Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot
De we g
Leven met aa n dac ht
Francisc
u
s
n va
2
Leven met aandacht
Inhoud 1 De weg van Franciscus
9
2 De oprichting van de congregatie
11
3 Werk en gebed; een dubbele dagtaak
13
4 Verhalen van de zusters
15
4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
Hoe armoede rijk kan maken Luisteren naar de ander én jezelf Spiritualiteit ervaren met alle zintuigen Doen wat je te doen staat De natuur verbindt alles
5 De boodschap blijft 5.1 5.2 5.3
Leef met aandacht Heb aandacht voor de ander Heb aandacht voor jezelf
6 Zie, ik ga iets nieuws verrichten
15 20 25 29 33
39 39 40 43
45
3
4
Leven met aandacht
Inleiding Een vriend komt in financiële problemen en vraagt je om hulp. Een familielid wordt ziek en afhankelijk van jouw mantelzorg. Je komt werkloos thuis te zitten zonder uitzicht op een nieuwe baan. Je staat op het punt om een studiekeuze te maken. Of er gebeurt iets anders waardoor je leven verandert. Vaak ontstaat op dat soort momenten de behoefte om antwoorden te vinden op grote vragen als: zou ik met minder kunnen? Of: wat kan ik betekenen voor een ander? Zelfs de grootste vraag van allemaal – wie ben ik? – kan zich opdringen. Voor de zusters van de Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot was dat niet anders. Het grote verschil: de zusters wijdden hun leven aan het vinden van antwoorden op deze vragen. Hun levensveranderende gebeurtenis was de intreding in het klooster. Vanaf dat moment gingen ze actief met de vragen aan de slag. Ze gaven meer weg dan ze dachten te kunnen missen en hielpen waar ze maar konden.
Schat aan kennis De zoektocht van de zusters leverde een schat aan kennis, inzicht en ervaring op. Nee, ze hebben geen pasklare antwoorden op die grote vragen, maar ze weten wel welke kant je op moet kijken om die antwoorden te vinden. Die kennis willen de zusters niet verloren laten gaan nu ze hun congregatie in tijden van grote maatschappelijke veranderingen langzaam zien krimpen. Daarom verzamelden ze in dit boekje hun geestelijk erfgoed.
Erfgoed voor iedereen De vraag kan zich opdringen of het zin heeft om dit boekje te lezen als je niet gelovig bent. Het antwoord is volmondig ‘ja’. Voor de zusters is hun geloofsovertuiging een belangrijke houvast geweest, maar op de weg die ze hebben bewandeld, staan geen verbodsborden voor niet-gelovigen. Integendeel. Voor iedereen, maar dan ook echt iedereen, bevat dit boekje waardevolle informatie en inzichten om antwoorden te vinden op grote vragen.
5
De weg van Franciscus Dit boekje neemt je eerst mee langs de weg van Franciscus – de heilige die afstand nam van geld en luxe, een zwak had voor de natuur en ‘deed wat hem te doen stond’. Zijn kijk op de wereld en het leven was het kompas voor de zusters. Vervolgens doen de zusters hun verhaal aan de hand van vijf thema’s waar ze zich sinds de oprichting van de congregatie in de zestiende eeuw mee bezig hebben gehouden: armoede, gehoor geven, spirituele verdieping, doen wat je te doen staat en aandacht voor de natuur. Het boekje besluit met een praktische boodschap die iedereen kan helpen om met een Franciscaanse blik naar de wereld te kijken.
Voorbeeld voor velen
De Franciscanessen van Oirschot in Brazilië In Brazilië zijn de zusters jonger. Daar gaat de missie nog onverminderd voort. Zij hebben daar weliswaar hun eigen levenswerk, maar voelen zich sterk verbonden met hun Europese wortels. Zij stimuleren de Nederlandse zusters in hun zoektocht naar de bron van hun geestelijk erfgoed.
6
Leven met aandacht
Velen namen al een voorbeeld aan de Franciscanessen van Oirschot, hun opvattingen en hun waarden. Ze lieten zich inspireren of vroegen om gebed. Laat dit boekje een wegwijzer zijn om antwoorden te vinden. En heb je het uit, geef het dan door. Zo verrijk je niet alleen jezelf, maar ook een ander met kennis en ervaring die je eigenlijk niemand mag onthouden.
“Voor mij is dé vraag: kun je het leven als een geschenk aanvaarden; iets dat gegeven is, niet zo vanzelfsprekend en nooit zo grijpbaar? Zodat ook de ander en al het andere bijzonder blijft?” 7
In het voetspoor van… Het is nogal wat om alles achter je te laten en één weg te bewandelen. De meisjes en vrouwen die intraden in de congregatie moesten afstand doen van al hun bezittingen. Bovendien mochten ze hun familie nooit meer zien. Pas vanaf de twintigste eeuw kwam daar een uitzondering op: als een van je ouders overleed, mocht je naar huis. Zoveel concessies doen, waarom deden ze dat? Voor de meesten lag de aanleiding om in te treden dicht bij huis. Ze hadden een tante die ook zuster was of hadden meegelopen met een Franciscaanse voettocht en waren geïnspireerd geraakt. Maar wie doorvraagt, komt achter diepere motieven. Sommige zusters voelden meteen al een roeping, anderen voelden een diepe nieuwsgierigheid naar het Franciscaanse leven. Wat de motivatie ook was, het was altijd het begin van een levenslange zoektocht. Het resultaat van die zoektocht gaf de zusters inzicht in wie ze zijn en waar ze voor staan. Ze wilden ervaren dat minder hebben het duizendvoudige oplevert. Ze wilden gehoor geven aan zichzelf, hun medezusters en God. Ze wilden zich spiritueel ontwikkelen, onder andere door veel te bidden en te studeren. Ze wilden zich maximaal inzetten voor de samenleving. En ze wilden de schoonheid zien van alles wat de natuur te bieden heeft. Dat maakte ze tot Franciscanessen. 8
Leven met aandacht
1
De weg van Franciscus Had Franciscus van Assisi vandaag geleefd, dan was hij de zoon geweest van een bankdirecteur. Hij groeide op in ongekende welvaart, in een tijd waarin de kloof tussen arm en rijk breder was dan de Grand Canyon. Hij leefde aan de goede kant van de kloof, zou je kunnen zeggen. Maar Franciscus had het moeilijk. De enorme rijkdom om hem heen kon hem niet verblinden voor de armen en de zieken. Hij kon het een niet rijmen met het ander: hij had alles, maar zoveel anderen hadden niets. Franciscus zag maar één oplossing. Hij kende het voorbeeld van iemand die nooit had gegeven om geld, goud of andere rijkdommen. Iemand die geloofde in gelijkheid van alle mensen en zelfs vrede op aarde. Aan Jezus zou Franciscus een voorbeeld nemen. Voor Franciscus was die keuze het begin van een nieuw leven. Hij liet zijn ouders en hun welvaart achter zich. Alle spullen die hij had, gaf hij weg. Hij ging beter luisteren naar zichzelf en naar anderen. Hij nam dingen niet meer zomaar voor lief, maar probeerde zich over alles te verbazen. Zo lukte het hem om armen te helpen. Niet door ze geld te geven (want dat had hij niet meer), maar gewoon door ze écht te zien en niet met een boog om ze heen te lopen. Ook keek hij vol verwondering naar de natuur – Werelddierendag herinnert daar nog aan. Deze dag, waarop mensen massaal hun honden en konijnen in het zonnetje zetten, valt niet voor niets samen met de sterfdag van Franciscus: 4 oktober. Franciscus bleef niet alleen. Veel mensen konden zich vinden in zijn ideeën en idealen. Broeders en zusters richtten in de dertiende eeuw de eerste Franciscaanse ordes op.
9
