verdere duurzame ontwikkeling. Vooralsnog zal de uitwerking van het PMP plaatsvinden op basis van een minimum scenario (Slim beheer). Het minimumscenario vormt de basis van de begroting 2010. Doel is om de in het Coalitieakkoord aangegeven (huidige) basiskwaliteit van het Friese milieu vast te houden (veilig te stellen). Om dit te bereiken moeten we ervoor zorgen dat we: • schoon houden wat schoon is; • de resterende knelpunten aanpakken; • nieuwe knelpunten vermijden of in een vroeg stadium onderkennen en aanpakken. De uitvoering van het nieuwe Provinciaal Milieubeleidsplan heeft een programmatisch karakter. Via een zestal beleidsvelden wordt het milieubeleid tot uitvoering gebracht. Het betreft hier merendeels wettelijke taken.

Kaderstellende nota’s, wetten, regelingen etc. • Wet milieubeheer • Provinciaal Milieubeleidsplan • Wet bodembescherming • Wet algemene bepalingen omgevingsrecht • Ontgrondingswet • Vuurwerkbesluit • Luchtvaartwet • Wet milieugevaarlijke stoffen • Wet luchtverontreiniging • Wet geluidshinder • Flora- en faunawet • Vogel en Habitat richtlijn • Natuurbeschermingswet • Provinciale milieu- en ontgrondingsverordening

Milieu

51

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Lasten en baten Van Begroting 2009 naar Begroting 2010 bedragen x € 1.000 lasten

009

010

011

01

01

19.411

14.203

14.158

14.137

14.137

Begrotingswijzigingen (BW): - PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008

6

6

6

6

6

- PS 24/06/09 - 4e BW 2009: 1e Berap 2009

335

-15

-17

-17

-17


0

730

730

730

730

- GS 1e Berap 2009: Kasritme overgang 2008

734

110

0

0

0

- GS 1e Berap 2009: Bijdrage derden

446

227

112

0

0

0

-142

-141

-141

-141

- GS Verdeling nominaal begroting 2010 - GS Actualisatie investeringen - GS Toerekening bedrijfsvoeringskosten Begrotingswijzigingen totaal

-19

-19

-19

-19

-19

1.029

899

1.296

1.027

1.091

2.532

1.796

1.966

1.585

1.649

totale lasten

1.9

15.999

16.1

15.7

15.786

baten

4.978

791

124

124

124

- PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008

-12

-12

-12

-12

-12

- GS 1e Berap 2009: Bijdrage derden

524

227

112

0

0


512

215

100

-12

-12

5.89

1.006

11

11

16.5

1.99

15.900

15.610

15.67

Begrotingswijzigingen (BW):

totale baten saldo na wijzigingen

Beleidsveld 4.1 Basiskwaliteit & bewustwording Wat willen we bereiken Het streven van de overheid is gericht op een gezonde, veilige en hoogwaardige leefomgeving. Wat betreft gezondheid en veiligheid wordt gesproken van basis- of minimumkwaliteit. In het Nationaal Milieubeleidsplan 4 (NMP4) is de ‘basiskwaliteit’ of ‘minimum kwaliteit’ van de leefomgeving de verantwoordelijkheid van de Rijksoverheid. Verantwoordelijkheid voor de invulling van een ‘hoogwaardige leefomgeving’ wordt op lager niveau (provincies, gemeenten waterschappen) neergelegd. Doel van dit beleidsveld is het bewaken van de basiskwaliteit in Fryslân. Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken beleidsveld


Basiskwaliteit & bewustwording

75% wettelijk – 25% autonoom

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Op basis van een monitoringskader wordt nader in beeld gebracht waar beleidstekorten ontstaan en waar inspanning nodig is om de basiskwaliteit te behouden en te versterken (‘de invulling’). In dat kader worden

5

Programma 4

periodiek toestandsrapportages opgesteld zodat we weten waar nog extra aandacht noodzakelijk is en welke mogelijkheden er zijn om deze aan te pakken. Bij het opstellen van deze analyse maken we gebruik van alle beschikbare kennis en de hulp van deskundigen in het veld (terreinbeheerders). Op die manier zorgen we ervoor dat we ons richten op de knelpunten die vanuit de samenleving aandacht vragen of een risico vormen. Met name consumentengedrag zal de komende planperiode centraal staan. Bewustwording van de Friese burger is hierbij een sleutelbegrip. De monitoringsgegevens zijn deels versnipperd en niet altijd compleet. Daarom gaan we deze op één punt bundelen en compleet maken. We doen dit door een Informatie- en kennispunt op te richten bij de Friese Milieu Federatie. Highlights • 1x per jaar wordt een rapportage Toestand milieu opgesteld; 1x per 4 jaar wordt een rapportage toestand Leefmilieu opgesteld. • 1x per jaar wordt een ecologische footprint Friese burger opgesteld. Onderwerp

indicator

nulmeting

streefwaarden 010

011

01

01

Bewaken van de basis-

Monitoringskader

Toestand Leefmilieu

kwaliteit in Fryslân

PMP

2008 (*1)

(*2)

(*2)

(2*)

(*2)

Consumentengedrag

Ecologische Footprint

Friese burger beïnvloeden

Friese burger

Footprint 2009: 4,0

4,0

3,5

3,5

3,0

Ad1: Nulmeting Toestand Leefmilieu; zie onderstaand ‘Meting 2008’: Ad2: Streefwaarden 2010-2013; zie onderstaand ‘Realisatie Lange termijn’ Uit de beschrijving van de toestand van het leefmilieu blijkt dat voor de onderstaande beleidsdossiers inspanning nodig is om de basiskwaliteit te behouden. Tabel 1: Beleidsdossiers waar inspanning nodig is om de basiskwaliteit te behouden Oordeel status thema

Onderwerp

meting 00

meting 008

realisatie lange termijn

Was goed,

Bodem

blijft goed

Bodemverontreiniging zware metalen

Grondwater

Goed (100%)

Goed (100%)

Goed (100%)

Grondwaterkwantiteit

Goed (100%)

Goed (100%)

Goed (100%)

Schone stortplaatsen

Goed (100%)

Goed (100%)

Goed (100%)

Grondwater bestrijdingsmiddelen

Goed (100%)

Goed (100%)

Goed (100%)

Schoon grondwater nutriënten

Goed (100%)

Goed (100%)

Goed (100%)

Schoon grondwater zware metalen

Goed (100%)

Goed (100%)

Goed (100%)

Milieu

5

Begroting 2010

Fryslân:

Oordeel status thema

iepen en eigen

Onderwerp

meting 00

meting 008

realisatie

Geluid

Goed (100%)

Goed (100%)

Goed (100%)

Luchtkwaliteit

Goed (100%)

Goed (100%)

Goed (100%)

Geur

Goed (100%)

Goed (100%)

Goed (100%) Goed (100%)

lange termijn Lucht

Externe veiligheid

Goed (100%)

Goed (100%)

Natuur

Soortenbeleid

Matig (50%)

Redelijk (75%) Redelijk (75%)

Waterkwaliteit

Zwemwater

Goed (100%)

Goed (100%)

Goed (100%)

Redelijk (75%) Goed (100%)

Waterkwantiteit Wateroverlast

Goed (100%)

Uit de beschrijving van de toestand van het leefmilieu blijkt dat voor de onderstaande beleidsdossiers inspanning nodig is om de basiskwaliteit te bereiken. Tabel 2: Beleidsdossiers waar inspanning nodig is om de basiskwaliteit te bereiken Oordeel status thema

Onderwerp

meting 00

meting 008

realisatie lange termijn

Was matig,

Bodem

Bodemsanering

Slecht (25%)


wordt goed

Energie

Energiebesparing bedrijven

Matig (50%)


Duurzame wind energie

Slecht (25%)


Duurzame biomassa energie

Slecht (25%)


Koude warmteopslag

Slecht (25%)


Overige duurzame energie

Slecht (25%)


Landschap

Nationale landschappen

Niet (0%)


Waterkwaliteit

Schoon nutrienten

Matig (50%)


Schoon bestrijdingsmiddelen

Goed (100%)


Schoon zware metalen

Matig (50%)


Waterkwantiteit Verdroging Waterveiligheid primaire waterkeringen

Goed (100%)


Waterveiligheid kaden en oevers

Goed (100%)


Bagger / bevaarbaarheid waterwegen

Matig (50%)

Goed (100%)

Goed (100%) Matig (50%)

Was matig,

Bodem

Aardkundige waarde

Niet (0%)

Matig (50%)

blijft matig

Landschap

Behoud en herstel landschap

Matig (50%)


agrarisch natuurbeheer

Matig (50%)


Realisatie EHS

Matig (50%)


Ecologische verbindingszones

Slecht (25%)

Matig (50%)

Redelijk (75%)

Natuur

Begrenzing beheersgebieden /

Waterkwaliteit

Ecologische kwaliteit

Niet (0%)

Matig (50%)

Redelijk (75%)

Was matig,

Bodem

Bodemverzuring

Slecht (25%)

Matig (50%)

Redelijk (75%)

onvoldoende,

Waterkwaliteit

Waterbodemsanering

Niet (0%)


invloed

5

Redelijk (75%) Goed (100%) Goed (100%)

Programma 4


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

484

472

475

475

475

475

180

141

830

730

730

730

0

0

0

0

0

0

bedragen x € 1.000 lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva - Bedrijfsvoeringskosten

204

428

419

454

444

447

totaal lasten

868

1.01

1.7

1.659

1.650

1.65

0

0

0

0

0

0

3

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

865

1.01

1.7

1.659

1.650

1.65

2012

2013

Totaal


In de bovenstaande tabel zijn de volgende kadernotavoorstellen opgenomen. Nr 13

Voorstellen Bedragen x € 1.000 Provinciaal Milieu beleidsplan (PMP)

S/T T

totaal

2010

2011

730

730

730

730

2.920

70

70

70

70

.90

Beleidsveld 4.2 Eco-effectiviteit Wat willen we bereiken Duurzame ontwikkeling is een centraal uitgangspunt van het provinciaal bestuur. Doel is dat duurzaamheid een algemeen geaccepteerd en gehanteerd uitgangspunt wordt bij het ontwerpen van alle facetten van de maatschappij: producten, productieprocessen, gebieden, organisaties, etc. Als gevolg daarvan kenmerkt Fryslân zich door de aanwezigheid van slimme en gezonde stoffenkringlopen die lokaal op elkaar zijn afgestemd of elkaar aanvullen. Alhoewel de richting duidelijk is, staat niet bij voorbaat vast hoe een duurzaam Fryslân er uitziet. Duurzame oplossingen kunnen allerlei vormen aannemen. Deze kunnen én willen we niet op voorhand beschrijven.

Milieu

55

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Duidelijk is wél dat een duurzame ontwikkeling het uitgangspunt is. Dit stelt eisen aan het proces. Individuen, organisaties, bedrijven en overheden moeten weten hoe ze duurzaamheid centraal kunnen stellen in alle afwegingen die ze maken. De kennis moeten ze vervolgens in praktijk kunnen, willen en durven brengen. Dit proces willen we als provincie actief stimuleren en faciliteren. We zien het ‘cradle-to-cradle’-concept (C2C - afvalstof = grondstof) als een inspirerend, veelbelovend en kansrijk concept om duurzame ontwikkeling te realiseren. We zetten daarom in op de toepassing van dit concept in de Friese samenleving. Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken beleidsveld


Eco-effectiviteit

100% autonoom

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 We gaan ons de komende planperiode richten op het vergroten van het maatschappelijk draagvlak voor duurzame ontwikkeling verder zetten we in op het opbouwen, ontsluiten en verspreiden van kennis over duurzame ontwikkeling / C2C. Het stimuleren en faciliteren van de toepassing van duurzame ontwikkeling / C2C in pilotprojecten, zowel in eigen projecten als projecten van derden staat hierbij centraal. Het inventariseren van de institutionele hindernissen voor duurzame ontwikkeling (weten regelgeving, financiële belemmeringen, etc.) nemen we mee in de projectopzet. Highlights • We zien het ‘cradle-to-cradle’-concept (C2C - afvalstof = grondstof) als een inspirerend, veelbelovend en kansrijk concept om duurzame ontwikkeling te realiseren. We zetten daarom in op de toepassing van dit concept in de Friese samenleving.

Onderwerp

indicator

nulmeting

010

011

01

01

Stimuleren ‘cradle tot

Aantal projecten

1 projecten (Cradle tot

2 pro-

4 pro-

4 pro-

4 pro-

cradle Islands)

jecten

jecten

jecten

jecten

cradle’ projecten

56

Programma 4

streefwaarden


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

237

243

244

244

244

244

422

1.140

112

112

0

0

0

0

0

0

0

0


134

761

745

807

790

794

totaal lasten

79

.1

1.101

1.16

1.05

1.08

29

42

42

42

42

42

115

123

112

112

0

0

0

0

0

0

0

0

totaal baten

1

165

15

15

lasten - baten

69

1.979

97

1.009

99

996


Beleidsveld 4.3 Duurzaam voorraadbeheer Wat willen we bereiken Het provinciale bodembeleid wil bijdragen aan een duurzaam voorraadbeheer. Daarbij spelen natuur en milieu, economie en sociale omgeving hun eigen rol, die onderling in balans blijft. Uitgangspunt is zoveel mogelijk aan te sluiten bij maatschappelijke en ruimtelijke processen. Het beleidsveld bodem is erg in beweging. Er vindt een verschuiving plaats van bodemsanering naar duurzaam bodembeheer. Kansen die de ondergrond biedt moeten optimaal en duurzaam worden benut. Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken

beleidsveld


Duurzaam voorraadbeheer

100% wettelijk

Milieu

57

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 De bodemvisie (integraal bodemkwaliteitsplan) wordt uitgebreid met nieuwe relevante thema’s, aanpak via gebiedenbeleid en de studie voor de diepe ondergrond. Tevens wordt op basis van het convenant bodemontwikkelingsbeleid en spoedlocaties een visie op duurzaam gebruik van de ondergrond opgesteld, die is afgestemd op de Rijksvisie op duurzaam gebruik van de ondergrond. Overeenkomstig de afspraken die in het convenant bodemontwikkelingsbeleid en spoedlocaties zijn gemaakt is eind 2010 een overzicht gereed van de humane spoedlocaties. In dit overzicht is per locatie aangegeven welke (tijdelijke) maatregelen zijn genomen of zijn voorzien. Humane spoedlocaties die al zijn opgenomen in de programma’s of al bekend zijn, worden vooruitlopend op het gereedkomen van het hiervoor genoemde overzicht worden aangepakt. De uitvoeringsorganisatie die de uitvoering van het convenant bodemontwikkelingsbeleid en spoedlocaties verzorgt maakt een voorstel voor de actiepunten die de komende jaren moeten worden opgepakt. Wij werken mee aan de uitvoering. Saneringen zijn in overeenstemming met de Wet bodembescherming uitgevoerd, waarbij het toezicht op een (voor het Rijk) acceptabel niveau is geregeld. Highlights • De bodemvisie wordt uitgebreid met nieuwe relevante thema’s; tevens wordt een visie op duurzaam gebruik van de ondergrond opgesteld. • Alle saneringen in Fryslân worden in overeenstemming met de Wet bodembescherming uitgevoerd waarbij het aantal spoedlocaties drastisch afneemt.

Onderwerp

indicator

Kansen die de ondergrond

Aantal projecten (diepe)

bezit optimaal benutten

ondergrond

nulmeting

0 projecten

streefwaarden 010

011

01

01

1

2

2

2

100%

100%

100%

100%

180

120

80

40

Saneringen zijn in overeenstemming met de Wet bodembescherming uitgevoerd

Geen overtreding overtredingen

De werkvoorraad aan

In 2008 is de werkvoor-

mogelijk verontreinigde locaties neemt jaarlijks af

58

Programma 4

geconstateerd (100%)

raad spoedlocaties terugAantal spoedlocaties

gebracht van 387 naar 220


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

104

58

88

88

88

88

250

294

44

0

0

0

Overlopende Passiva

5.010

4.232

0

0

0

0


3.430

3.169

3.097

3.356

3.287

3.302

totaal lasten

8.795

7.75

.8

.

.7

.90

40

104

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4.888

4.082

0

0

0

0

totaal baten

.98

.186

0

0

0

0

lasten - baten

.867

.566

.8

.

.7

.90



Beleidsveld 4.4 Leefomgevingsbeleid Wat willen we bereiken Het doel van dit beleidsveld vormt het borgen van de basismilieukwaliteit met betrekking onze lokale leefomgeving. Dat doen we door onze wettelijke taken op het gebied van o.a.: geluid, externe veiligheid, lucht, geur, MER en Plan MER en Provinciale Milieuverordening (PMV) op een adequate wijze uit te voeren. Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken beleidsveld


Leefomgevingsbeleid

100% wettelijk

Milieu

59

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 In het kader van het opstellen van het nieuwe PMP zal het beleid met betrekking tot de lokale leefomgeving worden geactualiseerd. Daarbij zullen wij er voor zorgdragen dat binnen de grondwaterbeschermingsgebieden geen activiteiten plaatsvinden en geen bedrijven zijn gevestigd, die in strijd zijn met de regels uit de Provinciale Milieuverordening. Voor stiltegebieden geldt dat geen lawaai geproduceerd wordt dat in strijd is met de regels uit de Provinciale Milieuverordening. Het provinciale geluidsbeleid rond stiltegebieden zal in overleg met betrokkenen worden geëvalueerd. Voor nieuwe werken/ projecten, zoals de Centrale As en Haak om Leeuwarden worden geluidsbelastingkaarten en actieplannen opgesteld. Tenslotte vindt er een actualisatie plaats van de Provinciale Milieuverordening. Het betreft het onderdeel grondwaterbescherming. Daarnaast kan nog vermeld worden, dat wij bij diverse projecten de milieuaspecten in beeld brengen door het slagvaardig inzetten van de instrumenten Project-MER en Plan-MER. Wij verzorgen de komende planperiode (wederom) de programmaleiding van het Fries Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid 2006-2010. In dat kader is er sprake van een structurele samenwerking tussen betrokken partijen (o.a. gemeenten). Productie, gebruik, opslag en distributie van gevaarlijke stoffen en het gebruik van luchthavens in Fryslân waarvoor wij het bevoegd gezag zijn, zullen de komende planperiode voldoen aan de wettelijke regelgeving. Highlights • Om de basiskwaliteit van de locale leefomgeving veilig te stellen dragen wij zorg voor een actuele Provinciale Milieuverordening. Tevens zien wij er op toe dat de regels worden nageleefd. • Om de basiskwaliteit van de locale leefomgeving veilig te stellen worden bij diverse projecten de instrumenten project-MER en plan-MER ingezet.

Onderwerp

indicator

nulmeting

streefwaarden 010

011

01

01

Borgen basiskwaliteit

Aantal projecten die vol-

locale leefomgeving

doen aan wettelijke normen 100%

100%

100%

100%

100%

Tijdigheid

100%

100%

100%

100%

Voldoende en tijdig inzetten m.e.r.

60

Programma 4

100%


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

6

2

2

2

2

2

13

43

64

0

0

0

405

1.068

782

0

0

0


0

179

175

189

185

186

1.9

1.0

191

188

188

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

405

1.068

782

0

0

0

05

1.068

78

0

0

0

19

1

191

188

188


Beleidsveld 4.5 Regie & Strategie toezicht en handhaving Wat willen we bereiken Met het (interbestuurlijk) toezicht en de handhaving willen we in het algemeen bereiken, dat de normstelling wordt nageleefd. Omdat de uitvoering van het toezicht en de handhaving voorbehouden is aan meerdere overheden in de provincie, willen we daarnaast bereiken dat er sprake is van een goede onderlinge afstemming. • Geborgd is dat alle bedrijven en activiteiten, waarvoor de provincie in de betreffende weten regelgeving is aangewezen als bevoegd gezag, zijn gecontroleerd en mogelijk gecorrigeerd overeenkomstig het hiervoor opgestelde beleid. Dit betekent dat er tenminste sprake dient te zijn van een adequate naleef-, toezicht-, sanctie- en gedoogstrategie, die tevens voorziet in afstemming met het strafrechtelijke spoor; • Alle handhavingsorganisaties in Fryslân werken op een efficiënte en effectieve manier met elkaar samen. Inzet is dat de verschillende organisaties zich inspannen om de gezamenlijke problemen ook gezamenlijk aan te pakken; • Alle bestuursrechtelijke handhavingsorganisaties in Fryslân voldoen aan de landelijk vastgestelde kwaliteits-

Milieu

61

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

criteria. Deze criteria, die opgenomen zijn in het Besluit kwaliteitseisen handhaving milieuwetgeving, omvatten het minimum waaraan de uitvoering dient te voldoen.



Regie & Strategie Toezicht en Handhaving

100% wettelijk

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Parallel aan het opstellen van het nieuwe PMP is het organisatiebrede handhavingsbeleid geactualiseerd. Daarin is aangegeven hoe het toezicht en de handhaving kan bijdragen aan het normstellend karakter. De normstelling zoals die is aangegeven in de betreffende weten regelgeving en waarvoor de provincie het bevoegde gezag is. Dit beleid kan worden gekenmerkt als uitvoeringsgericht, op hoofdlijnen, met een toenemend beroep op de eigen verantwoordelijkheid. Het opstellen van het beleidsplan wordt gevolgd door een implementatieplan. Dit plan moet er borg voor staan dat het uitvoeringsgerichte beleid wordt ingevoerd, conform wordt uitgevoerd en wordt onderhouden. Samen met de bestuursrechtelijke en strafrechtelijke partijen in onze provincie geven we invulling aan het begrip doelmatige handhaving. Inzet is om in ieder geval gezamenlijk afspraken te maken over het aanpakken en oplossen van gezamenlijke prioriteiten in de fysieke leefomgeving. Dit vindt plaats op beleids-, programma- en uitvoeringsniveau. Het werkveld omvat in principe de VROM brede handhaving. Afspraken hierover worden gemaakt in het Fries Handhavingsoverleg, dat minstens twee keer per jaar wordt gehouden. De provincie voert de regie. Middels een gezamenlijk programma en verslaglegging wordt de handhavingssamenwerking zichtbaar en minder vrijblijvend. De provincie ziet er op toe – via interbestuurlijk toezicht (IBT) – dat de bestuursrechtelijke organisaties in Fryslân blijvend voldoen aan de wettelijke kwaliteitseisen voor de Wabo-brede handhaving. Hiervoor wordt een jaarlijks programma opgesteld, in noordelijk verband samen met de provincies Drenthe en Groningen, waarin aangegeven is hoe dit door de betrokken colleges concreet inhoud wordt gegeven. Hiertoe worden de jaarlijks door de handhavingsorganisaties op te stellen handhavingsuitvoeringsprogramma’s en handhavingsuitvoeringsverslagen beoordeeld. Daarnaast worden audits bij de betrokken organisaties uitgevoerd, om na te gaan in hoeverre de kwaliteitscriteria zijn geborgd in de organisatie. Elke organisatie ontvangt een bestuurlijke reactie, waarin de individuele resultaten en onze bevindingen zijn aangegeven. Afhankelijk van de uitkomsten volgen zo nodig aanvullende stappen. De eindresultaten worden bij elkaar gebracht in een provinciale rapportage. Deze rapportage wordt verspreid onder alle handhavingsorganisaties in Fryslân. Highlights • Gedurende de planperiode zien wij er via het traject ‘ interbestuurlijk toezicht’ op toe dat de landelijk gestelde kwaliteitscriteria worden nageleefd door de Friese Handhavingspartners.

6

Programma 4

Onderwerp

indicator

nulmeting

streefwaarden 010

011

01

01

Normstelling interbestuur-

Landelijk vastgestelde

Van de 30 Friese hand-

50%-

60%-

75%-

90%

lijk toezicht en handhaving kwaliteitscriteria

havingspartners voldoet de

100%

100%

100%

100%

wordt nageleefd

eigen organisatie voor 30%-100% aan de landelijke criteria (= de bandbreedte)


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

2

-70

-71

3

3

3

252

154

0

0

0

0


0

0

0

0

0


Overlopende Passiva

100

0

244

264

259

260

totaal lasten

5

8

17

67

6

6

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

5

8

17

67

6

6


Milieu

6

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Beleidsveld 4.6 Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving Wat willen we bereiken Vergunningverlening, toezicht en handhaving zijn er op gericht dat bedrijven (inrichtingen) en initiatiefnemers (activiteiten) die vallen onder bevoegd gezag van de provincie hun werkzaamheden zodanig uitvoeren, dat de milieudruk, hinder en veiligheid aan de daarvoor gestelde wettelijke normen voldoen. a) Bedrijven en initiatiefnemers beschikken in de reguliere situatie en bij oprichting, verandering of uitbreiding tijdig over een goed te handhaven en actuele vergunning op maat. Waar mogelijk willen we geluidruimte vrijspelen om bedrijfsactiviteiten mogelijk te maken; b) Bedrijven en initiatiefnemers voeren hun activiteiten in overeenstemming met de regelgeving uit; c) De organisatie zal tijdig en adequaat ingericht zijn bij invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Daarbij zetten wij in op de totstandkoming van een robuuste uitvoeringsorganisatie (omgevingsdienst). Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken beleidsveld


Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving

100% wettelijk

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 We geven uitvoering aan een actueel vergunningenbeleid. Hiertoe verlenen wij vergunningen, lichten conform de programmering vergunningen door en actualiseren wij vergunningen. Bedrijven en burgers moeten zich digitaal, via internet, op de hoogte kunnen stellen van ons vergunningverleningproces. Bedrijven en activiteiten worden conform de jaarlijkse handhavingsprogrammering gecontroleerd. Daar waar de provincie overtredingen constateert, wordt het handhavinginstrumentarium ingezet, gericht op het beëindigen van die overtredingen. Overtredingen bij inrichtingen en activiteiten worden niet gedoogd tenzij wij hiertoe schriftelijk hebben besloten. Ook in 2010 handelen de piketdiensten voor het milieualarmnummer en de Wet Hygiëne en Veiligheid Badinrichtingen Whvbz) meldingen en klachten af. Tijdige en adequate uitvoering van de Wet Algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) in de organisatie van de provincie Fryslân en verdere afstemming met de werkwijze van andere betrokken overheden. Met de Wabo krijgt de aanvrager te maken met één (digitaal) loket. De invoeringsdatum is nu 1 januari 2010 (maar wordt mogelijk medio 2010). Het eindbeeld is afhankelijk van het wettraject waarin nog onzekerheden zitten. De landelijke ontwikkelingen resulteren waarschijnlijk in de oprichting van uitvoeringsdiensten. De provincies hebben bij de totstandkoming van deze uitvoeringsdiensten een regierol gekregen. We gaan projectmatig de gevolgen daarvan voor de provinciale organisatie en de samenwerking met andere overheden oppakken en de voorbereiding van de Friese implementatie van een uitvoeringsdienst opstarten. In afwachting van verder overleg met het Rijk hebben wij in dit programma geen middelen geraamd, maar is een stelpost in het programma algemene dekkingsmiddelen Overzicht 10 opgenomen. Op 7 september 2009 zijn uw Staten geïnformeerd over de stand van zaken rondom de dossiers Wabo/Mans/Oosting. Voor de uitvoering van de regierol is in 2010 - naast de eerste tranche van de toegezegde rijksmiddelen - € 200.000 nodig. In de aanbiedingsbrief bij deze begroting wordt voorgesteld dit bedrag via de eerste wijziging van de begroting 2010 beschikbaar te stellen.

6

Programma 4

Prioritaire aandachtspunten waar we in 2010 via projectmatige aanpak op inzetten zijn de aanpak van (in eerst instantie) vijf problematische gezoneerde industrieterreinen. Het betreft het (samen met de betrokken gemeenten) akoestisch doorlichten en zo mogelijk inperken van overbodige akoestische ruimte in vergunningen waardoor ruimte vrij komt voor nieuwe bedrijfsactiviteiten. Voor mogelijke toekomstige milieuvergunningaanvragen voor diepe CO2 opslag, wordt een toetsingskader ontwikkeld waardoor een goede milieuhygiënische afweging mogelijk is. U heeft overigens nog geen besluiten genomen of CO2 opslag in onze provincie kan/mag plaatsvinden. De Luchtvaartwet-taken voor ca. 12 Friese luchtvaartterreinen zijn in 2010 van het Rijk overgedragen aan de provincie. De provincie gaat overeenkomstig de bepalingen van het overgangsrecht luchthavenbesluiten, -regelingen en -ontheffingen opstellen, verlenen alsmede geluidscontouren vaststellen. De nieuwe Zwemwaterrichtlijn wordt de komende periode geïmplementeerd en burgers worden actief geïnformeerd over de zwemwaterkwaliteit. Het toezicht wordt overeenkomstig de taakverbreding, op basis van deze richtlijn, geïntensiveerd. Toezicht en handhaving voor Koude/warmte-opslagsystemen (KWO) worden, naar aanleiding van de sterke toename van het aantal aanvragen, op adequaat niveau gebracht. Tenslotte wordt uitvoering gegeven aan het IPO-besluit ‘’Vernieuwend Toezicht Afval en Chemie’’ door middel van het uitvoeren van een pilot (toetsen werkwijze) en implementeren van de werkwijze in de toezichtspraktijk. Als onderdeel daarvan wordt intensief met ketenpartners samengewerkt waardoor het toezicht efficiënter en met geringere toezichtlast voor bedrijven, plaatsvindt. Highlights • We geven uitvoering aan een actueel vergunningenbeleid. Hiertoe verlenen wij vergunningen, lichten conform de programmering vergunningen door en actualiseren wij vergunningen. • Alle klachten van het milieualarmnummer-piketdienst en de piketdienst Whvbz worden op een adequate wijze afgehandeld. • Bedrijven en activiteiten waarvan wij het bevoegd gezag zijn worden conform onze risico-analyse gecontroleerd.

Onderwerp

indicator

nulmeting

Onze vergunningen

Tijdigheid

De tijdigheid van onze ver-

zijn actueel.

streefwaarden 010

011

01

01

95%

95%

97,5%

97,5%

gunningen bedroeg in 2008 ruim 90%

Het milieualarmnummer-

Afhandeling klachten

100%

100%

100%

100%

100%

Controles conform

100%

100%

100%

100%

100%

piketdienst en de piketdienst Whvbz handelt milieumeldingen en klachten af. Bedrijven en activiteiten

zijn gecontroleerd conform risico-analyse de risico-analyse

Milieu

65

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

496

438

441

441

441

441

598

736

42

0

0

0

0

0

0

0

0

0


9.559

8.456

8.265

8.958

8.772

8.813

10.65

9.60

8.79

9.99

9.1

9.55

175

70

70

70

70

70

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

175

70

70

70

70

70

10.78

9.560

8.679

9.9

9.1

9.18


66

Programma 4

Milieu

Landelijk gebied

Landelijk gebied

67

Begroting 2010

Landelijk gebied

Fryslân:

iepen en eigen

1.5 programma 5 – landelijk gebied Portefeuillehouder: J.H.J. Konst

Wat willen we bereiken Wij streven naar een landelijk gebied in Fryslân met hoogstaande ecologische en ruimtelijke kwaliteit (planet), met een renderende landbouw en plattelandseconomie (profit), waarin mensen zich welbevinden en oog hebben voor de waarde van ecologie en ruimtelijke kwaliteit (people). Dit streven is geconcretiseerd in strategische nota’s zoals het Streekplan en het Waterhuishoudingsplan, nader uitgewerkt in werkplannen, beheerplannen, beheer – en inrichtingsplannen en wordt werkelijkheid door (subsidie voor) de uitvoering van projecten die in het Provinciaal Meerjarenplan Landelijk Gebied zijn opgenomen en vroegtijdige inbreng in planprocessen. In het programma Landelijk gebied gaat het enerzijds om ons beleid voor natuur, landschap, plattelandsontwikkeling en landbouw. Anderzijds gaat het om de brede samenhangende uitvoering van taken in het landelijk gebied in het Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied (pMJP). Naast structuurverbetering voor de landbouw, natuur, landschap, leefbaarheid platteland en sociaal-economisch landbouwbeleid worden aspecten van de uitvoering van bodem, water (Kaderrichtlijn Water), sociaal-economische ontwikkeling van het landelijk gebied, recreatie en toerisme, erfgoed en monumentenzorg geprogrammeerd in het pMJP. Dit totaalprogramma pMJP heeft als titel meegekregen: Ympuls foar it Fryske plattelân. Lasten en baten Van Begroting 2009 naar Begroting 2010 bedragen x € 1.000 lasten

009

010

011

01

01

62.451

53.711

52.436

51.874

51.874

1.765

71

71

71

71

-3.000

0

0

0

0

Begrotingswijzigingen (BW): - PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008 - PS 12/11/08 - 1e BW 2009 - PS 24/06/09 - 4e BW 2009: 1e Berap 2009 - PS Nieuwe beleidsvoornemens begroting 2010 - GS 1e berap 2009: Kasritme overgang 2008

-436

-232

-232

-180

-180

0

11.275

11.275

11.200

11.200

-928

7.299

6.136

0

0

- GS 1e berap 2009: Kasritmewijziging

260

-301

-9

-159

-159

- GS 1e berap 2009: Bijdrage derden

681

171

171

171

-92

- GS 1e berap 2009: Nominaal toedeling

0

17

18

19

19


-2.338

-2.239

-2.094

-2.071

-2.044


-3.996

16.061

15.336

9.053

8.817

totale lasten

58.55

69.77

67.77

60.97

60.691

Landelijk gebied

69

Begroting 2010

bedragen x € 1.000 baten

Fryslân:

iepen en eigen

009

010

011

01

01

34.468

38.594

37.594

37.521

37.521


387

47

47

47

47

14

0

0

0

0

- GS Mandaat kasritmeverschuiving

-120

-153

-160

-160

-160

- GS 1e berap 2009: Bijdrage derden

681

171

171

171

-92



0

3

3

3

3


-294

-294

-294

-221

-221

668

-225

-233

-160

-423

totale baten

5.16

8.69

7.61

7.61

7.098


.19

1.0

0.11

.566

.59


Thema 5.1 Beleid, natuur en landschap Wat willen we bereiken • De natuur en de flora en fauna in Fryslân zijn van hoge kwaliteit. • Een mooi en aantrekkelijk landschap in Fryslân met grote ruimtelijke kwaliteit en eigenheid. • De Friese burgers zijn zich bewust van de waarde van de natuur. Zij zijn bekend met de regels van groene wetgeving, dat wil zeggen dat zij het juiste initiatief op de juiste plaats nemen. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 1. Beleid natuur. De na te streven natuurdoelen in de ecologische hoofdstructuur, de ecologische verbindingszones en de gewenste stand van flora en fauna zijn vastgelegd. In 2010 betekent dit concreet dat voor alle natuurgebieden in de nieuwe systematiek van de subsidieregeling natuur - en landschapsbeheer de natuurdoelen worden aangegeven; in provinciale planprocessen (wegen, landgoederen etc.) en in gebiedsprocessen (stedelijk en landelijk gebied) vroegtijdig ecologische adviezen worden gegeven; in de verordening van de Wet ruimtelijke ordening op het terrein van de ecologische hoofdstructuur (EHS) regels worden vastgelegd; de eerste deelplannen bij de invulling van de robuuste natte ecologische verbindingszone uitgevoerd worden en realisering van ecologische doelen bij infrastructurele werken, het Friese Merenproject en waterschapswerken vanuit het principe Eco2 (ecologie en economie samen op) meegenomen worden. 2. Natura2000 beheerplannen. In 2010 zullen voor de meeste van de 20 Friese Natura2000 gebieden de beheerplannen gereed worden gemaakt, met uitzondering van Alde Feanen, Rottige Meenthe en Lauwersmeer. Het Natura2000 beheerplan voor Schiermonnikoog is gekoppeld aan het nieuwe Beheer- en Inrichtingsplan (BIP). Begonnen is met de uitvoering van maatregelen, nodig voor het behalen van de instandhoudingdoelen. Nationale Parken: meegewerkt wordt aan een nieuw BIP van het Drents-Friese Woud (voortouw in provincie Drenthe). De implementatie van de ontwikkelagenda Appelscha gaat door. In de Alde Feanen wordt meegewerkt aan de uitvoering aan het BIP. Het bezoekerscentrum Lauwersmeer zal geopend worden (voortouw provincie Groningen). Op Schiermonnikoog is het bezoekerscentrum de Promenade in verdere voorbereiding.

70

Programma 5

In de pMJP-periode 2007 t/m 2013 wordt het werkplan weidevogels verder uitgevoerd door stimuleringsprojecten voor soortenbeleid en weidevogel, ondersteuning van de Bond van Friese Vogelwachten (BFVW) (Budgetsubsidie-overeenkomst BFVW, ondersteuning van de agrarische natuurverenigingen door BoerenNatuur (Budgetsubsidie-overeenkomst BoerenNatuur) en het volgen van de ontwikkeling van de kievitpopulatie en ondersteuning ringonderzoek (extra plots en extra ringonderzoek). 3. Groene wetten. Vergunningen, ontheffingen en de adviezen voor de Natuurbeschermingswet (Nb-wet), de Flora- en Faunawet (FFW) en de Boswet worden binnen de wettelijke termijnen, zonder vormfouten en met een voldoende geïnformeerde doelgroep behandeld. Door goed vooroverleg over initiatieven wordt het juiste initiatief op de juiste plaats genomen en kwaliteit toegevoegd. Speciaal in 2010 zal zijn de vaststelling van nieuwe beleidsregels voor de FFW en de goedkeuring van een nieuw Faunabeheerplan. Daarnaast zal evaluatie van de Jacobskruiskruidverordening plaatsvinden. In vergelijking met 2008/2009 zullen we in 2010 minder dossiers voor de Nb-wet behandelen, omdat bestaand gebruik niet meer vergunningplichtig is en Groningen en Noord-Holland, hun deel van de Waddenzee voor hun rekening nemen. Meer aandacht zal nodig zijn voor bezwaar en beroep, omdat de Nb-wet “uitgetest” wordt via jurisprudentie. In het kader van het ammoniakdossier zullen maatwerkoplossingen voor boeren worden gezocht bij bedrijfsuitbreiding. Uitvoering van de Mijnwet wordt zonder wijziging voortgezet door het Ministerie van Economische Zaken van adviezen te voorzien. Onderzoek naar zoutwinning onder de Waddenzee wordt doorgezet. Aan de totstandkoming van een nieuwe Natuurwet (samengaan van de Nb-wet, de FFW en de Boswet) en de decentralisatie van taken waaronder het Faunafonds wordt meegewerkt. 4. Het na te streven beeld van het Friese landschap is vastgelegd in het kader van het streekplan en de nationale landschappen. Concreet betekent dit, dat we het streekplan verder gaan uitwerken in een werkboek Ruimtelijke Kwaliteit Fryslân. Verder draagt de provincie bij aan de publiekscampagne voor het landschap en aan opzetten voor fondsvorming vanuit de rijksnota Agenda Landschap. Vroegtijdig worden adviezen gegeven bij provinciale plannen, bijvoorbeeld wegen en een inhoudelijke bijdrage geleverd aan de integrale gebiedsontwikkeling, beoordeling subsidieverzoeken en het Friese Merenproject. 5. Natuur en Landschapsbeheer: zorgen voor adequate afspraken wat betreft de uitvoering van beheer en inrichting in de natuurgebieden via onze budgetinstellingen: It Fryske Gea, IVN, BoerenNatuur, Landschapsbeheer Friesland, BFVW, SANL en NFW. Deze organisaties geven mede vorm aan het provinciale beleid op het gebied van natuur- en landschap. In dat kader voeren zij onder andere de volgende taken uit: het beheer van natuurgebieden, het verzorgen van informatie, voorlichting en educatie, het zelfstandig uitvoeren van projecten en/of het begeleiden hun leden en anderszins geïnteresseerden of belanghebbenden bij de voorbereiding en uitvoering van projecten. Hiermee spelen deze organisaties, elk op hun eigen gebied, een centrale rol bij de uitwerking van de provinciale doelstellingen voor natuur en landschap. Wij zijn in overleg met het Fryske Gea om de jaarlijkse extra bijdrage van € 250.000 af te bouwen. Duidelijk is dat dit, juridisch gezien, nog niet voor 2010 gerealiseerd kan worden. Wij verwachten dat dit wel mogelijk zal zijn vanaf 2011. Dit zullen wij dan in de Kadernota 2011 verwerken.

Landelijk gebied

71

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Wat mag het kosten

Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

1.867

1.652

1.684

1.737

1.983

1.983

430

1.269

1.906

1.350

575

575


55

387

388

388

388

125


Overlopende Passiva

3.782

2.761

2.698

2.924

2.864

2.877

totaal lasten

6.1

6.068

6.675

6.99

5.809

5.560

295

64

65

65

65

65

0

0

0

0

0

0


35

342

342

342

342

80

0

07

07

07

07

15

5.80

5.66

6.68

5.99

5.0

5.15



16

Budgetsubsidie It Fryske Gea,

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

T

250

250

250

250

1.000

(SANL)

T

75

75

75

75

300

Uitvoering Werkplan Weidevogels

T

250

250

250

250

1.000

575

575

575

575

.00

continuering extra bijdrage 17

Samenwerkingsverband Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer

18

totaal

7

Programma 5

Thema 5.2 Beleid plattelandsontwikkeling en landbouw Wat willen we bereiken • Het Friese platteland is leefbaar en vitaal, de bewoners van het platteland hebben een gevoel van welbevinden en een blijvend toekomstperspectief. • De Friese landen tuinbouw (inclusief de biologische landbouw) is een economisch levensvatbare en duurzame sector, binnen randvoorwaarden van biodiversiteit en landschap. De sector is schoon en gezond, breed en divers, goed en efficiënt. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 1. Het na te streven beeld van plattelandsontwikkeling is in 2010 opnieuw vastgesteld in de nota Plattelandsbeleid op grond van de startnotitie die in 2009 door de Staten is vastgesteld. Er zijn projecten ontwikkeld die tot vernieuwing van plattelandsontwikkeling leiden en bij uitvoering worden adviezen gegeven die zorgen voor toevoeging van ontwikkelingskwaliteiten van het platteland. 2. Zorgen voor adequate afspraken wat betreft de ondersteuning van dorpsbelangen en andere groepen op het Friese platteland bij het bevorderen van leefbaarheid en een efficiënt werkende steunfunctieorganisatie. Daarvoor wordt Doarpswurk gesubsidieerd als steunfunctie voor de ondersteuning van de inwoners van het Friese platteland, met name de dorpsbelangen. Een van de provinciale speerpunten waaraan men in 2010 werkt is duurzaamheid. 3. Plattelânsprojekten verwerft projecten die o.a. bijdragen aan de realisering van de doelen van het pMJP. Daarnaast dragen de projecten bij aan overig provinciaal beleid zoals geformuleerd in programma 6 Economie, toerisme en recreatie, programma 7 Sociaal beleid en zorg en programma 8 Kultuer, taal en ûnderwiis. Voor het jaar 2010 wordt de totale omzet geraamd op € 30 miljoen. Met de structuur van zes Plattelandsbureaus worden de mensen in het landelijk gebied ondersteund bij het indienen van goede projecten, die voor medefinanciering door Europa, Rijk en/of provincie in aanmerking komen. We werken zo het beleid inzake landelijk gebied gebiedsgericht uit. De aanpak door middel van onze zes Plattelandsgebieden en – Platforms is gedegen en succesvol gebleken en wordt ook in 2010 verder uitgevoerd. Op het gebied van recreatie en toerisme, landschap, plattelandsbeleid, verbetering fysieke woonomgeving, stimulering en verbreding plattelandseconomie, cultuur en erfgoed en monumentenzorg zal met name ingezet worden op benutten van POP-middelen (Plattelandsontwikkelingsprogramma) met cofinanciering uit de eigen provinciale middelen. Hierbij gaat het om herinrichting van dorpskernen, verbetering leefbaarheid plattelandsgebieden, cultuur(historie) en innovatieve ideeën om de werkgelegenheid te bevorderen of voorzieningen die de leefbaarheid verbeteren. 4. Het na te streven beeld van landen tuinbouw is in 2010 opnieuw vastgelegd in de nota Sociaal-economisch Landbouwbeleid op grond van de door de Staten in 2009 vastgestelde startnotitie. Op grond van de nota zijn provinciale projecten opgezet die tot vernieuwing van de sector leiden en bij uitvoering worden adviezen gegeven die zorgen voor toevoeging van vernieuwingskracht van de sector. Het programma Innovatieve Agrosector Fryslân is verder uitgewerkt in thema’s en projecten. De AgroAlliantie en de kenniscentra voor de melkveehouderij, de verbrede landbouw dragen bij aan de transitie van de agrosector naar meer kennis.

Landelijk gebied

7

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Jonge Landbouwers Over deze problematiek is in 2009 een notitie naar Provinciale Staten gestuurd. Daaruit wordt duidelijk dat het op dit moment gaat om aanhaking bij een landelijke regeling van LNV, waardoor 6 boeren elk € 25.000 kunnen ontvangen voor investeringen. Omdat het om zo’n klein aantal gaat en het voor de jonge boer geen substantieel bedrag is, zijn wij van mening dat provinciale middelen beter in landbouw en kenniseconomie ingezet kunnen worden. Deze afweging van een Friese aanvulling op de nationale regeling voor Jonge Landbouwers vindt plaats in het licht van wat de provincie in totaliteit doet voor de landbouw. De Friese inzet is meer op duurzaamheid en innovatie gericht middels het programma “Duurzaam ondernemen”. Dit beidt een betere versterking van de agrarische sector gecombineerd met een brede toegankelijkheid. Daarnaast is de inzet van middelen voor Jonge Landbouwers ook moeilijk te rechtvaardigen ten opzichte van andere economische sectoren. Ons standpunt is afgestemd van LTO-Noord. Wat mag het kosten In bovenstaande tabel zijn de volgende Kadernotavoorstellen opgenomen: Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

625

605

609

609

609

609

195

1.953

290

83

8

8


0

0

0

0

0

0


Overlopende Passiva

1.750

540

528

572

560

563

totaal lasten

.570

.098

1.7

1.6

1.177

1.180

372

372

375

375

375

375

86

564

8

0

0

0


Nr


19

Programma Innovatieve Agrosector Fryslân totaal

7

Programma 5

0

0

0

0

0

0

58

96

8

75

75

75

.11

.16

1.05

890

80

805

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

T

75

75

0

0

150

75

75

0

0

150

Thema 5.3 Uitvoering in het Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk gebied 2007 t/m 2013 (pMJP): Ympuls foar it fryske Plattelân Wat willen we bereiken In 2006 is het programma pMJP vastgesteld, met daarin de reëel gewekte verwachtingen in de vorm van te realiseren prestaties: aantallen projecten (bijv. leefbaarheid en landschap generiek), aantal hectares (bijv. recreatief groen), aantal km (routenetwerken, natuurvriendelijke oevers). De in de kadernota opgenomen middelen voor het resterende deel van het programma (€ 63 miljoen) zijn bestemd voor subsidies aan projecten die van onderop worden gegenereerd én voor provinciale bijdragen in gebiedsgerichte (landinrichting) projecten. Naar aanleiding van de financiële kaders die meegegeven zijn in de kadernota zullen prestaties aangepast worden. Dit betekent dat de reëel gewekte verwachtingen in meer of mindere mate moeten worden bijgesteld. Hoe erg dit is zal per doel verschillen, onder meer afhankelijk van: -

welke prestaties in de eerste 2-3 jaar van het PMJP al gerealiseerd zijn

-

hoeveel van het beschikbare budget daarvoor al is ingezet

-

hoe reëel de verwachtingen ten tijde van de vaststelling van het PMJP (eind 2006) waren.

Gemiddeld genomen verloopt het subsidiespoor, zowel in termen van financiële uitputting als in termen van prestaties, ongeveer conform de programmering. Sommige doelen worden veel bevraagd, hier zitten we al op een realisatie in prestaties van 60 tot 90%. Andere subsidies worden minder hard benut. Daar kunnen meerdere redenen voor zijn. Naar aanleiding van de Kadernota zijn de beoogde prestaties bij zes doelen aangepast: •

Binnen het Thema Sociaaleconomische vitalisering Platteland bij de (sub)doelen: “Plattelandseconomie” en “Dorpshuizen/multifunctionele centra” wordt de programmering feitelijk in lijn gebracht met de realisatie in afgelopen jaren. Met deze aanpassing blijft het mogelijk om het niveau van de afgelopen jaren voort te zetten. De verwachtingen voor deze doelen waren dus achteraf bezien wellicht te hoog ingeschat.

•

Anders ligt dat bij de doelen “Landschap generiek” en “Fysieke woonomgeving”. Deze zijn afgelopen jaren (financieel) zo sterk bevraagd, dat de aanpassing aan (minder) beschikbare middelen hier wel sterk gevoeld zal worden. In 2010 zelf zal dat nog niet het geval hoeven zijn, maar in 2011 en daarna kan dat wel. Het vraagt een nadere analyse om te kunnen aangeven wat de gevolgen zullen zijn van het verlagen van de prestaties voor deze doelen.

•

De doelen “Toeristisch voorzieningenniveau” en “Erfgoed en Monumentenzorg” zijn afgelopen jaren conform planning besteed, net als de kleine leefbaarheidprojecten. De aanpassing van prestaties op deze doelen wordt nog bekeken in samenhang met de (norm)kosten per project. In het jaarplan pMJP 2010 zullen we schetsen hoe wij de beschikbare middelen in de resterende periode denken in te zetten. Daaruit zal ook blijken of wij bij de Kadernota 2011 extra middelen nodig denken te hebben om te kunnen blijven voldoen aan de reëel gewekte verwachtingen.

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 1. Grondgebonden Landbouw. Wij gaan in 2010 7000 ha voor grondgebonden landbouw herverkavelen. 2. Niet grondgebonden Landbouw. Voor de glastuinbouw in Noordwest Fryslân (onder andere Sexbierum) beperken we ons voor 2010 tot het bestaande plan. Landelijk gebied

75

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

3. Duurzaam ondernemen. Wij gaan in 2010 4 tot 7 projecten uitvoeren gericht op beheer mineralen, bodemgebruik, energie en “bio based” economie. 4. Kennis en innovatie en versterken landbouw. Wij gaan 10 tot 15 projecten realiseren gericht op kennisoverdracht en versterking, verbreding of vernieuwing in de sectoren landbouw en het agro-cluster, afhankelijk ook van de beschikbaarheid van extra Rijksmiddelen. 5. Visserij. De beroepsvisserij in Fryslân wordt ondersteund door op de beroepsgroep gerichte vernieuwende projecten en verbetering van de vismogelijkheden (1 project), afhankelijk van de beschikbaarheid van Rijksmiddelen voor dit doel. Op dit moment is daar nog geen zekerheid over. 6. Realisatie EHS. In 2010 beogen we voor de realisering van de EHS 350-500 ha grond aan te kopen en circa 440-500 in te richten. Daarnaast worden de natuurgebieden beheerd door natuurbeheerorganisaties, particuliere natuurbeheerders en door agrarisch natuurbeheer. Het beheer door Staatsbosbeheer valt buiten het kader van pMJP. De oppervlakte die beheerd wordt beogen we in 2010 toe te laten nemen met 8000 ha aankoop en inrichting van natuurgebieden en toename van agrarisch natuurbeheer. 7. Natuur buiten EHS. Ook buiten de EHS wordt in natuur beheerd door Natuurbeheerorganisaties en op basis van particulier (agrarisch) natuurbeheer. Hierbij gaat het om circa 41.000 ha. Qua oppervlakte zijn hierbij de ‘ganzen foerageergebieden’ het belangrijkst. Buiten de EHS is er, in het kader van het pMJP, weinig ruimte tot verdere uitbreiding van (agrarisch) natuurbeheer. 8. Natuur, overig. In 2010 wordt het werkplan weidevogels verder uitgevoerd. Naast de onder 6 en 7 genoemde doelen gaan wij in 2010 aandacht besteden aan stimuleringsprogramma’s voor agrarisch natuurbeheer en inrichtingsprojecten voor kleine natuurgebieden buiten de EHS (circa 5 projecten). 9. Milieukwaliteit EHS / Vogel- en Habitatrichtlijn / Nb-wet. We gaan in 2010 een project verdrogingsbestrijding voorbereiden en een project voor verbetering van de overige milieukwaliteit, hoofdzakelijk in Natura2000 gebieden (circa 1000 ha). 10. Nationale Parken Schiermonnikoog en Âlde Feanen. In de 2 Nationale Parken in Fryslân wordt het beleid van ontwikkeling en beheer van de natuur voortgezet. Basis voor de uitvoering vormen de vastgestelde Beheer- en Inrichtingsplannen (BIP), waarin projecten passen voor voorlichting en educatie, natuurgerichte recreatie en onderzoek en monitoring ten aanzien van de natuur in deze parken. 11. Soortenbescherming. In de pMJP-periode gaan wij ten gunste van specifieke beschermde dier- en plantensoorten voorzieningen treffen; in 2010 3 projecten.

76

Programma 5

12. Regionale watersystemen. In combinatie met de aanpak van Oevers en Kaden door Wetterskip Fryslân gaan wij integrale projecten uitvoeren op het gebied van natuur, recreatie en mogelijk dorpsvernieuwing. Bij natuurprojecten kan er sprake zijn van extra waterberging. De voornemens voor 2010 worden vastgelegd in de prestatieovereenkomst met het Wetterskip Fryslân. 13. Waterkwaliteit. In de pMJP-periode worden projecten gestimuleerd ter verbetering van de ecologische en chemische kwaliteit van het oppervlakte water o.a. door waterbodemsanering en vergroting van het zelfreinigend vermogen van het water. Voor waterbodemsanering in het kader van het pMJP komen vanaf 2010 Rijksmiddelen beschikbaar. Overig Rijksgeld is beschikbaar in de zogenaamde synergiegelden, ter uitvoering van de Kaderrichtlijn Water. De beoogde prestaties staan opgenomen in het Waterhuishoudingsplan dat in 2009 wordt vastgesteld. 14. Duurzaam bodemgebruik. De bodemvisie zal in 2010 afgerond worden. 15. Bodemkwaliteit (sanering). Het is onzeker of in 2010 ILG-Rijksmiddelen beschikbaar komen voor dit doel. Als dat zo is kunnen in de periode 2010 t/m 2013 circa 530.000 BPE’s (Bodemprestatie eenheden = een maat voor prestatie m.b.t. bodemsanering) gesaneerd worden. 16. Recreatief groen. In 2010 zullen wij 8 ha voor dagrecreatieve voorzieningen verwerven en inrichten in de naaste omgeving van steden en dorpen. 17. Ontwikkelen en versterken toegankelijkheid (routenetwerken). In 2010 gaan we verder met het ontwikkelen en verbeteren van landelijke en provinciale routenetwerken voor zover de middelen het nog toelaten. In de afgelopen jaren zijn al veel kilometers gerealiseerd. In het pMJP jaarplan 2010 zullen we aangeven hoeveel prestaties (km) nog geleverd moeten worden en hoeveel daarvan in 2010 realiseerbaar zijn. Ook zullen we in het Jaarplan aangeven hoe we het nieuwe doel: “ 14 km wandelen over boerenland” op kunnen nemen in het pMJP. 18. Beheer recreatievoorzieningen binnen EHS. Dit doel vormt onderdeel van de doelstelling ‘beheer’ binnen de EHS (doelstelling 6). 19. Versterken en verbeteren kwaliteit toeristisch voorzieningenniveau. In 2010 wordt het toeristisch voorzieningenniveau van het landelijk gebied verder versterkt middels projecten vanuit de samenleving. Deze variëren sterk in (financiële) omvang. In de afgelopen jaren zijn er al veel projecten gehonoreerd met subsidie en ook in 2009 lopen de aanvragen sterk op. In het jaarplan 2010 zullen we aangeven in welke mate we dit succesvolle doel kunnen blijven ondersteunen. In 2010 zullen we conform de basisprogrammering 23 projecten kunnen realiseren. 20. Landschap (generiek). Door middel van gerichte projecten worden de natuurlijke, cultuurhistorische en karakteristieke kwaliteiten van het Friese landschap behouden en/of versterkt. In de afgelopen jaren zijn er al veel projecten gehonoreerd met subsidie. In het pMJP jaarplan 2010 zal aangegeven worden hoeveel prestaties (aantal projecten) nog geleverd moeten worden en hoeveel daarvan in 2010 realiseerbaar zijn.

Landelijk gebied

77

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

21. Archeologie. In 2010 wordt 1 archeologisch object veilig gesteld en 1 archeologisch steunpunt ingericht. 22. Nationale Landschappen Noordelijke Friese Wouden en Zuidwest Fryslân. In 2010 zal het laatste geld van dit doel besteedt worden aan de landschappelijke en cultuurhistorische waarden in de 2 Nationale landschappen in Fryslân, bij voorkeur via integrale projecten waarbij ook andere doelstellingen aan de orde zijn zoals bijvoorbeeld landbouw en/of natuur. De projecten passen binnen de Kansenkaart van Zuid West respectievelijk de visie van Noordelijke Friese Wouden. 23. Stichting Landschapsbeheer Friesland. Wij stellen jaarlijks een subsidiebudget beschikbaar aan de Stichting Landschapsbeheer Friesland. 24. Beheer landschap. Wij geven ook in 2010 beheervergoedingen voor waardevolle en karakteristieke landschapselementen; hoofdzakelijk in de Nationale Landschappen. De omvang daarvan kan in de loop van de periode iets variëren, afhankelijk van de afgesloten contracten. Totaal per jaar voor circa 130 ha, 1.240 km lijnelementen, 2.000 puntelementen. Voor landschapsbeheer zijn er, in het kader van het pMJP, geen middelen voor uitbreiding van het beheer. 25. Verbetering leefbaarheid plattelandsgebieden. In 2010 wordt de leefbaarheid van het landelijk gebied verbeterd door de bouw en verbouw van 8-12 dorpshuizen, 2 multifunctionele centra e.d., 3 projecten voor woon-zorgzones en diverse andere (kleinschalige) projecten (circa 60 projecten). Dit is vergelijkbaar met de realisatie in afgelopen jaren. 26. Verbetering fysieke woonomgeving. De fysieke woonomgeving wordt verbeterd door herinrichting van dorpskernen. In het jaarplan zullen wij aangeven hoeveel projecten in 2010 wij denken te realiseren. 27. Verbetering bereikbaarheid. Voor dit doel zijn geen middelen beschikbaar in het kader van het pMJP. 28. Stimuleren en verbreden plattelandseconomie. In de pMJP-periode gaan wij de plattelandseconomie stimuleren en verbreden door middel van diverse projecten. De oorspronkelijke ambitie was 384 projecten voor de gehele pMJP periode. Tot nog toe zijn er 15 gerealiseerd. Gelet op deze realiteit zullen de beoogde prestaties in het Jaarplan 2010 fors bijgesteld worden naar beneden tot binnen het financiële kader. Voor 2010 hopen wij op 25 projecten met een bijdrage van de provincie van € 1 miljoen en een POP-bijdrage van € 1 miljoen. De aangeboden projecten variëren in kosten van € 20.000 tot € 500.000. 29. Erfgoed en monumentenzorg. In 2010 dragen wij bij aan het behoud en herstel van 10 objecten van monumenten en erfgoed in Fryslân, conform de gemiddelde planning. 30. Cultuur. In 2010 dragen wij bij aan 10 projecten ter promotie en versterking van de streekeigen en Friese cultuur.

78

Programma 5

31. Plattelânsprojekten, LEADER. Het EU-Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP) is opgenomen in ons pMJP. Wij passen de Leadersystematiek in de 6 Friese Plattelânsgebieden toe. 32. Proceskosten. Ten behoeve van de uitvoering van het pMJP worden (externe) proceskosten gemaakt die niet rechtstreeks aan een specifiek doel gekoppeld kunnen worden. Achteraf worden deze proceskosten verdeeld over de afzonderlijke doelen. 33. Grondmobiliteit. Via het investeringskrediet Grondaankopen bezitten we de middelen om de grondmobiliteit te bevorderen Dit draagt in hoge mate bij aan de realisering van de pMJP-doelen; met name landbouw- en natuurdoelen, maar ook in bredere zin gericht op de gewenste ruimtelijke inrichting en kwaliteit van het landelijk gebied. Het streven is in 2010 voor 54 miljoen (ruil)grond positie te hebben. Wat mag het kosten Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

2.501

13

13

13

13

13

15.213

13.041

21.706

20.968

14.851

14.851

Overlopende Passiva

34.293

33.877

37.647

16.630

36.630

36.630


1.363

2.358

2.305

2.498

2.446

2.458

5.69

9.88

61.670

60.108

5.90

5.951

80

0

0

0

0

0

476

0

0

0

0

0

34.281

33.793

37.579

36.579

36.579

36.579

totaal baten

.87

.79

7.579

6.579

6.579

6.579

lasten - baten

18.5

15.95

.091

.59

17.61

17.7

2012

2013

Totaal



In bovenstaande tabel zijn de volgende Kadernotavoorstellen opgenomen: Nr 15


S/T

2010

2011

Programma provinciaal Meerjarenprogramma (pMJP): Ympuls foar it Fryske plattelân totaal

T

10.625

10.625

10.625

10.625

42.500

10.65

10.65

10.65

10.65

.500

Landelijk gebied

79

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Economie, recreatie en toerisme

1.6 programma 6 – economie, recreatie en toerisme Portefeuillehouders: S. H. Galema, J.A. de Vries, J.H.J. Konst Wat willen we bereiken IIn ons beleid moeten we antwoorden zien te vinden op trends die in het begin van de 21e eeuw spelen, te weten gevolgen van de mondialisering van de economie, gevolgen van de klimaatverandering, vergrijzing van de bevolking en meer specifiek voor Nederland krimp van de bevolking. Het schrijven van dit onderdeel van de Begroting 2010 vindt plaats in een ongewisse economische periode. Ook in ons land is sprake van een krimpende economie. Hoe lang deze periode zal aanhouden weten we niet. Er circuleren berichten resp. verwachtingen dat de economie in de loop van 2010 zal aantrekken, maar dit kan ook pas in 2011 gebeuren. Door het verlies aan werkgelegenheid is de noodzaak de innovaties in het bedrijfsleven te bevorderen nog meer toegenomen. Echter de marktsector kan moeilijker bankkredieten verkrijgen hetgeen de investeringen door de marktsector onder druk zet. Dit doet zich vooral voor bij investeringen die verband houden met innovaties, waarbij het meestal gaat om een groter risico. Die spiraal te doorbreken gaat de provinciale mogelijkheden verre te boven. Niettemin proberen we de gevolgen enigszins te beperken door de Versnellingsagenda 2009 uit te voeren. Op het moment dat wij dit schrijven heeft u daar nog geen besluit over genomen. Bij het rijk hebben wij aangedrongen om investeringen in de verkeersinfrastructuur naar voren te halen. De provincie focust naast het doorzetten van de al geplande investeringen, zoals de nieuwbouw van het Provinciehuis en een aantal verkeersinfrastructurele projecten, op het naar voren halen van een aantal investeringen zoals die zijn opgenomen in de Kadernota 2010. Het gaat dan vooral om projecten in de bouwnijverheid en in de grond-, wegen waterbouw, waarvoor naar verluidt de toekomst verre van rooskleurig is en waar het bij de uitvoering gaat om directe werkgelegenheid. De Friese uitwerking van het Energieakkoord Noord-Nederland heeft u in april 2009 in de vorm van het programmaplan Duurzame Energie vastgesteld: ‘Fryslân geeft energie’. In dit programmaplan hebben we de ambitie neergelegd om Fryslân “fossielvrij” te maken. Door de energievraag zo veel mogelijk te beperken en door (decentrale) opwekking van duurzame energie kunnen wij op termijn onafhankelijk worden van fossiele brandstoffen, zoals olie en gas. Dit versterkt het toch al goede leefmilieu van Fryslân nog meer, levert lagere maandlasten voor de Friese bevolking op, stimuleert de werkgelegenheid en levert een duurzaam innovatief imago met bijbehorende (economische) spin-off voor de gehele provincie op. In het Friese Merenproject heeft de nadruk tot nu toe gelegen op de open verbindingen tussen de verschillende Friese Meren. In de afgelopen jaren stond het oplossen van knelpunten bij de kanalen en vaarten centraal. Nu de (fysieke) basis voor het Friese Merenproject is gelegd, ligt in de komende jaren de uitdaging om ‘Meer met de Friese Meren’ te gaan doen. We willen met de strategie ‘Meer met Friese Meren’ het maatschappelijke rendement van investeringen in de Friese Meren vergroten. Daarnaast willen wij onze kennisontwikkeling op het terrein van kust en zee, toerisme en duurzaamheid versnellen om onze concurrentiepositie te versterken. Dat betekent concreet dat het project de ‘Friese Meren’ een extra toegevoegde waarde zal leveren aan de diverse doelstellingen die Europa, Rijk, provincie, gemeenten en private partijen met het gebied willen bereiken. Naast eigen provinciale middelen kunnen wij ook een beroep doen op externe middelen, zoals die in het kader van de uitvoeringsprogramma’s “Koers Noord”, ‘’OP EFRO-Noord’, het Waddenfonds en in het verband van Economie, recreatie en toerisme

81

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Interreg en de drie gebiedsconvenanten worden ontwikkeld resp. voor financiering in aanmerking komen. In het Coalitieakkoord 2007-2011 is de volgende passage opgenomen: “Als onderdeel van het werken aan Fryslân zijn in het afgelopen jaar ruim 700 Fiersichten in beeld gebracht door de Friese bevolking. Wij willen díe initiatieven en projecten uitvoeren die passen binnen de in het Koersdocument genoemde doelstellingen: Frysk eigen, duurzaam, werkgelegenheidsbevorderend, sociaal en met oog voor de menselijke maat. Uitvoering van de projecten vindt plaats onder regie van de provincie en via de verschillende beleidsprogramma’s en in goed overleg met de gemeenten, maatschappelijke organisaties en private partijen.” Uitvoering van de projecten vindt plaats onder regie van de provincie en via de verschillende beleidsprogramma’s en in goed overleg met de gemeenten, maatschappelijke organisaties en private partijen.” Lasten en baten Van Begroting 2009 naar Begroting 2010 bedragen x € 1.000 lasten

009

010

011

01

01

49.272

24.472

14.548

13.647

13.647

-2.075

750

0

0

0

Begrotingswijzigingen (BW): - PS 12/11/08 - 7e BW 2008 - PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008

6

-614

319

271

64

- PS 12/11/09 - 1e BW 2009

-3.600

0

0

-700

-700

- PS 22/04/09 – 2e BW 2009

338

0

0

0

0

- PS 13/05/09 – 3e BW 2009

0

50

50

50

50

- PS 24/06/09 - 4e BW 2009: 1e berap 2009-4 - PS Nieuwe beleidsvoornemens begroting 2010 - GS 1e berap 2009: Kasritme overgang 2008 - GS 1e berap 2009: Kasritmewijziging - GS 1e berap 2009: bijdrage derden

-6

-227

-227

-227

0

15.177

14.932

23.595

25.807

-669

14.794

6.965

2.882

210

-5.096

4.227

1.035

120

0

3.563

1.552

333

215

289


0

19

19

19

19


0

0

-164

-161

-161

- Correctie begroting

0

0

0

0

-2.334


-5

1.121

1.726

1.616

1.057


-7.543

37.070

24.988

27.680

24.075

totale lasten

1.79

61.5

9.56

1.7

7.7

baten

1.740

530

530

530

530

23

23

23

23

Begrotingswijzigingen (BW): - PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008-35 - PS 22/04/09 – 2e BW 2009

338

0

0

0

0

- PS 13/05/09 – 3e BW 2009

0

50

50

50

50

2.836

809

0

0

0

-24

0

0

0

0

- GS 1e berap 2009: bijdrage derden

3.563

1.552

333

215

289


6.678

2.435

406

289

362

totale baten

8.18

.965

96

819

89

.11

58.577

8.600

0.508

6.80

- GS Kasritme overgang 2008 - GS 1e berap 2009: Kasritmewijziging


8

Programma 6

Thema 6.1 Economisch beleid Wat willen we bereiken De grondslag voor het beleid is te vinden in de nota’s: • Strategische agenda voor Noord-Nederland 2007-2013, 26/01/2005 • Koers Noord, op weg naar Pieken (2007 – 2010, oktober 2007) • Operationeel programma Noord-Nederland 2007-2013 (OP EFRO Noord), mei 2007 • Fryslân duurzaam, 22/04/2009 • Fryslân geeft energie, programmaplan duurzame energie, 22/04/2009 In de preambule bij het thema Wurk van het Coalitieakkoord 2007-2011 lezen we ‘’met aandacht voor de versterking van de werkgelegenheid, met een goede balans tussen werk, natuur, milieu en kwaliteit voor het landschap willen wij investeren in duurzaamheid, innovatie en kwaliteit”. Onze activiteiten op economisch terrein hebben dit thema als uitgangspunt voor het bereiken van de doelstelling “een duurzame economische ontwikkeling van de provincie Fryslân, waarbij nadrukkelijk wordt ingezet op een transitie naar een op kennis en innovatie gebaseerde economie”. Het moge duidelijk zijn dat dit een doelstelling voor de langere termijn is. Innovatie is van levensbelang voor Friese bedrijven; innovatie in producten, productieprocessen en markten. Door het tot stand brengen van innovaties wordt de internationale concurrentiekracht van Friese bedrijven versterkt. Echter voor het tot stand brengen van innovaties is een goed opgeleide beroepsbevolking van essentieel belang, vandaar dat één van onze speerpunten sociale innovatie is. Het provinciale beleid is gericht op het tot stand brengen van clusters op de door ons geformuleerde speerpunten: watertechnologie, duurzame energie, metaal, groene life sciences, zorgeconomie en toerisme waar onder 6.2. verder wordt ingegaan. Een cluster is een samenwerkingsverband tussen een aantal bedrijven en één of meer kennisinstellingen. Het voorbeeld in onze provincie is Wetsus en de Friese wateralliantie. Clustervorming is belangrijk omdat bedrijven van elkaar kunnen leren, en om “Staatssteunproblematiek” te vermijden. En vooral om de vertaalslag van kennis en de resultaten van netwerkvorming naar dicht bij de markt staand onderzoek waarin bedrijven volop participeren te borgen. De provincie treedt hierop als olieman: stimuleren, enthousiasmeren, de weg wijzen, bij elkaar brengen; anders geformuleerd makelend en schakelend. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Programma Vermarkting Fryslân heeft een strategie ontwikkeld die we inzetten om de reputatie van de provincie op een aantal terreinen te verbeteren. Daarbij moet worden gedacht aan de gebieden duurzaamheid, jonge mensen, cultuur (culturele hoofdstad), water en economie. Het programma Vermarkting Fryslân verbindt deze speerpunten met elkaar en enthousiasmeert, activeert en mobiliseert externen. Daarbij doen we een beroep op Friese kwaliteiten zoals authenticiteit, eigenzinnigheid en de waardering van de eigen zelfstandigheid. Op de speerpunten watertechnologie, duurzame energie, metaal, groene life sciences, zorgeconomie en sociale innovatie gaan we samen met bedrijven, kennisinstellingen en eventueel intermediairs projecten ontwikkelen die erop zijn gericht om via clusters innovatie te bevorderen. Op het terrein van de duurzame energie gaan we het komende jaar projecten ontwikkelen en uitvoeren op de vier Economie, recreatie en toerisme

8

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

themalijnen uit het programmaplan, dat zijn: -

Energiebesparing gebouwde omgeving inclusief provinciaal fonds energiebesparing woningbouw;

-

Opwekking duurzame energie inclusief stimuleringsprogramma zonne-energie en procesondersteuning geothermie Waddenkas;

-

Duurzame mobiliteit inclusief het stimuleringsprogramma ‘Fryslân Elektrysk Foarút, uitvoering 100.000voertuigenplan;

-

Kennis, innovatie en communicatie inclusief ondersteuning kenniscentra en communicatiestrategie.

Duurzame energie is tevens een programma in het kader van programmamanagement. Dit jaar wordt verder gewerkt aan de vorig jaar begonnen actie voor de realisatie van een frl-extensie (domeinnaam) op internet. In 2007 hebben wij strategische afspraken gemaakt met het College van Bestuur van de Wageningen Universiteit over versterking van de vestiging in Leeuwarden. Dit heeft geleid tot de oprichting in 2009 van een Center for Marine Policy. De primaire doelstelling van het centrum is om integrale onderzoeksprojecten uit te voeren ter ondersteuning van integraal maritiem beleid door postdoctorale- en promotieonderzoekers. De provincie heeft een subsidie verstrekt voor aanloop- en de startkosten van het centrum. In 2010 wordt verder gewerkt aan de totstandkoming van de universitaire campus in Leeuwarden. De provincie heeft een subsidie verstrekt voor aanloop- en startkosten. In het compensatiepakket voor het niet doorgaan van de Zuiderzeelijn, het Regionaal Specifiek Pakket (RSP), is ook een onderdeel voor stimulering van de economie opgenomen: het Regionaal Economisch Pakket (REP). Voor de jaren 2009 t/m 2020 stelt het rijk jaarlijks een som geld beschikbaar voor de versterking van de economische structuur van Noord-Nederland. Decentrale overheden, kennisinstellingen en marktpartijen moeten cofinancieren. Een gedeelte van het geld is beschikbaar voor de vier noordelijke pieken en wordt gecommitteerd door de minister van Economische Zaken. Het andere deel wordt gecommitteerd door de provinciale besturen en is breder inzetbaar maar ook hier zijn bestedingscategorieën van kracht. In het najaar van 2009 zullen wij een nota aan de Staten overleggen waarin wij aangeven hoe wij met deze middelen om gaan ook in relatie tot andere externe middelen als die van Koers Noord (2007 t/m 2010) en OP EFRO-Noord (2007 t/m 2013). Wat mag het kosten Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

2.019

1.796

1.867

1.867

1.867

1.867

893

5.274

9.149

6.305

9.577

8.390

9

0

0

0

0

0


2.483

1.546

1.826

1.979

1.938

1.947

totaal lasten

5.0

8.617

1.8

10.151

1.8

1.0

bedragen x € 1.000 lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva

8

Programma 6

Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

149

82

82

82

82

82

1.875

2.415

1200

0

0

0

9

0

0

0

0

0

totaal baten

.0

.96

1.8

8

8

8

lasten - baten

.71

6.10

11.561

10.069

1.00

1.1

bedragen x € 1.000 baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva



1

Programma Vermarkting Fryslân

12

Afsluitdijk

20

Programma Duurzame energie

24

Geografisch Top Level Domein

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

T

450

450

450

450

1.800

(gTLD) voor Fryslân (.frl-extensie)

300 T

5.325

300 4.338

5.550

4.413

19.626

T

53

50

100

100

303

26

Wageningen centre for Marine Policy T

500

300

300

0

1.100

27

University Campus Fryslân

T

375

350

300

200

1.225

28

RSP: Regionaal Economisch pakket

T

0

1.075

3.274

3.324

7.673

7.00

6.56

9.97

8.87

.07

totaal

Thema 6.2 Toerisme en recreatie Wat willen we bereiken Het beleid op dit beleidsterrein is neergelegd in: • Beleidsnota Recreatie en toerisme 2002-2010, 06/02/2002 • Fryslân, toeristische topattractie in Nederland, 21/02/2007 Het jaar 2010 is het laatste jaar van de Nota ‘Fryslân, toeristische topattractie in Nederland’. De essentie van deze nota is een intensivering van ons toeristisch beleid. Dat betekent een toename van de toeristische bezoekerstroom (aantal overnachtingen + dagtochten) met 18% in de periode 2007 – 2010, waaronder een hoger aandeel toeristen uit het buitenland. Voorts een betere samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven uit de toeristisch-recreatieve sector.


85

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Het komende jaar gaan wij samen met anderen projecten ontwikkelen en uitvoeren op de onderscheiden programmaonderdelen, Wadden en Elf Steden, die moeten leiden tot meer toeristen, meer bestedingen door toeristen in onze provincie en meer werkgelegenheid. Daarnaast gaan we ons met andere betrokken partijen inzetten voor een hoger volume van vermarkting van ons toeristisch product en een versterking van de toeristische organisatiestructuur. Over 2010 resulteert dit in de volgende opgave “toerisme”: a.

Door middel van actieve (o.a. financiële) ondersteuning de ontwikkeling van tien vernieuwende (cluster) projecten binnen de programmalijnen Wadden en Elfsteden realiseren. Dit ondermeer met gebruik van de in het najaar 2009 te openen subsidieregeling STINAF (Stimuleringsregeling Toerisme Natuurlijk Fryslân) voor toeristische ondernemers en het continueren van het budget “Toeristische Topattractie”;

b.

Daarnaast eveneens de ontwikkeling van nog eens vijftien andere toeristische projecten en/of

c.

Fryslân Marketing de financiële ruimte bieden en daarmee indirect aansturen op nagenoeg een verdubbeling

samenwerkingsprocessen realiseren; van haar toeristische marketing en promotie inzet én het uitvoeren van een benchmark op inzet en resultaat over voorgaande jaren; d.

Het op basis van een in 2009 uitgevoerde verkenning met andere partijen ontwikkelen van een businessplan voor een nieuw, breed ‘Rekreaasjeskip Fryslân’;

e.

Het op basis van reeds uitgevoerde verkenningen samen met andere partijen vaststellen van één nieuw VVVmodel Fryslân en een vergaande invoering hiervan in de vorm van o.a. een facilitair dienstencentrum en minimaal vijftien VVV-corners;

f.

Stimuleren van samenwerking tussen de toerismebranche, overheden en kennisinstellingen o.a. door het met hen organiseren van ten minste drie ontmoetingsbijeenkomsten en een (jaarlijks) ‘Frysk Toerisme Kongres’;

g.

Continueren van de provinciale inzet voor het op de UNESCO-Werelderfgoedlijst geplaatst krijgen van de Friese Elfsteden, concreet in 2010 plaatsing op de ‘nationale lijst’.

'Fryslân Toeristyske Topattraksje' is tevens een programma in het kader van programmamanagement. Wat mag het kosten Exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

1.253

1.565

1.621

1.621

1.621

1.621

615

1.477

2.733

2.229

2.331

1.431


86

Programma 6

0

0

0

0

0

0

652

612

1.071

1.160

1.136

1.142

.50

.65

5.5

5.010

5.088

.19

Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

190

86

136

136

136

136

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

190

86

16

16

16

16

.0

.568

5.89

.87

.95

.058

bedragen x € 1.000 baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten lasten - baten



21

Toerdata Noord

22

Programma Topattractie Elfsteden + Waddeneilanden

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

T

25

25

0

0

50

T

2.015

2.380

2.507

1.757

8.659

.00

.05

.507

1.757

8.709

totaal

Thema 6.3 Friese Merenproject Wat willen we bereiken Het beleid is verwoord in de volgende documenten: •

Plan van aanpak Friese meren, 20/12/2000

•

Koers op Fryslân, Friese Merenproject 2e fase 2006-2013, 21/02/2007

•

Herijking, prioritering en programmamanagement 2e fase Friese Merenproject, 05/11/2008

•

Door uitvoering van het Friese Merenproject willen we de volgende beleidsdoelen bereiken:

a.

Versterking van de marktpositie van de sector recreatie en toerisme in het Friese merengebied.

b.

Verbeteren van de kwaliteit van natuur, landschap en water.

c.

Vergroten en verbeteren van het vaargebied.

•.

De prestaties van dit beleid zijn als volgt geformuleerd:

a.

Een werkgelegenheidsgroei van 30% in de Friese watersport gedurende de looptijd van het Friese Merenproject.

b.

Een bestedingsgroei (per persoon per dag) van 150% in de Friese watersport aan het einde van de looptijd.

c.

Een groei van het watertoerisme die tenminste even groot is als in de Duitse watersportgebieden.


87

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Het Friese Merenproject kent 3 specifieke onderdelen te weten; grenzeloos varen, stimuleren bestedingen aan de wal en ecologie en duurzaamheid. Per onderdeel staat aangeven wat we over de gehele looptijd 2001-2015 en specifiek in het begrotingsjaar 2010 willen gaan doen. grenzeloos varen 001-015 Het “Grenzeloos Varen” bestaat uit projecten die het Friese vaargebied vergroten. Het Friese vaargebied vormt het decor waarin “Grenzeloos Varen” mogelijk wordt gemaakt. 1.

Revitaliseren bestaande en aanleggen nieuwe vaarverbindingen zoals het opwaarderen van de Turfroute en de Luts, het realiseren van de bevaarbaarheid van de Noordelijke Elfstedenvaarroute, het hervatten van de werkzaamheden om het Polderhoofdkanaal opnieuw bevaarbaar te maken, het onderzoeken van nieuwe verbindingen naar Groningen en/of Drenthe en het realiseren of opwaarderen van een vaarverbinding tussen Workum en Hindeloopen.

2.

Verbeteren doorvaartdiepte sluizen Makkum en Workum en capaciteitsuitbreiding sluis Stavoren.

3.

Verruimen van het bestaande netwerk door het oplossen van (weg-water) knelpunten.

4.

Uitbreiding brug- en sluisbediening door o.a. centrale afstandsbediening.

5.

Baggeren bestaand netwerk (inlopen achterstallig onderhoud en stimuleren gemeentes en haveneigenaren).

grenzeloos varen 010 1.

In 2010 zullen de werkzaamheden aan het Polderhoofdkanaal in combinatie met aanvullende maatregelen voor de natuurcompensatie worden hervat. De sluizen in de Noordelijke Elfsteden Vaarroute zullen in 2010 worden gerealiseerd en het opwaarderen van de route zal technisch worden voorbereid en aanbesteed. Er zal een quick scan worden gedaan naar nieuwe verbindingen naar Groningen en Drenthe en een planstudie zal worden verricht naar de verbinding tussen Workum en Hindeloopen.

2.

De uitvoering van de drempelverlagingen van de sluizen Workum en Makkum zal worden gestart en de capaciteitsuitbreiding van de Johan Friso sluis in Stavoren zal worden aanbesteed.

3.

De uitvoering van verruiming van de bedieningstijden van bruggen en sluizen zal in 2010 tot uitvoering komen. In samenwerking met de gemeenten Sneek, Wymbritseradiel en Boarnsterhim is een investeringsplan opgesteld om 22 bruggen te automatiseren, centraal te bedienen en tolvrij te maken. Finale samenwerkingsafspraken tussen partijen vinden in het najaar van 2009 plaats..Een separaat voorstel, inclusief financieringsplan zal eind 2009/begin 2010 aan U ter besluitvorming worden voorgelegd. Dit initiatief is bij de begroting van 2008 in de financiële meerjarenplanning Verkeer en Vervoer opgenomen.

4.

In 2009 wordt het streefbeeld voor de recreatieve diepte van de Friese meren en kanalen vastgesteld. In 2010 wordt op basis van het streefbeeld voor de recreatieve diepte, gestart met de uitvoering van de subsidieregeling versnelling onderhoudsbaggeren en het oplossen van de provinciale en gemeentelijke baggerknelpunten.

stimuleren bestedingen aan de wal 001-015 De maatregelen die in dit onderdeel uitgevoerd worden, moeten leiden tot een groei van de bestedingen in de Friese watersportsector. 1.

Het gezamenlijk met gemeenten opstellen en uitvoeren van 10-20 masterplannen ruimtelijke kwaliteit voor de opwaardering van waterfronten van watersportkernen in het Friese merengebied. Het gaat hierbij om de opwaardering van het waterfont van dorpen en/of steden waardoor de ruimtelijke inrichting beter aansluit

88

Programma 6

bij het water. Door de realisatie van voorzieningen in het gebied tussen dorp/stad en het water, zoals bijvoorbeeld passantenplekken, speelplekken en strandjes, wordt de aantrekkingskracht van het waterfront vergroot. 2.

Het opstellen en uitvoeren van 4-8 masterplannen voor de toegangspoorten naar Fryslân (Lauwersmeer, Stavoren, Workum, Zuidoever Tjeukemeer, Lemmer, Makkum, Hindeloopen en Harlingen). Het gaat hierbij om het aantrekkelijker maken van de toegangspoorten als toeristische trekpleisters aan het wad en het IJsselmeer, door verbetering en uitbreiding van de havenfaciliteiten, de ruimtelijke inrichting en andere kwaliteitsaspecten met als thema “klimaatbestendig en duurzaam”.

3.

Operationeel zijn van de “taskforce regelgeving” ter ondersteuning van ondernemers.

4.

Initiatieven om (het bezoek aan) evenementen te bevorderen in de zomermaanden.

5.

Een voorstel om tot een watersportactiviteitencentrum in Fryslân te komen.

6.

Het experimenteren en implementeren van ICT- informatie en servicediensten voor watersporters en een onderzoek naar de introductie van een watersportpas.

stimuleren bestedingen aan wal 010 1.

In 2010 wordt in samenwerking met de gemeenten voor zes watersportkernen een masterplan ruimtelijke kwaliteit opgesteld. Tevens zal in 2010 de uitvoering van drie masterplannen (o.a. Sneek) worden voorbereid.

2.

In 2010 wordt voor drie toegangspoorten een versterkingsplan opgesteld. In 2010 zal de uitvoering van 1 á 2 versterkingsplannen (o.a. Harlingen) worden voorbereid.

3.

De “task-force regelgeving”, bedoeld om toeristisch recreatieve ondernemers te ondersteunen bij bijvoorbeeld vergunningenprocedures zal in 2010 operationeel zijn.

4.

De in 2009 uitgevoerde haalbaarheidsstudie naar een watersportpas zal in 2010 een businesscase opleveren. In 2010 zal definitieve besluitvorming over de introductie plaatsvinden.

ecologie en duurzaamheid 001-015 Het duurzaam denken en handelen, willen wij nadrukkelijk integreren in het programma. Dit willen we concretiseren door bij alle projecten bewust na te gaan waar kleine en grote duurzaamheidwinsten te behalen zijn. Daarbij zullen wij ook andere partijen, zowel collega’s, watersporters als ondernemers aansporen en stimuleren duurzaam te denken en te handelen. Naast het algemeen in gang zetten van een bewustwordingsproces t.a.v. duurzame oplossingen nemen wij in het kader van het Friese Merenproject concrete maatregelen bij de volgende onderwerpen: 1.

Het stimuleren van elektrisch varen door de subsidieregeling elektrisch varen uit te voeren, oplaadpunten te realiseren en de realisatie van vaarroutes die specifiek geschikt zijn voor elektrische sloepen e.d.

2. 3.

Voorbeeldprojecten uit te voeren op het gebied van Cradle to Cradle. Beperken energiegebruik door toepassen van energiebesparende maatregelen in havens, bruggen, sluizen en energieneutrale projecten in bijvoorbeeld havens.

4.

Tenminste 50% van de baggerspecie her te gebruiken.

5.

Door bij aanbestedingstrajecten eisen en wensen ten aanzien van duurzame materialen op te nemen.

ecologie en duurzaamheid 010 1.

In 2010 wordt het elektrisch varen gestimuleerd door de aanleg van ca 10 oplaadpunten t.b.v. de laadinfrastructuur, de uitvoering van een subsidieregeling voor het in- en ombouwen van vaartuigen, het promoten van elektrisch varen naar ondernemers en watersporters op beurzen en bijeenkomsten en het uitvoeren van een marktonderzoek.


89

Begroting 2010

2.

Fryslân:

iepen en eigen

Het uitvoeren van een vooronderzoek naar Cradle to Cradle toepassingen en een energieneutraal standalone oplaadstation voor elektrisch varen.

Wat mag het kosten Wij stellen voor om de looptijd van de door u geautoriseerde middelen van € 31,9 miljoen te verlengen van 2011 naar 2013 en de uitvoering van het Friese Merenproject te verlengen van 2013 naar 2015. In deze begroting willen wij de programmasystematiek meerjarig vormgeven, door u voor te stellen om binnen het totaal van de begrotingsperiode 2010-2013 (€ 28,2 miljoen) verplichtingen aan te kunnen gaan. Op 5 november 2008 heeft u voor het Friese Merenproject maximaal € 31,9 miljoen geautoriseerd. Om binnen het financiële kader van het coalitieakkoord te blijven, is de Begroting 2009 voor het Friese Merenproject vastgesteld op € 3,7 miljoen. Dit jaar is er opnieuw spanning ontstaan tussen het ambitieniveau en het beschikbare kader van vier keer € 50 miljoen. Wij nemen in de begroting 2010 en 2011 € 4 miljoen op, waardoor in de periode 2009 – 2011 in totaal € 11,7 miljoen (€ 3,7 + € 4 + € 4 miljoen) aan provinciale middelen is opgenomen. Het restant van het door u geautoriseerde bedrag van € 20,2 miljoen (€ 31,9 - € 11,7 miljoen) hebben wij opgenomen in 2012 en 2013, waardoor de looptijd van het Friese Merenproject met twee jaar wordt verlengd tot 2015. Tussentijds kunnen beslissingen worden genomen, waarbij rijksgeld of Europees geld benut kan worden, mits er cofinanciering beschikbaar is. Wij stellen u voor om voor kansrijke projecten en of versnellingen de noodzakelijke flexibiliteit in te bouwen door het aan kunnen wenden van middelen binnen de begrotingsperiode 2010-2013. De financiering van eigen provinciale werken (investeringen), zoals bijvoorbeeld de aanleg van sluizen en bruggen, komt voor rekening van de provincie. Het provinciale aandeel in de financiering van deze investeringsprojecten kan worden verlaagd door verwerving van bijdragen van derden zoals gemeenten, Wetterskip Fryslân, Europese en Rijksmiddelen. Wat mag het kosten Exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

0

0

0

0

0

5.042

3.265

12.898

8.851

9.935

13.005

0

0

0

0

0

0


90

Programma 6

373

0

0

0

0

0

5.1

.65

1.898

8.851

9.95

1.005

Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

0

0

0

0

0

186

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

186

0

0

0

0

0

5.8

.65

1.898

8.851

9.95

1.005




25

Friese Merenproject totaal

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

T

4.000

4.000

8.100

12.100

28.200

.000

.000

8.100

1.100

8.00

Thema 6.4 Koers Noord - EFRO/EZ-programma Wat willen we bereiken Naast eigen provinciale middelen kunnen wij ook een beroep doen op externe middelen zoals die in het kader van de uitvoeringsprogramma’s “Koers Noord” en “Operationeel Programma (OP) EFRO Noord” voor de SNNprovincies beschikbaar zijn in de periode 2007-2013. In SNN-verband is het gezamenlijke regionaal-economische beleid en de strategie vastgelegd in de “Strategische Agenda Noord-Nederland 2007-2013”. Op basis van dit document zijn twee uitvoeringsprogramma’s opgesteld; Het programma “Koers Noord”en het “Operationeel Programma (OP) EFRO Noord”. Het Koers Noord-document beslaat het deel van de Strategische Agenda dat met EZ middelen gefinancierd kan worden. Dit programma richt zich op het versterken van de internationale concurrentiekracht van de regio langs een drietal actielijnen: 1.

Het uitbouwen van economische pieken van nationaal belang (water, energie, sensortechnologie en agribusiness).

2.

Het bewerkstelligen van een transitie in een drietal regionaal belangrijke sectoren naar meer kennisintensieve, innovatieve toepassingen en naar ontwikkeling van nichemarkten met spin-offs voor de regionale werkgelegenheid (life sciences en toerisme).

3.

Het realiseren van een algehele transitie naar een meer hoogwaardige, kennisintensieve economie.


91

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Het OP EFRO-Noord is de uitvoeringsprogramma voor het deel van de Strategische Agenda dat met Europese middelen (EFRO) kan worden gefinancierd. De verdeling van het beschikbare budget is als volgt: •

56% voor prioriteit 1: Innovatie, kenniseconomie en ondernemerschap;

•

20% voor prioriteit 2: Aantrekkelijke steden;

•

20% voor prioriteit 3: Aantrekkelijke regio’s;

•

4% voor prioriteit 4: Technische Bijstand (uitvoeringskosten).

Beide programma’s zullen ondermeer met provinciale middelen worden gecofinancierd. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Aangezien het hier gaat om co-financieringsmiddelen om projecten mede te financieren die vooral met externe middelen worden gerealiseerd gaat het hier om projectontwikkeling die ook al in paragrafen 6.1 en 6.2. is beschreven d.w.z. op de genoemde speerpunten watertechnologie, duurzame energie, metaal, groene life sciences, zorgeconomie en sociale innovatie samen met bedrijven, kennisinstellingen en eventueel intermediairs projecten ontwikkelen die zijn gericht om via clusters innovatie te bevorderen. Wat mag het kosten Exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

0

0

0

0

0

13.687

8.185

12.880

7.550

6.545

3.887


0

0

0

0

0

0

253

983

960

1.041

1.019

1.024

1.90

9.168

1.81

8.591

7.56

.911

97

3

3

3

3

3

0

0

0

0

0

0


9

Programma 6

0

0

0

0

0

0

97

1.8

9.165

1.88

8.588

7.56

.908



23

Cofinancieringsbudget EFRO/EZ/ Interreg/Waddenfonds totaal

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

T

3.088

2.688

3.738

3.887

13.401

.088

.688

.78

.887

1.01

Thema 6.5 Waddenfonds Wat willen we bereiken Het kabinet heeft naar aanleiding van het op 1 april 2004 uitgebrachte advies van de Adviesgroep Waddenzeebeleid (AGW) besloten om in een periode van 20 jaar € 800 miljoen uit te trekken voor extra investeringen in de Waddenzee en het Waddengebied. Voor deze investeringen is een apart Waddenfonds opgericht dat onder beheer staat van de minister van VROM. Het Waddenfonds is een subsidie-regeling die extra investeringen in projecten in en rond de Waddenzee op ecologisch en economisch gebied mogelijk maakt. Het Waddenfonds kent vier hoofddoelstellingen, waarbinnen voor de komende vijf jaar investeringsprioriteiten zijn vastgesteld. a.

Het vergroten en versterken van de natuur- en landschapswaarden van het Waddengebied;

b.

Het verminderen of wegnemen van externe bedreigingen van de natuurlijke rijkdom van de Waddenzee;

c.

Een duurzame economische ontwikkeling in het Waddengebied bewerkstelligen dan wel gericht zijn op een substantiële transitie naar een duurzame energiehuishouding in het Waddengebied en de direct aangrenzende gebieden;

d.

Het ontwikkelen van een duurzame kennishuishouding ten aanzien van het Waddengebied.

In 2009 wordt de derde tender opengesteld, deze zal over de volle breedte van het Waddenfonds werkzaam zijn, dus nu ook voor economische projecten. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 •

Een evenredig deel van de middelen uit het Waddenfonds voor het Friese gebied;

•

Een pro-actieve ontwikkeling en bescherming van de Waddenzee, c.q. het Waddengebied door middel van concrete programma’s / projecten;

•

Integrale aanpak van de maatregelen vanuit het Waddenfonds;

•

Koppeling met andere geldstromen, waaronder de Europese programma’s en Koers Noord/OP EFRO Noord;

•

Verwezenlijking van de beleidsmatige doelstellingen en opgaven m.b.t. het innovatie- en investeringsbeleid.


9

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

0

0

0

0

0

58

1.376

1.716

626

258

170

0

0

0

0

0

0


6

0

0

0

0

0

6

1.76

1.716

66

58

170

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

6

1.76

1.716

66

58

170


Thema 6.6 Europese projecten (Interreg) Wat willen we bereiken Naast eigen provinciale (cofinancierings)middelen voor de uitvoering van ons economisch en toeristisch beleid kunnen wij ook een beroep doen op externe middelen zoals die in het kader van het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) beschikbaar kunnen komen. Het gaat hier om middelen voor doelstelling 3, coöperatie, dat in de hele Unie van kracht is, het wordt ook wel Interreg genoemd. Binnen de doelstelling “coöperatie of territoriale samenwerking” zijn drie vormen van samenwerking onderscheiden, te weten grensoverschrijdende, transnationale en interregionale. Er wordt mee beoogd een nauwere samenwerking tussen de EU-regio’s te realiseren en daarmee tot een versnelde economische ontwikkeling en meer groei. De nationale grenzen vormen vaak een hinderpaal voor de ontwikkeling van het Europese grondgebied in zijn geheel en voor het Europese potentieel voor een volledig concurrentievermogen.

9

Programma 6

Er zijn drie verschillende vormen van samenwerking in de EU: •

Interreg A: grensoverschrijdende samenwerking, in het EDR-gebied (Eems Dollard Regio);

•

Interreg B: transnationale samenwerking, Noord-Nederland participeert in het programmagebied Noordzee en partieel in dat voor de Oostzee;

•

Interreg C: interregionale samenwerking, dat is samenwerking met welke andere regio(‘s) dan ook in de EU.

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Initiëren dan wel deelnemen aan projecten van andere regio’s, die zijn gericht op: •

Innovatieve technieken en werkwijzen worden in de praktijk getoetst. Daarvan wordt tevens de kostenefficiency bepaald, zodat duidelijk wordt of bredere invoering hier of elders mogelijk is.

•

Kansen van nieuwe technieken en werkwijzen worden voor bedrijven en burgers duidelijk in beeld gebracht. Met het uitvoeren van projecten: - worden bedrijven en organisaties gestimuleerd in Fryslân te investeren; - worden nieuwe financiële middelen aangeboord; - wordt de werkgelegenheid in Fryslân gestimuleerd; - wordt in Fryslân kennis opgebouwd over nieuwe technieken en ervaring met Europese regels en financieringsmogelijkheden; - worden beleidsvoornemens door extra financiering (versneld) uitgevoerd.

•

Toepassing van innovatieve technieken en werkwijzen. Stimuleren van brede invoering hiervan in Fryslân. Verbeteren van de economische en concurrentiepositie van Fryslân.


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

0

0

0

0

0

1.537

4.324

1.332

567

368

289

378

449

0

0

0

0


755

584

584

584

584

0

.670

5.57

1.917

1.151

95

89


95

Begroting 2010

Exploitatie

Fryslân:

iepen en eigen

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

384

384

384

384

384

463

4.688

1.161

333

215

289

363

449

0

0

0

0

86

5.50

1.55

716

599

67

1.8

-16

7

5

5

-8


Thema 6.7 Convenanten Wat willen we bereiken We hebben drie convenanten met Friese gemeenten afgesloten, te weten: •

Stadsconvenant 2002-2010, juni 2005

•

Convenant Westergozone 2007-2013, 2007

•

Convenant A7-zone 2007-2013, februari 2006

stadsconvenant leeuwarden Doel van het Stadsconvenant Leeuwarden is het versterken en uitbreiden van de centrumpositie van Leeuwarden zowel in Fryslân als in Noord-Nederland. Convenant Westergozone Doel van het Convenant Westergozone is verbetering van de werkgelegenheidssituatie, versterking van de economische structuur, met name voor de middellange en lange termijn en het benutten van de ontwikkelingspotenties van de Westergozone door middel van een daarop toegesneden samenwerking en wederzijdse ondersteuning.

96

Programma 6

Convenant a7-zone (landstad Fryslân) Doel van het Convenant Westergozone is verbetering van de werkgelegenheidssituatie, versterking van de economische structuur, met name voor de middellange en lange termijn en het benutten van de ontwikkelingspotenties van de A7-zone door middel van een daarop toegesneden samenwerking en wederzijdse ondersteuning.

Wat gaan we daarvoor doen in 2010 stadsconvenant leeuwarden Er worden projecten uitgevoerd die bijdragen aan: •

optimaliseren van de bereikbaarheid en de ontsluiting van Leeuwarden.

•

versterken van de positie van Leeuwarden als centrum van werkgelegenheid in de provincie Fryslân, in Noord-Nederland en (inter)nationaal met een accent op diensten en kennis.

•

vergroten van de kwaliteit en multifunctionaliteit van het stadscentrum en het aanbod van cultuur en toerisme.

•

versterken van de sociale infrastructuur en het verbeteren van de afstemming van zorgvoorzieningen met de regio.

Convenant Westergozone: Er worden projecten uitgevoerd die bijdragen aan: •

uitbreiding van het glastuinbouwareaal.

•

realisering van de kas voor de toekomst.

•

business development en innovatie in bedrijven.

•

arrangementen voor toeristen/cultuur in bedrijf.

•

integrale ontwikkeling van Harlingen.

•

communicatie, marketing en promotiestrategie.

Convenant a7-zone (landstad Fryslân): Er worden projecten uitgevoerd die bijdragen aan: •

versterking van de economische positie van de kernzone op het gebied van de werkgelegenheid in de provincie Fryslân, in Noord-Nederland en (inter)nationaal met een accent op diensten, kennis en (maak-) industrie, innovatie, duurzaamheid, logistiek, recreatie en toerisme.

•

versterking van de kwaliteiten en de centrumfunctie van de stedelijke centra naast het behouden van een vitaal platteland.

•

stimulering van een aantrekkelijk gebied waar ‘quality of life and quality of business’ centraal staat.

•

een zowel kwantitatief als kwalitatief voldoende aanbod van woningen.


97

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

0

0

0

0

0

6.723

9.895

12.744

4.922

3.918

2.720

0

0

0

0

0

0


100

0

0

0

0

0

6.8

9.895

1.7

.9

.918

.70

0

0

0

0

0

0

1.087

310

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

totaal baten

1.087

10

0

0

0

0

lasten - baten

5.76

9.585

1.7

.9

.918

.70


Thema 6.8 Fryske Fiersichten Wat willen we bereiken In 2006 heeft de provincie Fryslân met de Friese bevolking toekomstdebatten gevoerd over de vraag hoe Fryslân er in 2030 uit moet of kan zien. Het debat heeft een rijke oogst van 700 projectideeën opgeleverd. In samenspraak met Provinciale Staten is een selectie gemaakt en zijn er onder andere tien Beste Fiersichten benoemd om uit te voeren. De geselecteerde projectideeën worden verder geconcretiseerd tot uitvoerbare plannen en worden vervolgens uitgevoerd in samenwerking met externe partijen. De uitvoering van de projecten binnen Fryske Fiersichten geeft een versnelling aan de bestaande provinciale doelstellingen. Fryske Fiersichten is daarmee een extra middel om invulling te geven aan onze koersaccenten uit het Coalitieakkoord. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 De uitvoering van de tien Beste Fiersichten is vastgelegd in het Wurkprogram Fryske Fiersichten (25 juni 2008) en de actieplannen (22 april 2009) en opgenomen in de verschillende beleidsprogramma’s. Naast (kleinere) projecten die binnen de Collegeperiode tot 2011 tot uitvoering kunnen komen, zullen de grotere en meer complexe projecten deels starten vóór 2011 en doorlopen tot (ver) in de navolgende Collegeperiode.

98

Programma 6

Dit is het overzicht van de Beste Fiersichten. Deze hebben weer relaties met de programma’s in het kader van programmamanagement van de provincie: •

Afsluitdijk (relatie met Duurzame Energie, Fryslân Topattractie)

•

Deltaplan bestaande Woningvoorraad (relatie met Ruimtelijke kwaliteit, Duurzame Energie)

•

Deltaplan Fryske Tsjerken (relatie met Ruimtelijke kwaliteit, Kulturele Haadstêd 2018)

•

Elektrysk Foarút (relatie met Duurzame Energie)

•

Fryslân Ferbynt (relatie met Vermarkting, Kulturele Haadstêd 2018)

•

Fryslân slow region/stadige streek (relatie met Fryslân Topattractie, Vermarkting)

•

N@twurk Fryslân (relatie met Fryslân Topattractie en Talinten fan jonge minsken)

•

Sport Experience (relatie met Fryslân Topattractie)

•

Tûke Jongerein (onderdeel van programma Talinten fan jonge minsken)

•

Vermarkting van Fryslân (als apart programma benoemd


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

0

0

0

0

0

173

397

160

234

229

230


0

0

0

0

0

0


66

0

0

0

0

0

9

97

160

9

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

9

97

160

9

0



99

Begroting 2010

Fryslân:

Sociaal beleid en zorg

iepen en eigen

1.7 programma 7 – sociaal beleid en zorg Portefeuillehouders: C. Schokker-Strampel en P. Adema

Wat willen we bereiken Het beleidsprogramma Sociaal Beleid, Jeugdzorg en Sport is gericht op het welzijn en welbevinden van alle inwoners van Fryslân waarbij de provincie uitgaat van de menselijke maat, met aandacht voor de individuele behoeften en vanuit een sociale en culturele samenhang. Om deze doelstelling uit het coalitieakkoord te bereiken voert de provincie een aantal wettelijke taken uit en is autonoom beleid vastgesteld. Wettelijke taken zijn Jeugdzorg, Steunfunctiebeleid (Partoer CMO Fryslân en SPORT Fryslân) en de Wet op de lijkbezorging. Autonoom beleid behelst Sociaal Beleid en Sport. Kaderstellende nota’s, wetten, regelingen etc. •

Sociale Agenda 2008-2011

•

Beleidsnotitie Armoedebestrijding

•

Notitie ‘Vorming Provinciaal Overleg- en Advies Platform Zorg’

•

Notitie ‘Onderbouwing voor Budget Zorg’

•

Beleidskader Jeugdzorg 2009 – 2012

•

Invulling koersaccent Centrum Jeugd en Gezin 2009 – 2011

•

Sportnotitie Fryslân beweegt 2006-2009

•

Koersaccenten sport 2008-2011

•

Sportnota ‘Sport beweegt Fryslân’ 2010-2013 (is inmiddels vastgesteld)

Lasten en baten Van Begroting 2009 naar Begroting 2010 bedragen x € 1.000

009

010

011

01

01

59.118

45.856

43.716

43.714

43.714

- PS 12/11/08 - 7e BW 2008

38

113

0

0

0

- PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008

-4

-31

55

55

55

lasten Begrotingswijzigingen (BW):

- PS 12/11/08 - 1e BW 2009 - PS 24/06/09 - 4e BW 2009 : 1e berap 2009 - PS 24/06/09 – 6e BW 2009 - PS Nieuwe beleidsvoornemens begroting 2010 - GS 1e berap: Kasritme overgang 2008 - GS 1e berap: Kasritmewijziging

-900

100

0

0

0

1.995

-285

-285

-285

-285

40

0

0

0

0

0

11.998

10.748

4.369

605

2.982

1.002

1.296

1.400

0

-3.690

3.673

0

0

0


-192

-157

-157

-157

-157


-77

2.062

2.240

2.172

2.187


191

18.475

13.898

7.555

2.406

59.09

6.1

57.61

51.69

6.10

totale lasten


101

Begroting 2010

bedragen x € 1.000 baten

Fryslân:

009

010

011

iepen en eigen

01

01

36.822

36.822

36.822

42.122

42.122

- PS 17/12/08 - 8e BW van de 2e Berap 2008

55

55

55

55

55

- PS 24/06/09 - 4e BW 2009 : 1e berap 2009

0

0

0

0

-5.300


- Begroting correctie jaarschijf 2012

0

0

0

-5.300

0

55

55

55

-5.245

-5.245

totale baten

6.877

6.877

6.877

6.877

6.877


.

7.5

0.77

1.9

9.


Beleidsveld 7.1 Sociaal Beleid Wat willen we bereiken Een samenleving waarin alle burgers ertoe doen, aan deelnemen, hun verantwoordelijkheid nemen en kansen krijgen. In dat kader wordt ingezet op vier thema’s: 1. Jeugd en gezin Onder het thema Jeugd en gezin vinden we het belangrijk dat gemeenten op een goede manier de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s) inrichten (zie beleidsveld Jeugdzorg). Tevens willen we dat het aantal Vroegtijdig Schoolverlaters verminderd (van 1429 in 2006 naar 1027 in 2010) en de leeftijd waarop jongeren starten met alcoholgebruik verhoogt (van 12,5/13 jr naar 13/14 jaar) en de inname hoeveelheid alcohol onder jongeren afneemt. . maatschappelijke participatie (o.a. armoedebeleid) In het kader van maatschappelijke participatie zullen gemeenten beter zicht krijgen op de aard, omvang en lokalisering van mensen in sociale achterstand en zullen meer mensen uit de meest kwetsbare groepen deelnemen aan de samenleving en aansluiting vinden. . vermaatschappelijking en leefbaarheid Sociale verbanden en betrokkenheid van burgers bij hun medemens en omgeving zijn krachtig en duurzaam (Aantal vrijwilligers op niveau en is 50/50% man en vrouw). Dit wordt ondersteund door een toegankelijk voorzieningenniveau dat past bij de aard en schaal van de plaats c.q. regio. . Zorg Op het thema Zorg vinden we het van belang dat de integrale samenwerking tussen cure, care en aanpalende terreinen verbetert en dat er voldoende en bereikbare basiszorg voor alle inwoners van Fryslân, waarbij vraagsturing vanzelfsprekend is. Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken

10

beleidsveld


Sociaal beleid

33% wettelijk / 67% autonoom

Programma 8

Wat gaan we ervoor doen in 2010 In de Sociale Agenda 2008 - 2011 zijn de volgende onderwerpen opgenomen die in 2010 als volgt worden uitgevoerd: 1. Jeugd en gezin: Dit onderwerp heeft veel raakvlakken met het onderwerp Invoering Centra Jeugd en Gezin binnen het beleidsveld Jeugdzorg (zie volgende beleidsveld). In dat beleidsveld komen de doelen terug uit de notitie “Invulling koersaccent Centrum Jeugd en Gezin 2009 – 2011”, waarbij sprake is van een (in)directe link met de provinciale wettelijke verantwoordelijkheid ten aanzien van Jeugdzorg. Andere speerpunten die in het kader van de Sociale Agenda in 2010 worden uitgevoerd zijn: •

Uitwerking van de sluitende aanpak vroegtijdig schoolverlaten in samenwerking met de drie kerngemeenten en het subsidiëren van projecten in dat verband;

•

Het vormgeven aan een communicatiecampagne, gericht op ouders en op jongeren in het kader van de matiging van alcoholgebruik onder jongeren.

•

Het initiëren van twee (vernieuwende) activiteiten in het kader van jeugd en alcohol, waaronder het project ‘Alcoholvrij op weg’ en het opzetten van een jeugdfonds.

. maatschappelijke participatie (inclusief armoedebestrijding): Diverse groepen in Fryslân nemen om verschillende redenen onvoldoende deel aan de Friese samenleving. Daardoor missen zij de aansluiting op nieuwe ontwikkelingen en raken meer en meer in een achterstandsituatie. In dat kader wordt in 2010 het volgende uitgevoerd: •

Onderzoek met als doel dat Friese gemeenten meer zicht krijgen op de aard, omvang en lokalisering van mensen in sociale achterstand;

•

Subsidiëren van projecten om de relatieve situatie van risicogroepen op het gebied van sociale participatie te verbeteren (projecten die gericht zijn op de meest kwetsbare risicogroepen n.a.v. het onderzoek in 2009)

. vermaatschappelijking & leefbaarheid: Onder invloed van allerlei maatschappelijke en economische ontwikkelingen veranderen sociale verbanden en leefpatronen van mensen. Dit heeft gevolgen voor de betrokkenheid van burgers bij hun medemens en omgeving. In dat kader wordt binnen dit thema in 2010 ingezet op: •

Subsidiëren van 5 initiatieven, die substantieel bijdragen aan uitbreiding en versterking van vrijwilligerswerk. Daarnaast gaat de inzet van de steunorganisaties op dit speerpunt onverminderd door. Uit onderzoek (Movisie en Nederlands dagblad) is gebleken dat de maatschappelijke ontwikkelingen hebben geleid tot voldoende aanmeldingen van vrijwilligers. Daarom is het niet nodig nog verder uitvoering te geven aan de ambities, zoals beschreven in de notitie “Impuls Vrijwilligerswerk”.

•

Met kennis en adviezen ondersteunen van de (laatste) gemeenten zodat een provinciedekkend netwerk ‘Mantelzorgondersteuning’ in 2011 is gerealiseerd.

•

Subsidiëren van drie initiatieven ter verbetering van de kwaliteit en spreiding van dorpshuizen, multifunctionele centra (mfc) en (basis)zorgvoorzieningen.


10

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

. Zorg Door marktwerking in de zorg verdient de spreiding van basis(zorg)voorzieningen op het platteland aandacht. Daarnaast zijn de mondigheid en zelfstandigheid van burgers van belang om in de complexe samenleving de juiste zorg te regelen. Dit vereist een goede belangenbehartiging van vooral de kwetsbare burgers. Het budget Zorg als zodanig wordt niet gecontinueerd en initiatieven ten behoeve van bereikbare basiszorg en integrale samenwerking worden vanaf 2010 gefinancierd uit het Sociaal Investeringsfonds. Provinciaal budgetgefinancierde belangenbehartigende organisaties leveren binnen de productplannen hun bijdrage ten behoeve van vraagsturing. Op het onderwerp Zorg wordt in 2010 ingezet op: •

Organiseren van een expertmeeting met de diverse zorgsoorten (cure en care) en aanpalende terreinen.

•

Subsidiëren van een sectoroverstijgend project in het kader van Frieslab

•

Subsidiëren van een project ter bevordering van de vraagsturing.

Onderwerp

indicator

nulmeting

streefwaarden 010

011

01

Jeugd en gezin Het verminderen van het aantal Vroegtijdig Schoolverlaters.

- Aantal VS-ers

2005/2006: 1429

Startleeftijd alcoholgebruik - Startleeftijd van èn perverhogen en hoeveelheid

centage kinderen die wel

verlagen.

eens alcohol gebruiken;

2008/2009

- Percentage jongeren (16-

1027 12,5-

13-14

13 jr

jr.

70%

78%

20%

30%

24 jr) dat voldoet aan de norm verantwoord alcoholgebruik. vermaatschappelijking en leefbaarheid Sociale verbanden en

Aantal vrijwilligers,

2006: 143.640

betrokkenheid burgers zijn

aantal naar leeftijd.

- 50%: 25 – 55 jr

krachtig en duurzaam.

- 35%: > 55 jr - 11% : < 25 jr. aantal naar sexe.

10

Programma 8

50%/50%

meting

01


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

4.435

4.356

4.389

4.389

4.389

4.389

3.508

3.694

6.767

4.388

4.165

0

0

0

0

0

0

0


1.453

1.279

2.265

2.455

2.404

2.416

totaal lasten

9.96

9.9

1.1

11.

10.958

6.80

1

0

0

0

0

0

90

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

91

0

0

0

0

0

9.05

9.9

1.1

11.

10.958

6.80



In de bovenstaande tabel zijn de volgende kadernotavoorstellen opgenomen. Nr


30

Programma Talinten fan jonge

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

minsken

T

1.350

1.300

825

0

3.475

31

Pilot gezinscoaches

T

650

650

0

0

1.300

34

Continuering SIF

T

2.450

2.450

2.450

0

7.350

.50

.00

.75

0

1.15

totaal


105

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Beleidsveld 7.2 Jeugdzorg Wat willen we bereiken “Jeugdigen in Fryslân groeien in een goede en veilige leef- en leeromgeving op tot sociale en zelfredzame burgers”. missie Jeugdzorg: “Belemmeringen (risico’s en problemen) in de ontwikkeling van jeugdigen en hun opvoeding oplossen, verminderen of compenseren, zodat een gezonde, evenwichtige uitgroei van jeugdigen tot volwassen plaatsvindt die zij zelfstandig of met steun van basisvoorzieningen kunnen volbrengen” De kerndoelen hierin zijn: • De hulpvragen van cliënten zijn beantwoord • De autonomie van cliënten is versterkt • De veiligheid van de jeugdige is hersteld • De jeugdige vormt geen bedreiging voor de veiligheid van de samenleving De provincie wil deze kerndoelen realiseren door zich te richten op de volgende thema’s: 1. invoering Centra voor Jeugd en gezin In 2011 beschikt elke gemeente in Fryslân over een goed functionerend CJG. De invoering van Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) is een verantwoordelijkheid van de gemeentelijke overheid. Vanuit het belang dat de provincie heeft bij een goed functionerend CJG (zo veel mogelijk voorkomen van de noodzaak voor geïndiceerde jeugdzorg) en de wettelijke verantwoordelijkheid van een goede aansluiting van Bureau Jeugdzorg op het CJG draagt de provincie bij aan de ontwikkeling van het CJG in Fryslân. . snellere Ketens Cliënten krijgen snel de hulp die nodig is. De provincie is daarin wettelijk verantwoordelijk voor de indicatiestelling door BJZ en de beschikbaarheid van voldoende provinciaal gefinancierde jeugdzorg. Als regisseur in de keten van jeugdzorg is het van belang dat er zicht bestaat op de cliëntstromen in de hele keten van jeugdzorg. . de Zorg die werkt Friese jongeren krijgen zorg die effectief is. Voor cliënten, maar ook de organisaties en de provincie als subsidieverlener, is het belangrijk dat de jeugdzorg die wordt geleverd ook effectief is. Om dit te bereiken zijn bijvoorbeeld prestatie-indicatoren nodig en de beschikbaarheid van effectieve methodieken. . minder bureaucratie Onnodige bureaucratie moet verdwijnen in Fryslân. Bureaucratie is nodig om de jeugdzorg goed te organiseren. Onnodige bureaucratie is echter een bron van stoornis. 5. nieuwe financieringssystematiek Een nieuwe financieringssystematiek met als doel een toereikende Doeluitkering jeugdzorg, gebaseerd op de reële vraag naar jeugdzorg in Fryslân. De huidige Doeluitkering jeugdzorg is historisch gegroeid. Voor Fryslân is deze niet meer toereikend (zie hieronder).

106

Programma 8



Jeugdzorg


Wat gaan we ervoor doen in 2010 Voor de financiering en sturing van BJZ en het jeugdzorgaanbod ontvangt de provincie een doeluitkering. Vanaf 2008 investeert de provincie autonome middelen om de sterk stijgende vraag naar jeugdzorg te kunnen opvangen en te kunnen voldoen aan de doelstelling dat jongeren niet langer dan maximaal 9 weken na indicatiestelling door BJZ hoeven te wachten op provinciaal gefinancierde geïndiceerde jeugdzorg. In de begroting is 5,3 miljoen euro opgenomen als autonome investering. Dit bedrag is lager dan in 2007 is geprognosticeerd. Op het moment dat de doeluitkering Jeugdzorg structureel voldoende wordt verhoogd, blijft de doelstelling realistisch dat jongeren binnen maximaal 9 weken hun recht op provinciaal gefinancierde jeugdzorg kunnen verzilveren (waar de provincie wettelijk voor verantwoordelijk is). In het Beleidskader Jeugdzorg 2009 – 2012 zijn de volgende onderwerpen opgenomen die in 2010 als volgt worden uitgevoerd: 1. invoering Centra Jeugd en gezin in Fryslân In 2010 richt de provincie zich op de volgende speerpunten: • BJZ start met een pilot gericht op aansluiting op het CJG (gericht op de uitvoering van indicatiestelling in het CJG). • In minimaal 10 gemeenten is gestart met de invoering van de effectieve methodiek voor opvoedingsondersteuning Triple P. • Professionals in organisaties die te maken hebben met kindermishandeling zijn getraind in het voorkomen, signaleren en stoppen van kindermishandeling. • Gemeenten met een CJG hebben de functie zorgcoördinatie ingevoerd, conform het regiemodel in de Friese verwijsindex (ViF ZiZeo). . snellere Ketens In 2010 wordt het volgende uitgevoerd: • Uitvoering van de Deal 2008/2009 tussen Rijk en IPO met betrekking tot het AMK en de wachtlijst langer dan 9 weken. • De vraag naar geïndiceerde jeugdzorg (op basis van onderzoek in 2009 en 2010 door BJZ) wordt vertaald naar productafspraken met het jeugdzorgaanbod in Fryslân. • Verdere ontwikkeling van de databanken (vrijwillige jeugdzorg, jeugdbescherming en jeugdstrafrecht) op www.ikpjeugdengezin.nl (informatie- en kennispunt jeugd en gezin). • Het traject Verbetering Indicatiestelling bij BJZ is afgerond. . de zorg die werkt In 2010 wordt het volgende uitgevoerd: • Start van de invoering van de landelijke set van prestatie-indicatoren in de jeugdzorg. • Maken plan van aanpak gericht op inzet van effectieve methodieken in de jeugdzorg.


107

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

. minder bureaucratie In 2010 richten we ons op de volgende onderwerpen om onnodige bureaucratie te stoppen. • Invoeren van landelijke afspraken in het traject Beter, Anders, Minder. • Uitvoeren Fries plan van aanpak om de regeldruk met 25% te verminderen. 5. nieuwe financieringssystematiek Om tot een nieuwe systematiek te komen die uitgaat van een reële vraagontwikkeling en toereikend macrobudget voor de jeugdzorg hebben het Rijk en IPO besloten een nieuwe financieringssystematiek te ontwikkelen. Hiervoor is in 2010 nodig: • BJZ heeft het systeem van 8 indicatiecategorieën ingevoerd. • Het aanbod van provinciaal gefinancierde geïndiceerde jeugdzorg heeft de 20 bekostigingseenheden ingevoerd. tabel prestatie-indicatoren Landelijk is een aantal prestatie-indicatoren vastgelegd die inzicht moeten geven in het bereiken van de eerder genoemde missie en kerndoelen voor de jeugdzorg. In 2009 worden met Bureau Jeugdzorg en het zorgaanbod afspraken gemaakt welke indicatoren wanneer zullen worden opgeleverd (met ingang van 2010). Deze worden vervolgens vertaald in de provinciale begroting. Indicatoren hebben onder andere betrekking op: • Mate van doelrealisatie. Na het verlenen van de jeugdzorg wordt bezien of de doelstelling is gehaald en of daarmee de hulpvraag is beantwoord. • Cliënttevredenheid. Hierbij gaat het om de vraag in hoeverre de cliënten tevreden zijn over de resultaten van de hulp. • Reden van beëindiging jeugdzorg. Hulp die door de cliënt voortijdig wordt afgebroken is een signaal dat het aanbod wellicht niet afdoende op de hulpvraag is ingespeeld. Omdat bij deze cliënten vaak niet de mate van doelrealisatie en cliënttevredenheid is vast te stellen, moet de mate van uitval als gegeven worden meegewogen. • Afname problematiek. Meting van de mate waarin de ernst van de problematiek tijdens de hulp is verminderd, zegt iets over de objectieve vermindering van de draaglast door de problemen, maar ook iets over de mate waarin de draagkracht van de cliënt en zijn omgeving is toegenomen. • Recidive. De mate waarin cliënten weer opnieuw in de jeugdzorg komen, en binnen welke periode, geeft informatie over de vraag of de cliënten na jeugdzorg al dan niet autonoom hun problemen kunnen oplossen of hanteren. • Veiligheid. Hierbij gaat het om de verzamelde resultaten van de OTS (onder toezichtstelling), Voogdij en Jeugdreclassering. Zijn de maatregelen succesvol beëindigd, wel/geen sprake van recidive, etc. Op basis van de uitkomsten worden in de toekomst normen gekoppeld aan de prestatie indicatoren, die uitgangspunt zijn voor de subsidieverlening en de sturing op resultaten.

108

Programma 8

Onderwerp

indicator

nulmeting

Voldoende aanbod aan

Geen jongeren wachten

provinciaal gefinancierde

langer dan 9 weken op

geïndiceerde jeugdzorg

provinciaal gefinancierde jeugdzorg

Geen wachtlijsten bij het

streefwaarden 010

011

01

01

1 januari 2009: 54

0

0

0

0

4e kwartaal 2008: 0

0

0

0

0

Het aantal jongeren waarbij

Advies en Meldpunt Kinder- niet binnen vijf dagen na mishandeling

de melding is vastgesteld of de melding in onderzoek moet worden genomen en waarbij het onderzoek niet na die vijf dagen is gestart


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

37

32

32

32

32

32

5.073

5.991

11.921

7.431

1.380

380

49.841

42.194

36.891

36.891

36.891

36.891

646

596

819

887

869

873

55.598

8.81

9.66

5.1

9.17

8.176

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

49.698

36.876

36.876

36.876

36.876

36.876

9.698

6.876

6.876

6.876

6.876

6.8760

5.900

11.96

1.786

8.65

.95

1.99

lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva - Bedrijfsvoeringskosten totaal lasten baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten lasten - baten


109

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen



29

Steunen initiatieven beperking

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

32

Stimulering van totstandkoming

S

5.395

5.395

0

0

10.790

van Centra Jeugd en Gezin

T

1.000

1.000

1.000

0

3.000

Huis voor Jongeren

T

380

380

380

380

1.520

T

1.200

0

0

0

1.200

7.975

6.775

1.80

80

16.510

instroom in de Jeugdzorg

35 36

Medisch Kinder Dagverblijf Dokkum totaal

Beleidsveld 7.3 Sport Wat willen we bereiken ‘Alle inwoners in Fryslân worden in de gelegenheid gesteld op een passende manier te sporten en te bewegen.’ Dit is vertaald in de volgende doelstellingen: •

Alle sportverenigingen in Fryslân zijn voorzien van een breed sporten beweegaanbod;

•

Op alle Friese basisscholen worden vakleerkrachten en combinatiefunctionarissen ingezet.

•

Elke Friese gemeenten stimuleert de breedtesport gestimuleerd door Buurt Onderwijs en Sport (BOS) activiteiten en/of activiteiten in het kader van het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) en/of activiteiten in dezelfde lijn.

•

De sportdeelname onder jongvolwassenen en volwassenen stijgt met 10%.

•

Meer senioren sporten en bewegen bij voorkeur in verenigingsverband.

•

Het aantal ‘inactieven’ in Fryslân is teruggebracht tot maximaal 5% (NASB-norm).

•

Minimaal 70% van de volwassenen en minimaal 50% van de jeugd in Fryslân voldoet aan de beweegnorm.

•

Meer Friezen nemen deel aan Fryske sporten, het aantal (actieve) leden van kaatsverenigingen verhoogd met 20%.

•

Jaarlijks stromen er meer talentvolle Friese sporters door naar een topsportstatus.

•

Jaarlijkse groei van het aantal klein- en grootschalige sporten beweegevenementen ter promotie van de provincie.

Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken

110

beleidsveld


Sport


Programma 8

Wat gaan we ervoor doen in 2010 Steunfunctie SPORT fryslân voert het onderdeel breedtesport van de sportnota uit middels provinciale financiering. Autonome taken op het gebied van Fryske sporten worden door de Friese sportbonden uitgevoerd. Taken t.b.v. talentontwikkeling worden uitgevoerd door Topsport Steunpunt Noord (TSN) en er zijn twee provinciale budgetten beschikbaar voor klein- en grootschalige sportevenementen. In 2010 gaan we het volgende doen: 1. Breedtesport Onder breedtesport verstaan wij alle sporten beweegactiviteiten die geen topsport of professionele sport zijn. De provincie streeft naar het stimuleren en ondersteunen van initiatieven, gericht op de toename van de sportdeelname van inwoners in Fryslân •

SPORT fryslân adviseert en ondersteunt gemeenten, sportverenigingen, sportorganisaties en sportbonden die een (pro-) actieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling en/of uitvoering van sporten beweegactiviteiten en projecten.

•

De provincie investeert in de advisering en ondersteuning van gemeenten, sportverenigingen, sportorganisaties en sportbonden die een (pro-) actieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling en/of uitvoering van sporten beweegactiviteiten en projecten.

2. Fryske Sporten Het doel van het stimuleren van de Fryske Sporten, en de deelname aan deze sporten, is het behoud van de traditionele sporten omdat deze sporten een aanzienlijke bijdrage leveren aan de culturele, promotionele en economische waarde (en het imago) van Fryslân. De provincie heeft een keuze gemaakt voor stimulering van het kaatsen, fierljeppen, skûtsjesilen en het Frysk damjen. •

De provincie subsidieert de betreffende Fryske sportbonden om de bekendheid van de sport te stimuleren, de sportdeelname (van jongeren) te verhogen en evenementen te organiseren die breed toegankelijk zijn voor inwoners van Fryslân.

3. Talentontwikkeling De provincie wil bijdragen in de ontwikkeling en begeleiding van Friese sporttalenten. •

TSN ontvangt een provinciale subsidie voor het registreren, benaderen en begeleiden van Friese regionale-, belofte-, nationale- en internationale sporttalenten. TSN bevordert daarnaast het netwerk van faciliteiten rondom de sporttalenten, zodat zij zich voornamelijk kunnen richten op het ontwikkelen van hun talenten.

4. Sportevenementen De provincie hecht veel waarde aan de organisatie van sporten beweegevenementen, voornamelijk aan de deelname en de publieke belangstelling voor deze evenementen. •

De provincie subsidieert een aantal kleinschalige sportevenementen van sportverenigingen en sportorganisaties.


111

Begroting 2010

Fryslân:

Onderwerp

indicator

nulmeting

Toename van de sport-

Sportdeelname:

2008:

iepen en eigen

streefwaarden 010

011

01

deelname door inwoners

6-12 jaar

06-12: 97%

97%

van Fryslân

13-18 jaar

13-18: 92%

92%

18-24 jaar

18-14: 74%

90%

Toename van sportdeel-

Aantal leden Fryske

name aan Fryske sporten

Sporten:

2009:

Skutsjesilen

615

700

Damjen

262

320

Fierljeppen

296

250

Keatsen

14.219

01

15.000


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

886

849

856

856

856

856

50

262

338

225

225

225

0

0

0

0

0

0


108

57

55

60

58

59

1.0

1.168

1.8

1.10

1.19

1.19

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1.0

1.168

1.8

1.10

1.19

1.19


11

Programma 8



33

Sportnota totaal

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

T

225

225

225

225

900

5

5

5

5

900


11

Begroting 2010

Fryslân:

Kultuer, taal en ûnderwiis

iepen en eigen

1.8 programma 8 – Kultuer, taal en ûnderwiis Portefúljehâlders: J.A. de Vries en C. Schokker-Strampel

Wat wolle wy berikke Fryslân, “ít bêste lân fan d’ierde”. Dit jildt net yn de lêste plak foar de terreinen keunst en kultuer yn Fryslân, de talen yn Fryslân èn de kwaliteit fan it ûnderwiis mei in goed plak foar it Frysk yn dit ûnderwiis en it ferhaal fan Fryslân. Wy sette ús foar it neikommende yn: 1.

útfiering fan it nije kultuerbelied 2009 – 2012, mei in goed effektmjittingssysteem;

2.

Fryslân Kulturele Haadstêd yn 2018;

3.

it behâld en fuortsterkjen fan it brûken fan de Fryske taal en de twa streektalen: it Biltsk en it Stellingwerfsk;

4.

it behâlden en fuortsterkjen fan Fryske monumintale, kultuerhistoaryske en argeologyske eleminten, patroanen en struktueren;

5.

in goed stelsel fan biblioteken en in duorsum, goed tagonklik argyfbestel.

6.

in goed en goed spraat, tagonklik, folslein en gearhingjend oanbod fan ûnderwiis dat op syn minst it nasjonaal gemiddelde hellet, optimale skoallearpaden (dêr’t it yntegraal taalbelied goed yn ferfrissele is) foar de Fryske learlingen;

7.

goed hbû-ûnderwiis en de realisaasje fan de University Campus Fryslân.

Wat it tema Erfgoed oanbelanget it neikommende: Yn 2010 sil it Deltaplan Fryske Tsjerken prioriteit krije as ien fan de 10 Fryske Fiersichten. Dêr sille útstellen yn dien wurde foar finansjele stipe foar restauraasje, ûnderhâld, nije bestimming, bysûndere projekten en it opstellen fan oanrikkemandaasjes ideeën yn ferbân mei it behâld en de ûntwikkeling fan tsjerkegebouwen. Dat alles yn it ramt fan in brede, op gearwurking rjochte oanpak. Boppedat wurdt der nij belied foar erfgoed fêststeld. De besteande Nota Erfgoed, dy’t bestiet út de dielnota’s “Archeologie” en “Monumenten en cultuurhistorie”, rint ein 2009 ôf. Wilens hawwe wy dy nota’s hifke en stjoere wy jo yn ‘e hjerst fan 2009 in nota ta foar it útfieren fan it nije erfgoedbelied. Op grûn dêrfan wurdt keazen hoe’t it belied de kommende jierren stal krije moat. De ynhâld fan dy nota strykt mei ús Koälysje-akkoart, dêr’t yn opnommen is dat wy ús ynsette om it partikuliere inisjatyf te stimulearjen, om te ynvestearjen yn it ûnderhâld fan it “Frysk eigene” lykas de terpen, tsjerken en karakteristike bebouwing yn doarpskearnen. Dêrnjonken is it stimulearjen fan romtlike kwaliteit in kearnpunt yn it Koälysje-akkoart, dêr’t de kultuerhistoaryske wearden in ûnskiedber ûnderdiel fan foarmje. Ramtstellende nota’s, wetten, regelings ensfh. •

Kultuerfizy “Finsters iepen” 2009 - 2012

•

Cultuurprogramma 2009 - 2012

•

Programma Kultuerpartisipaasje 2009 - 2012

•

Útfieringsregeling projektsubsydzjes taal, kultuer en ûnderwiis, febrewaris 2009


115

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Lesten en baten Fan Begrutting 2009 nei Begrutting 2010 bedraggen x € 1.000

009

010

011

01

01

40.491

34.932

30.237

30.220

30.220

- PS 12/11/08 - 7e BW 2008

150

450

0

0

0

- PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008

395

395

395

395

-39

- PS 12/11/08 - 1e BW 2009

800

0

0

0

0

-2

-16

-300

-466

-466

0

60

60

60

60

lesten Begruttingswizigings (BW):

- PS 24/06/09 - 4e BW 2009 : 1e berap 2009 - PS 24/06/09 – 6e BW 2009 - PS Nije beliedsfoarnimmens begrutting 2010

0

6.869

9.884

7.499

6.444

- GS 1e berap: Kasritme oergang 2008

-1.996

853

2.137

856

0

- GS 1e berap: Kasritmewiziging

-1.676

1.275

101

0

0

8

101

101

101

101

148

1.032

1.481

1.566

1.585

0

0

0

-50

-78


-2.173

11.021

13.860

9.962

7.608

lesten

8.18

5.95

.097

0.18

7.88

335

179

179

179

179

- GS 1e berap 2009: Nominale tadieling - GS Tarekkening bedriuwsfieringskosten

baten Begruttingswizigings (BW): - GS 1e berap: Kasritme oergong 2008

312

0

0

0

0


312

0

0

0

0

baten

67

179

179

179

179

7.671

5.77

.918

0.00

7.69

saldo nei wizigings

8.1 Kultuer Wat wolle wy berikke It beliedsramt kultuer stiet beskreaun yn it Kultuerprogram 2009-2012 dat yn desimber 2008 oan jo foarlein is. In neiere ynhâldlike taljochting kinne jo lêze yn de kultuerfisy “Finsters iepen!”, dy’t oerienkomt mei it kultuerprogram. In dúdlik ferbân mei dat kultuerprogram hawwe de ambysjes dy’t beskreaun wurde yn de ramtnota-útstellen foar Fryslân as Capital of Culture of Europa, ien fan de programma’s dêr’t de provinsje yn it ramt fan programstjoering as ûnderdiel fan Kultuer mei úteinset is. Yn it part Kultuer wurde alle taken autonoom útfierd, útsein de Argyfynspeksje dy’t yn it ramt fan de Argyfwet de gemeentlike en wetterskipsargiven kontrolearret. It program Kultuerpartisipaasje wurdt yn oparbeidzjen mei it Fûns Kultuerpartisipaasje útfierd.

116

Programma 8

It doel fan it Kultuerprogram is twaliddich. Foar elk fan de doelen is in tal subdoelen útwurke: I.

In groei fan it tal ynwenners fan Fryslân dat keunsten kultueruterings makket, presintearret en ûndergiet. A. Ynvestearje yn kulturele ynfrastruktuer: Keunst en kultuer is berikber foar alle ynwenners fan Fryslân. B. Kulturele ûntwikkeling: In groei fan aktive en passive kultuerpartisipaasje fan 25% yn 2007 nei 30% fan de Fryske befolking yn 2012.

II.

In kulturele dynamyk dy’t him yn aard en kwaliteit merkber en posityf ûnderskiedt foar de rest fan Nederlân oer. A. Brûsplakken: Moetings dêr’t troch útwikseling fan ferskate sektoaren (bedriuwsslibben, wittenskip, keunst) nije kulturele eksperiminten en produkten ta stân komme. B. Ferhaal fan Fryslân: It fuortsterkjen fan it kulturele bewustwêzen fan ynwenners fan Fryslân mei help fan it materiële en ymmateriële Fryske erfgoed. C. Fryslân oer de grinzen: Sterk kultureel profyl fan Fryslân wêrtroch ‘t kultuer wêzentlik bydraacht oan it wen-, ferbliuws- en wurkklimaat yn de provinsje.

Ferdieling wetlike en autonome taken yn % beliedsmêd

Wetlik / autonoom

Kultuer

100% autonoom

Wat dogge wy yn 2010 i a. yn kulturele ynfrastruktuer ynvestearje Keunst en kultuer is berikber foar alle ynwenners fan Fryslân. Om oan ‘e iene kant it lytsmeskich nivo fan lokale foarsjennings en opliedingsstruktueren fuort te sterkjen en oan ‘e oare kant de boppelokale foarsjennings yn seis kearngemeenten yn leechdrompelige programmearring fasiliteiten te bieden, sette wy ús foar ús kultuerbelied foar de neikommende ûnderdielen yn. Wy ferwachtsje fiif oanfragen op it mêd fan lytse fitale foarsjennings ferwêzentlikje te kinnen. Basisfoarsjennings en opliedings Mei dat beliedsûnderdiel kinne wy fierder mei it belied foar basisfoarsjennings en opliedings dêr’t yn 2009 mei úteinset is. Wy wolle de regionale profilen dy’t seis kearngemeenten oanleverje konkreet meitsje. Yn dy regionale profielen wurde sintrumgemeenten útdage om yn ‘e mande mei omlizzende gemeenten harren kulturele ynfrastruktuer leechdrompelich te programmearjen. It binne profilen mei kulturele produksjes en programma’s mei in leechdrompelich karakter. It is de bedoeling dat yn it bysûnder amateurproduksjes en/of kultueredukaasje dêr in oerhearskjende rol yn hawwe sille. Selskippen en foarsjennings dy’t oan de kulturele ynfrastruktuer bydrage, tink bygelyks oan Galili Dance en de Jeugddûnsoplieding Fryslân, sille provinsjale stipe krije.


117

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Yn 2010 komme útwurke plannen foar •

it Filmhûs; mei de ferbouwing dêrfan wurdt úteinset. Dêr binne al middels foar fêstlein.

•

it ta stân bringen fan in kultuerstring yn Drachten, in gearwurkingsmodel foar alle gruttere foarsjennings yn ‘e gemeente en it mbû.

De ynvestearrings yn ‘e kulturele ynfrastruktuer dy’t foar de ferbouwings fan Filmhûs en Skipfeartmuseum fanneden binne, binne yn program 6 opnommen. i b. Kulturele ûntwikkeling In groei fan aktive en passive kultuerpartisipaasje fan 25% yn 2007 nei 30% fan de Fryske befolking yn 2012. Mei it beliedstema kulturele ûntwikkeling sterkje wy de aktive en passive kultuerpartisipaasje fuort troch keunstedukative inisjativen, amateurkeunst, folkskeunst en (skoal)foarstellings mooglik te meitsjen, produksjehuzen en wurkpleatsen ta stân te bringen en selskippen te stypjen. Dat is in trochgeand proses. Wy hawwe mei it Fûns Kultuerpartisipaasje ôfspraken makke oer in programma Kultuerpartisipaasje dêr’t wy fan it fûns in bydrage fan 50% foar krije. It giet dêrby benammen om it oanbod fan amateurkeunst en kultueredukaasje (dat de hiele provinsje dekt) fuort te sterkjen. In tal ynstellings makket produkten yn it ramt fan provinsjaal belied foar kultuerpartisipaasje. Yn ‘e produktplannen dy’t de ynstellings alle jierren meitsje moatte, stjoere wy op de ferlange risseltaten. As de wichtichste prestaasjegraadmjitters dêrfoar sjogge wy it meidwaan oan kursussen, opliedings en de tallen besikers fan útstallings, útfierings, ensfh. Fierder stypje wy projekten dy’t te’n doel hawwe om aktive en passive kultuerpartisipaasje te stimulearjen. Yn it program foar 2010 stiet it fuortsetten fan ús belied mei ûnder oare produksjehuzen foar pop en jongereinteater, wurkpleatsen en talintfoarsjennings op it mêd fan muzyk en dûns om produksjes oer fasiliteiten beskikke te litten. De gemeente Ljouwert krijt in streekrjochte bydrage fan it lanlike Fûns Kultuerpartispaasje. Om dy reden is der in ekstra betingst dat ús ynset brûkt wurdt foar aktiviteiten op provinsjale skaal. Fierder stelle wy kultuerpartisipaasjemiddels foar folkskeunst beskikber. Yn 2010 sille wy op ‘en nij bydrage oan ynstellings dy’t oan kultuerpartisipaasje bydrage (ûnder oare Keunstwurk, Tryater, St. Friesland Pop en in tal ynstellings op it mêd fan de Fryske letteren). Lykas yn ‘e ôfrûne jierren geane wy yn 2010 fierder mei autonoom belied op it mêd fan Byldzjende Keunst. Ús ambysjes dêrby sille meastepart stal krije troch produkten fan de neikommende organisaasjes: Kunstmaand Ameland, Kunsthuis Syb (foar de wurkpleatsfunksje), St. Open Stal Oldeberkoop en projekten Foarmjouwing fan Keunstwurk. ii a. brûsplakken moetings dy’t, troch de útwikseling fan ferskate sektoaren (bedriuwslibben, wittenskip, keunst), nije kulturele eksperiminten en produkten opsmite. Om soks mooglik te meitsjen, meitsje wy romte om te eksperimint oan te gean mei cross-overs tusken ferskate fakgebieten (lykas keunst, ekonomy, sport, rekreaasje, wettertechnology, duorsume yndustriële tapassings). De ferwachting is oan 2 oant 4 nije brûsplakken by te dragen.

118

Programma 8

Yn ‘e mearjierreplannen fan Tryater, Oerol, VHDG en St. Ark binne inisjativen opnommen dy’t by dat subdoel passe. Boppedat litte wy ús riede om ek ynheakje te kinnen op in wat koarter duorjend maatskiplik ferlet, soks troch in fleksibel yn te setten part. ii b. it fuortsterkjen fan it kultureel bewustwêzen fan ynwenners fan Fryslân mei help fanit materiële en ymmateriële Fryske erfgoed. (Ferhaal fan Fryslân) Dêr wurde de aktiviteiten fan de budzjetynstellings op it mêd fan biblioteken, argiven, musea en omrop mei stal jûn. Yn 2010 wurkje wy mei ynstellings op it mêd fan it behâld en behear fan it erfgoed (ûnder oare de fjouwer provinsjale musea, de Museumfederaasje, Tresoar, Biblioteek Service Fryslân, Sintrum foar Film en it Anna Blaman Hûs. In part fan de taakstelling op de kultuerbegrutting ferwêzentlikje wy troch de mearjierrige bydragen oan ynstellings yn dy programline te ferminderjen. Yn 2010 sille wy de lêsberens fan it erfgoed fierder fergrutsje en sille wy it filmmateriaal fan de Omrop Fryslân mei in hege erfgoedwearde digitalisearje. Boppedat sette wy ús bliuwend yn op oankeapen moderne keunst troch it Frysk Museum. Yn ‘e begrutting wurde ek reparaasjes opnommen fan subsydzjes dy’t net struktureel foar in tal musea opnommen binne, om dêrmei de ambysjes fan dy musea neffens de kultuernota útfiere te kinnen. Wy stypje Tresoar by it ta stân bringen fan in multymediale publykspresintaasje “Lân fan Taal” en geane nei hoe’t in emigrantehûs dêr in plak yn krije kinne soe. Wy besjogge de mooglikheid om in depot mei in goede publyksfunksje ta stân te bringen. De reguliere stipe fan it Ryk foar Omrop Fryslân wurdt ek mei dy programline tal jûn. Tema 8.2 wurdt it erfgoed mei in romtlike komponint yn oanjûn. ii C. Fryslân oer de grinzen Sterk kultureel profyl fan Fryslân wêrtroch’t kultuer wêzentlik bydraacht oan it wen-, ferbliuws- en wurkklimaat yn ‘e provinsje. Útgeane fan de krêft fan Fryslân wolle wy ús potinsjeel safolle mooglik oan de wrâld sjen litte. Mei dat doel hawwe wy in tal aksjes foarsjoen. Ien fan de wiidweidichste ambysjes is de de kandidaatstelling fan Fryslân as European Capital of Culture yn 2018. Yn 2010 wurkje wy mei in lyts projekttiim dat, mei de Fryske maatskippij as grûnslach, ûndersiket hoe’t Fryslân Kulturele Haadstêd wurde kin. Dêrby is de maksimale partisipaasje fan de Fryske maatskippij de ynset. Foar in perioade fan fjouwer jier is dêr yn ‘e ramtnota 2010 in tydlike bydrage foar beskikber. Yn ‘e ramtnota 2010 binne útstellen dien foar it útwurkjen fan de ambysje kulturele haadstêd. Dêr is ûnder oare in budzjet yn opnommen foar kofinansiering fan Koers Noordoanfraach. Wy sette ek bliuwend yn op it útrikken fan prizen foar bjusterbaarlike kultueruterings. Dat prizebelied wurdt neier besjoen. Foar de festivals yn Ljouwert wurdt op grûn fan it Stedskonvenant Ljouwert middels beskikber steld. (De middels dêrfoar binne by program 6 opnommen). Mei it útfieren fan de kultuernota hâlde wy de sichtberens fan it Frysk op nivo by tsientallen aktiviteiten en eveneminten troch in bliuwende partisipaasje fia de regelings foar projektsubsydzjes. Om in tal organisaasjes dy’t in lanlike útstrieling hawwe te stypjen, stelle wy yn ‘e perioade 2009-2012 njonken de besteande ynstellings as Tryater en Oerol de neikommende ynstellings yn ‘e gelegenheid om de ambysje fan


119

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Fryslân oer de grinzen út te wurkjen: Capella Frisiae, het Noord Nederlands Orkest, Noorderlicht, Kunstmaand Ameland en Opera Spanga. Dy organisaasjes drage dêrmei sichtber by oan de kulturele profilearring fan Fryslân oer de grinzen.

Highlights 010 út kultuerperspektyf: Realisaasje fan min. 5 oanpassings yn lytse lokale kulturele basisfoarsjennings Realisaasje fan 2-4 brûsplakken en 4 inisjativen op dat mêd fan besteande ynstellings Útfiering fa op syn minst 10 projekten bedoeld foar amateurkeunst en kultueredukaasje, ûnder oare 2 produksjehuzen en 2 talintfoarsjennings, te mjitten oan de realisaasje fan projektplannen Goede en kwalitatyf heechsteande presintaasje, behâld en beskriuwing fan museaal erfgoed yn de 4 provinsjale musea en aktiviteiten museumfederaasje en stipe foar oankeapen moderne b.k. Frysk Museum, te mjitten oan jierlikse rapportaazje oer útstallings en tallen besikers. Ûndersyk helberens Frysk depot Realisaasje fan 8 Festivals yn Ljouwert, yn ‘e festivalaginda fan Ljouwert Beliedsyntinsivearring kulturele ynstellings neffens kultuernota; it giet yn dat gefal om 5 nije ynstellings yn dizze kultuerperioade: mear produksjes en presintaasjes yn Fryslân Útwurke projektplan Kulturele Haadstêd en ferbreding draachflak Útrikking en tarieding prizen foar literatuer en keunsten Fries Erfgoed digitalisearje, plan oan PS foarlein Ferbouwing Filmhûs Ljouwert set útein Realisaasje Ferbouwing Skipfeartmuseum

Wat mei it kostje Eksploitaasje bedraggen x € 1.000



008

009

010

011

01

01

15.548

16.169

15.970

15.982

15.970

15.982

2.628

2635

5.046

5.162

3.359

2.000


10

Programma 8

853

95

95

95

95

95

416

2.782

1.448

1.570

1.537

1.544

19.6

1.681

.560

.809

0.96

19.61

baten - Strukturele beliedsprogrambudzjetten

15

23

23

23

23

23

0

468

0

0

0

0

- Tydlike beliedsprogrambudzjetten - Reserves/Foarsjennings/ Oerrinnende Passiva

853

98

98

98

98

98

868

590

1

1

1

1

18.578

1.091

.8

.687

0.80

19.500

baten mei-inoar lesten - baten

Yn boppesteande tabel binne de neikommende Ramtnota-útstellen opnommen: nr. utstellen bedraggen x € 1.000 37

S/T

2010

2011

2012

2013

Mei-inoar

T

1.200

1.200

1.200

1.200

4.800

T

705

1.705

1.705

1.000

5.115

Fryske musea

S

266

266

266

266

1.064

Sintraal Depot Fryslân

T

100

1.600

0

0

1.700

.71

.771

.171

.66

1.679

Programma Kultuer – Kulturele Haadstêd 2018

38

Programma Kultuer – Kultuernota Finsters Iepen!

39

Reparaasje subsydzjebudzjetten Natuermuseum, Skipfeartmuseum en Regeling Eksposysjes

40

totaal

Tema 8.2 Erfgoed Wat wolle wy berikke It behâld en fuortsterkjen fan Fryske monumintale, kultuerhistoaryske en argeologyske eleminten, patroanen en struktueren. It rike en grutte ferskaat fan erfgoed fan Fryslân wurdt fierder fuortsterke. Wat dogge wy yn 2010 1.

it stimulearjen fan it partikulier inisjatyf om dêryn te ynvestearjen

2.

it lizzen fan ferbinings tusken kultuerhistoarje en ekonomy

3.

keppelingen mei gebietsûntwikkeling

4.

yntegraasje fan kultuerhistoaryske wearden yn romtlike plannen

5.

it kreëarjen fan draachflak en it fergrutsjen fan it publyksberik fan kultuerhistoaryske wearden.


11

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen





008

009

010

011

01

01

1.147

1.244

1.142

1.142

1.142

1.142

510

616

1.764

1.561

1.460

1.460

0

0

0

0

0

0

lesten - Strukturele beliedsprogrambudzjetten - Tydlike beliedsprogrambudzjetten - Reserves/Foarsjennings/ Oerrinnende Passiva - Bedriuwsfieringskosten

1.470

416

924

1.002

981

985

lesten mei-inoar

.17

.75

.80

.705

.58

.588

9

7

7

7

7

7

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

9

7

7

7

7

7

.117

.68

.8

.698

.576

.581

baten - Strukturele beliedsprogrambudzjetten - Tydlike beliedsprogrambudzjetten - Reserves/Foarsjennings/ Oerrinnende Passiva baten mei-inoar lasten - baten

Yn boppesteande tabel binne de neikommende Ramtnota-útstellen opnommen: Utstellen bedraggen x € 1.000 44

S/T

2010

2011

2012

2013

Mei-inoar

T

1.460

1.460

1.460

1.460

5.840

1.60

1.60

1.60

1.60

5.80

Programma ruimtelijke kwaliteit Plan karakteristieke bebouwing (nota erfgoed) totaal

1

Programma 8

Tema 8.3 Taal, Media en Letteren Wat wolle wy berikke 1.

In trochgeande realisaasje fan de doelen fan it hjoeddeistige taalbelied ‘Fan Rjocht nei Praktyk: Frysk yn Fryslân; taal tusken minsken 2008 - 2010’, dêr’t de klam leit op gemeenten, de soarch, it ûnderwiis (fia Boppeslach) en ICT en it bedriuwslibben;

2.

In trochgeande realisaasje fan de doelen fan de hjoeddeistige Notysje Streektalen foar it Biltsk en it Stellingwerfsk;

3.

It noch mear sichtber brûken fan de Fryske taal yn skreaune, byldzjende en multymediale media op grûn fan de notysje Frysk skreaune media 2007 - 2010;

4.

in effektive desintralisaasje fan foech en middelen op it flak fan it Frysk yn it ûnderwiis en fan de media, op grûn fan it advys fan de Stjoergroep Hoekstra 2009;

5.

it opnimmen fan it Frysk yn de Grûnwet, neist it Nederlânsk;

6.

de provinsjale kennis en -kunde op it mêd fan de Fryske taal yn Europa, Brussel en Straatsburch wurdt as goed, nuttich en nijsgjirrich beskôge;

Wat dogge wy yn 2010 ad 1 o

Ein 2010 hawwe op syn minst mei-inoar 17 gemeenten yn Fryslân en it Wetterskip Fryslân in taaloardering Frysk yn it skriftlik ferkear fêststeld.

o

Ein 2010 hawwe op syn minst 2 sikehuzen Frysktalige paadwizers en buorden. Op dit stuit hat gjin inkeld sikehûs yn Fryslân Frysktalige paadwizers.

o

Yn 2010 hawwe aktiviteitebegelieders in breed oanbod fan Frysktalich materiaal. It giet dan om in folslein oanbod fan Frysktalich byld- en lêsmateriaal foar it tema ‘Dat wie doe sa’ (www.datwiedoesa.nl).

o

Ein 2010 is it Frysktalich logopedysk materiaal en test- en behannelmateriaal foar afasypasjinten hifke.

o

Ein 2010 kiest op syn minst 60% fan de âlden fan nijberne bern der benammen troch goede foarljochting earder foar om de eigen neiteam ek yn it Frysk grut te bringen.

o

Ein 2010 is de twadde faze fan it Frysktalige Microsoft-officepakket realisearre.

o

It Frysk hat by op syn minst 5 ICT-projekten in goed plak krigen.

o

Ein 2010 meitsje op syn minst 25 (op dit stuit 5) bedriuwen yn de sektor ‘banken, restaurants en supermerken’ gebrûk fan it Frysk yn har paadwizers en produkten.

o

Ein 2010 meitsje op syn minst 500 (no 100) bedriuwen gebrûk fan it Frysk op harren webstee.

ad o

It Biltsk en it Stellingwerfsk binne respektivelik yn ‘e gemeenten It Bilt en de beide Stellingwerfske gemeenten mear sichtber wurden. It inisjatyf leit by de partijen yn ‘e regio, ús rol is stypjend.

ad o

Yn 2010 ferskine der op syn minst 100 Frysktalige (nije) produksjes yn ‘e foarm fan boeken, cd’s en dvd’s en wurdt mei fariearre aktiviteiten de Fryske literatuer en it Frysk literêr klimaat befoardere.

o

foldwaande oanbod fan Frysktalich edukatyf materiaal foar de foarskoalske opfang, basisûnderwiis en it fuortset ûnderwiis mei respektivelik in nije útjefte fan Tomke, 8 edysjes fan LinKk en 7 edysjes fan Switsj; foldwaande is yn Boppeslach net sasear eksplisyt makke, hinget ek fan de fraach ôf)


1

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

ad o

Trochfertaling fan it advys fan de Stjoergroep Hoekstra 2009 yn de meast gaadlike ynstruminten.

o

Der is in plan oangeande it (opheffen fan) it Berie foar it Frysk.

o

De Provinsje realisearret de ôfspraken yn de Bestjoersôfspraak Fryske taal en kultuer 2001 - 2010 (BFTK) en it Utfieringskonvenant 2009 – 2010 en riedt in nije gearwurkingsfoarm ta;

ad 5 o

yngeand polityk en bestjoerlik omtinken jaan by departeminten, de minister en de beide Keamers oangeande de opname fan it Frysk yn de Grûnwet, neist it Nederlânsk;

ad 6 o

De provinsje Fryslân hat yn 2010 in goede gearwurking mei op syn minst fiif Europeeske regio’s dêr’t in minderheidstaal praat wurdt fia it Netwurk of the Promotion of Linguistic Diversity (NPLD). Yn it bysûnder in groei fan 5 nei op syn minst 8 partners.




008

009

010

011

01

01

7.691

7.901

7.885

7.872

7.872

7.872

1.097

752

944

554

110

0

624

12

12

12

12

12


1.023

0

834

904

886

890

10.

8.665

9.675

9.

8.880

8.77

44

44

44

44

44

44

0

0

0

0

0

0

626

2

2

2

2

2

670

5

6

6

6

6

9.76

8.60

9.69

9.97

8.8

8.78


1

Programma 8

Yn boppesteande tabel binne de neikommende Ramtnota-útstellen opnommen: Nr

Utstellen

41

Taalnota


S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

T

465

465

0

0

930

65

65

0

0

90

totaal

Tema 8.4 Underwiis en Wittenskippen Wat wolle wy berikke 1. boppeslach - Yn 2015 hat de ûnderwiiskundige kwaliteit fan de Fryske basisskoallen in plak yn de top trije fan ús lân, sadat de Fryske jongerein goed tared binne op de yn heech tempo ûntwikkeljende kennisekonomy dy’t him hiel fluch ûntjout; - Yn 2015 hat de Fryske taal en kultuer op mear as de helte fan de basiskoallen – op basis van in goed yntegraal taalbelied –in substansjeel plak yn it kurrikulum. Op basis dêrfan litte de learlingen yn Fryslân op it mêd fan de talen Nederlânsk, Frysk en Ingelsk in goede ûntwikkeling en goede prestaasje sjen; - Yn 2015 hat it Fryske fuortset ûnderwiis in trochgeande line ûntwikkele foar it domein Fryske taal en kultuer, sadat de learlingen yn dit domein – ek op it eksamen – goede prestaasjes sjen litte; - Yn 2015 biedt it Fryske basisûnderwiis foar op syn minst 90% fan syn learlingen ûnderwiis en soarch op maat; - it sichtber meitsje fan de prestaasjes fan learlingen op it nivo fan it ûnderwiisprogramma as gefolch fan it provinsjaal ûnderwiisbelied. . Kennis, kunde en kennisekonomy - Heechweardich HBÛ-oanbod en – opliedings oan Stenden University, de NHL en Van Hall Larenstein en benammen op it flak fan de provinsjale hotspots; - Universitêr ûndersyk en dito opliedings op in beskaat tal spesjalismen en yn nauwe gearhing mei de (ynter)nasjonale universitêre ynstellings, Ljouwerter kennisynstellings lykas de Fryske Akademy, it Carthesius Ynstitút en Wetsus en mei it HBÛ Ljouwert. Wat dogge wy yn 2010 1. boppeslach o

Realisearje fan sa’n 90 Frysktalige of twatalige plakken foar de foarskoalske perioade.

o

Ein 2010 hat it yntegraal taalbelied de folgjende resultaten: - It fak Frysk is mei it materiaal Studio F op mear as 100 skoallen goed ynpast. - Der is in dekkend netwurk fan taalkoördinatoaren dy’t foar goeie taalbeliedsplannen soargje; - It tal trijetalige skoallen is likernôch 40. - Yn 2010 sette beide Pabû’s útein mei in nij kurrikulum foar de inisjele oplieding en op ‘e nij skoalling yn it ramt fan it nije Foech Frysk. - Yn it fuortset ûnderwiis wurkje wy oan de folgjende resultaten: - In lyts tal skoallen foar FU biedt it fak Frysk yn alle learjierren oan; - De earste ICT tapassings Frysk komme beskikber yn it ramt fan e-learning.


15

Begroting 2010

o

Fryslân:

iepen en eigen

Yn it ramt fan soarch op maat yn it ûnderwiis wurde de aksjes rjochte op: - De realisaasje fan optimale regionale gearwurking tusken primêr ûnderwiis, it fuortset ûnderwiis en it middelber beropsûnderwiis ûnderling en de gearwurking mei ynstânsjes út de soarchsektor. - De lokale gearwurking tusken ûnderwiis en de soarchsektor foar de realisaasje fan “Centra voor Jeugd en Gezin”.

o

Yn 2010 rint in tal 3 skoallen fan it fuortset ûnderwiis yn de mande mei it regionale bedriuwslibben it projekt “Beroepsvoorbereidend onderwijs op basis van hert principe van “master-feint”.

. Kennis, kunde en kennisekonomy •

It fierders stâljaan fan de seis hotspots út de nota “Kennis en ynnovatie als motor”; by Stenden University, de NHL en Van Hall Larenstein en benammen op it flak fan: wetterkwaliteit en kwantiteit, toerisme, rekreaasje en hospitality, green life sciences, livability, ICT, Duorsume enerzjy en meartaligens (Europeesk Kennissintrum foar meartaligens 2009 – 2012)

•

It fierder stimulearjen fan de ûntwikkeling fan de Fryske Akademy yn de rjochting fan in fleksibele, kwalitatyf heechweardige kennisynstellings op it mêd fan de Fryske taal, kultuer en skiednis op grûn fan it fisitaasjerapport 2009.

•

Fuortsterken akademyske profylearring Fryslân: business case University Campus operasjonalisearje.




008

009

010

011

01

01

2.408

2.459

2.461

2.461

2.461

2.461

3.562

3.199

6.800

5.105

3.633

2.718

19

40

40

40

40

40


476

0

587

636

623

626

6.65

5.697

9.888

8.

6.757

5.85

0

0

0

0

0

0

10

0

0

0

0

0

14

6

6

6

6

6

6

6

6

6

6

6.1

5.691

9.88

8.6

6.75

5.89


16

Programma 8

Yn boppesteande tabel binne de neikommende Ramtnota-útstellen opnommen: Nr

Utstellen

42

Boppeslach I en II


43

VMBO regionale arranzjementen: Pilot Meester - Gezel totaal

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

T

2.445

3.110

2.860

2.810

11.225

T

100

150

0

0

250

.55

.60

.860

.810

11.75


17

Begroting 2010

Ruimte en wonen

Fryslân:

iepen en eigen

1.9 programma 9 – ruimte en wonen Portefeuillehouder: J.H.J. Konst

Wat willen we bereiken Een duurzame ruimtelijke ontwikkeling van Fryslân gericht op een economisch sterk en tegelijkertijd mooi Fryslân: een toekomstbestendige ontwikkeling van sterke steden en een vitaal platteland. Ruimtelijke ontwikkeling is bedoeld om ontplooiingsmogelijkheden voor de bevolking te bieden: een krachtige economische ontwikkeling, goede woon-, werken leefmilieus, een hoogwaardig landschap, een leefbaar platteland, goede verblijfmogelijkheden voor toeristen en recreanten, een duurzame ecologische ontwikkeling, een schoon milieu, zorgvuldig waterbeheer en geleiding van de mobiliteit. De taken en bevoegdheden van de provincie zijn vastgelegd in de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en de Huisvestingswet. Per 1 juli 2008 is de nieuwe Wro van kracht geworden. Provinciale structuurvisies (voorheen streekplannen) vormen het wettelijke beleidskader voor de provincie. Hierin wordt op grond van een integrale afweging van alle belangen het maatschappelijke kader bepaald voor gewenste ruimtelijke ontwikkelingen in Fryslân. Ons ruimtelijk beleid is vastgelegd in het door uw Staten in december 2006 vastgestelde “Streekplan Fryslân 2007; om de kwaliteit fan de romte”. Dit streekplan heeft binnen de nieuwe Wro de status van een structuurvisie gekregen. In 2010 zullen wij met name inzetten op de speerpunten in de uitvoering van het streekplan overeenkomstig de in oktober 2007 door u vastgestelde Uitvoeringsagenda streekplan 2007 – 2010 zoals: •

Realiseren van provinciale doelen via de inzet van instrumenten die de nieuwe Wro biedt. In 2010 zal de concept Provinciale Verordening Ruimte in bespreking gebracht worden.

•

Uitvoering van het programma ruimtelijke kwaliteit (zie ook onder de paragraaf programmamanagement).

•

In het najaar van 2009 willen we met u de discussie voeren over de ambitie, de rol en de inzet van de provincie bij de herstructurering van het bestaande bebouwde gebied (inclusief bedrijventerreinen) in zowel steden als dorpen. De resultaten van deze discussie zullen samen met andere betrokken partijen zoals gemeenten en woningbouwcorporaties verder uitgewerkt worden in een werkprogramma bestaande bebouwd gebied. Dit is ook een van de 10 topprojecten van Fryske Fiersichten.

•

Nieuw beleid voor windenergie in de vorm van een structuurvisie windstreek 2011.

•

Er vindt een tussenevaluatie van het streekplan Fryslân 2007 plaats.

•

Uitvoering van integrale gebiedsontwikkelingsprojecten waaronder Leeuwarden Nieuw stroomland.

Deze uitvoeringsactiviteiten uit de uitvoeringsagenda Streekplan sluiten aan bij de accenten uit het Koersdocument/Coalitieakkoord 2007-2011.

Ruimte en wonen

19

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Lasten en baten Van Begroting 2009 naar Begroting 2010 bedragen x € 1.000 lasten

009

010

011

01

01

15.201

8.662

8.207

6.447

6.447

64

-14

-101

-101

-101

Begrotingswijzigingen (BW): - PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008 - PS 12/11/08 - 1e BW 2009 - PS 24/06/09 - 4e BW 2009 : 1e berap 2009

0

0

-1.000

0

0

-156

-236

-236

-236

-236


0

2.600

1.800

1.400

2.100

737

-506

-37

1.000

0

-2.115

-250

500

1.865

0

0

0

-284

-284

-284


43

-105

-105

-105

-105


-1.031

-907

-1.086

-1.140

-1.126

- GS 1e berap 2009: Kasritme overgang 2008 - GS 1e berap 2009: Kasritmewijziging - GS 1e berap 2009: Bijdrage derden


-2.459

581

-549

2.399

248

totale lasten

1.7

9.

7.658

8.86

6.695

baten

6.847

867

867

867

867

- PS 17/12/08 - 8e BW van de 1e Berap 2008

90

12

-75

-75

-75


-36

0

0

0

0

0

0

-284

-284

-284


- GS 1e berap 2009: Bijdrage derden Begrotingswijzigingen totaal

54

12

-358

-358

-358

totale baten

6.901

879

509

509

509


5.81

8.6

7.19

8.7

6.186

Thema 9.1 Planvorming, onderzoek en monitoring Wat willen we bereiken Een integrale ruimtelijke ontwikkeling van Fryslân die afgestemd is tussen verschillende overheden en vastgelegd in actuele en breed gedragen ruimtelijke beleidskaders die het kader vormen voor uitvoering. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 1.

Provinciale doelen van ruimtelijk beleid zijn vastgelegd in structuurvisies, uitvoeringsnotities of werkplannen. In 2010 zal nieuw beleid voor windenergie opgesteld worden en zal de provinciale rol in het bestaand bebouwd gebied waarbij herstructurering van zowel woningbouwlocatie als bedrijventerreinen aan de orde komen, uitgewerkt worden.

2.

De effecten van uitvoering van beleid zijn inzichtelijk op basis van onderzoek en monitoring. In 2010 wordt het streekplan Fryslân 2007 tussentijds geëvalueerd.

3.

Beleidsvisies en plannen zijn afgestemd met andere overheden. Dit vindt plaats in Interprovinciaal overleg (IPO), Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN) en afstemmingsoverleggen gericht op een bepaald

10

Programma 9

gebied zoals bijvoorbeeld het IJsselmeer. 4.

Beleid en beheer van het Waddenzeegebied is integraal afgestemd tussen alle overheden. Omdat het Beheer – en Ontwikkelplan niet de status van een interbestuurlijke structuurvisie krijgt, zal alsnog (inter) provinciaal beleid voor het waddengebied vastgelegd worden in een structuurvisie. Het Waddengebied maakt geen onderdeel uit van het streekplan Fryslân 2007.

5.

Wij brengen op dit moment de effecten van de krimp van de bevolking in beeld en stellen een beleidsagenda op. Deze beleidsagenda zal in het najaar 2009 in eerste opzet gereed komen. Rond november zal hierover een informerende bijeenkomst voor Provinciale Staten gehouden worden. Als de beleidsagenda gereed is, wordt nagegaan welke bestaande budgetten daarvoor ingezet kunnen worden en welke aanvulling daar op nodig is. Dit zal echter pas inhoud krijgen in Kadernota en Begroting 2011. Dat wil niet zeggen dat er in 2010 helemaal geen geld beschikbaar is voor begeleiding van de krimp. Vanuit provinciale budgetten als ISV, streekplan, plattelandsbeleid en sociaal beleid kunnen zo mogelijk al pilots gefinancierd worden.


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

634

74

74

74

74

74

238

353

156

0

0

0

28

622

615

615

615

615


2.893

813

795

862

844

848

totaal lasten

.79

1.86

1.60

1.551

1.5

1.57

591

0

0

0

0

0

409

129

87

0

0

0

0

509

509

509

509

509

totaal baten

1.000

68

596

509

509

509

lasten - baten

.79

1.5

1.0

1.0

1.0

1.09


Ruimte en wonen

11

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Thema 9.2 Realiseren ruimtelijke ontwikkelingen Wat willen we bereiken Het realiseren van provinciaal ruimtelijk beleid door doorwerking van het beleid in gemeentelijke ruimtelijke plannen en door zelf als provincie de regie voor de uitvoering op te pakken. Uitvoering van ruimtelijk beleid verloopt via meerdere sporen zoals diverse programma’s en projecten die binnen de overige begrotingsprogramma’s vanuit de provincie worden geprogrammeerd (Fries Merenproject, PVVP, pMJP, etc.). Wat gaan we daarvoor doen in 2010 1.

Provinciaal ruimtelijk beleid werkt door in gemeentelijke plannen door pro-actieve advisering van gemeenten en door inzet van instrumenten van de Wet ruimtelijke ordening zoals vooroverleg, zienswijzen en reactieve aanwijzing. Aanvullend daarop wordt in 2010 een provinciale verordening ruimte opgesteld.

2.

Actief uitvoeren van het provinciaal beleid overeenkomstig de activiteiten in de uitvoeringsagenda streekplan 2007 – 2010. In het kader van programmamanagement is Ruimtelijke Kwaliteit een van de uit te voeren programma’s. Binnen het programma zijn onder andere de volgende activiteiten gepland: - Fysieke projecten zoals de landschappelijke inpassing van bedrijventerreinen en (onderzoek naar) een sloopregeling voor overtollige bebouwing. Ook kan bijgedragen worden aan concrete projecten van derden, waarin een duidelijke impuls aan ruimtelijke kwaliteit gegeven wordt. In het najaar van 2009 zal een convenant tussen Rijk, IPO en VNG ondertekend worden over de herstructurering van bedrijventerreinen (uitvoering advies Noordanus). Daarmee komt vanaf 2010 rijksgeld voor de herstructurering van bedrijventerrein beschikbaar. Het Rijk vraagt daarbij 50% cofinanciering van de provincie. Tot 2013 zal aan provinciale cofinanciering ongeveer € 5 miljoen nodig zijn. In 2010 zal, als eerste jaar van de uitvoering, met een lager bedrag volstaan kunnen worden dat oploopt in latere jaren. Wij stellen voor in de Begroting 2010 € 500.000 op te nemen als cofinanciering voor herstructurering bedrijventerreinen. Voor de jaren daarna zullen wij voorstellen doen in de Kadernota 2011. - Stimuleren ruimtelijke kwaliteit door de activiteiten van het Atelier Fryslân als werkplaats voor ruimtelijke kwaliteit voort te zetten en ander activiteiten (excursies, symposia, workshops etc) als stimulans en inspiratie uit te (laten) uitvoeren. - Onderzoek zoals de voorbereidingskosten voor het werkprogramma bestaand bebouwd gebied (een van de Fryske Fiersichten), de procedurekosten en kosten voor de verplichte mer voor de nieuwe structuurvisie windstreek, onderzoek naar herstructureringsbehoefte en leegstand op bedrijventerreinen etc. - Gebiedsontwikkelingsprojecten zoals Nieuw stroomland, Appelscha, Lauwersmeer. etc.

Zoals met u afgesproken is bij de vaststelling van het Streekplan, zal in 2010 zal een tussentijdse evaluatie plaatsvinden. Dan is de periode waarvoor de uitvoeringsagenda is vastgesteld ook afgelopen en zal een nieuwe agenda met uitvoeringactiviteiten opgesteld worden.

1

Programma 9


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

0

0

0

0

0

485

2.538

5.203

3.842

3.596

2.603

0

0

0

0

0

0


789

0

0

0

0

0

1.7

.58

5.0

.8

.596

.60

0

0

0

0

0

0

250

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

50

0

0

0

0

0

1.0

.58

5.0

.8

.596

.60



45

Programma ruimtelijke kwaliteit -

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

T

1.900

1.500

1.000

1.000

5.400

Herstructurering algemeen

T

200

300

400

1.100

2.000

Herstructurering bedrijventerreinen

T

500

0

0

0

500

.600

1.800

1.00

.100

7.900

Uitvoeringsagenda Streekplan 46

Programma ruimtelijke kwaliteit -

totaal

Ruimte en wonen

1

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Thema 9.3 Wonen Wat willen we bereiken Een voldoende en gevarieerd aanbod van woningen voor iedereen en het voorkomen van leegstand en verpaupering. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 •

Voor de verschillende doelgroepen zijn in Fryslân kwalitatief goede, betaalbare en energiezuinige woningen beschikbaar. Om dit te bereiken zullen de woningbouwafspraken 2010 -2016 die met gemeenten gemaakt zijn in actuele woonplannen vertaald worden. Daarnaast zal met de uitvoering van het 100.000 woningenplan een bijdrage geleverd worden aan het betaalbaar en energiezuinig maken van woningen.

•

Bevorderen dat mensen van buiten de provincie in Fryslân gaan wonen. Om de negatieve demografische bevolkingsontwikkeling te doorbreken zijn in het streekplan nieuwe mogelijkheden opgenomen voor landgoederen en landelijk wonen. In 2010 zullen een aantal projecten (pilots landelijk wonen) in samenwerking met gemeenten verder invulling krijgen.

•

Bestaand bebouwd gebied verbetert door herstructurering en functieverandering. Belangrijk in de uitvoering hiervan is in 2010 de blijvende inzet van rijksinstrumenten als ISV en BLS en Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. Daarnaast zal in 2010 het provinciaal budget herstructurering en herontwikkeling ingezet worden voor onder andere de uitvoering van een pilot verpauperde panden.


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

99

77

78

78

78

78

280

805

998

1.123

2.582

1.418

5.682

7.157

1.028

745

745

745

418

302

295

320

314

315

6.79

8.1

.00

.66

.718

.555


1

Programma 9

Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

10

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4.847

6.263

284

0

0

0

totaal baten

.857

6.6

8

0

0

0

lasten - baten

1.6

.078

.116

.66

.718

.555

bedragen x € 1.000 baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva

Ruimte en wonen

15

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen


1.10 algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10) Portefeuillehouder: S.H. Galema

Wat willen we bereiken Het zorgdragen voor een structureel sluitende meerjarenbegroting. Lasten en baten Van Begroting 2009 naar Begroting 2010 bedragen x € 1.000 lasten

009

010

011

01

01

21.799

7.869

11.413

14.911

14.911


4.476

3.969

4.354

6.058

9.227

- PS 26/11/08 - 9e BW 2008

-2.415

2.728

2.666

2.771

2.771

- PS 12/11/08 - 1e BW 2009

-1.450

-1.450

-1.500

-1.500

-1.500

2.736

976

2.679

4.406

1.553

- PS 24/06/09 - 4e BW 2009: 1e Berap 2009 - PS 24/06/09 – 6e BW 2009

0

-71

-71

-71

-71


0

2.854

3.104

3.248

1.413

- PS Thema communicatie naar bedrijfsvoering

3.072

0

0

0

0

458

-145

-65

0

0

- GS 1e Berap 2009: Kasritmewijziging

-596

-1.441

-1.084

-1.294

525

- GS 1e Berap 2009: Investeringen

-261

-379

-75

-2.713

-2.673

- GS 1e Berap 2009 Kasritme overgang 2008

- Begroting aanpassing financieel kader

-4.926

7.916

14.500

-4.379

-6.592


-719

-4.581

-7.307

-6.087

-5.624

375

10.376

17.201

439

-971

.17

18.5

8.61

15.50

1.90

Begrotingswijzigingen totaal totale lasten

baten

190.139

185.936

197.001

202.493

202.493

4.277

4.184

4.655

6.359

9.094

290

671

920

825

825

- PS 12/11/08 - 1e BW 2009

-4.958

-2.875

-1.494

-1.359

-1.413

- PS 24/06/09 - 4e BW 2009: 1e Berap 2009

36.237

-2.266

-3.792

-6.327

-5.750

1.134

2.348

3.300

5.683

6.833

-11

144

136

0

0

Begrotingswijzigingen (BW): - PS 17/12/08 - 8e BW 2008: 2e Berap 2008 - PS 26/11/08 - 9e BW 2008

- PS Nieuwe beleidsvoornemens begroting 2010 - GS 1e Berap 2009: Kasritme overgang 2009 - GS 1e Berap 2009: Investeringen

-1.731

-5.445

-7.799

-13.582

-14.789

- Begroting aanpassing financieel kader

15.413

37.021

30.865

22.062

19.922


50.652

33.783

26.792

13.662

14.722

totale baten

0.791

19.719

.79

16.155

17.15


-18.617

-01.7

-195.179

-00.805

-0.75

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

17

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Thema 10.1 Financiering op korte termijn Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Het behalen van een resultaat dat aansluit bij de aanwezige omvang van het liquiditeitenoverschot in het desbetreffende jaar en het verwachte rendement bij het uitzetten van (eigen) middelen of het verwachte rentepercentage bij het aangaan van leningen. Verder wordt gestreefd naar een rendement bij uitzetting dat minimaal overeenkomt met de geldmarktrente. Wat mag het kosten Exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

584

667

349

0

0

296

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

58

667

9

0

0

96

297

139

0

521

333

0

0

0

0

0

0

0


18

0

0

0

0

0

0

totaal baten

97

19

0

51

0

lasten - baten

87

58

9

-51

-

96

Overzicht 10

10.2 Financiering op lange termijn Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Het behalen van een resultaat dat aansluit bij de aanwezige omvang van het liquiditeitenoverschot in het desbetreffende jaar en het verwachte rendement bij het uitzetten van (eigen) middelen of het verwachte rentepercentage bij het aangaan van leningen. Verder wordt gestreefd naar een rendement bij uitzetting dat minimaal overeenkomt met de geldmarktrente. Wat mag het kosten Exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

402

619

620

63

825

825

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

0

619

60

6

85

85

389

941

753

449

449

449

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

89

91

75

9

9

9

1

-1

-1

-85

77

77



19

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

10.3 Provinciale heffingen Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Het opleggen van een provinciale heffing voor de opcenten motorrijtuigenbelasting, die overeenkomt met het bestuurlijke ambitieniveau van Provinciale Staten met inachtneming van daaruit voortvloeiende belastingdruk voor de burger. Wat mag het kosten Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Overlopende Passiva

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

totaal lasten

0

0

0

0

0

0

50.502

53.213

54.127

54.992

57.852

59.432

0

0

0

0

0

0



10

Overzicht 10

0

0

0

0

0

0

50.50

5.1

5.17

5.99

57.85

59.

-50.50

-5.1

-5.17

-5.99

-57.85

-59.

10.4 Algemene Uitkering Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Raming van de opbrengst uit het Provinciefonds, die aansluit bij de circulaires over het Provinciefonds van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

-1

855

855

855

57

57

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

-1

855

855

855

57

57

99.480

107.603

107.384

107.091

106.318

106.318

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

99.80

107.60

107.8

107.091

106.18

106.18

-99.81

-106.77

-106.59

-106.5

-106.61

-106.61



11

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

10.5 Dividenden Wat gaan we daarvoor doen in 2010 1.

Zorgdragen voor een voldoende rendement op het vermogen van BV Houdstermaatschappij FALCON, zodat een eveneens voldoende dividend aan de provincie kan worden uitgekeerd.

2.

Deelnemen in het aandelenkapitaal van de Bank voor Nederlandse Gemeenten (BNG) de Nederlandse Wa-

terschapsbank (NWB) en Vitens. Wat mag het kosten Exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

2.730

2.730

2.730

2.730

2.730

2.730

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0


17

0

0

0

0

0

.76

.70

.70

.70

.70

.70

60.690

62.982

43.384

40.432

37.505

37.517

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

60.690

6.98

.8

0.

7.505

7.517

-57.9

-60.5

-0.65

-7.70

-.775

-.787


1

Overzicht 10

10.6 Interne financiering Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Het vastleggen van de rentebaten, die ontstaan door de rentetoerekening aan de vaste activa.


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

0

12

15

14

13

13

0

0

0

0

0

0

Overlopende Passiva

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

totaal lasten

0

1

15

1

1

1

11.272

14.351

13.106

14.355

13.584

13.385

0

0

0

0

0

0



0

0

0

0

0

0

11.7

1.51

1.106

1.55

1.58

1.85

-11.7

-1.9

-1.091

-1.1

-1.570

-1.7


1

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

10.7 Overige algemene dekkingsmiddelen Wat gaan we daarvoor doen in 2010 1.

Verwerking mutaties reserves volgens het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV).

2.

Voorzien in de mogelijkheid om nog niet aan de beleidsprogramma’s toe te rekenen uitgaven te ramen.


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

1.064

13.901

11.220

19.625

2.775

-602

439

415

755

926

1.450

121


2.974

0

0

0

0

0

126

2.274

0

0

0

0

.60

16.590

11.975

0.551

.5

-81

2.073

1.562

964

5.952

114

114

248

0

0

0

0

0


1

0

0

0

0

0

0

totaal baten

.1

1.56

96

5.95

11

11

lasten - baten

.8

15.08

11.011

1.598

.111

-595

Overzicht 10

10.8 Loon- en prijsstijgingen Wat gaan we daarvoor doen in 2010 1.

Zorgdragen voor een omvang van het budget loon- en prijsstijgingen, dat voldoende is om de verwachte loon- en prijsstijging in de komende jaren financieel te kunnen dekken.

2.

Benodigd structureel budget voor wachtgeld van voormalig personeel.


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

654

700

1.700

4.400

7.500

10.500

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

65

700

1.700

.00

7.500

10.500

0

1

1

1

1

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

1

1

1

1

65

699

1.699

.99

7.99

10.99



15

Begroting 2010

16

Overzicht 10

Fryslân:

iepen en eigen

Paragrafen

Paragrafen

17

Begroting 2010

18

Paragrafen

Fryslân:

iepen en eigen

paragrafen introductie op de paragrafen Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) schrijft de volgende paragrafen voor: 1.

Provinciale heffingen

2.

Weerstandsvermogen

3.

Onderhoud kapitaalgoederen

4.

Financiering

5.

Verbonden Partijen

6.

Grondbeleid

7.

Bedrijfsvoering.

Hiernaast schrijft de Financiële verordening 2007 twee paragrafen voor, namelijk: 8.

Inhuur externe adviseurs

9.

Handhaving

In deze begroting voegen wij twee nieuwe paragrafen toe: 10. Reserve Falcon Deze paragraaf is opgenomen om de geldstromen van en naar de BV Houdstermaatschappij FALCON inzichtelijk te maken. 11. Programmamanagement In het kader van programmamanagement is een aparte paragraaf opgenomen met een opsomming van programma’s inclusief beschikbaar gestelde middelen. De inhoudelijke toelichting op deze programma’s wordt opgenomen bij het betreffende beleidsprogramma. Eind 2009 zal aan u de nieuwe Financiële verordening 2010 ter vaststelling worden voorgelegd. De hiervoor genoemde paragrafen zijn hierin opgenomen. De elf paragrafen lichten de beleidslijnen toe van beheersmatige aspecten met grote financiële invloed, met grote politieke betekenis of van aanzienlijk belang voor de realisatie van beleidsprogramma’s.

Introductie

19

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

.1 paragraaf 1 - provinciale heffingen 1 Inleiding De provincie kent verschillende bronnen van inkomsten. Eén van die bronnen betreft provinciale heffingen. Hieronder verstaan we, in afnemende volgorde van omvang: 1.

opcenten op de motorrijtuigenbelasting (houderschapsbelasting motorvoertuigen);

2.

grondwaterbelasting;

3.

leges.

Deze worden hieronder achtereenvolgens toegelicht. Het totaalbedrag aan heffingen bedraagt ongeveer vijftien procent van het totaal van de baten (exclusief beschikking over reserves).

2 Opcenten Motorrijtuigenbelasting Jaarlijks stelt het Rijk het maximaal toegestane niveau van de opcenten op de Motorrijtuigenbelasting vast. Dit wettelijke maximum gaat in op 1 april van het volgende belastingjaar. Het verschil tussen dit maximaal mogelijke tarief en het feitelijk door de provincie gehanteerde tarief voor de opcenten bepaalt de ‘vrije ruimte’, ofwel de onbenutte capaciteit die de provincie heeft tot verhoging van haar inkomsten.

Provinciale opcenten

aantal opcenten 120,0

100,0

80,0

60,0

40,0

20,0

0,0 2006

opc. Fryslân

150

Paragraaf 1

2007

2008

gem. 12 prov

2009

wettelijk toegestaan

jaar

niveau 010 Het geldende wettelijke maximum is als volgt: 1 april 2008 – 31 maart 2009

107,9 punten

1 april 2009 – 31 maart 2010

111,9 punten

1 april 2010 – 31 maart 2011

116,7 punten

De Friese heffing is als volgt in deze perioden: 1 april 2008 – 31 maart 2009

78,8 punten

1 april 2009 – 31 maart 2010

80,4 punten

1 april 2010 – 31 maart 2011

81,7 punten

Het tarief van Fryslân ligt in 2009 net boven het gemiddelde van de overige provincies (zie grafiek). Dit is mede het gevolg dat wij de opcenten jaarlijks indexeren en dat niet alle provincies daartoe besloten hebben. Overzicht ontwikkeling opcenten motorrijtuigenbelasting in punten 008

009

010

011

01

01

01

015

50,6

50,6

50,6

50,6

50,6

50,6

50,6

50,6

(Decembernota 2003)

4,7

6,3

7,6

8,9

10,2

11,6

13,0

14,5

Begroting 2005

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

Begroting 2008

18,5

18,5

18,5

18,5

18,5

18,5

18,5

18,5

4,0

4,0

4,0

4,0

Reguliere beleidsprogramma’s Inflatiecorrectie

Centrale As (nog te bevestigen) Subtotaal Majeure programma’s en Projecten 2004-2010 en Verkeer en Vervoer vanaf Begroting 2007

28,2

29,8

31,1

32,4

37,7

39,1

40,5

42,0

Totaal heffing

78,8

80,4

81,7

83,0

88,3

89,7

91,1

92,6

Wettelijk maximum

107,9

111,9

116,7

n.n.b

n.n.b.

n.n.b.

n.n.b.

n.n.b.

n.n.b. = nog niet bekend De verhogingen zoals besloten bij de begroting 2005 en 2008 zijn bedoeld voor de dekking van Kompasprojecten, Friese Meren projecten en Majeure Infrastructuur projecten. In de Begroting 2007 is ook als algemene beleidslijn vastgelegd om de beleidsintensiveringen van verkeer en vervoer vooralsnog – in afwachting van de uitkomsten van het debat over de inzet van Falconmiddelen – te bekostigen uit de opbrengst van de opcenten.

Voor de financiering van de infrastructurele projecten uit het Regio Specifiek Pakket was in de Kadernota 2010 een voorstel opgenomen tot verhoging van de opcenten met 1 punt per 1 april van respectievelijk 2010, 2011, 2013, 2014 en 3 punten in 2015 en 2017. U heeft hiermee niet ingestemd. Voor de dekking van het RSP worden de opcenten niet verhoogd, maar zal een herprioritering binnen programma 2 Verkeer en Vervoer plaatsvinden. Zie ook programma 2.

Provinciale heffingen

151

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Met ingang van 1 april 2012 is een voorwaardelijke opcentenverhoging van 4 punten opgenomen ter dekking van de kapitaallasten van de Centrale As. Te zijner tijd wordt u deze voorgestelde verhoging ter bevestiging voorgelegd. Onderstaand is een overzicht opgenomen van de opcentenheffing van onze mede SNN-provincies (peildatum 1 april 2008), voor zover deze bekend zijn. 008

009

010

011

Groningen

77,8

79,0

80,2

81,4

Drenthe

79,7

81,0

81,9

83,0

Fryslân

78,8

80,4

81,7

83,0

Onbenutte belastingcapaciteit 009 en 010 De onbenutte belastingcapaciteit bedraagt sinds 1 april 2009 31,5 punten (111,9 – 80,4 punten). Ter indicatie van de ruimte geldt als richtlijn dat één punt verhoging in 2009 overeenkomt met circa € 665.000. De onbenutte belastingcapaciteit in 2009 bedraagt daarmee naar het huidige inzicht ongeveer € 20,9 miljoen. Per 1 april 2010 bedraagt de onbenutte belastingcapaciteit 35,0 punten (max. 116,7 – 81,7 punten). Eén punt verhoging komt ook in 2010 overeen met circa € 665.000 per jaar. De onbenutte belastingcapaciteit in 2010 bedraagt daarmee naar huidig inzicht ongeveer € 23,3 miljoen. Opbrengsten 010-01 Aan opbrengsten, inclusief de opbrengsten uit de verhoging per 1 april 2010, ramen wij voor de jaren 2010 tot en met 2013 achtereenvolgens € 54,1 miljoen, € 55,0 miljoen, € 57,9 miljoen en € 59,4 miljoen. Deze opbrengsten zijn in hoofdstuk 10.3 Provinciale heffingen opgenomen. achtergrondinformatie De afgelopen jaren is sprake geweest van een autonome groei van het wagenpark én een toename van het gemiddelde wagengewicht. Hierdoor is het tot en met 2002 mogelijk geweest het niveau van de opcenten ongewijzigd te laten. De opbrengsttoename uit hoofde van autonome groei en toename wagengewicht compenseerde minstens de inflatie. In verband met de progressie in opbrengsten van de motorrijtuigenbelasting vanwege extra gewicht, geven wij hier aan, als illustratie van het toegenomen wagengewicht, welk aandeel in het wagenpark bestond uit de gewichtsklassen boven 1050 kg:

15

jaarultimo:

00

00

005

006

007

008

aandeel % wagenpark > 1.050 kg

57,4

60,0

62,3

63,2

66.2

68.1

totale aantal personenauto’s x 1.000

248

250

258

264

271

275

Paragraaf 1

De hierboven genoemde aantallen auto’s betreffen de aantallen tegen vol tarief. Hierin begrepen zijn de auto’s tegen ¼-tarief (voornamelijk campers) en motoren. Ter illustratie van het gecombineerde effect van de toenames van ‘gewicht’ en ‘tarief’ geven wij hieronder een overzicht van de opbrengsten per auto voor vier gangbare gewichtsklassen over de jaren voor 2004 tot en met 2008. Opbrengsten per auto voor vier gangbare gewichtsklassen. Opbrengst per auto

00

005

006

007

008

(bedragen x € 1) gewichtsklasse

951 - 1.050 kg

110

111

122

123

144

gewichtsklasse

1.050 - 1.150 kg

138

140

153

155

181

gewichtsklasse

1.151 - 1.250 kg

166

169

184

186

218

gewichtsklasse

1.251 - 1.350 kg

194

197

215

218

256

Gezien de ontwikkelingen rondom de economische crisis vinden wij het niet verstandig om de trend van de afgelopen door te trekken in deze begroting. Daarom gaan wij vanaf 2010 uit van 0% groei. Wij zien verder landelijk een toename van het aantal zuinige auto’s. Deze zuinige auto’s betaalden vanaf 1-4-2008 de helft van het voltarief, vanaf 1-4-2009 is dit verder verlaagd naar een kwart van het voltarief. Per 1-1-2010 wordt de motorrijtuigenbelasting voor zuinige auto’s zelfs volledig afgeschaft. In juli 2009 reden in de provincie Fryslân ongeveer 2.700 zuinige auto’s rond ten opzichte van ruim 120.000 in Nederland. Het aandeel zuinige auto’s is nog beperkt. Het afschaffen van de motorrijtuigenbelasting voor deze auto’s heeft dan ook een beperkt financieel effect. Wanneer in de nabije toekomst echter het aantal zuinige auto’s toeneemt, zullen ook de financiële effecten groter worden. nieuw belastinggebied Bij de invoering van de kilometerprijs voor personenauto’s zullen de provincies een eigen belastinggebied behouden. De motorrijtuigenbelasting zal geleidelijk worden afgeschaft. De introductie van een nieuw provinciaal belastinggebied zal door het nieuwe kabinet worden afgedaan. Naar alle waarschijnlijk zullen de provinciale opcenten gehandhaafd blijven tot 2015 (stand van zaken per 1 juni 2009)

3 Grondwaterbelasting Op het onttrekken van grondwater wordt een heffing geheven. Deze bevoegdheid is toegekend aan de provincies op basis van artikel 48 van de Grondwaterwet. Het Waterschap verzorgt de uitvoering, bij de provincie wordt de opbrengst verantwoord. De wet en de daarop gebaseerde Algemene Maatregel van Bestuur geven nauwkeurig aan waar de opbrengst van de heffing aan mag worden besteed. Dit is beperkt tot onderzoek dat verband houdt met grondwaterbeheer, en activiteiten noodzakelijk om schade als gevolg van grondwaterwinning te kunnen

Provinciale heffingen

15

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

onderzoeken, bepalen, vaststellen en uitbetalen. De provinciale Verordening op de heffing en invoering van de grondwaterheffing bepaalt de omvang van de heffing. Deze heffing bedraagt ruim 1,1 eurocent per m³ gewonnen grondwater voor heffingsplichtige onttrekkers. Wij begroten ontvangsten van ongeveer € 680.000 per jaar.

4 Leges In december 2005 hebt u de nota Actualisatie Legesverordening vastgesteld. In deze nota is het beleid over de provinciale leges opgenomen. Het beleid is dat bestuurlijke producten, zoals begrotingen en jaarverslagen, nota’s en andere stukken tot een bepaald maximum gratis beschikbaar zijn. Deze producten staan in rubriek A van de tarieventabel. In rubriek B van de tarieventabel staan de vergunningen en ontheffingen. Het beleid voor de tarieven van deze producten is dat de kosten bij de belanghebbende in rekening worden gebracht. Zoals in de nota Actualisatie Legesverordening is aangegeven, wordt elke vier jaar bekeken of de begrote legesopbrengsten aangepast dienen te worden. De redenen hiervoor zijn het voorzichtigheidsprincipe en het feit dat de opbrengsten per product van jaar op jaar variëren. Afgezien van bovengenoemde twee wijzigingen passen wij de begroting verder niet aan, tenzij zich eerder de noodzaak daartoe aandient. De geraamde opbrengsten liggen rond € 100.000 per jaar. De legestarieven voor 2010 worden geëvalueerd en geactualiseerd. Hiertoe ontvangt u in december 2009 een separaat voorstel. De verwachting is dat de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO) met ingang van 1 januari 2010 wordt ingevoerd. De wijziging van de legesverordening en de bijbehorende tarieventabel als gevolg van de invoering van de Wabo zal dan ook meegenomen worden bij de actualisering.

15

Paragraaf 1

. paragraaf - Weerstandsvermogen 1 Inleiding Het weerstandsvermogen is een maatstaf om te beoordelen of de provincie in staat is om nadelige gevolgen van risico’s op te vangen zonder dat daarbij de continuïteit in de uitvoering van taken in gevaar komt dan wel dat het beleid moet worden gewijzigd. Het weerstandsvermogen is afhankelijk van de benodigde weerstandscapaciteit (de inschatting van de financiële gevolgen van de onderkende risico’s) en de beschikbare weerstandscapaciteit (de middelen die aanwezig zijn om eventuele tegenvallers op te kunnen vangen). In schema is dit als volgt weer te geven:

bekende risico’s

Beschikbare middelen

benodigd weerstandscapaciteit

beschikbare weerstandscapaciteit

Weerstandsvermogen

De afgelopen jaren heeft de provincie veel aandacht besteed aan het verbeteren van risicomanagement. In 2007 is een start gemaakt om het beleid rondom weerstandsvermogen nader te expliciteren. Dit heeft er toe geleid dat op 12 november 2008 de ‘Nota Weerstandsvermogen’ door u is vastgesteld. In deze nota is het beleid rond weerstandsvermogen geformuleerd. De nota geeft de methodiek en berekeningswijze van de afzonderlijke delen van het weerstandsvermogen aan, evenals de norm voor het gewenste niveau van het weerstandsvermogen. Het weerstandsvermogen dient positief te zijn, oftewel de beschikbare weerstandscapaciteit moet minimaal van dezelfde omvang zijn als de benodigde weerstandscapaciteit. De paragraaf Weerstandsvermogen is vanaf de Begroting 2009 conform het nieuwe beleid van deze nota ingericht. Dit is de reden dat deze paragraaf in het Jaarverslag 2008 ook op die wijze is ingericht en geeft vanuit deze paragraaf uit het Jaarverslag 2008, Begroting 2009 en 2010 een voortschrijdend inzicht in de ontwikkeling van het weerstandsvermogen en de risico’s. In deze paragraaf besteden wij eerst aandacht aan de beschikbare weerstandscapaciteit, gevolgd door de benodigde weerstandscapaciteit. Daarna gaat de paragraaf in op de berekening van het weerstandsvermogen. De paragraaf wordt afgesloten met een overzicht van de risico’s.

Weerstandsvermogen

155

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

2 Beschikbare weerstandscapaciteit De beschikbare weerstandscapaciteit is de optelsom van alle elementen uit de provinciale financiën die daadwerkelijk kunnen worden ingezet om niet-begrote kosten te dekken. Elementen uit de provinciale financiën kunnen alleen tot de weerstandscapaciteit worden gerekend als hierdoor het bestaande beleid niet wordt aangetast. Tevens mag er ook niet al een bestemming aan gegeven zijn. Hiervan uitgaande wordt tot de beschikbare weerstandscapaciteit gerekend: •

de reserves alwaar geen claim op rust, ofwel reserves ná verwerking van vastgestelde beleidsverplichtingen;

•

stille reserves, echter gelet op de aard van deze reserves worden deze bij voorbaat niet gekwantificeerd maar als pm-post opgenomen;

•

de onbenutte belastingcapaciteit.

Het laatste onderdeel wordt vanwege het structurele karakter tweemaal meegeteld in de berekening van de beschikbare weerstandscapaciteit. Tweemaal sluit aan bij de kwantificering van risico’s met structurele gevolgen (zie hierna).

3 Benodigde weerstandscapaciteit De benodigde weerstandscapaciteit is de optelsom van alle risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. Een risico heeft voor de provincie een materiële betekenis indien deze meer bedraagt dan € 45.000. Dit lijkt wellicht voor een concern als de provincie laag, maar dit is een bedrag dat gezien moet worden als een grens om een risico te identificeren. Daarmee is het dan ook een bedrag dat iedere provinciale manager als denkbeeldige grens hanteert. De risico’s die relevant zijn voor het bepalen van de benodigde weerstandscapaciteit zijn die risico’s die niet op ander wijze zijn te ondervangen. Hiertoe behoren niet de reguliere risico’s ofwel de risico’s die zich regelmatig voordoen en die veelal vrij goed meetbaar zijn. Hiervoor kunnen verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden gevormd. Ook kunnen met beheersmaatregelen zoals budgetafspraken en versobering van investeringsprojecten bij stijgende prijzen risico’s worden beperkt. Voor de bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit is dan ook het netto risico van toepassing, oftewel de risico’s na aftrek van voorziening, beheersingsmaatregelen, etc. De risico’s voor het bepalen van de benodigde weerstandscapaciteit zijn dikwijls moeilijk te kwantificeren. Om inzicht te hebben in het weerstandsvermogen van de provincie dienen de risico’s wel van een kwantificering te worden voorzien, daarom hebben wij een inschatting gemaakt. Zie hiertoe onderdeel 4 en 5 van deze paragraaf. Hierbij moet dan wel bedacht worden dat het om grove schattingen gaat. Bij het kwantificeren van risico’s wordt onderscheid gemaakt tussen risico’s met éénmalige gevolgen en risico’s met structurele gevolgen. Voor de bepaling van de verwachte impact van een risico met een structureel gevolg wordt een tijdsperspectief aangehouden van twee jaar. Oftewel dit risico wordt vermenigvuldigd met de factor twee. Binnen een reactietijd van twee jaar moet door middel van bijsturen en/of aanpassing van het beleid het risico geminimaliseerd kunnen worden dan wel opgevangen binnen de (reguliere) exploitatie.

156

Paragraaf 2

De verwachte impact van de incidentele en structurele risico’s wordt berekend door het netto risico te vermenigvuldigen met de kansinschatting dat het risico zich zal voordoen.

4 Berekening weerstandsvermogen Hieronder volgt een overzicht van de beschikbare weerstandscapaciteit, gevolgd door de benodigde weerstandscapaciteit. De benodigde weerstandscapaciteit uit het Jaarverslag 2008 is geactualiseerd voor de Begroting 2010. Tevens is een resumerend overzicht opgenomen van de kengetallen en de uitkomst van het weerstandsvermogen, inclusief de vergelijking met de Jaarstukken 2008.

type beschikbare weerstandscapaciteit

bedragen x € 1 miljoen (1-1-010)

Reserves (stand gebaseerd op transactiebasis1) Algemene reserve, basisreserve

26.455

Bestemmingsreserves, inclusief bestemmingsreserve aankoop natuurterreinen

14.538

Rekeningsaldo 2008 Stille reserves

1

8.750

Algemene reserve, vrij aanwendbaar (VAR)

691 pm

Onbenutte belastingcapaciteit (2 x € 20,9 miljoen)

41.800

totaal beschikbare weerstandscapaciteit

9.

Betreft stand ná verwerking vastgestelde beleidsverplichtingen

Toelichting onderdelen beschikbare weerstandscapaciteit reserves De reserves van de provincie Fryslân bedragen naar schatting per balansdatum 1 januari 2010 € 141.539 miljoen. Er rusten op deze reserves echter vastgestelde beleidsverplichtingen. Verplichtingen die zijn voorgelegd aan en goedgekeurd door u middels begrotingen en begrotingswijzigingen. Voor de bepaling of de reserves in aanmerking komen voor de beschikbare weerstandscapaciteit dienen deze verplichtingen in mindering te worden gebracht op de stand van de reserve. Daardoor resteert een bedrag € 49.74 miljoen. Deze € 49.74 miljoen bestaat uit de basisreserve ad € 8,75 miljoen, de stand van de VAR van € 26,455 miljoen en de bestemmingsreserves ad € 14.54 miljoen. Een nadere specificatie van de reserves is opgenomen in bijlage 5. stille reserves Ook stille reserves kunnen worden opgevoerd als een mogelijkheid tot het opvangen van tegenvallers. Ze kunnen slechts deel uitmaken van de beschikbare weerstandscapaciteit als het betreffende activum op korte termijn

Weerstandsvermogen

157

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

(binnen 1 jaar) verkoopbaar is en verkoop de taakuitoefening van de provincie niet aantast. Stille reserves zijn de meerwaarden van direct verkoopbare activa, waarvan de verkoopwaarde hoger is dan de boekwaarde. Bij de provincie Fryslân gaat het om een stille reserve op de dienstwoningen en op de deelnemingen. Naast enkele kleine deelnemingen is het aandeelhoudersschap van NUON (via Falcon) onze grootste deelneming. Deze had een zeer forse stille reserve in zich. Met de overname in 2009 van het productie en leveringsbedrijf van NUON door het Zweedse Vattenfall is dit geen stille reserve meer. Hiermee is een bedrag gemoeid van in totaal € 1.247 miljoen. Dit bedrag wordt via de b.v. Houdstermaatschappij Falcon ontvangen in de periode 2009-2015. De stille reserves worden bij voorbaat niet gekwantificeerd. Mocht de beschikbare weerstandscapaciteit niet toereikend zijn om de risico’s op te vangen worden de stille reserves wél betrokken om de afweging te maken of de beschikbare weerstandscapaciteit moet worden aangevuld. Onbenutte belastingcapaciteit Jaarlijks stelt het Rijk het maximaal toegestane niveau van de opcenten op de Motorrijtuigenbelasting vast. Dit wettelijke maximum gaat in op 1 april van het volgende belastingjaar. Het verschil tussen het maximaal mogelijke tarief en het feitelijk door de provincie gehanteerde tarief voor de opcenten bepaalt de vrije of onbenutte belastingscapaciteit (zie hiervoor ook paragraaf ‘Provinciale heffingen’).

benodigde weerstandscapaciteit Omschrijving risico’s

netto risico

kans

bedrag (in €), afronding op 1.000tallen

(in €)

%

incidenteel

Concessies openbaar vervoer

1.750.000

25%

438.000

Voorbereidingskosten grote projecten

5.500.000

25%

1.375.000

diverse programma’s

2.230.000

25%

558.000

Nazorg gesloten stortplaatsen

1.072.500

1%

11.000

structureel

Bijdrage derden & juridische procedures

Stortplaats Ouwsterhaule Besluit Financiële zekerheid Repressieve handhaving

68.000

1%

1.000

35.000.000

2%

700.000

5.000.000

10%

500.000

Onvoldoende overheidstoezicht

35.000.000

1%

350.000

Vergunningverlening en Toezicht

35.000.000

1%

350.000

Grondwatersanering Heerenveen

500.000

1%

5.000

Terugbetalingsverplichting PMJP

3.500.000

5%

175.000

Leader+

1.000.000

5%

50.000

1.370.000

1%

14.000

Verstrekte leningen, borgstellingen en deelnemingen Subtotaal risico’s

4.527.000

benodigde weerstandscapaciteit

.57.000

0

De risico’s worden toegelicht in onderdeel 6. Ingeval er sprake is van mutaties op de gepresenteerde risico’s ten opzichte van de laatstelijk geactualiseerde versie van deze paragraaf uit het Jaarverslag 2008, wordt dit in onderdeel 5 toegelicht.

158

Paragraaf 2

Weerstandsvermogen

begroting 010

Jaarstukken 008

Benodigde weerstandscapaciteit (A)

4.500

5.800

Beschikbare weerstandscapaciteit (B)

92.200

70.300

Weerstandsvermogen B/A

20.500

12.100

Weerstandsvermogen B – A

87.700

64.500

Weerstandsvermogen exclusief onbenutte belastingcapaciteit (C)

45.900

31.500

Weerstandsvermogen C/A

10.200

5.400

Weerstandsvermogen C – A

41.300

25.700

bedragen x € 1 miljoen

Resumerend Het weerstandsvermogen van de provincie is toereikend, ofwel de beschikbare weerstandscapaciteit is groter dan de benodigde weerstandscapaciteit. De toename van de beschikbare weerstandscapaciteit ad € 21,9 miljoen wordt voornamelijk veroorzaakt door de toename van de VAR en de volgende bestemmingsreserves: reserve infastructuur en de reserve Rijksweg A7

5 Mutaties risico’s op gepresenteerde risico’s in het Jaarverslag 2008 Onderstaand een overzicht van de mutaties op de laatstelijk gepresenteerde risico’s in het Jaarverslag 2008: vervallen risico’s Afwikkeling onderdeel ‘bijdragen derden en juridische procedures’ in: 1. Geschil met Beens groep BV over levering stalen damwanden. 2. Geschil Heuvelman Ibis over onderhoudsbaggerwerk vaarweg 9 (risico was dubbel opgenomen). 3. Bijdrage in verlies voorbereidingskosten niet doorgaan Haarsmaweg 4. Geschil claim baggerwerk Warkumer Trekfeart 5. Vaste contracten medewerkers versus tijdelijke projecten nieuwe risico’s 1. Verruiming PM-kanaal (depot Trijehûs) Arbitrageprocedure Combinatie Kramer/Bijlsma over verschil van inzicht over de meerkosten inzake de verruiming PM-kanaal, in het bijzonder m.b.t. de kosten van het baggerdepot Trijehûs nabij Grou. Opgenomen onder ‘Bijdragen derden en juridische procedures’. 2. Westerbaan: A. Al bestaande risico over het geschil tijdelijke huisvesting Hege Hûs zou Bouwbedrijf Westerbaan. Dit risico nu opgenomen onder ‘Bijdragen derden en juridische procedures’. B. In de nasleep faillissement van bouwbedrijf Westerbaan heeft mw. J. Terpstra, echtgenote van voormalig Westerbaanbestuurder J. Brander, een procedure gevoerd tegen de provincie. Daarin heeft zij betaling van eendoor de provincie ingehouden bedrag van € 47.923,40 voor verricht onderhoud aan provinciale gebouwen gevorderd. Weerstandsvermogen

159

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

De rechtbank heeft de vordering op 21 januari 2009 afgewezen. Terpstra heeft hoger beroep ingesteld. Ook dit risico opgenomen onder ‘Bijdragen derden en juridische procedures’. 3. Korting Algemene uitkering uit het provinciefonds: Vanaf 2011 zal een korting op het provinciefonds plaatsvinden van € 300 miljoen. Deze korting is nog niet verwerkt in de meerjarenbegroting 2010-2013. Er is een takendiscussie gestart. De resultaten hiervan moeten de negatieve gevolgen voor de provincie Fryslân opvangen. 4. EMU-saldo: In theorie kan de Minister van Financiën op grond van de wijziging van de Wet Fido een eventuele Europese EMU-boete proportioneel doorbelasten aan mede veroorzakende lagere overheden. Hieronder vindt u een uitgebreide toelichting op de opgenomen risico’s.

6 De risico’s Wij sluiten deze paragraaf af met een toelichting van de mogelijke risico´s die wij onderkennen. Per risico geven we, naast een toelichting, het bedrag dat er mee gemoeid is en de kans dat het risico zich gaat voordoen aan. Zoals eerder is aangegeven betreft het hier grove schattingen. Voor de Begroting 2010 zijn de risico’s uit het Jaarverslag 2008 geactualiseerd naar de huidige stand van zaken. Op het eind van de tabel staan risico’s opgenomen die nog in de Jaarverslag 2008 zijn benoemd maar inmiddels zijn vervallen, althans vanuit financieel oogpunt.

Omschrijving

programma

bedrag & kanspercentage

Consessies openbaar vervoer Dit risico laat zich splitsen in enerzijds het risico dat er zich bij

Verkeer en Vervoer

min: € 500.000 max: € 3 miljoen

een concessie geen inschrijvers melden opdat vervolgens de concessie opnieuw, eventueel tegen een hoger bedrag, moet worden aangeboden. Anderzijds het risico dat er na de gunning gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid tot rechterlijke toetsing van de gunning van de concessie openbaar vervoer. Arriva heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot rechterlijke toetsing bij de gunning van de concessie openbaar vervoer Noord en Zuidwest Friesland aan Connexxion op 23 mei 2006.

160

Paragraaf 2

kans: 25%

Omschrijving

programma


Het bedrijf heeft een ‘voorlopige voorziening’ gevraagd bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. Inmiddels heeft de rechter bij uitspraak van 21 september 2006 de gevraagde voorlopige voorziening afgewezen. Op 8 mei 2007 is het bezwaar Arriva ongegrond verklaard (‘besluit op bezwaar’ genomen). Arriva heeft inmiddels beroep aangetekend bij het College van Beroep. . Dit beroep is op 3 maart 2009 behandeld. Uitspraak wordt eind mei 2009 verwacht. voorbereidingskosten grote projecten

Verkeer en Vervoer

Het gaat hier om het risico dat bij grote projecten voorberei-

min: € 1 miljoen max: € 10 miljoen

dingskosten worden gemaakt met de intentie deze te activeren. kans: 25%

Echter, het is denkbaar dat wel voorbereidingskosten worden gemaakt, maar de kosten niet geactiveerd kunnen worden in verband met het uiteindelijk niet doorgaan van een betreffend project. De eerder gemaakte voorbereidingskosten zullen in betreffend jaar alsnog in één keer ten laste van de exploitatie moeten worden gebracht. Hoewel dit een risico is dat op zich geen extra kosten met zich meebrengt, omdat de kosten uitsluitend naar voren worden gehaald (immers anders via afschrijvingskosten uitgespreid over de jaren), wordt dit risico wel benoemd en gekwantificeerd aangezien de exploitatie in enig jaar zwaar belast kan worden. bijdrage derden & juridische procedures v&v

Diverse

Bij enkele (soms afgeronde) projecten is er onzekerheid over

programma’s

€ 2.230.000 kans: 25%

de bijdragen van derden en afhechting juridische procedures derden. nazorg gesloten stortplaatsen Het belangrijkste risico dat de provincie loopt is het falen van

Milieu

min: € 20.000 max: € 2,15 miljoen

voorzieningen en monitoring in combinatie met bodemverontreiniging. De lang onopgemerkte bodemverontreiniging zou

kans: 1%

kunnen leiden tot schade bij derden. In verband met dit soort risico’s is de risicovoorziening in het fonds opgenomen. Deze bedraagt ultimo 2008 € 875.000. In de jaarrekening van het fonds nazorg stortplaatsen wordt vermeld dat de gewenste omvang van deze voorziening € 2 miljoen tot € 3 miljoen is.

Weerstandsvermogen

161

Begroting 2010

Omschrijving

Fryslân:

programma

iepen en eigen


Het resterende risico bedraagt daardoor maximaal tussen de € 1,1 miljoen en € 2,1 miljoen. De kans op het ontstaan van een dergelijke omvangrijke kostenpost is op dit moment nog minimaal. stortplaats Ouwsterhaule

Milieu

De provincie heeft als partij afval gestort op de voormalige stort-

min: € 20.000 max: € 500.000

plaats Ouwsterhaule. Alle partijen die afval hebben geleverd en/of de stortplaats hebben beheerd participeren in de stichting nazorg

participatie 26%

Ouwsterhaule. De provincie participeert voor 26% in de stichting.

kans: 1%

Het risico dat de provincie loopt is het falen van het beheerssysteem opdat er een lekkage in de afdichtingsbodem optreedt. besluit Financiële Zekerheid

Milieu

min: € 10.000

De provincie verleent in het kader van de Wet milieubeheer

max: € 70 miljoen

vergunningen aan onder andere bedrijven die afval bewerken,

kans: 2%

verwerken en/of opslaan. Op grond van het Besluit Financiële Zekerheid, in werking getreden vanaf 1 mei 2003, kan bij vergunningverlening een zekerheidstelling aan het betreffende bedrijf worden gevraagd, met het oogmerk om te voorkomen dat de provincie op haar kosten het afval moet verwijderen. In december 2006 hebben wij door het vaststellen van provinciaal beleid besloten om bij relevante inrichtingen financiële zekerheid (FZ) te eisen en daarmee de provinciale risico’s af te dekken. Inmiddels heeft de Minister van VROM laten weten dat de in maart 2008 door de Tweede Kamer aangenomen motie ‘Intrekken van het Besluit financiële zekerheid milieubeheer’ zal worden uitgevoerd. Daarbij geeft de Minister aan dat provincies wordt gevraagd geen FZ meer op te leggen aan bedrijven. De consequentie van intrekking van het besluit is dat de provincie geen dekking meer kan eisen voor financiële risico’s die voortvloeien uit Wm-vergunningverlening aan bedrijven. Door het wegvallen van deze dekking en de grotere kans dat bedrijven in moeilijkheden geraken gezien de huidige economische situatie is de kans verhoogd van 1% naar 2%. repressieve handhaving

16

Milieu

min: € 10.000

Op grond van een aantal milieuwetten is de provincie verant-

max:€ 10 miljoen

woordelijk voor handhaving bij bepaalde categorieën van

kans: 10%

Paragraaf 2

Omschrijving

programma


inrichtingen. Bij deze handhaving is soms bestuursdwang nodig. Het aantal malen dat mogelijk bestuursdwang moet worden gebruikt is niet kwantificeerbaar. Er bestaat echter altijd een kans dat het noodzakelijk is om bestuursdwang toe te passen. De situatie bij een specifiek bedrijf is dusdanig dat de kans hierop vergroot is naar 10%. De inschatting kan met redelijke zekerheid gegeven worden dat de situatie zich gaat voordoen bij dit specifieke bedrijf. Onvoldoende overheidstoezicht

Milieu

min: € 10.000

Sinds de vuurwerkramp in Enschede en de cafebrand te Volen-

max:€ 70 miljoen

dam staat onvoldoende overheidstoezicht in de belangstelling.

kans: 1%

Ook de strafrechtelijke immuniteit van de overheid staat ter discussie. Thans ligt bij de Eerste Kamer een voorstel om de strafrechtelijke immuniteit van betrokken bestuursorganen en ambtenaren op te heffen. Hoewel bedrijven zelf verantwoordelijk zijn en blijven voor het voldoen aan de regels van de milieuvergunning kan de provincie te maken krijgen met claims uit gesteld onvoldoende toezicht. Het risico daarop, zo blijkt ook uit de Friese ATF-affaire, bij normaal functioneren en voldoende handhaving en toezicht van de overheid moet, gelet op de huidige stand van zaken in jurisprudentie en wetgeving, echter als gering worden ingeschat. vergunningverlening & toezicht

Milieu

min: € 10.000

Bij vergunningverlening bestaan er risico’s dat er onterecht (dan

max:€ 70 miljoen

wel onvolledig of niet doelmatig) milieuvergunningen worden

kans: 1%

verleend, gewijzigd of geweigerd. Dan wel dat er financiële gevolgen voor bedrijven ontstaan als gevolg van termijnoverschrijdingen bij het aanvragen van vergunningen alwaar de Provincie aansprakelijk voor kan worden gesteld. Ook kan bijvoorbeeld gedacht worden aan financiële gevolgen van het niet correct tot stand komen van een handhavingsbesluit of rechtsongelijkheid bij toezicht. Ondanks beheersmaatregelen is er een (theoretisch) risico. grondwatersanering Heerenveen

Milieu

min: € 10.000

Er loopt een procedure - na cassatie en verwijzing door de Hoge

max: € 1 miljoen

Raad - tegen de provincie bij het hof Arnhem. In die procedure

kans: 1%

Weerstandsvermogen

16

Begroting 2010

Omschrijving

Fryslân:

programma

iepen en eigen


stelt een aantal eigenaren van (winkel)panden in Heerenveen zettingsschade te hebben geleden als gevolg van een door de provincie in de jaren ‘80 tot begin jaren ‘90 uitgevoerde grondwatersanering in het centrum van Heerenveen. Gevorderd worden o.a. een verklaring voor recht en schadevergoeding, op te maken bij staat. De kwestie is gedekt onder de destijds voor het werk gesloten CAR-verzekering. Deze biedt dekking tot een maximumbedrag van ƒ 2,5 miljoen (circa € 1,13 miljoen). De procedure loopt al sinds 1992; de rechtbank Leeuwarden heeft destijds de vorderingen integraal afgewezen. De procedure in hoger beroep loopt - na een “omweg” via de Hoge Raad - dus nog. Het risico dat de provincie in deze zou kunnen lopen is dat áls het hof de eisers in het gelijk zou stellen én de schadestaatprocedure zou resulteren in een veroordeling tot betaling van een hoger bedrag dan het maximumbedrag van de verzekering, de provincie het meerdere zelf zal moeten bekostigen. Eind 2009 zal het Hof van Arnhem uitspraak doen. terugbetalingsverplichting provinciaal meerjarenplan

Landelijk gebied

€ 3,5 miljoen kans: 5%

landelijk gebied Wanneer de doelen en gewenste resultaten in het kader van ILG niet gehaald worden bestaat er een kans dat het Rijk de middelen terugvordert. Jaarlijks wordt circa € 35 miljoen in de exploitatie opgenomen. De kans dat de provincie moet terugbetalen is zeer klein, zeker gelet op de positieve reactie van het Ministerie van LNV op onze jaarrapportage. Daarom zal, indien er sprake is van enige terugbetaling, dit naar verwachting beperkt blijven tot circa maximaal 10% van het jaarlijkse bedrag. De kans dat dit zich zal voor doen is zoals gezegd echter zeer klein. Bij de midtermreview in 2010 zal bekeken worden of dit risico nog moet worden gehandhaafd. leader+ Het LEADER+ programma 2000-2006 Noord-Nederland, ingediend door SNN en waarvan de uitvoering is verlengd tot medio 2009, omvat acht LEADER+ gebieden. Voor vier gebieden bleek een zeer bescheiden aanpassing van de gebiedsbegrenzing noodzakelijk. Deze gebiedsbegrenzing maakt deel uit van de afzonderlijke ontwikkelingsstrategieën voor de LEADER+ gebieden. De van toepassing zijnde EU-regels boden geen kant-en-klare

16

Paragraaf 2

Landelijk gebied

€ 1 miljoen kans: 5%

Omschrijving

bedrag &

programma

kanspercentage procedurevoorschriften om de gebiedsbegrenzing te kunnen aanpassen. Er is op een zorgvuldige wijze een oplossing gezocht en gerealiseerd. Deze is kenbaar gemaakt aan het ministerie van LNV. Voor NW-Fryslân is gekozen om de dorpskern van Makkum buiten het LEADER+ gebied te houden. Voor Lauwersland zijn de nieuwbouwwijken van Dokkum uit het werkgebied gelicht. Er is een risico, zij het dat dit zeer beperkt wordt geacht, dat in de toekomst een geschil ontstaat tussen de Europese Commissie en SNN over de vraag of de voorschriften voor selectie en vaststelling van de LEADER+ gebieden, voldoende juist zijn geïnterpreteerd. Dit risico is expliciet benoemd bij de besluitvorming over de beschreven oplossing. Wyldemerk

Economie, recreatie

Gedeputeerde Staten hebben op 9 juli 2007 subsidie verleend

en toerisme

pm

aan de Stichting Wyldemerk voor het project Wyldemerk te Harich. Het project betreft een leer- en leefgemeenschap voor moeilijk opvoedbare jongeren. Met de subsidie van de provincie is een bedrag van in totaal € 4.7 miljoen gemoeid. In de subsidiebeschikking is bepaald dat de Stichting een recht van tweede hypotheek verleent aan de provincie. Dat tot zekerheid van eventuele terugbetaling van ontvangen subsidies, indien de Stichting onverhoopt één of meerdere subsidievoorwaarden niet zou nakomen. Dit recht van tweede hypotheek is in 2007 gevestigd op de terreinen van Wyldemerk te Harich. De Rabobank is de eerste hypotheekgerechtigde. Op het terrein zijn in 2008 semi-permanente ruimten gebouwd door bouwbedrijf Midreth uit Mijdrecht. Voor de financiering van die bouw was het nodig dat op één van de terreinen (groot 1,44 hectare, ongeveer 20% omvattend van de totale oppervlakte aan terreinen van Wyldemerk), een opstalrecht wordt gevestigd op die gebouwen en voorts daarop een recht van eerste hypotheek ten behoeve van de financier van de bouwer. Aan de hypotheekgerechtigden op de grond, waaronder de provincie, is verzocht om in te stemmen met een rangwisseling ten behoeve van dat opstalrecht en daarop te vestigen zekerheidsrechten. Het opstalrecht is met ingang van 2008 gevestigd voor een periode van 7 jaar tot 31 mei 2015. Gedeputeerde Staten hebben op 10 februari 2009 besloten om – evenals de Rabobank - medewerking te verlenen aan genoemde rangwisseling. Het opstalrecht met de

Weerstandsvermogen

165

Begroting 2010

Omschrijving

Fryslân:

programma

iepen en eigen


verklaring rangwisseling is vervolgens op 13 februari 2009 verleden. Hoewel het recht van tweede hypotheek van de provincie op de grond hiermee ongewijzigd is gebleven, is een deel van het onderpand – te weten eenvijfde deel daarvan – tijdelijk (tot 2015) minder waard geworden. Het daaruit voortvloeiende financiële risico voor de provincie wordt evenwel als zeer gering aangemerkt. Convenanten

Diverse

Zoals ook in de paragraaf ‘verbonden partijen’ is opgenomen

programma’s

heeft de provincie convenanten afgesloten met een groot (financieel) belang. Dit kan risico’s met zich meebrengen. Gelet op de beheersmaatregelen die getroffen zijn wordt het netto risico als nihil aangemerkt. verstrekte leningen, borgstellingen en deelnemingen

Algemene

min: € 40.000

Wanneer de begunstigde van een borgstelling of de ontvanger

dekkingsmiddelen

max: € 2,7 miljoen

van een verstrekte geldlening niet aan zijn verplichtingen voldoet, komen de eventuele lasten voor de provincie.

*) kleinste bedrag gewaar-

De deelnemingen en verstrekte geldleningen zijn van dien aard

borgde lening

dat het risico te verwaarlozen is. Voor die enkele keer dat de kans: 1%

provincie naar eigen inschatting wel enig risico loopt is een voorziening getroffen. Voor de borgstellingen wordt een marginaal risico aangehouden van het restantbedrag dat per balansdatum resteert. Per 31 december 2008 stond de provincie borg voor € 2,7 miljoen aan leningen. algemene uitkering uit het provinciefonds

Algemene

Min: € 12 miljoen

Vanaf 2011 zal een korting op het provinciefonds plaatsvinden

dekkingsmiddelen

Max: € 30 miljoen

Algemene dekkingsmiddelen

nvt

van € 300 miljoen. Deze korting is nog niet verwerkt in de meerjarenbegroting 2010-2013. Er is een takendiscussie gestart. De resultaten hiervan moeten de negatieve gevolgen voor de provincie Fryslân opvangen. emu- saldo In theorie kan de Minister van Financiën op grond van de wijziging van de Wet Fido een eventuele Europese EMU-boete proportioneel doorbelasten aan mede veroorzakende lagere overheden. Vervallen risico’s (vanuit financieel oogpunt) Omschrijving

166

Paragraaf 2

programma


vaste contracten medewerkers versus tijdelijke projectenProvinciebreed zijn er een groot aantal medewerkers vast in

Diverse

dienst bij de provincie en werkzaam ten behoeve van projecten.

programma’s

In de Bedrijfsvoering is voor dit onderdeel een budget frictie-

Algemene dek-

kosten voormalige Projectmedewerkers geraamd van € 750.000.

kingsmiddelen

nvt

Daardoor kan dit risico nu vervallen.

afwikkeling onderdeel ‘bijdragen derden en juridische procedures’ in:

Diverse

1. Geschil met Beens groep BV over levering stalen damwanden.

programma’s

nvt

2. Geschil Heuvelman Ibis over onderhoudsbaggerwerk vaarweg 9 (risico was dubbel opgenomen). 3. Bijdrage in verlies voorbereidingskosten niet doorgaan Haarsmaweg. 4. Geschil claim baggerwerk Warkumer Trekfeart.

Weerstandsvermogen

167

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

. paragraaf - Onderhoud kapitaalgoederen 1 Inleiding In deze paragraaf gaan wij in op de beleidslijnen voor het onderhoud en beheer van kapitaalgoederen. Onder ‘kapitaalgoederen’ wordt in dit verband verstaan de infrastructurele werken (wegen, vaarwegen, kunstwerken), de voorzieningen (bijvoorbeeld groen) en de gebouwen en opstallen. Ten aanzien van ‘groen’ merken wij op, dat dit bij de provincie geen seperaat beheersonderdeel vormt. Bermbeheer en groenbeleid maken deel uit van ons berm- en oeverbeheer en van het beleidskader ‘Fryske diken yn it grien’. Uitgangspunt met betrekking tot het onderhoud en beheer van kapitaalgoederen zijn de door u daartoe vastgestelde beleidskaders (richtlijnen voor het onderhoud en beheer met specifieke benoemde kwaliteitseisen), gebaseerd op de vastgestelde beleidsnota’s. Onderhoud en groot onderhoud hangen samen met het afschrijvingsbeleid, dat wij voeren voor de kapitaalgoederen. Ons algemene uitgangspunt bij het afschrijvingsbeleid is de functionele levensduur van het kapitaalgoed. Dat is de periode, waarin het kapitaalgoed bij normaal onderhoud zijn functie behoudt. Met ingang van 2010 wordt er lineair afgeschreven.

2 Onderhoud infrastructuur Beleid Het onderhoud van de provinciale infrastructuur wordt uitgevoerd volgens het op 7 november 2007 door PS vastgestelde scenario 1 uit de nota “strategisch onderhoudsbeleid provinciale infrastructuur”. De kwaliteit van het onderhoud is omschreven in termen vanuit de te leveren prestatie en niet vanuit de te nemen maatregelen. Er is aandacht voor de keuzes die in het onderhoud zijn te maken, naast de functioneel-technische aspecten, en het onderhoud sluit nauw aan bij de gangbare normen en regelgeving. Door het resultaat centraal te stellen, is ook duidelijk op welke manier het onderhoud bijdraagt aan provinciale beleidsdoelen, anders dan functionaliteit en constructieve veiligheid. Daarbij zijn de behaalde prestaties goed te meten en te monitoren. De onderhoudsstrategie is gebaseerd op economische doelmatigheid en gericht op het continu in stand houden van de functionaliteit en de constructieve veiligheid van de voorziening tegen zo laag mogelijke kosten. Het beeld van de voorzieningen is redelijk en matig schoon. Enige slijtage, kleine schades en reparaties zijn zichtbaar. De voorzieningen zijn redelijk comfortabel voor de gebruiker. Onderhoudsmaatregelen worden op basis van inspecties bepaald. Er wordt snel ingegrepen zodra de kwaliteit daalt. Incidenteel en kortdurend komen beperkingen voor de gebruiker voor. Er is incidenteel kans op klachten en gegronde schadeclaims. Als dit in een werk tegen geringe kosten kan meeliften, wordt ook bijgedragen aan andere beleidsdoelen, zoals bereikbaarheid, beleving, milieu, duurzaamheid, natuur of landschapswaarden. Voor elk onderdeel wordt een optimale planning gemaakt voor het jaarlijks terugkerend onderhoud (JTO) en het niet jaarlijks onderhoud (NJTO) op basis van inspecties en meerjarenplannen. Door de nadruk op techniek kan maar beperkt worden ingespeeld op ander beleid en doelen. Het onderhoud is niet strijdig met andere provinciale beleidsdoelen. Ieder onderdeel volgt een eigen optimale planning, maar er is nog geen integrale benadering van

168

Paragraaf 3

de infrastructuur. Voor het jaarlijks terugkerend onderhoud civiel en technisch (jto) is jaarlijks ca. € 6,6 miljoen beschikbaar. Deze budgetten zijn voldoende om de onderhoudsplannen uit te voeren. Voor het niet-jaarlijks terugkerend onderhoud civiel en technisch (njto) is jaarlijks een budget van ca. € 5,3 miljoen beschikbaar. Voor verhardingen is jaarlijks een bedrag van € 2 miljoen beschikbaar. In het kader van het uw besluit van 24 juni 2009 om voor een deel van het RSP-pakket dekking te zoeken binnen het beleidsprogramma Verkeer & Vervoer worden alle budgetten binnen hoofdstuk 2 tegen het licht gehouden. Daarbij wordt ook beoordeeld of alle noodzakelijke onderhoudswerken voor de langere termijn compleet in beeld en juist geraamd zijn. Eerste invalshoek is om te beoordelen of uit de onderhoudsbudgetten gelden vrij gespeeld kunnen worden als dekkingsmiddel voor het RSP-pakket, maar daarnaast wordt opnieuw beoordeeld of in de begroting voldoende budget is opgenomen om aan de door u vastgestelde beleidskaders voor beheer en onderhoud invulling te geven. Wij verwachten dit onderzoek in de loop van 2009 af te ronden. In de Kadernota 2011 zullen wij u vervolgens een totaalplaatje met alternatieven binnen programma 2 voorleggen. In de kaderbrief van 2007 is voor achterstallig groot onderhoud en rehabilitatie over de periode van 2006 t/m 2011 een bedrag van € 1,4 miljoen opgenomen. Het inlopen van de in 2006 geconstateerde achterstand in het groot onderhoud en rehabilitatie loopt volgens planning. Voor het verstalen van houten brugdekken is voor de periode 2006 t/m 2010 een tijdelijk budget van € 2,0 miljoen beschikbaar gesteld. De uitvoering loopt volgens planning.

Areaal Het areaal dat dagelijks in beheer en onderhoud is bij Provinciale Waterstaat is weergegeven in 3 productgroepen: wegen, vaarwegen en kunstwerken. Voor 2010 worden geen grote mutaties in het areaal verwacht. Productgroep Wegen

verhardingen Hoeveelheden in m per

km

1000 m

lengte

Stroomweg

1.530

201

Gebiedsontsluitingsweg

2.049

311

29

4

OV Ontsluitingsweg Overige Wegen

311

51

Vrij liggende Parallelweg

521

120

Vrij liggende Fietspaden totaal

490

159

.99

86


169

Begroting 2010

Fryslân:

productgroep vaarwegen

bodem

iepen en eigen

Oevers

Hoeveelheden in km

km

m per

km

lengte

breedte

1000 m

lengte

Klasse Va

64,3

60

3.858

84,0

Klasse IV

65,0

40

2.600

56,0

Klasse III

29,7

35

1.040

21,5

Klasse II

0,0

30

0

0,0

Klasse I

90,3

20

1.806

14,9

Klasse O

204,9

20

4.098

54,1

Klasse OO

192,0

15

totaal

66,

productgroep Kunstwerken

Functie

aantal

Wegen

Viaduct

5

Vaarwegen

Fiets-/ Veetunnel

37

Brug vast

94

Brug beweegbaar

55

Duiker / Viaduct

18

Sluizen

38

Aquaducten

2.880

25,4

16.8

55,9

3

3. Onderhoud gebouwen Provinsjehûs, Hege Hûs en tijdelijke huisvesting Tot de ingebruikname van het nieuwe provinciehuis omstreeks de jaarovergang van 2011 op 2012, maakt de provinciale organisatie gebruik van de tijdelijke huisvesting aan de Snekertrekweg. Het Hege Hûs is tijdens ver/nieuwbouw van het nieuwe provinciehuis ter beschikking gesteld aan de aannemer. Hierna komt deze locatie beschikbaar voor de realisatie van een parkeervoorziening. Gedurende het gebruik van de tijdelijke huisvesting wordt het positieve saldo van de aan huisvesting gerelateerde structurele budgetten toegevoegd aan de reserve ver/nieuwbouw. Het verloop van deze reserve komt in periodieke rapportages Bouwurk aan de orde. Onttrekkingen aan de reserve ver/nieuwbouw worden aan Provinciale Staten voorgelegd. In de tijdelijke huisvesting wordt zo weinig mogelijk onderhoud gepleegd. Het onderhoud is gericht op het functioneel bruikbaar houden van de huisvestingsvoorzieningen en het continueren van een zekere mate van representativiteit, m.n. in de publieksruimten en de ruimten voor de bestuurders.

170

Paragraaf 3

bedrijfsgebouwen sector provinciale Waterstaat Kantoor Uitwellingerga en de steunpunten (programma 2, Verkeer en Vervoer) zijn technisch gezien in een goede staat van onderhoud. In 2005 heeft een extern bureau alle bedrijfsgebouwen (uiteenlopend van kantoren tot opslagloodsen) onderzocht. De onderhoudsbehoefte van de onderzochte objecten is afgestemd op het huidige gebruik. Naast de opname van de onderhoudstoestand van de gebouwen is een kostenraming gemaakt van jaarlijks onderhoud tot 2015. Van achterstallig onderhoud kan niet worden gesproken. De jaarlijkse kosten kunnen binnen de reguliere budgetten worden opgevangen. dienstwoningen De provincie is eigenaresse van 27 (voormalige) diensten sluiswachterswoningen. Eind 2005 is de woonplicht van de laatste 7 woningen opgeheven. Met de bewoners zijn hierover afspraken gemaakt. De rest, 20 woningen, is verhuurd. Waar mogelijk worden deze woningen verkocht aan zittende huurders of derden zodra de huurders vertrekken. Een aantal woningen heeft echter een zodanige verwevenheid met de kunstwerken dat de woningen niet kunnen worden verkocht. Ook is aan een aantal woningen een cultuurhistorische waarde toegekend. De woningen voldoen aan wettelijke eisen, wat in de praktijk inhoudt dat de kwaliteit van deze (oudere) woningen ‘naar redelijkheid en billijkheid’ voldoet aan de heden ten dage te stellen eisen. De woningen hebben geen boekwaarde meer. De mate van onderhoud is afgestemd op ‘goed huismeesterschap en representativiteit’, de kosten worden (gedeeltelijk) gedekt door de huuropbrengsten. afschrijvingsbeleid Het afschrijvingsbeleid hangt nauw samen met het onderhoud, dat in deze paragraaf aan de orde is. Indien er wordt gekozen voor een langere functionele levensduur, zal er rekening moeten worden gehouden met een groter beslag op onderhoudsmiddelen. Voor de bepaling van de functionele levensduur van de kapitaalgoederen Infrastructuur en Bouwurk hebben wij ons mede laten leiden door extern advies. Artikel 9 van de Financiële verordening provincie Fryslân 2010 schrijft voor, dat minimaal eens per vier jaar een (geactualiseerde) nota afschrijvingsbeleid wordt vastgesteld. Hierin hebben wij voorzien met een viertal nota’s over de onderdelen, waarin het afschrijvingsbeleid is ingedeeld: •

Afschrijvingsbeleid Infrastructuur;

•

Afschrijvingsbeleid Bouwurk – vernieuwbouw provinciehuis;

•

Afschrijvingsbeleid Bedrijfsmiddelen Provinciale Waterstaat;

•

Waardering en afschrijving overige vaste activa.

infrastructuur Op 15 december 2004 hebt u de Nota Afschrijvingsbeleid Infrastructuur vastgesteld. Deze heeft betrekking op investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut (de drie andere nota’s betreffen investeringen met een economisch nut). Ze is gestoeld op drie ijkpunten: de bestuurbaarheid door uw Staten, de functionele levensduur van infrastructurele objecten en de regelgeving van de rijksoverheid. Onze afschrijvingsmethodiek gaat uit van toepassing van het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten met inachtneming van de Friese investeringsambities. Daarnaast is een belangrijke rol toebedeeld aan een solide financieel beleid op de korte en op de lange termijn. In de nota worden de afschrijvingstermijnen en methodiek (lineair/ annuïtair) vastgelegd voor de diverse objecten binnen de wegen natte infrastructuur.


171

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

bouwurk Op 26 november 2008 hebben Provinciale Staten bij de behandeling van de ver/nieuwbouw van het provinciehuis de gewijzigde Nota Afschrijvingsbeleid Bouwurk vastgesteld. In de vorige nota was een aantal componenten nog voorlopig. De actualisatie kon plaatsvinden, omdat het ontwerp van het gebouw verder was uitgewerkt. Op basis hiervan zijn de kapitaallasten opnieuw berekend. bedrijfsmiddelen De Nota Afschrijvingsbeleid Bedrijfsmiddelen Provinciale Waterstaat legt het afschrijvingsbeleid vast voor de bedrijfsmiddelen, die worden gebruikt door Provinciale Waterstaat, en die daardoor een specifiek onderdeel uitmaken van haar werkzaamheden. U hebt de nota vastgesteld op 14 december 2005; ingangsdatum was 1 januari 2006. Er is een zestal investeringsgroepen van bedrijfsmiddelen gedefinieerd (wel en niet duurzame bedrijfsmiddelen, vaartuigen, gebouwen). Daarvoor zijn verschillende afschrijvingstermijnen en –methodieken bepaald, afhankelijk van de functionele levensduur. Overige vaste activa Eveneens vastgesteld op 14 december 2005 is de Nota Waardering en Afschrijving overige vaste activa. Hierin hebben wij het beleid vastgelegd met betrekking tot de waardering, de afschrijving en de rentetoerekening van alle vaste activa. De nota legt het afschrijvingsbeleid vast voor alle vaste activa die niet in de drie andere nota’s zijn opgenomen. Verder gaat ze in op de waardering en rentetoerekening. Deze onderdelen hebben betrekking op alle vaste activa. Het in de nota geschetste beleid wordt gehanteerd sinds opstelling van de Jaarstukken 2005. Het hierboven in de punten 1, 3 en 4 genoemde afschrijvingsbeleid wordt in 2009 herijkt en u ter besluitvorming aangeboden.

17

Paragraaf 3

. paragraaf - Financiering 1 Inleiding Deze paragraaf heeft tot doel inzicht te verschaffen in het beheer van de financiële middelen (treasury). Daartoe worden verschillende aspecten besproken. De kaders voor het op een prudente en verantwoorde manier beheren van de financiële middelen worden gevormd door het Treasury Statuut en de Wet Financiering decentrale overheden (Fido). Het Treasury Statuut omvat kaders en richtlijnen op de gebieden van risicobeheer, financiering, werkkapitaalbeheer, rapportage en verantwoording, bevoegdheden en controles. In 2005 is dit Statuut door u vastgesteld. Eind 2009 of begin 2010 zal een actualisering van het Statuut aan u worden voorgelegd. In deze paragraaf wordt achtereenvolgens ingegaan op: 1.

De ontwikkeling van het financieringssaldo.

2.

Financiering en belegging.

3.

Ontwikkeling op de financiële markten.

4.

Risicobeheer in verband met treasury.

2 Ontwikkeling van het financieringssaldo Het financieringssaldo is het saldo liquide middelen (kas/bank/giro) op enig moment. De raming van dit saldo is gebaseerd op het systeem dat wordt gebruikt voor de raming van onze bijdrage aan het EMU-saldo. In dit systeem vindt een berekening plaats vanuit ons baten en lastenstelsel naar de mutatie in liquide middelen. In bijlage 6 is de berekening van het EMU-saldo opgenomen. Bij de berekening van het financieringssaldo gaan we uit van het beginsaldo op 1 januari 2009 (Jaarverslag 2008). Het saldo per 31 december 2009 is het beginsaldo plus of min de verwachte mutatie van de liquide middelen. De mutatie is gebaseerd op de gegevens in deze begroting. In de mutatie van de liquide middelen houden we rekening met het doorschuiven van tijdelijke budgetten en investeringsprojecten waarvan uit de praktijk blijkt dat uitgaven te optimistisch geschat worden. Hoewel het vermogen van de BV Houdstermaatschappij Falcon nog formeel niet tot de Provincie behoort zijn de verkoopopbrengsten van het leveringsbedrijf van Nuon voor de komende jaren inmiddels opgenomen in deze paragraaf. De Provincie is voor 100% aandeelhouder van Falcon en er wordt van uitgegaan dat in de toekomst de BV Houdstermaatschappij Falcon zal worden opgeheven. Op grond van de gemaakte afspraken bij verkoop van Nuon is het uit te keren dividend (kapitaalsvergoeding) van het leveringsbedrijf in de jaren 2010 e.v. bepaald. Het uit te keren dividendbedrag van Alliander (netwerkbedrijf Nuon) is voor 2010 en volgende jaren vooralsnog geraamd op € 15 miljoen. Pas na een aantal jaren wordt duidelijk wat een realistische aanname van de dividenduitkering van Alliander is op de middellange termijn. De gevolgen van de eventuele afkoopsom onderhoud van Harinxmakanaal voor de financiering zijn niet in de begroting opgenomen, omdat over de uitbetalingsdatum nog geen akkoord is bereikt.

Financiering

17

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

In de volgende tabel geven we de ontwikkeling van het financieringssaldo weer tot en met 31 december 2013. Tabel 1: Overzicht Financieringssaldo bedragen x € 1.000

009

010

011

01

01

Financieringssaldo per 1 januari

-21.136

-38.319

-69.662

-186.247

-321.390

Mutatie EMU-saldo (zie bijlage 6)

-47.183

-67.343

-116.585

-135.143

-124.267

30.000

36.000

0

0

0

-38.319

-69.662

-186.247

-321.390

-445.657

Vrijval Uitzetting Financieringssaldo per 31 december

3 Financiering en belegging In 2009 is naar aanleiding van de verkoop van 49% van de Nuon aandelen onder aftrek van kosten € 562 miljoen uitgekeerd € 500 miljoen van deze opbrengst is tijdelijk belegd via 2 professionele vermogensbeheerders. Het resterende bedrag wordt aangewend voor aflossing van de leningen aangetrokken voor de financiering van de uitgaven in 2009 en voor de financiering van het omvangrijke provinciale investeringsprogramma en de versnellingsagenda in 2010. Bij de belegging is een verdeling aangebracht tussen diverse categorieën producten, looptijden en tegenpartijen. In de loop van 2009 zal een definitieve keuze gemaakt worden voor 1 of meerdere vermogensbeheerders. Deze keuze vergt een zorgvuldige procedure gelet op de bedragen die de komende jaren worden belegd. Voor de tussenliggende periode is een tijdelijke constructie overeengekomen met 2 vermogensbeheerders. Een soepele overdracht van de beschikking over de beleggingsportefeuille naar de structurele vermogensbeheerder(s) is onderdeel van deze overeenkomst. Ter financiering van de verwachte kasstromen in 2010 zal € 34 miljoen in dat jaar worden onttrokken vanuit het vermogen van de beleggingsportefeuille van Falcon. Er is van uit gegaan dat de lang weg gezette middelen een renteopbrengst genereren van 3,50 % in de komende jaren. Voor de kortlopende beleggingen verwachten wij een opbrengst van 1,6% in 2010. Voor 2011 en daarna verwachten wij een stijging tot 1,75%. Tabel 2: Gemiddelde beleggingen over over het jaar bedragen x € 1.000

009

010

011

011

01

Kortlopende beleggingen

36.000

Langlopende beleggingen

500.000

466.000

466.000

466.000

466.000

56.000

66.000

66.000

66.000

66.000

gemiddelde beleggingen over het jaar

In Overzicht 10 Overzicht algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien staan de financiële consequenties van het aantrekken/ beleggen van de financiële middelen. In thema 10.1 zijn de uitgaven aan rente als gevolg van kort lenen opgenomen. In het thema 10.2 zijn de rentelasten en rentebaten van het lang lenen en uitzetten opgenomen. De rentebaten uit het lang weggezet vermogen zijn geraamd als dividend Falcon Vermogen in thema 10.3. Eén en ander wordt in tabel 3 samengevat.

17

Paragraaf 4

Tabel 3: Rentebaten beleggingen bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

raming

raming

raming

raming

008

009

010

011

01

01

Rentebaten kort (10.1)

297

139

0

521

333

0

Rentebaten lang (10.2)

389

560

372

0

0

0

totale rentebaten

686

699

7

51

0

Rentelasten kort (10.1)

584

667

349

0

0

296

Rentelasten lang (10.2)

402

745

495

0

0

0

totale rentelasten

986

1.1

8

0

0

96

0

8.750

17.500

16.319

16.319

16.319

0

0

-3.748

-3.806

-4.970

-5.046

0

8.750

1.75

1.51

11.9

11.7

Dividend Falcon (10.3) Rendementsuitkering Indexering waardevast vermogen totaal dividend Falcon rendementsuitkering

4 Ontwikkeling op de financiële markten Een belangrijke factor bij het uitvoeren van het treasurybeleid is het (verwachte en werkelijke) verloop van de rente. Wij baseren onze rentevisie op de visie van tenminste drie gespecialiseerde financiële instellingen, waaronder de huisbank. De geraadpleegde instellingen zijn zeer voorzichtig in hun vooruitblik, maar voorzien een herstel van de rentetarieven tussen eind 2009 en halverwege 2010. Daar staat tegenover dat het CPB er in het Centraal Economisch Plan van uitgaat dat herstel van de economie pas in het laatste kwartaal van 2010 zichtbaar zal worden. Dit economische herstel zal in eerste instantie verantwoordelijk zijn voor een herstel van de korte rente. Op iets langere termijn mag verwacht worden dat ook de lange rente een opgaande lijn gaat vertonen. De geraamde rentebaten zijn mede het gevolg van de momentopname ten tijde van het opstellen van deze begroting. Gelet op de onzekerheid inzake de ontwikkelingen in zowel korte als lange rente zullen wij in ieder geval bij de 2e berap de begroting op dit punt corrigeren.

5 Risicobeheer in verband met treasury Hieronder worden de drie belangrijkste risico’s wat treasury betreft opgenomen. Renterisico Vanuit de Wet Fido worden richtlijnen gegeven voor het renterisico op korte en lange financiering. Het risico op kortlopende financiering wordt beperkt met een zogenaamde kasgeldlimiet, deze bedraagt in 2009 7% van de begroting (= € 28 miljoen). Voor de lange financiering geldt de renterisiconorm, dit is van toepassing op vaste schulden/aangetrokken geldleningen. De provincie Fryslân heeft geen langlopende schulden uitstaan. Financiering

175

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

In verband met de verkoop van de Nuon-aandelen en de hiermee samenhangende toestroom van geldmiddelen uit de komende tranches verwachten we in de komende jaren binnen de kasgeldlimiet te blijven en geen langlopende geldleningen aan te trekken. De renterisiconorm volgens de Wet Fido is daarmee minder relevant. Ten aanzien van de rentebaten uit het Falcon vermogen is wel een renterisico te onderkennen, aangezien in de begroting met bepaalde rentebaten rekening is gehouden, gebaseerd op een verwacht rendement van 3,5%. Fluctuaties op de gelden kapitaalmarktrente kunnen van invloed zijn op het verwachte rendement. Door een zodanige samenstelling en spreiding van de uitgezette middelen worden deze fluctuaties beperkt. In het kader van de Wet Fido blijven de risico’s ten aanzien van de rentebaten buiten de beoordeling van de renterisiconorm. De ontwikkeling van het EMU-saldo is zodanig dat gelet op de boekwinst op de NUON-aandelen van de komende jaren, er voor een zeer lange tijd sprake van zal zijn dat er middelen uitgezet kunnen worden en tegelijk een omvangrijk investeringprogramma wordt uitgevoerd. Koersrisicobeheer De provincie belegt haar overtollige middelen alleen in vastrentende waarden zoals daggeld, obligaties en deposito’s. Het beleggen in aandelen, uitsluitend voor het behalen van een rendement, is niet toegestaan. Tevens wordt er uitsluitend belegd in euro’s. Hierdoor is het (valuta)koersrisico minimaal. Kredietrisicobeheer Ter beperking van het debiteurenrisico bij beleggingen wordt door de provincie uitsluitend, conform het Treasurystatuut, belegd bij tegenpartijen die voldoen aan een minimale creditrating. Tevens dient te worden voldaan aan de gewijzigde Regeling Uitzetting en Derivaten Decentrale Overheden (Ruddo). Krachtens het bepaalde in het provinciaal treasurystatuut en Ruddo zou bij een uitzetting korter dan drie maanden een A-rating volstaan. Bij beleggingen langer dan drie maanden is een AA-minus rating vereist. Tevens is een landenrisico van kracht geworden. Alleen beleggingen bij instellingen in Nederland zijn mogelijk, dan wel in landen binnen de Economische Europese Ruimte (EER) waarvoor tenminste een AA-rating van toepassing is. Ook zijn er maxima gesteld aan het aandeel dat per individuele tegenpartij in de beleggingsportefeuille wordt opgenomen. Voor het debiteurenbeheer betreffende de levering van goederen en/of diensten hanteert de provincie een strikt beleid van herinnering en aanmaning. Indien de debiteur nalatig blijft, wordt de vordering overgedragen aan een incassobureau.

176

Paragraaf 4

.5 paragraaf 5 - verbonden partijen 1 Inleiding In deze paragraaf geven wij inzicht in de overeenkomsten waarin de provincie een bestuurlijk en/of financieel belang heeft. Naast deze zogenoemde verbonden partijen kent de provincie Fryslân nog andere overeenkomsten, te weten convenanten. Verbonden partijen zijn samenwerkingsverbanden van de provincie en externe partijen waarin de provincie zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft, en die de status van publiek- of privaatrechtelijk rechtspersoon hebben. Er is sprake van bestuurlijk belang indien namens de provincie iemand zitting heeft in het bestuur, dan wel stemrecht heeft. Financieel belang is er zodra de provincie middelen ter beschikking stelt (of garanties heeft afgegeven) waarover ze risico loopt in geval van financiële problemen bij de verbonden partij. Verbonden partijen voeren beleid uit dat de provincie ook (gedeeltelijk) zelf had kunnen uitvoeren. Provincie Fryslân gaat samenwerkingsrelaties met verbonden partijen aan indien de daarmee te bereiken bijdrage in realisering van beleidsdoelstellingen voor de provincie op zelfstandige basis meer middelen had gevergd of meer risico’s met zich had gebracht of niet mogelijk was geweest. De provincie draagt verantwoordelijkheid voor het bereiken van de doelstellingen die worden beoogd door het aangaan van de samenwerking met verbonden partijen. Sinds 2005 maakt het beleid ten aanzien van de verbonden partijen in het kader van risicomanagement daarom deel uit van de planning en controlcyclus. De provincie zal periodiek evalueren of de verbonden partijen nog in voldoende mate bijdragen aan de realisatie van de provinciale doelstellingen. Convenanten zijn schriftelijke overeenkomsten tussen de provincie en andere overheden en/of organisaties, met het doel om: •

Provinciaal beleid te verwezenlijken en/of

•

afspraken te maken over de uitoefening van (publiekrechtelijke) bevoegdheden.

Een convenant kent (in tegenstelling tot verbonden partijen) niet de status van een publiek- of privaatrechtelijk rechtspersoon. Als het convenant betrekking heeft op de uitvoering van een project en er contracten met bedrijven, zoals bouwbedrijven en/of onderzoeksbureaus worden aangegaan, is het minder duidelijk wie de opdrachtgever wordt. Het kan dan van belang zijn dat een van de convenantpartijen formeel als opdrachtgever fungeert. Deze taak heeft de provincie in vele gevallen op zich genomen. Het spreekt voor zich dat naarmate een convenant zich meer afspeelt in de “harde” sector, waarbij afspraken over het gezamenlijk uitvoeren van projecten en de (financiële) belangen navenant groter zijn, de afspraken daarover in een convenant juridisch bindend moeten zijn. Financieel belang is er zodra de provincie middelen ter beschikking stelt (of garanties heeft afgegeven) waarover zij risico loopt in geval van financiële problemen.

Verbonden partijen

177

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

De financiële risico’s die de provincie loopt waar het gaat om verbonden partijen en convenanten zijn in veel gevallen vrijwel gelijk aan de omvang van het directe financiële belang. In een aantal gevallen is sprake van een potentieel financieel risico die de omvang aanzienlijk kan overstijgen. De inschatting van deze financiële risico’s zijn in paragraaf 2 Weerstandsvermogen verwerkt. Een overzicht van de verbonden partijen van de provincie Fryslân staat in onderdeel 2 en een overzicht van de convenanten staat in onderdeel 3.

2 Overzicht van verbonden partijen In onderstaand overzicht zijn de verbonden partijen van de provincie Fryslân weergegeven. Tussen haakjes staat bij rechtspersoon de naam van de gedeputeerde die namens de provincie lid is van het bestuur van de desbetreffende verbonden partij.

verbonden partij

programma

1. Falcon De Nuon - aandelen zijn ondergebracht in houdstermaatschappij “B.V. Houdstermaatschappij Falcon”. Deze houdstermaatschappij is voor 100% in het bezit van de provincie.


rechtspersoon (gs-bestuurder) Nuon: NV Falcon: BV (S. Galema)

Financieel belang in de vp (orde van grootte) Via de houdstermaatschappij ontvangt de provincie rendement op het vermogen als gevolg van de verkoop van de aandelen enerzijds en dividend van het netwerkbedrijf anderzijds

. ipO (interprovinciaal Overleg) Gezamenlijke belangenbehartiging van provincies in algemene overheidsaangelegenheden. In het Bestuursakkoord zijn uitspraken gedaan over zichtbaarheid en aanwezigheid van de provincie. Op landelijk niveau heeft het IPO daarbij een nadrukkelijke rol.


Vereniging (S. Galema)

• Bijdrage 2009 en volgende jaren cf. Begroting: € 546.559.

. snn (samenwerkingsverband noord – nederland) Stimulering van de economische ontwikkeling (i.c. het inlopen van achterstanden), onder meer door behartiging van de economisch belangen van het Noorden. Het publieke belang dat hiermee nagestreefd wordt, is ‘werkgelegenheid en welvaart’.


GR (GS)

. Hnp (Huis van de nederlandse provinciën) Huisvesting in Brussel ter verdediging van de Europese belangen van de Nederlandse provincies (via het IPO).

Bestuur en Veiligheid

Vereniging/ INPA [volgens Belgisch recht] (S. Galema)

• Bij de goedkeuring van de gewijzigde begroting 2007 en de begroting 2008 is de bijdrage van de provincies voor deze jaren vastgesteld op € 1.628.000 oftewel € 542.667 per provincie. Vanaf 2009 wordt deze bijdrage jaarlijks met 3.5% verhoogd om kostenstijgingen op te vangen. • Jaarlijkse bijdrage circa € 19.500 (via bijdrage in de Begroting SNN).

De aandelen van het productie-leveringsbedrijf zijn verkocht aan Vattenfall. De aandelen van het netwerkbedrijf blijven in bezit van de houdstermaatschappij.

GR: Gemeenschappelijke regeling CV: Commanditaire vennootschap

178

Paragraaf 5

verbonden partij

programma

5. nazorg Ouwsterhaule De provincie Fryslân heeft als partij afval gestort op de voormalige stortplaats Ouwsterhaule. Alle partijen die afval hebben geleverd, en/ of de stortplaats hebben beheerd, participeren in de stichting nazorg Ouwsterhaule. Het publieke belang dat daarmee gediend is, betreft het voorkomen van ongewenste milieueffecten van de voormalige stortplaats.

Milieu

6. Fonds nazorg stortplaatsen De betrokkenheid van de provincie vloeit voort uit de Wet Milieubeheer. Het Nazorgfonds Stortplaatsen is een ‘spaarpot’ waaruit de kosten van nazorg van relatief jonge stortplaatsen worden gedekt. Deze nazorg beoogt te voorkomen dat het publieke belang wordt geschaad door milieuvervuiling als gevolg van gebrek aan onderhoud aan en tijdig vervangen van voorzieningen van overgedragen (gesloten) stortplaatsen.

rechtspersoon (gs-bestuurder) Stichting (ambtelijk

Financieel belang in de vp (orde van grootte) • Initiële storting ca. € 0,78 mln. (i.e. 26% van nazorgkapitaal) • 26% van onvoorziene uitgaven, indien deze zich voor zouden doen.

Milieu

Fonds’ (bij Wet) (GS)

• Geen jaarlijkse provinciale bijdrage.

7. lma (landelijk meldpunt afvalstoffen) Op grond van de Wet milieubeheer is per 1 januari 2005 de meldplicht van afvalstoffen geregeld in het ‘Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen’. Het LMA beheert de centrale database (AMICE) voor het vastleggen van meldgegevens van bedrijven die bedrijfs- en/of gevaarlijke afvalstoffen ontvangen. In het convenant Melden bedrijfs- en gevaarlijke afvalstoffen, dat op 25 oktober 2005 in de Staatscourant is gepubliceerd, zijn de afspraken vastgelegd die gemaakt zijn tussen de Minister van VROM, de provincies en het LMA. Fryslân is één van die provincies. Het openbaar belang is dat afvalstoffen op een verantwoorde wijze worden afgevoerd/verwerkt.

Milieu

Stichting (P. Adema in Raad van Toezicht)

• Bijdrage in 2009 was € 237.311 • Bijdrage in 2010 wordt € 237.311

8. Zonebeheer Friesland In het kader van de Wet Geluidshinder zijn door de provincie en gemeenten een groot aantal bedrijventerreinen ‘gezoneerd’. Aanvragen van bedrijven die zich daar willen vestigen (of bij wijzigingen of revisie) dienen te worden getoetst aan de eisen waaraan op grond van de zonering voldaan moet worden.De meest voor de hand liggende vorm waarin deze toetsing met bijbehorende ‘geluidsboekhouding’ voor Fryslân is te organiseren, is onderbrenging in de GR. Het publieke belang dat hiermee wordt gediend is de kwaliteit van het Friese milieu op het onderdeel geluidshinder.

Milieu

GR (P. Adema

• Kosten: In 2008 is voor een bedrag van circa € 54.000 besteed. Dit bedrag is conform de planning iets lager dan de besteding in het vorige dienstjaar. De verwachting is dat vanaf 2009 het structureel in de begroting opgenomen budget van € 48.300 naar verwachting toereikend zal zijn.

9. nOm (n.v. noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij) te groningen De reden van participatie sinds de jaren negentig is terug te voeren op afspraken die met het Rijk en de drie noordelijke provincies zijn ge


NV (S. Galema

• Bijdrage circa € 173.000 per jaar. •Fryslân bezit 0,01% van de aandelen van de NOM.

Verbonden partijen

179

Begroting 2010

verbonden partij

Fryslân:

iepen en eigen

programma

rechtspersoon (gs-bestuurder)

Financieel belang in de vp (orde van grootte)

10. netwerk Friesland Deze Stichting behartigt het aantrekken en behouden van bedrijven in Fryslân. Gezamenlijke acquisitie door provincie en de kernzonegemeenten ( bundeling van werkzaamheden vergroot de kans op een goed resultaat) is in 2001 gestart. Het publieke belang dat hiermee wordt nagestreefd is het behouden en vergroten van werkgelegenheid en inkomen in Fryslân.


Stichting/ samenwerkingsverband (S. Galema(GS)

• Bijdrage provincie Fryslân vanuit budget SEB/ structuurversterking circa € 75.317 ex btw.

11. marrekrite ‘De Marrekrite’ bestaat sinds 1957, en is een gemeenschappelijke regeling van de Provincie Fryslân en 21 Friese gemeenten, met als doel het Friese waterland recreatief zo goed mogelijk te laten functioneren, daarbij rekening houdend met de belangen van landschap en natuur. Zowel een toeristisch als economisch publiek belang: goede watersportvoorzieningen en werkgelegenheid. Vanaf de oprichting is het maken van aanlegvoorzieningen in het buitengebied en dus ook het beheer en onderhoud ervan nog steeds de hoofdactiviteit. Om die taak naar behoren uit te voeren werkt “De Marrekrite” nauw samen met provinciale en gemeentelijke diensten, maar ook met natuurbeschermingsorganisaties.


GR J.A. de Vries

Deelnemersbijdrage in 2010 van de provincie aan “De Marrekrite” € 550.800 en de bijdrage voor het baggerfonds € 64.988.

1. Ontwikkelingsmaatschappij

Economie,

CV/BV

•

Investering ca. € 800.000

1. Westergo (Harlingen). De provincie participeert in de ontwikkelingsmaatschappij Westergo CV/BV vanwege het versterken van de Friese economie en het stimuleren van de werkgelegenheid door het realiseren van een nieuwe zeehaven te Harlingen. Het publieke belang betreft de economische structuurversterking en de daarmee gepaard gaande verbetering van de werkgelegenheid binnen de regio


Galema is voorzitter van de Raad van Commissarissen

•

Lening € 567.225

1. voorzitterschap regiocommissie Waddenfonds Doel Waddenfonds is het subsidiëren van niet reguliere investeringen op het gebied van: A. Versterken natuur- en landschapswaarden,


GR (S. Galema)

• 60% van de middelen (evenredig aandeel in € 600 miljoen) t.b.v. Friese Projecten gedurende 20 jaren i.e. € 18 miljoen per

maakt over de economische ontwikkeling van Noord -Nederland. Het publieke belang dat Fryslân met haar participatie in de NOM beoogt is het bevorderen van de concurrentiepositie van Noord-Nederland en daarbinnen van Fryslân.

180

Paragraaf 5

programma

rechtspersoon (gs-bestuurder) NV (S. Galema)

Financieel belang in de vp (orde van grootte)

15. tresoar Het doel is te zorgen voor een goed voorzieningenpatroon van historische documentatiecentra in een optimale samenwerking. Dat er een openbaar lichaam is dat de collecties en archiefbescheiden beheert, die aanwezig zijn in de rijksarchieven bewaarplaats in Fryslân, de provinciale bibliotheek en het FLMD.

Cultuur, taal en onderwijs n

GR (J. A. de Vries

• Bijdrage in 2009 ca. € 2,9 mln. • Bijdrage wordt in 2010 ca. € 3,0 mln. • Lening € 825.000

16. regionaal College Waddengebied Ontwikkeling waddengebied in de richting van de provinciale beleidskaders. 17. bng (bank nederlandse gemeenten) De BNG is bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijke belang. Ze beoogt met gespecialiseerde financiële dienstverlening tegen zo laag mogelijke kosten bij te dragen aan maatschappelijke voorzieningen voor de burgers.

Ruimte en Wonen

.A. Jorritsma is voorzitter

• Financiële bijdrage 2009 e.v. bedraagt € 40.600


NV (S. Galema

• Dividenduitkering 2008: € 106.745. • Waarde provincie Fryslân in eigen vermogen van de deelneming per 31-122007: € 2,8 mln.

18. nWb (nederlandse Waterschapsbank) De Nederlandse Waterschapsbank N.V. richt zich met haar diensten exclusief op de publieke sector. Zij financiert van oudsher waterschappen, maar ook gemeenten en provincies, en aan overheid gelieerde instellingen.

Algemene Dekkingsmiddelen

NV (S. Galema)

• Dividenduitkering 2008 € 33.236 en de prognose voor 2009 is € 25.000. • Waarde provincie Fryslân in het eigen vermogen van de deelneming per 31-12-2007: € 1,5 mln.

19. vitens nv Vitens NV is het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland en levert topkwaliteit drinkwater aan 5,4 miljoen mensen en bedrijven in de provincies Flevoland, Fryslân, Gelderland, Utrecht, Overijssel. Vitens is een publiek bedrijf. De aandelen van de NV zijn direct in handen van provinciale en gemeentelijke overheden.

Algemene Dekkingsmiddelen

NV (S.Galema)

• De provincie Fryslân bezit 200 aandelen Vitens (0,004%)

verbonden partij B. Wegnemen externe bedreigingen natuurlijke rijkdom, C. Duurzame economische ontwikkeling, dan wel duurzame energiehuishouding, D. Ontwikkelen duurzame kennishuishouding.

Verbonden partijen

181

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

3 Overzicht van convenanten In onderstaand overzicht zijn de convenanten opgenomen, waar de provincie in participeert of opdrachtgever in is. Er is onderscheid gemaakt tussen convenanten met een groot belang en een klein belang. Het onderscheid tussen groot en klein zit vooral in: a)

het financiële belang (groter/ kleiner dan € 100.000);

b)

de hoeveelheid (overheids)partijen en de looptijd van het convenant;

c)

de eventuele risico’s voor de provincie;

d)

de politieke gevoeligheid.

Groot belang: •

Convenant grootscheepsvaarwater

Dit convenant beschrijft: -

het zorgdragen voor een vlot en veilig gebruik van de provinciale vaarwegen (650 km) door zowel beroeps- als pleziervaart.

-

het zorgdragen voor een afname van schadevaringen aan eigendommen zoals bruggen, steigers en geleidewerken.

-

het zorgdragen voor verbetering van de mogelijkheden voor vervoer over water (vaarweg LemmerDelfzijl) en vergroten van de vaarmogelijkheden voor de recreatievaart.

-

Het zorgdragen voor in stand houden van de oevers ten behoeve van de scheepvaart en ook ter bescherming van het achterland en naastgelegen wegen en bebouwing.

•

Convenant iepenbeheer

De stichting Iepenwacht Fryslân is in het leven geroepen om het Friese iepenbestand door een gezamenlijke aanpak op peil te houden. Op 15 juli 2005 hebben 25 Friese gemeenten en vier terreinbeherende organisaties het convenant duurzaam Iepenbeheer ondertekend. Met deze ondertekening wordt een samenwerking aangegaan van een periode van 15 jaar. •

Convenant Hoogwaardig Openbaar vervoer (HOv)

Convenant voor het behoud van eenduidig, hoogwaardig openbaar vervoer. Sinds er geen landelijke productformule meer is, dreigt er verwatering van het begrip hoogwaardig. De in het convenant vastgelegde eisen vormen de basis voor deze aanbesteding. •

samenwerkingsagenda’s verkeer en vervoer gemeenten

Deze samenwerkingsagenda’s beogen de samenwerking voor betrokken partijen inzake verkeer en vervoer transparant en duidelijk te maken.

18

Paragraaf 5

•

samenwerkingsagenda met rijk

Deze samenwerkingsagenda is opgesteld in samenwerking tussen SNN en het ministerie ven V&W. Tweemaal per jaar vindt a.d.h.v. deze samenwerkingsagenda een Bestuurlijk overleg plaats. Afgesproken is dat de samenwerkingsagenda in 2009 zal overgaan in een Gebiedsagenda, waarin ook verstedelijkingsafspraken zijn opgenomen. •

Convenant a7-zone, landstad Fryslân

Samenwerking tussen de provincie Fryslân en de gemeenten Opsterland, Heerenveen, Skârsterlan, Smallingerland en Sneek. Voor de financiering van de diverse gezamenlijke projecten is een Projectenfonds A7 opgericht, waaraan partijen een bijdrage leveren. Daarnaast heeft de provincie Fryslân convenantmiddelen beschikbaar gesteld voor de uitwerking van het convenant. •

Convenant Westergozone

Dit convenant betreft het versterken van de Westergozone, het gebied tussen Leeuwarden tot en met Harlingen. De samenwerking is aangegaan voor de periode tot 2013. De deelnemende partijen zijn naast de provincie, de gemeente Harlingen, gemeente Franekeradeel, gemeente Menaldumadeel en gemeente Leeuwarden. •

stadsconvenant leeuwarden

Het stadsconvenant Leeuwarden legt afspraken vast tussen de provincie en de hoofdstad Leeuwarden voor de periode 2000 -2010. Het is een belangrijk instrument om sturing en uitvoering te geven aan de versterking van de economische, ruimtelijke en sociale structuur van Leeuwarden. •

glastuinbouwconvenanten

Een belangrijk onderdeel van deze convenanten is de Integrale Milieutaakstelling, zoals vermindering energiegebruik, meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen, die de glastuinbouw moet realiseren tot 2010. Doel van het convenant is een integrale aanpak van de regels, wetten en meerjarenafspraken voor de glastuinbouwsector om meer flexibiliteit in de bedrijfsvoering te krijgen. •

samenwerkingsovereenkomst (sOK)

Dit zijn grote convenanten tussen gemeenten/provincie en private partijen. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking tussen de provincie, Waterschap en gemeenten op het gebied van Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO), voor het regelen van de omgevingsvergunning (een geïntegreerde vergunning voor bouwen, wonen, monumenten, ruimte, natuur en milieu). •

regiospecifiek pakket (rsp)

Op 23 juni 2008 is het convenant Regiospecifiek Pakket tussen het Rijk en de Noordelijke provincies afgesloten. Met deze afspraak over het RSP staat de provincie Fryslân voor een omvangrijk en ambitieus investeringsprogramma, dat moet leiden tot een wezenlijke verbetering van de bereikbaarheid en tot een impuls voor de economische ontwikkeling. Gezien de omvang van het pakket is de uitvoeringsperiode beperkt. Het totale pakket moet zijn gerealiseerd in de periode tot 2020.

Verbonden partijen

18

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Klein belang: •

Convenant regionaal Overlegorgaan Consumenten Openbaar vervoer (rOCOv)

Met het ROCOV en de vervoerders Arriva en Noordned heeft onze provincie een convenant afgesloten over de wijze van consumenteninspraak over het openbaar vervoer. •

arbO – convenant

Tripartiete overeenkomst op bedrijfstakniveau tussen werkgeververtegenwoordiging, werknemersvertegenwoordigers en de overheid over het verminderen van arbeidsrisico’s en het terugdringen van het ziekteverzuim en de WAO-instroom in de branche sociale werkvoorziening. •

Convenant Friese taal en Cultuur

Convenant waarin het provinciale beleid op het gebied van de Friese taal en cultuur voor de komende jaren op hoofdlijnen is beschreven. •

rijkscultuur Convenant

Convenant waarin het provinciale beleid op gebied van (jeugd)zorg, kunst en cultuur, maatschappelijke ontwikkeling (welzijn) en integratie voor de komende jaren op hoofdlijnen is samengebracht. •

Convenant Fries Jeugd en alcoholbeleid

Een convenant (zowel regionaal als gemeentelijk) gericht op het ontmoedigen van het alcoholgebruik door jongeren onder de 16 jaar en het bevorderen van verantwoord alcoholgebruik onder inwoners tot 24 jaar in Fryslân. •

Convenant wadlopen

Het doel van het convenant is regels te stellen ten behoeve van de veiligheid van het wadlopen. •

Convenant/gemeenschappelijke regeling t.a.v. het archeologisch depot nuis

Convenant voor het vergroten van de belangstelling voor en het gebruik van de archeologische collectie (in relatie met kennis over geschiedenis in het algemeen). •

Convenant landelijke tariefkaart/chipkaart

Dit convenant is het resultaat van een samenwerking tussen onder meer de OV-bedrijven, decentrale overheden en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Het convenant heeft betrekking op de invoering van de landelijke chipkaart als vervanger van de strippenkaart. •

Convenanten over rijkswegen (aangemerkt als klein belang, omdat deze projecten zich bevinden in de afrondende fase)

-

N31 (Zurich – Harlingen): convenant tussen de provincie, gemeente Harlingen en gemeente Wûnseradiel welke heeft geleid tot een verdubbeling van de weg.

-

Fonejachtbrug: het deel van de Wâldwei (bij Leeuwarden tot aan Nijega) dat verdubbeld wordt tot een autoweg met 2 x 2 rijstroken. Deze brug bevindt zich in dit onderdeel en moet zodoende ook verdubbeld of aangepast worden.

18

-

Financieringsafspraken met particulieren over de Fonejachtbrug.

-

Afspraken met gemeenten over financiering aquaduct Greuns.

Paragraaf 5

.6 paragraaf 6 - grondbeleid 1 Inleiding De paragraaf grondbeleid geeft de visie op het grondbeleid van de provincie in relatie tot de wijze waarop wordt getracht de doelstellingen, zoals opgenomen in het Programmaplan, te realiseren. Via grondbeleid kan een nadere invulling aan de uitvoering van beleidsvoornemens worden gegeven. Transparantie in het beleid is daarbij van belang vanwege de risico’s die met grondexploitatie gepaard kunnen gaan. Onder grondbeleid wordt in dit verband verstaan: het innemen van een positie in verwerving en/of bezit van gronden voor: •

de realisatie van natuur

•

landbouwkundige zoals structuurverbetering en glastuinbouw

•

wegenaanleg

•

waterwerken

•

bedrijventerreinen

•

baggerdepots en dergelijke

Wat betreft relaties van het grondbeleid met de doelstellingen van de programma’s (het programmaplan), constateren wij dat deze relaties bestaan met Programma 2 (Verkeer en Vervoer), Programma 3 (Milieu), Programma 5 (Landelijk Gebied) en Programma 9 (Ruimte en wonen).

2 Het grondbeleid van de provincie tot nu toe De provincie voert een passief ofwel een taakgebonden grondbeleid voor de infrastructurele doelen. Hierbij worden gronden pas aangekocht zodra de desbetreffende projecten – veelal op het vlak van de wegen en waterwegen – zich in de fase van het ‘definitief ontwerp’ bevinden. Op deze wijze worden de financiële risico’s geminimaliseerd. De verwervingskosten van gronden maken onderdeel uit van de investeringen en worden op die wijze geactiveerd op de balans en worden vervolgens afgeschreven conform de daarvoor geldende afschrijvingstermijnen. Behalve infrastructuur gaat het om milieuprojecten, gekoppeld aan afval, bodemsanering en baggeropslag, glastuinbouw en ‘groene’ taken (landinrichting, natuurontwikkeling en recreatie). Wat de infrastructuur betreft wordt nog gewezen op de aanpassingsinrichting (API) bij de realisatie van de Centrale As en de N381; daarbij gaan de mogelijke aankopen verder dan de gronden te verwerven voor de weg zelf. Een actief grondbeleid wordt nagestreefd voor de doelstellingen voor het landelijk gebied. Al in een vroeg stadium van de projecten wordt al ingezet op grondverwerving. In sommige gevallen wordt ook op anticiperende wijze grond gekocht nog voordat er sprake is van een afgewogen plan voor het gebied.

Grondbeleid

185

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

3 Nadere oriëntatie op het provinciaal grondbeleid In het Koersdocument/Coalitieakkoord 2007-2011 is de intentie neergelegd een actiever grondbeleid te voeren. Diverse ontwikkelingen geven daartoe aanleiding. Genoemd worden: •

De decentralisatie van taken op het gebied van de inrichting van het landelijk gebied in de vorm van Investeringsbudget Landelijk Gebied en de Wet Inrichting Landelijk gebied.

•

Een onderzoek naar de aankoop van EHS op basis van volledige schadeloosstelling/ c.q. minnelijke onteigening. De basis hiervoor ligt vast in het CA: Citaat: Met betrekking tot de uitvoering het natuurbeleid in het algemeen, en bij het tot stand brengen van de EHS in het bijzonder, hebben wij oog voor de positie van de landbouw. Door in te zetten op behoud van voldoende omvang van de sector, willen we het marginaliseren van deze positie voorkomen. Uitgangspunt is dat daling van de grondprijs als gevolg van natuurbeleid aan betrokkenen wordt gecompenseerd. GS onderzoekt thans in hoeverre de aankoopstagnatie van de EHS kan worden aangepakt middels aankoop op basis van volledige schadeloosstelling, ook wel ‘minnelijke onteigening’ genaamd.

•

Voorstellen voor een actiever grondbeleid hebben wij neergelegd in de Notitie ‘Nei Provinsjaal Grûnbelied’, die u in juli 2007 heeft vastgesteld. In 2009 zullen diverse anticiperende grondaankopen worden gedaan voor infrastructurele werken, natuur en energie.

•

In april 2009 hebben PS ingestemd met het instellen van een Investeringskrediet Grondaankopen voor de grondaankopen voor het pMJP. De kern hiervan is om investeringen voor grondaankopen middels een apart investeringskrediet te laten verlopen dat van voldoende omvang is. De in 2007 beschikbaar gestelde middelen voor anticiperende grondaankopen worden ondergebracht bij het krediet.

4 De grondvoorraad van de provincie •

Naast de ondergronden van de gebouwen, wegen en vaarwegen met overhoeken, oeverstroken, kades en dergelijke is de provincie eigenaar van circa 20 ‘slapende’ en in gebruik zijnde gronddepots (totaal circa 175 hectare). Bij vraag naar grond kunnen de slapende depots weer worden leeggehaald en eventueel aangevuld. De provincie is ook eigenaar van ongeveer 24,7 hectare grond aan de Follegasloot, waarvoor de vergunningprocedure voor de aanleg van het gronddepot nog moet worden opgestart.

•

In 2003 is bij Garyp in de ruilverkaveling Garyp – Sumar 21 hectare aangekocht ten behoeve van de eventuele rondweg om Garyp. Binnen de ‘Gebiedsontwikkeling’ van de Centrale As zullen deze gronden worden aangewend voor de rondweg.

•

Uit de provinciale kavelruilregeling is de afgelopen jaren € 3,2 miljoen beschikbaar gesteld voor de aankoop van glastuinbouwgronden bij Sexbierum. Deze middelen liggen vast tot 2010. Inmiddels zijn deze deels besteed aan de aankoop van 95 hectare voor de glastuinbouwontwikkeling. Onbekend is nog wanneer deze gronden worden doorgeleverd en dus ook wanneer de aankoopmiddelen weer vrij komen.

•

Voorts is de provincie in het bezit van 19 hectare grasland. Deze gronden zijn niet te verkopen omdat zij behoren tot provinciale infrastructurele projecten of zijn daar zodanig mee verweven dat verkoop niet gewenst is. Het betreft hier oeverstroken, kades, dijken, overhoeken, waarvan ruim 8 hectare functionele

186

Paragraaf 6

agrarische grond. Een klein deel hiervan is verkregen uit ruilverkavelingen voor nog aan te leggen wegenprojecten. •

Van de totale lengte van provinciale oevers, kades, kanaaldijken, overhoeken, gronddepots en weilanden is circa 180 hectare in gebruik gegeven aan derden. De totale opbrengst bedraagt ongeveer € 32.000 per jaar. Het betreft veelal een goedkope vorm van onderhoud: de percelen leveren weinig op, maar er zijn nagenoeg ook geen kosten. Tevens wordt er nog “water” verhuurd voor ongeveer € 14.000 per jaar. Met de mogelijke overdracht van de Friese meren aan de provincie komen er circa 200 verhuurcontracten bij met een opbrengst van ongeveer € 67.000.

5 Dienst Landelijk Gebied/Bureau Beheer Landbouwgronden De Dienst Landelijk Gebied (DLG) is een agentschap van het ministerie van LNV. Binnen landinrichtingsprojecten wordt door DLG gronden verworven voor diverse doelstellingen. Naast gronden voor nieuwe natuur betreft het grond voor landschapselementen, bedrijfsvergroting, te verplaatsen bedrijven, recreatieve voorzieningen en extra (ruil)grond om herverkaveling mogelijk te maken. In de bestuursakkoorden tussen Rijk en provincies is afgesproken dat de DLG in het kader van het PMJP deze gronden verwerft met een vooraf met ons afgesproken aankoopstrategieplan. De financiering voor aankopen vindt plaats uit rijks- en provinciale middelen, overigens beide onder provinciale regie sinds de invoering van de Wet Inrichting Landelijk Gebied / Investeringsbudget Landelijk Gebied. Aansturing vindt plaats via de jaarlijks af te sluiten prestatieovereenkomst tussen de DLG en de provincie. DLG is als aankopende organisatie in opdracht van de provincie betrokken bij diverse provinciale projecten. Voorbeelden hiervan zijn de ontwikkeling van de glastuinbouw, de aankoop van gronden voor de Centrale As, de ontwikkeling van Ecologische Hoofdstructuur en diverse landinrichtingsprojecten.

Grondbeleid

187

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

.7 paragraaf 7 - bedrijfsvoering 1 Inleiding In onze nota Bedrijfsvoering Lytser en Better (Kleiner en Beter) van 29 september 2006 geven wij aan hoe de provinciale organisatie in de periode 2007 - 2010 wil werken. De periode markeert de overgang via de Tijdelijke Huisvesting naar de Nieuwbouw en uw opdracht om vanaf 2010 jaarlijks € 10 miljoen op de bedrijfsvoering te bezuinigen. Daarnaast hebben wij in de Kadernota 2010 een beeld geschetst van de wijze waarop provinciale taken zich ontwikkelen in samenhang met de maatschappelijke omgeving van waaruit het provinciale bestuur opereert. Deze paragraaf Bedrijfsvoering beschrijft hoe wij de ingezette koers voor het komend jaar denken te vervolgen. Het thema Communicatie dat deel uitmaakt van programma 1 ( thema 1.5) hebben we ondergebracht bij deze paragraaf bedrijfsvoering. Om aan de wens van de Staten tegemoet te komen om meer beleidsmatige transparantie te krijgen in de uitvoering van het reguliere en eerder vastgestelde beleid is deze paragraaf opgezet op basis van de beantwoording van de 3 W - vragen. Deze begroting is een 1e aanzet daartoe. In deze paragraaf worden de bedrijfsvoeringkosten welke toegerekend worden aan de beleidprogramma’s en investeringen weergegeven. Wij werken momenteel aan een nieuwe nota bedrijfsvoering waarin wij aandacht besteden aan duurzame bedrijfsvoering. In de Kadernota 2011 zal verdere uitwerking plaatsvinden. Gelijktijdig worden in het najaar van 2009 stappen gezet inzake de ontwikkeling van de organisatie. Vanzelfsprekend zullen wij met deze ontwikkelingen in de nieuwe nota bedrijfsvoering rekening houden.

2 Personeel en organisatie 2.1 Organisatieontwikkeling Wat willen we bereiken Het speerpunt binnen organisatieontwikkeling ligt het komende jaar bij “de dynamische” omgeving. Het doel is om als organisatie nog meer inspelen op de buitenwereld en het denken vanuit de klant. Onze omgeving verandert steeds sneller en wordt complexer het is goed om als organisatie vooruit te kijken en daarop in te spelen. Ook de communicatie met onze “klanten” (organisaties, gemeenten, inwoners) speelt daarbij een grote rol. Wat gaan we daarvoor doen Door middel van een jaarprogramma met activiteiten wordt er continu aandacht gevraagd voor dit onderwerp. Er worden klantenpanels opgericht en er wordt ook gewerkt aan een mission statement waarin de medewerkers van onze organisatie gaan vastleggen wat er van hun verwacht kan worden (waar staan we voor). Daarnaast wordt de organisatie intern aangepast om nog beter in te kunnen spelen op de steeds veranderende omgeving. 2.2 Efficiency In juni 2005, bij de behandeling Kadernota Begroting 2006, hebben uw Staten besloten tot een structurele bezuiniging op de bedrijfsvoering van € 10 miljoen per 2010. Deze bezuiniging is uitgewerkt door ons college en is vanaf de Begroting 2007 taakstellend opgenomen in de meerjarenbegroting.

188

Paragraaf 7

In 2008 is de invulling van de efficiency taakstelling verder gestalte gegeven en is deze volledig gerealiseerd. De invulling heeft plaatsgevonden door de verdere flexibilisering van de formatie. Door de structurele formatie die ingezet wordt voor de uitvoering van tijdelijke projecten om te zetten in tijdelijke formatie met dezelfde looptijd ontstaat na afloop van het project financiële ruimte. Deze ruimte is ingezet voor het realiseren van de taakstelling. Wanneer het tijdelijk project een vervolg krijgt dan zal bij het projectvoorstel tevens een budget voor formatie worden aangevraagd. In het najaar 2009 zullen wij u nog nader informeren over de invulling van de efficiencytaakstelling. 2.3 Integriteit Wat willen we bereiken We willen een integere organisatie zijn. Dit impliceert dat bestuurders, management en de medewerkers van onze organisatie zich allen onder alle omstandigheden integer gedragen en bewust zijn van de impact van hun handelen. Wat gaan we daarvoor doen Er wordt een training rond het onderwerp vertrouwen en integriteit georganiseerd. Leidinggevenden gaan het onderwerp op afdelingsniveau en op individueel niveau actueel houden. De afdeling P&O gaat na in hoeverre er behoefte bestaat aan een nadere toelichting op het beleid en aan centrale ondersteuning vanuit P&O bij de uitvoering van het beleid. In 2010 zal opnieuw een belevingsonderzoek naar integriteit worden gehouden om te kunnen beoordelen of de inspanningen sinds het vorige onderzoek effect hebben bereikt. Concerncontrol voert jaarlijks onderzoek uit waarbij op zoek wordt gegaan naar kwetsbare processen, functies en functies met financiële belangen om integriteitsrisico’s die daarmee samenhangen te reduceren. Wat mag het gaan kosten Bedrijfsvoeringskosten Exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

4.620

646

647

647

647

647

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

.60

66

67

67

67

67

Bedrijfsvoering

189

Begroting 2010

Exploitatie

Fryslân:

iepen en eigen

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

-11

419

419

419

419

419

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

-11

19

19

19

19

19

.60

7

8

8

8

8


3 Informatievoorziening 3.1 Realisatie informatiebeleid Wat willen we bereiken In de het Informatiebeleidsplan van 2007 is neergelegd dat wij, als provinciale overheid, alles in het werk willen stellen om de Friese samenleving optimaal te bedienen. Vertaald naar informatiebeleid houdt die visie in dat gestreefd wordt naar een sterkere elektronische dienstverlening en dat door gebruik te maken van informatie en communicatietechnologie klantgericht, transparant en resultaatgericht gewerkt kan worden. Op 1 december 2008 is door de centrale overheid, alle provincies, gemeenten en waterschappen het nationale uitvoeringsprogramma Dienstverlening en E-overheid (NUP) overeengekomen. Doelstelling van het NUP is een overheid te realiseren die snel en efficiënt en klantgericht werkt en niet steeds naar de bekende weg vraagt. Er zijn afspraken gemaakt over de tijd en tempo van invoering van zaken als e-formulieren, e-toegang en invoering van basisregistraties in de komende jaren. Als derde beleidslijn is voor het Informatiebeleid de verhuizing per 1 januari 2012 naar het nieuwe provinciehuis leidend. Daar gaan we innovatief en werkplekonafhankelijk werken. Van belang zijn dan: - Flexibele werkplekken - Activiteitengerelateerde werkomgeving Dit betekent het volgende: In het nieuwe provinciehuis wordt innovatief en zaakgericht gewerkt, waarbij de klant van de Provincie alle uitvoeringsgerichte vragen met behulp van één loket (mail, telefonisch, elektronisch, etc.) kan stellen voor wat betreft de generieke processen: - Subsidies - Vergunningsverlening en Toezicht - Informatieverstrekking en kennisdeling - Deze processen werken generiek voor alle sectoren, en worden ondersteund door een efficiënte concernondersteuning; hierbij vervult het ICT fundament een cruciale rol.

190

Paragraaf 7

De thema’s die hieraan kunnen worden gekoppeld zijn: - ICT-fundament - Zaakgericht werken - Electronische frontoffice/ website Wat gaan we hier voor doen De uitwerking van bovengenoemde doelen en thema’s zal in de komende jaren programmatisch worden opgepakt via het Programmaplan “Uitvoeringprogramma Informatiebeleidbeleidsplan”. Het eerste richtpunt hiervoor is 1 januari 2012, de datum van de verhuizing. Er wordt gewerkt in twee fases met een zogenaamde plateauplanning. In fase 1 zitten de processen zoals bovengenoemd. Fase 2 richt zich op het verder intern digitaliseren van processen.

3.2 Communicatie Wat willen we bereiken Communicatie levert een bijdrage aan het realiseren van de missie van de provincie Fryslân door het soepel laten verlopen van de interne en externe communicatie. De provincie Fryslân doet haar werk niet alleen voor maar juist met de Friese samenleving. De provincie wil daarbij de zichtbaarheid en de toegankelijkheid van de provinciale organisatie vergroten en de medewerkers communicatiever maken. Wat gaan we ervoor doen a. Zichtbaarheid Door communicatietrajecten en -activiteiten over provinciale plannen, (uitvoerings)projecten en door mediavoorlichting laat de provincie zien wat zij doet door een aanscherping van de huisstijl straalt de provincie visueel eenheid uit via gerichte arbeidsmarktcommunicatie komen wij sterker in beeld als aantrekkelijke werkgever. b. toegankelijkheid De provincie zorgt voor een optimale informatievoorziening rond haar diensten, producten en activiteiten. Een vernieuwde, toegankelijke website speelt hierbij een belangrijke rol de provincie verhoogt de klantgerichtheid van bestaande brieven en formulieren de provincie werkt aan de kwaliteit van klantcontacten: bij de dienstverlening staat een actieve en heldere communicatiestijl voorop. c. Communicatiesensiviteit - we spelen in op de behoefte van relaties en klanten, gaan de dialoog aan (interactief beleid) en oriënteren ons op de samenleving door o.a. klantenpanels en onderzoek - we ontwikkelen meer communicatiesensitiviteit in organisatie door communicatieadvies en communicatietrainingen - we doen onderzoek naar de effectiviteit en waardering van communicatieactiviteiten Uit metingen van de kwaliteit van de (schriftelijke) communicatie en uit onderzoek en zal blijken in hoeverre de doelen worden bereikt.

Bedrijfsvoering

191

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Wat mag het gaan kosten Bedrijfsvoeringskosten Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

10.889

3.959

3.676

4.008

3.963

3.817

868

938

420

204

95

95

0

0

0

0

0

0


0

3.076

0

0

0

0

11.757

.897

.096

.1

.058

.91

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

210

0

0

0

0

0

443

938

420

204

95

95

0

0

0

0

0

0

65

98

0

0

95

95

11.10

.959

.676

.008

.96

.817

totaal lasten Exploitatie bedragen x € 1.000 baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten lasten - baten

In bovenstaande tabel zijn de volgende Kadernotavoorstellen opgenomen: Nr 3


2012

2013

Totaal

S

100

100

100

100

400

S

50

50

50

50

200

T

50

50

0

0

100

Verbeterslag provinciale brieven en formulieren

19

2011

Presentatiemateriaal beurzen en evenementen

47

2010

Vernieuwing provinciale advertentiepagina

4

S/T

Paragraaf 7

4 Financiën, planning en control 4.1 Implementatie van de nieuwe financiële functie Wat willen we bereiken Het bestuur en management van de provincie Fryslân optimaal voorzien van toepasbare betrouwbare (financiële) managementinformatie en haar ondersteunen bij de resultaatgerichte beheersing. Dit doen we door: - adequate en simpele financiële administratie - transparant en efficiënt beleid en advies - een deskundig en klantgerichte benadering Wat gaan we er voor doen In 2006 is de nota “Van nu naar nieuw” voor verbetering van de financiële functie vastgesteld. Het personele traject is in 2007 doorlopen. Daarnaast is er in 2007 een start gemaakt met het inhoudelijke traject van het implementatieplan. In 2008 en 2009 is aan dit inhoudelijke traject een vervolg gegeven door te werken aan o.a. transparante en adequate informatievoorziening naar zowel het bestuur als de interne organisatie, doeltreffende en kwalitatief goede planning- en beheersingsinstrumenten, het stroomlijnen van werkprocessen en kwalitatieve en proactieve advisering. In 2010 ligt de nadruk op het verder implementeren van de volgende ontwikkelingen: -

Basis op orde: nadat we in 2009 de systemen op orde hebben gebracht (invoering nieuw financieel systeem en digitalisering facturen) zullen we een vervolg geven aan het verder stroomlijnen van de werkprocessen.

-

Bestuur en managers centraal: het planning & control-instrumentarium moet waardevol zijn voor bestuurder en manager. In 2009 hebben we al werkende weg verschillende instrumenten doorontwikkeld. Het aankomende jaar zullen aan de hand van het instrumentarium conform de lijnen van de bestuurlijke planning en control verder concretiseren en implementeren.

-

Informatievoorziening: het plannen en beheersen van resultaten en processen is alleen mogelijk als er adequate informatie aanwezig is. Het beheersen van resultaten en prestaties zonder goede normwaarden, metingen en vergelijkingsmateriaal is weinig effectief. Daarom moeten bestuurders en managers het aandurven om te meten en elkaar aan te spreken op gemeten resultaten en prestaties. In 2010 werken we verder aan resultaatgerichtheid en meetbaarheid door het verder ontwikkelen van voortgangsrapportages.

4.2 Onafhankelijke onderzoeken en advisering Wat willen we bereiken Vanuit een onafhankelijke positie richt de afdeling Concerncontrol zich op het beoordelen en verbeteren van de interne beheersing van de organisatie. Hiertoe verricht de afdeling een tweetal activiteiten, te weten onderzoek en advisering, zowel proactief als reactief, op het gebied van beleidsvoering en bedrijfsvoering. De begrippen die hierbij centraal staan zijn doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid. Wij geven hieronder eerst een korte omschrijving van deze begrippen. Daarna gaan wij in op de activiteiten onderzoek en advisering.

Bedrijfsvoering

19

Begroting 2010

•

Fryslân:

iepen en eigen

Doeltreffendheid: de mate waarin de met het provinciale bestuur afgesproken beleidseffecten, beleidsdoelen en resultaten worden behaald (de eerste W-vraag: Wat willen we bereiken?).

•

Doelmatigheid: het realiseren van de hiervoor genoemde beleidseffecten, beleidsdoelen en resultaten met een zo beperkt mogelijke inzet van middelen, dan wel met de beschikbare middelen zo veel mogelijk resultaat bereiken (de tweede en derde W-vraag: Wat gaan we ervoor doen? en Wat mag het kosten?).

•

Rechtmatigheid: het handelen van de provinciale organisatie is in overeenstemming met de geldende weten regelgeving, inclusief de provinciale verordeningen.

Wat gaan we ervoor doen a) Onderzoeken De onderwerpen voor onderzoek zijn opgenomen in een meerjarig onderzoeksplan. Dit onderzoeksplan stellen Gedeputeerde Staten jaarlijks in januari vast. De onderwerpen in het onderzoeksplan worden aan de hand van een aantal factoren bepaald. Dit zijn: •

Risico’s (in brede zin) die de afdeling Concerncontrol gedurende het jaar waarneemt,

•

Resultaten van de jaarrekeningcontrole door de externe accountant (Rapport van bevindingen/ Managementletter),

•

Bevindingen uit onderzoeken en adviezen die eerder door de afdeling Concerncontrol uitgebracht zijn,

•

Uitkomsten van onderzoeken van de Noordelijke Rekenkamer,

•

Uitkomsten uit het jaarlijks Internal Control Statement (ICS). Het ICS geeft aan of de organisatie ‘in control’ is oftewel of de interne beheersing van de organisatie op orde is.

Over onderwerpen die meerdere aspecten bevatten, bijvoorbeeld juridische, vindt afstemming plaats met de afdelingen die daarover gaan. De externe accountant maakt bij het opstellen van de Managementletter en het Rapport van bevindingen gebruik van de resultaten van de onderzoeken van de afdeling Concerncontrol. b) advisering De afdeling Concerncontrol brengt proactief en reactief, adviezen uit aan bestuur en organisatie. Deze advisering vindt zowel doorlopend plaats als eenmalig over actuele onderwerpen. Voorbeelden van onderwerpen waarover geadviseerd wordt, zijn de planning & controlproducten (Begroting, Jaarstukken etc.), Bouwurk, stukken voor MT en GS en actuele onderwerpen/ vraagstukken waarmee bestuur en organisatie te maken krijgen. De afdeling brengt ongevraagd advies uit indien zij nodig vindt.

19

Paragraaf 7

Wat mag het gaan kosten bedrijfsvoeringskosten

Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

4.173

342

267

268

268

268

52

0

100

100

100

100


0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

.

67

68

68

68

230

4

4

4

4

4

52

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

8

10

10

10

10

.9

8

6

6

6

6

In bovenstaande tabel zijn de volgende Kadernotavoorstellen opgenomen:

Nr 48


S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

S

431

551

431

431

1.844

Aanschaf softwareapplicaties en apparatuur

In onderstaande tabel zijn de investeringsbedragen opgenomen per voorstel.

Nr 48

Investeringen Bedragen x € 1.000

S/T

2010

2011

2012

2013

Totaal

256

550

0

0

806

Aanschaf softwareapplicaties en apparatuur

5 Inkoop Wat willen we bereiken Het verbeteren van organisatiebrede inkoop vindt plaats onder centrale regie. De ontwikkeling van inkoop binnen de provincie is vooral gericht op doelmatig(er) werken. We structureren informatie, standaardiseren documenten

Bedrijfsvoering

195

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

en uniformeren de werkwijze met betrekking tot aanbesteden en bestellen. Hierdoor worden administratieve lasten van de organisatie verlaagd. De organisatie sluit steeds meer raamcontracten waarbinnen de inkoopbehoefte vervuld kan worden. Rechtmatigheid en duurzaamheid zijn randvoorwaarden waarbinnen nieuwe contracten worden aanbesteed. Door samen te werken met externe partijen, vindt kennisontwikkeling plaats en wordt kennis efficiënt ingezet. Wat gaan we er voor doen Binnen het actieplan voor 2010 wordt wederom een aanbestedingskalender vastgesteld waarin de inkoopbehoefte van alle provinciale afdelingen is weergegeven. Op planmatige wijze worden diverse aanbestedingstrajecten uitgevoerd. Afgesloten raamcontracten worden centraal inzichtelijk gemaakt en beheerd. Naast de geplande aanbestedingstrajecten bieden we een adviesloket voor alle vragen op het gebied van inkoop en aanbesteden. Samen met alle provincies en andere overheidsinstanties benchmarken we onze inkoopontwikkeling. Via een inkoopmonitor meten we de voortgang van professionalisering en plannen we vervolgstappen. Bedrijfsvoeringskosten Exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

424

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

96

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

totaal lasten baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Reserves/voorzieningen op exploitatie

0

0

0

0

0

0

totaal baten

96

0

0

0

0

0

8

0

0

0

0

0

lasten - baten

6 Huisvesting en facilitaire zaken 6.1. Tijdelijke huisvesting, nieuwbouw en werkplaatsen (steunpunten) Wat willen we bereiken Omstreeks de jaarovergang van 2011 op 2012 kan het nieuwe Provinciehuis in gebruik worden genomen. De

196

Paragraaf 7

ambtelijke organisatie neemt op dat moment afscheid van het traditionele cellenkantoor. De doelstelling is om een inspirerende en dynamische werkomgeving te creëren, die samenwerking, flexibiliteit en efficiënt werken optimaal ondersteunt. We willen een moderne werkomgeving creëren, ook toegesneden op nieuwe generaties en voorzien van effectieve digitale middelen. De ingebruikname van de parkeervoorziening wordt een jaar na de ingebruikname van het Provinciehuis verwacht. Ter overbrugging dient een tijdelijke parkeeroplossing te worden gerealiseerd. Volgens de planning is eind 2010 het grootste deel van de ruwbouw van het nieuwe Provinciehuis gereed en de aannemer is dan begonnen met de afbouw. Concrete inrichtingstrajecten zijn of worden gestart in 2010, waaronder de inkoop van projectinrichting, beveiliging en i.c.t.- voorzieningen en het uitzoeken van kunst. De organisatie wordt in toenemende mate betrokken bij het nieuwe Provinciehuis en voorbereid op de nieuwe manier van werken. Er zal veel aandacht zijn voor het realiseren van een adequate digitale ondersteuning van het flexibel kantoorconcept. Hierbij kan worden gedacht aan digitale posten archiefvoorziening, factuurafhandeling, stukkenstroom en communicatiemiddelen. Wat gaan we er voor doen In februari 2009 is de aannemingsovereenkomst met de Bouwcombinatie Provinciehuis Fryslân, die uit Friso als penvoerder, BAM en Koopmans bestaat, ondertekend. Bureau PRC voert namens de provincie de directie over de ver/nieuwbouw, ondersteund door provinciale toezichthouders. De projectgroep Inrichting begeleidt het kantoorinnovatie- en inrichtingstraject. Hierbij wordt nauw samengewerkt met de afdelingen binnen de sector Concernondersteuning, het Inkoopbureau, de afdeling P&O, de afdeling Communicatie en specifieke projecten en programma’s als Informatiebeleid. In de opzet van de parkeervoorziening werkt de provincie nauw samen met de gemeente Leeuwarden. De besluitvorming in Provinciale Staten en de Gemeenteraad is eind 2009 gepland. In 2010 kan een aanvang worden gemaakt met de voorbereiding van de realisatie van de parkeervoorziening en kunnen de nodige stappen worden gezet in het regelen van de tijdelijke parkeeroplossing. Totdat de provinciale organisatie het nieuwe Provinciehuis gaat betrekken, zal gebruik worden gemaakt van de tijdelijke huisvesting aan de Snekertrekweg. Aan de tijdelijke huisvesting wordt zo weinig mogelijk onderhoud gepleegd. Het onderhoud is gericht op het functioneel bruikbaar houden van de huisvestingsvoorzieningen. Gedurende het gebruik van de tijdelijke huisvesting wordt het positieve saldo van de aan huisvesting gerelateerde structurele budgetten toegevoegd aan de reserve Ver/nieuwbouw. Onttrekking uit de reserve ver/nieuwbouw wordt aan de Staten voorgelegd. 6.2 Facilitaire zaken Hier onder vallen diverse bedrijfvoeringsonderdelen van zowel de sector CO als de sector PW n.l. postbehandeling, servicecentrum, catering, reprografie, kunst, personenvervoer, dienstauto’s, voeren vaartuigen en gereedschappen. Wat willen we bereiken Eind 2011 zal de verhuizing naar het nieuwe Provinciehuis plaatsvinden. De doelstelling is om in 2011 een inspirerende en dynamische werkomgeving te creëren. Tot die tijd zullen wij in de tijdelijke huisvesting een aantal mogelijkheden onderzoeken om in 2011 tot een succesvol eindproduct te komen.

Bedrijfsvoering

197

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Wat gaan we ervoor doen In de huidige huisvesting zal komend jaar minimaal geïnvesteerd worden. Hiervoor wordt een onderhoudbeheersplan opgesteld. In 2010 zullen wij actief deelnemen aan de (pilot) digitalisering van facturen, onderzoek doen naar de mogelijkheden voor het verder digitaliseren van post(stromen), waarbij het scanproces verder ontwikkeld en uitgebreid zal worden en er tevens kritisch gekeken zal worden naar de functie van “bode” in zijn huidige vorm. Ook zal er verder invulling worden gegeven aan het digitaliseren van de aanvragen bij het Servicecentrum. Daarnaast worden de huidige werkprocessen kritisch onderzocht op effectiviteit en efficiëntie en worden facilitaire medewerkers getraind op de competenties communicatie en klantgerichtheid om straks flexibel en professioneel op de wensen van de klant in te kunnen spelen. Wat mag het gaan kosten Bedrijfsvoeringskosten Exploitatie

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

10.035

7.874

5.962

14.096

14.023

11.237

0

0

0

0

0

0

4.662

4.186

3.453

2.602

0

0


0

0

0

0

0

0

1.697

1.060

9.15

16.698

1.0

11.7

4.439

121

121

735

221

121

0

0

0

0

0

0

op exploitatie

3.978

4.186

3.453

2.602

0

0

totaal baten

8.17

.07

.57

.8

1

11

lasten - baten

6.80

7.75

5.81

1.60

1.80

11.116

totaal lasten baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Reserves/voorzieningen

7 Personeelslasten De bedrijfsvoeringskosten zijn opgebouwd vanuit de personeelskosten en de overige bedrijfsvoeringskosten. De overige bedrijfsvoeringskosten worden weergegeven in de onderdelen 2 tot en met 7, de totale personeelskosten zijn hieronder opgenomen. Naast de salarissen betreft het hier o.a. kosten voor vorming en opleiding, reiskosten, belonen en dienstkleding.

198

Paragraaf 7

Ontwikkeling formatie De invulling van de efficiency taakstelling heeft voor een groot deel plaatsgevonden via een reductie op de (structurele) formatie in totaal met 128,3 fte in 2015. De structurele formatie die dit betreft is omgezet in tijdelijke formatie met een einddatum, dit heeft tot gevolg dat de structurele formatie elk jaar gelijk is. De afname van de formatie vindt plaats bij de tijdelijke formatie. Hieronder wordt de formatieontwikkeling in de komende jaren weergegeven, dit is inclusief de uitbreiding in verband met de nieuwe beleidsvoorstellen.

Aantal fte’s per 1/1 van het jaar 009

010

011

01

01

Formatie structureel

743

743

743

743

743

Formatie tijdelijk

126

96

79

70

59

totaal formatie

869

89

8

81

80

In de nieuwe beleidsvoorstellen is de onderstaande formatie opgenomen. 009

010

011

01

01

0

17,23

16,93

14,53

8,58

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

58.447

62.680

61.984

60.766

60.147

59.276

0

0

0

0

0

0

Formatie tijdelijk

Wat mag het gaan kosten Exploitatie bedragen x € 1.000 lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten - Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten - Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

58.7

6.680

61.98

60.766

60.17

59.76

5.290

125

33

33

33

33

0

0

0

0

0

0

totaal lasten baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Reserves/voorzieningen op exploitatie

0

0

0

0

0

0

totaal baten

5.90

15

5.158

6.556

61.95

60.7

60.115

59.

lasten - baten

Bedrijfsvoering

199

Begroting 2010

00

Paragraaf 7

Fryslân:

iepen en eigen

.8 paragraaf 8 - inhuur externe adviseurs Wat willen we bereiken Op dit moment wordt er om verschillende redenen personeel ingehuurd: •

Inhuur van extra capaciteit: deze inhuur is ten behoeve van extra- of piekwerkzaamheden.

•

Inhuur van kennis: het inhuren van kennis vindt plaats als de benodigde kennis niet in de organisatie aanwezig is.

•

Inhuur van vervangingscapaciteit: dit is inhuur bij ziekte, zwangerschap, vacatures of andere afwezigheid. De belangrijkste reden van de inhuur van kennis en capaciteit zijn de vele projecten die voortvloeien uit de ambities die Fryslân heeft. Voorbeelden zijn Friese Meren, Centrale As, en A7, maar ook de nieuwbouw van het Provinciehuis. Het gaat hierbij voornamelijk om de inhuur van technische expertise. Deze expertise hebben wij zelf niet in huis maar is wel essentieel voor de uitvoering van de projecten.

Het beheersen van de uitgaven aan het inhuren van derden veel extra aandacht gehad. Mede door het uitvoeren van PIT trajecten waarin ook de externe inhuur en de kosten hiervan werden afgewogen tegen de baten. In sommige gevallen is er besloten de inhuur te beperken of zelfs te beëindigen en sommige taken weer “in huis” te doen. Anderzijds is er ook een tendens in de organisatie die een grotere flexibiliteit vraagt. Steeds vaker wordt er in tijdelijke projecten en programma’s gewerkt. Dit leidt er toe dat er op piekmomenten soms extra mankracht nodig is. Met tijdelijke krachten kun je deze flexibiliteit waarmaken en binden wij ons niet aan extra vast personeel in de toekomst. Het is dan dus goedkoper en efficiënter om mensen in te huren. Deze afweging zal telkens weer kritisch worden gemaakt. We willen bereiken dat er bij iedere vorm van inhuur een kritische afweging ten grondslag ligt aan de tijdelijke inhuur van personeel waarbij telkens de kosten en baten worden afgewogen. Het liefst zouden we de tijdelijke inhuur zien dalen alleen moeten we ons afvragen of dat een verstandig uitgangspunt is. Zodra inhuur goedkoper is dan het “in huis” doen is de keuze voor inhuur niet onverstandig. Daarnaast kunnen we beter inspelen op ambities en flexibiliteit zonder dat ons vaste aantal personeelsleden fors groeit. Wat gaan we daarvoor doen in 010 In 2010 zal net zoals voorafgaande jaren met een kritische blik gekeken worden naar de inhuur van externen. Door goede communicatie en en constante “vinger aan de pols” worden bovenstaande uitgangpunten in de gaten gehouden. Door een goede invoering van de personeelsplanning het afgelopen jaar kan er steeds beter centraal gestuurd worden op de inhuur van externen. Inhuur vindt dus zo efficiënt mogelijk plaats. Het volume aan inhuur is echter mede afhankelijk van het aantal en de omvang van de projecten. Dekking van inhuur is bij deze projecten geregeld.

Inhuur externe adviseurs

01

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Wat mag het kosten realisatie 008

prognose 009 *)

prognose 010

€ 13,3 miljoen

€ 15 miljoen

€ 15 miljoen

* dit betreft een voorlopige schatting. Bij de 2e berap en de jaarstukken wordt hier op teruggekomen. *Het betreft hier vooral de kosten voor de inhuur van specialistische kennis, in het bijzonder voor de uitvoering van grote complexe projecten, waarvoor een beroep wordt gedaan op externe deskundigheid. Afhankelijk van het beslag van deze projecten op personele capaciteit kan deze inzet per jaar verschillen. De kosten van personeel van derden ten behoeve van grote projecten kan veelal binnen het daarvoor beschikbaar gestelde krediet worden opgevangen. Als gevolg van de efficiencytaakstelling – geen extra vaste formatie voor tijdelijke projecten – kan tijdelijk eveneens een beroep op externe deskundigheid worden gedaan. De kosten van extern personeel die ten laste van de reguliere exploitatie komen worden veelal gecompenseerd door vrijvallende middelen met betrekking tot de reguliere salarisbudgetten als gevolg van ontstane vacatureruimte.

0

Paragraaf 8

.9 paragraaf 9 - Handhaving Wat willen wij bereiken Bedrijven (inrichtingen), initiatiefnemers van niet -inrichtinggebonden activiteiten en burgers voeren hun werkzaamheden en activiteiten zodanig uit, dat de milieudruk, hinder en veiligheid aan de daarvoor gestelde normen voldoen. Wat gaan wij daarvoor doen 1.

Alle bedrijven en activiteiten, waarvoor de provincie in de betreffende weten regelgeving is aangewezen als bevoegd gezag, zijn gecontroleerd op basis van het Handhavinguitvoeringsprogramma 2010. De mate van risico’s bij de inrichtingen en activiteiten bepaalt de frequentie en intensiteit van de handhaving.

2.

Daar waar de provincie overtredingen heeft geconstateerd, is het handhavinginstrumentarium gericht op het beëindigen van die overtredingen.

3.

De uitvoering van onze handhavingtaken vindt plaats conform landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria.

4.

Overtredingen bij inrichtingen en activiteiten, waarvoor wij het bevoegde gezag zijn, worden door ons alleen gedoogd als wij hiertoe schriftelijk hebben besloten.

5.

Alle bestuurlijke handhavingorganisaties in Fryslân voldoen blijvend aan de in de AMvB Besluit Omgevingsrecht genoemde kwaliteitscriteria. Daar waar nodig, is gebruik gemaakt van de instrumenten die de Wet milieubeheer biedt, één en ander conform de beleidsregel ‘Aanwijzingsbevoegdheden handhavingstructuur milieu’.

6.

Op het moment van inwerkingtreding van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, kunnen wij op adequate wijze een omgevingsvergunning verlenen en handhaven.

7.

Het provinciale handhavingsbeleid is actueel en geïmplementeerd.

8.

Ook buiten inrichtingen is sprake van integratie en afstemming van handhavingactiviteiten.

Toelichting In het kader van het cyclische handhavingproces worden jaarlijks in de Programmabegroting de beleidsmatige kaders voor het komende begrotingsjaar (de speerpunten en prioriteiten) opgenomen in een aparte paragraaf, hierover wordt dan in het provinciale jaarverslag gerapporteerd. Het uitvoerend deel, het ‘Handhavinguitvoeringprogramma’, wordt door ons vastgesteld en aan u ter kennisneming gezonden. Het cyclische handhavingproces geldt voor alle beleidsterreinen met betrekking tot de fysieke leefomgeving, waarop de provincie – direct of indirect – handhaaft. Het beleidsmatige kader voor het Handhavinguitvoeringsprogramma 2010 heeft een relatie met de volgende programma’s uit de Programmabegroting: Bestuur en Veiligheid, Verkeer en Vervoer, Water, Milieu, Landelijk Gebied en Ruimte. In 2010 zullen we de lijn van consequent en stringent handhaven onverminderd voortzetten. De prioriteiten bij de provinciale handhavingstaken liggen vooral bij het beperken van de veiligheids- en milieurisico’s. Op basis van een probleemanalyse zullen we onze kostbare handhavingtijd daar inzetten waar de meeste risico’s en/of gevaar voor calamiteiten zijn te verwachten. De bij de probleemanalyse gehanteerde risicoanalyse resulteert

Handhaving

0

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

in controlefrequenties per branche of activiteit (minimaal handhavingniveau). Wanneer bij voortgangbewaking blijkt dat de realisatie binnen een bepaalde branche of activiteit achterblijft bij de programmering wordt op bedrijfsniveau of per activiteit afgewogen of het actuele risicoprofiel aanleiding geeft tot herprioritering. Handhaving op het terrein van Ruimte richt zich meer op het behartigen van het belang van de provincie bij een goede omgevingskwaliteit van vooral het buitengebied. Naast de blijvende aandacht voor veiligheids- en milieurisico’s hebben we, op basis van de nota Provinciale handhaving in Fryslân en het Frysk Miljeuplan 2006-2009, voor 2009 drie gezamenlijke speerpunten benoemd, namelijk: 1.

De implementatie van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht.

2.

De actualisatie van de nota Provinciale handhaving in Fryslân, beleidsvisie en aanpak.

3.

Verdere integratie en afstemming van handhavingstaken die betrekking hebben op activiteiten buiten inrichtingen.

De gewenste resultaten met betrekking tot deze speerpunten zijn hiervoor beschreven. De speerpunten worden hieronder nader toegelicht. Een deel van deze speerpunten is reeds eerder opgepakt en werkt ook door in 2010. Over de voortgang hiervan zal worden gerapporteerd in ons handhavinguitvoeringsverslag. De ontwikkelingen over de uitvoeringspraktijk vergunningverlening en handhaving volgen elkaar in rap tempo op. Gezien hun impact is dit onderwerp als aanvullend speerpunt opgenomen. ad 1. In de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) worden tal van vergunningenstelsels op het gebied van de fysieke leefomgeving vervangen door één nieuwe: de omgevingsvergunning. Deze vereenvoudiging van de regelgeving vloeit voort uit het streven van het Kabinet Balkenende om het aantal regels te verminderen en de administratieve lasten voor het bedrijfsleven te verlichten. De oorspronkelijke planning was dat de Wabo op 1 januari 2008 in werking zou treden. De parlementaire behandeling van het wetsvoorstel Wabo vraagt meer tijd dan verwacht. Ook de realisatie van de landelijke ICTvoorziening voor de Wabo vergt meer tijd dan eerder voorzien. VROM richt zich nu op inwerkingtreding van de Wabo op 1 januari 2010. De discussie rond het advies van de commissie Mans geeft daarnaast nog veel onduidelijkheid over de manier waarop de Wabo straks door de provincies moet worden uitgevoerd. Het uitgangspunt van de Wabo was dat de provincie voor haar Wet milieubeheerinrichtingen, het bevoegde gezag (ook voor de handhaving) wordt voor een groot aantal taken, waarvoor de gemeenten en het waterschap nu nog het bevoegde gezag zijn. Deze taken hebben onder andere betrekking op bouwvergunningen, sloopvergunningen, kapvergunningen, gebruiksvergunningen en vergunningen voor indirecte lozingen. In dat geval willen wij hierbij gebruik maken van de bij deze organisaties al aanwezige kennis en ervaring. De uitvoering van deze taken zullen dan eerst daar worden gelaten waar die nu ook worden uitgevoerd. Ten behoeve hiervan zal dan een dienstverleningscontract met de externe partners (zowel op gebied van vergunningverlening als handhaving), worden opgesteld waarin kwaliteiteisen worden vastgelegd.

0

Paragraaf 9

In de discussie rond het advies van de commissies Mans en Oosting, wordt echter ook gesproken over overdracht van bevoegdheden van provincie naar gemeenten. Er moet dan wel sprake zijn van een verbeterde kwaliteit, waarbij gedacht wordt aan uitvoering in omgevingsdiensten. In het Besluit omgevingsrecht zal worden vastgelegd hoe de bevoegdheidsverdeling onder de Wabo er exact uit gaat zien. Op dit moment is er dus nog veel onduidelijkheid, wat het implementatietraject lastig maakt. Wanneer de Wabo op 1 januari 2010 in werking treedt moet onze organisatie op een doelmatige en efficiënte wijze een omgevingsvergunning kunnen verlenen en kunnen handhaven. Er moet dan probleemloos en klantgericht worden samengewerkt binnen de organisatie en met externe partners. We richten ons bij de implementatie in eerste instantie op de acties die in alle scenario’s nodig zijn. Wanneer er gedurende het implementatietraject meer duidelijkheid is over hoe de uitvoering van de Wabo er voor de provincie exact uit gaat zien, kunnen we dan de koers bijstellen. Met de komst van de Wabo worden ook de kwaliteitscriteria, die in het kader van de professionalisering van de handhaving zijn gesteld aan de milieuhandhaving, verbreed naar het gehele taakveld van de Wabo. Hiermee wordt de toezichthoudende rol van de provincie op dit gebied verbreed naar de fysieke leefomgeving. Ook hier zal bij de implementatie van de Wabo door ons de nodige inspanning moeten worden geleverd. ad . Zowel landelijk als binnen de provincie, is er een aantal ontwikkelingen dat het nodig maakt om de in 2001 opgestelde nota Provinciale handhaving in Fryslân te actualiseren. Daarbij dient na te worden gegaan of de algemene uitgangspunten moeten worden herzien. Dit betreft de volgende ontwikkelingen: •

actualisatie gedoogbeleid

•

wijziging van de handhavingsamenwerking in Fryslân

•

versterken toezichthoudende rol (2e lijns) in het kader van de professionalisering van de milieuhandhaving

•

wijzigingen Wet Bodembescherming

•

de komst van de Wat algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)

•

toename handhavingtaken op gebied groene wetgeving

•

de nieuwe Wro

•

resultaten commissie Alders en in het vervolg hierop de commissie Oosting (herijking en stroomlijning interbestuurlijk toezicht)

•

deregulering

In 2008 is gestart met de actualisatie op hoofdlijnen. De vakinhoudelijke invulling vindt in 2009 verder plaats. Uiteraard worden hierbij de consequenties van de ontwikkelingen rondom de uitvoeringspraktijk vergunningverlening en handhaving betrokken (Wabo/Mans c.a.). De integrale beleidsnotitie gaat vergezeld van een implementatieplan. In dit implementatieplan staan de concrete acties aangegeven, die door de betreffende vakinhoudelijke afdelingen worden uitgevoerd. Dit wordt gedaan om te bewerkstellingen dat het beleid wordt geborgd.

Handhaving

05

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

ad . Het integraal handhaven binnen inrichtingen wordt geregeld in de Wabo. Ook de regierol van de provincie (coördinatie van en het toezicht op de uitvoering van handhavingtaken door de andere bestuurlijke organisaties in Fryslân), heeft onder de Wabo betrekking op het gehele scala van de omgevingsvergunning. Hiermee krijgt het integreren en afstemmen van handhavingstaken binnen inrichtingen een wettelijke basis. Wij vinden het belangrijk dat ook buiten inrichtingen het integraal handhaven wordt gestimuleerd. Wij besteden hier zowel intern (tussen de verschillende beleidsvelden) als met de externe partners aandacht aan. Intern zullen we nagaan hoe we elkaars oog- en oorfunctie verder kunnen versterken, waar we samen op kunnen trekken, hoe de informatie-uitwisseling kan worden verbeterd, hoe we gebruik kunnen maken van elkaars voorzieningen etc.. Voor het bevorderen van integratie en samenwerking van de handhaving buiten inrichtingen met en tussen de andere handhavingpartners, zullen wij onze regierol inzetten (coördinatie van en toezicht op de doelmatige handhaving in Fryslân). Dit zal vooral lopen via het Fries handhavingsoverleg (FHO). In dit verband is een belangrijke rol weggelegd voor de Toezichtkringen Natuurhandhaving, die hun handhavingsterrein vooral buiten inrichtingen hebben. Mede door de komst van de Wabo krijgt het overleg een breder (en integraler) karakter. Aanvullend speerpunt: de ontwikkelingen in de uitvoeringspraktijk vergunningverlening en handhaving De uitvoeringspraktijk van vergunningverlening en handhaving is momenteel erg onderhevig aan ontwikkelingen. De rapporten Oosting (positionering interbestuurlijk toezicht), Lodders (provincie bij uitstek gebiedsregisseur voor ruimtelijke- economische ontwikkelingen en verantwoording aan PS ipv de Tweede Kamer), d’Hondt (de gemeente als eerste overheid voor de uitvoering van gedecentraliserende – mensgerichte - taken) en Mans (verplichte samenwerking in omgevingsdiensten) zijn essentieel voor de discussie en de visie voor het eindbeeld op de uitvoeringspraktijk. De opvattingen van de commissie Dekker (preventieve toets bouwbesluit overlaten aan de bouwpraktijk) in relatie tot de gemeentelijke taak zijn ook onderwerp van deze discussie. Verder kan worden genoemd de ontwikkelingen rondom de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht). Dit laatste betekent ook dat de toezichthoudende rol van de provincie (IBT) verbreed wordt tot de handhaving van de fysieke leefomgeving. Op 4 november 2008 is het Kabinetstandpunt m.b.t. het eindbeeld Wabo/Mans/Oosting bekend gemaakt. De Eerste Kamer heeft op 4 november jl., gelijktijdig met het aannemen van het wetsvoorstel Wabo, met algemene stemmen ingestemd met de ingediende motie m.b.t. het (niet) verplicht instellen van omgevingsdiensten. Het Kabinet wil langs een drietal sporen, de problemen met betrekking tot de uitvoeringspraktijk van vergunningverlening en handhaving – onvoldoende kwaliteit en de te fragmentarische handhaving – oplossen door: a)

het verbeteren van de kwaliteit;

b)

een robuuste uitvoeringsorganisatie;

c)

een duidelijke rolverdeling tussen rijk, provincie en gemeenten.

Het IPO en VNG zijn het eens over het verbeteren van de kwaliteit van het VROM domein, en gaan daarbij uit van het ontstaan van robuuste uitvoeringsorganisaties. Hierbij past ook de gefaseerde decentralisatie van taken, zoals de uitvoering van Wabo taken door de gemeente. Dit betekent onder anderen overdracht van een aantal provinciale taken naar de gemeente. Omdat de kwaliteit van de uitvoering voorop staat, blijven complexe bedrijven (BRZO

06

Paragraaf 9

en IPPC) voorlopig onder het bevoegde gezag van de provincie. Het interbestuurlijk toezicht gaat in deze visie over van het rijk naar de provincie. Het IPO, VNG en VROM trachten tot een gezamenlijk eindbeeld te komen. Hoe dit verder uitpakt is landelijk nog volop in ontwikkeling Het is de bedoeling dat de provincie de rol van procesbegeleider op zich neemt, het IBT gaat organiseren en de regierol van en naar de uitvoering vervult. Dit proces ontwikkelt zich gestaag. Samen met de Friese handhavingsorganisaties en onder regie van de provincie, worden de mogelijkheden gezamenlijk verkend, met als doel om in Fryslân te komen tot de meest passende uitvoeringsstructuur. Tegen het einde van 2009 zal hierover meer bekend zijn.

Handhaving

07

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

.10 paragraaf 10 – reserve Falcon 1 Inleiding In juni 2006 is de BV Houdstermaatschappij Falcon opgericht. De aandelen Nuon die de provincie Fryslân had, zijn ondergebracht bij Falcon en de provincie Fryslân is hiervan enig aandeelhouder. In juni 2009 is in een bijzondere algemene vergadering van aandeelhouders van NUON het besluit genomen om per 1 juli 2009 de aandelen NUON, na afsplitsing van het netwerkbedrijf Alliander, te verkopen aan Zweedse energiebedrijf Vattenfall. De initiële transactie behelst de verwerving door Vattenfall van 49% van de aandelen van Nuon, na afsplitsing van het netwerkbedrijf Alliander. Het netwerkbedrijf valt geheel buiten de transactie. De verwerving van de resterende 51% van de Nuon Energy aandelen zal in drie stappen plaatsvinden en wel als volgt: 15% in 2011, 15% in 2013 en de laatste 21% in 2015. U hebt de volgende aanvullende voorwaarden gesteld ten aanzien van de verkoopopbrengst van de aandelen. 1.

De opbrengst van de aandelen Nuon dient in een reserve te worden gestopt, waarvan de helft een waardevast karakter heeft.

2.

Uitgangspunten zijn: a. dat de hoofdsom van deze reserve, minus een maximale uitname van € 252 miljoen ten behoeve van onder andere de co-financiering RSP en voor het overige voor provinciale doelen die voldoen aan de zogenaamde FALCON-criteria, in tact wordt gehouden; b. dat de opcenten niet hoger zijn dan het landelijke gemiddelde.

3.

Jaarlijks komt een vast bedrag uit de reserve ten goede van de bestedingsruimte van de provincie, waarbij de criteria zoals door de Staten bepaald bij amendement op 19 maart 2008, van toepassing zijn.

4.

U hebt ons gevraagd regels op te stellen met betrekking tot de reserve en deze aan u voor te leggen.

5.

U hebt ons ook gevraagd regels op te stellen voor de aanwending van het financiële vermogen van de reserve en deze aan u voor te leggen en vervolgens met renderende aanwendingen te komen.

2 Huidige stand van zaken Op 1 juli 2009 heeft de BV Houdstermaatschappij Falcon ruim € 566 miljoen ontvangen voor de verkoop van 49% van de aandelen NUON aan Vattenfall. De Wet financiering decentrale overheden (Wet fido) verbiedt decentrale overheden te bankieren. Het is niet toegestaan om aan de ene kant geld te lenen – bijvoorbeeld in de vorm van kasgeldleningen – en aan de andere kant vermogen te beheren. Van de ontvangen € 566 miljoen is daarom € 66 miljoen ingezet om in de liquiditeitsbehoefte van de provincie te voorzien. Het beheer van het resterende vermogen is tijdelijk ondergebracht bij 2 vermogensbeheerders. BNG Capital Management en Robeco beheren ieder € 250 miljoen. De tijdelijkheid zit hem in het feit dat het vermogensbeheer formeel Europees moet worden aanbesteed. Een dergelijk traject vergt veel voorbereiding. Om vanaf het moment dat de gelden worden ontvangen een goed rendement te kunnen realiseren, is gekozen voor een tijdelijke constructie. Inmiddels hebben wij de procedure voor een Europese aanbesteding van het vermogensbeheer in gang gezet. Overigens gaan wij in deze begroting uit van een gemiddeld rendement op dit vermogen van 3,5%.

08

Paragraaf 10

De verkoop van de aandelen NUON levert € 1.252 miljoen op. Dit bedrag wordt door de houdstermaatschappij in een reserve FALCON verantwoord. Maximaal € 252 miljoen zal onder andere voor de co-financiering RSP en voor het overige voor provinciale doelen die voldoen aan de zogenaamde FALCON-criteria worden ingezet. De reserve FALCON bedraagt dan nog € 1 miljard. Hiervan zal de helft een waardevast karakter hebben. Overigens zullen wij u in het najaar een voorstel doen om tot opheffing van de BV FALCON te komen. Het vermogensbeheer zal dan niet meer via de houdstermaatschappij verlopen maar rechtstreeks via de provincie Fryslân en het geld c.q. een equivalent hiervan in de vorm van beleggingen staat dan ook niet meer bij de houdstermaatschappij maar eveneens bij de provincie.

3 Criteria Falconmiddelen Op 19 maart 2008 heeft u ingestemd met de criteria voor de inzet van FALCON-middelen, deze zijn als volgt: Algemeen •

Waar lange termijneffecten (structurele/duurzame effecten) voor de Friese samenleving (sociaal, cultureel, ecologisch, economisch) worden bereikt, die voor meerdere generaties merkbaar zijn.

•

Waar rol en financiële inzet van de provincie een aantoonbare structuurversterking als gevolg heeft.

•

Waar voor de Friese bevolking zichtbare en/ of merkbare projecten kunnen worden gerealiseerd die “er toe doen”.

•

Waar forse extra financiële inspanningen nodig zijn om koersversterkende ambities en projecten te realiseren

•

Waar forse financiële bijdragen van rijk en/of particuliere investeerders worden uitgelokt

En niet voor: •

Het dichten van gaten in de begroting, bijvoorbeeld veroorzaakt door opgelegde bezuinigingen

•

Instandhoudingsubsidies voor externe organisaties

•

De interne huishouding van de provincie, inclusief de huisvesting

•

Voorstellen met structurele financiële consequenties

Bij de Statenbehandeling van 19 maart 2008 is het volgende amendement ingediend en overgenomen door het college: 1.

Het dividend en de inzet uit Falcon in een apart zichtbare constructie vorm te geven (hierna te noemen ‘het fonds’).

2.

In te stemmen met de criteria voor de besteding van de Falconleningen, waarbij de criteria genoemd in het voorstel uiterlijk met ingang van 1 januari 2010 ook van toepassing zijn op het dividend.

3.

Als uitzondering op dictum 2 het criterium van maximaal 1/3 provinciale cofinanciering alleen te laten gelden bij inzet van de Falconleningen.

4.

Een jaarlijkse maximale opname uit dit fonds vast te stellen bij de behandeling van kaderbrief/begroting.

5.

Voorstellen die worden gedekt uit dit fonds apart ter besluitvorming voor te leggen aan Provinciale Staten.

6.

Aan de in het voorstel genoemde criteria toe te voegen dat:

Reserve Falcon

09

Begroting 2010

a.

Fryslân:

iepen en eigen

alleen incidentele uitgaven uit dit fonds gedekt kunnen worden:

b.

–incidentele- koersversterkende elementen betaald kunnen worden uit het dividendgedeelte van het fonds:

c.

er een zeker evenwicht moet zijn tussen de thema’s minsken, wurk en omjouwing

7.

De voorgenomen en gerealiseerde besteding van het NUON-dividend en de FALCON-middelen apart zichtbaar te maken in kaderbrief, begroting en jaarverslag:

8.

Gedeputeerde Staten op te dragen in het fonds te komen tot de waarderealisatie aandelen NUON als de aandelen verkocht zijn.

4 Inzet Falconmiddelen In onderstaande tabel is zichtbaar gemaakt welke middelen in de Begroting 2010 worden ingezet en een relatie hebben met de NUON-aandelen. Bedragen x € 1.000 Dividend Alliander Rendement FALCON

010

011

01

01

totaal

8.690

8.690

8.690

8.690

34.760

20.325

16.319

16.319

16.319

69.282

Indexering waardevast vermogen

-3.749

-3.806

-4.970

-5.046

-17.571

Kapitaalvergoeding FALCON

13.000

13.000

9.000

9.000

44.000

Inzet vermogen FALCON (RSP/REP) totaal

2.435

3.547

5.784

5.872

17.638

0.701

7.750

.8

.85

18.109

Dividend Alliander heeft betrekking op het dividend van het netwerkbedrijf. De aandelen van het netwerkbedrijf zijn niet overgedragen aan Vattenfall. Rendement FALCON betreft de verwachte opbrengst van de beleggingen in de periode 2010-2013. Omdat de helft van het vermogen een waardevast karakter heeft, is dit vermogen geïndexeerd. Hiermee is in de periode 2010-2013 ruim € 17,5 miljoen gemoeid. De kapitaalvergoeding FALCON wordt ontvangen voor dat deel van de aandelen dat nog niet is overgedragen aan Vattenfall. De vergoeding wordt kleiner naarmate een groter deel van de aandelen is overgedragen. Ten behoeve van de dekking van RSP/REP-projecten wordt een beroep gedaan op de reserve FALCON.

10

Paragraaf 10

.11 paragraaf 11 – programmamanagement 'In het coalitieakoord 2007-2011 heeft het bestuur van de provincie Fryslân de koersaccenten uit het koersdocument “Fryslân Iepen en Eigen” verder uitgewerkt in een ambitieus beleidsprogramma dat moet leiden tot een duurzaam, sociaal, economisch sterk, iepen en eigen Fryslân. Deze ambitie heeft gestalte gekregen in de termijnagenda. Een van de belangrijkste dragers om die ambitie te realiseren is een krachtige organisatorische doorontwikkeling waardoor een verbeterslag wordt gemaakt in de integrale uitvoering van de belangrijkste accenten uit het coalitieakkoord. Door meer inhoudelijke focus aan te brengen en dit te combineren met een slagvaardige uitvoering worden de kernpunten zichtbaarder gemaakt. Hiermee worden Provinciale Staten van Fryslân beter bediend, doordat meer inzicht en focus wordt aangebracht in de uitvoering van deze strategische, complexe en vernieuwende opgaven. Een succesvolle uitvoering is hierbij afhankelijk van de samenwerking met externe partijen. Dergelijke belangrijke opgaven zijn overigens niet nieuw voor ons. Het Friese Merenproject en het Investeringsbudget Landelijk Gebied zijn strategische voorbeelden van een scala aan samenhangende projecten die over meerdere bestuursperiodes worden uitgevoerd. Wij hebben geconstateerd dat een sterkere positionering en besturing bevorderlijk is voor de zichtbaarheid en uitvoering van deze en andere unieke strategische opgaven en gebaat zijn bij een programmatische en/of projectmatige manier van werken. De realisatie van het ambitieuze coalitieakkoord vraagt om een slagvaardige en professionele organisatievorm. Het verbinden en samenwerken met interne en externe partijen binnen en over de eigen organisatiegrenzen is hierbij voorwaardelijk voor een succesvol resultaat.' In 2010 zijn de volgende programma’s actief met daarbij de totale provinciale1 programmamiddelen: nr

voorstellen Kadernota

s/t

010

011

01

01

totaal

Bedragen x € 1.000 1 Regio Specifiek Pakket

T

- Infrastructuur (beleidprogramma 2)

T

257

859

1.474

2.121

4.711

- Openbaar Vervoer (beleidsprogramma 2)

T

2.435

2.472

2.510

2.548

9.965

0

1.075

3.274

3.324

7.673

5.325

4.338

5.550

4.413

19.626

- Ruimtelijk economisch programma (bel.progr. 6)T 2 Duurzame energie (beleidsprogramma 6)

T

3 Innovatieve Agro-Sector (beleidsprogramma 5)

T

75

75

0

0

150

4 Friese Meren (beleidsprogramma 6)

T

4.000

4.000

8.100

12.100

28.200

5 Elfsteden en wadden (beleidsprogramma 6)

T

2.015

2.380

2.507

1.757

8.659

6 Kulturele Haadstêd 2018 (beleidsprogramma 8) T

1.200

1.200

1.200

1.200

4.800

7 Provinciaal Meerjarenplan (beleidsprogramma 5) T

10.625

10.625

10.625

10.625

42.500

T

2.600

1.800

1.400

2.100

7.900

9 Talinten fan jonge minsken (beleidsprogramma 7)T

1.350

1.300

825

0

3.475

450

450

450

450

1.800

0.

0.57

7.915

0.68

19.59

8 Ruimtelijke kwaliteit (beleidsprogramma 9)

10 Vermarkting Fryslân (beleidsprogramma 6) totalen

In

T

bovenstaande tabel is per programma aangegeven bij welke beleidsprogramma/thema de inhoudelijke toelich-

ting in deze begroting is opgenomen. Hieronder volgt een globale weergave van de programma’s. 1 Het gaat hier om de provinciale bijdrage, de totale programmakosten kunnen (veel) hoger zijn alwaar andere dekkingsbronnen tegenover staan (bijvoorbeeld rijksbijdragen, gelden van marktpartijen etc)

Programmamanagement

11

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

1 Regiospecifiek Pakket (RSP) Op 23 juni 2008 is het convenant Regiospecifiek Pakket tussen het Rijk en de Regio afgesloten. Met deze afspraak over het RSP staan wij voor een omvangrijk en ambitieus investeringsprogramma, dat moet leiden tot een wezenlijke verbetering van de bereikbaarheid en tot een impuls voor de economische ontwikkeling. Gezien de omvang van het pakket is de uitvoeringsperiode beperkt. Het totale pakket moet zijn gerealiseerd in de periode tot 2020. 1a. rsp -> infrastructuur De komende jaren zullen diverse grote infrastructurele projecten tot uitvoering worden gebracht. Waaronder; A7 knooppunt Joure, Spoorlijn Heerenveen – Groningen, Traverse Harlingen, Bereikbaarheid Leeuwarden (Drachstercomplex, Westelijk invalsweg). Een totale investering van circa €900 miljoen is hiermee gemoeid. 1b rsp -> ruimtelijk economisch programma (rep) Hoofdsdoelstelling van het REP is het versterken van kansrijke sectoren en de ruimtelijke economische structuur van Noord-Nederland. In Fryslân verwachten we met het REP bij te dragen aan de realisatie van een klein aantal grote structuurversterkende programma’s en projecten zoals Heerenveen Stad van Sport, Kulturele Haadstêd, Afsluitdijk, Fryslân University Campus en Fryslân fossielvrij. Vanuit het REP zal in totaal in Fryslân ruim € 200 miljoen worden geïnvesteerd.

2 Duurzame energie Met de Friese inzet op duurzame energie bereiken we de volgende doelen: - Een beter leefmilieu: beperking van restemissies, hogere efficiency, schonere energiedragers; - Lagere woon- en transportlasten voor burgers en bedrijven; - Meer economische vernieuwing: nieuwe bedrijfsactiviteiten komen tot ontwikkeling, aansluitend bij comparatieve voordelen van Noord-Nederland; - Een duurzamer imago: Fryslân komt bekend te staan als koploperregio in Europa op gebied van duurzaamheid; dit is een essentiële vestigingsplaatsfactor voor ondernemers en nieuw talent en genereert extra bezoekersstromen; - Meer leveringszekerheid: vermindering van de afhankelijkheid van fossiele bronnen uit (mogelijk) instabiele gebieden, met grotere leveringszekerheid voor burgers en bedrijven; - Een betere ruimtelijke kwaliteit: het bevorderen van energiebesparing vanuit onze verantwoordelijkheid in de ruimtelijke ordening en het beschouwen van energieprojecten als een kwalitatieve ontwerpopgave; - Een sterkere voorbeeldfunctie: als “launching customer” vervullen wij als provincie een voorbeeldfunctie voor de gehele Friese samenleving.

3 Innovatieve Agro-Sector Doel van het programma Innovatieve Agro-Sector is het realiseren van een landbouw en bedrijvigheid daar om heen die duurzaam is in de zin van duurzaam renderend maar ook duurzaam in de zin van schoon en zuinig produceren. Kennis en innovatie zijn daarvoor de sleutelfactoren, kennis moet een belangrijk product van de

1

Paragraaf 11

agro-sector worden. Voor de subsidiëring van kennis- en innovatieprojecten zijn diverse bronnen beschikbaar. Voor aanjagen, ontwikkelen en uitrollen van projecten is voor € 150.000 per jaar aan extra formatie nodig.

4 Friese Meren Het Friese merenproject is in 2000 gestart om een strategische bijdrage te leveren aan de economische ontwikkeling van de Friese watersportsector. In alle opzichten wordt een kwaliteitsverbetering van het merengebied in Fryslân gerealiseerd, waarbij het water, het open landschap en de natuur van Fryslân als kernwaarden duurzaam zijn versterkt. Het hoofddoel is een versterking van de marktpositie van de watersportsector in Fryslân. Vanaf de start van het Friese Merenproject zijn tot nu toe goede resultaten geboekt. De toeristische infrastructuur is aanzienlijk verbeterd. Het aantal banen in de Friese watersportsector is in de periode 2000-2007 met 14% gegroeid. De samenwerking tussen de overheden, de promotieorganisatie Fryslân Marketing en de ondernemers in de sector is versterkt. Het Friese Merenproject heeft een bijdrage geleverd aan het positieve imago van Fryslân.

5 Elfsteden en Wadden De beliednotysje ‘Fryslân toeristyske topattraksje’ is yn it koalysjeakkoart opnommen en yn febrewaris 2007 troch PS fêststeld. De earste oansetten foar útfiering fan dit programma hawwe yn 2007 en 2008 beskieden en fragmintarysk west. Ek ûntbruts noch de regy foar in mienskiplike oanpak. Soks kin en wolle wy oars. Ek yn gearhing mei it realisearjen fan ús oare ambysjes lykas de programma’s Fryske Marren, Fryslân Kulturele Haadstêd 2018 en Vermarkting Fryslân is it realisearjen fan dit programma essinsjeel. Fryslân hat in grut tal kearnkwaliteiten dy’t de potinsje hawwe om ús provinsje útgroeie te litten ta ien fan de toeristyske topgebieten yn Noardwest-Europa. Mei it Fryske Waadgebiet, de Fryske alve stêden en de wettersportmooglikheden hat Fryslân in tal unike sterke punten (USP’s) fan (ynter)nasjonale betsjutting. It programma beflapt it folgjende pakket oan ynpannings: -

Yn ‘e mande mei partners kânsrike konsepten ûntwikkelje foar de programma-ûnderdielen en it totale programma.

-

Gearhing fan projekten befoarderje.

-

Netwurken, útwikseljen fan kennis en gearwurkjen fan partners (ûndernimmers, kennisynstellings en oerheden) stimulearje.

-

Projekten en projektklusters mei ynset fan ekstra personiel en stimulearringssubsydzjes oanjeie en ferrykje. It giet om in ferskaat oan projekten, lykas minwaarakkomodaasjes, eveneminten, ferbliuwsakkomodaasjes, arranzjeminten, ensfh.

-

De Fryske alvestêden foardrage foar de UNESCO werelderfgoedstatus.

-

Yn ‘e mande mei it bedriuwslibben de ynset en it budzjet foar marketing en promoasje ferheegje .

-

Regissearje proses toeristyke organisaasjestruktuer.

Foar it heljen fan de doelstellingen is de ynset fan júst dizze folsleine kombinaasje fan ynspannings wêzenlik.

Programmamanagement

1

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

6 Kulturele Haadstêd 2018 Kandidaatstelling van Fryslân als European Capital of Culture in 2018 Fryslân cultureel hart voor Europa’s regio’s De kandidaatstelling van Fryslân als Cultural Capital of Europe 2018 biedt ons de kans de provincie te profileren als een dynamische creatieve regio die midden in Europa staat. Onze horizon reikt in eerste instantie tot december 2011. December 2011 presenteert Fryslân zich internationaal als kandidaat-culturele hoofdstad van Europa. Wat gaan we daarvoor doen in 2010? 1. Culturele Karavaan (werktitel) Uitgangspunt is dat de ambitie Fryslân European Capital of Culture van ons allemaal is. We starten in 2010 met een cultuurparticipatiestrategie, waarin we met alle geledingen van de bevolking op zoek gaan naar “de ziel van Fryslân”, naar onze kracht en onze rijkgeschakeerde culturele identiteit. 2. Europese focus Stap twee is dan het opengooien van de vensters. Wanneer we ons bewust worden van onze (culturele) kracht zijn we in staat ons zelfbewust te presenteren in Europa. Zo zullen we in februari 2010 Fryslân presenteren als “candidate Cultural Capital of Europe 2018” tijdens de SNN conferentie in Brussel; 3. Uitvoering projecten a. realisatie “PIER”: de logistieke plek voor festivals en evenementen in Fryslân; b. het ontwikkelen van een provinciale festivalstrategie, waarmee Fryslân zich internationaal kan profileren. We versterken onze internationale netwerken, zoals met de andere meertalige regio's in Europa; c. realisatie van cultureel Fryslân in het World Wide Web, de virtuele presentatie van kunst en cultuur in Fryslân. In het najaar van 2009 schrijven we een prijsvraag uit voor het ontwerp van deze virtuele presentatie van Fryslân.

7 Provinciaal Meerjarenplan (PMjP) De uitvoering van het beleid over landbouw, landschap en natuur wordt gecombineerd in grote, integrale projecten zoals landinrichting projecten en gebiedgerichte projecten. De provincie is hier regievoerder, en legt de uitvoering veelal bij Dienst Landelijk Gebied. De bijbehorende prestaties zijn ha landbouwstructuurverbetering, ha EHS. Integrale projecten betekent dat zoveel mogelijk ander beleid mee gerealiseerd wordt: Recreatie en Toerisme, Cultuurhistorie, Zorg en Welzijn etc. Afhankelijk van de situatie kunnen dus ook andere prestaties gerealiseerd worden: km fiets- of wandelpad, km natuurvriendelijke oevers, km verbeterde vaarweg etc. Vanwege de integraliteit is de uitvoering van grote delen van het beleid m.b.t. Landbouw, Natuur, Milieukwaliteit,

1

Paragraaf 11

Recreatie en Toerisme, Plattelandsbeleid, Zorg en Welzijn samengenomen in het provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied, Ympuls foar het Fryske plattelân. De financiële stimuleringsmiddelen die voorheen bij de verschillende beleidsterreinen lagen, en versnipperd als subsidie werden uitgekeerd met risico elkaar tegen te werken, zijn nu samengevoegd in het Fryske Ynvestearringsbudzjet foar it Lânlik Gebiet, FYLG. Samen met het rijksgeld (ILG) en Europees geld (POP en Leader) kan zo een flinke slag gemaakt worden in het aanzien en de leefbaarheid van het landelijk gebied. Met deze constructie is het ook mogelijk geworden projecten voortkomend uit de gebieden zelf te subsidiëren. Voortbouwend op de structuur van de zes Plattelandsgebieden worden de mensen in het landelijk gebied ondersteund bij het indienen van goede projecten, die voor financiering door Europa, Rijk en/of provincie in aanmerking komen. Het kan daarbij gaan om dorpshuizen, dorpskernen, historische gebouwen of landschappelijk groen, versterking van landschapskenmerken (nationaal landschap), een innovatief idee dat de werkgelegenheid bevordert of voorzieningen die de leefbaarheid verbeteren.

8 Ruimtelijke Kwaliteit In oktober 2007 is de Uitvoeringsagenda Streekplan 2007-2010 vastgesteld. Een van de 3 speerpunten van de uitvoeringsagenda is het Programma Ruimtelijk Kwaliteit. Het doel van het programma is Fryslân zichtbaar mooier te maken: ‘Fryslân de mooiste provincie van Nederland’. Uitgangspunt is dat bij nieuwe ontwikkelingen bewust om moet worden gegaan met bestaande waarden en kwaliteiten. Dit betekent behoud, maar ook ontwikkeling en versterking van die waarden en kwaliteiten en het toevoegen van nieuwe waarden en kwaliteiten. De ambitie van het programma is om, samen met anderen, te werken aan een mooier en duurzamer Fryslân, waarin de provincie ontwikkelingen als kans ziet om het karakter en de identiteit van het Friese landschap en de dorpen en steden sterker te maken. Verschillende instrumenten en projecten zijn inmiddels ontwikkeld om de bewustwording te vergroten en meer expertise op dit terrein in te kunnen zetten (Atelier Fryslân, provinciaal ruimtelijk kwaliteitsteam). Zowel door de provincie als door externe partijen worden tal van projecten uitgevoerd die bijdragen aan het programmadoel.

9 Talinten fan jonge minsken De transitie naar een kennisintensieve informatiesamenleving wordt in Fryslân voortvarend opgepakt middels het versterken van kansrijke economische clusters, te weten: (duurzame) energie, water(technologie), sensortechnologie, agribusiness/groene life sciences, toerisme en life sciences (livalbility). Hiervoor is de inzet van mensen met de juiste kennis en vaardigheden, alsmede een communicatief sterke instelling essentieel. Jonge mensen met een kwalitatief goede en voltooide opleiding, zowel op MBO- , HBO- als WO-niveau, zijn nodig voor het realiseren van de Fryske ambities. Het programma Talinten is een uitnodiging aan alle jongeren in Fryslân om het beste uit zichzelf te halen, binnen de mogelijkheden die een ieder heeft. Zo wordt de participatiegraad van en de mate waarin Fries jongeren betekenis-

Programmamanagement

15

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

vol kunnen bijdragen aan de verder te ontwikkelen kenniseconomie in onze provincie vergroot. De opbrengst van het programma bestaat uit meer dynamiek en gerichter aansluiten van de jongere doelgroep op de arbeidsmarkt, naast nieuwe kleinschalige bedrijvigheid van/voor jonge starters. Kortom, een initiatiefrijk elan voor Fryslân, ook op langere termijn.

10 Vermarkting Fryslân In het Coalitieakkoord wordt prominent gesproken over “Fryslân as sterk merk”. Dit programma geeft hier invulling aan. Met het programma Vermarkting willen we er voor zorgen dat de kwaliteiten van Fryslân niet alleen worden gezien maar ook economisch en maatschappelijk maximaal worden benut. Hiervoor is een integrale en actieve profilering nodig. Het jaar 2009 wordt benut om tot een gezamenlijke strategie van het programma te komen, samen met andere betrokkenen binnen de regio. Op basis daarvan worden in 2010 gerichte voorstellen gedaan om de vermarkting van Fryslân effectiever te maken. Programma Vermarkting heeft een strategie ontwikkeld die we in willen zetten om de reputatie van de provincie op een aantal terreinen actief te verbeteren. Niet op het gebied van toerisme, die taak wordt reeds met succes vervuld door Fryslân Marketing. Wel op bijvoorbeeld de gebieden duurzaamheid, jonge mensen, cultuur (culturele hoofdstad), water en economie; speerpunten van ons provinciaal beleid, gebieden waar we stevige doelstellingen voor hebben geformuleerd in het coalitieakkoord. In de media worden veelal de meer traditionele typisch Friese activiteiten belicht. Een goede reputatie op andere gebieden is belangrijk voor het realiseren van onze doelstellingen. Een goede reputatie bouwen we allereerst op door heel goed te zijn in wat we doen. Mensen zijn geïnteresseerd in succesverhalen, mensen onthouden wie succes heeft en succes trekt mensen aan. Om onze doelen te bereiken is van belang dat Friese burgers en bedrijven zich verbonden voelen met de speerpunten en zich eraan committeren. Het programma Vermarkting verbindt speerpunten met elkaar en enthousiasmeert, activeert en mobiliseert externen. Daarbij doen we een beroep op Friese kwaliteiten zoals authenticiteit, eigenzinnigheid en de waardering van de eigen zelfstandigheid. Het college presenteert op 7 oktober haar plannen voor de Vermarkting van Fryslân aan PS. Dan lichten we toe hoe het programma Vermarkting de speerpunten van de provincie actief wil ondersteunen en hoe we op een efficiënte wijze (minimum aan kosten) voor een effectieve en eenduidige mediabenadering zorgen. Dan ontstaat er synergie tussen de marketingcommunicatie activiteiten bij alle speerpunten, waarmee een cruciale bijdrage geleverd wordt aan de samenhang en het succes van de speerpunten. Zo zorgen we dat wat nu en straks bijzonder en interessant is in Fryslân, ook bekendheid krijgt buiten Fryslân.

16

Paragraaf 11

Financiële Begroting

Financiële begroting

17

Begroting 2010

18


Fryslân:

iepen en eigen

. Financiële begroting .1 introductie op de financiële begroting In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is bepaald, dat de financiële begroting bestaat uit het overzicht van baten en lasten en een uiteenzetting van de financiële positie met de daarbij behorende toelichtingen. Het overzicht van baten en lasten is het onderdeel waarin is aangegeven tot welke bedragen u ons college autoriseert door het vaststellen van de begroting. De uiteenzetting van de financiële positie bevat een raming voor het begrotingsjaar en de drie daarop volgende jaren van de financiële gevolgen van het bestaande en het nieuwe beleid dat in de beleidsprogramma’s is opgenomen. De uiteenzetting van de financiële positie bestaat verder uit de volgende overzichten: a. aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen b. overzicht van investeringen met een economisch nut en investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut c. financiering d. stand en verloop van de reserves en voorzieningen e. de gronden waarop de ramingen zijn gebaseerd. In hoofdstuk 4 van de Kadernota 2010 hebben wij informatie gegeven over de ontwikkeling van de baten en lasten en de gevolgen daarvan op de vrij aanwendbare reserve. Ook het FALCON-fonds brachten wij in beeld. In hoofdstuk 3.2 van deze begroting hebben wij dit geactualiseerd. Wij sluiten daarbij ook aan op wat wij u al meldden bij de 1e Bestuursrapportage 2009. Hoofdstuk 3.3 bevat het overzicht van baten en lasten op basis waarvan u ons college autoriseert door het vaststellen van de begroting. Er zijn twee overzichten opgenomen; het eerste overzicht betreft de exploitatie, het tweede overzicht betreft de nieuwe investeringen. In hoofdstuk 3.4 volgt een weergave van de financiële positie. In de bijlagen treft u aanvullende informatie aan: Bijlage 1 Opgeleverde en onderhanden investeringen Bijlage 2 Overzicht van structurele en tijdelijke budgetten Bijlage 3 Overzicht van tijdelijke en structurele budgetten, conform defInitie BZK Bijlage 4 Verloop van de vaste activa Bijlage 5 Verloop van de reserves en voorzieningen Bijlage 6 Raming van het EMU-saldo Bijlage 7 Aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen Bijlage 8 Grondslagen waarop de ramingen in deze begroting zijn gebaseerd

Introductie op de Financiële begroting

19

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

. Ontwikkeling van baten, lasten en vrij aanwendbare reserve In hoofdstuk 4 van de Kadernota 2010 hebben wij informatie gegeven over de ontwikkeling van de baten en lasten en de gevolgen daarvan op de vrij aanwendbare reserve. Ook de FALCON-reserve brachten wij in beeld. Dit was de eerste keer dat wij het financieel kader op deze manier presenteerde. Bij de Kadernota was de opzet om vanuit de ontwikkeling van de baten en lasten te komen tot een saldo welke beschikbaar is voor nieuw beleid. Bij de Begroting zijn wij echter gehouden aan de BBV en worden de nieuwe beleidsvoorstellen in de begrotingscijfers verwerkt bij met name de onderdelen subsidies en goederen en diensten. Een ander verschil tussen de Kadernota en Begroting is de wijze waarop het NUON-vermogen en de daaraan verwante onderdelen in de cijfers zijn opgenomen. Naast de meer administratieve verschillen tussen de presentatie van de Kadernota en de Begroting zijn een aantal posten daadwerkelijk anders begroot. Het betreft hier met name de volgende onderdelen: Bij de baten het provinciefonds (+ € 12 miljoen), de opcenten (- € 4,8 miljoen), het dividend Alliander (- € 31 miljoen), het rendement op vermogen (- € 3,4 miljoen) en de interne rente (- € 34 miljoen). Bij de lasten de rente (+ € 17 miljoen) en de kapitaallasten (- € 56 miljoen). Onderstaand is per onderdeel een nadere toelichting gegeven.

Ontwikkeling van de baten De ontwikkeling van de baten voor de periode 2009-2013 is als volgt: Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

518.905

433.596

405.517

382.119

370.900

Begroting

543.426

473.769

415.083

384.241

372.378

verschil

.51

0.17

9.566

.1

1.78

De afname van de baten in de jaren heeft betrekking op de tijdelijke budgetten. Deze tijdelijke budgetten worden (grotendeels) gedekt door te beschikken over de reserves kasritme. De verschillen tussen de kadernota en de begroting worden hierna bij de verschillende onderdelen toegelicht.

Provinciefonds baten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

99.889

100.763

102.789

106.363

108.082

Begroting

105.753

106.332

106.042

106.068

106.068

5.86

5.569

.5

-95

-.01

verschil

In de junicirculaire 2009 van het provinciefonds zijn de afspraken verwerkt die het Rijk, de gemeenten, de provincies en de waterschappen in april 2009, naar aanleiding van het bestuurlijke overleg financiële verhoudingen van 1 april 2009, hebben gemaakt. Deze afspraken betreffen de gevolgen van de huidige economische situatie en het Aanvullend Bestuursakkoord (het door de coalitiepartijen gesloten akkoord van april 2009) voor de financiële verhouding. Een en ander betekent dat de accressen tot en met 2011 zijn vastgelegd en geen behoedzaamheidsreserve is ingehouden op het provinciefonds. De werking van deze reserve is voorlopig buiten werking gesteld. In 2012 kan deze weer worden ingevoerd, tenzij de te houden evaluatie anders uitwijst.

0


Ten opzichte van de Kadernota 2010 betekent dit een hogere uitkering uit het provinciefonds in 2009, 2010 en 2011 en een lagere uitkering vanaf 2012. Herijking financiële verhouding tussen Rijk en provincies Op 19 maart heeft de Raad voor de Financiële Verhoudingen zijn advies “Naar een herijking van de financiële verhouding tussen Rijk en provincies” uitgebracht. In zijn advies constateert de Raad dat provincies in staat blijken te zijn om van hun takenpakket uit eigen middelen € 597 miljoen meer te bekostigen dan tot nu toe bij de bepaling van de algemene uitkering uit het provinciefonds wordt verondersteld. Het kabinet acht het verantwoord om mede op basis van dit advies het provinciefonds met ingang van 2011 structureel met € 300 miljoen te verlagen. Om de met ingang van 2011 lagere uitkering van het provinciefonds op te kunnen vangen, is de werkgroep toekomstige taken ingesteld. Deze werkgroep zal invulling gaan geven aan de bezuinigingen die door de herijking van het provinciefonds op ons afkomen. Mede daarom hebben wij in onderstaande cijfers de lagere algemene uitkering uit het provinciefonds niet verwerkt. De lagere uitkering wordt (vanaf 2011) één op één gekoppeld aan de resultaten van de werkgroep toekomstige taken.

Opcenten baten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

53.213

54.626

56.156

59.183

61.261

Begroting

53.213

54.127

54.992

57.852

59.432

0

- 99

-1.16

-1.1

-1.89

verschil

Het verschil in deze tabel betreft de herprioritering waaraan binnen programma 2 Verkeer en vervoer invulling gegeven moet worden. Het bedrag van de herprioritering loopt na 2013 nog op, zoals blijkt uit het volgende overzicht. Jaar ( x € 1.000)

01

015

016

017

018

019

00

Kadernota

62.858

65.502

66.998

69.493

71.039

72.103

73.218

Begroting

60.363

61.295

62.226

63.157

64.138

65.136

66.134

verschil

-.95

-.07

-.77

-6.6

-6.901

-6.967

-7.08

Voor de berekening van de opcenten gaan wij normaliter uit van de groei van het wagenpark in het voorafgaande jaar. In 2008 is de groei van het wagenpark 2,1% ten opzichte van 2007. Gezien de ontwikkelingen rondom de economische crisis hebben wij deze lijn niet doorgetrokken in de Kadernota 2010 en zijn we uitgegaan van 0% groei. Dit is ongewijzigd in deze begroting opgenomen. Voor de dekking van de RSP -infraprojecten was in de Kadernota 2010 het voorstel opgenomen om de opcenten met in totaal 10 punten te verhogen in de periode 2010-2017. U hebt hiervan aangegeven, dat dekking van de RSP infraprojecten gevonden moet worden door een herprioritering binnen programma 2 Verkeer en vervoer. Bij de Kadernota 2011 zal hier nader op worden teruggekomen. Voor 2010 zal incidentele dekking gevonden worden binnen programma 2 verkeer en vervoer.

Baten, lasten en vrij aanwendbare reserve

1

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

U hebt aangegeven, dat de opcenten in Fryslân niet boven het landelijk gemiddelde mogen uitstijgen. Het landelijke gemiddelde ligt in 2009 op 77,6 punten. Wij zitten in 2009 net boven dat gemiddelde. De gemiddelde opcenten per huishouden zitten nagenoeg op het landelijk gemiddelde. De gemiddelde opbrengst opcenten per voertuig bedraagt landelijk ongeveer € 130. Het gemiddelde in onze provincie ligt rond de € 124.

Opcenten

Opcenten t.o.v. gemiddelde 100 90 80 70 60 50 40 30 20

Opcenten

10

Gemiddelde opcenten

Limburg:

Noord-Brabant:

Zeeland:

Zuid-Holland:

Noord-Holland:

Utrecht:

Gelderland:

Flevoland:

Overijssel:

Drenthe:

Fryslân:

Groningen:

0

Provincie

De afspraken inzake opcenten zoals die in de Begroting 2009 zijn opgenomen hebben wij in deze begroting verwerkt . Dit betekent voortzetting van de indexering en verhoging met 4 punten in 2012 ten behoeve van de Centrale As. Met het vaststellen van de Begroting 2010 neemt u nog geen formeel besluit over de hoogte van de opcenten na 2010. Wij doen u nu alleen een voorstel voor de jaarschijf 2010 welke zich beperkt tot de reeds eerder met u afgesproken jaarlijkse indexering van de opcenten. Opcenten in punten Jaar

009

010

011

01

01

Kadernota Basis

78,8

80,4

82,7

85,0

90,3

Indexering

1,6

1,3

1,3

1,3

1,4

Centrale As

0,0

0,0

0,0

4,0

0,0

RSP Infrastructuur

0,0

1,0

1,0

0,0

1,0

80,

8,7

85,0

90,

9,7

totaal


Jaar

009

010

011

01

01

78,8

80,4

81,7

83,0

88,3

Indexering

1,6

1,3

1,3

1,3

1,4

Centrale As

0,0

0,0

0,0

4,0

0,0

begroting Basis

RSP Infra totaal verschil

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

80,

81,7

8,0

88,

89,7

0,0

-1,0

-,0

-,0

-,0

In hoofdstuk 2.1 is de verplichte paragraaf provinciale heffingen opgenomen. Daarin is aanvullende informatie opgenomen over de opcenten. Dividend Falcon Baten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

16.000

16.000

17.000

17.000

Kadernota Dividend 2008

43.941

Alliander Kapitaalvergoeding PLB totaal Jaar ( x € 1.000)

19.000

13.000

9.000

9.000

.91

5.000

9.000

6.000

6.000

009

010

011

01

01

8.690

8.690

8.690

8.690

begroting Dividend 2008

44.291

Alliander Kapitaalvergoeding PLB

6.112

13.000

13.000

9.000

9.000

Falcon

8.750

20.325

16.319

16.319

16.319

Indexering waardevast vermogen

-3.749

-3.806

-4.970

-5.046

1.147

2.435

3.547

5.784

5.872

totaal

60.00

0.701

7.750

.8

.85

verschil

16.59

5.701

8.750

8.8

8.85

inzet vermogen tbv RSP (REP/OV)

Dividend Alliander Voor de periode na 2009 hebben wij in de kadernota rekening gehouden met een dividend van het netwerkbedrijf van NUON (Alliander). Wij gaven daarbij aan dat het hier een prognose betreft van het dividend dat als bate wordt ingezet. Wij hebben inmiddels nieuwe informatie ontvangen over de te verwachten resultaten over 2009 van Alliander. Het nettoresultaat van Alliander zal in 2009 naar verwachting uitkomen op € 155 miljoen. In 2008 bedroeg het


Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

nettoresultaat nog € 270 miljoen. Het lagere resultaat wordt onder andere veroorzaakt door eenmalige splitsingskosten en gratificaties voor het personeel. Daarnaast staan de tarieven voor het transport van energie al enkele jaren onder druk. De hogere transportkosten zijn in 2008 voor 50% verwerkt in het resultaat en vanaf 2009 voor 100%. Het dividend dat in de kadernota is opgenomen, is gebaseerd op het nettoresultaat over 2008. Wij moeten op basis van de meest recente informatie het dividend naar beneden bijstellen naar € 8,69 miljoen per jaar vanaf 2010. In de Kadernota gingen wij nog uit van € 16 miljoen in 2010. Kapitaalvergoeding PLB De levering van aandelen NUON vindt plaats in 4 tranches: 49% is op 1 juli 2009 geleverd, 15% wordt geleverd in 2011 en 2013, de laatste 21% in 2015. Voor het deel dat formeel nog niet is geleverd wordt een kapitaalvergoeding ontvangen van 2%. Het dividend Alliander en de kapitaalvergoeding worden ingezet als zekere dekking in het jaar volgend op het jaar waarin de ontvangst plaatsvindt. Dit zal via de vrij aanwendbare reserve (VAR) verlopen. De hoogte van het Falcon-dividend over 2008 bedraagt ruim € 44 miljoen, waarvan al € 8 miljoen in de begroting 2009 was opgenomen. Er wordt € 35 miljoen als zekere dekking ingezet voor de jaarschijf 2010. Dividend Falcon Op 1 juli 2009 heeft de BV Houdstermaatschappij Falcon ruim € 566 miljoen ontvangen voor de verkoop van 49% van de aandelen NUON aan Vattenfall. De Wet financiering decentrale overheden (Wet fido) verbiedt decentrale overheden te bankieren. Het is niet toegestaan om aan de ene kant geld te lenen – bijvoorbeeld in de vorm van kasgeldleningen – en aan de andere kant vermogen te beheren. Van de ontvangen € 566 miljoen is daarom € 66 miljoen ingezet om in de liquiditeitsbehoefte van de provincie te voorzien. Het beheer van het resterende vermogen is tijdelijk ondergebracht bij 2 vermogensbeheerders. BNG Capital Management en Robeco beheren ieder € 250 miljoen. De tijdelijkheid zit hem in het feit dat het vermogensbeheer formeel Europees moet worden aanbesteed. Een dergelijk traject vergt veel voorbereiding. Om vanaf het moment dat de gelden worden ontvangen een goed rendement te kunnen realiseren, is gekozen voor een tijdelijke constructie. Inmiddels hebben wij de procedure voor een Europese aanbesteding van het vermogensbeheer in gang gezet. Wij gaan in deze begroting uit van een gemiddeld rendement op dit vermogen van 3,5%. Dit zal in de vorm van dividend door Falcon aan de provincie Fryslân worden uitgekeerd. In de Kadernota waren wij uitgegaan van een gemiddeld rendement op het vermogen van 3,75% in 2009 en 2010 en van 4% in de jaren 2011 en verder. In de periode 2009-2013 betekent dit een lagere raming in de begroting van € 3,4 miljoen. Overigens is deze post in de kadernota opgenomen onder rente financiering. Waardevast vermogen Omdat de helft van het vermogen een waardevast karakter heeft, is dit vermogen geïndexeerd. Hiermee is in de periode 2010-2013 ruim € 13 miljoen gemoeid. Dit zal door Falcon in mindering worden gebracht op het uit te keren dividend.


Inzet Falconvermogen Bij het Regionaal Specifiek Project wordt onderscheid gemaakt tussen de infraprojecten die gefinancierd worden door de verhoging van de opcenten en de zgn. Regionaal Economisch Pakket projecten en Openbaar Vervoer projecten. Deze projecten worden gefinancierd door de benodigde bedragen te ontrekken aan de reserve Falcon. In de periode 2009-2020 is dit totaal € 164,2 miljoen (geïndexeerde raming). In de periode 2009-2013 is de onttrekking resp. € 1,1 miljoen, € 2,4 miljoen, € 3,5 miljoen, € 5,8 miljoen en € 5,9 miljoen. In de Kadernota was uitgegaan dat deze middelen als onttrekking aan de reserve Falcon ontvangen zouden worden, echter dit zal als dividend aan de provincie worden uitgekeerd vanuit de BV Houdersmaatschappij Falcon. De benodigde bedragen zijn niet aangepast ten opzichte van de Kadernota 2010. Rente Baten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

11.386

17.286

17.039

12.520

14.134

Begroting

3.733

3.407

3.623

3.435

3.102

Verschil

-7.65

-1.879

-1.16

-9.085

-11.0

In de Kadernota 2010 zijn wij voor de lange rente uitgegaan van 3,75% in 2009 en 2010 en 4% vanaf 2011. In de begroting zijn wij uitgegaan van een gemiddeld rendement van 3,5% per jaar. Daarnaast zijn wij er in de Kadernota vanuit gegaan dat het rendement op het FALCON-vermogen in de rente tot uitdrukking zou komen. Wij krijgen het rendement echter in de vorm van dividend uitgekeerd van de BV Houdstermaatschappij FALCON. Zie het onderdeel Dividend voor een nadere toelichting Tevens betreft het hier de te ontvangen rente van verstrekte geldleningen. Rente Interne Baten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

16.078

18.736

22.604

27.661

17.520

Begroting

14.351

13.106

14.355

13.584

13.385

verschil

-1.77

-5.60

-8.9

-1.077

-.15

Begrotingsregels In deze Begroting 2010 zijn de hoofdlijnen van de notitie “Begrotingsregels, Als geld telt” toegepast: vereenvoudiging van de toerekening van rentekosten en bedrijfsvoeringskosten aan projecten en thema’s/beleidsvelden, lineair afschrijven van activa, het maken van onderscheid tussen tijdelijke en structurele budgetten, etc. Bovendien zijn de meerjarenramingen bij deze begroting op basis van de beschikbare gegevens zo goed mogelijk geactualiseerd. In het bijzonder de geraamde lasten en dekkingsmiddelen met betrekking tot majeure projecten/programma’s, zijn zo goed mogelijk toegewezen aan de jaren waar deze betrekking op hebben. Op deze manier wordt een beter beeld geschetst van het meerjarige financiële kader. Dit kader wordt jaarlijks via de Kadernota geactualiseerd. In de nota Uitvoering begroting – als nadere uitwerking van de financiële verordening (eind 2009) - zullen de kaders worden aangegeven voor budget- en risicobeheersing en het aangaan van (meerjarige) verplichtingen.


5

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

In de notitie “Begrotingsregels” wordt voorgesteld de rentetoerekening af te schaffen. Het betreft hier in feite twee soorten rentetoerekening. A. Rentetoerekening afgesloten investeringsprogramma’s Met ingang van 2010 wordt geen rente meer toegerekend aan afgesloten investeringsprojecten. Dit is een uitvloeisel van de notitie “Begrotingsregels – als geld telt” waarmee Provinciale Staten in hoofdlijnen hebben ingestemd. Gevolg is dat annuïtair afschrijven niet meer kan plaatsvinden. De projecten die annuïtair (afschrijvings- en rentecomponent) werden afgeschreven worden met ingang van 2010 lineair (alleen afschrijvingscomponent) afgeschreven. Omdat het hier om een zgn. stelselwijziging gaat moet volgens de geldende boekhoudvoorschriften met terugwerkende kracht lineair worden afgeschreven. Met deze inhaalafschrijving is een bedrag gemoeid van € 5,4 miljoen. Wij zullen hiervan melding maken in de 2e bestuursrapportage 2009. B. Bouwrente toerekening aan onderhanden investeringsprojecten Met ingang van 2010 wordt geen bouwrente meer toegerekend aan nog op te starten investeringsprojecten. Hiermee zullen de rentelasten op het moment dat zij optreden direct opgenomen worden in de begroting van het betreffende jaar. Hierdoor nemen de lasten in deze jaren toe. In de oude situatie werd de rente toegerekend aan specifieke projecten, en werden de rentelasten pas na oplevering van de projecten als kapitaallasten in de jaren daarna in de begroting verwerkt. Als gevolg van deze verandering in de bouwrente worden de rentelasten transparant op één plaats in de begroting opgenomen, en reduceren wij de toekomstige kapitaallasten. Het financiële effect van deze verandering is binnen de komende vier jaren gering, maar zal met het realiseren van het RSP-pakket in 2020 oplopen naar ongeveer € 4 miljoen hogere rentelasten per jaar, maar lagere kapitaallasten in de jaren daarna. De huidige nota afschrijvingen zal dit jaar aan bovenstaande werkwijze worden aangepast. Bij de Kadernota was de interne rentetoereking aan de lopende investeringen voor het jaar 2013 nog niet verwerkt (ca. € 10 miljoen). Dit verklaart het verschil tussen het jaar 2012 en 2013.

Subisidies Baten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

140.901

130.754

128.039

128.039

128.039

Begroting

149.810

132.959

128.913

128.547

128.406

8.909

.05

87

508

67

verschil

Het betreft hier de bijdrage van derden (met name van het Rijk en Gemeenten) voor projecten die in de begroting zijn opgenomen. Voorbeelden zijn de rijksbijdrage Brede Doel Uitkering, Jeugdzorg, Integrale Stedelijke Vernieuwing. Bij de begroting 2009 is een bate van € 5,3 miljoen in 2012 opgenomen in verband met de voorfinanciering van de intensivering jeugdzorg. Gezien de onzekerheid over deze bijdrage wordt voorgesteld deze uit de begroting te halen. Mocht het Rijk met een hogere bijdrage komen dan zal deze alsnog aan het financieel kader worden toegevoegd. Bij de 1e Bestuursrapportage 2009 zijn hogere baten in de begroting opgenomen waarvoor tevens hogere lasten staan.

6


Goederen en diensten Baten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

3.933

3.983

3.896

3.824

3.824

Begroting

6.189

4.953

4.855

3.945

3.945

verschil

.56

970

959

11

11

Het betreft hier naast bijdragen van derden met name de compensabele BTW welke ook als last in de begroting is opgenomen

Beschikking over Reserves Baten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

147.376

70.856

39.384

17.692

11.134

Begroting

147.224

115.928

57.310

34.584

21.801

-15

5.07

17.96

16.89

10.667

verschil

In de Kadernota werd er nog vanuit gegaan dat het inzetten van het vermogen Falcon via de reserve Falcon zou verlopen. Inmiddels blijkt dat dit zal verlopen via een dividenduitkering Falcon. Zie het onderdeel dividend Falcon voor een nadere toelichting. Deze verschuiving verloopt budgettair neutraal. In de Kadernota was de beschikking over de VAR ter dekking van de nieuwe beleidsvoorstellen nog niet opgenomen. Anderzijds was de vorming van de VAR- reserve vanuit het dividend Falcon ook niet opgenomen. Dit verklaart de grote verschillen tussen de Kadernota en begroting.

Overige Baten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

2.186

1.588

6.577

738

738

Begroting

2.739

2.141

7.129

1.291

1.291

55

55

55

55

55

Verschil

Het betreft hier met name administratieve boekingen in verband met mutaties op de kostenplaatsen welke via de exploitatie in de begroting moeten worden opgenomen (bijv. kasritmeprojecten bij bedrijfsvoering en de beschikking over de reserve nieuwbouw provinciehuis). Deze mutaties verlopen budgettair neutraal in de exploitatie. Daarnaast worden hier de legesinkomsten en de overige dividenden verantwoord.

Stelposten Baten Jaar ( x € 1.000) Kadernota

009

010

011

01

01

0

0

33

100

168

Begroting

114

114

114

114

114

Verschil

11

11

81

1

-5


7

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Het betreft hier de stelpost onderbesteding goederen en diensten welke in de begroting is opgenomen.

Miljoenen

De ontwikkeling van de baten voor de periode 2009-2013 is in onderstaande grafiek weergegeven.

Ontwikkeling van de lasten de ontwikkeling van de lasten voor de periode 010-01 is als volgt: Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

477.399

391.473

363.755

332.197

315.411

Begroting

534.219

463.485

424.615

379.810

363.243

verschil

56.80

7.01

60.860

7.61

7.8

De afname van de totale lasten in de jaren bij zowel de Kadernota als de Begroting heeft betrekking op de tijdelijke budgetten. Deze tijdelijke budgetten worden (grotendeels) gedekt door te beschikken over de reserves kasritme. In de Kadernota zijn de beleidsvoorstellen van de Begroting 2010 nog niet verwerkt in de lasten. Dit verklaart het verschil tussen de Kadernota en Begroting. Jaar ( x € 1.000) Nieuwe beleidsvoorstellen begroting 2010

8


009

010

011

01

01

0

51.565

51.857

50.50

6.16

Subsidies Lasten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

253.730

219.497

206.280

180.600

175.822

Begroting

258.636

276.684

252.702

225.805

216.731

.906

57.187

6.

5.05

0.909

verschil

In de Kadernota waren de nieuwe beleidsvoorstellen welke grotendeels uit subsidies bestaand nog niet in de cijfers opgenomen, dit verklaart met name de grote verschillen vanaf 2010. Bij de subsidies zijn ook de uitgaven voor de REP en Openbaar Vervoer projecten binnen het RSP project meegenomen. Deze bedragen zijn gelijk aan de uitkering van het dividend in verband met inzet van het Falcon vermogen. Conform de septembercirculaire 2008 van het provinciefonds worden de structurele subsidies verhoogt met een prijsindex van 0,75% in 2010. In de Kadernota was nog uitgegaan van 0% aangezien er toen vanuit werd gegaan dat de uitkering van het provinciefonds bevroren zou worden in de jaren 2009-2011. In de jaren 2010 en 2011 moeten wij nog € 15,5 miljoen per jaar bijdragen in de Rijksagenda. Voor het jaar 2010 kunnen wij deze bijdrage nog voor de helft ten laste van het investeringsproject A7 brengen. Hierdoor kan dit gedeelte van de rijksbijdrage in latere jaren geactiveerd worden. De overige helft en de bijdrage van 2011 wordt volledig ten laste van de begrotingsruimte van dat jaar gebracht. Naast deze bijdrage zullen wij confom de gemaakte IPO afspraak ook een bijdrage leveren aan de provincie Flevoland in de jaren 2010 en 2011 van € 200.000 per jaar. Dit in verband met de nadelige bestuurlijke correctie van de provincie Flevoland in de afgelopen periode van de verdeling provinciefonds.

Goederen en diensten Lasten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

40.951

37.485

27.878

27.078

22.052

Begroting

38.158

36.257

29.124

27.941

24.014

verschil

-.79

-1.8

1.6

86

1.96

Conform de septembercirculaire 2008 van het provinciefonds worden de structurele subsidies verhoogt met een prijsindex van 0,75% in 2010. In de Kadernota was nog uitgegaan van een prijsindex van 0%.

Kapitaallasten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

17.335

21.121

25.182

29.206

30.142

Begroting

16.650

9.617

11.421

12.816

16.289

-685

-11.50

-1.761

-16.90

-1.85

verschil


9

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Bij de toelichting op de baten is reeds aangegeven dat wij met ingang van 2010 geen interne rente meer zullen toerekenen bij de investeringsprojecten. Dit heeft tevens als consequentie dat vanaf 2010 alleen nog lineair wordt afgeschreven. In verband hiermee is conform de voorschriften van de BBV in 2009 een inhaalafschrijving gepleegd van € 5,4 miljoen. De gewijzigde afschrijvingsmethode zal verwerkt worden in de herziene nota afschrijvingen welke dit jaar aan u zal worden aangeboden. Voor de Begroting 2010 zijn alle investeringsprojecten geactualiseerd waarbij zonodig het kasritme van de uitgaven/inkomsten is aangepast aan de hand van de herziene planning van de projecten. Daarnaast is waar nodig de opleverdatum geactualiseerd. Hierbij is ook het jaar 2009 herzien. De lange termijn berekening van de kapitaallasten van de infrastructurele projecten inclusief de nieuwe investeringsvoorstellen kadernota 2010 en RSP projecten geeft het volgende beeld. Overigens betreft het hier alleen nog de afschrijvingslasten aangezien de interne rentetoerekening is afgeschaft met ingang van 2010. Jaar

( x € 1.mln.)

010

011

01

01

01

015

016

017

018

019

00

6,9

8,8

10,1

13,6

16,4

25,0

27,5

29,1

29,8

29,3

29,3

Afschrijvingsl. (x € 1 miljoen)

Aandachtspunt hierbij is dat in de huidige begroting nog geen rekening gehouden is met fase B en C projecten van het provinciaal verkeers en vervoerplan en met vervangingsinvesteringen op het gebied van infrastructuur. Met de begroting 2011 zullen deze in beeld worden gebracht.

Rente Lasten Jaar

009

010

011

01

01

0

0

0

0

0

Begroting

4.246

3.678

2.834

2.834

3.130

verschil

.6

.678

.8

.8

.10

Kadernota

Het betreft hier zowel de toegerekende rente aan achtergestelde leningen als de rentelasten in verband met het aantrekken van kort geld. Bij de Kadernota zijn de toegerekende rente aan achtergestelde leningen abusievelijk niet opgenomen. Voor een toelichting op onze rentevisie verwijzen wij u naar het onderdeel rente van paragraaf 2a Ontwikkeling van de baten.

0


Rente Interne Lasten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

2.589

2.589

2.589

2.589

2.589

Begroting

2.350

2.100

2.099

2.099

2.099

9

89

90

90

90

verschil

Het betreft hier de verplichte rentetoerekening aan bepaalde reserves/voorzieningen-/overlopende passiva. Deze verplichte rentetoerekening wordt gedekt door de in de begroting opgenomen stelpost nominaal.

Bedrijfsvoeringskosten Lasten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

66.799

66.928

72.339

73.840

69.313

Begroting

68.510

67.419

72.333

70.933

70.605

verschil

1.711

91

-6

-.907

1.9

De salarissen maken deel uit van de bedrijfsvoeringkosten. De ontwikkeling van de salarissen wordt beïnvloed door CAO-ontwikkelingen enerzijds en het toekennen van reguliere periodieke verhogingen e.d. anderzijds. De salariskosten bedragen in 2010 ruim € 57 miljoen. In 2013 zullen de salarissen ongeveer € 62 miljoen bedragen. Hierbij is rekening gehouden met de volgende inschatting van CAO verhogingen: 2009 0,5% en 2010 0,75%. Als gevolg van de economische crisis zullen de pensioenpremies naar verwachting met 1% stijgen voor 2009 en met 2% voor 2010 en verder. Dit betekent een extra last van € 135.000 in 2009 en € 540.000 vanaf 2010 en verder.

Vorming van reserves Lasten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

81.148

33.893

18.931

6.388

0

Begroting

128.719

54.874

40.986

24.278

17.690

verschil

7.571

0.981

.055

17.890

17.690

In de Kadernota was nog geen rekening gehouden met het vormen van de reserve van het NUON dividend over 2008. Daarnaast is er bij de 1e Bestuursrapportage een kasritmewijziging geweest waarbij middelen naar achteren zijn geschoven.

Overige lasten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

11.858

6.032

4.014

2.722

2.722

Begroting

14.554

6.611

7.464

5.715

2.339

verschil

.696

579

.50

.99

-8

Het betreft hier met name administratieve boekingen in verband met mutaties op de kostenplaatsen van reserves (kasritme, nieuwbouw provinciehuis). Deze mutaties verlopen budgettair neutraal op de exploitatie. Tevens worden hier de bijdragen vanuit de exploitatie aan investeringsprojecten verantwoord en de salarissen van het provinciaal bestuur. Baten, lasten en vrij aanwendbare reserve

1

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Stelposten Lasten Jaar ( x € 1.000)

009

010

011

01

01

Kadernota

2.989

3.929

6.542

9.774

12.771

Begroting

2.396

6.246

5.651

7.388

10.347

verschil

-59

.17

-891

-.86

-.

In de Kadernota is rekening gehouden met een meerjarige ontwikkeling van de prijsindexering en loonontwikkeling. In de begroting is nu alleen de ontwikkeling voor 2010 verwerkt. De aannames in de kadernota zijn opgenomen in de stelpost nominaal. Het betreft hier voor de jaren 2010-2013 resp. € 1 miljoen, € 3,7 mijoen, € 6,8 miljoen en € 9,8 miljoen. Voor 2010 is nog een bedrag opgenomen in verband met de onzekerheid omtrent de nieuwe CAO. In onderstaande tabel is de totale opbouw van de stelposten weergegeven Jaar (x € 1.000)

009

010

011

01

01

Infrastructuur

.108

.8

.

.09

.868

0

200

200

200

200

Reguliere en kleine infraprojecten Taakstelling programma 2 FMP Polderhoofdkanaal Nominaal

0

-499

-1.164

-1.330

-1.829

-2.177

2.791

0

0

0

0

1.000

3.700

6.800

9.800

Provinciefonds uitname en toevoegingen Ombuigingen Kapitaallasten Investeringen Voorwaardelijke budgetten

340 -151 -850 2.125

-74 -749 -601 694

-74 -717 -664 1.126

-74 -717 97 1

-74 -717 96 1

totaal

.96

6.6

5.651

7.88

10.7

Stelpost infrastructuur. Bij het onderdeel kapitaallasten is aangegeven dat deze stelpost samen met de reserve infrastructuur gebruikt wordt voor het egaliseren van de kapitaallasten infrastructuur. Stelpost reguliere en kleine infraprojecten. Voor de uitvoering van de reguliere en kleine infraprojecten is een stelpost in de begroting opgenomen waarmee kleine mutaties in de projecten kunnen worden opgevangen. Taakstelling programma 2 In verband met het wegvallen van de dekking via opcentenverhoging van de RSP infraprojecten is een taakstelling binnen programma 2 opgenomen. FMP -Polderhoofdkanaal In de begroting is al rekening gehouden met meevallers bij de uitvoering van Friese Meren Projecten. Deze meevallers komen dan ten goede aan het project Polderhoofdkanaal. Provinciefonds uitname en toevoegingen. Bij de circulaires provinciefonds worden de uitnames en toevoegingen opgenomen. In afwachting van de concrete invulling hiervan worden deze als stelpost in de begroting opgenomen.


Ombuigingen bestaand beleid Dit betreft het nog niet concreet ingevulde deel van de ombuiging van € 9,4 miljoen uit het Coalitieakkoord 20072011. Rentelasten investeringen Bij de rentelasten is nog een stelpost opgenomen in verband met onder andere de 9e Begrotingswijziging 2008 in verband met het project Bouwurk. Bij de actualisatie van de renteraming had deze stelpost uit de begroting gehaald moeten worden, dit is echter niet gebeurt. Bij de 2e Bestuursrapportage 2009 zal een voorstel tot correctie worden voorgelegd. Voorwaardelijke budgetten. Onder deze stelpost is een aantal budgetten opgenomen waarvoor de Staten hebben aangegeven de budgetten pas vrij te geven nadat zij inhoudelijk hierover geïnformeerd zijn. Het betreft hier met name het project Boppeslach en het project investeringen in het landschap Moai Fryslân.

Miljoenen

De ontwikkeling van de lasten voor de periode 2009-2013 is in onderstaande grafiek weergegeven.

Begrotingssaldo Het begrotingssaldo is het verschil tussen het totaal van de geraamde baten en het totaal van de geraamde lasten. Jaar ( x € 1.000) Kadernota Nieuwe beleidsvoorstellen Saldo Begroting verschil

009

010

011

01

01

41.506

42.122

41.762

49.922

55.488

0

51.565

51.857

50.450

46.126

41.506

-9.443

-10.096

-528

9.362

9.207

10.284

-9.532

4.431

9.135

-.99

19.77

56

.959

-7


Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Volledigheidshalve is in onderstaande tabel een overzicht gegeven van de kadernotavoorstellen die na 2013 nog een vervolg hebben. Dit overzicht is inclusief de RSP- projecten. no.

Omschrijving

01

015

016

017

018

019

00

450

450

0

0

0

0

0

-44

-44

-44

-44

-44

-44

-44

Bedragen x € 1.000 programma 1 bestuur en veiligheid 1

Programma vermarkting Fryslân

programma verkeer en vervoer 5

Afstandsbediening brug Dronrijp

6

Kwaliteitsverbetering haltevoorzieningen

8

Bereikbaarheid Leeuwarden

223

223

223

223

223

223

223

2.900

2.900

2.900

0

0

0

0

1.020

1.020

0

0

0

0

0

121

121

121

121

121

121

121

10.383 10.383

0

0

0

0

0

programma Water 10

3e Waterhuishoudingsplan

programma milieu 13

Implementatie WABO

programma 5 landelijk gebied 15

Pmjp: Ympuls foar it fryske plattelân

programma 6 economie toerisme en recreatie 21

Programma topattracties: Elfsteden

22

Cofinanciering EFRO/EZ, Interreg,

en Wadden Waddenfonds 23

Geografisch top level domein

24

Friese Meren Project

1.265

1.630

0

0

0

0

0

3.450

3.300

0

0

0

0

0

153

50

0

0

0

0

0

6.200

6.200

6.200

6.200

6.200

5.800

0

266

266

266

266

266

266

266

1.000

0

0

0

0

0

0

1.000

0

0

0

0

0

0

1.000

1.000

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

100

100

100

100

100

100

100

programma 8 Cultuur, taal en Onderwijs 38

Natuurmuseum, scheepvaartmuseum en regeling expositie fries musea

44

Programma ruimtelijke kwaliteit: plan karakteristieke bebouwing

programma 9 ruimte en Wonen 45

Programma ruimtelijke kwaliteit: uitvoeringsagenda streekplan

46

Programma ruimtelijke kwaliteit: herstructurering algemeen Herstructurering bedrijventerreinen

bedrijfsvoering 3

Vernieuwing provinciale advertentiepagina Yn’e provinsje

4

Presentatiemateriaal beurzen en evenementen

47-48 Bedrijfsvoering investeringen subtotaal voorstellen

50

50

50

50

50

50

50

236

236

236

236

236

236

236

9.77

7.885

10.05

7.15

7.15

6.75

95

regionaal specifiek pakket 8

RSP Infrastructuur (rente en afschrijvingslasten)

9

RSP Openbaar Vervoer

26

RSP Regionaal Economisch Pakket

2.801

4.117

4.561

6.486

7.094

6.962

6.830

20.812

21.130

21.453

21.782

22.115

13.389

0

3.641

3.697

3.375

3.427

3.479

3.532

3.586

subtotaal rsp

6.988

8.67

9.9

1.800

.795

.99 10.57

totaal

56.761

56.559

9.55

8.95

9.97

0.7 11.79


Ontwikkeling van de vrij aanwendbare reserve en reserve FALCON Vrij Aanwendbare Reserve De vrij aanwendbare reserve (VAR) bestaat uit een reeds bestemd deel conform eerdere besluitvorming van de Staten en een daadwerkelijk vrij aanwendbaar deel. De VAR wordt aan het eind van het jaar gevoed met het begrotingssaldo. De ontwikkeling van de vrij aanwendbare reserve (VAR) voor de periode 2009-2013 is als volgt:

Vrij aanwendbaar deel: ultimo jaar

009

010

011

01

01

VAR (x € 1.000)

27.146

36.353

46.637

37.105

41.537

Begrotingssaldo

9.207

10.284

-9.532

4.431

9.135

eindsaldo var

6.5

6.67

7.105

1.57

50.671

Totale VAR ultimo jaar VAR (x € 1.000)

009

010

011

01

01

74.120

52.533

40.473

41.971

50.671

Minimale omvang van de Vrij Aanwendbare Reserve De Vrij Aanwendbare Reserve (VAR) wordt ingezet om risico’s en onverwachte omstandigheden op te vangen. Daarnaast zal er vanaf 2012 ruimte moeten zijn voor het dan zittende College om nieuw beleid te kunnen initiëren. De minimumpositie van de VAR zullen wij hierop aan moeten passen. Over de hoogte van die minimumpositie zullen wij u in de risicoparagraaf van de Begroting nader informeren. Bij de 1e behandeling van de Kaderbrief 2009 (januari 2008) is uitgegaan van een minimumpositie van € 5 miljoen. Zekere dekking voor nieuwe beleidsvoorstellen De middelen die wij ontvangen vanuit het falcon dividend worden het jaar erna ingezet voor nieuwe beleidsvoorstellen. Deze middelen worden in het jaar van ontvangst toegevoegd aan de VAR. Nb. In bijlage 5 overzicht verloop reserves en voorzieningen is de stand van de VAR opgenomen zonder toevoeging/onttrekking van het begrotingsaldo en zonder toevoeging van het rekeningsaldo 2008.

Reserve FALCON De verkoopopbrengst van de NUON-aandelen (totaal € 1.247 miljoen) wordt in een zgn. Reserve FALCON ondergebracht. Deze reserve zal voor de periode 2009-2013 naar verwachting de volgende ontwikkeling laten zien: ultimo jaar FALCON (x € 1.000)

009

010

011

01

01

563.000

561.000

797.000

792.000

975.000

De volgende uitgangspunten zijn hierbij gehanteerd: • Verkoop in 2009 van 49% van de NUON-aandelen, in 2011 en 2013 15% en in 2015 de overige 21%. • Investeringen Regionaal Specifiek Pakket (RSP) onderdelen Regionaal Economisch Pakket en Openbaar Vervoer komen tot een bedrag van € 164,2 miljoen ten laste van de reserve FALCON conform de besluitvorming van 16 juni 2009. • Het terughoudend inzetten van deze reserve • De realisatie van een duurzaam rendement. • Het rendement op de reserve wordt niet aan de reserve zelf toegevoegd, maar komt beschikbaar als dividend in de begroting.


5

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

. Overzicht van lasten en baten Het overzicht van lasten en baten is het onderdeel waarin is aangegeven tot welke bedragen u ons met het vaststellen van de Begroting 2010 autoriseert. Er zijn twee overzichten opgenomen: het eerste overzicht betreft de exploitatie, het tweede overzicht betreft de Investeringen waarvan de benodigde financiële middelen gereserveerd maar nog niet beschikbaar gesteld zijn.

Overzicht van lasten en baten – exploitatie bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

programma 1 - bestuur en veiligheid Lasten

12.854

11.476

11.058

11.531

11.198

11.088

Baten

938

545

545

545

545

545

11.917

10.931

10.513

10.986

10.653

10.543

272

55

0

0

0

0

Saldo (Lasten -/- Baten) Vorming van Reserves (Lasten) Beschikking over reserves (Baten) totaal programma 1

436

122

110

50

0

0

11.75

10.86

10.0

10.96

10.65

10.5

programma – verkeer en vervoer Lasten

99.513

133.874

106.727

104.803

104.538

109.502

Baten

48.548

60.292

56.245

56.293

56.044

56.092

Saldo (Lasten – Baten)

50.965

73.582

50.483

48.510

48.494

53.410

Vorming van reserves (lasten)

22.276

19.603

15.463

4.692

4.788

0

Beschikking over reserves (baten)

13.598

27.517

7.763

-1.167

-728

3.381

totaal programma

59.6

65.668

58.18

5.69

5.010

50.09

Lasten

5.089

5.480

5.740

5.880

6.174

6.183

Baten

926

1.107

1.057

1.057

1.057

1.057

4.163

4.373

4.684

4.824

5.117

5.127

161

62

0

0

0

0

programma – Water

Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves (lasten) Beschikking over reserves (baten)

128

196

10

0

0

0

.196

.9

.67

.8

5.117

5.17

Lasten

21.888

21.943

15.999

16.124

15.722

15.786

Baten

5.656

5.489

1.006

224

112

112

16.232

16.454

14.992

15.900

15.610

15.674

1.037

484

0

0

0

0

totaal programma programma – milieu

Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves (lasten) Beschikking over reserves (baten) totaal programma

6


1.856

967

150

0

0

0

15.1

15.971

1.8

15.900

15.610

15.67


realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

Lasten

62.073

58.455

69.772

67.772

60.927

60.692

Baten

35.626

35.136

38.368

37.361

37.361

37.098


26.447

23.319

31.404

30.411

23.566

23.593


14.881

1.796

7.319

6.768

0

0

programma 5 - landelijk gebied


12.723

3.533

14.984

13.105

51

51

totaal programma 5

8.605

1.58

.79

.07

.515

.5

programma 6 - economie, recreatie en toerisme Lasten

37.075

41.729

61.542

39.536

41.327

37.722

Baten

4.419

8.418

2.965

936

819

893


32.656

33.311

58.577

38.600

40.508

36.829


39.524

26.675

4.334

396

300

0


48.983

27.984

25.700

10.712

5.409

246

totaal programma 6

.197

.00

7.11

8.8

5.99

6.58

programma 7 - sociaal beleid en zorg Lasten

66.039

59.309

64.332

57.614

51.269

46.119

Baten

49.789

36.876

36.876

36.876

36.876

36.876


16.249

22.433

27.455

20.737

14.392

9.243

6.803

1.650

0

0

0

0

Vorming van reserves (lasten) Beschikking over reserves (baten) totaal programma 7

1.700

1.756

4.675

1.296

1.400

0

1.5

.7

.780

19.1

1.99

9.

programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis Lasten

39.471

38.318

45.953

44.097

40.182

37.828

Baten

1.571

647

180

180

180

180

37.900

37.671

45.773

43.918

40.002

37.648

2.471

4.719

250

0

0

0

Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves (lasten) Beschikking over reserves (baten)

2.442

361

2.378

2.238

856

0

7.99

.09

.65

1.680

9.16

7.68

Lasten

11.546

12.742

9.243

7.658

8.846

6.695

Baten

6.107

6.901

879

509

509

509


5.438

5.841

8.363

7.150

8.338

6.187


3.552

1.311

825

37

0

0

totaal programma 8 programma 9 - ruimte en wonen


2.978

665

569

500

2.865

0

totaal programma 9

6.01

6.87

8.619

6.687

5.7

6.187

Overzicht lasten en baten

7

Begroting 2010


Fryslân:

realisatie

iepen en eigen

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

22.173

18.244

28.613

15.350

13.939

algemene dekkingsmiddelen Lasten Baten

8.990 224.952

240.791

219.719

223.792

216.155

217.215

-215.962

-218.617

-201.475

-195.179

-200.805

-203.276


66.956

72.364

26.683

29.094

19.190

17.690


62.291

84.125

59.588

30.576

24.731

18.124

-11.97

-0.78

-.80

-196.661

-06.6

-0.710

Lasten

364.538

405.500

408.611

383.629

355.532

345.553

Baten

378.532

396.202

357.841

357.773

349.657

350.577


totaal algemene dekkingsmiddelen totaal programma’s


-13.995

9.298

50.770

25.856

5.874

-5.023


157.932

128.719

54.874

40.986

24.278

17.690


147.134

147.224

115.928

57.310

34.584

21.801

-.197

-9.07

-10.8

9.5

-.1

-9.1

totaal programma’s

Toelichting: De lasten, de baten en het saldo zijn in hoofdstuk 2 Programmaplan per beleidsprogramma opgenomen. Het saldo is het resultaat vóór bestemming. Met de invoering van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) dienen de onttrekkingen en toevoegingen aan reserves per programma apart zichtbaar te worden gemaakt. Na deze onttrekkingen en toevoegingen ontstaat het resultaat na bestemming. Wanneer het saldo van lasten en baten (resultaat vóór bestemming) resulteert in een positief bedrag, betekent dit dat de lasten hoger zijn dan de baten. Er is dan een tekort. Is het saldo van lasten en baten negatief dan zijn de lasten lager dan de baten. Op dat moment is er sprake van een overschot.

8


Overzicht van lasten en baten – nieuwe investeringen

exploitatie

totaal

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

009

010

011

01

01

161.414

760.187

Bedragen x € 1.000 programma – verkeer en vervoer Lasten

1.340.402

119.766

160.042

138.993

Baten

749.480

61.128

123.212

76.611

42.079

446.450

totaal programma

590.9

58.68

6.80

6.8

119.5

1.77

Lasten

66.795

66.795

Baten

7.120

7.120

59.675

59.675

5.188

7.917

14.652

14.311

programma 5 – landelijk gebied

totaal programma 5

programma 6 – economie, recreatie en toerisme Lasten Baten totaal programma 6

45.179

3.111

2.071

721

400

0

0

950

.108

.90

.788

7.917

1.65

1.61

programma 8 – Kultuer, taal en ûnderwiis Lasten

225

45

45

45

45

45

Baten

225

45

45

45

45

45

0

0

0

0

0

0

81.315

20.557

34.264

25.447

1.047

0

totaal programma 8 bedrijfsvoering Lasten Baten

0

0

0

0

0

0

81.15

0.557

.6

5.7

1.07

0

Lasten

1.533.916

210.274

199.539

172.402

177.158

774.543

Baten

758.896

69.014

123.657

76.656

42.124

447.445

totaal

775.00

11.60

75.88

95.76

15.0

7.098

totaal bedrijfsvoering totaal

Overzicht lasten en baten

9

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Ten aanzien van een aantal investeringsprojecten zijn de kredieten vooralsnog als voorwaardelijk aangemerkt. Zie laatste kolom in onderstaande tabel. Pas nadat provinciale staten over deze investeringen afzonderlijke besluiten hebben genomen zijn de kredieten daadwerkelijk beschikbaar.

project

totaal investerings bedrag (incl. bijdrage van derden)

Waarvan provinciaal aandeel

voor waardelijk Krediet (incl. bijdrage van derden)

33.025

28.700

11.100

N 381 Drachten-Drentse Grens

141.263

137.263

125.772

Centrale As

310.848

256.878

16.900

N361: Steenendam-Rinsumageest

1.429

1.429

1.429

N361: Trynwâlden

2.066

2.066

2.066

Sluis Stavoren

29.446

27.851

27.600

Afstandbediening bruggen

12.200

12.200

10.791

155.182

56.209

142.582

36.000

21.327

36.000

bedragen x € 1.000 majeure projecten Noordwesttangent

Kleine en reguliere projecten uitvoeringsprogramma pvvp

Friese meren

rijksprojecten RSP Traverse Harlingen Gebiedsontwikkeling Heerenveen Rotonde Joure Spoor Heerenveen-Groningen*

58.932

21.386

53.082

366.506

*130.293

*365.006

* Dit project wordt gedekt vanuit het NUON vermogen welke als tijdelijk budget in de exploitatie is opgenomen. Dit kan beschouwd worden als bijdrage in de investering.

0


. uiteenzetting financiële positie De uiteenzetting van de financiële positie bevat: 1. een raming voor het begrotingsjaar en de drie daarop volgende jaren van de financiële gevolgen van het bestaande en het nieuwe beleid dat in de beleidsprogramma’s is opgenomen. De uiteenzetting van de financiële positie bestaat verder uit de volgende overzichten: 2. aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen 3. overzicht van investeringen met een economisch nut en investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut 4. financiering 5. stand en verloop van de reserves en voorzieningen 6. de gronden waarop de ramingen zijn gebaseerd. Deze onderdelen zijn op verschillende plaatsen in de begroting terug te vinden. In dit hoofdstuk wordt hier naar verwezen en volstaan met een korte samenvatting van het onderdeel.

1. Financiële gevolgen bestaand en nieuw beleid In hoofdstuk 2 is per beleidsprogramma een raming voor het begrotingsjaar en de drie daarop volgende jaren opgenomen. Het betreft hier de financiële gevolgen van het bestaande en het nieuwe beleid. Het nieuwe beleid is voor zover van toepassing bij de beleidsprogramma’s apart zichtbaar gemaakt. De tabel “Overzicht van lasten en baten – exploitatie”, welke in hoofdstuk 3.3 is opgenomen, geeft het overzicht van het totaal aan bestaand en nieuw beleid. In onderstaande tabel hebben wij dit nog eens samengevat.

exploitatie: bedragen x € 1.000

009 totaal

incl. nieuw

010 totaal

incl. nieuw

51.565

011 totaal

baten (b) resultaat voor bestemming (saldo l – b )

96.0

57.80

57.77

9.658

50.577

9.97

50.770

5.855

5.875

-5.0

beschikking over reserves -17.

-115.97

-57.10

- .58

-1.801

.78

17.690

0.986

resultaat na bestemming

-9.09

-10.8

9.51

-.0

50.50

01 totaal

08.610

5.87

55.5

incl. nieuw

05.99

18.718

51.857

01 totaal

lasten (l)

vorming van reserves

8.68

incl. nieuw

5.55

incl. nieuw

6.16

-9.1

Uiteenzetting financiële posititie

1

Begroting 2010

Onderstaand wordt inzicht gegeven in de structurele en tijdelijke lasten en baten zoals ze in de begroting zijn opgenomen. In bijlage 2 is dit overzicht verder uitgewerkt per programma. Het betreft hier de lasten en baten exclusief mutaties in de reserves. In de tabel is zichtbaar dat de structurele baten ruimschoots de structurele lasten dekken. De overige structurele baten worden ingezet voor de dekking van de tijdelijke lasten. 2009

2010

2011

2012

2013

exploitatie: bedragen * € 1.000)

structureel

tijdelijk

structureel tijdelijk

structureel

tijdelijk

structureel

tijdelijk

structureel

Lasten (L)

313.044

Baten (B)

387.452

saldo (l-b)

-7.08

tijdelijk

92.456

279.183

129.428

293.148

90.481

278.291

77.240

281.070

64.483

8.750

354.973

2.868

357.028

745

349.442

215

350.288

289

8.706

-75.790

16.560

-6.880

89.76

-71.151

77.05

-69.18

6.19

2. Aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen Voor verplichtingen die aan jaarlijks terugkerende arbeidskosten van een vergelijkbaar volume zijn verbonden schrijft het BBV voor dat een structurele begrotingspost wordt opgenomen In onderstaande tabel staan de structureel in de begroting opgenomen bedragen. Een nadere toelichting is opgenomen in bijlage 7. bedragen x € 1.000 Wachtgelden voormalig personeel

009

010

011

01

01

700

700

700

700

700

466

466

466

466

466

Wachtgelden en pensioenen Gedeputeerde Staten

3.

Overzicht van investeringen met een economisch nut en investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut

Een totaaloverzicht van de investeringen is opgenomen in de tabel “Overzicht van lasten en baten – investeringen” in hoofdstuk 3.3. Investeringen met een economisch nut vinden alleen plaats in de bedrijfsvoering.

4.

Financiering/belegging

In paragraaf 4 van de beleidsbegroting (hoofdstuk 2.4) wordt ingegaan op de financiering en belegging. De financieringsparagraaf is een belangrijk instrument voor het transparant maken, en daarmee voor het sturen, beheersen en controleren van de financieringsfunctie. Het financieringsstatuut geeft de infrastructuur voor de inrichting van de financieringsfunctie. De uitwerking vindt zijn weerslag in de financieringsparagraaf.

De provincie Fryslân heeft op dit moment geen langlopende schulden uitstaan en verwacht, in verband met de middelen uit het Falconvermogen, geen financieringen in de komende jaren aan te trekken.


Bedragen * € 1.000

2009

Kortlopende beleggingen

2010

2011

2012

2013

36.000

Langlopende beleggingen (Falcon)

500.000

466.000

466.000

466.000

466.000

Beleggingen per ultimo 31 december

536.000

466.000

466.000

466.000

466.000

5.

Stand en verloop van de reserves en voorzieningen

In bijlage 5 zijn twee overzichten opgenomen waarin het verloop van de reserves en de voorzieningen wordt weergegeven. Een samenvatting van het verloop van de reserves en voorzieningen is in onderstaande tabel opgenomen.

Bedragen x € 1.000

2009

2010

2011

2012

2013

8.750

8.750

8.750

8.750

8.750

Vrij Aanwendbare Reserve (VAR) Bestemmingsreserves

64.223

32.351

29.823

26.889

26.455

68.566

39.383

25.586

18.215

14.538

96.009

98.326

100.258

102.189

104.119

237.548

178.810

164.417

156.043

153.862

Algemene reserve - Basisreserve

Voorzieningen Totaal reserves en voorzieningen

6.

-

Gronden waarop de ramingen zijn gebaseerd

Voor het opstellen van de Begroting 2010 zijn door ons richtlijnen vastgesteld voor de raming van de loonstijging, de prijsstijging, de te hanteren rentepercentages en indexeringspercentage. De percentages worden ook gehanteerd voor de verhoging van de subsidiebedragen aan de gesubsidieerde instellingen. Op basis van de gegevens uit de septembercirculaire 2008 van het provinciefonds, het verloop van de 5-jaars en de 10-jaars fixe rente bij de BNG en eigen ramingen zijn de richtlijnen voor de Begroting 2010 opgesteld. Deze richtlijnen zijn:

2009

2010

Loon- en prijsstijging provincie

2,00%

0,75%

Loon- en prijsstijging gesubsidieerde instellingen

2,00%

0,75%

Toevoegingen bouwrente aan (lopende) investeringen

4,50%

4,50%

reserves/voorzieningen/overlopende passiva

4,50%

3,75%

Indexering langlopende projecten

1,53%

1,53%

Toevoegingen interne rente aan

Uiteenzetting financiële posititie

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Bijlagen

Bijlagen

5

Begroting 2010

6

biJlage 1 Opgeleverde en onderhanden investeringen* Op basis van de door u vastgestelde ‘nota begrotingsregels’ is in de Kadernota 2010 een start gemaakt met het presenteren van het financieel kader vanuit de ontwikkeling baten en lasten in de komende jaren. Onderdeel hiervan vormde ook de infrastructurele werken. De financiële meerjarenplanning verkeer en vervoer zoals die in voorgaande begroting werd gepresenteerd is hiermee komen te vervallen. De meerjarenplanning is nu in de volgende onderdelen opgenomen in de begroting: In deze bijlage geven wij een overzicht weer van de onderhanden investeringen zoals die in de begroting 2010 zijn opgenomen. In de financiële begroting is een overzicht opgenomen van de investeringen die (deels) voorwaardelijk in de begroting zijn opgenomen. De ontwikkeling van de kapitaallasten is eveneens opgenomen in de financiële begroting.

Bijlage 1

7

Begroting 2010

8

Fryslân:

iepen en eigen

BIJLAGE 1 : OPGELEVERDE EN ONDERHANDEN INVESTERINGEN* tot en met 2013

CATEGORIE

Actuele Begroting

tot en met 2013

Uitgaven Kredieten tot en met 2008

2009

2010

2011

2012

2013 en verder

Actuele Begroting

tot en met 2013

Inkomsten Kredieten tot en met 2008

2009

2010

2011

2012

2013 en verder

Saldo Kredieten tot en met 2008

Actuele Begroting

2009

2010

2011

2012

2013 en verder

1.643.229

1.262.546

340.000

30.570.767

24.183.981

707.312

-1.077.501

Bedrijfsmiddelen Automatisering Gereedschappen Voer- en vaartuigen Gereedschappen Gladheidsbestrijding Bouwurk Overige huisvesting Grondbeleid

3.977.675

76.759

137.200 2.203.350 301.112

655.141

1.643.229

1.262.546

340.000

3.977.675

137.200 153.350 150

300.962

79.800.000

5.473.461

18.864.479

25.000

8.900

16.100

429.768

2.050.000

301.112

153.350 150

300.962

79.800.000

5.473.461

18.864.479

25.000

8.900

16.100

429.768 30.570.767

24.183.981

707.312

64.000.000

6.000.000

6.000.000

655.141 137.200

2.203.350

429.768

64.000.000

76.759

137.200

58.000.000

2.050.000

429.768

58.000.000

Majeure projecten Rondweg Franeker-zuid

19.034.409

8.091.042

6.011.208

106.851

4.825.308

10.053.094

3.151.187

Rondweg Woudsend

12.790.462

5.355.339

1.519.726

4.524.307

1.391.090

512.691

512.691

Noordwesttangent

33.024.784

7.467.406

1.831.495

4.402.662

14.758.282

4.564.939

4.324.782

850.860

Centrale As

310.848.115

26.428.894

21.208.717

21.763.541

21.839.899

41.955.967

177.651.097

53.970.078

2.105.159

N381

141.263.299

3.605.961

4.100.000

11.093.243

5.252.940

36.072.296

81.138.859

4.000.000

13.900.000

1.017.665

2.846.494

6.124.016

3.280.731

631.094

219.667

215.022

603.764

Rondweg Buitenpost

9.520.000

810.060

800.000

5.024.406

1.077.501

3.000.000 314.919

1.148.792

40.690.000

4.298.781

473.922 6.260.000

2.528.574

8.981.315

4.939.855

5.211.208

-4.917.555

4.825.308

12.277.771

4.842.648

1.519.726

4.524.307

1.391.090

28.700.002

6.616.546

1.831.495

1.402.662

14.758.282

4.091.017

4.600.000

256.878.037

24.323.735

20.893.798

-18.926.459

15.579.899

41.955.967

173.051.097

4.000.000

137.263.299

3.605.961

4.100.000

11.093.243

5.252.940

36.072.296

77.138.859

4.380.000

207.605

1.697.702

1.825.235

752.157

-102.699

219.667

215.022

603.764

733.793

Rijksprojecten Ministations Joure

1.052.611

14.158

Bijdrage aan Waldwei

3.067.500

3.067.500

Bijdrage aan Zurich-Harlingen

11.165.956

10.225.000

460.125

Bijdrage aan Rondweg Sneek

18.264.163

2.045.000

8.016.400

155.181.639

1.000.000

12.300.000

24.400.000

24.800.000

92.681.639

98.972.661

8.532.126

15.585.531

15.823.990

59.031.014

58.931.659

500.000

5.350.000

14.899.092

15.933.121

22.249.446

37.545.837

3.800.000

9.356.284

10.149.180

14.240.373

RSP Startkrediet

3.500.000

500.000

3.000.000

1.750.000

1.750.000

RSP Heerenveen

36.000.000

-10.138

-7.486

545.214

14.145.750

9.506.282

6.771.645

6.875.251

342.852.981

RSP Traverse Harlingen RSP Joure

RSP OV spoor Heerenveen-Groningen

366.506.159

500.000

1.052.611

14.158

3.067.500

3.067.500

480.831

11.165.956

10.225.000

460.125

480.831

8.202.763

18.264.163

2.045.000

8.016.400

8.202.763

56.208.978

1.000.000

3.767.874

8.814.469

8.976.010

33.650.625

21.385.822

500.000

1.550.000

5.542.808

5.783.941

8.009.073

1.750.000

500.000

1.250.000 210.138

107.486

654.786

20.354.250

200.000

100.000

1.200.000

34.500.000

14.673.340

9.506.282

6.771.645

6.875.251

342.852.981

366.506.159

500.000

21.326.660

Friese Meren Project Aquaducten

49.172.124

49.172.124

Spoorbruggen

17.860.009

16.915.718

944.291

Overig

52.853.792

8.618.684

2.166.241

5.188.040

7.917.182

14.652.164

14.311.481

2.841.323

770.000

721.323

400.000

124.382.694

16.617.650

21.667.366

27.085.563

26.791.548

26.487.575

5.732.992

29.276.781

591.316

3.453.465

6.843.000

14.968.950

10.042.982

1.457.073

1.410.750

664.387

1.393.758

8.444.620

7.695.105

749.515

237.479.839

125.453.019

46.576.866

44.276.458

16.293.598

1.500.000

3.379.898

237.479.839

112.467.163

53.527.722

39.777.458

26.827.598

1.500.000

1.832.122.270

299.697.413

206.082.669

199.494.325

175.235.993

177.113.477

774.498.393

907.131.474

150.213.810

67.215.736

123.611.915

76.611.146

42.078.851

Reguliere en kleine projecten Overige projecten Projecten niet geactiveerd **

Generaal totaal

21.260.269

21.260.269

9.289.000

4.900.000

27.911.855

27.911.855

17.860.009

16.915.718

944.291

950.000

50.012.469

7.848.684

1.444.918

4.788.040

7.917.182

14.652.164

13.361.481

4.200.000

95.105.913

16.026.334

18.213.901

20.242.563

17.502.548

21.587.575

1.532.992

6.524.330

2.347.877

707.558

1.410.750

664.387

1.393.758

3.379.898

0

12.985.856

-6.950.856

4.499.000

-10.534.000

447.400.016

924.990.796

149.483.603

138.866.933

75.882.410

98.624.847

135.034.626

327.098.377

* Overzicht heeft betrekking op opgeleverde en onderhanden werken. Projecten welke reeds zijn afgerekend (ook in 2009) komen niet voor in dit overzicht. Het totaal van de investeringen sluit daarmee niet aan bij het overzicht opgenomen in 4.3 van de financiële begroting. * * Het betreft hier investeringsprojecten die door ons worden uitgevoerd en volledig gefinancierd worden door bijdragen (zowel intern als extern)

249

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

biJlage Overzicht structurele en tijdelijke budgetten Structurele budgetten zijn budgetten die jaarlijks in de begroting opgenomen worden en die in principe als “oneindig” worden beschouwd. Onder structurele budgetten verstaan wij ook de kapitaallasten voor infrastructurele investeringen, omdat deze lasten veelal zijn gebaseerd op termijnen van meer dan 15 jaar. Tijdelijke budgetten zijn zgn. eindige budgetten. Het betreft budgetten die voor een bepaalde periode (veelal gedurende één of meerdere jaren) in de begroting zijn opgenomen en daarna vervallen. Het ministerie van BZK kent daarnaast een definitie voor incidentele budgetten. Voor een nadere invulling van het begrip incidenteel moet worden gedacht aan baten en lasten die zich gedurende maximaal drie jaar voordoen. Alle tijdelijke budgetten die voor een periode van maximaal 3 jaar in de begroting worden opgenomen, worden formeel gezien als incidentele budgetten. Tijdelijke budgetten die voor een periode van 4 jaar of langer in de begroting worden opgenomen, worden formeel gezien als structurele budgetten. In deze bijlage 2 zijn de structurele en tijdelijke budgetten opgenomen zoals deze in de Begroting 2010 zijn verwerkt. Bijlage 3 bevat het overzicht van de structurele en incidentele budgetten conform de definitie zoals het ministerie van BZK hanteert.

Bijlage 2

51

Begroting 2010

begroting bedragen x € 1.000

009 s

t

010 s

t

10.823 545 10.278 0 0 10.78

288 0 288 0 110 178

10.771 545 10.226 0 0 10.6

207 0 207 0 50 157

11.324 545 10.779 0 0 10.779

294 0 294 0 0 9

10.904 545 10.359 0 0 10.59

programma - verkeer en vervoer Lasten 17.383 116.491 Baten 0 60.292 Saldo (Lasten - Baten) 17.383 56.199 Vorming van reserves 18.141 1.462 Beschikking over reserves 22.612 4.905 totaal programma 1.91 5.756

9.471 300 9.171 14.459 7.364 16.66

97.256 55.945 41.311 1.004 399 1.916

5.091 300 4.791 4.692 -1.471 10.95

99.712 55.993 43.719 0 303 .16

4.982 0 4.982 4.788 -728 10.98

99.556 56.044 43.512 0 0 .51

6.429 0 6.429 0 3.381 .08

103.073 56.092 46.981 0 0 6.981

680 0 680 0 0 680

5.503 1.057 4.447 0 0 .7

t

programma 1 - bestuur en veiligheid Lasten 653 Baten 0 Saldo (Lasten - Baten) 653 Vorming van reserves 55 Beschikking over reserves 122 totaal programma 1 586

5

011 s

t

01 s

programma - Wetter Lasten Baten Saldo (Lasten - Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma

196 50 146 62 196 1

5.284 1.057 4.227 0 0 .7

370 0 370 0 10 60

5.370 1.057 4.314 0 0 .1

340 0 340 0 0 0

5.540 1.057 4.484 0 0 .8

680 0 680 0 0 680

5.494 1.057 4.437 0 0 .7

programma - milieu Lasten Baten Saldo (Lasten - Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma

2.507 123 2.384 484 816 .05

19.436 5.366 14.070 0 151 1.919

1.092 112 980 0 150 80

14.906 894 14.012 0 0 1.01

842 112 730 0 0 70

15.282 112 15.170 0 0 15.170

730 0 730 0 0 70

14.992 112 14.880 0 0 1.880

programma 5 - landelijk gebied Lasten 16.263 Baten 564 Saldo (Lasten - Baten) 15.699 Vorming van reserves 1.796 Beschikking over reserves 3.448 totaal programma 5 1.07

42.192 34.572 7.620 0 84 7.56

23.902 8 23.894 7.319 14.917 16.96

45.871 38.361 7.510 0 68 7.

22.401 0 22.401 6.768 13.054 16.115

45.371 37.361 8.010 0 51 7.959

15.435 0 15.435 0 0 15.5

programma 6 - economie, toerisme en recreatie Lasten 34.193 7.536 Baten 7.415 1.003 Saldo (Lasten - Baten) 26.778 6.533 Vorming van reserves 26.675 0 Beschikking over reserves 27.984 0 totaal programma 6 5.69 6.5

53.613 2.361 51.251 4.334 25.700 9.885

7.930 604 7.326 0 0 7.6

31.283 333 30.951 396 10.712 0.65

8.253 604 7.649 0 0 7.69

33.160 215 32.945 300 5.409 7.86

Bijlage 2

t

01 s

164 10.923 0 545 164 10.378 0 0 0 0 16 10.78

730 15.056 0 112 730 14.944 0 0 0 0 70 1.9

45.492 15.435 45.257 37.361 0 37.098 8.131 15.435 8.159 0 0 0 51 0 51 8.080 15.5 8.108

8.166 30.121 604 289 7.563 29.832 0 0 0 246 7.56 9.586

7.601 604 6.997 0 0 6.997

begroting bedragen x € 1.000

t

programma 7 - Zorg en welzijn Lasten Baten Saldo (Lasten - Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma 7

9.947 0 9.947 1.650 1.756 9.81

009 s

010 s

t

t

011 s

t

01 s

01 s

t

49.363 36.876 12.486 0 0 1.86

19.026 0 19.026 0 4.675 1.51

45.306 36.876 8.430 0 0 8.0

12.044 0 12.044 0 1.296 10.78

45.569 36.876 8.693 0 0 8.69

5.770 0 5.770 0 1.400 .70

45.499 36.876 8.622 0 0 8.6

605 0 605 0 0 605

45.514 36.876 8.638 0 0 8.68

programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis Lasten 7.202 31.117 Baten 468 179 Saldo (Lasten - Baten) 6.734 30.937 Vorming van reserves 4.719 0 Beschikking over reserves 361 0 totaal programma 8 11.09 0.97

14.554 0 14.554 250 2.378 1.6

31.399 180 31.220 0 0 1.0

12.381 0 12.381 0 2.238 10.1

31.716 180 31.537 0 0 1.57

8.563 0 8.563 0 856 7.707

31.619 180 31.439 0 0 1.9

6.178 0 6.178 0 0 6.178

31.650 180 31.470 0 0 1.70

6.357 87 6.270 825 569 6.56

2.886 792 2.093 0 0 .09

4.965 0 4.965 37 500 .50

2.693 509 2.185 0 0 .185

6.177 0 6.177 0 2.865 .1

2.669 509 2.160 0 0 .160

4.021 0 4.021 0 0 .01

2.674 509 2.166 0 0 .166

programma 9 - ruimte en wonen Lasten 3.697 Baten 129 Saldo (Lasten - Baten) 3.567 Vorming van reserves1. 311 Beschikking over reserves 665 totaal programma 9 .1

9.046 6.772 2.274 0 0 .7

programma 10 - algemene dekkingsmiddelen Lasten 415 21.758 Baten 0 240.791 Saldo (Lasten - Baten) 415 -219.032 Vorming van reserves0 72.364 Beschikking over reserves 468 83.657 totaal programma 10 -5 -0.5 totaal programma's Lasten Baten Saldo Resultaat voor bestemming Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma's resultaat na bestemming

755 17.489 0 219.719 755 -202.230 195 26.488 50 59.538 900 -5.80

926 27.687 0 223.792 926 -196.105 65 29.029 0 30.576 991 -197.65

1.450 13.900 0 216.155 1.450 -202.255 0 19.190 0 24.731 1.50 -07.796

121 13.818 0 217.215 121 -203.397 0 17.690 0 18.124 11 -0.81

92.456 8.750

313.044 129.428 387.452 2.868

279.183 354.973

90.481 745

293.148 357.028

77.240 278.291 64.483 215 349.442 289

281.070 350.288

83.707 54.893 58.428

-74.408 126.560 73.826 27.382 88.797 55.923

-75.790 27.492 60.005

89.736 11.958 26.379

-63.880 29.029 30.930

77.025 -71.151 64.194 5.088 19.190 0 9.802 24.782 3.627

-69.218 17.690 18.175

80.171

-89.79

98.018 -108.0

75.15

-65.781

7.1 -76.7 60.568

-69.70

Bijlage 2

5

Begroting 2010

5

biJlage Overzicht tijdelijke en structurele budgetten, conform definitie bZK Het ministerie van BZK hanteert een andere definitie van structurele en incidentele budgetten. Voor een nadere invulling van het begrip incidenteel moet worden gedacht aan baten en lasten die zich gedurende maximaal drie jaar voordoen. Alle tijdelijke budgetten die voor een periode van maximaal 3 jaar in de begroting worden opgenomen, worden formeel gezien als incidentele budgetten. Tijdelijke budgetten die voor een periode van 4 jaar of langer in de begroting worden opgenomen, worden formeel gezien als structurele budgetten. In onderstaande tabel zijn de budgetten weergegeven conform de definitie van het ministerie van BZK. Overzicht tijdelijke en structurele budgetten 010 s programma 1 – bestuur en veiligheid Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma 1 programma – verkeer en vervoer Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma

143 0 143 0 110

011 i

s

01 i

10.915 545 10.370 0 0 10.70

50 0 50 0 50 0

11.481 545 10.936 0 0 10.96

3.455 103.272 300 55.945 3.155 47.327 200 15.263 2.000 5.763 1.55 56.87

418 300 118 0 28 90

104.385 55.993 48.392 4.692 -1.196 5.80

s 0 0 0 0 0 0

01 i

11.198 545 10.653 0 0 10.65

s

i

0 0 0 0 0 0

11.088 545 10.543 0 0 10.5

0 104.538 0 56.044 0 48.494 0 4.788 0 -728 0 5.010

0 109.502 0 56.092 0 53.410 0 0 0 3.381 0 50.09

programma – Wetter Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma

110 0 110 0 10 100

5.630 1.057 4.574 0 0 .57

50 0 50 0 0 50

5.830 1.057 4.774 0 0 .77

0 0 0 0 0 0

6.174 1.057 5.117 0 0 5.117

0 0 0 0 0 0

6.183 1.057 5.127 0 0 5.17

programma – milieu Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma

362 112 250 0 150 100

15.636 894 14.742 0 0 1.7

112 112 0 0 0 0

16.012 112 15.900 0 0 15.900

0 0 0 0 0 0

15.722 112 15.610 0 0 15.610

0 0 0 0 0 0

15.786 112 15.674 0 0 15.67

8.580 8 8.572 7.319 14.785 1.106

61.192 38.361 22.831 0 199 .6

7.468 0 7.468 6.768 13.054 1.18

60.304 37.361 22.943 0 51 .89

0 0 0 0 0 0

60.927 37.361 23.566 0 51 .515

0 0 0 0 0 0

60.692 37.098 23.593 0 51 .5

programma 5 – landelijk gebied Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma 5

Bijlage 3

55

Begroting 2010

010

26.304 2.031 24.273 3.766 19.346 8.69

35.238 934 34.304 568 6.354 8.518

5.955 38 5.917 0 7.031 -1.11

33.581 899 32.682 396 3.681 9.97

0 0 0 0 949 -99

41.327 819 40.508 300 4.460 6.8

0 0 0 0 36 -6

37.722 893 36.829 0 210 6.619

programma 7 – sociaal beleid en zorg Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma 7

10.217 0 10.217 0 2.686 7.51

54.115 36.876 17.239 0 1.989 15.50

6.406 0 6.406 0 503 5.90

51.207 36.876 14.331 0 794 1.57

0 0 0 0 0 0

51.269 36.876 14.392 0 1.400 1.99

0 0 0 0 0 0

46.119 36.876 9.243 0 0 9.

programma 8 – Kultuer, taal en ûnderwiis Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma 8

3.243 0 3.243 125 1.497 1.871

42.710 180 42.531 125 882 1.77

2.070 0 2.070 0 338 1.7

42.028 180 41.848 0 1.900 9.98

0 0 0 0 0 0

40.182 180 40.002 0 856 9.16

0 0 0 0 0 0

37.828 180 37.648 0 0 7.68

programma 9 – ruimte en wonen Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma 9

1.206 87 1.119 0 569 550

8.037 792 7.245 825 0 8.070

0 0 0 0 0 0

7.658 509 7.150 37 500 6.687

0 0 0 0 0 0

8.846 509 8.338 0 2.865 5.7

0 0 0 0 0 0

6.695 509 6.187 0 0 6.187

totaal programma’s Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves saldo na mutaties reserves

Bijlage3

53.619 354.991 2.538 355.303 51.082 -312 11.410 43.464 41.153 74.775 1.9 -1.6

i

0 28.613 0 223.792 0 -195.179 0 29.094 0 30.576 0 -196.661

22.529 450 22.079 6.768 21.004 7.8

361.100 357.323 3.776 34.219 36.306 1.689

s

01

programma 6 – economie, recreatie en toerisme Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma 6

0 18.244 0 219.719 0 -201.475 0 26.683 0 59.588 0 -.80

s

01

i

programma 10 – algemene dekkingsmiddelen Lasten Baten Saldo (Lasten – Baten) Vorming van reserves Beschikking over reserves totaal programma 10

56

011

s

i

0 15.350 0 216.155 0 -200.805 0 19.190 0 24.731 0 -06.6

0 355.532 0 349.657 0 5.874 0 24.278 949 33.635 -99 -.8

s

i

0 13.939 0 217.215 0 -203.276 0 17.690 0 18.124 0 -0.710

0 0 0 0 36 -6

345.553 350.577 -5.023 17.690 21.766 -9.099

biJlage verloop vaste activa

In het overzicht “Verloop vaste activa” is de ontwikkeling van de waarde van de vaste activa aangegeven. In de loop van een begrotingsjaar verandert de waarde van de vaste activa door uitgaven en inkomsten op onderhanden investeringswerken. De waarde van de al opgeleverde werken daalt door de jaarlijkse afschrijvingen. bedragen x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

59.727

59.996

60.586

61.906

61.620

Overige investeringen met economisch nut MA: gronden en terreinen MA: woonruimten

1.739 0

0

0

0

0

0

17.182

31.039

58.809

80.499

77.375

73.547

1.197

1.148

2.761

2.546

2.357

2.196

en installaties

2.601

3.124

4.098

4.269

3.089

2.079

MA : overig

1.690

1.454

1.210

700

682

397

.09

96.9

16.87

18.599

15.10

19.89

MA: bedrijfsgebouwen MA: vervoermiddelen MA: machines, apparaten

totaal

investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut MA: grond-, wegen water bouwkundige werken

168.407

205.420

230.177

295.256

419.038

734.064

totaal

168.07

05.0

0.177

95.56

19.08

7.06

Financiële vaste activa FA: kapitaalverstrekking aan deelnemingen FA: overige langlopende leningen

3.075

3.228

3.228

3.228

3.228

3.228

58.164

58.164

58.164

58.164

58.164

58.164

FA: bijdragen aan activa van derden

15.950

27.121

36.871

35.715

34.559

33.404

Totaal

77.189

88.51

98.6

97.107

95.951

9.796

70.005

90.5

55.1

50.96

660.99

968.698

totaal activa

Bijlage 4

57

Begroting 2010

58

Fryslân:

iepen en eigen

biJlage 5 verloop van de reserves, voorzieningen en overlopende passiva. In onderstaande overzichten wordt inzicht gegeven in het verloop van de reserves (tabel 1) en de voorzieningen en overlopende passiva (tabel 2). Reserves zijn onderdeel van het eigen vermogen. Voorzieningen zijn geen onderdeel van het eigen vermogen, er ligt een verplichting op naar derden toe, voorbeelden hiervan zijn de doeluitkeringen die wij ontvangen. Tabel 1 Reserves saldo per einde jaar verloop reserves x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

algemene reserve R. Basis reserve

8.750

8.750

8.750

8.750

8.750

8.750

R. Reserve VAR

77.374

64.223

32.351

29.823

26.889

26.455

totaal

86.1

7.97

1.101

8.57

5.69

5.05

bestemmingsreserve R. BTW compensatiefonds

105

0

0

0

0

0

R. (ver)Nieuwbouw Provinciehuis

2.423

4.387

3.209

4.188

1.582

1.582

R. infrastructuur (2008 ev)

6.459

4.922

4.922

4.922

4.922

4.922

R.Staande Mastroute

1.183

0

0

0

0

0

333

182

182

182

182

182

3.969

3.969

3.969

3.969

3.969

3.969

R. 2,5% provinciale bijdrage bodemsanering R. Aankoop natuurterreinen (fase 1) R. EHS grondverwerving 5B-2

920

836

768

718

667

616

0

2.965

3.571

3.267

3.267

3.267

Majeure Programma's en Projecten

20.376

17.985

7.870

1.990

0

0

Tijdelijke budgetten per programma

19.816

10.930

1.330

3.136

3.381

0

Uitvoeringsprojecten

18.334

22.389

13.562

3.214

245

0

totaal

7.918

68.565

9.8

5.586

18.15

1.58

160.0

11.58

80.8

6.159

5.85

9.7

R. RW A7 bijdr. Reserve infrastructuur

totaal reserves

Toelichting bij tabel 1: De afname van de reserves hebben met name betrekking op de reserves kasritme zijnde majeure programma’s en projecten, tijdelijke budgetten per programma en uitvoeringsprojecten.

Bijlage 3

Programma 1 -Bestuur en veiligheid

55 59

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

tabel voorzieningen en overlopende passiva per einde jaar verloop voorzieningen en Op x € 1.000

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

178

178

178

178

178

178

872

872

872

872

872

872

3.214

3.279

3.303

3.327

3.351

3.375

22.924

21.155

21.699

22.243

22.787

23.331

245

245

245

245

245

245

1 bestuur en veiligheid Wachtgelden PS-leden Waarde-overdracht pensioenen GS-leden verkeer en vervoer Grootscheepsvaarwateren * Programma BDU (Brede Doel Uitkering) * Parkeerrek. NUON (PEB) GS Fryslân Openbaar vervoer * Spoorlijnen *

6.252

6.408

6.564

6.720

6.876

7.032

17.909

18.357

18.805

19.253

19.701

20.149

1.648

1.599

1.530

1.461

1.391

1.320

681

695

700

705

710

715

6.405

6.405

6.405

6.405

6.405

6.405

Water Grondwaterplan * Schade grondwaterplan * milieu WBB 2005-2009 * Energie in de milieuvergunning * Externe veiligheid 2006-2010 *

19

19

19

19

19

19

306

239

624

624

624

624

0

406

406

406

406

406

34

42

50

58

66

74

7

7

7

7

7

7

296

296

296

296

296

296

0

0

0

0

0

0

11.791

11.791

11.791

11.791

11.791

11.791

868

868

868

868

868

868

0

2

2

2

2

2

5 landelijk gebied SGB * Boot IFG Soortenbescherming * Natura 2000-beheerplannen (Rijk) * Skriezekriten en weidevogelreservaten * ILG * 6 economie, toerisme en recreatie FMP Spoorbrug Alddiel * Subsidie Europese progr. niet 5B *

60

Bijlage5

verloop voorzieningen

realisatie

begroting

begroting

begroting

begroting

begroting

008

009

010

011

01

01

380

397

411

425

439

453

21

21

21

21

21

21

433

460

487

514

541

568

0

0

0

0

0

0

332

355

378

401

424

447

57

57

57

57

57

57

Beeldende Kunsten 2005-2008 *

108

108

108

108

108

108

Buma-legaten

160

168

176

184

192

200

79

79

79

79

79

79

622

622

622

622

622

622

en Op x € 1.000

7 sociaal beleid en zorg Jeugdhulpverlening * 8 Kultuer, taal en ûnderwiis Legaat Van Harinxma thoe Sloten Jorritsma-Boschmafonds Grafiekcollectie Knecht-Drenth Uitbr./inst.h. Grafiekcollectie Knecht-Drenth Aktieprogramma Kultuerberik 2005-2008 *

Bibliotheekvernieuwing 2008 9 ruimte en wonen Besluit locatiegebonden subsidies * Projecten volkshuisvesting * Stads en dorpsvernieuwing * Integrale Stedelijke Vernieuwing * RCW diverse reserveringen *

86

86

86

86

86

86

4.306

4.500

4.661

4.822

4.983

5.144

15.551

16.251

16.834

17.417

18.000

18.583

28

42

42

42

42

42

95.81

96.009

98.6

100.58

10.189

10.119

55.85

7.57

178.810

16.17

156.0

15.86

totaal voorzieningen en overlopende passiva totaal reserves en voorzieningen en Op Toelichting bij tabel 2: De stand van de voorzieningen en overlopende passiva neemt toe door de verwachte rentetoerekening hieraan. In de begroting is nog geen raming opgenomen van het afnemen van de reserveringen in deze posten.

Bijlage 5

61

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Het grote voordeel van deze verandering is dat de feitelijke bestedingen niet meer ten laste van een voorziening worden gebracht, maar dat deze in het jaar van besteden als last worden opgenomen. Tegenover de feitelijke besteding staat als bate een bedrag uit de vooruit ontvangen middelen. In de Jaarstukken wordt een overzicht opgenomen, waarin per uitkering het verloop blijkt. De voorzieningen die resteren zijn voorzieningen voor risico’s en voorzieningen voor van derden (niet zijnde Nederlandse en Europese overheidslichamen) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden.

6 58

3 Programmaplan Bijlage 5

biJlage 6 raming emu-saldo In deze paragraaf wordt aangegeven wat het aandeel van de provincie Fryslân is in het landelijke EMU-saldo. Raming EMU-saldo bedragen x € 1.000 Resultaat voor bestemming

mutatie

2009

2010

2011

2012

2013

+

11.153

-3.185

-50.171

-20.760

-401

2 Afschrijvingen ten laste van exploitatie

+

15.142

10.994

12.976

15.662

18.862

3 Bruto toevoegingen aan voorzieningen

+

142.127

131.377

129.654

129.411

129.196

4 Uitgaven te activeren investeringen

-

-126.318

-174.942

-170.120

-180.467

-190.884

5 Bijdragen derden op investeringen

+

52.810

99.688

62.680

33.922

47.382

6a Verkoopopbrengst desinvesteringen

+

6b Boekwinst verkoopopbrengsten

-

-142.096

-131.275

-129.557

-129.315

-129.081

-47.183

-67.343

-116.585

-135.143

-124.267

7 Uitgaven aankoop grond

-

8a Verkoopopbrengsten uit grond

+

8b Boekwinst op grondverkopen

-

9 Betalingen ten laste van voorzieningen

-

10 Betalingen, die niet via resultaat voor bestemming lopen

-

11a Gaat u deelnemingen verkopen? 11b Boekwinst bij verkoop deelnemingen Raming EMU saldo

-

Het resultaat voor bestemming sluit aan bij het resultaat voor bestemming dat opgenomen is in hoofdstuk 3.4 van de Financiële begroting. Op dit resultaat is een tweetal correcties aangebracht. Ten eerste wordt er jaarlijks een aanzienlijk bedrag van de begrote tijdelijke budgetten doorgeschoven. Voor de jaren 2010 en 2011 houden wij rekening met het doorschuiven van de budgetten met 40%. Voor 2012 is dat 20% en voor 2013 0% dit in verband met de afloop van de co-financieringsperiode. De budgetten voor deze uitgaven worden volgens de systematiek van het kasritme overgebracht naar volgende jaren. Verder is voor elk jaar toegevoegd het begrotingssaldo zoals aangegeven in 3.2 van de financiële begroting. Ten tweede worden investeringsuitgaven doorgeschoven. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat bij grote (infrastructurele) projecten door procedures e.d. vertragingen optreden. Uitgegaan is van de huidige inzichten. Vooralsnog gaan wij uit van het doorschuiven van 25% van de begrote investeringsbudgetten.

Programma 1 -Bestuur en veiligheid Bijlage 6

6 59

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Het geraamde EMU-saldo in de komende jaren overschrijdt de in 2004 voor de provincie vastgestelde EMU-referentiewaarde van € 25,7 miljoen fors. Afgezien van bovengenoemde onzekerheden blijft een overschrijding van de referentiewaarde een gegeven. Dit is inherent aan het ambitieuze investeringsprogramma. Het betreft hier zowel de uitvoering van grootschalige infrastructurele werken (bijvoorbeeld Centrale As, N381) alsmede projecten in het kader van het gesloten convenant met het Rijk met betrekking tot het Regio Specifiek Pakket. De ontvangsten van de verkoop aandelen NUON kunnen gezien worden als compensatie van dit sterk stijgende EMU saldo. In theorie kan de Minister van Financiën op grond van de wijziging van de Wet Fido een eventuele Europese EMUboete proportioneel doorbelasten aan mede veroorzakende lagere overheden.

6 60

3 Programmaplan Bijlage 6

biJlage 7 aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen Voor verplichtingen die aan jaarlijks terugkerende arbeidskosten van een vergelijkbaar volume zijn verbonden schrijft het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) voor, dat een structurele begrotingspost wordt opgenomen. Dit heeft erin geresulteerd, dat voor de volgende verplichtingen een structurele begrotingspost is opgenomen. •

Lasten voormalig personeel. De structurele begrotingspost bedraagt € 700.000, opgenomen in programma 10.8 Loon- en prijsstijgingen

•

Wachtgelden en pensioenen Gedeputeerde Staten leden en hun nabestaanden € 466.000, opgenomen in programma 1.2 Gedeputeerde Staten. Naarmate meer gedeputeerden de waarde van hun pensioen overdragen zal op termijn deze post kunnen worden afgebouwd.

We kennen een voorziening voor wachtgelden voor Statenleden. Deze voorziening is ingesteld als gevolg van de door Provinciale Staten vastgestelde verordening. De voorziening wordt aan het begin van elke zittingsperiode geactualiseerd, tenzij de voorziening tussentijds ontoereikend blijkt. De omvang van de voorziening bedraagt per 31 december 2008 € 177.565. In 2011 wordt een bedrag van € 295.000 aan de voorziening toegevoegd in verband met de nieuwe zittingsperiode. De omvang van de verhoging is afgeleid van het werkelijke beroep in de afgelopen jaren. Met betrekking tot de wachtgelden en pensioenen van oud-gedeputeerden en hun nabestaanden is het volgende vastgelegd. Voor wachtgelden en voor reeds ingegane pensioenen is de bestaande structurele begrotingspost gehandhaafd. Gedeputeerden die na 1 januari 1998 afgetreden zijn, hebben het recht om hun opgebouwde pensioen over te dragen aan een pensioenfonds. Op pensioenoverdrachten kan ook een beroep worden gedaan door gedeputeerden, die voor 1 januari 1998 zijn afgetreden. Waardeoverdracht van pensioen is niet meer mogelijk wanneer het pensioen is ingegaan. Voor de waardeoverdracht is een voorziening aanwezig. De omvang hiervan bedraagt per 31 december 2008 € 871.563.


65 61

Begroting 2010

66 6

3 Programmaplan

Fryslân:

iepen en eigen

biJlage 8 gronden waarop de ramingen zijn gebaseerd Deze bijlage geeft aan op welke gronden de cijfers van deze Begroting gebaseerd zijn. Ook de richtlijnen voor het opstellen van de Begroting staan hier toegelicht. Gronden van de ramingen Jaar 2008 De cijfers over het jaar 2008 hebben betrekking op de cijfers uit het Jaarverslag 2008 en de Jaarrekening 2008, zoals deze zijn vastgesteld in de Statenvergadering van 13 mei 2009. De cijfers zijn wel ingericht conform de deels herziene indeling van de begroting 2010. Hierbij is het onderdeel communicatie verschoven van programma 1 naar de bedrijfsvoeringsparagraaf. Jaar 2009 en volgende jaren De voor 2009 en volgende jaren vermelde bedragen zijn inclusief de 1e t/m 6e wijziging van de Begroting 2009 (uw vergadering van 24 juni 2009) en de doorwerking van de begrotingswijzigingen van voorgaande jaren. In de jaren 2009, 2010 en volgende zijn in deze begroting mutaties aangebracht. De beleidsvoorstellen die in hoofdstuk 3 zijn opgenomen, maken onderdeel uit van de begroting. De betreffende mutaties voor de Begroting 2009 worden u via begrotingswijziging bij de 2e Bestuursrapportage uitvoering Begroting 2009 aangeboden. Richtlijnen Op basis van de gegevens uit de septembercirculaire 2008 van het provinciefonds, het verloop van de 5jaars en de 10-jaars fixe rente bij de BNG en eigen ramingen zijn de richtlijnen voor de Begroting 2010 opgesteld. Deze richtlijnen zijn: Onderwerp

2009

2010

Loon- en prijsstijging provincie

2,00%

0,75%

Loon- en prijsstijging gesubsidieerde instellingen

2,00%

0,75%

Toevoegingen bouwrente aan (lopende) investeringen

4,50%

4,50%

Toevoegingen interne rente aan reserves/voorzieningen/overlopende passiva

4,50%

3,75%

Indexering langlopende projecten

1,53%

1,53%

Toelichting op de richtlijnen Loonstijging provincie De CAO provincies loopt tot 1 juni 2009. Voor 2010 houden wij vooralsnog de prijsstijging van het Bruto Binnenlands Product (BBP) aan zoals opgenomen in de septembercirculaire 2008. Als gevolg van de economische crisis zullen de pensioenpremies naar verwachting met 1% stijgen voor 2009 en met 2% voor 2010 en verder. Dit betekent een extra last van € 135.000 in 2009 en € 540.000 vanaf 2010 en verder.


67 6

Begroting 2010

Fryslân:

iepen en eigen

Prijsstijging goederen en diensten Voor 2008 en 2009 is bij onze raming uitgegaan van de prijsstijging van het BBP. Deze prijsstijging is in de septembercirculaire van het provinciefonds geraamd op 0,75% in 2010.

Loon- en prijsstijgingen gesubsidieerde instellingen Voor de loon- en prijsstijgingen gesubsidieerde instellingen sluiten we aan bij de raming van de prijsstijging BBP. Deze prijsstijging is in de septembercirculaire van het provinciefonds geraamd op 0,75% in 2010.

Bij een aantal instellingen worden niet de richtlijnen van de begroting gevolgd voor de indexering aangezien hier andere afspraken zijn gemaakt. Het betreft hier de volgende instellingen: - Omrop Fryslân - Tresoar - Fryske Akademy Bij een aantal instellingen volgt de provinciale begroting de vastgestelde begroting van de instelling. Het betreft hier de volgende instellingen: - IPO - SNN - Marrekrite - Regionaal college waddengebied/wadlopen/servicepunt waddengebied - Muskusrattenbestrijding (via Wetterskip Fryslân)

Externe tarieven 2010 Op 11 oktober 2005 heeft het college van Gedeputeerde Staten voor de externe werkzaamheden nieuwe tariefsgroepen met de daarbij behorende tarieven vastgesteld. Uitgaande van de richtlijnen voor prijsstijging van lonen en goederen en diensten betekent dit een tariefsstijging voor de externe tarieven 2010 van 0,75%.

Toevoeging bouwrente aan (lopende) investeringen In april 2009 zijn door de Staten de Begrotingsregels “Als geld telt” vastgestelde. Hierin is voorgesteld om het toerekenen van bouwrente aan vaste activa te beëindigen. Bij de Kadernota 2010 is het voorstel gedaan om geen bouwrente meer toe te rekenen bij nieuwe projecten. Voor de lopende vaste activa wordt voorgesteld om het rentepercentage van 2009 voor de resterende looptijd van de projecten te handhaven. Hiermee worden grote schommelingen in het financieel kader voorkomen.

Toevoeging rente aan reserves/voorzieningen/overlopende passiva Voor de toerekening van rente aan de reserves sluiten wij aan bij het gemiddelde rentepercentage van de 10- en 5-jaars fixe lagere overheden zijnde 3,75%

Indexering langlopende projecten Bij langlopende projecten is het gebruikelijk om deze te ramen met de prognose einde werk. Voor het opstellen van deze prognose is het indexeringspercentage in 2010 1,53%. Dit percentage is gebaseerd op de langere termijn ontwikkeling van het BBP conform de septembercirculaire 2008.

68 6

Bijlage 3 Programmaplan 8

F ry s l â n : i e p e n e n e i g e n Begroting 2010

Recommend Documents