EXTRA special over Estland

Foto: © Håvard Myklebust - Visitnorway.com | Hjørundfjord

Met de ingebruikname van het nieuwe zusterschip, de MS Bergensfjord, bieden wij alle Noorwegen fans dagelijkse verbindingen naar Telemark en direct naar de Noorse Fjorden aan.

VANAF EURO

VANAF EURO

VANAF EURO

HIRTSHALS– STAVANGER

HIRTSHALS– BERGEN

*Een auto (max. 1.95 m. hoog/ 5 m. lang) 2 personen en incl. alle belastingen en toeslagen.

WWW.NORDICMAGAZINE.nl

54,−* 55,−* 120,−*

HIRTSHALS– LANGESUND

BLAREN OP HET PELGRIMSPAD – VIKING-EXPOSITIE KOPENHAGEN – NOORSE ZUIDKUST – LANGANES, IJSLAND – KONINKRIJK VAN ZWEEDS GLAS – Finse Kota’s – RECHTSTREEKS NAAR DE NOORSE SNEEUW – SPECIAL ESTLAND

Vanaf Hirtshals, het noorden van Denemarken, heeft u de keuze uit: comfortabel met onze nieuwe 5 * cruiseferry MS Stavangerfjord naar Langesund in Telemark, of via de schitterende kustlijn rechtstreeks naar Stavanger en Bergen in de fjorden of supersnel naar Kristiansand in het zuiden van Noorwegen.

Nordic 21E JAARGANG NUMMER 3 / herfst 2013

EEN COMBINATIE VAN REIZEN EN GENIETEN

3

Baltische parel Estland Rechtstreeks naar de Noorse sneeuw Blaren op het Pelgrimspad VIKING-expositie Kopenhagen Koninkrijk van Zweedse glas

EXTRA special over Estland 21e jaargang - nr 3 - Herfst 2013 Adviesprijs losse nummers € 5,95 0 0 3 1 3

Fjord Line NL | Sint Maartenslaan 26 unit 8 | 6221 AX Maastricht Tel.: +31 43 327 00 61 | Fax: +31 43 327 00 62 E-Mail: [email protected] | Internet: www.fjordline.com

AP 8 7 1 8 3 4 7 8 6 0 1 8 9

SCANDINAVIË-XL

Lifestyle | Reizen | Wonen | Culinair | Mode | Cultuur | Kunst | Media | Buitenleven

Beleef het beste van het Noorden www.scandinavie-xl.nl ruim 80 stands

26/27 OKTOBER zaterdag 10:00 -18:00 uur zondag 11:00 -17:00 uur. Entree: 6,50 inclusief koffie/thee, t/m 15 jaar gratis. Svala Auto gebouw, Leidsevaart 576, Haarlem. moosefarg_210x277.indd 1

02-08-13 10:44

Colofon Abonnementen Service Nederland: €21,50 (4 edities) België: €27,50 (4 edities) Voor meer informatie: Maasland Uitgeverij, Oss, Nederland T +31 (0)412 628218 (ma t/m vr van 09:00-12:00 uur) E [email protected] Nordic Magazine verschijnt viermaal per jaar en is een uitgave van Maasland Uitgeverij.

Weg met de grauwsluier De Baltische staten zijn de laatste tijd volop in het nieuws. Zo hebben we kunnen lezen dat Litouwen heeft aangegeven tot de eurozone te willen toetreden, in navolging van Estland (dat al met de euro betaalt) en Letland (voert de euro per 1 januari in). Op dit moment is Litouwen zelfs voor een half jaar voorzitter van de Europese Unie. Een mijlpaal, want voor het eerst in de geschiedenis is

Postbus 348 5340 AH Oss, Nederland T +31 (0)412 628218, F +31 (0)412 651367 E [email protected] W www.maaslanduitgeverij.com

een staat, die vroeger deel uitmaakte van het communistische Sovjetsysteem,

Hoofdredactie Jaap van Splunter Eindredactie Letter Republic Vormgeving Twin Media bv Uitgever Peter van Riel Sales & Marketing Maasland Communicatie Drukkerij Pre Vision Nordic Magazine wordt gedrukt op 100 grams FSC

maar ten aanzien van de Baltische staten heerst er nog steeds een zekere scepsis.

president van de vrije, democratische en kapitalistische Europese gemeenschap. En toch hangt er nog steeds een Oost-Europese grauwsluier over de voormalige Sovjetrepublieken. Scandinavië hebben we allemaal toch wel ontdekt en omarmd, Ik moet erkennen, dat dat bij mij ook wel een beetje het geval was. Echter, toen ik voor het eerst Estland bezocht, bleek deze scepsis op niets gebaseerd. Tallinn bleek een prachtige, dynamische en uitermate gezellige stad, waar je tijd tekort komt. Maar ook het platteland – toch het grootste deel van het land – bleek aantrekkelijk en vrij ‘westers’. Toen ik afgelopen december in een prachtig winters landschap nog eens speciaal terugkeerde voor de kerstmarkt in Tallinn – misschien wel de mooiste kerstmarkt van Noord-Europa – was ik om. Dit land

Aan dit nummer werkten mee: Paul van Bodengraven, Marco Barten, Niels Bakker, Raffi Trapman, Gerrit Jan Zwier, Dolph Kessler, Nationaal Museum Kopenhagen, Estonia Tourism, Ruben Heijloo, Fred Geers

verdient meer aandacht!

Sales & Marketing Maasland Uitgeverij T +31 (0)412 628218 F +31 (0)412 651367 E [email protected]

daarin wilden we met een lekkere special verandering brengen. Met enige trots

Distributie Aldipress, Utrecht (NL) AMP, Brussel (B) grote foto: Jarel Jõepera

3

NORDIC 21E JAARGANG NUMMER 3 / HERFST 2013

Visit Estonia

BLAREN OP HET PELGRIMSPAD – VIKING-EXPOSITIE KOPENHAGEN – NOORSE ZUIDKUST – LANGANES, IJSLAND – KONINKRIJK VAN ZWEEDS GLAS – FINSE KOTA’S – RECHTSTREEKS NAAR DE NOORSE SNEEUW – SPECIAL ESTLAND

Baltische parel Estland Rechtstreeks naar de Noorse sneeuw Blaren op het Pelgrimspad VIKING-expositie Kopenhagen Koninkrijk van Zweedse glas

Het najaar is een prachtige tijd voor een wandeling door de bossen van Scandinavië of de Baltische staten inzet: Jaap van Splunter

WWW.NORDICMAGAZINE.NL

EXTRA special over Estland 21e jaargang - nr 3 - Herfst 2013 Adviesprijs losse nummers € 5,95

De Viru Gate, toegangspoort tot de middeleeuwse binnenstad van Tallinn

Tijdens de eerstvolgende redactievergadering werden direct plannen gesmeed om Estland in de schijnwerpers te zetten. Op zich lees je niet zoveel over het land en mag ik in deze extra dikke uitgave van Nordic Magazine het resultaat aanbieden: een 26 pagina’s tellende Estlandspecial, waarbij de belangrijkste toeristische regio’s van het land worden belicht, met uiteraard ook volop aandacht voor Tallinn, de prachtige hoofdstad en toegangspoort van Estland. Naast de Estlandspecial hebben we uiteraard ook weer volop aandacht voor andere mooie Scandinavische en IJslandse bestemmingen. Zo bezoeken we de internationale VIKING-expositie in Kopenhagen en een Friese boerin in IJsland, lopen het 580 kilometer lange Pelgrimspad van Zweden naar Noorwegen, bewonderen de Zweedse glaskunst, reizen rond door Zuid-Noorwegen en

0 0 3 1 3

AP 8 7 1 8 3 4 7 8 6 0 1 8 9

Abonnementen worden aangegaan voor minimaal één jaar. Hierna worden abonnementen automatisch met een kwartaal verlengd. Vanaf het tweede abonnementsjaar is het mogelijk om het abonnement per kwartaal te beëindigen. Dit dient minimaal één maand voor het einde van het kwartaal schriftelijk (post of e-mail) te geschieden. De facturatie en automatische incasso geschieden echter nog steeds per jaar. Resterende abonnementsgelden worden na opzegging retour gegeven.

ontmoeten de Zweedse Carola, beter bekend als Miss Eurovisie. En hopen dat we je weer van veel nieuwe reisideeën hebben kunnen voorzien. Jaap van Splunter Hoofdredacteur Nordic Magazine [email protected]

De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de artikelen. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gekopieerd zonder schriftelijke toe stemming van de uitgever. ©2013 Maasland Uitgeverij/Nordic Magazine

Kijk op www.Nordicmagazine.nl - 3

14 20

24 30

34 44

4 - Kijk op www.Nordicmagazine.nl

50

54

Langanes

INHOUD

Pelgrimspad Fagernes Zuid-Noorwegen

Glasrijk Småland

Estland

Kopenhagen

14 Blaren op het Pelgrimspad 34 Koninkrijk van Glas De St. Olavsleden – het Pelgrimspad van Zweden naar

Orrefors, Kosta Boda, Nybroglass; het zijn maar een paar van de

Noorwegen – ondergaat een ingrijpende restyling. Na

beroemde Zweedse glasfabrieken. En – handig – die zitten allemaal

vijfhonderd jaar in de vergetelheid worden wandelpaden

vlak bij elkaar, in de provincie Småland. Modern design en

verbeterd, verschijnen nieuwe (digitale) kaarten en wordt

ouderwets ambacht gaan hier al eeuwen samen. Nordic Magazine

de bewegwijzering hersteld. Kortom, tijd om de hele weg

ging op bezoek in het Glasriket, ofwel het Koninkrijk van Glas.

van Selånger aan de Zweedse oostkust naar Trondheim in Noorwegen af te leggen.

20 VIKING-expositie geopend Dit najaar is er een extra reden om een stedentrip naar Kopenhagen bovenaan het lijstje te zetten. Het Nationaal Museum in de hoofdstad organiseert namelijk tot en met 16 november de internationale expositie VIKING. Rondom het grootste Vikingschip dat ooit gevonden is, hebben de samenstellers een tentoonstelling gebouwd, die ronduit indrukwekkend te noemen is.

44 Rechtstreeks naar

de Noorse sneeuw

Wie boven het Noorse bergland komt aanvliegen, ziet het direct. Noorwegen is eigenlijk één groot wintersportgebied. Loipes gaan alle kanten op. Midden in het Noorse bergland ligt Fagernes, van oudsher een omgeving waar mensen graag de winter doorbrengen. Wie er een keer geweest is, weet waarom.

50 Lapland Kota’s klasse apart

24 De mystieke

Het voelt echt als een stukje Finland in de Lage Landen als

Noorse zuidkust

Nordic Magazine in Ruurlo, de Achterhoek bij Ed en Dinie

Zuid-Noorwegen is van oudsher een gebied waar velen graag

Kommer aanklopt. De eigenaars van het bedrijf Hako Holland

naartoe trekken. De Noren zelf zien het als een van de meest

importeren Finse Kota’s, prachtige en kwalitatief hoogstaande

aantrekkelijke gebieden voor een langer verblijf. De relaxte sfeer,

Finse blokhutten. Zodra je plaatsneemt op een rendierhuid in

de combinatie van water en bergen, maar vooral de gezellige

een van de Kota’s overvalt je de warme Scandinavische charme

stadjes zorgen voor de grootste aantrekkingskracht.

en intimiteit.

30 Friese boerin vindt nieuw thuis in IJsland

54-79 Special Estland Estland is al regelmatig aan de orde geweest in Nordic Magazine.

‘Land van grote eenzaamheid’ noemt men IJsland wel eens en

Maar we kwamen steeds tijd en ruimte te kort om al het moois

dat is beslist een rake omschrijving. In Oost-IJsland steekt op de

uit Estland eens goed onder de aandacht te brengen. Tot nu

kaart een afgelegen schiereiland als een eendenkop de zee in. De

dan! Want in deze lekker dikke Estlandspecial belichten we

kust van steile kliffen en de dichte mistbanken die daar omheen

uitgebreid drie toeristische regio’s van het land: het noorden,

hangen, zijn van oudsher bij zeelui berucht. Zelfs de boeren

zuiden en westen. Bovendien lichten we Tallinn er uit, want deze

hebben Langanes de rug toegekeerd.

fascinerende middeleeuwse stad is een verhaal apart. We wensen je veel plezier met deze 26-pagina’s dikke special.

En verder

6 Varia

11 Achter de schermen: Dick van Kooi, Directeur Norske Turist Service 12 Lezers aan het woord: Gerrit en Roelfke Cazemier uit Midwolda 33 Puzzel 40 Boeken 43 Films 82 Vooruitblik Kijk op www.Nordicmagazine.nl - 5

varia bosrijke vakantieregio, die zich van de Scherenkust tot het Hooggebergte uitstrekt. Tot de vele voorzieningen aan boord van de nieuwe MS Stavangerfjord behoren onder meer zeven verschillende restaurants, een dagelijks avondprogramma vol show en entertainment, en tal van belevenissen voor gezinnen met kinderen.

Scandinavië-XL

Gebouw, Leidsevaart 576 in Haarlem.

De schepen van Hirtshals naar Stavanger

Scandinaviëliefhebbers kunnen dit najaar

Zie ook: www.scandinavie-xl.nl

en/of Bergen vertrekken dagelijks om 21:00 uur in Denemarken, naar Lan-

hun hart ophalen. Op zaterdag 26 en

gesund in Telemark afhankelijk van de

meest complete Scandinavië-event van

Droomstart nieuwe Fjord Line-cruiseferry

Nederland gehouden, waarbij Volvo-dealer

De eerste vaart van het Deense Hirtshals

de indienstneming in 2014 van de nieuwe

Svala Auto in Haarlem als gastheer

naar Stavanger en Bergen markeerde

MS Bergensfjord, die momenteel nog in

optreedt. Onder het motto ‘Beleef het beste

afgelopen juli het begin van de reguliere

aanbouw is, zullen de dienstregelingen op

van het Noorden’ komen alle facetten van

lijndienst van de nieuwe cruiseferry MS

alle dagen van de week hetzelfde zijn.

de Noordse landen aan bod. Tal van

Stavangerfjord van de Noorse rederij Fjord

Zodra beide schepen in 2014 in bedrijf

organisaties geven acte de présence met

Line. Rond de duizend gasten waren bij

zijn, biedt Fjord Line dagelijkse en

hun aanbod van avontuurlijke reizen en

de eerste afvaart aan boord van het 170

regelmatige dienstregelingen in alle

emigratiemogelijkheden. Van het huren van

meter lange nieuwe schip, dat dankzij de

richtingen. De MS Bergensfjord in haar

een stuga van particulieren tot sledetoch-

exclusieve aardgasaandrijving als de

huidige vorm vaart tot het einde van het

ten, visvakanties en noorderlicht spotten. Er

modernste en meest milieuvriendelijke ferry

jaar op de trajecten Hirtshals-Stavanger

zijn tal van lezingen over verschillende

ter wereld geroemd wordt. Deze geavan-

en Hirtshals-Langesund. Daarna wordt het

regio’s en Noordse tradities en gebruiken.

ceerde, wereldwijd unieke techniek was de

schip omgebouwd en vanaf mei 2014

Ook is er volop aandacht voor de Scandina-

reden dat de indienstneming tweemaal

ingezet op de nieuwe lijn tussen het

vische thrillers en wordt zelfs de nieuwe

eerder uitgesteld moest worden. De MS

Zweedse Strömstad en Sandefjord in

thriller van het Deense schrijversduo A.L.

Stavangerfjord vaart op de lijn Hirtshals-

Noorwegen. In het zomerseizoen vaart

Kazinski geïntroduceerd. Dit is het

Stavanger-Bergen samen met de bekende

daarnaast de Fjord Line-catamaran HSC

pseudoniem van de auteurs Anders

MS Bergensfjord als een soort natuurlijk

Fjord Cat op de expreslijn tussen Hirtshals

Rønnow Klarlund en Jacob Weinreich die

verlengstuk van de Hurtigruten richting het

en Kristiansand. Zie ook:

naar Scandinavië-XL komen! Andere

zuiden. Op het tweede traject van Hirtshals

www.fjordline.com

thema’s zijn mode, interieur, outdoor, auto’s,

naar Langesund verbinden de schepen

design, kunst, sieraden, culinaire producten

Denemarken met Telemark, Noorwegens

zondag 27 oktober wordt in Haarlem het

weekdag om 07:30 uur of 09:00 uur. Na

SpaceKris, Shutterstock.com

en muziek. Bij zo’n tachtig stands is alles te Nordic Magazine is mediapartner van het evenement en zal uiteraard ook aanwezig

Axel Søgaard

vinden wat het noorden zo speciaal maakt.

zijn. Graag zien we je in Haarlem voor Scandinavië-XL op zaterdag 26 oktober van 10-18 uur of op zondag 27 oktober van 11-17 uur. De entreeprijs bedraagt €6,50

Tulpenlijn 65 jaar

(inclusief kop koffie/thee), kinderen t/m 15

Finnair vierde op 20 juli jongstleden een

jaar gratis. Het adres is: Svala Auto

wel heel bijzonder jubileum: exact 65 jaar


Stadskaart ‘groen’ Kopenhagen

Er is in Kopenhagen een nieuwe stadskaart verschenen die de weg wijst naar de talloze ‘groene’ mogelijkheden van de Deense hoofdstad. Op de plattegrond, die in een

naar Amsterdam. Op 20 juli 1948 vloog

eerste oplage van veertigduizend exemplaren is gedrukt, staan 240 cafés, restaurants,

de allereerste DC-3 van Finnair - toen

boetiekjes, hotels en andere bedrijven, die serieus rekening houden met het milieu en

nog Aero Oy genaamd - naar Amster-

daarvoor vaak inspirerende oplossingen aandragen. Dat zijn er 65 meer dan in de

dam. Schiphol was de vierde internatio-

vorige uitgave, die uit 2011 stamt. Op de kaart staan bijvoorbeeld winkels die het

nale bestemming waar na de Tweede

‘vergeten’ graanproduct spelt verkopen, een bedrijf dat speelgoed uitleent, boetiekjes

Wereldoorlog vanuit Helsinki een

waar jurken kunnen worden geruild en adressen waar tramsportfietsen kunnen worden

lijndienst neerstreek. De vlucht werd al

geleend. Alle ‘groene’ informatie is het werk van de jonge organisatie GoGreenCopen-

gauw liefkozend de Tulpenlijn genoemd

hagen. Voor mensen die niet van papieren informatie houden, bestaat de mogelijkheid

en opereerde twee keer per week tussen

te zoeken via een speciale website en

Helsinki en Amsterdam, met tussenstops

Facebook. Er is ook een app die kan

op Norrköping en Kopenhagen. Een

worden gedownload via Google Play

retourtje kostte toen 587 gulden en 870

(zoek: GoGreen). Via deze app kan

passagiers maakten dat eerste (half)jaar

worden gekozen voor Kopenhagen of

gebruik van de verbinding. Tussen 1951

Aarhus, waar ook een dergelijk initiatief is

en 1955 koos Finnair voor andere

gestart. De papieren kaart is te krijgen bij

Europese bestemmingen, maar sinds

‘groene’ bedrijfjes en cafés, bij filialen van

april 1955 vliegt de luchtvaartmaatschap-

de keten Matas en bij de VVV-post in

pij onafgebroken op Amsterdam. Al gauw

Kopenhagens Centraal Station.

werd Amsterdam een belangrijke stop op

Zie ook: www.gogreencopenhagen.dk,

de routes naar Parijs, Londen en later

www.visitdenmark.nl/kopenhagen

Pincasso, Shutterstock

geleden vloog het eerste Finnairtoestel

ook New York. Finnair heeft de afgelopen twee decennia geleidelijk gewerkt aan sprookjes van Andersen door kinderen en

www.teaterbilletten.dk,

van de geografische ligging van Helsinki:

theatergroepen opgevoerd. In het park

www.hcandersensverden.dk,

de kortste vluchten naar de grootste

kunnen bezoekers kennismaken met de

www.visiteastdenmark.com

steden van Azië en meer dan zestig

wereld van Tommelise (Duimelijntje) en

Europese bestemmingen. Op 1 november

rondlopen en zelfs picknicken met een

Koninklijke wandelroute

2013 viert Finnair nog een belangrijke

hapje en drankje te midden van twee meter

Koningin Sonja van Noorwegen heeft haar

mijlpaal: het negentigjarig jubileum. Op 1

hoge bloemen. Kinderen kunnen er spelen,

eigen wandelroute in Fjord-Noorwegen.

november 1923 startte Bruno Lucander de

dieren aaien en knutselen. In de buurt van

Queen Sonja’s Trail voert langs adembe-

Finse maatschappij, die daarmee een van

het nieuwe centrum zijn tevens goede

nemende uitzichten over onder andere de

de oudste luchtvaartmaatschappijen ter

restaurants, hotelletjes en campings

wereld is. Zie ook: www.finnair.com

aanwezig. Zie ook:

Nabij het plaatsje Præstø in het oosten van het Deense eiland Seeland is het themapark H.C. Andersens Verden (de Wereld van H.C. Andersen) geopend, een

Jule Berlin, Shutterstock

De Wereld van H.C. Andersen

david young, Shutterstock

haar Aziëstrategie en profiteert hierbij

theaterpark waar sprookjes van de bekende schrijver ‘als levende vertellingen’ kunnen worden beleefd. In het park, ten dele een particulier initiatief, worden enkele bekende


varia gen uit de hele wereld zijn al naar de

gletsjer en het dorpje Kinsarvik. De route

baan komen kijken en de bezoekers van

heeft zijn naam te danken aan het feit dat

het park – bij Nimtofte in de aantrekke-

hij behoort tot Hare Majesteits favorieten.

lijke regio Djursland – zijn onverdeeld

De afgelopen twintig jaar heeft zij deze

razend enthousiast. Het familiepark trekt

route rondom Hotel Ullensvang regelmatig

jaarlijks meer dan 620.000 bezoekers.

afgelegd, zowel te voet als op ski’s. De

Ook Nederlanders weten in toenemende

rondwandeling is goed gemarkeerd en

mate de weg naar het in 1981 geopende

duurt ongeveer vijf tot zes uur. Hotel

Djurs Sommerland te vinden. Juvelen

Ullensvang in Lofthus, Hardanger, is een

(het Juweel), zoals de nieuwe aanwinst

goed startpunt voor de wandeling.

heet, is een zogeheten tweetrapsbaan,

KN, Shutterstock

Hardangerfjord (zie foto), de Folgefonna-

waarin de bezoekers tweemaal een

Djurs Sommerland baart opzien

vliegende start beleven. Er wordt ook

De nieuwe spectaculaire achtbaan van

per uur bereikt. De wagentjes van het

het attractiepark Djurs Sommerland in het

treintje rijden op een zeer bochtig circuit

oosten van Jutland baart opzien in

en scheren laag over het terrein met

binnen- en buitenland. Tal van deskundi-

rotsformaties, bomen en een meer dan

twee keer een snelheid van 85 kilometer

Vlada Zhykharieva, shutterstock

tien meter hoge piramide. Het idee is, dat de inzittenden op jacht zijn naar een gestolen juweel in de jungle. Deze langste achtbaan van Denemarken (ruim een kilometer) biedt een geheel nieuwe techniek en wagentjes, die nog niet eerder te zien zijn geweest in een Europees attractiepark. Zie ook: www.djurssommerland.dk, www.visitdenmark.nl/kindvriendelijk

Gehandicaptenpromenade Bij de beroemde krijtrotsen van het

Online aanlegplaats

Oostzee-eiland Møn is onlangs een

In 25 Deense jachthavens kunnen watersportliefhebbers een aanlegplaats online

verhoogde houten promenade met hekken

tegen betaling reserveren bij de Vereniging van Jachthavens in Denemarken. Dit kan

van ongeveer driehonderd meter lengte

via de website van Marina Booking, in zowel het Engels, Duits als Deens. De nieuwe

geopend, bedoeld om het mensen met

service is vooral belangrijk voor gezinnen met kinderen en voor ouderen, die minder

een handicap mogelijk te maken om

goed ter been zijn. Op deze manier kan je je van tevoren verzekeren van een plek, die

dichtbij de rotsen te komen en te genieten

ook met kinderwagen of rollator goed bereikbaar is en/of dicht bij een speelplaats of

van de natuur en het uitzicht over zee. De

badruimte ligt. Op de plattegrond van de gewenste haven kan via de site een voorkeur

promenade is daarmee zeer geschikt voor

voor een ligplaats worden aangegeven. Als deze beschikbaar is en je met bankpas of

het gebruik van rolstoelen. Het speciale

creditcard hebt betaald, ben je verzekerd van een goede plek, ook bij late aankomst.

pad begint bij de gehandicaptenparkeer-

Zie ook: www.marinabooking.dk, www.visitdenmark.nl

plaats bij het GeoCenter en loopt tot vlak


Kheng Guan Toh, Shutterstock

2

Voor de kleintjes: Vembu-Tembumaa is een amusementspark voor families met

kleine kinderen. Het park ligt op slechts dertig minuten rijden van Tallinn en is een ideaal uitstapje voor de kinderen.

3

Tallinn TV Tower: Ben je in Tallinn, maar zijn de kinderen moe geworden van alle

sightseeing, dan is dit een leuke tip voor de

bij de uitkijkplek Freuchens Pynt. De

gek niet bedenken of je kunt het online

afwisseling: de vernieuwde, 314 meter hoge

krijtrotsen van het eiland Møn (Møns Klint)

in orde maken. Zonder internet, computer

tv-toren van Tallinn biedt een prachtig

zijn een van de grote natuurlijke beziens-

en mobiele telefoon is het in Estland

panoramisch uitzicht over de stad

waardigheden van Denemarken. Ze

onmogelijk te functioneren. Zelfs

en omgeving.

strekken zich uit over een lengte van ruim

parkeergeld kun je tegenwoordig met je

zes kilometer en rijzen tot ruim 120 meter

telefoon betalen.

loodrecht uit de zee op. Zie ook:

4

Gratis en voor niets: Bijna alle dorpen in Estland hebben speeltuinen, waar je

met de kinderen heen kunt gaan. Bij mooi

www.visiteastdenmark.com,

Estland voor het hele gezin

weer kun je in de zomer naar fijne zand-

www.visitdenmark.nl

Wanneer je naar Estland komt, neem je

stranden om lekker in het water te spelen of

kinderen dan mee! Er is genoeg te doen

zandkastelen te bouwen.

5

Estland online

voor de kids, van spannende activiteiten tot

Van plan een city trip te maken naar

educatieve vrijetijdsbesteding. In de natuur

Tallinn? Dan hoef je niet bang te zijn dat je

kun je gedurende het hele jaar genieten van

is het verplicht voor kinderen om een

je Facebook, Twitter of Instagram niet kan

verschillende activiteiten. We geven je vijf

veiligheidsstoel, reiswieg of verhogings-

bijhouden. Je hoeft niets te missen van

leuke tips voor gezinsuitjes in Estland.

kussen te gebruiken. Openbaar vervoer is

wat er in Nederland gebeurt, want als je in de hoofdstad van Estland bent, heb je

1

Goed om te weten: Wanneer je gebruikmaakt van de auto in Estland

Het Nemo van Estland: AHHAA Science

in Tallinn gratis voor kinderen onder de

Centre in Tartu is een wetenschapscen-

zeven jaar en voor passagiers met

vrijwel overal gratis WiFi. Estland, het land

trum speciaal voor families, die op zoek zijn

kinderen onder de drie jaar.

dat ons kennis liet maken met Skype, is

naar verrassingen, spanning en

Zie ook: www.visitestonia.com

een echte e-maatschappij. Je kunt het zo

zelf uitproberen. Dmitri Maruta, Shutterstock


3

NORDIC 21E JAARGANG NUMMER 3 / HERFST 2013 BLAREN OP HET PELGRIMSPAD

❏

Ja

, ik neem een jaarabonnement voor € 21,50

– VIKING-EXPOSITIE KOPENHAGEN

(buitenland € 27,50) en machtig Maasland Uitgeverij

– NOORSE ZUIDKUST – LANGANES,

Baltische parel Estland se sneeuw Rechtstreeks naar de Noor Blaren op het Pelgrimspad en VIKING-expositie Kopenhag glas Koninkrijk van Zweedse

dit bedrag jaarlijks tot wederopzegging van mijn rekening af te boeken. Ik ontvang het geldende

IJSLAND – KONINKRIJK VAN

welkomstgeschenk.

ZWEEDS GLAS – FINSE KOTA’S – RECHTSTREEKS NAAR DE

❏ Ik ontvang graag drie eerder verschenen edities ❏ Ik ontvang graag de 100% Oslo reisgids

NOORSE SNEEUW – SPECIAL ESTLAND WWW.NORDICMAGAZINE.NL

EXTRA special over Estland

(zolang de voorraad strekt) ❏ Ik ontvang graag de 100% Stockholm reisgids (zolang de voorraad strekt)

2013 21e jaargang - nr 3 - Herfst € 5,95 Adviesprijs losse nummers 0 0 3 1 3

347 860189 AP 8 7 1 8

100% Oslo Oslo, wat ‘godenvlakte’ betekent, ligt aan het Oslofjord. Je kunt hier een mooie boottocht maken. In de hoofdstad van Noorwegen liggen meer dan vijftig musea en galerieën, vele ervan op het schiereiland Bygdøy. Wandel door het Vigelandspark, bekijk Slottet, geniet van Noorse visgerechten in één van de vele restaurantjes, slenter op de Aker Brygge, ga in de winkeltjes op zoek naar Scandinavisch design, wandel langs de rivier de Akerselva en dans in de hippe bar.

100% Stockholm Wandelen langs de vele wateren van de Zweedse hoofdstad, shoppen voor Zweeds design, slenteren door Gemla Stan en de stad van bovenaf bewonderen vanaf één van de geweldige uitzichtspunten. Dat doe je tijdens een bezoek aan Stockholm. Maar ga ook naar het openluchtmuseum Skansen, het Vasamuseum met het beroemde oorlogsschip dat bij de eerste vaart zonk, geniet van een fika en ga uit in een hippe bar.

100% Oslo Uitgeverij mo’media ISBN 978-90-5767-583-6 Prijs € 10,95 www.100procenttravel.com/oslo 100% Stockholm Uitgeverij mo’media ISBN 978-90-5767-606-2 Prijs € 13,95 www.100procenttravel.com/stockholm

Naam:

m/v

Straat en huisnummer: Postcode en woonplaats: Telefoon: E-mail: Bankrekeningnummer:

Handtekening:

Stuur de bon (of een kopie hiervan) in een gesloten envelop zonder postzegel volledig ingevuld en ondertekend naar: Maasland Uitgeverij, Antwoordnummer 10093, 5340 VB Oss, Nederland Meer informatie over abonnementen vindt u op www.maaslanduitgeverij.com of bel +31 (0) 412 628218

Wie zijn de mensen waarbij je je reis naar Noord-Europa boekt? In deze rubriek stellen we de mensen aan je voor die beroepshalve Noord-Europa ‘verkopen’.

Achter de schermen “Noorwegen met Norske, een echte belevenis!” “Norske Turist Service is een reisorganisa-

brochures uit. In onze zomerbrochure

Vindt onze klant dan nog niet zijn reis naar

tie, die zich hoofdzakelijk richt op Noorwe-

Noorwegen Zomer 2014 vindt de klant

keuze, dan maken wij graag een offerte

gen. Sinds 1953 organiseren wij reizen

onder andere een groot aantal rondreizen

voor een reis op maat. Hiermee onder-

naar dit fascinerende land, dat vaak door

via hotels, vakantiewoningen of kampeer-

scheiden wij ons duidelijk van de meeste

menigeen als het mooiste van de Scandi-

hutten naar de meest fantastische plekken

andere touroperators. Diverse malen per

navische landen wordt betiteld. Hiermee

in Noorwegen. Voor hen die de auto liever

jaar organiseren wij roadshow-avonden,

zijn wij een van de eerste reisorganisaties

thuislaten, bieden wij diverse fly-/driverei-

waar klanten of medewerkers van

die Noorwegen als toeristische bestem-

zen, maar ook treinreizen of camperhuur.

reisbureaus in een drie uur durende

ming ontdekten. Wij vieren dit jaar ons

De wintergids bevat prachtige ski- en

presentatie uitgebreid over onze producten

zestigjarig bestaan, en daarnaast zijn we

langlaufbestemmingen en natuurlijk de

worden geïnformeerd. Door de vele jaren

bijna 25 jaar lang exclusief vertegenwoor-

populaire tochten per hondeslede en

heen ontvingen wij talloze reacties van

diger van Hurtiguten in Nederland. Eind

sneeuwscooter naar Noors-Lapland. In de

reizigers, die enthousiast vertelden over de

jaren tachtig werd Norske Turist Service

Hurtigrutenbrochure wordt uitgebreid

fascinerende natuur, het vaak zonnige

namelijk door Hurtigruten verkozen tot

ingegaan op de reis met een van de

weer, de vriendelijke bevolking, de zuivere

Nederlands Generaal Agent voor de

postboten langs de Noorse kust. Onder-

lucht en het heldere water. Kortom, over

postboten langs de Noorse kust.

weg wordt er volgens een vaste dienstre-

alles wat hun reis tot een onvergetelijke

Onder de naam Scandinavian Arctic

geling in 34 verschillende havenplaatsen

vakantie heeft gemaakt en waar men zich

Sunway zijn wij destijds in Amsterdam

geladen en gelost. De totale reis duurt

één met de natuur voelde. Wij zorgen

begonnen. Door de jaren heen is het

twaalf dagen en onderweg worden er

ervoor dat stress of de dagelijkse drukte

bedrijf enkele malen verhuisd en in 1977

diverse excursiemogelijkheden aangebo-

voor een paar weken wordt vergeten. En

werd de bedrijfsnaam omgedoopt tot

den. Hurtigruten is geen cruise: het enige

hopen dit nog minstens zestig jaar te

Norske Turist Service BV, dit vooral om het

entertainment onderweg is het overweldi-

kunnen voortzetten!” n

specialisme in Noorwegen te benadruk-

gende natuurschoon. Last, but not least is

ken. Sinds 1986 is ons bedrijf gevestigd in

er natuurlijk ook nog onze gids met

Dick van Kooi

Het Noorwegenhuis, op een schitterende

expeditiereizen naar Spitsbergen,

Directeur Norske Turist Service BV

locatie aan de Herenweg in Heemstede.

Groenland of Antarctica.

www.norske.nl

Wij werken met een team van in totaal vijftien enthousiaste medewerkers. Zij zorgen ervoor dat bij Norske Turist Service de tevredenheid van de klant vooropstaat. Onder de vele klanten bevindt zich een zeer groot aantal herhalers. De Noorwegenliefhebber komt voor het bespreken van zijn/haar volgende reis graag in Heemstede terug en wordt dan bij voorkeur door dezelfde Noorwegenspecialist geholpen als het jaar daarvoor. Dit is meestal geen probleem, want zo trouw als onze klanten zijn, zo trouw zijn ook onze medewerkers, die bijna allemaal al jaren bij Norske Turist Service werkzaam zijn. Ieder jaar brengen wij een viertal prachtige


Nordic is in Nederland en Vlaanderen hét magazine voor liefhebbers van Noord-Europa. Haar lezers zijn niet alleen geïnteresseerd in (reis)verhalen en informatie uit die regio, maar zijn vaak ook (frequente) bezoekers aan Scandinavië, IJsland en de Baltische Staten (geweest). In deze rubriek komen zij aan het woord, met deze keer Gerrit en Roelfke Cazemier uit Midwolda, gemeente Oldambt in de provincie Groningen. DOOR JAAP VAN SPLUNTER

Lezers aan het woord “Wat Zweden druk noemen, is voor ons Nederlanders relaxed” Ondanks dat Gerrit en Roelfke vrij en

Standplaats

Waarom Zweden? Gerrit legt uit: “Zweden

rustig wonen op het mooie Groningse land

Met hun eigen auto vertrekken ze meestal

trekt ons aan vanwege de verscheiden-

is de vakantie voor hen toch een rustpunt

vanuit Kiel naar Göteborg en reizen dan

heid aan natuur, de mooie stadjes en

in het jaar, waarbij ze dan wel weer van

over land naar hun eerste slaapplek.

dorpjes, de cultuur en ook omdat vakantie-

actieve vakanties en rondreizen houden.

Meestal blijven ze dan een aantal nachten

vieren daar rust met zich meebrengt. Wat

Ze gaan goed voorbereid op vakantie. In

in een kampeerhut. De regio wordt op

de Zweden druk noemen, is voor ons

de winterperiode beginnen ze meestal al

allerlei manieren verkend: “We wandelen,

Nederlanders relaxed - zelfs als noorder-

met plannen, waarbij ze gebruikmaken

we bezoeken musea, stadjes en leuke

lingen. Ook autorijden is in Zweden een

van de vertrouwde gidsen en brochures.

dorpjes, maar gaan ook naar toeristische

feest. Mensen hebben de tijd, het is niet

De kaart van het te bezoeken land wordt

attracties. Hierna reizen we naar onze

druk op de weg en je rijdt gewoon voor je

op tafel gelegd met de toeristische

volgende standplaats, waar het hele

plezier. Rijden door Stockholm in de spits

informatie ernaast. Ze kijken naar

verhaal zich weer herhaalt. De routes

is niet te vergelijken met de Nederlandse

geschikte plekken om te overnachten in

leggen we meestal af via binnenwegen. De

spits. De binnenstad van Stockholm

kampeerhutten en soms hotels. Met

snelweg, de zogenaamde E-wegen,

durven we zonder problemen door te

behulp van de kaart, computer en reisgids

gebruiken we alleen als de afstand te groot

rijden. Dat zouden we in Amsterdam niet

stellen ze hun rondreis samen. “Ons

is en het erg veel tijd gaat kosten om een

zo gauw doen.”

eerste bezoek aan Zweden hebben we

camping te halen”, verduidelijkt Roelfke.

met een vastgestelde rondreis gedaan

Favoriete streken

vanuit de reisgids, maar nu maken we zelf

Relaxed

een programma voor ongeveer drie

Afgelopen zomer bezochten Gerrit en

Dalarna, waar ze tot nu toe iedere keer zijn

weken”, zegt Gerrit.

Roelfke Zweden voor de derde keer.

geweest. Ze vinden het een gebied met

Een van hun favoriete streken is de regio

De Hoge Kust, zicht op de Botnische Golf in Skuleskogen Nationaal Park

Zorns gammelgård, een prachtig en goed onderhouden openluchtmuseum


Sånfjället, de wandelroute naar de top

De scherenkust bij de ingang van de haven van Göteborg

Gerrit is druk aan het fotograferen op de top van de Sånfjället

veel afwisseling. De natuur is erg afwisselend en er zijn prachtige musea, leuke dorpjes en verrassende evenementen. Ook

Moeilijke keuze

in Stockholm komen ze graag: een mooie

Zweden is samen met Noorwegen de

stad op eilanden, met een prachtige oude

ideale bestemming voor Gerrit en Roelfke

binnenstad en leuke musea. Het is een

tijdens de zomervakantie. “Een echte

stad waar ze graag op het terras zitten. Het

keuze kun je niet maken, want het zijn

openluchtmuseum Skansen, maar ook de

twee verschillende landen met elk hun

Vasa vinden ze de absolute hoogtepunten

eigen karakter. Volgend jaar gaat de reis

van Stockholm. Ook andere delen van

dan ook weer naar Noorwegen, maar

Zweden vinden Gerrit en Roelfke zeer de

Zweden zullen we zeker weer bezoeken

moeite waard. Vorig jaar zomer zijn ze via

om weer nieuwe dingen te ontdekken. En

Tidaholm naar Soleron, Hedeviken,

Finland staat in de toekomst ook nog op

Örnsköldsvik, Ljusne, Stockholm,

ons lijstje”, sluit Gerrit af.

Roelfke uitrustend en genietend van het mooie weer tijdens de wandeling op de Hoge Kust Skuleskogen National Park

Gotland, Västervik, Solvesberg en Landskrona gereisd.

Interieur van een Hälsingergård, een boerderij uit Hälsingland, in het openluchtmuseum Skansen

Een deel van de muur om de oude Hanzestad Visby


!reizen

Blaren op het

Pelgrimspad

Vernieuwde St. Olavsleden heropend

Als Ruben Heijloo van Amsterdam naar het Zweedse plattelandsdorp Revsund verhuist, blijkt langs de pastorie die hij had gekocht een eeuwenoude pelgrimsroute te lopen. Het is St. Olavsleden, die op dat moment aan een restyling onderhevig is. Na vijfhonderd jaar in de vergetelheid worden wandelpaden verbeterd, verschijnen nieuwe (digitale) kaarten en wordt de bewegwijzering hersteld. Kortom, tijd om de hele weg van Selånger aan de Zweedse oostkust naar Trondheim in Noorwegen af te leggen. TEKST & FOTOGRAFIE RUBEN HEIJLOO


Zwedens grootste waterval: de machtige Tännforsen

D

e Nideroskathedraal in Trond-

werd Olav getroffen door een bijl – eerst

heim imponeert. Simpelweg

in zijn been, daarna in zijn hals. Toen hij

door de grootte, maar ook

viel, werd hij doorboord met een speer

door de vorm van het ge-

in zijn zij en overleed hij. In de kerk van

bouw en het oog voor detail

Stiklestad ligt een steen waarop Olav

van de bouwers. Ik zit al zo’n half uur

met zijn hoofd rustte, terwijl hij het leven

praktisch in mijn eentje op het plein voor

liet. Ik heb de steen aangeraakt, maar

de dom met open mond naar boven te

voelde niets.

kijken. Het is laat. De grauwe torens kleuren oranje in de avondzon. Twee

Wonderlijke verhalen

toeristen nemen foto’s van elkaar met

Direct na zijn dood deden wonderlijke

het gebouw op de achtergrond en slente-

verhalen de ronde over Olav. Het begon

ren daarna hand-in-hand verder. Bijna

al direct met de man die hem vakkundig

580 kilometer heb ik gelopen om hier te

van kant maakte op het slagveld: toen hij

komen. Over heuvels en bergen, door

met het bloed van Olav over zijn eigen

bossen, weilanden, wadend door rivie-

wonden ging, verdwenen deze. Ook

ren. En hoewel mijn reis – mijn pelgri-

anderen die met het bloed van Olav in

mage, om precies te zijn – prachtig was,

contact kwamen, beweerden genezen te

voel ik pas hier, op het eindpunt, de werkelijke impact van mijn wandeltocht. En ik ben geroerd.

Strooptochten Ik volgde de voetsporen van Viking Olav (of Olaf) Harroldson. Hij liet zich tijdens een van zijn strooptochten dopen in Frankrijk en probeerde ook zijn landgenoten te bekeren tot het christendom. In 1029 werd hij verbannen toen koning Knoet de Grote van Denemarken de troon in Noorwegen wist

‘Een eeuwenoude pelgrimsroute lopen, betekent een deel worden van een historische keten’

te bemachtigen. Olav zocht zijn heil in Rusland en smeedde daar het plan om de macht in zijn vaderland te herove-

zijn van allerhande ziekten en ongemak-

ren en zijn land alsnog te kerstenen. Hij

ken. Olavs lichaam werd in het geheim

ging met zijn leger aan land in Selånger

vervoerd naar Trondheim en begraven.

aan de Zweedse oostkust en begon de

Toen het een tijd later werd opgegraven

lange tocht naar de Noorse fjorden. Hij

voor een waardige ceremonie en de kist

bereikte echter nooit zijn einddoel: tij-

werd geopend, was Olavs lichaam niet

dens een veldslag bij Stiklestad, zo’n 120

vergaan; zijn huid was gaaf, zijn haar

kilometer van Trondheim, sneuvelde hij.

en nagels gegroeid en uit de kist steeg

Een gids in Stiklestad vertelde me bij

een geur op van rozen. En zo begon de

mijn bezoek aan het pelgrimscentrum

Olavlegende. In de decennia daarna

haast likkebaardend hoe dat gebeurde:

groeide Trondheim uit tot een gewilde

al tamelijk snel in de strijd op 29 juli 1030

bestemming voor pelgrims. Samen met ›


!reizen De ‘grensovergang’ tussen Zweden en Noorwegen

Vikbron uit 1888, met 133 meter de langste houten brug van Zweden, vlak bij Fränsta

Uitzicht vanaf Vollshaugen

Compostella en Rome behoorde Trond-

te komen, om te genieten van de onge-

heim tot de belangrijkste bedevaartplek-

temde Scandinavische natuur. Aan mij de

ken van Europa. Na de reformatie en het

eer om, als atheïst nota bene, de nieuwe

verbod op het katholieke geloof in Noor-

route te testen. Hier zit ik, in Trondheim.

wegen raakte de route echter in verval en werd hij nog maar door een enkele pelgrim bewandeld.

Heropend Nu de vernieuwde St. Olavsleden in september officieel heropend is, moet daar verandering in komen. Via een interregionaal project in Zweden en Noorwegen is er hard aan gewerkt om de route neer te zetten als het Scandinavische antwoord op Santiago de Compostella. Naast religieuze waarde heeft pelgrimage in deze

‘Vele honderd duizenden pelgrims gingen mij voor, en waarschijnlijk komen er nog vele honderdduizenden na mij’

Zesentwintig dagen geleden zette ik de eerste stap van vele honderdduizenden. Ik passeerde Stöde, Bräcke, Östersund, Åre, Vuku, Stiklestad. Ik heb geslapen in een spookhuis in Boda Borg, heb op warme dagen gebaad in ijskoude bergstroompjes, ontmoette een rendierenfamilie die op het pelgrimspad stond te grazen, heb gewandeld door de laatste beetjes sneeuw in de bergen tussen Zweden en Noorwegen. Elke dag maakte ik een videoblog en schreef ik een artikel voor de website van St. Olavsleden. Dat was erg vermakelijk

tijd een nieuwe betekenis gekregen; een

om te doen, maar achteraf ook datgene

manier om jezelf te ontdekken, om tot rust

wat maakte dat ik me niet werkelijk een


De kerk van Rödön

te laten bezinken. En nu pas besef ik wat

toegeven: veel zon en, alleen in Noorwe-

voor ongelooflijke reis ik heb gemaakt.

gen, een beetje miezerregen. De grootste

En wat voor fantastische mensen ik heb

tegenslagen waren vooral van techni-

ontmoet. Van een oude vrouw die me

sche aard. Er ontstond een barstje in de

een kitscherig pelgrimspoppetje cadeau

lens van mijn camera, waardoor er een

gaf, tot een vrolijke grijsaard die me al

vreemde waas over mijn videoblogs ver-

op mijn eerste dag uitnodigde voor fika.

scheen. En in Vuku in Noorwegen hield

Van de accordeonspelende bierbrouwer

mijn laptop er ineens mee op. Maar tech-

in Revsund tot het nerveuze herbergier-

nische problemen – hoe vervelend ze

echtpaar in Sul, dat voor het eerst een

ook kunnen zijn – zijn overkomelijk en

pelgrim in huis had. Allemaal gezichten,

niet het eind van de wereld. Bovendien

die ik voor me zie wanneer ik mijn ogen

bevestigen ze mijn vermoeden dat een

dicht doe. En nu vind ik het jammer dat

pelgrim zich eigenlijk verre moet hou-

pelgrim voelde. Door het oog van een

ik me op al die speciale momenten niet

den van elektronica en zich alleen dient

cameralens ervaar je dingen namelijk toch

bewuster was van het feit dat ze inder-

te bekommeren om de weg voor hem, de

heel anders. Afstandelijker. Je bent vooral

daad zo speciaal waren, dat ik mezelf

droogheid van zijn sokken en de boter-

bezig met wat mooie plaatjes zijn, wat

niet in mijn arm heb geknepen en beter

hammen in zijn rugzak.

interessante informatie is voor je kijkers

had beseft wat ik hier allemaal heb mee-

en lezers. Op die manier vergeet je af en

gemaakt. Maar alles vervliegt. Misschien

Historische keten

toe werkelijk te genieten, van het hier en

is dat ook wel hoe het moet gaan met een

In de schaduw van de Nideroskathe-

nu. Daarbij ging mijn pelgrimage wel heel

pelgrimage – een beetje boeddhistisch.

draal besef ik ook pas wat me het meest heeft geraakt tijdens mijn reis: een eeu-

erg snel: 26 dagen, waarvan drie op fiets. Nee, de volgende keer – en er komt een

Eerste blaren

wenoude pelgrimsroute lopen, betekent

volgende keer – laat ik mijn camera, com-

Ik had van tevoren eigenlijk niet getraind

een deel worden van een historische

puter en smartphone fijn thuis en geniet

en ben alles behalve een sportpersoon,

keten. Vele honderdduizenden pelgrims

ik op een meer authentieke wijze van het

maar lichamelijk viel de trip me erg mee.

gingen mij voor, en waarschijnlijk komen

pelgrimsbestaan.

Je moet even door de eerste blaren heen

er nog vele honderdduizenden na mij.

– dank Olav voor blarenpleisters – en

Om daar één van te zijn, maakt dat ik me

Mooie ontmoetingen

dan is het een kwestie van je ene voet

nederig voel, dat ik me verbonden voel

Nu ik daadwerkelijk in Trondheim ben

voor de andere plaatsen, genoeg water

met al die anderen, met deze traditie, met

en niet meer hoef te bloggen en filmen,

drinken en je verstand op nul zetten.

dit verhaal. Dat is tegelijkertijd beangsti-

heb ik eindelijk tijd om de boel een beetje

Het weer zat enorm mee, dat moet ik

gend – omdat je je in die zee van tijd nie- ›


Na 500 jaar heropeNd: WaNdel de historische st. olavsledeN

Volg het pad dat de heilige Olav bijna duizend jaar geleden liep, van kust tot kust. Treed in Olavs voetsporen voor een uur, een week, of misschien voor de volledige 580 kilometer, met als eindpunt de Nidaros kathedraal in Trondheim. Na 500 jaar in vergetelheid is de route opnieuw in kaart gebracht en bewegwijzerd. St. Olavsleden is het Scandinavische antwoord op El Camino. Beleef St. Olavsleden. Lees meer over de wandeling op www.stolavsleden.com

Detail van de Nideroskathedraal: St. Olav

tig kunt voelen – én bevestigend. Eerder vandaag kreeg ik een rondleiding van de plaatselijke pelgrimspriester door de kathedraal, en hij wees me de plek waar St. Olav waarschijnlijk begraven ligt. Hij nam me daarna mee naar het achterste gedeelte van het gebouw en wees me op een aantal donkere strepen op de grijze muren: “Gevormd door ontelbare mensen, die met hun hand langs de muur liepen, over een periode van vele honderden jaren.” Ik kon niets zeggen en alleen maar met mijn hand langs diezelfde muur lopen. Het was alsof ik de geschiedenis zelf aanraakte. n

Praktische Informatie St. Olavsleden Ligging en bereikbaarheid

In oktober kan de eerste sneeuw vallen in de

- Munkeby: twee kloosters, een moderne en

De 580 kilometer tellende St. Olavsleden loopt

hogere delen van de St. Olavsleden.

een eeuwenoude ruïne - Trondheim: Nideroskathedraal

van Selånger aan de Zweedse oostkust naar Trondheim in Noorwegen. Er gaan dagelijks

Bezienswaardigheden

vluchten naar Stockholm. Vervolgens neem je

Enkele bezienswaardigheden:

Informatie

de trein naar Sundsvall (www.sj.se). Selånger

- Selånger: kerkruïne op de plek waar Olav aan

Voor verdere informatie kunt je uitstekend

is ongeveer tien kilometer van het station in

land kwam.

terecht bij een van de volgende instanties:

Sundsvall (volg de bordjes). Vanaf Trondheim

- Tuna: de eerste van vele St. Olavsbronnen op

- Sundsvall, www.visitsundsvall.se,

gaan directe vluchten terug naar Nederland. Je

de route. Het water is drinkbaar.

tel.: +46 (0) 60 658 58 00

kunt ook vanuit Trondheim de trein terug

- Stöde: kerk met beeld van Olav

- Ånge, www.ange.se/naturum,

nemen naar Sundsvall (circa zes uur reizen; zie

- Borgsjö: kerk met beeld van Olav en water-

tel.: +46 (0) 60 902 05 50

www.nsb.no). Er zijn diverse treinstations

bron

- Bräcke, turism.bracke.se,

langs de pelgrimsroute, dus mocht je het niet

- Revsund: een van de grootste en mooiste

tel.:+46 (0) 69 310 000

meer zien zitten, kun je altijd de trein nemen

plattelandskerken van Zweden

- Östersund, www.visitostersund.se,

naar de volgende bestemming.

- Pilgrimstad: bierbrouwerij, die bier maakt met

tel.: +46 (0) 63 144 001

water uit een St. Olavsbron

- Åre, www.are360.com,

Klimaat en beste reistijd

- Östersund: Jamtli museum – Zwedens beste

tel.: +46 (0) 64 716 321

Hou er rekening mee dat de winters in zuidelijk

museum van 2013

- Trondheim, www.visittrondheim.no,

Zweden en Noorwegen wat strenger zijn dan bij

- Glösa (paar kilometer voor Wången):

tel.: +47 (0) 73 80 76 60

ons. De zomerdagen zijn lekker lang. Tot eind

rotstekeningen van circa zesduizend jaar oud

De site van de St. Olavsleden heeft ook een

mei kan er nog sneeuw liggen in de bergen. In

- Åre: historische kerk, met bijzonder beeld van

schat aan informatie: www.stolavsleden.com,

de periode daarna kunnen er hier en daar

Olav

www.facebook.com/stolavsleden

drassige delen zijn (gesmolten sneeuw), dus

- Duved: elandenboerderij

Voor Rubens blog, met artikelen, video’s en

neem droge sokken mee. Van juni tot en met

- Tännforsen: Zwedens grootste waterval

overnachtingsplaatsen zie:

oktober is de pelgrimsroute goed begaanbaar.

- Stiklestad: museum, pelgrimscentrum

www.stolavsleden.com/en/blog


!inspiratie

Dorestad revisited De internationale VIKING-expositie in Kopenhagen

Dit najaar is er een extra reden om een stedentrip naar Kopenhagen boven aan het lijstje te zetten. Het Nationaal Museum in de hoofdstad organiseert namelijk tot en met 16 november de internationale expositie VIKING. Rondom het grootste Vikingschip dat ooit gevonden is, hebben de samenstellers een tentoonstelling gebouwd die ronduit indrukwekkend te noemen is. Voordat de Deense koningin Margaretha de expositie opende, mocht Nordic Magazine alvast komen kijken. TEKST NIELS BAKKER FOTOGRAFIE NIELS BAKKER & NATIONAAL MUSEUM KOPENHAGEN

A

ls Nederlander, die nog is onderwezen met de

donkere kant van het Vikingverhaal en heeft daar een flink

Dorestadprent boven het hoofd van de schoolmees-

aantal prachtige artefacten over tentoongesteld. Zo wordt

ter, kijk je er toch maar even van op. Ligt daar zo

bijvoorbeeld het wapenarsenaal van de Vikingen uitgebreid

maar een Vikingstrijkplank van walvisbot te pron-

getoond, met daarbij een zeldzaam houten schild en enkele

ken, te midden van juwelen en andere gebruiks-

helmen als zeer bijzondere objecten. Het meest intrigerende

voorwerpen. Je zou bijna denken dat de Vikingstrijders van

stuk in de geweldsvitrines is echter onbetwist het doodshoofd

weleer met gestreken overhemd hun boten instapten om de

met geslepen tanden. Sommige Vikingkrijgers slepen hori-

wereld te veroveren. Onze perceptie van woeste Noormannen,

zontale strepen in hun voortanden en verfden deze inkepin-

die al moordend en plunderend door Europa trokken, is wel

gen. Een soort van vroegmiddeleeuwse gebitstatoeages dus,

een beetje aan bijstelling toe, zo maakt de expositie VIKING in

die erg pijnlijk moeten zijn geweest om aan te brengen. “Voor

Kopenhagens Nationaal Museum duidelijk.

Vikingen was geweld onlosmakelijk verbonden met hun cultuur”, vertelt conservator Peter Pentz. “Het was bijna een

Gebitstatoeages

soort ideologie en dat ging bij sommige Vikingstrijders heel

De makers van VIKING hebben overigens niet getracht om de

ver. Er waren Vikingen, die in een soort van extatische razernij

gewelddadige reputatie van de Vikingen uit te wissen of te

naakt het slagveld opgingen, werkelijk denkend dat ze wilde

bagatelliseren. Verre van dat: VIKING toont wel degelijk de

beesten waren.”


›

Vikingzeil in het Nationaal Museum

Een plundertocht in beeld en geluid

Het doodshoofd met geslepen tanden


!inspiratie

Handelsgeest Het heersende beeld van gewelddadige Vikingen klopt dus aardig en wordt dan ook volop getoond in VIKING. Maar dat is maar een deel van het verhaal. Dat de Vikingwereld meer omvatte dan het stereotiepe beeld is eigenlijk wat deze expositie óók wil laten zien. Want die Vikingwereld was in de periode van het jaar 800 tot 1060 een cultuur die zich liet gelden van Newfoundland tot aan de Kaspische Zee. De makers van de tentoonstelling laten zien waartoe al die contacten in de toenmalige wereld leidden en wat daar nog van over is. Musea uit twaalf Europese landen stelden voorwerpen beschikbaar, die bijvoorbeeld de formidabele handelsgeest van de Vikingen tonen. Zo is er zijde uit Perzië te zien, maar ook barnsteen uit Rusland, slavenkettingen uit Dublin en zilveren munten met het opschrift Allah Akbar uit de Arabische wereld. Al die prachtige objecten laten zien dat de woeste Noormannen niet alleen het klooster in Lindisfarne en

De VIKING-expositie in het Nationaal Museum in Kopenhagen


De Roskilde 6, het grootste Vikingschip ooit gevonden

Fraai bewerkt edelmetaal, ruim voorradig in de Vikingwereld

De restauratie en conservering van de Roskilde 6 duurde jaren

Dorestad plunderden, maar ook gewoon handel dreven met

om Parijs te overvallen. De makers hebben ervoor gekozen

de meest exotische stammen en volkeren.

om de Roskilde 6 te omlijsten met een beelden geluidspresentatie. Op de achtergrond wordt via een Rietveldachtige

Verdovende middelen

animatiefilm een zogenoemde raid van Vikingen op een

Ook andere facetten van de Vikingwereld worden getoond

nederzetting uitgebeeld. De film is door Amerikanen

en ook daarbij word je soms verrast door zomaar wat eigen-

gemaakt en de Denen waren aanvankelijk niet erg te spreken

aardige, bewaardgebleven voorwerpen. In een van de Viking-

over de nogal vrije historische interpretatie van de filmma-

graven werden verdovende middelen gevonden. Ook op het

kers. Maar goed, het is maar een animatiefilm, die een beetje

gebied van religie en rituelen toont VIKING een opmerkelijke

het gevoel van een Vikingplundertocht moet overbrengen.

verzameling fraaie objecten. Zo vind je er veel hamers van

Dat is goed gelukt en onwillekeurig wordt hiermee het stan-

Thor uit het begin van het Vikingtijdperk en schitterende

daardbeeld van de Dorestad-Viking toch weer herbevestigd.

gouden en zilveren juwelen met christelijke motieven uit de

Daar helpt verder geen strijkplank meer aan. n

latere periode. Dat ook de elite van de Vikingen in die tijd niet veel onderdeed voor de Frankische buren blijkt uit een assortiment prachtig bewerkt edelmetaal, waaronder met goud ingelegde bijlen.

Meer Vikingen De expositie VIKING is te zien in

Vikingtijdperk.

Roskilde 6

het Nationaal Museum van

Behalve de tentoonstelling is er

Maar het middelpunt van de expositie is het Vikingschip de

Kopenhagen, Ny Vestergarde

dicht bij Kopenhagen nog meer

Roskilde 6 en daarom staat het oorlogsschip ook letterlijk als

10. In Kopenhagen is de

te beleven op het gebied van

middelpunt in het museum opgesteld. De Denen zijn er trots

expositie te zien tot en met 16

Vikingcultuur. Roskilde heeft het

op dat de 37 meter lange oorlogsbodem, waarop ongeveer

november, daarna verhuist deze

vermaarde Vikingschipmuseum

honderd strijders meekonden, nu eindelijk aan het publiek

naar Londen en Berlijn.

(www.vikingeskibsmuseet.dk),

kan worden getoond. In 1997 werd het schip bij Roskilde

Zie ook www.natmus.dk

Lejre zijn Land of Legends

gevonden, waarna een lange periode van restauratie en con-

Ten behoeve van de expositie is

(www.sagnlandet.dk), Slagelse

servering volgde. Dat een schip het middelpunt vormt van

een uitgebreide, zeer fraaie

biedt de Vikingburcht Trelleborg

VIKING is overigens ook niet meer dan terecht. De onover-

catalogus gemaakt. Deze

(www.vikingeborg.dk) en bij

troffen zeemanskunde als gevolg van vakmanschap op het

catalogus staat niet alleen vol

het natuurpark bij Lake Tissø

gebied van scheepsbouw vormde immers de basis voor het

met prachtige foto’s, maar geeft

vind je zowel een museum als

succes van de Vikingen. Betere zeevaarders had de wereld nog

tevens een nauwgezette

archeologische opgravingen

niet eerder aanschouwd. Het is dus goed voor te stellen, dat

historische uiteenzetting van het

(www.naturparkaamosen.dk).

de overwinning vaak al bij voorbaat vaststond als er een vloot Vikingschepen met onverschrokken krijgers de Seine opvoer


!reizen

De mystieke aantrekkingskracht van de Noorse zuidkust 24 - Kijk op www.Nordicmagazine.nl

Wie met de boot aankomt, kan soms de bossen van de Noorse zuidkust al van veraf zien

Veel zonne-uren, relaxte sfeer en even alleen op de wereld Zuid-Noorwegen is van oudsher een gebied waar velen graag naartoe trekken. De Noren zelf zien het als een van de meest aantrekkelijke gebieden voor een langer verblijf. De relaxte sfeer, de combinatie van water en bergen, maar vooral de gezellige stadjes zorgen voor de grootste aantrekkingskracht. TEKST & FOTOGRAFIE FRED GEERS


!reizen

H

et zuiden van Noorwegen, door de Noren aangeduid als Sørlandet, is al eeuwen een aantrekkelijke plek. Vanuit Nederland gemakkelijk bereik-

baar door de vele overtochten die er zijn tussen Denemarken en Noorwegen. Dat maakt de reis ernaartoe zeer overzichtelijk met vele keuzemogelijkheden. Noorwegen klinkt ver weg, maar Sørlandet is een van die plekken die snel bereikbaar is. In minder dan duizend autokilometers in combinatie met een overtocht is het mogelijk om binnen een etmaal aan deze geliefde zuidkust te vertoeven. Na een autoreis door Denemarken is het op zich al een belevenis om varend de kust te bereiken. Met een beetje noordelijke wind ruik je op afstand de Noorse bossen al.

Boeiende geschiedenis Dat Nederlanders graag in Sørlandet aan land gingen, is niet alleen toeristisch gezien zo. Al eeuwen geleden was er druk bootverkeer tussen Nederland en deze zuidkust van Noorwegen. Tussen beide

Zitten op de plantenbak

landen bestond een levendige handel. Noren waren blij met de Nederlandse jenever en graan en wij sleepten er heel wat hout weg voor de bouw van onze huizen en boten. Het grillige eikenhout van de kust was zeer in trek voor de bouw van schepen en vele lange sparren eindigden als houten paal onder een Nederlands huis. Vooral tussen Friesland en WestFriesland en de zuidelijke haventjes van Zuid-Noorwegen werd druk gevaren. Hoorn en Enkhuizen waren hierbij de belangrijkste haventjes. Het was een levendige handel. En natuurlijk alles per schip, dat was het goedkoopst en gemakkelijkst; juist daarom zijn er zoveel havenstadjes aan de zuidkust van Noorwegen te vinden. Op een tochtje langs de havens van Sørlandet zullen we regelmatig op Nederlandse invloeden stuiten. Niet voor niets wordt het stadje Flekkefjord ook wel Hol-


Een van die kleine weggetjes met kiosk

‘Al eeuwen geleden was er druk bootverkeer tussen Nederland en de zuidkust van Noorwegen’

Op het water gebeurt het

lenderbyen genoemd. In de diverse witte

soms ook wel zin om de auto niet ver

Inspirerende omgeving

stadjes langs de kust zijn ook leuke kleine

het stadje in te rijden, maar aan de rand

Juist vanwege de bijzondere combinatie

musea, waar de sfeer uit vroeger tijd her-

te parkeren. Lekker te voet verder over

van land en water en de grillige kust met

leeft en we kunnen kennismaken met de

de geplaveide weggetjes de plaatsjes in.

honderden eilandjes en schiereilandjes

rijke historie van de handel en zeevaart

Veel van de kleine stadjes hebben smalle

zijn ook veel kunstenaars deze kant op

van beide landen.

straatjes, waar alleen de wandelaar ruim

getrokken. Ze vinden hier de inspiratie

baan heeft. Gelukkig maar, want dit zorgt

in de rust, de kust en de omringende na-

Relaxte sfeer

voor de ultieme ontspannen sfeer. In deze

tuur. En die is hier in overvloed. Veel No-

Het meest kenmerkende van de hele streek

plaatsjes komen we nog winkeltjes tegen,

ren zoeken hier ook een plekje om tot rust

in dit zuidelijke deel van Noorwegen is

die elders geen bestaansrecht meer heb-

te komen en aan de kust is er altijd wel

wel het relaxte leventje. In Noorwegen

ben. Maar hier kan het. Een tochtje langs

een plekje voor jezelf. Terwijl in Zand-

gaat het allemaal al wat minder gestrest

deze andere winkeltjes dan de ketens die

voort de mensen dicht op elkaar gepakt

dan in onze streken, maar in Sørlandet is

we dagelijks zien, is al een verademing.

op het strand zitten, zo zoeken de bad-

dit nog een graadje beter. Het is alsof het

En dan hebben we het nog niet over de

gasten hier een baai voor zichzelf. Weg

allemaal niet in zo’n hoog tempo hoeft.

vele terrasjes aan het water. Je vindt ze

van de drukte, gewoon even alleen op

De kleine havenstadjes liggen een stukje

overal. Elk stadje heeft weer net een an-

de wereld. En dat kan hier zomaar, want

van de hoofdweg af en wie eenmaal op

dere sfeer, maar wel allemaal met hetzelf-

wie wil vaart zo naar een onbewoond ei-

de kleinere weggetjes rijdt, merkt het di-

de levendige beeld: kabbelend water en

land. Ze zijn hier in overvloed. Een van

rect. Doe maar rustig aan. Het heeft dan

kleine levendige straatjes.

die plekken is het gewilde Kragerø, iets ›


!reizen


oostelijker gelegen in het nabijgelegen Telemark. Voor de kust liggen ontelbare eilandjes. Maar ook bij Lyngør, het stadje dat niet ten onrechte het Venetië van Sørlandet wordt genoemd. Dit gezellige autoloze plaatsje wordt ook wel aangeduid als de bestbewaarde plaats van Europa. Wie er rustig doorheen wandelt, begrijpt waarom. Andere leuke plaatsjes zijn de buurplaatsen Risør en Tvedestrand, maar ook het grotere Arendal is boeiend. Leuk is om onder leiding van een gids een historische wandeling te maken langs de huizen van Tyholmen, het oude stadsdeel.

Praktische Informatie Zuid-Noorwegen

Afwisselend landschap Behalve de bijzondere kustervaringen biedt Sørlandet, dat vaak in één adem

Ligging en bereikbaarheid

Accommodaties

genoemd wordt met het nabije Tele-

Zuid-Noorwegen, vaak aangeduid als Sørlan-

In Sørlandet is een breed scala van over-

mark, ook een aantrekkelijke belevenis

det, omvat de provincies Vest-Agder en

nachtingsmogelijkheden, variërend van luxe

in de bergen en bossen. Deze combinatie

Aust-Agder. Soms worden ook het aangren-

hotels met spa en sauna tot eenvoudige

van zee, bos en bergen maakt het gebied

zende Rogaland (omgeving Stavanger in het

vakantiehuisjes aan de kust. Vanwege de

heel veelzijdig. In de omgeving moet je

westen) en Telemark in het oosten meegere-

grote belangstelling van de Noren zelf voor

ook zeker niet gek opkijken als je oog in

kend als onderdeel van Sørlandet. De provin-

huisjes aan het water is het raadzaam om

oog komt te staan met een eland, want

cies vormen de zuidkust van Noorwegen,

tijdig een overnachting te reserveren.

die tref je hier in groten getale aan. Voor-

samen met het Skagerrak. Daardoor is het

al in de avonduren aan de randen van de

gebied makkelijk bereikbaar vanuit Denemar-

Tips

bossen en de akkers kunnen we ze het

ken. Vanuit het Deense Hirtshals vertrekken

De omgeving van Sørlandet is zowel

beste zien. Overdag zijn ze graag in de

boten van onder meer Fjord Line naar

geschikt voor actieve vakanties als voor een

bossen en de moerassen, waar de mens

Kristiansand (in de zomermaanden) en

relaxte vakantie. Door de ligging aan het

niet komen kan. In de omgeving van

Langesund, Stavanger en Bergen (het hele

water combineren velen een verblijf met een

meertjes en watertjes treffen we hun lie-

jaar door). Vanuit Utrecht is het circa 950

of andere vorm van watersport. Ook

velingsvoedsel aan: waterlelies. Het ge-

kilometer naar Hirtshals. Naast de overtoch-

zeezeiltochten naar de Noorse zuidkust zijn

bied zit trouwens vol van deze spannen-

ten is het mogelijk om vanuit Schiphol naar

zeer gewild. Door de nabije ligging van

de watertjes en stroompjes. De natuur is

Kristiansand te vliegen.

bergen is het echter ook goed mogelijk om te wandelen of te fietsen in de omgeving.

erg veelzijdig, waardoor wandelen en fietsen vooral hier erg populair zijn. Ook

Beste reistijd en weer

voor gezinnen met kleine kinderen is de

Juni, juli en augustus zijn mooie maanden

Meer informatie

omgeving zeer aantrekkelijk. Naar het

voor een bezoek aan Sørlandet. Het gebied

Noorwegen algemeen: www.visitnorway.nl

noorden zitten we zo in Setesdal met

staat bekend om een groter aantal zonne-

Sørlandet: www.visitsouthernnorway.com

bergplaatsjes, waar van alles te doen is

uren dan het landelijke gemiddelde. Ook voor

Kristiansand: www.visitkrs.no

voor de buitenliefhebber. Op weg naar

een korte trip gedurende het gehele jaar is

Fjord Line: www.fjordline.com

het noorden kun je bij Hovden lekker de

het gebied zeer geschikt. Door de dagelijkse

Noordzeefietsroute:

hoogte in. Steeds dient zich weer een

vluchten op Kristiansand leent deze stad zich

www.northsea-cycle.com

nieuw landschap aan: Noorwegen op

ook prima voor een stedentrip in combinatie

z’n best. n

met een bezoek aan de omgeving.


!ACHTERGRONDEN Dramatische luchten

Land van grote eenzaamheid Friese boerin vindt nieuw thuis in IJsland

‘Land van grote eenzaamheid’ heeft men IJsland wel genoemd en dat is beslist een rake omschrijving. Gisteravond vertrokken wij van een vliegveld in Oost-IJsland voor een autotocht van drie uur naar Langanes. Op de kaart steekt dit afgelegen schiereiland als een eendenkop de zee in. De kust van steile kliffen en de dichte mistbanken die daar omheen hangen, zijn van oudsher bij zeelui berucht. Zelfs de boeren hebben Langanes de rug toegekeerd. TEKST GERRIT JAN ZWIER FOTOGRAFIE DOLPH KESSLER


T

ijdens de rit was het aantal te-

De boer en zijn vrouw schrokken er niet

jager en verzamelaar actief. Hij verza-

genliggers op de vingers van

voor terug deze eenzame plek voor een

melt bijvoorbeeld het dons van eidereen-

één hand te tellen. In de scheme-

nog eenzamer oord te verruilen.

den; menig boer slooft zich uit om (met

ring reden wij langs een gletsjer-

hooi) aantrekkelijke nestplaatsen voor de

Van vele markten thuis

eidereend te maken, om zo zoveel moge-

slag die opsteeg naar het dak van de

Een vleugel aan het huis is als gastenver-

lijk van het kostbare dons op zijn terrein

wereld Hellisheiði en die bij bar en boos

blijf ingericht. Ytra Lón maakt deel van

te kunnen vergaren. Het hout, dat uit de

weer voor het verkeer gesloten wordt.

de IJslandse Jeugdherbergcentrale, of

monding van Siberische rivieren aan-

Daarna daalden wij af naar Vopnafjörður,

beter: van de Farfuglaheimili, die ‘trek-

spoelt, wordt tot planken verzaagd; de

een dorp met onder meer een slachthuis,

vogels’ onderdak biedt. Onlangs zijn er

parketvloer van het genoemde gasten-

een hotel, twee buurtsupers, een slijterij

twee rijen containers op het erf bijge-

verblijf was er anders niet geweest. Veel

en een benzinepomp. Er volgde nog een

plaatst, afkomstig van een stuwmeer-

boeren gaan er in deze tijd, nu toerisme

lange rit naar Þórshöfn (haven van Thor),

project in Oost-IJsland, die personeel

voor IJsland een steeds belangrijker bron

dat als een oase van licht uit het donker

en directie tot slaapplaats en vergader-

van inkomsten is geworden, toe over een

opdook. Daarna gleden wij opnieuw de

ruimte dienden. Het ligt in de bedoeling

deel van hun huis als B&B aan te bieden.

duisternis binnen, tot we eindelijk een

om kunstenaars, die zich buiten de twee

lichtje zagen pinkelen, dat ons als het

maanden hoogseizoen een tijdje uit het

Aan tafel

ware naar zich toe wenkte.

stadsgewoel willen terugtrekken, tegen

Samen met echtgenoot Sverrir en vier

een schappelijke prijs een kamer en een

kinderen zetten wij ons aan tafel, waar

Onstilbare verlangen

atelier ter beschikking te stellen. Het is

gekookte aardappelen en een pan vol

Wij werden er verwelkomd door boe-

nu eenmaal niet zo eenvoudig om op

moten forel uit de eigen rivier worden

rin Mirjam Blekkenhorst – lang, slank,

het IJslandse platteland het hoofd boven

opgediend, inclusief huid en graten. Dit

heldere blik achter brillenglazen – met

water te houden. Vandaar dat een boer

keer dus geen ‘IJslandse snert’, waarin

wie ik zowel Nederlands als Fries kan

van vele markten thuis moet zijn: hij

gele erwten en gezouten lamsvlees wor-

spreken. Haar levensverhaal is mij goed

houdt schapen en paarden, en is ook als

den verwerkt, en gelukkig ook geen ›

rivier, over een weg van steen-

bekend, want ik ben hier vaker geweest. In feite behoort boerderij Ytra Lón (het buitenste meer) tot mijn favoriete IJslandse bestemmingen. Zij groeide op in de Friese Wouden. Na een trektocht door Lapland kon zij niet meer in Nederland aarden. In feite was ze het slachtoffer geworden van een acute aanval van het ‘noordelijk gevoel’, het onstilbare verlangen naar ruimte en verlatenheid. Een langdurig bezoek aan IJsland overtuigde haar ervan dat zij haar bestemming had gevonden. Eerst woonde ze op een boerderij in het binnenland, niet ver van de machtige Dettifoss, waar het water van een gletsjerrivier veertig meter omlaag stort. In het dorp had ik van de baas van een koffiehuis gehoord dat de boer zijn enige koe eens naar de waterval had gereden om haar van het spektakel te laten genieten. “Dat heeft nog nooit iemand op IJsland gedaan”, grijnsde hij.

Mirjam Blekkenhorst met haar dochter


!ACHTERGRONDEN

Uitzicht langs de verbrokkelde kust

schaapskoppen of de gevreesde blokjes

naar de wilde kust. Onderweg wijst ze

een heuvel met een opvallende rechte

bedorven haai, die elke buitenlander de

naar een meer dat op haar terrein ligt

kam die de Trollenberg wordt genoemd

stuipen op het lijf jagen. Van Sverrir horen

en waarop een paar wilde zwanen drij-

en langs een houten kraal waarin in het

we dat IJsland dankzij de vis, de energie

ven. “Die twee groene eilandjes zijn mij

najaar de schapen worden verzameld.

en de landbouw een rijk land is, maar

heel dierbaar. Ze doen mij aan Friesland

“Toen ik hier voor het eerst kwam,” zegt

dat de politici en bankiers het land naar

denken. In de zomer verzamelen we er

Mirjam, “vond ik het helemaal niks – al

de afgrond hebben geleid. De economie

eiderdons.” Zelfs vanaf het strand kun-

die stenen en dat mos en het was nog

krabbelt nu weer wat overeind, maar dat

nen we de vogelverschrikkers zien die

mistig ook.” Pas later kreeg ze oog voor

wil niet zeggen dat men in Reykjavík,

de meeuwen op afstand moeten hou-

de nuance. Toen zag ze de rijkdom aan

waar iedereen weer net als vroeger op de

den. Rijdend langs de noordkant van het

vogels en planten.

pof leeft, veel geleerd heeft.

schiereiland zien we vanaf het drassige land opgeschrikte ganzen het luchtruim

Wilde kust

Wolkenmassa

kiezen. Op het strand liggen kale boom-

Opnieuw houden we halt bij een plek

De volgende morgen stuurt Mirjam

stammen als in een spelletje mikado luk-

waar ze graag komt: een kolonie jan-

haar Landrover over de lange oprijlaan

raak over elkaar heen. We komen langs

van-genten, die op een rotsplateau dicht bij de steile kust nestelt. Duiken deze vogels naar vis, dan schieten ze

Praktische informatie

als torpedo’s de zee in. Grote, donkergekleurde jongen zijn in de harde wind bezig met vliegoefeningen. Het lepelblad, dat vroeger onze zeevaarders van scheurbuik genas en hier de kust over-

Er zijn door de week bus- en vliegtuigver-

en kamers met twee bedden, met privé- of

woekert, is nu uitgebloeid. In de verte

bindingen tussen Akureyri and Þórshöfn.

gedeelde voorzieningen. Er is ook slaap-

baadt op de punt van Langanes het witte

Van Egilsstaðir rijd je in ongeveer 2,5 uur

zakaccommodatie beschikbaar, met gebruik

vuurtorentje opeens in een baan van

met de auto naar Ytra Lón. Op verzoek

van keuken en woonkamer. Mirjam Blekken-

licht, die uit een spleet tussen de wolken

haalt de boer(in) je tegen een kleine

horst, Ytra Lón, Þórshöfn, Island. Wil je

valt. Ik zou er graag eens naar toe lopen

vergoeding in Þórshöfn op. Er is voor circa

googlen? Zoek dan op ‘ytralon’. Gerrit Jan

en mijn hand op het koude steen leggen.

46 personen plaats in de herberg. Er zijn

Zwier is de auteur van De knoop van

Een andere keer dan maar, want boven

negen appartementen van dertig vierkante

IJsland, Land van grote eenzaamheid

zee komt een loodgrijze wolkenmassa

meter elk, voorzien van badkamer en

(uitverkocht) en het onlangs verschenen

aandrijven. Waar je ook bent, er moet

kitchenette. Daarnaast zijn er gezinskamers

Altijd Noorwegen.

altijd iets te wensen overblijven. n


19

25

26

35

20

29

37

49

24

3

56

25

73 84

35 42

64

26

74

27

36

85

37

55

98 102

106 107 113

83

108 84

119

120

129

97

119

147

148 120

129

155 163

156 138

164

183 190 © www.puzzelpro.nl

© www.puzzelpro.nl

177

148 156

163

164

169

187

186

191

89

136

155

10

112

127

153

161

135

49

161

48

170

145 118

137

168

153

174

104

5 193

154

175

188174

162

182 175 189

181

193 188

86 5

182 189

132 86

132

Horizontaal 1 autostalling 5 drukte 9 beseffen 14 later 19 paling 20 in gebruik 22 pl. in Utrecht 24 domoor 25 vice versa 27 flard 29 vissersboot 32 gebaar 34 zie aldaar 35 onder leiding van 37 zakken 39 dom 40 Japanse keizerstitel 41 vogel 42 paars 44 bijbelboek 46 land in Afrika 48 aardgordel 49 aardkundige 51 soort gebak 52 plezier 53 hedendaags 55 tanden en kiezen 56 desktoppublishing 57 nieuw (in samenst.) 59 politieke partij 61 harde buitenlaag 63 tafel 64 grootvader 67 pl. in Gelderland 69 zwarte delfstof 71 oude lengtemaat 73 verlichting 75 catastrofe 78 keer 80 land in Azië 82 tegenover 83 pedagogische academie 85 voorzetsel 86 biljartterm 87 Turks bevelhebber 88 wildebeest 90 grootmoeder 91 bijbelse figuur 92 Verenigde Naties 93 familielid 94 pl. in Flevoland 96 deel v.e. wet 97 dranklokaal 100 node 102 olm 103 vrouwelijk dier 104 rustteken 105 zenuwtrek 106 pl. in Friesland 109 meelproduct 113 één

E

S

L

A

G

Verticaal

162

145

181 168

167

180

154

128 136

193

91

O

tollende Zweedse thriller

111 112

144

144

192

192

T

WIN

137

110

187

Breng 192 letters uit naar de170 corresponderende 112 49de puzzel 161over48 91 104hokjes. 193

F

bloeds

naar de corresponderende hokjes. breng letters uit deover puzzel over naar de corresponderende hokjes 10

O

111 112

© www.puzzelpro.nl Breng letters uit de puzzel

155

T

128 105

173

179

192

185

S

101

161

180

D

96 118

95

152

172 186

N

82 88

167

179 166

191

105

117

173

A

70

81

100

R

Oplossing zomerpuzzel

101

142 143

151

B

96

110

87

159 160

171 178

190

150

158

178 165

184

134

70

82

69

109

133

141

172

157

177 183

166

149

171

61 68

135

152126 125

159 160

170185

184

176

132

95 54

60

142 143 116

150122 123 151 124 158

147

155

134

141

139 140

170

176

149

157

165

146

169

121

130 131

127

133

108

53

117 94

104

18

34 41

80

93

17

8848 89

67

125 126

103

69

16

81

79

116

115

100

109

92

139 140 114

113

104

78

15 24

33

80

94 59

77

61 23

87

66

76

122 123 124 132

40 47

58

14

32

52 93

99

102

60

54

13

68

86

115

12

67

31

46

57

75

11

22

65

85

106 107

146

39

10

79

45

74

91

130 131 138

38

86

66

78

51

98

121

59

56

73

90 114

9

30

64

103

72

41

48

53

8

29

92

63

71

58

77

99

62

57

7

21

76

44 50

6

65

28

75

43

49 91

90 97

5 20

34

47

52

4

33

40

46

51 2

32

39

19

63

83

23

31

45

1

72

30

38

44

50 55

71

28

43

62

22

Puzzel mee en win! 27

36

42

21

en ander (afk.) 114 Local Area Network 115 Europees Kampioenschap 116 vogelproduct 117 gemalin van Aegir 118 vreemde munt 119 zwemvogel 121 oude vochtmaat 122 uitstalkast 127 Nederlandse Dagbladpers (afk.) 128 droogvloer 129 kosten koper 130 riv. in Spanje 132 etensrest 133 Engelse titel 135 kleine hoeveelheid 137 telegraaf restant 138 ijzig 139 memorie van antwoord 142 deel v.e. naald 144 grote bijl 146 drank 148 universal serial bus 150 beroep 152 ik 153 dopheide 155 schoonmaakgerei 157 riv. in Duitsland 159 wachthuisje 161 eens 163 vrij 164 kort verhaal 166 penibel 168 brandstof 169 vogelverblijf 170 wondvocht 171 strijdgewoel 173 vrees 175 hoofddeksel 176 zuster 177 ongehoorzaam 178 noodvoorraad 180 cijfer 182 deel v.d. bijbel 183 deel v.e. vis 184 Spaanse titel 186 graveren 188 vaartuig 190 geraamte 191 heester 192 metaal 193 gevangenbewaarder.

1 sleep 2 rondhout 3 bloeiwijze 4 rimpelloos 5 herstellen 6 Economische Zaken 7 een weinig 8 gewas 10 treurdicht 11 insect 12 Europees Parlement 13 riv. in Afrika 15 voetbalpool 16 soort hert 17 annexus 18 hoop 20 omsingeling 21 geneesmiddel 23 land in Afrika 26 insect 28 muziekinstrument 30 vorderen 31 woordspel 33 hartige hap 34 daareven 36 hoogwater 38 godendrank 40 dunne lat 41 keelaandoening 43 witling 45 vruchtennat 47 schrander 48 plant 50 riv. in Frankrijk 54 ambtsgewaad 56 displaced person 58 en wel 60 per dag 62 magazijn 64 akelig 65 televisiezender 66 arbeidsovereenkomst (afk.) 68 vreemd 70 geldstraf 72 schaapkameel 74 voorzetsel 76 rookgerei 77 naschrift 78 soort onderwijs 79 dampkring 81 graad 82 losgerafelde draad 84 soort aap 89 verdoving 91 eetgerei 95 duivel 98 lidwoord 99 voordat 100 boom 101 houding 106 heks 107 landbouwwerktuig 108 onbehaard 110 kledingstuk 111 vogelverblijf 112 inleidend deel 120 op en neer gaan 123 deel v.e. boom 124 aankomend 125 assistent-econoom (afk.) 126 bitterheid 128 poolbewoner 131 bagger 132 tekengerei 134 denkleer 136 riv. in Frankrijk 138 munitie 140 Vrije Universiteit 141 blijkens de akten 143 onderofficier 145 hoofdhuid 146 woudrund 147 rekening 149 speelgoed 150 angst 151 piraat 152 roem 153 aanvankelijk 154 strelen 155 schoft 156 bloem 158 pl. in Flevoland 160 vliegbewijs 161 intiem 162 deel v.e. woord 165 rijgsnoer 167 dierlijk wapen 170 vulkaan op Sicilië 172 waterdoorlatend 174 hardnekkig 177 baardje 178 zeehond 179 Baskische afscheidingsbeweging 181 stuk stof 183 vrouwelijk 185 nikkel 187 sine anno 189 kunstmatige inseminatie.

Maak de slagzin af en stuur die met je adresgegevens voor 1 oktober 2013 naar Nordic Magazine, Oplossing puzzel, Postbus 348, 5340 AH Oss. Uit de juiste oplossingen wordt een winnaar getrokken die de bloedstollende Zweedse thriller Je bent van mij van Hans Koppel t.w.v. €17,95 (A.W. Bruna Uitgevers, www.awbruna.nl) krijgt thuisgestuurd. Uit de berg inzendingen van de puzzel uit de zomereditie is de volgende prijswinnaar getrokken: L. Vijfhoek uit Willemstad. Gefeliciteerd! Je krijgt je prijs (de Deens thriller Geweld van Lotte & Søren Hammer t.w.v. €19,95) binnenkort thuisgestuurd.

Kijk op www.goingdownundermagazine.nl - 33

!INSPIRATIE

Koninkrijk van het glas Op bezoek bij de glasblazers van het Zweedse Småland

Orrefors, Kosta Boda, Nybroglass; het zijn maar een paar van de beroemde Zweedse glasfabrieken. En – handig – die zitten allemaal vlak bij elkaar, in de provincie Småland. Modern design en ouderwets ambacht gaan hier al eeuwen samen. Nog steeds worden de mooiste gebruiksglazen, vazen en kunstobjecten met de mond geblazen en verfijnd door vakmensen, die hun hele leven ‘in het glas’ werken. Nordic Magazine ging op bezoek in het Glasriket, ofwel het Koninkrijk van het Glas. TEKST PAUL VAN BODENGRAVEN FOTOGRAFIE MARCO BARTEN


België geïmporteerd en is het aantal fabrieken door schaalvergroting en hevige concurrentie uit andere landen teruggegaan naar veertien. Daaronder bevindt zich dan wel het neusje van de zalm van de Zweedse glasmakers. Het werk van bedrijven als Orrefors, Kosta Boda, Pukeberg en Åfors is bekend tot ver over de landsgrenzen.

Bestemming glas Het leuke van het feit dat de fabrieken zo dicht bij elkaar liggen, is dat je je met gemak een dag of langer kunt onderdompelen in de wondere wereld van het glasmaken. Veel fabrieken zijn te bezoeken, er zijn workshop waar je leert glasblazen, er is een outletcentrum voor glas en je kunt zelfs slapen in een hotel van Kosta Boda, dat rijkelijk is gedecoreerd met de kostbare objecten van topontwerpers van deze toonaangevende glasproducent. De samenwerkende fabrieken en de toeristenbureaus geven samen een jaarlijkse brochure uit, waarin je kunt vinden wat er waar en wanneer te doen is.

Glashotel Het Kosta Boda Art Hotel glinstert ons tegemoet als we in het donker aankoIn een workshop van BLOW! kun je zelf aan de slag

men. Onwillekeurig dwalen onze ogen bij het binnenlopen al direct af naar de

I

verlichte blauwglazen bar, die fonkelt in het donker. Daar gaan we straks een bor-

n de negentiende eeuw – de

rel drinken! Onze kamer is bont gedeco-

glorietijd van de glasindustrie –

reerd met allerlei kunstwerken, die in

waren er in de provincie Småland

beperkte oplage in de Kosta Bodafabrie-

in totaal zo’n 45 glasfabrieken

ken worden geproduceerd. En ook de

en ateliers, waar de edele kunst

details zijn niet vergeten. Zo blijkt de

van het glasblazen werd bedreven.

wasbak in onze badkamer een getrouwe

Niet verwonderlijk dat ze juist hier

verkleinde versie van het zwembad van

neerstreken; de uitgestrekte bossen

het hotel – zo ontdekken we de volgende

leverden voldoende brandstof voor

dag – uiteraard uitgevoerd in glas. De

de ovens, terwijl het fijne zand, dat uit

volgende ochtend genieten we van een

de meren werd gewonnen, precies de

uitgebreid ontbijtbuffet, natuurlijk met

juiste samenstelling had voor het maken

designborden en -glazen van de fabriek.

van glas. Inmiddels wordt het zand uit

Een beetje onwennig is het wel, om jus ›


!INSPIRATIE

d’orange te drinken uit een glas, dat in de winkel al snel dertig euro kost. Wat zou er gebeuren als je er een laat vallen op de vloer van de ontbijtzaal? Hoe zou je ‘Scherven brengen geluk’ in het Zweeds zeggen?

Kostadorp Het plaatsje Kosta is, naast naamgever van de gelijknamige fabriek, ook meteen het epicentrum van het Glasriket. Hier vind je naast de fabriek ook een outletcentrum, waar werkelijk alle modellen en serviezen tegen gereduceerd tarief verkocht worden. Maar er is ook een kledingoutlet, porselein en aardewerk en andere fijne dingen waar je hebberig van wordt. Uiteraard kun je na afloop tegen redelijke prijzen het een en ander aan-

‘Het werk van b edrijven als Orrefors, Kosta Boda, Pukeberg en Åfors is bekend tot ver over de landsgrenzen’ schaffen. Maar we gaan eerst voor het

vervolgens ingepakt. Door dat hele pro-

maal unieke exemplaren - unica’s in glas-

ambacht, zo besluiten we. We krijgen een

ces zo te volgen, begrijpen we iets beter

jargon. Ongetwijfeld hun prijs waard,

rondleiding in de Kostafabriek, waar we

waarom die glazen zoveel meer kosten

maar net iets boven ons budget.

in rap tempo doorheen geleid worden.

dan die fabrieksbolletjes die je bij de Xe-

Het glasmaakproces wordt in twee mi-

nos kunt krijgen. Dit is handwerk, van

Orrefors

nuten uit de doeken gedaan en we mo-

voor tot achter. En ja, dat kost nu een-

Met de auto rijden we naar Orrefors,

gen toekijken hoe een van de glaswer-

maal geld. In de toonzaal van de fabriek

waar de gelijknamige fabriek ook is ver-

kers de kelken van de wijnglazen

bekijken we nog een aantal glassculptu-

noemd naar het dorp. Jarenlang waren

verbindt met de steeltjes en voeten. Alle

ren, die voor duizelingwekkende bedra-

Orrefors en Kosta in een heftige concur-

glazen worden stuk voor stuk geblazen,

gen worden verkocht. Het zijn stuk voor

rentiestrijd verwikkeld. Ze streden niet

gemonteerd, gepolijst, bijgesneden, ge-

stuk kunstwerken, die door de topdesig-

alleen om de gunst van de koper, maar

controleerd op zuiverheid en kwaliteit en

ners van Kosta worden gemaakt. Alle-

lokten ook elkaars beste glasblazers en


Met een brander wordt het glas kneedbaar gehouden

mengaan is wel dat de glasfabriek van

rekend nog geen twaalf euro op de kop.

Orrefors inmiddels is gesloten. De pro-

En als er al een foutje aan zit, wij kunnen

ductie is overgeheveld naar Kosta. De

het niet ontdekken.

oude fabriek van Orrefors in nu de plek

De oude concurrenten vormen nu één bedrijf

waar allerlei activiteiten worden georga-

Åfors

niseerd. Zo kun je bij BLOW! een work-

Na de lunch begeven we ons naar Åfors,

shop glasblazen volgen. Even snel zelf

een bedrijf dat ook deel uitmaakt van het

een bubbel blazen, of ga je liever serieus

Kosta

aan de slag met een schaal of een presse-

vooral kunst- en decoratieobjecten ge-

papier? Je kunt zelf kiezen waarvoor je je

maakt, variërend van de prachtigste

opgeeft.

schalen tot beelden en kleurige vogels

Bodaimperium.

Hier

worden

van glas. Hier mogen we over de schou-

Nybro

ders van de glasblazers en -schilders

ontwerpers weg. Aan die strijd kwam

We vervolgen onze glastoer naar Nybro,

meekijken en zien hoe zo’n kunstwerk

vijftien jaar geleden een abrupt einde,

het enige plaatsje van serieuze omvang

tot stand komt. Wat een ambacht! De

doordat Kosta het oudere, eerbiedwaar-

in de regio. De gelijknamige glasfabriek

blazers gebruiken een smalle pijp, waar-

dige Orrefors overnam. Sindsdien is het

blijkt vorig jaar zijn productie te hebben

aan een bal gloeiend heet, gesmolten

een bedrijf, dat met beide labels de

verplaatst naar het buitenland. Wat rest

glas hangt. Door gelijkmatig te blazen,

markt bedient. De ontwerpen van Orre-

zijn alleen een atelier en een winkel,

krijgt de gloeiende massa langzaam

fors zijn net wat klassieker. Ook het ge-

waar dan wel weer de mooiste stukken

vorm. Waar nodig wordt de langzaam

bruik van bonte kleuren, zoals Kosta

te vinden zijn. Aanbevelenswaardig is

afkoelende bol met een gasbrander op-

doet, zal je hier niet vinden. Voor een

ook de opruimhoek, ondergebracht in

nieuw verhit om hem weer in vorm te

klassiek gedekte tafel, zal je hoogstwaar-

een schuurtje naast de winkel. Daar tik-

krijgen. Voor sommige objecten wordt de

schijnlijk eerder het kristal van Orrefors

ken we een diabolovormige vaas met de

verhitte glasbol in een mal geperst, maar

uit de kast trekken. Gevolg van het sa-

kenmerkende Nybrostrepen voor omge-

meestal is het de luchtstroom van de bla- ›


!INSPIRATIE Glasmaken is handenarbeid


zer die de uiteindelijke vorm bepaalt. Als het glas zijn gewenste vorm heeft, wordt het object los gesneden van de blaaspijp, waarna het verder kan afkoelen. Dan volgt een proces van bijsnijden, polijsten, poetsen en keuren. Pas daarna gaat het door naar de schilders, die met de hand de ontwerpen van de designers vertalen naar het glasobject. Gewapend met penseel en glasverf scheppen zij zo steeds verschillende versies van eenzelfde ontwerp. En hoewel de verf slijtvast is, is het toch aan te raden om het thuis niet door de vaatwasser te halen.

Shop and don’t drop! We besluiten de middag met een bezoek aan de outlets in Kosta. Hier kun je je win-

Designcocktails in de glasbar van het Kosta Boda Art Hotel

kelhart ophalen. Vrijwel alle serviezen en ontwerpen van de glasfabrieken zijn hier tegen gereduceerde prijzen verkrijgbaar. Eerstekeusglas, maar ook het veel voordeligere glaswerk, dat het kritische oog van

PRAKTISCHE INFORMATIE GLASBLAZEN IN SMǺLAND

de kwaliteitsinspecteurs niet is ontgaan. Deze zogenoemde b-keuzeglazen hebben

Ligging en bereikbaarheid

Accommodaties

meestal minuscule foutjes (zoals een

Småland ligt in het zuiden van Zweden,

Onderdak vinden in het Glasriket is niet

luchtbelletje in het steeltje), waardoor ze

direct boven de provincie Skåne, aan de

eenvoudig. Wij sliepen in het Kosta Boda Art

voor circa de helft van het bedrag dat je in

oostkant van Zweden. Vanuit Nederland is

Hotel (www.kostabodaarthotel.com). Een

de winkel moet neertellen over de toon-

het circa duizend kilometer rijden naar

kamer kost al gauw €200,- per nacht, of

bank gaan. Ook vind je er producten, die

Småland. Vliegen kan ook, via Stockholm en

meer. De dichtstbijzijnde stad is Kalmar. Daar

uit de collectie gaan. Het is wel een kwes-

daar een auto huren. Ryanair vliegt op de

vind je accommodaties in alle categorieën en

tie van kiezen, want het aanbod is zo

luchthaven Skavsta, ten zuiden van Stock-

prijzen; van camping tot vijfsterrenhotels. In

enorm dat je soms letterlijk niet meer weet

holm. Bovendien vliegt deze lowcost-vlieg-

het hoogseizoen is het raadzaam om vooraf

wat je nu wilt hebben. En als je niet bela-

maatschappij ook twee keer per week vanaf

te reserveren.

den met 38 tassen (en een lege bankreke-

Weeze naar Växjö, de hoofdstad van

ning) naar buiten wilt komen, is het zaak

Småland.

Informatie Informatie over Småland vind je op www.

goed te bedenken wat je wilt hebben en wat je mee naar huis kunt nemen. Vliegen

Klimaat en beste reistijd

visitsmaland.se, ook in het Engels en Duits.

met veel glaswerk is niet altijd handig, zo

Het weer en de seizoenen zijn grotendeels

Op www.glasriket.se vind je alle informatie

leert de ervaring. Uiteindelijk vallen we

vergelijkbaar met dat bij ons. Ook in de

over Glasriket en de activiteiten, ook in het

voor een set wijnglazen van Orrefors. Gro-

winter is Småland goed bereisbaar. De

Engels en Duits. Algemene informatie over

te kristallen kelken, facetgeslepen en uit-

meest aangename tijd voor buitenactiviteiten

Zweden: www.visitsweden.com.

stekend geschikt voor rode wijn. En aan-

is van april tot en met september.

gezien we hier showexemplaren te pakken hebben, mag deze a-keuze toch ook weg

Vervoer

voor de helft van de outletprijs. Kijk, dat is

Voor het bezoeken van de glasfabrieken is

nog eens leuk winkelen! n

een (huur)auto noodzakelijk.


Niets is leuker dan heerlijk boeken lezen over je favoriete land.

boeken

Nordic selecteert de leukste uitgaven die al zijn verschenen of binnenkort worden uitgebracht.

Samenstelling Jaap van Splunter

FINLAND

ISBN 952-99620-2-0.

zijn naam is een goed bewaard geheim.

Katri Vuorjoki & Pekka Virtamo –

www.pkmedia.fi

Ondertussen worden verschillende mysteri-

De Oost-Finse regio Noord-Karelië met zijn

FAERÖER

beboste heuvelruggen, ongerepte wouden,

Fred Geers –

Outdoor Karelia Finland

euze moorden gepleegd. Alle slachtoffers zijn politieagenten en hun lichamen worden gevonden op plaatsen delict van onopge-

meren, uitgestrekte veengebieden en wilde

Odyssee Reisgids Faeröer

loste moorden. Proberen de voormalige

rivieren met stroomversnellingen is een waar

Tussen Schotland en IJsland liggen de

drugsbaronnen hun greep op de politie

eldorado voor sportieve vakantiegangers en

Faeröer. De oceaan bepaalt hier het leven,

verder te versterken door angst te zaaien, of

rustzoekers. Het

ver weg van de continenten. Voor Nederlan-

zijn er andere krachten aan het werk?

gevarieerde gebied biedt

ders geen bekend terrein, maar misschien

Uitgeverij Cargo. ISBN 978-90-234-7839-3.

talrijke mogelijkheden

vormen de eilanden juist daarom een extra

€19,90. www.uitgeverijcargo.nl

voor fiets-, trek- en

uitdagend en boeiend

kanotochten, skiën en

reisdoel. In deze gids

langlaufen. Daarvan

geven we een beeld

Noorwegen

getuigt de met platte-

van het land, de

Sinds 2010 wordt de populaire

grondjes en foto’s

natuur, de cultuur en

reisgidsenserie Rough Guides uitgegeven

geïllustreerde gids Outdoor Karelia Finland,

de hoogtepunten.

in het Nederlands. De Rough Guide is de

boordevol gedetailleerde informatie voor

Schrijver en Scandi-

gids die je op je eigen

naviëspecialist Fred

manier laat reizen,

één- of meerdaagse wandeltochten en

Rough Guide –

routes voor mountainbikers, kanoërs en

Geers – al vele jaren medewerker van

geschreven voor

langlaufers.

Nordic Magazine – bezoekt kleine plaatsjes,

zelfstandige reizigers

PK Media Service Oy, Joensuu.

komt in contact met de bevolking en voelt het

en voor alle budgetten.

ISBN 952-99620-0-2. www.pkmedia.fi

harde klimaat. Hij maakt de nationale feestdag

Sinds kort is de reisgids

mee. De Faeröer zijn ideaal voor rustzoekers

Noorwegen uit. Het land

Katri Vuorjoki & Pekka Virtamo –

en reizigers, die iets anders willen dan het

wordt in 440 pagina’s

Koli Guide

alledaagse.

uitermate secuur aan je voorgesteld.

Natuur- en cultuurliefhebbers, die een pittige

Odyssee Reisgidsen.

Uitgeverij Unieboek / Het Spectrum. ISBN

wandeling niet schuwen, zullen zich ongetwij-

ISBN 978-94-6123-022-5. €16,50.

978-90-003-1956-5. €21,99.

feld thuisvoelen in het nationale park Koli aan

www.odyssee-reisgidsen.nl

www.unieboekspectrum.nl,

de westelijke oever van het Pielinenmeer in de Finse regio Noord-Karelië. Deze natuurdiamant beschikt over een

NOORWEGEN Jo Nesbø –

www.roughguides.nl

ZWEDEN

uitgebreid en goed

Politie

gemarkeerd netwerk van

[vertaling Annelies de Vroom]

Springvloed

(soms fors) stijgende en

Omgeven door politie en ziekenhuisperso-

[vertaling Corry van Bree]

dalende wandelpaden.

neel vecht een patiënt voor zijn leven op de

Op het strand van Nordkoster wordt in 1987

Cilla & Rolf Börjlind –

De in een handige

intensive care van het

bij volle maan een

ringband gestoken gids

nationale ziekenhuis in

gruwelijke moord

besteedt onder meer

Oslo. De man wordt in

gepleegd op een jonge

aandacht voor de geschiedenis, wandelrou-

verband gebracht met

vrouw. Rechercheur

tes, winterse activiteiten en bezienswaardige

de ontdekking van een

Tom Stilton heeft

plekken in de omgeving, zoals Lieksa,

machtig drugskartel, dat

amper aanknopings-

Nurmes en Joensuu.

de straten van Oslo in

punten. Uiteindelijk

PK Media Service Oy, Joensuu.

zijn greep had, maar

blijft de zaak onopge-


boeken lost. Drieëntwintig jaar later schrikt een reeks

van Zweden (De chirurgijn van de koningin)

ingehouden in

brute moorden op daklozen de inwoners van

en toneelspeler Lars Hjortsberg, lieveling van

afwachting van de

Stockholm op. Olivia Rönning zit in haar

de Zweedse koning (De komediant van de

volgende stap van de

tweede jaar van de politieopleiding en voor

koning), tot Lars’ kleinkinderen: in Zus en

demonen. Maar de

haar studie moet ze een onopgeloste zaak

broer wordt het verhaal verteld van de

dreiging komt vanuit

bestuderen uit de politiearchieven. Olivia

doofstomme Albert en zijn zeer muzikale zus

een hoek die ze nooit

kiest de strandmoord van 1987, begint te

Helena, die beide een strijd te leveren

hadden voorzien. Het

graven en zit al snel tot haar nek in de zaak.

hebben – Helena tegen de regels van haar

wordt steeds duidelij-

Maar om verder te komen, moet ze Tom

vader en Albert tegen zijn beperkingen.

ker dat er iets heel erg mis is in Engelsfors.

Stilton vinden. Die lijkt echter van de

Uitgeverij De Geus. ISBN 978-90-445-1747-7.

Het verleden en het heden raken met elkaar

aardbodem verdwenen.

€25,-. www.degeus.nl

vervlochten. De levenden ontmoeten de doden. Vuur is het tweede boek in de

A.W. Bruna Uitgevers. ISBN 978-94-005-0216-1. €19,95. www.awbruna.nl Pelle Sandstrak –

Mr. Tourette on tour

Michael Hjorth & Hans Rosenfeldt –

Engelsfors-trilogie.

Het familiegraf

A.W. Bruna Uitgevers.

[vertaling Geri de Boer]

ISBN 978-94-005-0147-8. €19,95.

Tijdens een herfststorm komen twee

www.awbruna.nl

vrouwen in de bergen van Jämtland in een Hans Koppel –

[vertaling Janny Middelbeek-Oortgiesen]

gevaarlijke situatie

Voor Pelle Sandstrak was 2011 het jaar van

terecht. Ze weten zich

Je bent nu van mij

203 reisdagen, 809 dubbele espresso’s, drie

te redden, maar doen

[vertaling Corry van Bree]

gebroken vingers, één

een macabere

Anna heeft een leuke baan, is gelukkig

hersenschudding en

ontdekking: bij de

getrouwd en heeft een dochter. Op een dag

50.460 tics. Hij heeft het

oever van een rivier

ontmoet ze Erik, met

syndroom van Gilles de

steekt een hand uit de

wie ze een spannende

grond omhoog. De

onenightstand heeft.

la Tourette, maar is zo gezond als hij wil zijn.

politie is snel ter plaatse en ontdekt zes

Daarbij wil ze het laten,

Sandstrak reist de hele

lijken, waarvan twee van kinderen. Vervol-

maar Erik denkt daar

wereld over, ontmoet

gens buigt de Nationale Recherche zich over

heel anders over. Als ze

mensen en vertelt over de bizarre situaties

de zaak en identificeert twee van de lijken

ontdekt dat Erik een

waarin hij belandt.

als een Nederlands echtpaar dat in 2002 ver-

duister verleden heeft


dween. Plotseling bemoeit de veiligheids-

en hij haar en haar gezin bedreigt, realiseert

€18,95. www.degeus.nl

dienst zich met de zaak, en dat wekt de

ze zich dat ze met een gevaarlijke psychopaat

nieuwsgierigheid van Sebastian Bergman,

te maken heeft. Je bent nu van mij is het

die samen met zijn team verder op onder-

tweede deel in de bloedstollende trilogie van

Zus en broer (een drieluik)

zoek gaat.

het Zweedse thrillerfenomeen Hans Koppel.

[vertaling Bertie v/d Meij en Lia van Strien]

Uitgeverij Cargo. ISBN 978-90-234-7984-0.

A.W. Bruna Uitgevers.

€19,90. www.uitgeverijcargo.nl

ISBN 978-94-005-0045-7. €17,95.

Agneta Pleijel –

Puttend uit haar eigen

www.awbruna.nl

familiegeschiedenis geeft Pleijel een

Mats Strandberg & Sara B. Elfgren –

intrigerend beeld van

Vuur

de Zweedse geschiede-

[vertaling Steven Schneijderberg]

Hemeldal

nis. Van haar voorvade-

De Uitverkorenen beginnen aan hun tweede

[vertaling Anna Ruighaver]

ren Herman Schützer,

jaar in de bovenbouw van het gymnasium.

Daniel bezoekt zijn tweelingbroer Max in

lijfarts van de koningin

De hele zomervakantie hebben ze hun adem

Hemeldal, een psychiatrische privékliniek in

Marie Hermanson –


boeken Zwitserland, maar heeft

jonge, autonome vrouw

afgrond. Drieënhalf decennium later vindt een

geen idee wat hem te

naar Stockholm, waar

wandelaar op precies dezelfde plek een dode

wachten staat. Hij stemt

ze bij een rijke familie

man. Inspecteur Barbarotti onderzoekt de

zonder vragen te stellen

aan het werk gaat als

twee sterfgevallen: zijn ze misschien over de

in met Max’ verzoek om

dienstmeid. Daar

rand geholpen?

een paar dagen diens

ondervindt ze dat


plek in te nemen. Al snel

weelde en rijkdom niet

€19,95. www.degeus.nl

realiseert Daniel zich dat

per se gelukkig maken,

zijn broer niet meer terugkomt.

en dat je over het leven en zeker over de

Uitgeverij De Geus.

liefde nooit uitgeleerd raakt.

ISBN 978-90-445-2504-5. €19,95.

Uitgeverij De Geus.

Rough Guide Zweden Dominicusgids Zweden ANWB Ontdek Zuid-Zweden

www.degeus.nl

ISBN 978-90-445-1883-2. €19,95.

Zweden staat volop in de belangstelling. Als

www.degeus.nl

Nordic Magazine hebben we dat natuurlijk al-

Magnus Montelius –

De man uit Albanië

lang gemerkt. Toch waren ook wij verrast dat Arne Dahl –

in korte tijd maar liefst drie nieuwe gidsen

[vertaling Geri de Boer]

Hebzucht

over (Zuid-)Zweden verschenen. En niet de

Stockholm, 1990. In de vroege morgen wordt

[vertaling Jasper Popma]

minsten, want Dominicus is op zich al een

een man dood aangetroffen aan de voet van

Tijdens een G20-top over de financiële crisis

begrip in Nederland en heeft met de

worden twee mensen op beestachtige wijze

vernieuwde gids Zweden weer stevig

een heuvel. Hij heeft een Albanees paspoort,

vermoord. Terwijl hij zijn

bewezen een van de beste reisgidsen van

maar de Albanese

laatste adem uitblaast,

Nederland te zijn. Datzelfde geldt natuurlijk

autoriteiten ontkennen

fluistert een van de

voor de ANWB, die al decennia aan de weg

zijn bestaan. Drie

slachtoffers geheimzin-

timmert met reisgidsen. In Ontdek Zuid-

mannen raken – of ze

nige woorden. Vormen

Zweden vind je dan ook alles wat je nodig

het nu willen of niet –

deze woorden de

hebt voor een goede vakantie in dit deel van

verstrikt in de vraagte-

onthulling van een

Zweden. Tot slot de Nederlandstalige Rough

internationaal misdaad-

Guide Zweden, die naar goede traditie naast

kens rondom de dode. Alledrie zullen ze erachter komen dat de waarheid rondom de

netwerk?

de gebruikelijke info ook de net even andere

man uit Albanië veel gecompliceerder is dan

Uitgeverij De Geus.

kant van de gebaande paden belicht.

aanvankelijk lijkt.

ISBN 978-90-445-2431-4. €19,95.

Uitgeverij Unieboek / Het Spectrum. ISBN

Uitgeverij Signatuur.

www.degeus.nl

978-90-003-1957-2. €21,99. www.unieboekspectrum.nl, www.roughguides.nl

ISBN 978-90-5672-462-7. €18,95. www.uitgeverijsignatuur.nl Aino Trosell –

Hartstocht

Håkan Nesser –

Gottmer Uitgevers Groep. ISBN 978-90-257-

De eenzamen

5353-5. €22,95. www.gottmer.nl,

[vertaling Ydelet Westra]

www.dominicus.info

In 1969 leren zes jonge studenten in Uppsala

ANWB Media. ISBN 978-90-18-03684-3.

[vertaling Jasper Popma en Wendy Prins]

elkaar kennen. Ze raken

In het midden van de negentiende eeuw

bevriend en trekken een

groeit Hulda op in een arm dorp.

tijd intensief met elkaar

Er heerst hongersnood en de bewoners

op. Een weerzien jaren

moeten alle zeilen bijzetten om te overleven.

later loopt uit op een

Maar Hulda komt uit een warm nest, en ze

tragedie en eindigt met

put kracht uit de levendige dorpsverhalen.

het levenloze lichaam

Geheel tegen de tijdsgeest in trekt ze als

van een vrouw in een


€16,95 (leden €16,50). www.anwb.nl

Niets is leuker dan heerlijk kijken en wegdromen met films over je favoriete land.

films

Nordic Magazine selecteert de leukste nieuwe films en series, die al zijn verschenen of binnenkort worden uitgebracht.

Samenstelling raffi trapman

NOORWEGEN

The Half Brother Als op 8 mei 1945 Oslo de bevrijding viert, wordt de jonge Vera thuis verkracht. Negen maanden later houdt ze Fred in haar armen. Als Vera trouwt volgt er een tweede kind, Barnum. Vanaf dat moment ontspint zich een prachtig familieverhaal over twee halfbroers, die in alles van elkaar verschillen, maar elkaar steeds weer hard nodig hebben. De geheimen, die de afzonderlijke familieleden bij zich dragen, zorgen voor een extra dimensie. Spanning, humor, romantiek: het is allemaal goed gedoseerd in de serie The Half Brother, die tot aan het ingenieuze slot toe boeit. Uitgeverij Lumière, www.lumiere.be

Deep Cover

DENEMARKEN

Borgen (seizoen 3)

Wie een liefhebber is van films over harde

Het succes van de politieke hitserie Borgen

criminaliteit, zoals we gewend zijn van Johan

kan niemand zijn ontgaan. Logisch dus dat

Falk, is bij de miniserie Deep Cover aan het

Sidse Babett Knudsen nogmaals in de huid

goede adres. Hier ontspint zich een verhaal

van Birgitte Nyborg kruipt om ons te trakteren

rond een vrouwelijke infiltrant (een rol van

op een derde seizoen. Nyborg heeft op dat

Ane Dahl Torp), die met gevaar voor eigen

moment de politiek vaarwel gezegd, maar de

leven zich steeds dieper mengt in een

conservatieve richting die haar vroegere

internationale misdaadbende. Aflevering na

partij kiest, staat haar niet aan. Kortom,

aflevering weet zij die rol op een geloofwaar-

Nyborg zint op een terugkeer. Wederom zit

dige manier invulling te geven, alleen komt de

de verhaallijn uitstekend in elkaar, met een

climax wat afgeraffeld over. Dat neemt echter

mooie cliffhanger aan het eind van iedere

niet weg dat een tweede seizoen van deze

aflevering. De privékwesties, die door de

serie bij mij direct in de dvd-speler verdwijnt.

verhaallijn heenlopen, leunen dit keer erg

Deze kennismaking smaakt naar meer.

zwaar op scheiding en overspel. Iets meer

Uitgeverij Just Bridge Entertainment,

blijdschap had Borgen niet misstaan.

www.justbridge.nl

Uitgeverij Lumière, www.lumiere.be

OOK VERSCHENEN

waarbij een Brits en een Duits vliegtuig

brandt niets veranderen. Taxi is een

Het desolate IJsland vormt het decor voor I

neerstorten in de Noorse wildernis. Gezwo-

aanrader. Javar stuit op een enorme

Hunt Men, een verhaal over een seriemoor-

ren vijanden moeten hier samen overleven.

fraudezaak in de taxibranche van Oslo.

denaar die de politie het nodige werk

Een eenvoudig, maar goed oorlogsverhaal.

Daarop wordt de jacht op hem geopend. Niet

oplevert. Alleen de groene waas die constant

Het eerste uur van The Hypnotist doet recht

origineel, maar wel goed uitgewerkt.

over het beeld hangt, had achterwege

aan het boek van Lars Kepler. Helaas is het

Uitgeverij Just Bridge Entertainment,

mogen blijven. Into The White is losjes

vervolg slordig. Daaraan kan ook de glansrol

www.justbridge.nl en

gebaseerd op een waargebeurd verhaal,

van de Zweedse topacteur Mikael Pers-

Uitgeverij Lumière, www.lumiere.be


!inspiratie

Rechtstreeks naar de Noorse sneeuw Het echte sneeuwplezier in het hart van het Noorse bergland

Wie boven het Noorse bergland komt aanvliegen, ziet het direct. Noorwegen is eigenlijk één groot wintersportgebied. Loipes gaan alle kanten op. Vanuit de achterdeur kun je zo het bos en de bergen in, met hellingen om in eigen tempo omlaag te glijden. Het is een feest voor de wintersporter en voor iedereen, die de pure winter wil meemaken. Midden in het Noorse bergland ligt Fagernes, van oudsher een omgeving waar mensen graag de winter doorbrengen. Wie er een keer geweest is, weet waarom. TEKST & FOTOGRAFIE FRED GEERS


Op de sneeuwschoenen een andere wereld ontdekken op weg naar de top


!inspiratie

Authentieke overnachtingsmogelijkheden in de sneeuw

N

oorwegen heeft de naam dat het duur is als winter-

zijn er in allerlei soorten: kleine gezellige landhotels en sfeer-

bestemming. Toegegeven, het glas wijn en het bier-

volle houten huisjes midden in de natuur. De omgeving is

tje zijn een stuk duurder, maar daar staat tegenover

afwisselend bebost, met hier en daar een hoger niveau voor

dat het verblijf, de skipas en andere kosten vaak

de hooggebergte-ervaring. Leuk om al langlaufend langzaam

op hetzelfde niveau liggen als in ons land en de

boven de boomgrens te komen met steeds weidser uitzicht.

Alpenlanden. Ook de prijs-kwaliteitverhouding is in winters

Het is machtig om in deze lege, verstilde wereld op pad te

Noorwegen gunstig. Beroemd zijn de lunches, waarbij vaak

zijn op zo’n hoog niveau. Alleen je eigen ski’s horen in de

een uitgebreid gedekte tafel klaarstaat om zelf uit te kiezen.

knisperende sneeuw, een dagrugzakje mee met thermosfles

Geen wonder dat velen dat moment van de dag in het hotel

en gáán. Af en toe zie je de sporen van dieren in de sneeuw.

niet graag overslaan.

Wie is ons voor geweest? Was het een hert, een eland of een rendier vanuit de nabijgelegen Hardangervidda, het groot-

Langlaufparadijs Valdres

ste bergplateau van Europa? We bevinden ons in een bijzon-

Wie van langlaufen houdt, zit goed in de omgeving van Fa-

der stuk natuur. Mens en dier leven hier rustig naast elkaar,

gernes. In het gebied Valdres lopen loipes letterlijk alle kanten

zonder drukke wegen of grote wintersportlocaties met grote

op, en natuurlijk ook altijd vanuit de hotels en andere over-

hotelcomplexen. Hier overheerst de natuur en de stilte. Een

nachtingsplaatsen. Valdres is van oudsher ook bekend om zijn

heerlijke ervaring voor wie van de winter en bewegen in de

goede maaltijden. Tradities en gebruik van lokale producten

natuur houdt.

maken de maaltijden tot een feest. Een voorbeeldje: Marit en Jørn van Nythun Høyfjellstue og Ferieleiligheter kregen vorig

Lekker lang winter

jaar de onderscheiding van het beste ontbijt van Noorwegen.

Het mooie van de Noorse bergen is vooral de lengte van het

Groot zijn hun inspanningen om de gasten iedere keer weer

seizoen. Winter is hier echt puur winter. Als hier in november

iets bijzonders voor te zetten. Na een dag in de sneeuw is

de eerste sneeuw valt, weten de inwoners het zelf maar al te

het goed terugkeren naar de accommodaties in de bergen. Ze

goed: tot april blijft het wit in deze omgeving. De Noren zelf


houden van de winter en zijn maar al te trots op hun winterse wereld vol avonturen. Niet voor niets werden skiën en de skisport hier uitgevonden. Steeds meer buitenlanders vinden de weg naar de winterse bestemmingen, naar Beitostølen bijvoorbeeld. Op deze plaats worden regelmatig wereldkampioenschappen langlaufen georganiseerd. In de loipes in de bergen in de omgeving kun je dan ook gewoon de toppers van de wereld tegenkomen, maar ook de negentigjarige Noorse langlaufer, die hier al heel zijn leven met volle teugen geniet van de omringende natuur. In het kleine plaatsje heerst een gezellige drukte. Veel Noren, die hun huisje in de bergen hebben, komen naar de plaatselijke supermarkt en drinken er hun koffie. Opvallend in deze omgeving, waar je ook bent, is de sportieve sfeer van gelijkgestemden, winter- en bergliefhebbers onder elkaar. De combinatie van natuur en lekker bewegen, weer of geen weer, brengt mensen samen. Af en toe schiet een langlaufer met een hond met grote snelheid voorbij. Over honden gesproken: wie een keer een onvergetelijke tocht in de sneeuw wil meemaken, moet eens een keer met een hondensafari meegaan. Je komt op plekken waar je nog Rustpunt met de husky’s

nooit geweest bent. Dat geldt trouwens ook voor sneeuwschoenwandelen. Het lijkt in eerste instantie wat saai, maar een berg schuin en dwars door een bos beklimmen, is een er-

Genieten van de sfeer van buiten en binnen, met de loipe om de hoek

varing op zich. We laten ons meenemen door Tor Erik. Boven op Grønolshovda hebben we een prachtig uitzicht over Valdres en op de omringende hogere bergen. In de avond wacht een heerlijke maaltijd van broer Øyvind. Beiden zijn ze actief in Grønolen Fjellgard, de één vooral gericht op de gasten, de ander in de keuken. Bijzondere gastvrijheid hoort in Valdres; velen keren dan ook graag naar deze omgeving terug.

Magneet Hemsedal is inmiddels een begrip voor skiliefhebbers. Ook hier komen toppers uit de hele internationale skiwereld naar toe, in dit geval alpineskiërs van hoog niveau. Ze kennen de uitdagende pistes, de aantrekkelijke poedersneeuw en het ruime uitzicht over de ‘Alpen van het noorden’. Ook op snowboarders uit de hele wereld werkt Hemsedal als een magneet. In dit geval is het funpark zeer gewild. Hemsedalsparken is de grootste met twee half-pipes, een schans, een quarter-pipe en rails. Van ’s morgens vroeg tot laat in de middag zijn vooral jongeren hier aan het oefenen in hun acrobatische omwentelingen in de sneeuw en in de lucht. Voor de minder behendige skiër liggen er diverse uitdagende en gemakkelijkere pistes. In de avond heerst er in het kleine bergplaatsje aan het snelstromende riviertje een gemoedelijke sfeer. Voor wie van wat meer leven in de brouwerij houdt, is Hemsedal the place to be.

›


Combinatie in Geilo Voor wie wat meer rust zoekt, is Geilo een ideale plek. Engelse wintersporters ontdekten Geilo voor het eerst en sindsdien komen ze er graag terug. In Geilo komt iedereen aan zijn trekken door de grote variatie aan pistes en loipes. Deze plek is vooral voor authentieke rustzoekers en sportieve wintersporters. En voor wie iets bijzonders wil: Dr. Holms Hotel is een prachtig historisch hotel met een bijzondere atmosfeer. In dit spahotel staat de tijd stil in combinatie met het moderne comfort van nu. De spa is niet zomaar een spa: in de zogenaamde Shiseido Spa ontmoeten oosterse kennis en westerse filosofie elkaar; relaxen ten top. Vanaf het balkon kijken we uit op de bergen aan de overkant. Heerlijk om te genieten van de winterzon met een biertje uit de omgeving. Geilo heeft een groot aantal en gevarieerde pistes en biedt keuze genoeg voor elk niveau. Voor de langlaufer is er een aansluiting op een netwerk van meer dan vijfhonderd kilometer aan loipes. Een paar weken langlaufen en je komt nog steeds tijd tekort om alles te ontdekken. Het Noorse bergland in de winter

Sfeervolle avonden in een winterse omgeving

zit vol avontuur, met of zonder latten. n

Praktische Informatie wintersport in Fagernes/Midden-Noorwegen Ligging en bereikbaarheid

februari steeds langer en het is tot laat in

gasten op de slee zijn beiden in hun element.

Fagernes wordt omgeven door diverse

de middag mogelijk om te genieten van de

Neem kleding mee in verschillende laagjes;

aantrekkelijke wintersportgebieden in het

sneeuw. Ook de temperaturen worden

na even langlaufen of sneeuwschoenlopen is

Noorse bergland. Vanuit Fagernes is het nog

aangenamer en de zon krijgt steeds

het fijn om de bovenste laag in de dagrugzak

slechts enkele uren naar de specifieke

meer kracht.

te kunnen doen en bij rust weer bij de hand te hebben. Zorg voor voldoende drinken

wintersportbestemmingen. De keuze uit mogelijkheden is groot: voor de langlauflief-

Accommodaties

hebbers zijn in de verre omtrek overal loipes.

In en rond Fagernes kun je in diverse

Voor de echte alpineskiërs zijn vooral Geilo,

hotels, appartementen en huisjes uitge-

Meer informatie

Beitostølen en Hemsedal aantrekkelijk. Ook

breid genieten van een verblijf in de

Noorwegen algemeen: www.visitnorway.nl

snowboarders en liefhebbers van off-piste-

sneeuw. Vanuit deze accommodaties lopen

Geilo: www.geilo.no/vinter

skiën kunnen hier hun hart ophalen. Rond

er overal loipes naar een uitgebreider

Hemsedal: www.hemsedal.com

deze plaatsen kun je goed langlaufen en zijn

loipenetwerk; in totaal ligt er zo’n duizend

Beitostølen: http://vinter.beitostolen.com

diverse andere winterse activiteiten mogelijk,

kilometer aan loipes.

Valdres: www.valdres.com Scandinaviëspecialist BBI Travel heeft

waaronder sneeuwschoenwandelen en hondensledesafari’s.

onderweg, neem een thermosfles mee.

Tips

speciale reizen samengesteld naar deze

De winter in het Noorse bergland duurt lang.

wintersportgebieden, waarbij alles min of

Beste reistijd en klimaat

Dat betekent dat wintersporten tot ver in maart

meer al voor je geregeld is. Je kunt dus

De beste tijd voor wintersport in Midden-

leuk blijft, zeker als het aantal zonuren

zorgeloos op wintersportvakantie. Voor meer

Noorwegen is februari/maart, maar feitelijk

toeneemt. Ga eens mee met een sledetocht en

informatie: BBI Travel, tel.: (050) 313 60 00

is het er van december tot mei uitstekend

maak kennis met de snelheid van een roedel

(ma t/m vr van 08:30 tot 17:15 uur),

wintersporten. De dagen worden vanaf

husky’s in de sneeuw. De honden en de

www.skinoorwegen.nl


!INSPIRATIE Een Finse Kota bij zijn oorsprong: in de sneeuw van Fins Lapland

Lapse Kota’s zijn een klasse apart

De kwaliteit, charme en intimiteit van Finse blokhutten Het voelt echt als een stukje Finland in de Lage Landen als Nordic Magazine in Ruurlo, de Achterhoek bij Ed en Dinie Kommer aanklopt. De eigenaars van het bedrijf Hako Holland

D

oor het fraaie landschap van de Achterhoek zoek ik me een weg naar Ruurlo, waar Ed en Dinie Kommer wonen. Via een onverharde weg beland ik

importeren Finse Kota’s, prachtige en kwalitatief hoogstaande

uiteindelijk bij een stuk bos, waar tussen

Finse blokhutten. Zodra je plaatsneemt op een rendierhuid in

Bossen én blokhutten? Het voelt al met-

een van de Kota’s overvalt je de warme Scandinavische

ín de Hollandse polder. “Een beter decor

charme en intimiteit.

baar”, zegt Ed na aankomst. Ed en Dinie

TEKST JAAP VAN SPLUNTER FOTOGRAFIE JAAP VAN SPLUNTER & HAKO HOLLAND

nele Kota’s - uitgesproken als kotta’s. De

de bomen Finse blokhutten schuilgaan. een als een stukje Finland, maar dan wel om de Finse Kota’s te tonen, is niet denkimporteren al meer dan vijftien jaar origiuit Den Haag afkomstige Ed werkte vroeger bij de Koninklijke Borsumij-Wehrij, maar ontwikkelde zich in de loop der jaren tot een echte Willie Wortel. Vele uitvindingen staan op zijn naam, zoals de


Dinie en Ed Kommer in een van de Kota’s in Ruurlo

Interieur van een Finse Kota

gaskaars en de gasbrander. Tegenwoor-

eigenaar zijn bedrijf aan een Duitser ver-

concullega’s leveren in op kwaliteit en

dig zit Ed dus in de Finse Kota’s. “Ik heb

kocht. Ze konden het idee echter niet

afwerking, om vooral een lagere prijs te

altijd al een echte handelsgeest gehad en

meer loslaten, vertrokken op de bonne-

kunnen aanbieden. Maar daar doen wij

ben een ondernemer pur sang. Toen deze

fooi naar Finland en gingen het hele land

niet aan mee”, zegt Dinie stellig. In de

kans zich voordeed, hebben we hem met

door om fabrieken te bezoeken, van de

Kota heeft Dinie dan ook altijd een paar

beide handen aangegrepen”, verduide-

hoofdstad Helsinki tot Rovaniemi in

planken hout liggen om klanten de kwa-

lijkt hij. “Maar ook nu blijft Ed met inven-

Fins Lapland. In Nokia ontmoetten ze

liteit te tonen, want er blijkt inderdaad

tieve ideeën komen. Hij wil bezig blijven.

Harri Anttila en waren onder de indruk

een groot verschil te zitten tussen hout

Zo heeft hij al verschillende technische

van zijn Arctic Finland House. “In eerste

en hout. “Als wij een Kota leveren, dan

onderdelen in de blokhut verbeterd en is

instantie voelden we enige schroom. Die

stáát deze ook voor decennia”, voegt Ed

volop bezig met een makkelijke, goede en

bleek echter niet persoonlijk bedoeld,

eraan toe.

snelle oplossing voor een fundering”,

maar door een slechte ervaring met een

voegt Dinie er aan toe.

Nederlandse zakenman had Harri het

›

even gehad met Nederland. Maar het ijs

Op de bonnefooi

werd snel gebroken en het klikte ge-

Ed en Dinie kwamen voor het eerst in

woon tussen ons”, zegt Ed.

aanraking met Finse Kota’s tijdens een decoratiefair in de jaren negentig. Op het

Perfectionist

evenement stond een krasse zeventigja-

Het klikte ook zo tussen beide zaken-

rige man, die getrouwd was met een

partners, omdat het allebei echte perfec-

Finse vrouw en Kota’s verkocht. “Het

tionisten zijn. Scandinavië staat bekend

was liefde op het eerste gezicht”, zegt Ed

om zijn kwalitatief hoogstaande produc-

met een glimlach. Na gesprekken wisten

ten, waarmee men de lage loonlanden

ze een dealerschap voor de Nederlandse

nog kan afschudden. “We benadrukken

markt te bemachtigen, dat echter maar

ook altijd bij onze bezoekers, dat we al-

enkele maanden zou duren, omdat de

leen de hoogste kwaliteit leveren. Vele

Dinie en Ed Kommer voor een van de Kota’s in Ruurlo


!INSPIRATIE

Architectuur

zijn vader. De Finnen ontdekten het ge-

nex rookafvoer. Dit alles houdt de kou

De wigwamvormige Kota was destijds

mak van zo’n Kota en zo langzamerhand

buiten de deur in de winter en de warm-

de behuizing van de oorspronkelijke be-

sprak de hut ook steeds meer groepen

te in de zomer. Een Kota is dus feitelijk

woners de Samen, of Laplanders, zoals

aan. Enerzijds bleek de charmante zes-

geschikt voor alle jaargetijden.

ze ook wel genoemd worden. Zij leefden

of achthoekige vorm een schot in de

van hun rendierkuddes en trokken rond.

roos, anderzijds waren het de vele voor-

Interieur

Hun versie van de Kota’s, die bestonden

delen die de houten hut met zich mee-

Zodra je de Kota binnenstapt, overvalt je

uit lange stokken in een met rendierhui-

bracht. Zo blijkt een Kota een hoge isola-

een weldadige rust. Hout en Scandina-

den beklede cirkel, bovenin in het mid-

tiewaarde te hebben, mede bepaald door

vië gaan al eeuwen samen en zodra je de

den naar elkaar toe gebonden met ge-

de 45 millimeter dikke wanden en de

deur achter je dichttrekt, is het net alsof

noeg ruimte voor een rookgat, staat aan

gebruikte houtsoort grenen. Op de da-

je je in een stukje Scandinavië terugtrekt

de basis van het design van de huidige

ken liggen zogenaamde shingles met een

en de gezelligheid je tegemoetkomt. We

Kota’s. Voor het nomadenvolk moest de

extra hoge isolatiewaarde. Die kwaliteit

nemen plaats op een van de wandge-

tijdelijke behuizing voldoen aan diverse

heeft natuurlijk wel een prijskaartje en

monteerde zitbanken. In het midden be-

voorwaarden, zoals makkelijk en snel

maakt de Kota duurder dan de bouw-

vinden zich een stalen rookkap met af-

opbouwen en afbreken, maar ook be-

markt-tuinhuisjes en blokhutten van vu-

voerpijpen en een grill/barbecue. Wat

scherming kunnen bieden tegen de vaak

renhout. Ook de architectuur is belang-

meteen opvalt, is dat je door de vorm

extreme weersomstandigheden. Arctic

rijk voor de isolatie van de hut.

iedereen in de ogen kunt kijken, wat inti-

Finland House zag de economische mo-

Opvallend zijn de relatief kleine deur, de

miteit uitstraalt. De Kota’s kunnen kaal

gelijkheden om de Kota’s in hout te pro-

kleine en dubbele ramen, en het taps toe-

aangeleverd worden, maar deze Kota is,

duceren en wel naar het oermodel van

lopende dak met ontluchtingsklep an-

naast de banken en vlonders, voorzien

De zeventien meter grote Kota


De twaalf vierkante meter grote Kota

van een zogenaamde Fins-Laplandinventaris, inclusief een complete grill/ barbecue, een koperen ketel, grillhandschoenen, houten borden, bestek en (koffie)kopjes, en natuurlijk rendierhuiden.

Multifunctioneel De kleinste Kota is 6,5 vierkante meter, zeskantig en geschikt voor acht tot tien personen. De versie van 9,2 vierkante meter heeft een zeskantige vorm en biedt plaats aan maximaal vijftien personen op de wandgemonteerde en met rendierhuiden bedekte banken. Hiervan is ook een achthoekige variant beschikbaar van twaalf vierkante meter voor twintig personen en een model van zeventien vierkante meter voor 25 personen. De grootste is de tienhoekige Kota van 25 vierkante meter, die door de brede deur en lage drempel ook rolstoeltoegankelijk is. Finse Kota’s zijn feitelijk zowel privé als zakelijk te gebruiken. “Tegenwoordig zien we zelfs particulieren, die een Kota prefereren boven een nieuwe serre. Het is niet alleen goedkoper, maar ook leuker en intiemer. Van iedereen die bij ons een Kota koopt, horen we alleen maar enthousiaste verhalen”, aldus Dinie. De belangstelling voor zakelijk gebruik is de laatste jaren enorm gestegen, waarbij de multifunctionaliteit een sterke troef is. Zo worden Kota’s tegenwoordig gebruikt als

Een originele Kota in Fins Lapland

Praktische Informatie Hako Holland

kleedhok bij het zwembad, sauna, inspirerende werk-/studieruimte, jachthut,

Hako Holland verkoopt Kota’s, priëlen,

moet men eerst zelf een plaatfundering

observatiehut, therapie-/meditatieruim-

barrelhouses en barrelsauna’s van de Finse

regelen, waarover Hako Holland uitgebreid

te, oefenruimte, spreekkamer, kantoor,

producent Arctic Finland House. De modellen

kan adviseren. Hako Holland levert tevens

rookruimte, vergaderruimte en trekkers-

variëren van 6,5, negen, twaalf, vijftien,

Kota-sauna’s voor particulier gebruik.

hut. Dus of er nu particuliere of zakelijke

zeventien en 25 vierkante meter. De Kota’s

Bezoek alleen op afspraak.

interesse is, er is voor elk wat wils. En het

zijn gemaakt van duurzaam gecertificeerd

Hako Holland

mooie is, dat drie modellen (negen, twaalf

grenenhout en worden als bouwpakket

Import Finse Kota’s en houtbouw

en zeventien vierkante meter) in het

aangeleverd. Op de daken liggen shingles,

Barchemseweg 92

Ruurlose bos bij Ed en Dinie met eigen

net als het bij het hout in verschillende

7261MT Ruurlo

ogen te zien zijn, zodat je precies weet

kleuren beschikbaar. Aan de hand van een

Tel.: (0573) 453851

wat de mogelijkheden zijn. “De koffie

gebruiksaanwijzing kan de Kota zelf in één

E-mail: [email protected]

staat klaar, maar wel graag eerst even een

dag opgebouwd worden, waarna de

Website: www.hakoholland.nl,

afspraak maken”, sluit Ed af. n

afwerking ook nog een dag zal vergen. Wel

www.definsekota.nl


!ESTLANDSPECIAL

Op naar Estland! Suur-Tütarsaar

FINLAND

Prangli

Naissaar

Maardu

Mustjala

R

konna

Kärla A

E

M

A

Kasar

Lihula

PärnuJaagupi Lavassaare Sauga Audru

Varbla

Tõstamaa

S

Nasva

Häädemeeste

Gulf

ve

of Ruhnu

Kura kurk

Pärnu laht

Kihnu

Abruka

Sõr

Iide

Võhma

Vändra

Tootsi

Riga

Sindi

Paikuse

Viljandi Kõpu

Salacgrīva

Alatskivi Tabivere

Aloja

L AT V I A

Varnja

Vasula

Piirissaar

Tartu

Emajõgi

Ilmatsalu

Ülenurme

Võrt sjärv

Nõo

Elva

Rõngu

217

Räpina

Lak e Psk ov

Värska

Pskov

Väimela

Sangaste

Valga

Seredka

Mooste

Otepää Põlva

Võru

Antsla Valka

Samolva Mehikoorma

Ahja

Kuutsemägi Kanepi

Rūjiena

Mazsalaca

Gdov

Kallaste

Puurmani

Kolga-Jaani

Abja- KarksiPaluoja Nuia Kilingi-Nõmme 145 üla Rutumägi Mõisak Tõrva

Staicele

Lake

Lohusuu

ipus Mustvee P e

Jõgeva

Põltsamaa Olustvere

SuureJaani

Are

Pärnu

Lao

Kuressaare

ps

Salme

i

Slantsy

Torma

Türi

Ivangorod

Avinurme

166 Emumägi

Järvakandi

laht

A Aste

51 Viidumägi

P Rakke

Imavere

Kuivastu Virtsu

Laimjala

Lelle

nu

Orissaare

A

tsalu

Märjamaa

Liiva

Leisi

isa ps

i

Ma Muhu

Kehtna

Pär

a

e

Soela väin

er

Paide

Iisaku

Väike-Maarja

Koeru

Kuremäe

Tudu

Narva

R U S S I A

Emmaste

am

RoosnaAlliku

Jõhvi

Mäetaguse

ViruJaagupi

Tamsalu

Jõesuu Kohtla- Sillamäe Järve

KohtlaNõmme

Rakvere

gi

ja

n Väi

Taebla

jõ

Ardu

Juuru

Kullamaa

ge

Püssi

ed

Kassari

a

Käina

Rohuküla

al

Haapsalu

Helte rmaa

äg

Hullo

HIIUMAA

i

Vormsi

Pir

Kärdla

Aravete

Rapla

Risti

Aseri

Kiviõli

Tapa

Aegviidu

Kose

Kohila

Pürksi

Kunda

J

ta

Riisipere

Turba

al

Kehra

Jüri

Kiili

Saku

Nõva

Noarootsi ps

Tahkuna ps

Keila

Vasalemma

Põõsaspea n Dirhami

Kõpu ps Kõpu

e Keila Sau

Võsu

Haljala

Kuusalu

Jõelähtme

Tabasalu

Loksa

Kolg a laht

V

Paldiski

Suur-Pakri

Osmussaar

Pärispea ps

Juminda ps

Viimsi ps

TALLINN

KeilaJoa Pakri ps

Ust-Luga

Narva l a h t Narva-

N a r va

Hanko

Väike-Tütarsaar

F i n l a n d

o f

G u l f

Hanko ps

Vaindloo

318 Rõuge

Pechory Vastseliina

Suur Munamägi

Izborsk

0

10

20 km

Mõniste

Kolka

Ape Valmiera

L AT V I A


KL-13-061 ©2013

4 miljoen toch wonen er maar 1, en nd rla de Ne of ë lgi n Be is. Het land Estland is iets groter da te gebieden in Europa olk ev tb ns du de n va n watert ee komen. Estland is een mensen, waarmee he te elf jez t to om k ple zien als dé die zowel wordt niet voor niets ge stranden aan de kust, nd za ige ht ac pr en n rd eilande liefd zijn. land met vijftienhonde kantiegangers zeer ge va de le r de on als s er al sinds jaar en dag ve ar wa onder de inwon , ria to na sa de t vind je de befaam . Ongeveer tien procen en In Pärnu en Haapsalu do op gie er en e uw itenlanders nie het land lokale inwoners en bu meer dan de helft van en ur tu na de rm he sc ied is be n en beren van Estlands grondgeb bomen. Elanden, lynxe en en nt pla se er div n r rijk aa st van Europa niet mee re wordt bedekt door bos, de in je die n, te or er leven ook so Tallinn, want met plaatsen als voelen zich er thuis en st, ru en ur tu na n ee meer dan all tlandtegenkomt. Maar er is er te vinden. In deze Es rti ve ds sta de en ldo vo is er ook n, zuiden en Pärnu, Tartu en Narva n het land: het noorde va ’s gio re he isc ist er ie to rende middelspecial belichten we dr t uit, want deze fascine ar ap er n llin Ta we dat en ht rft zelfs de stelling aan, westen. Bovendien lic du ine az ag M ic rd No rhaal apart. en je eeuwse stad is een ve fd te worden. We wens rlie ve an ta on sp er nd rlaten zo re we come! niemand de stad zal ve ke special. Estland, he dik ina ag -p 26 ze de et veel plezier m


ESTLANDSPECIAL

56 Tallinn: Introductie + Top 10 57 Tallinn: Culinaire verkenningstocht 58 Tallinn: De middeleeuwse oude stad 59 Tallinn: De middeleeuwse oude stad 60 Tallinn: Kadriorg- en Piritaregio 61 Tallinn: Trendy Kalamaja 62 Noord-Estland: Introductie + Top 10 63 Noord-Estland: Nationaal Park Lahemaa 64 Noord-Estland: Logeren op een landgoed 65 Noord-Estland: Middeleeuws Rakvere 66 Noord-Estland: Narva en Narva-Jõesuu 67 Noord-Estland: De kustplaatsjes van Lahemaa 68 West-Estland: Introductie + Top 10 69 West-Estland: Pärnu, zomerhoofdstad van Estland 70 West-Estland: Kuuroord Haapsalu 71 West-Estland: De bekendste eilanden Saaremaa en Muhu 72 West-Estland: Het pittoreske eiland Hiiumaa 73 West-Estland: Cultuur, natuur en rust op Kihnu, Ruhnu en Vormsi 74 Zuid-Estland: Introductie + Top 10 75 Zuid-Estland: Tartu, de stad van het grote gedachtengoed 76 Zuid-Estland: De Old Believers aan Peipsi Lake 77 Zuid-Estland: Eeuwenoude Setocultuur 78 Zuid-Estland: Natuurtours en wandelingen 79 Zuid-Estland: Gele vensters van National Geographic

Melissa Sullivan, Shutterstock

Tallinn:

De ideale City Break TEKST Jaap van splunter

O

p slechts 83 kilometer ten zui-

zien de stormachtige geschiedenis van de

voorbeeld aan het Kadriorg Park uit de

den van Helsinki ligt aan de

stad is het voortbestaan van de oude

tsaristische tijd, het serene strand van

Golf van Finland de bestuur-

stadsdelen haast een wonder te noemen.

Pirita of de unieke, vroeg-twintigste

lijke, politieke en financiële

Naast de unieke architectuur en cultuur

eeuwse houten huizen van Kalamaja.

hoofdstad van Estland, Tal-

staat Tallinn ook bekend als een bruisen-

Een modern winkelen zakencentrum

linn. De sfeervolle oude en middeleeuwse

de-, trendy- en hightechstad, waar het

vervolmaakt het plaatje van Tallinn,

binnenstad van Tallinn is uniek en biedt

even vanzelfsprekend is dat er vrijwel

waarbij oud en nieuw op een natuurlijke

tal van geheimen, zoals te verwachten

overal draadloos internet beschikbaar is.

wijze samenkomen. En doordat de stad

valt van een duizendjarige stad die be-

Naast de middeleeuwse binnenstad heeft

vrij compact is, is het een ideale stad om

kroond is met een plekje op de lijst van

de stad ook andere wijken, allen met z’n

te verkennen. Eigenlijk vormt Tallinn de

Werelderfgoederen van de UNESCO. Ge-

eigen karakter en dynamiek. Denk bij-

ideale City Break! n

Top 10 Tallinn 1. De middeleeuwse oude binnenstad.

gebouw van Tallinn te beklimmen en te

land herbergt kunst uit twee perioden:

Tallinn’s ommuurde binnenstad heeft een

genieten van een panoramisch uitzicht

van de achttiende eeuw tot de Tweede

unieke verzameling van middeleeuwse

(www.oleviste.ee).

Wereldoorlog en de Sovjetperiode van

gebouwen. In 1997 onderkende de

5. Sint-Nicolaaskerk (Niguliste Kirik).

1940-1991 (www.kumu.ee).

UNESCO deze unieke verzameling en

De majestueuze Sint-Nicolaaskerk is

9. Tallinn Tv-tower. Om het beste

riep de binnenstad uit tot Werelderfgoed.

vernoemd naar de patroonheilige en

uitzicht over de stad te zien, is een

2. Estonian History Museum. Gehuis-

beschermer van zeelieden

bezoek aan de in de jaren tachtig

vest in de prachtige vijftiende eeuwse

(www.nigulistemuuseum.ee).

gebouwde Tv-toren een absolute

Great Guild Hall ligt het Estonian History

6. Seaplane Harbour. In een prachtige

aanrader (www.teletorn.ee).

Museum (www.ajaloomuuseum.ee).

hangar in Kalamaja ligt het unieke

10. Estonian Open Air Museum. In dit

3. Kiek in de Kök en de Bastion

maritieme museum en zeecentrum

openluchtmuseum bevindt zich een

Tunnels. Diegenen die geïnteresseerd

(www.lennusadam.eu).

unieke verzameling van achttiende tot

zijn in stadswallen en verborgen tunnels,

7. Kadriorg Palace en Park. Het paleis

twintigste eeuwse boerderijen, windmo-

moeten zeker een bezoek brengen aan

werd in 1718 gebouwd door Peter de

lens, kapelletjes en scholen, waarbij

de beroemdste stadswaltoren Kiek in de

Grote als een zomerresidentie voor zijn

mensen in klederdracht oude beroepen

Kök, waar ook de ingang tot de Bastion

vrouw, Catherine I. Tegenwoordig ligt

demonstreren (www.evm.ee).

Tunnels is te vinden

hier het Estonian Art Museum

(www.linnamuuseum.ee).

(www.kadriorumuuseum.ee,

Voor meer informatie:

4. Sint-Olafskerk (Oleviste Kirik). Deze

www.kadriorupark.ee).

www.tourism.tallinn.ee

kerk is absoluut mooi, maar hier kom je

8. KUMU Art Museum. Het meest

www.tallinn.ee/eng

vooral om de trappen van het hoogste

vooraanstaande kunstmuseum van het

Facebook: VisitTallinn


maar liefst zeven restaurants in Tallinn. Waar moeten we naartoe om van die Estlandse smaken te genieten? Leib, MEKK, Ö, Neh en Aed. Het klinkt misschien wat kortaf, maar het zijn toprestaurants met een uitstekende Estlandse keuken. Kaarel Mikkin, Visit Estonia

Culinaire verkenningstocht

Smikkelen in restaurant Leib

Lauri Laan, Visit tallinn

Tallinn:

Huiskamerrestaurant Een echte secret place om eens een keer heerlijk te eten op een bijzondere plek is huiskamerrestaurant Mull aan de Sulevimägistraat 5 in het oude centrum. Je kunt hier alleen op afspraak eten, maar dan staat je ook een bijzondere avond te wachten. Kokkin en model Beatrice zwaait de pollepel in dit sfeervolle huiskamerrestaurant. Ze kookt doorgaans alleen als er meer dan acht personen gereserveerd hebben. Als je het geluk hebt te mogen aanschuiven, krijg je fantastisch eten voorgeschoteld. Een menukaart is er overigens niet. Beatrice ontvangt haar

borsjt in zo maar een café, of zonder menukaart dineren in

gasten met een glaasje champagne en

een huiskamerrestaurant. Culinair Tallinn is veelzijdig en de

verrassen met schalen vol heerlijkheden.

Estlandse keuken is er volop aanwezig. TEKST Niels Bakker

nogal hoge prijskaartje.

W

Kalamaja

duikt vervolgens de keuken in om je te Absoluut een aanrader, ondanks het

ie door het oude centrum

is de trend in veel kwaliteitsrestaurants en

Ook even buiten het centrum is wat te

van Tallinn wandelt, kan

als je je smaakpapillen wilt trakteren,

beleven op culinair gebied en dan speci-

er gewoon – soms letterlijk

moet je dat echt eens proberen.

aal in de trendy wijk Kalamaja. In deze mooie visserswijk met de oude houten

– niet omheen: hier is voor

Flavours of Estonia

huizen vind je veel trendy eetcafés. Aan-

genoeg keuze om lekker te eten voor een

De Esten weten dat hun keuken zich kan

raders in Kalamja zijn Klaus, F-Hoone,

heel redelijke prijs. Het barst in de mid-

meten met de Europese top en hangen

Moon en Sesoon. Heerlijk eten, niet duur

deleeuwse straatjes van de restaurants,

dat nu ook geheel terecht aan de grote

en midden in trendy Tallinn. Wat wil een

waar ze vaak niet alleen toeristenmenu’s

klok. Speciaal daarvoor werd het Fla-

mens nog meer? n

serveren, maar ook Estlandse specialitei-

vours of Estonia-programma ontwikkeld,

ten. Niets mis mee, maar Tallinn heeft op

waarmee de Estlandse keuken verder

culinair gebied veel meer in huis. De tra-

wordt verfijnd, ontwikkeld en gepro-

ditionele Estlandse keuken is daarbij mo-

moot. Onderdeel van het programma is

menteel weer helemaal terug in de stad.

een nationale top vijftig van restaurants.

Verse en lokale producten en ingrediënten

In de top tien daarvan bevinden zich

de gemiddelde bezoeker

Voor meer informatie: www.tourism.tallinn.ee www.visitestonia.com www.flavoursofestonia.com


ESTLANDSPECIAL

Genieten van Estonian flavours in kwaliteitsrestaurants,

!ESTLANDSPECIAL Toomas Volmer, Visit Estonia

Tallinn:

De middeleeuwse oude stad Estland heeft vele overheersers

T

Tallinn Old Town Days

allinn bestaat uit acht stads-

benedenstad was oorspronkelijk het do-

delen, maar de absolute toe-

mein van koop- en ambachtslieden, met

ristische nummer één is de

als kloppend hart het Raadhuisplein met

prachtige oude, middeleeuwse

het gotische Raadhuis (Raekoja), waarvan

binnenstad, bestaande uit de

de achthoekige toren het symbool van de

Ondanks, of misschien wel door

bovenstad Domberg (Toompea) en de

stad is. Verspreid door de binnenstad lig-

ommuurde benedenstad. Niet voor niets

gen bovendien fraaie koopmanshuizen,

deze buitenlandse overheersing

prijken deze op de UNESCO-lijst van We-

zoals De Drie Gezusters, die een koop-

relderfgoederen. Het meest opvallend zijn

man in de vijftiende eeuw voor zijn drie

is de middeleeuwse hoofdstad

de stadswallen, waarvan een deel te be-

dochters liet bouwen. De benedenstad is

klimmen is. De bekendste stadswaltoren

ook gezegend met fraaie kerken, waar-

Tallinn goed bewaard gebleven;

is de Kiek in de Kök, waarvan de naam

onder de Sint-Nicolaaskerk (Niguliste

een Werelderfgoed waardig.

uit het Nederduits komt en verwijst naar

Kirik), Sint-Olafskerk (Oleviste Kirik) en

het feit dat je vanuit de toren rechtstreeks

de Heilige-Geestkerk (Pühavaimu Kirik).

gekend, maar vanaf 1991 is het Baltische land onafhankelijk.

in de keukens van de mensen kon kijken. TEKST JAAP VAN SPLUNTER FOTOGRAFIE JAAP

Vanuit hier kun je ook de fascinerende

Flinke klim

VAN SPLUNTER & Toomas volmer, visit Estonia

tunnels van Tallinn bezoeken, die in de ze-

Na een flinke klim bereik je de boven-

ventiende eeuw door de Zweden werden

stad Domberg (Toompea). Hier bevindt

gegraven om de stad te beschermen. De

zich het Slot, dat in 1770 in opdracht van


Catharina de Grote werd gebouwd en verschillende reconstructies heeft ondergaan in de loop der eeuwen. Tegenwoordig is het de zetel van het parlement en de regering van Estland. Vlakbij staat de Domkerk (Toomkirik), maar het meest tot de verbeelding spreekt toch wel de Russisch-orthodoxe Alexander Nevskikathedraal, duidelijk herkenbaar aan zijn uivormige koepels.

Indrukwekkende musea In de vele musea die Tallinn rijk is, wordt

Het uitzicht over de ommuurde benedenstad

uitgebreid stilgestaan bij de diverse overdeur om het benodigde te brengen. Pas

Festivals en markten

de herwonnen onafhankelijkheid in 1991

toen de Russen na de onafhankelijkheid

Tallinn staat ook bekend om zijn vele fes-

en de aansluiting bij de NAVO en Euro-

van Estland het hazenpad hadden geko-

tivals en markten, met name in de oude

pese Unie in 2004 is de rust hopelijk voor

zen, bleek hoe dit meer dan klantvrien-

stad en in de directe omgeving. Geduren-

lange tijd teruggekeerd in het land en

delijke optreden mogelijk was: het ‘wes-

de de zomermaanden vindt er elke

zijn hoofdstad. Twee musea springen er-

terse’

met

woensdag op het Raadhuisplein een

uit. Het Museum of Occupations (www.

afluisterapparatuur. En als je de lift naar

handwerkmarkt plaats. Eind mei, begin

okupatsioon.ee) geeft een indrukwek-

de bovenste verdieping neemt, blijkt die

juni eisen de Tallinn Old Town Days de

kend overzicht van de bezettingstijd. Het

niet de bovenste te zijn. Via verschillende

aandacht, waarmee het begin van de zo-

meest hilarische museum echter is het

trappen bereik je namelijk de geheime

mer wordt gevierd. Verspreid over de

KGB-museum in het Sokos Hotel Viru.

23ste verdieping, ooit het domein van de

oude binnenstad vinden er allerlei cultu-

Als gast van het hotel, dat in 1972 door

KGB. Het is net alsof je in een oude James

rele festiviteiten plaats, zoals concerten,

de Sovjet-Unie werd gebouwd om toeris-

Bondfilm terechtkomt. De kamer staat

theatervoorstellingen en tentoonstellin-

tische inkomsten mee te pikken, moest je

volgepropt met afluisterapparatuur. Hou

gen. In juli vindt één van de grootste festi-

in de badkamer niet hardop je beklag

er wel rekening mee, dat je dit museum

vals plaats: Tallinn Medieval Days. Gedu-

doen over het gebrek aan toiletpapier,

alleen op afspraak kunt bezoeken. Het

rende deze dagen weerklinkt de sfeer van

want binnen twee minuten klopte een

Museum of Occupations kun je daarente-

de middeleeuwen overal in de oude bin-

medewerker van het hotel aan de kamer-

gen zonder afspraak bezoeken.

nenstad, waarbij het Raadhuisplein het

hotel

zat

boordevol

epicentrum is. In juli vinden ook de TalDe fantastische kerstmarkt op het Raadhuisplein

linn Maritime Days plaats, verspreid over de diverse havens van de stad. Afgelopen juli werd zelfs een ware zeeslag tussen vijf schepen nagespeeld. En tot slot is er natuurlijk de kerstmarkt op het Raadhuisplein, ongetwijfeld een van de mooiste kerstmarkten van Noord-Europa. Kortom, vervelen in Tallinn is geen optie! n Voor meer informatie: www.toursim.tallinn.ee www.visitestonia.com


ESTLANDSPECIAL

heersers, die het land heeft gekend. Na

Jaak Nilson

De buitenwijken Kadriorg en Pirita Tallinn:

Voor wie de hectiek van de stad teveel wordt, zijn er de twee buitenwijken van Tallinn: Kadriorg en Pirita. Hier kun je zonder problemen twee dagen stukslaan met mooie musea,

Kadriorg Palace

tuinen en paleizen. Of kom even heerlijk bij aan de promenade van Pirita! TEKST JAAP VAN SPLUNTER

D

FOTOGRAFIE Visit estonia

Voor meer informatie: www.tourism.tallinn.ee www.visitestonia.com www.ekm.ee

e buitenwijk Kadriorg grenst

www.kadriorupark.ee

in het noordwesten aan de

driorg ontdekten. Rijkere burgers lieten er

Baai van Tallinn, een deel van

huizen bouwen en dat de familie van de

de Finse Golf. Nadat Estland

tsaar in Kadriorg vakantie vierde, droeg

in 1710 veroverd werd door

alleen maar bij aan de aantrekkingskracht.

het Russische keizerrijk kocht de toen-

Ook vandaag de dag is Kadriorg een pres-

Zangfeest (Laulu- ja tantsupidu) zal

malige tsaar Peter de Grote in een dal bij

tigieuze wijk om in te wonen. Na het ver-

plaatsvinden van 4 tot 6 juli 2014.

Reval (de toenmalige naam voor Tallinn)

val van het tsarenrijk diende het paleis als

een eenvoudige driekamerwoning. Maar

kunstmuseum en (tijdelijk) presidentieel

Pirita

daarbij bleef het niet, want de tsaar gaf de

paleis. Tegenwoordig is het voormalige

Niet ver van Kadriorg ligt de wijk Pirita.

aanzet tot de bouw van het huidige Ka-

Kadriorgpaleis een dependance (met

Hier werden in 1980 tijdens de Olympi-

driorgpaleis en een bijbehorende indruk-

vooral West-Europese en Russische kunst

sche Spelen van Moskou de zeilwedstrij-

wekkende tuin. Peter de Grote liet het in

van de zestiende tot de negentiende

den gehouden. De Sovjets spaarden kos-

Italiaanse barokstijl gebouwde paleis in

eeuw) van het in 2006 geopende kunst-

ten noch moeite om het stadsdeel tot een

1718 bouwen als zomerresidentie en ver-

museum Kumu (een afkorting van Kun-

paradepaardje om te toveren. Naast mari-

noemde het naar zijn vrouw, Catherine I.

stimuuseum), dat op een steenworp af-

tieme activiteiten vind je in Pirita ook de

De meeste Russische heersers bezochten

stand ligt (kunst uit Estland van de

ruïne van het in 1407 gestichte nonnen-

het paleis. De binnenkant van het paleis

achttiende eeuw tot nu). Datzelfde geldt

klooster, dat is gewijd aan de Heilige Bri-

onderging een grote renovatie in de ne-

voor het huidige presidentiële paleis, dat

gitta. Maar er is hier nog zoveel meer te

gentiende eeuw, toen Tallinn een popu-

werd geopend in 1938. Iets noordelijker

zien en te doen. Zo bevinden zich hier on-

laire bestemming werd en vaak werd be-

ligt het ‘zangstadion’, waar regelmatig

der meer een fraaie botanische tuin, de

zocht door tsaar Nikolai I en zijn familie.

zangfestivals plaatsvinden. Eens in de vijf

beeldbepalende Tv-toren en het Maar-

jaar vindt hier het beroemde Estische

jamäepaleis, tegenwoordig een historisch

Prestigieuze wijk

Zangfeest plaats, dat maar liefst dertig-

museum. Het twee kilometer lange strand

Tot in de negentiende eeuw bestond Ka-

duizend deelnemers en tweehonderddui-

van Pirita is een van de favoriete plekken

driorg buiten het park voornamelijk uit

zend bezoekers trekt. Daarmee is het een

van de inwoners van Tallinn om hun vrije

houten arbeidershuisjes. Dat veranderde,

van de belangrijkste uitingen van de cul-

tijd door te brengen, met z’n mooie stran-

toen zwemmen in de mode kwam en de

tuur en identiteit van Estland. Zet maar

den, gezellige kustlijn, parken en pitto-

inwoners van Tallinn het strand van Ka-

alvast in je agenda: het volgende grote

reske vallei van de Piritarivier. n


www.laulupidu.ee www.teletorn.ee

Estland Designhuis

Tallinn:

Reimo Võsa-Targsoo

Trendy Kalamaja Er is geen plek in Tallinn te vinden, die zo bruist en vol verrassingen zit

Detail van een houten huis

als de trendy wijk Kalamaja. Het oude visserskwartier is hard op weg om de grote trekpleister van Tallinn te worden. TEKST Niels Banner Fotografie Visit Tallinn

C

afé Klaus aan de Kalasada-

woordig is het provisorisch omgeturnd

Het ene café is nog hipper ingericht dan

mastraat 8 is een ideaal punt

tot museum. Wie de moed heeft om deze

het andere en je kunt er voor weinig geld

om je bezoek aan Kalamaja

lugubere plek te bezoeken, komt er wel-

prima eten of een biertje drinken.

te beginnen. De voormalige

licht verbijsterd en misschien wel geschokt vandaan. De gevangenis is nog in

Enorme hangar

authentieke staat, compleet met wachtto-

Dan is de koek nog niet op in Kalamaja,

sign House en is hot bij de inwoners van

rens, donkere cellen en stapelbedden,

want de wijk ligt ook nog eens vlak aan

Tallinn. Geen wonder: het eten is er voor-

waarop nog beddengoed ligt. Je kunt de

zee. En dat betekent strandjes in de

treffelijk en bij Klaus druipt het design

gevangenis gedurende de zomermaan-

buurt, maar de grootste attractie ligt aan

haast van de muren. Dat is geen toeval

den en op afspraak gewoon bezoeken,

de haven. Het Seaplane Harbour Mu-

overigens, want in hetzelfde pand wer-

maar het schijnt dat er excursies worden

seum bevindt zich aan het eind van Ka-

ken een aantal jonge designers, die pro-

georganiseerd, waarbij je een aantal uren

lamaja en was ooit een enorme hangar

beren in een winkeltje hun creaties aan

als gevangene wordt behandeld. Veel gek-

voor watervliegtuigen. Dit Europees be-

de man te brengen. Goedkoop is het er

ker krijg je het echt niet.

kroonde maritieme museum moet je met eigen ogen hebben gezien om te geloven

niet, maar het zijn wel erg mooie spullen. Pal naast Klaus ligt de zogenaamde Cul-

Hout en hippe cafés

wat de Esten van de betonnen kolos heb-

turele Cauldron (Kultuurikatel), een oud

Dan word je gelukkig wat vrolijker van

ben gemaakt. Wie hier voor het eerst een

fabrieksterrein dat is omgevormd tot al-

de Tallinn Houses, fraaie houten huizen,

blik werpt op de reusachtige hal van het

ternatief cultuurcentrum. Jonge inwo-

die je hier nog volop vindt. De houten

museum valt de mond open van verba-

ners proberen hier een beetje in de stijl

huizen werden oorspronkelijk in de ja-

zing. Een verrassing die zijn weerga niet

van het Kopenhagense Christiania cafés,

ren twintig en dertig van de twintigste

kent. Net als heel Kalamaja eigenlijk. n

restaurantjes en cultuurpodia van de

eeuw gebouwd als twee- of drieverdie-

grond te krijgen. Het is allemaal nog pril,

ping-appartementen voor de huisves-

maar het terrein (waar de Russische cult-

ting van de fabrieksarbeiders. Er staan er

film Stalker ooit werd opgenomen) heeft

nog ongeveer vijfhonderd in Kalamaja,

absoluut potentie.

waarvan tientallen de monumentenstatus hebben. Het maakt Kalamaja tot een

Patareigevangenis

gewilde buurt om te wonen, bij vooral

Kalamaja verder inrijdend, kom je iets ver-

jonge inwoners van de stad. Die verjon-

derop nog een verrassing tegen. De Pata-

ging van de buurt heeft ook het prettige

reigevangenis ligt in de wijk en was lange

gevolg dat het in Kalamaja barst van de

tijd de beruchtste plek van Estland. Tegen-

trendy cafés, de zogenaamde kohviks.

Voor meer informatie: www.estoniandesignhouse.ee www.klauskohvik.ee www.patarei.org www.lennusadam.eu www.tourism.tallinn.ee www.visitestonia.com


ESTLANDSPECIAL

vlaggenfabriek werd een paar

jaar geleden verbouwd tot Estonian De-

!ESTLANDSPECIAL Viru Bog, een echt moeras

Jarek Jõepera tock Gadag, Shutters

Hermansburcht Narva

Rakvere Castle

Noord-Estland:

Positief verrassend TEKST Niels bakker FOTOGRAFIE visit estonia

W

anneer je de hoofdstad Tallinn verlaat en in ooste-

Top 10 Noord-Estland

lijke richting rijdt, kom je

1. Lahemaa National Park. Het

6. Hermansburcht Narva. Het interes-

in een deel van Estland

grootste, oudste en volgens velen

sante grensstadje Narva heeft niet veel

waar veel te genieten valt.

mooiste natuurpark van Estland.

meer op het gebied van bouwkunst dan

In de eerste plaats vind je hier natuurlijk

2. De Manors Palmse, Vihula en

Sovjetarchitectuur, maar de burcht maakt

Lahemaa National Park, een van de mooi-

Sagadi. De ‘drie gezusters’ liggen vlak

veel goed.

ste gebieden van het land.

bij elkaar jaloers op elkaar te zijn. De

7. Altja. Dit authentiek en rustig gelegen

Alleen al in dit park kun je moeiteloos een

manors in Lahemaa zijn van uitzon-

dorpje is bekend vanwege de (onlangs

hele zomervakantie doorbrengen. Het

derlijke schoonheid.

gerestaureerde) vissershutten.

noorden heeft echter meer in petto. Er zijn

3. Käsmu en Viinistu. Lange lome

8. Baltoscandal. Het roemruchte

langs de kust prachtige vissersplaatsjes te

zomers verdienen het eigenlijk om in

theaterfestival van Rakvere. Voor de

vinden, waar ook de Esten zelf graag ver-

Käsmu of Viinistu gevierd te worden.

theaterfijnproevers.

toeven. De fraaiste manors en hun schitte-

In Käsmu is een fraai zeevaartmu-

9. Jägala-waterval. Niet alleen in IJsland

rende landgoederen vind je ook vooral in

seum gevestigd, in Viinistu een

hebben ze mooie watervallen. Estland

het noorden. Manor hopping zou dus zo

kunstmuseum.

heeft ook een fraaie: de Jägala-waterval.

maar een populaire activiteit kunnen wor-

4. Wetland Viru Bog. Een echt

10. Rebala Heritage Conservation

den hier. Dan heeft het noorden nog de

moeras, compleet met houten

Area. Een archeologiepark vlak

stad Narva in het uiterste noordoosten en

boardwalk en uitkijktorens. Voor in de

bij Tallinn.

het stadje Rakvere onder Lahemaa. Narva

zomer én in de winter met sneeuw-

is vooral interessant vanwege de Her-

schoenen.


mansburcht en de alomaanwezige Sovjet-

5. Rakvere Castle. Liefhebbers van

www.northestonia.eu

architectuur. Rakvere is bekend om de

de middeleeuwen moeten Rakvere op

www.lahemaa.ee

prachtige middeleeuwse burcht en het

de TomTom intoetsen voor een dag

tourismnarva.ee

Baltoscandal-theaterfestival. Er gaat dus

onvervalst middeleeuws vertier.

www.visitestonia.com

ook in Estland niets boven het noorden. n


Anna Grigorjeva, Shutterstock

Puur natuur in Lahemaa National Park

Anna Grigorjeva, Shutterstock

Noord-Estland:

Estland is gezegend met prachtige natuurgebieden en nationale parken. Een van de

anderhalf uur rijden van de hoofdstad Tallinn sta je Anna Grigorjeva

ineens met je wandelschoenen in de pure natuur. TEKST Niels bakker FOTOGRAFIE Shutterstock

Foto: Hanze

Over Lahemaa National Park worden in

delen, vissen, paardrijden, langlaufen,

deze special terecht de nodige lovende

wellnessen of gewoon tot rust komen in

woorden gesproken. Ook in vorige edi-

de schier eindeloze natuur. Lahemaa

ties van Nordic Magazine is Estlands oud-

moet je gewoon zelf zien en beleven. En

ste en grootste nationale park al eens uit-

daarom volstaan we voor deze ene keer

gebreid aan de orde geweest. We moeten

met weinig woorden en veel mooie

erkennen, dat we wel een beetje verliefd

plaatjes. Ga je mee? n

zijn geworden op dit prachtig stukje natuur. Lahemaa omvat prachtige natuur, schitterende manors en schilderachtige kustplaatsjes en het park is in alle vier jaargetijden even mooi. Je kunt er schitterend wandelen, fietsen, sneeuwwan-

Voor meer informatie: www.lahemaa.ee www.northestonia.eu www.visitestonia.com


ESTLANDSPECIAL

mooiste parken van het land is ongetwijfeld Lahemaa National Park. Op nog geen

De molen bij Vihula Manor

Noord-Estland:

Logeren op een landgoed

Jarek Jõepera, Visit Estonia

!ESTLANDSPECIAL

De fraaie tuin bij Palmse Manor

trouwerijen worden gehouden. Het kasteel zelf ligt iets verderop te pronken met een orangerie en enkele prieeltjes als directe buren. Wie hier logeert en rondwandelt, voelt zich meer zonnekoning Lodewijk XIV dan zomaar toerist.

Vihula Vihula Manor ligt op maar een paar kilometer van Palmse en ook daar is het geen straf om te verblijven. Het landhuis

Van Estlands ‘kroonjuwelen’ zijn de zogeheten manors mis-

maakt misschien wat minder indruk dan

schien wel het meest kostbaar. Over het hele land verspreid zijn

wel weer een prachtige antieke molen en

er vanaf de twaalfde eeuw meer dan duizend van deze adellijke

van dit landhuis is de uitgebreide spa,

landgoederen gebouwd en dat is uniek in Europa. In Nationaal

seren of heerlijk in de sauna kunt zitten

Park Lahemaa liggen drie van de mooiste: Palmse, Vihula en

het statige Palmse, maar Vihula heeft dan een dromerige oprijlaan. De specialiteit waar je kunt stomen, je kunt laten mastot je er herboren uitkomt.

Sagadi

Sagadi. TEKST & FOTOGRAFIE Niels bakker

Sagadi Manor is de allermooiste van de drie landjuwelen. Het statige gebouw met het enorme gazon dat ervoor ligt en het

N

kustlijn en fraai coulissenlandschap met

Palmse

overnachten. Weliswaar slaap je dan in de

wetlands, bossen en velden. Het is hier

Nergens komen deze manors mooier voor

comfortabel verbouwde paardenstallen,

heerlijk fietsen over de smalle, rustige

de dag en passen ze beter in het landschap

maar toch. Een nachtje Sagadi doet bijna

wegen. Maar als kroon op dit bijna ko-

dan in Lahemaa. Dat geldt zeker voor

adellijk bloed door je aderen stromen. En

ninklijke landschap zijn daar ook nog de

Palmse Manor. Dit landgoed is eigenlijk

dan beleef je Lahemaa toch net even iets

manors, de landgoederen met letterlijk

een groot openluchtmuseum, waarbij veel

anders. n

kastelen als boerderijen. De manors heb-

gebouwen een gastenfunctie hebben ge-

ben een lange, rijke geschiedenis achter

kregen. De destilleerderij is hier bijvoor-

de rug, die deels terugvoert naar de late

beeld verbouwd tot hotel/restaurant en

middeleeuwen. Niet alle gebouwen zijn

de oude ossenstal is tegenwoordig een

helaas even goed bewaard gebleven, ze-

grand café, waar regelmatig feestjes en

eigenaardige roze poortgebouw van de

ationaal Park Lahemaa is ook

ker niet in de Sovjetperiode, maar in de

verbouwde paardenstallen; het is hier he-

zonder die prachtige land-

loop der tijd zijn ook vele manors geres-

lemaal af. “Sagadi is vaak als filmlocatie

goederen al een ware parel.

taureerd en omgebouwd tot schitterende

gebruikt”, vertelt manager Krista Keedus.

Het grote natuurgebied is

gastenverblijven.

Filmdecor of niet, ook als je geen filmster

gezegend met een prachtige


bent, ben je van harte welkom om hier te

Voor meer informatie: www.palmse.ee www.sagadi.ee www.vihulamanor.com

Noord-Estland:

Het kasteel van Rakvere

Middeleeuws Rakvere Rakvere, in het noordoosten van Estland, heeft een aantal attracties, dat een bezoek aan het stadje meer dan rechtvaardigt, zoals het theaterfestival Baltoscandal, de moderne spa in het Aquahotel of het futuristische stadsplein in het centrum. Grootste trekpleister is echter onomstreden de burcht, die al sinds mensenheugenis over Rakvere waakt. Hier herleven de middeleeuwen. TEKST & FOTOGRAFIE Niels bakker

O

Middeleeuws vertier in

p de vraag van de Finse toe-

burcht van Rakvere, het letterlijke en fi-

rist ‘waar de oude binnenstad

guurlijke hoogtepunt van de stad.

het kasteel van Rakve

re

van Rakvere is’, heeft kas-

Middeleeuwen

antwoord: “Die is er niet.”

De Esten hebben het gerestaureerde kas-

Rakvere heeft inderdaad geen oude his-

teel op een leuke manier omgevormd tot

torische binnenstad. De Pikkstraat is het

een middeleeuwse attractie. Een heel

oudste gedeelte van het stadje, waar een

team verklede lieden staat daarbij klaar

aantal oude huizen en winkels te vinden

om je een dag lang onder te dompelen in

is. Ook van het plein in het centrum moet

middeleeuwse sferen en daar slagen de

Rakvere het niet echt hebben, hoewel het

jongelui goed in. Je kunt kijken naar rid-

stadsbestuur er nog wel iets van heeft

dertoernooien, de wapensmid in actie

geprobeerd te maken. En dat is nog best

zien of meedoen aan zwaardgevechten

aardig gelukt. Het futuristisch ogende

of boogschieten. Best vermakelijk na-

plein heeft met de grote gele lampen en

tuurlijk, maar één attractie springt er

fontein iets fris en vrolijks over zich.

toch wel uit: de Estse kasteelbewoners hebben een deel van de burcht gereser-

toch?”, zegt Siim. “Het is midden op de

Kleinste theaterstad

veerd als heus bordeel en dat hadden we

dag. Dan slapen de dames nog. Zo ging

Rakvere profileert zich ook graag als

nog nooit ergens anders gezien. “Ham-

dat in de middeleeuwen!” n

kleinste theaterstad van Europa. Op zich

burg heeft de Reeperbahn,” legt Siim

koop je daar niet veel voor, maar het

doodserieus uit, “wij hebben onze eigen

daaraan vastgekoppelde kunst- en thea-

rosse buurt.” In fraaie middeleeuwse let-

terfestival Baltoscandal is wel degelijk

ters staan op de houten deuren de na-

een terechte claim to fame. De moderne

men gekalligrafeerd van de dames van

spa van Rakvere behoort ook tot de lan-

plezier, die hier blijkbaar op je zitten te

delijke top, maar daarna moet je toch

wachten. Of toch ook niet, want kloppen

echt hoognodig naar de middeleeuwse

op de deur geeft geen reactie. “Logisch

Voor meer informatie: www.rakvere.ee www.rakverelinnus.ee www.baltoscandal.ee www.northestonia.eu www.visitestonia.com


ESTLANDSPECIAL

teelgids Siim Soots een kort

!ESTLANDSPECIAL De imposante Hermansburcht

Noord-Estland:

Narva, grensstad met Rusland

De Ivangorodburcht ligt aan de Russische zijde van de Narvarivier

Ooit was het de barokke parel van de Oostzee, maar in de Tweede Wereldoorlog werd het bijna geheel verwoest. Narva, aan de uiterste noordoostgrens van Estland, heeft veel te lijden gehad in haar lange bestaan. En dat heeft zo zijn sporen nagelaten. TEKST Niels bakker FOTOGRAFIE shutterstock

V

an het glorieuze Narva uit het

Sovjetarchitectuur

Narva-Jõesuu

verleden is hoegenaamd niets

Na de oorlog moest Narva zo ongeveer

De Hermansburcht herbergt tegenwoor-

meer over. En dat terwijl de

vanaf de grond worden opgebouwd. Re-

dig ook het historisch museum van Nar-

stad in lang vervlogen tijden

sultaat hiervan was, dat de stad een klas-

va en is een bezoek meer dan waard. Iets

een gouden toekomst tege-

siek voorbeeld werd van typische naoor-

boven Narva, aan de Finse Golf, ligt de

moet leek te gaan. Narva kreeg in 1345

logse Sovjetarchitectuur. De stad is er

populaire badplaats Narva-Jõesuu. Het

stadsrechten van de Deense kroon. In

letterlijk mee volgebouwd en is zodoende

stadje aan de monding van de Narvari-

de eeuwen daarna groeide het uit tot

voer voor architectuurgeïnteresseerden.

vier is al sinds de negentiende eeuw een

een belangrijke handelsstad. Narva

Is er dan helemaal niets meer over van

belangrijke badplaats. Russen uit St. Pe-

was een scharnierpunt tussen Europa

het eens zo indrukwekkende Narva?

tersburg kwamen vroeger al graag naar

en het Russische achterland en daarvan

Toch wel, want de imposante Hermans-

deze plek, die ze de Nordic Riviera noem-

profiteerde de stad volop. In de acht-

burcht staat er nog steeds. Het kasteel,

den. Ook vandaag de dag is Narva-Jõe-

tiende eeuw was de stad op haar hoog-

daterend uit de dertiende eeuw, heeft me-

suu populair bij badgasten. Het is nog

tepunt en stond het bekend als De ba-

nig oorlog overleefd en is tegenwoordig

steeds een echte vakantiebestemming

rokke parel van de Oostzee. Totdat Narva

de bestbewaarde vesting van Estland.

met mooie stranden en vele spa’s. De zo-

in de Tweede Wereldoorlog onder vuur

Aan de overkant van de Narvarivier staat

mer kom je hier dus prima door. n

kwam te liggen van zowel Russen als

de Ivangorodburcht, eenzelfde soort ves-

Duitsers. In 1944 werd de stad zwaar

ting. Deze is echter van de Russen. Vol-

gebombardeerd door het Rode Leger.

gens vele Esten lijkt het er overigens op

Wat er daarna nog overeindstond,

dat Narva ook eigenlijk bij Rusland hoort,

werd door terugtrekkende Duitse troe-

want maar liefst negentig procent van de

pen vakkundig platgebrand.

inwoners is van Russische afkomst.


Voor meer informatie: www.tourism.narva.ee www.narvamuuseum.ee www.northestonia.eu www.visitestonia.com

Het KÄSMUzeevaartmuseum

Noord-Estland:

De kustplaatsjes van Lahemaa In het noorden van Estland ligt Lahemaa, het oudste en grootste nationale park van Estland. Dit land van baaien omvat niet alleen natuurschoon, maar herbergt ook een paar schilderachtige kustplaatsjes. TEKST Niels bakker FOTOGRAFIE EAS, Visit Estonia

het Pärispea-schiereiland niet meer dan

nistu. KÄSMU werd bekend door de vele

het een goed uur uur rijden

een gehucht. Het heeft maar 150 inwo-

zeekapiteins, die hier in de loop der tijd

naar Lahemaa. Het land van

ners, maar voor zo’n kleine nederzetting

met hun families woonden. Het dorp

baaien is een geschenk van

heeft het opmerkelijk veel te bieden. De

was beroemd om de uitmuntende

de natuur, dat niet alleen de

gekleurde houten huizen zijn al een at-

scheepsbouw die hier plaatsvond en ook

Esten, maar ook de vroegere Russische

tractie op zich, maar het museum van de

de plaatselijke maritieme school stond

elite maar al te graag in dank aanvaard-

voormalige minister van buitenlandse

uitstekend aangeschreven. Al die kapi-

den. Vooral in de zomermaanden is La-

zaken, manager van ABBA en kunstver-

teinsfamilies woonden in prachtige grote

hemaa nog steeds in trek. Dat komt niet

zamelaar Jaan Manitski is de grote trek-

houten huizen, waarvan er nog een paar

alleen door de lommerrijke natuur die je

pleister van het dorp. Het museum heeft

in KÄSMU te vinden zijn. De maritieme

hier volop vindt, maar zeker ook door

een opmerkelijk kofferkunstwerk voor

school is sinds 1993 door kapiteinszoon

de prachtige kustlijn, die het natuurpark

de deur liggen, maar exposeert ook zo’n

Aarne Vaik omgebouwd tot zeevaartmu-

omzoomt. De Finse Golfkust is hier gril-

zeshonderd schilderijen, waarbij vooral

seum. Het museum staat bomvol met

lig, met zoveel baaien en inhammen dat

de zaal met moderne kunst indruk

van alles en nog wat over zeevaart en is

je op den duur geen idee meer hebt waar

maakt. De veelzijdige, geboren en geto-

onmiskenbaar een van de pareltjes van

je precies bent. Strandjes vind je hier als

gen Viinistuer Manitski heeft het dorp

Lahemaa. De prachtige ligging aan de

je goed zoekt wel degelijk, maar de kust

ook nog eens een theater van formaat ge-

Erubaai en het jaarlijkse festival Viru

is toch vooral bezaaid met talloze grote

schonken. Zelfs vanuit Tallinn komen ze

Folk maakt KÄSMU al met al tot een on-

en kleine zwerfkeien, die duizenden ja-

graag naar Viinistu om hier voorstellin-

weerstaanbaar oord om te bezoeken. n

ren geleden aanspoelden.

gen op een unieke locatie bij te wonen.

Viinistu

KäsmU

Die droomkust wordt ook nog eens

Op het schiereiland naast Pärispea ligt

prachtig opgeluisterd door de mooie

KÄSMU en dit zogeheten Captains Village

dorpjes die hier liggen. Zo is Viinistu op

is eigenlijk nog bijzonderder dan Vii-

Voor meer informatie: www.lahemaa.ee www.northestonia.eu www.visitestonia.com www.kasmu.ee


ESTLANDSPECIAL

V

anuit de hoofdstad Tallinn is

Toomas Tuul

!ESTLANDSPECIAL

De Baltische eilanden, en meer!

West-Estland:

TEKST JAAP VAN SPLUNTER FOTOGRAFIE Visit estonia

H

et westen van Estland

er voldoende avondvertier te vinden na

heeft

liefhebber

een dagje bruinbakken. De regio staat ook

van zon, strand, well-

bekend om zijn wellness, kuuroorden en

ness en cultuur veel

gezondheidscentra. Of het nu de genees-

Baltische eilanden voor de kust. Saaremaa

te bieden. Niet voor

krachtige modderbaden in kuuroorden

en Muhu zijn de bekendste en makkelijkst

niets ontvluchten de

zijn of de ongekende spamogelijkheden,

bereikbare eilanden, maar ook de wat

inwoners van Tallinn

zowel Esten als buitenlanders zijn hier bij-

verder gelegen eilanden zijn een bezoek

de

Koguva Village op Muhu

massaal de stad, zo-

na kind aan huis; zeker vanwege de nog

meer dan waard. Geniet bijvoorbeeld van

dra de vakantie aanbreekt en het zonnetje

relatief gunstige prijzen, die hier gelden.

de traditionele cultuur van het UNESCO-

doorbreekt. Maar ook steeds meer buiten-

De euro mag dan in Estland zijn inge-

Werelderfgoed Kihnu, de unieke Estse

landers weten West-Estland steeds beter

voerd, maar het prijsniveau is nog ouder-

muziekgeschiedenis op Hiiumaa en de

te vinden. In Estlands zomerhoofdstad

wets laag. Pärnu en Haapsalu gelden als

Zweedse cultuur en historie op Vormsi.

Pärnu liggen de mooiste stranden en is

de uitvalsbases voor een bezoek aan de

De Baltische eilanden wachten! n

Top 10 West-Estland 1. Historische plaatsen Kuressaare,

bewaard gebleven Middeleeuwse kasteel

(www.slmarinas.ee, www.rannatee.ee,

Haapsalu and Pärnu. In de deze drie

van het Baltische gebied, terwijl in

www.jahtklubi.ee).

plaatsen vind je prachtige stranden,

Haapsalu bij volle maan een Witte Dame

9. Actieve golfvakanties. West-Estland

fascinerende architectuur en kuuroorden

in het venster van de doopkapel verschijnt

lijkt te zijn gemaakt voor actieve vakantie,

(www.visithaapsalu.com,

(www.haapsalulinnus.ee,

maar een bijzondere vermelding moet

www.visitparnu.com,

www.saaremaamuuseum.ee).

toch wel gemaakt worden voor de

www.kuressaare.ee).

6. Vuurtorens en windmolens. De

golfsport, want de golfbanen zijn hier van

2. Hiiumaa Island. Als je zoekt naar een

vuurtoren van Kõpu is ‘s werelds oudste

internationaal niveau (www.wbg.ee,

plek waar het rustig en vreedzaam is, ver

nog in gebruik zijnde vuurtoren. De

www.saaregolf.ee,

weg van de hectiek van de stad, dan is dit

windmolen van Angla op Saaremaa is een

www.valgerannaseikluspark.ee,

de plek om te zijn (www.hiiumaa.eu,

van de vele mooie windmolens die in deze

www.roosta.ee, www.haapsalugolf.ee).

www.hiiumaa.ee/tuletorn/english.php).

regio te vinden zijn (www.anglatuulik.eu,

10. Familievakanties en culturele

3. Kihnu Island. Kihnu Island is een

www.sorvekeskus.ee).

evenementen. De culturele evenementen

zeven kilometer lang en ruim drie

7. Nationale parken van Soomaa,

in West-Estland zijn talrijk en maken het

kilometer breed UNESCO-Werelderfgoed,

Matsalu en Vilsandi. De natuur is nadruk-

gebied zeer geschikt voor familievakanties

waar verleden en heden samenkomen

kelijk aanwezig in West-Estland, zoals

(www.visitparnu.com/en/main-events,

(visitparnu.com/en/visitor/kihnu, www.

blijkt uit de aanwezigheid van deze drie

www.jaanalind.ee, www.ilon.ee,

rannatee.ee).

prachtige nationale parken

www.terviseparadiis.ee).

4. Spahotels en geneeskrachtige

(www.soomaa.ee, www.vilsandi.ee,

modder. De werking van geneeskrachtige

www.matsalu.ee).


modder werd in 1824 ontdekt in Saare-

8. Eilandjes, jachthavens en cultuur.


maa, waarna de hele regio zich heeft

West-Estland biedt de perfecte ervaring

www.visitsaaremaa.ee

ontwikkeld tot een toplocatie voor spa’s en

voor boot- en zeiltrips langs de fraaie

www.visitparnu.com

kuuroorden (www.estonianspas.eu).

kustlijn. Eilandjes als Vilsandi, Ruhnu,

www.visithaapsalu.com

5. Kastelen en manors. In Kuressaare,

Kihnu, Vormsi en Abruka bieden een

www.hiiumaa.eu

Saaremaa vind je het enige volledig

romantische en unieke ervaring


Anneli Tandorf

Pärnu, zomerhoofdstad van Estland West-Estland:

Pärnu – met 45.000 inwoners de vijfde stad van Estland – wordt vanwege zijn ligging en talrijke zomerse festivals wel officieus de zomerhoofdstad van Estland genoemd. Het is bovendien een kuuroord met een verleden dat teruggaat tot 1838, toen het eerste kuurbad werd geopend. TEKST JAAP VAN SPLUNTER FOTOGRAFIE Visit estonia

bergt diverse mooie bouwwerken, die

is dan ook niet verbazing-

een bezoek meer dan waard zijn. Het

wekkend dat de stad daar-

oudste bouwwerk is de Rode Toren (Pu-

De Art Nouveau Ammende Villa

door is uitgegroeid tot de zo-

nane torn), die deel uitmaakte van de

merhoofdstad van het land. Niet alleen

oude stadsmuur. Ook van de door de

de inwoners uit Tallinn trekken en masse

Zweden aangelegde jongere vestingwer-

naar de stranden om te genieten van de

ken zijn nog gedeelten over, waaronder

zon, ook veel toeristen uit met name de

de Tallinner Poort (Tallinna värav) uit

buurlanden Finland, Zweden en Duits-

1686. De voornaamste straat van de stad,

land weten de weg inmiddels goed te

de Rüütli, kwam ook onder Zweeds be-

vinden. Behalve als badplaats staat de

wind tot stand, inclusief het voorname

stad ook bekend als spa-mekka met

huis van de koopman Christian Heinrich

mooie hotels, waar allerlei gezondheids-

Mohr. Hier overnachtte tsarina Cathari-

centra met massages en modderbaden

na de Grote in 1741. Zij schonk de stad de

worden aangeboden. Door de relatief

orthodoxe Catharinakerk (Katariina Ki-

twintigste-eeuwse monumenten: de Villa

lage tarieven die worden berekend, we-

rik), die aan haar is opgedragen. Iets ou-

Ammende uit 1905 in jugendstil en het

ten met name de buitenlandse toeristen

der is de Elisabethkerk (Eliisabeti Kirik),

uit 1937 daterende Strandhotel (Ranna-

de spacentra goed te vinden.

een van de belangrijkste barokkerken in

hotell). In 1838 werd de eerste spa ge-

Estland, die haar naam kreeg ter ere van

opend en tegenwoordig is Pärnu een spa-

tsarina Elisabeth.

en kuuroord van internationale allure. n

Mooie bouwwerken De stad werd gesticht in 1251 en was gedurende de middeleeuwen een van de

Kuurdistrict


belangrijkste Hanzesteden. Deze periode

Het kuurdistrict van de stad bevindt zich

www.visitparnu.com

wordt nog steeds gekoesterd in Pärnu,

ten zuiden van het historische centrum

www.ammende.ee

zoals blijkt uit de Hanzefestivals die hier

aan zee. Hier staan enkele opvallende



ESTLANDSPECIAL

nog regelmatig plaatsvinden. Pärnu her-

stranden van Estland en het

Toomas Tuul

P

ärnu herbergt de mooiste

De strandboulevard van Pärnu

!ESTLANDSPECIAL

Het centrum van Haapsalu

West-Estland:

Haapsalu heeft een bewogen geschiedenis achter de rug. Van Bisschoppelijke zetel, tot kuuroord, verboden stad en weer kuuroord. Na de onafhankelijk van Estland in 1991 heeft Haapsalu zich ook ontwikkeld tot een belangrijke toeristische bestemming. TEKST JAAP VAN SPLUNTER FOTOGRAFIE Visit Estonia


H

www.visithaapsalu.com www.visitestonia.com

aapsalu kwam tot ont-

Geneeskrachtige modder

wikkeling toen het in

Haapsalu raakte in de veertiende eeuw

Verboden gebied

1279 de zetel werd van

in verval, toen de bisschopszetel naar

Voor de Tweede Wereldoorlog was

de bisschop van Saare-

Kuressaare op het eiland Saaremaa

Haapsalu het culturele centrum van de

Lääne. De ommuurde

werd verplaatst. Pas in de negentiende

Zweedse gemeenschap van Estland,

ruïne van de bisschoppe-

eeuw leefde het weer op, toen de

die op verschillende plaatsen aan

lijke burcht getuigt van

geneeskrachtige werking van modder

de Estse westkust en op de eilanden

deze

in 1825 nieuwe perspectieven bracht

woonde, maar onder de Sovjets werd

Binnen de muren bevindt zich ook de aan

en het een belangrijk kuuroord

verdreven. Een klein museum is

Sint-Nicolaas gewijde domkerk, die in de

werd. Het was de militaire arts Carl

aan hun geschiedenis gewijd. Na de

Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd

Abraham Hunnius, die als eerste een

Tweede Wereldoorlog werd Haapsalu

werd en inmiddels is hersteld. Het is de

kuurcentrum opende dat een grote

door de Sovjet-Unie uitgeroepen tot

grootste eenbeukige kerk in het Baltische

internationale reputatie zou krijgen.

verboden gebied, en dit betekende

vroegere

status.

feitelijk ook het einde van de status

gebied. De kerk is het middelpunt van

Beroemde kuurgasten

kels van Estland, waarbij jaarlijks bij volle

Vanuit het relatief dichtbijgelegen

maan in augustus een Witte Dame in het

Sint-Petersburg werd het door velen

Onafhankelijkheid

venster van de doopkapel verschijnt.

bezocht, waaronder de componist

Na de onafhankelijkheid van Estland in

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Zijn vroege

1991 is Haapsalu echter weer helemaal

pianostukken Souvenir de Hapsal (1867)

terug en heeft zich inmiddels tot een be-

herinneren aan zijn verblijf in deze

langrijke toeristische plaats en kuuroord

plaats. Een andere beroemde kuurgast

ontwikkeld. Het is heerlijk om rond te

was de Russische tsaar, voor wie het

dwalen door het stadje, dat grofweg uit

treinstationnetje van Haapsalu in 1906

twee delen bestaat: het middeleeuwse

werd voorzien van een monumentale,

deel omvat een kasteel en tal van bouw-

houten perronoverkapping. Op dat

werken in de straten Kooli, Jaani, Vee,

moment was het 216 meter lange

Linda, Rüütli en Väike-Mere, en het

perron van het station het langste

resortdistrict van begin twintigste eeuw

ter wereld. Het station is inmiddels

biedt naast de kuurresorts ook de fraaie

niet meer in gebruik en herbergt

Promenade met zijn houten Kurhaus en

tegenwoordig een spoorwegmuseum.

oude stadsparken. n

Kaarel Mikkin

een van de grootste folkloristische spekta-


van internationaal kuuroord.

Foto: Jarek Jõepera

Kuuroord Haapsalu

West-Estland:

Saaremaa en Muhu

De eilanden van Estland staan bekend om hun authentieke eilandcultuur, traditionele bevolking en prachtige landschap. De bekendste en meest toegankelijk eilanden zijn Saaremaa en Muhu, waar het verleden en heden naadloos in elkaar overgaan. TEKST & FOTOGRAFIE JAAP VAN SPLUNTER

www.tuulelaevad.ee

aaremaa en Muhu zijn

eiland van Estland is bovendien via het

www.visitsaaremaa.ee

de

vakan-

veer uitstekend bereikbaar en beide zijn


voor

onderling ook nog eens met een dam

de Esten. Niet verwon-

verbonden. Kortom: je krijgt twee eilan-

gebied. Het kasteel werd in 1384 voor het

derlijk, want de unieke

den bijna voor de prijs van één.

eerst genoemd en herbergt tegenwoordig

populaire

tiebestemmingen

een museum.

combinatie van cultuur, natuur en uitstekende

Saaremaa

voorzieningen

Is de naamgeving van Saaremaa –

Muhu

het fascinerende plekken. Het respec-

‘eiland’ – niet bepaald spannend,

Muhu is sinds 1896 met het buureiland

tievelijk grootste en op twee na grootste

dat geldt niet voor de rest van deze

Saaremaa verbonden met een dam,

bestemming. Vervelen is hier geen

waarover een weg loopt. Desondanks

optie, waarbij wandelen, fietsen en

voelt Muhu ‘anders’ dan grote broer

paardrijden de hoofdactiviteiten zijn.

Saaremaa. De historische kerk van

Maar ook een bezoek aan de vele kleine

Muhu, de Catharinakerk uit 1267,

dorpjes en oude kerken (Valjala, Karja,

bevindt zich midden op het eiland

Pöide, Kaarma), de karakteristieke

in Liiva. In Koguva Village aan de

windmolens, het natuurgebied

westkust is in het geboortehuis van de

Vilsandi, de steile rotsen bij Panga

schrijver Juhan Smuul een etnografisch

en de meteorietkrater bij Kaali zijn

museum gevestigd. Bovendien

verplichte kost. Dé bezienswaardigheid

vind je hier het best gepreserveerde

van Saaremaa is echter de hoofdplaats

negentiende-eeuwse dorpje van

Kuressaare, ontstaan rond een burcht en

Estland. Het is hier heerlijk wandelen

al sinds jaar en dag bekend als kuuroord.

tussen de oorspronkelijke huizen en

Het meest prominente gebouw is – niet

boerderijen op het openluchtmuseum.

verrassend – het bisschoppelijke kasteel,

Je voelt je hier ver weg van de

het enige volledig bewaard gebleven

bewoonde wereld en hebt echt het

Middeleeuwse kasteel van het Baltische

gevoel alsof je teruggaat in de tijd. n

De Catharinakerk bevindt zich in Liiva, Muhu

maakt


ESTLANDSPECIAL

S

Voor meer informatie zie:

!ESTLANDSPECIAL Embit Michelson

West-Estland:

Het pittoreske eiland Hiiumaa Het zal moeilijk zijn om een plek te vinden in Estland, die pittoresker is dan het eiland Hiiumaa. Hier geniet je van lange zandstranden, slaperige plaatsjes en dichte bossen. Bovendien staan de mensen op Hiiumaa bekend als vreedzaam, tolerant en gezegend met de nodige zelfspot. TEKST JAAP VAN SPLUNTER FOTOGRAFIE Visit estonia

H

De vuurtoren bij Sõru

iiumaa, in het Ests

hebben sowieso iets met muziek, want

ook wel eens ‘klein Zweden’ wordt ge-

hiid (heilig bos) en

het eiland speelt een opmerkelijke rol

noemd. Deze Zweedse inwoners worden

maa (land) is het op

in de Estse muziekgeschiedenis: zowel

tegenwoordig ook wel aangeduid met

een na grootste eiland

de vroeg-twintigste-eeuwse componist

aibofolke (‘eilandmensen’ in het Zweeds)

van Estland en vormt

Rudolf Tobias als de buiten Estland ruim

of rannarootslased (‘Zweden langs de

een geheel met het

bekende Erkki-Sven Tüür werden er

kust’ in het Ests). Als je geïnteresseerd

kleinere Kassari, dat

geboren. Bovendien speelt het plaatsje

bent in die Zweedse geschiedenis moet

door middel van twee

Reigi een hoofdrol in een van Estlands

je zeker de Hill of Crosses bezoeken, een

dammen met Hiiumaa is verbonden. De

bekendste opera’s De dominee van Reigi

eerbetoon aan de Zweden, die gedwon-

circa tienduizend inwoners wonen voor

van Eduard Tubin. Het eiland staat ook

gen werden om te vertrekken.

een groot deel in Kärdla, de hoofdplaats.

bekend om zijn vuurtorens, waarbij zelfs

Het hoogste punt van het eiland (68,5

een Lighthouse Tour Book is uitgegeven.

Bereikbaarheid

meter) ligt op het westelijke schiereiland

Ook al heb je niet de tijd om alle vuurto-

Reizen naar Hiiumaa en de andere Estse

Kõpu, waar zich ook de voornaamste be-

rens te bezoeken, vergeet in ieder geval

eilanden vergt wel enige voorbereiding,

zienswaardigheid van Hiiumaa bevindt:

niet die van Kõpu, Ristna en Tahkuna.

waarbij de boot een onmisbare schakel is. Houd er wel rekening mee, dat het

een vijftiende-eeuwse vuurtoren.

Natuur en festivals

Zweedse geschiedenis

verstandig kan zijn om in de drukke

Net zoals de meeste eilanden is ook Hii-

zomermaanden te reserveren. In de

Hiiumaa is ideaal voor natuurliefheb-

umaa verschillende keren van ‘eigenaar’

wintermaanden ontstaan er bij sommige

bers. Of je nu houdt van wandelen,

verwisseld. De Zweden hebben een be-

eilanden zogenaamde ijswegen, waarbij

zeilen of lekker onthaasten, op het

langrijke stempel op het eiland gedrukt

je over het ijs kunt rijden. n

eiland zal de weldadige rust je over-

tussen met name 1563 en 1721, waarna

vallen. Maar het is niet altijd een en al

ze door (tsaristisch) Rusland min of meer

rust, want de zomermaanden bieden

werden gedwongen om te integreren of

verschillende muziekfestivals, zoals de

te vertrekken naar Zweden. Gelukkig

Hiiumaa Chamber Music Days en de

wist een groep Zweden zich staande te

Hiiu Folklore Festivals. De inwoners

houden, met als gevolg dat Hiiumaa


Voor meer informatie zie: www.hiiumaa.ee www.visitestonia.com www.tuulelaevad.ee www.flyavies.ee

Toomas Tuul, Shutterstock

West-Estland:

Graham Mitchell, Visit Estonia

Kihnu, Ruhnu en Vormsi TEKST JAAP VAN SPLUNTEr

De grotere eilanden voor de westkust van Estland hebben we al voorgesteld, maar toch willen we er nog een paar kleintjes

www.visitparnu.com/en/ visitor/kihnu www.rannatee.ee www.visitestonia.com

Ruhnu en Vormsi. Werelderfgoed Kihnu

Je moet dan ook niet vreemd opkijken

het eiland bij de Haubjerre-heuvel staat

Een bezoek aan Kihnu kenmerkt zich

als je een vrouw in kledij tegenkomt

een unieke metalen vuurtoren, die door

vooral door kleinschaligheid. Als je

op de tractor of op de (motor)fiets. Met

niemand minder dan Gustave Eiffel werd

het gaspedaal even indrukt, heb je het

name tijdens verschillende festiviteiten

ontworpen. De noodzakelijke onderdelen

eiland al snel gezien. Maar daar kom

heb je de meeste kans om groepen

werden indertijd in Frankrijk gemaakt en

je natuurlijk niet voor, want het zijn

vrouwen in traditionele kledij te zien

in 1877 verscheept naar het eiland.

vooral de mensen en de persoonlijke

en tradities werkelijk tot leven te zien

ontmoetingen, die Kihnu zo bijzonder

komen. Het is dan ook zeer begrijpelijk,

Het Zweedse Vormsi

maken. Doordat het eiland in de loop

dat Kihnu vanwege zijn goedbewaarde

Vormsi dankt zijn naam aan de Zweden,

der eeuwen regelmatig van eigenaar

volkscultuur is opgenomen op de

die het eiland tot aan de Tweede

is gewisseld, is er op het eiland een

Werelderfgoedlijst van UNESCO.

Wereldoorlog bewoonden. De namen van de plaatsjes op het eiland hebben

interessante cultuur ontstaan. Doordat de mannen voor de visserij grotendeels

Parel van de Baltic Ruhnu

hun Zweedse namen behouden, zoals

op zee zaten, waren het de vrouwen die

Ruhnu is het meest zuidelijk gelegen

Hullo, Sviby, Saksby, Söderby, Borby

het eiland min of meer bestuurden. Dat is

eiland van Estland en ligt feitelijk dichter

en Diby. Het voornaamste plaatsje op

terug te zien in kunstnijverheid, dansen,

bij Letland. Het wordt wel de Parel van

Vormsi is het centraal gelegen Hullo,

muziek en spelen. In tegenstelling tot

de Baltic genoemd. De houten kerk van

waar het gemeentebestuur zetelt. Even

de mannen dragen de vrouwen de

Ruhnu uit 1644 is de oudste houten kerk

ten noorden van Hullo bevindt zich de

nationale kledij ook gedurende de dag.

van Estland. Op het hoogste punt van

kerk van Vormsi. n


ESTLANDSPECIAL

uitlichten, die ook een bezoek meer dan waard zijn: Kihnu,


Jaak Nilson

!ESTLANDSPECIAL Jaanus JÄrva

Zuid-Estland:

Verrassend en memorabel TEKST Niels bakker FOTOGRAFIE Visit estonia

Varen op de Emajõgi

Wetlands in Tartu Country

Voor meer informatie: www.southestonia.ee

www.piusa.ee

loodusegakoos.ee/en

www.visittartu.com

www.alatskiviloss.ee


www.sibulatee.ee

www.visitpeipsi.com

W

Top 10 Zuid-Estland

Estland, een unieke cultuur die bijna

gebied. Uniek zijn hier de zandsteenklif-

ook onbemind. En dat is in het geval van

onbekend is bij niet-Esten. Lake Peipsi is

fen, waarvan er een stuk of veertig zijn.

een van de grootste meren van Europa.

8. Postal Road. De Postal Road is een

3. Kastelen en landhuizen. Het statige,

historische route, die door een geva-

spierwitte kasteel van Alatskivi is een van

rieerd landschap voert. De Postal Road

de mooiste kastelen van Estland. Ook de

was vroeger een handelsroute en

landhuizen Taagepera (in Helme, provincie

oorlogspad tussen Tartu en het

Valgamaa) en Sangaste (niet ver van

Russische Pskov. Het Estonian Road

Valga) zijn zeer fraai.

Museum vind je langs de route.

4. Setomaa en de Setocultuur. De

9. Lake Vortsjärv. Het Vortsjärvmeer

Setocultuur bevindt zich aan de randen

is het op een na grootste meer van

van de Europese Unie en is alleen daarom

Estland. Het meer werd in 2010 be-

al fascinerend. De omgeving van Setomaa

kroond met de EDEN Award, en is

is daarnaast ook nog eens prachtig.

daarmee een European Destination

5. Nationale Parken Karula en Soomaa.

of Excellence.

Karula National Park is het kleinste van

10. Piusagrotten. Dicht bij Obinitsa

Estland. Het landschap is heuvelachtig met

liggen de Piusagrotten verborgen in de

enorm veel bos en 38 meren; een paradijs

bossen. Vroeger werd er zand gewonnen

voor wandelaars. Soomaa National Park

voor glaswerk, tegenwoordig kun je de

omvat een groot gebied met wetlands en

grotten in onder leiding van een gids. De

bossen, doorsneden door rivieren.

grotten zijn ook bekend, omdat hier de

6. Moerassen. Wetlands zijn er ook in het

grootste kolonie vleermuizen van de

zuiden van Estland. In Soomaa vind je ze

Baltische staten huist.

ie vanaf Tallinn naar het zuidoosten richting Tartu rijdt, komt in het nog nauwelijks ontdekte Estland. Van de ene kant is dat pret-

tig, want je struikelt hier nog niet over de toeristen. Maar onbekend maakt vaak Zuid-Estland absoluut onterecht. Alleen al de levendige en prettige stad Tartu maakt de rit naar het zuiden de moeite waard. In deze oude universiteitsstad is het uiterst aangenaam toeven. En deze contreien bieden nog veel meer. De Oudgelovigen en Seto, die al eeuwen bij Lake Peipsi bivakkeren, zijn fascinerende culturen die best openstaan voor nieuwsgierige reizigers. En dan heeft het zuiden als belangrijke troef ook nog de prachtige natuur. Het Zuid-Estse landschap kenmerkt zich door een wat meer heuvelachtig landschap met valleien en meren. Ook in Zuid-Estland vind je tal van oude manors en kastelen, die het fraaie landschap nog meer romantiek meegeven. Dat ZuidEstland voor wandelaars een paradijs is, is eigenlijk een vanzelfsprekendheid met de Nationale Parken Karula en Soomaa binnen haar grenzen. n


1. Tartu. De oude universiteitsstad Tartu is

volop, maar de Meenikunno Bog is een

een van de oudste Baltische (Hanze-)

van de mooiste.

steden. Tartu bruist en is mooi om te zien.

7. Ahjariviervallei. Deze vallei is een

2. Lake Peipsi en de Old Believers. De

van de oudste beschermde natuurgebie-

Oudgelovigen zijn (met de Seto) misschien

den in het zuiden van Estland. Er

wel het best bewaarde geheim van

bevinden zich diverse hiking trails in het

Meelis Lokk

Tartu, de stad van het grote gedachtengoed Zuid-Estland:

Kussende studenten in hartje Tartu

Tartu is een compleet andere stad dan Tallinn. De tweede stad van Estland

graag op een aantal terreinen de eerste viool spelen.

Tartu en de Emajõgirivier

TEKST Niels bakker FOTOGRAFIE Visit estonia

n Tartu zetelt bijvoorbeeld het

ook vanwege de architectuur aan Tartu

Soup Town en musea

hoogste rechtscollege van het land

verbonden. Tartu werd voor het eerst

Qua architectuur is ook het zogeheten

en ook het ministerie van onder-

genoemd in 1030 en was een belangrijke

Soup Town (Supilinn) de moeite waard

wijs is hier gevestigd. Dat is geen

Hanzestad in de middeleeuwen, al-

om te bezichtigen, omdat er nog veel

toeval overigens, want waar Tartu

hoewel die middeleeuwse architectuur

oude houten huizen staan. In de bin-

zich in de eerste plaats van Tallinn on-

niet zo goed is bewaard gebleven als in

nenstad van Tartu is het vooral in de

derscheidt, is dat het dé universiteitsstad

Tallinn. Tartu Jaani Church, gebouwd

zomer goed toeven. Zeker op het ma-

van het land is. Uiteraard heeft Tallinn

in de veertiende eeuw, is een van de

jesteitelijke plein kun je heerlijk zitten

als hoofdstad ook een universiteit, maar

belangrijkste monumenten van Goti-

achter een niet al te duur kopje koffie of

die van Tartu is veel ouder en heeft aan-

sche-architectuur in Europa en uniek

een goed glas A Le Coq-bier, gebrouwd

zienlijk meer status. Het heeft de stad de

voor zijn meer dan duizend terracotta

in de lokale brouwerij, een van de

bijnaam Athene aan de Emajõgi opgele-

beelden.

oudste nog opererende brouwerijen van

verd, de intellectuele hoofdstad van Est-

Na een reeks van branden in de acht-

Estland. Je kunt sowieso in Tartu genie-

land. Tartu is uiteraard een echte studen-

tiende eeuw werd een groot deel van

ten van een goede maaltijd en lekkere

tenstad. Ongeveer een kwart van alle

de oude binnenstad in neoklassieke

drankjes in één van de vele gezellige

inwoners is student of is gelieerd aan de

stijl herbouwd, waardoor je een beetje

pubs en cafés.

universiteit en dat doet zich gelden in de

het gevoel krijgt in het oude Athene

Toch uitgezeten bij een van de cafétjes?

stad. Studenten maken een stad leven-

rond te wandelen. Het universiteitsge-

Dan is het geweldige speelgoedmuseum

dig, maar dan op een heel andere manier

bouw is hiervan het mooiste voorbeeld,

een mooi alternatief, net als het moder-

dan toeristen. Wie in Tartu op het gezel-

maar ook op het stadhuisplein is veel

ne techniekmuseum Ahhaa. Of maak ge-

lige stadhuisplein zit of door de straatjes

neoklassiek te vinden. Hoewel, schijn

woon een wandeling in een van de

eromheen wandelt, kan die relaxte sfeer

bedriegt toch een beetje, want een deel

mooie parken of langs de rivier. Al was

gewoonweg niet ontgaan. Tartu is ge-

van de gevelwanden is hier eigenlijk

het maar voor een mooi uitzicht op

woon een gezellige stad waar alles dicht-

onvervalste Sovjetarchitectuur. Bom-

Athene aan de Emajõgi. n

bij is en gemakkelijk met de voet of per

bardementen in de oorlogsjaren legden

fiets bereikbaar is.

delen van de binnenstad in puin, maar deze keer herbouwden de Russen haar

Neoklassiek

in stijl. Slechts de hamer en sikkel in een

De bijnaam Athene aan de Emajõgi is

enkele gevel verraadt de bouwperiode.

Voor meer informatie: www.visittartu.com www.southestonia.ee www.visitestonia.com


ESTLANDSPECIAL

I

Liina laurikainen

heeft een heel ander karakter en aanzien dan de hoofdstad, maar mag ook

!Estlandspecial !ESTLANDSPECIAL Arne Ader

Zuid-Estland:

De Oudgelovigen

In het oosten van Estland wonen al meer dan driehonderd jaar de zogeheten Oudgelovigen. Deze voormalige religieuze vluchtelingen uit Rusland vestigden zich in de zeventiende eeuw in Estland bij Lake Peipsi om er nooit weer weg te gaan. Vandaag de dag leven er nog zo’n vijftienduizend Old Believers aan de oevers van het grootste meer van Estland. In al die eeuwen zijn ze hun tradities en leefwijze trouw gebleven. TEKST Niels bakker FOTOGRAFIE Visit Estonia

Kallaste Cliff

E

euwen geleden kwamen ze

jonge Oudgelovige van het museum

Kerk

naar Lake Peipsi in Estland, de

vertelt honderduit in gebrekkig Engels

Het meest trots zijn de gelovigen echter

Oudgelovigen die in Rusland

over het leven en eigenaardigheden

op hun kerk. Midden in Varnja staat

hun leven en heil niet meer ze-

van de gelovigen: het onverstaanbare

het meer dan honderd jaar oude ge-

ker waren. Lake Peipsi was in

dialect dat ze spreken, de gerechten

bedshuis van de Oudgelovigen. Van de

de zestiende eeuw al geen onbekend ter-

die gegeten worden (vooral uien), de

buitenkant is de kerk doorsnee, maar

rein voor ze. Na hun vlucht als gevolg

kerkdiensten waarbij je soms uren ach-

het interieur is heel bijzonder. Achter

van het kerkschisma van 1653 in de Rus-

ter elkaar moet staan en nog veel meer

de preekstoel hangen tientallen iconen

sisch-orthodoxe kerk was dit dus een

oude tradities en rituelen. Het bindt de

van heiligen. Daarvoor is alleen lege

goede plek om nederzettingen te gaan

gemeenschap ook in de 21 eeuw.

ruimte, want kerkbanken gebruiken de

ste

Oudgelovigen niet. De voorganger, die

stichten. Niet al te ver van het moederland Rusland, met een visrijk meer en

Lake Peipsi

ons de kerk laat zien, vraagt beleefd of

vruchtbare grond binnen handbereik en

Wie van Kolkja naar Varnja rijdt, komt

we geen foto’s willen maken van dit

toch ver genoeg weg van onwelgevallige

door het land van de Oudgelovigen. In

wonderlijke tafereel, maar wil wel graag

tsaren en kerkvorsten. De Oudgelovigen

een strook van bijna zeven kilometer

nog wat voorzingen uit een stokoud

hadden hun plek gevonden.

aaneengesloten lintbebouwing wonen

gezangenboek. De orthodoxe klanken

de oud-Russen hier aan Lake Peipsi. De

galmen daarop door de kerk en dat is

Tradities en rituelen

meeste huizen zijn via een met de hand

iets om koude rillingen van te krijgen.

Ze wonen er vandaag de dag nog

gegraven kanaaltje verbonden met het

Je begrijpt ineens waarom de Oudge-

steeds. In dorpjes als Kolkja en Varnja

immense meer. Visvangst is belangrijk

lovigen zo aan hun geloof en leefwijze

maken de Oudgelovigen meer dan ne-

voor de Oudgelovigen. Bijna overal zie

hechten. Het is te kostbaar om verloren

gentig procent van de bevolking uit. Na-

je ook uienvelden, het onmisbare ingre-

te laten gaan. n

tuurlijk zijn vooral de jongeren met hun

diënt in hun dieet. Langs de langgerekte

tijd meegegaan, maar de gemeenschap

straat staan bij de kanaaltjes de schuur-

vormt nog steeds een hechte groep met

tjes, waar de uien worden gedroogd. De

een eigen leefwijze. In het museum in

bewoners van Kolkja en Varnja hebben

Kolkja kun je een mooi inkijkje krijgen

er vaak bankjes voorgezet, waar vooral

in het leven van de Oudgelovigen van

de ouderen graag zitten. Er komt altijd

vroeger en ook een beetje van nu. Een

wel iemand langs voor een praatje.


Voor meer informatie: www.southestonia.ee www.visitestonia.com www.sibulatee.ee www.visitpeipsi.com www.visittartu.com

A. tuul

Ver weggestopt in de meest zuidoostelijke hoek van Estland leeft een minderheid, die zich de Seto noemt.

Zuid-Estland:

Eeuwenoude Setocultuur TEKST Niels bakker FOTOGRAFIE Visit Estonia

kunnen handhaven in de Setomaaregio, die niet alleen in Estland maar ook voor een deel in Rusland ligt. Hier bevind je je op het grensvlak van de West-Europese en Oost-Europese cultuur.

et traditionele hoekje met de

Moeder Zangeres. Uiteraard in volle

verstaan er toch bitter weinig van.

icoon is in veel huiskamers te-

klederdracht. “Nee, Moeder Zangeres

Wat religie betreft, behoren de zeer

genwoordig vervangen door

ben ik nog niet”, zegt Kati lachend.

gelovige Seto tot de Russisch-orthodoxe

een televisie”, vertelt gids Kati

“Het duurt nog wel twintig jaar, voor-

stroming, maar hebben ze daarbinnen

Liiv met een klein beetje gêne.

dat ik al die duizenden gezangen uit

hun eigen gewoontes. Zo heeft ieder

mijn hoofd ken.”

dorp een eigen kapelletje, waar de Seto

“Ook in Obinitsa heeft de tijd niet helemaal stilgestaan, zelfs niet voor de

naartoe kunnen gaan als ze dat willen.

traditionele Seto.” Kati Liiv leidt ons

Koning van Setomaa

Af en toe worden er diensten gehouden,

rond door het kleine museum annex

De Seto vormen op nog meer terreinen

waarbij er meer mensen buiten staan

gemeenschapshuis midden in het dorp

een bijzondere bevolkingsgroep. Twee

dan binnen in de kapel.

Obinitsa. Hier leeft de Setocultuur nog

straten verderop bestiert Aare Hörna

volop, ondanks de televisietoestellen en

een galerie met daarin veel Setokunst.

Dagelijkse leven

internet, die ook Obinitsa hebben bereikt.

Op zich niet heel bijzonder, ware het

In het dagelijkse leven moet je te-

niet dat Aare de huidige koning van

genwoordig wel goed zoeken om de

Zangevenement

Setomaa is. Ieder jaar op Kingdom Day

Setocultuur tegen te komen. De kleder-

De Seto hebben nog veel tradities

vindt er een grote ceremonie plaats,

dracht wordt niet meer gedragen buiten

overeind kunnen houden en die dragen

waarbij een van de Setomannen tot

bijzondere gelegenheden en ook van

ze met veel overgave uit. Het meest

koning wordt gekozen. De beste man

de typisch ommuurde kasteelboerde-

bekende ritueel van de Seto is de zoge-

heeft weliswaar minder status dan onze

rijen, die zo kenmerkend zijn voor de

naamde Seto Leelo, het zangevenement

Willem-Alexander, maar representeert

Setodorpjes, zijn er niet veel meer over.

dat sinds enige jaren cultureel UNES-

de Seto wel in heel Estland bij

Maar als de deur bij zo’n Setoboerderij

CO-Werelderfgoed is. De Setovrouwen

officiële gelegenheden.

openstaat, weet je dat je als gast wel-

zingen tijdens feestelijke gebeurtenissen hun liederen onder aanvoering van de Voor meer informatie: www.obinitsamuuseum.ee www.setomaa.ee www.visitestonia.com

kom bent. Met een beetje geluk word

Unieke taal en religie

je dan uitgenodigd om met de familie

Ook op het gebied van taal en religie

mee te eten en zo letterlijk te proeven

vormen de Seto een unieke groepering

van de Setocultuur. En dat is niet alleen

in Estland. De Setotaal hoort bij de

vanwege de heerlijke Setokeuken een

Finoegrische taalgroep, net zoals het

onvergetelijke belevenis. n

officiële Estisch, maar de meeste Esten


ESTLANDSPECIAL

“H

Deze oude cultuur heeft zich al eeuwen

!Estlandspecial

Het Pieterpad van Estland Zuid-Estland:

Estland is een wandelparadijs, waar alle ingrediënten voor een topwandelland in ruime mate aanwezig zijn. Een dunbevolkt gebied met prachtige ongerepte natuur, gecombineerd met uitstekend uitgeruste wandelroutes en -paden? Een beetje wandelaar weet meteen genoeg! Daarbij komt dat Estland sinds kort haar eigen Pieterpad heeft. TEKST Niels bakker FOTOGRAFIE Niels bakker & visit estonia

Lembit Michelson

Een vos

D

wars door Estland loopt een

gens aan het eind van iedere winter een

nodig. Moerassen vind je ook in het

bijzonder natuurfenomeen plaats dat het

zuidoosten. Het Meenikunnomoeras is

‘vijfde jaargetijde’ wordt genoemd. Het

een mooi wandelgebied met een houten

moerasgebied wordt dan overstroomd

wandelweg, die dwars door het laagveen

door smeltwater, waardoor het waterpeil

loopt. Helemaal bij de grens met Letland

met wel enkele meters kan stijgen. In to-

ligt tot slot nog het nagenoeg onontdekte

taal voert de wandelroute door zes ver-

Karula National Park, dat in het leven is

schillende Estse regio’s, twee nationale

geroepen om het bijzondere koepelach-

parken en negen natuurreservaten. On-

tige heuvellandschap te preserveren,

derweg zijn er campings, eenvoudige

met zijn rijke bossen en meren, wild en

kampeerplekken en af en toe een boshut,

de culturele erfenis die Zuid-Estland zo

waar je kunt overnachten.

karakteriseert. In deze meest zuidelijke

lange wandelroute van kust

regio’s tegen de grens van Letland kun

naar kust. Het hele traject

Uiendorpjes

je eindeloos wandelen in een landschap,

strekt van Oandu in het noor-

Meer naar het oosten en zuiden van

dat je nergens anders in Estland zult

den aan de Finse Golf tot aan

Estland ligt ook een aantal wandelge-

tegenkomen. n

Ikla in het zuidwesten, dichtbij de Golf

bieden klaar om ontdekt te worden.

van Riga. Wie in Oandu begint te wande-

Wandelpaden in het Lake Peipsigebied

len, loopt eerst door Nationaal Park Lahe-

bijvoorbeeld, voeren door het land van

maa, een van de mooiste gebieden van

de Oudgelovigen, met mooie strandjes

Estland. Verder naar het zuiden afzak-

en kleine uiendorpjes. Nog zuidelijker,

kend, passeer je onder meer het bosge-

aan de oostgrens met Rusland, wandel

bied van Korvemaa en het nationale park

je door de Setomaaregio. Je kunt daar tot

Soomaa, een van Europa’s meest aantrek-

aan de grens komen, maar om die daad-

kelijke wetlands. In Soomaa vindt overi-

werkelijk over te steken, heb je een visum


Voor meer informatie: www.keskkonnaamet.ee/ karula-eng www.loodusegakoos.ee www.southestonia.ee www.visitestonia.com www.keskkonnaamet.ee/ soom-eng

Zuid-Estland:

Gele vensters van National Geographic In Zuid-Estland is er sinds kort iets bijzonders te zien. Sinds de zomer van 2013 staan in het zuidelijke gedeelte van het land 21 zogenaamde Yellow Windows opgesteld. Met dank aan Groningen en National Geographic. TEKST NIELS BAKKER FOTOGRAFIE VISIT ESTONIA

Voltreffer

je verschillende foto’s van het fraaie plein

het niet bedacht. Toen bezoe-

Het project van National Geographic

kunt maken. In Obinitsa geeft het Yellow

kers uit Tartu in Groningen

was een voltreffer. De vensters kregen

Window weer een heel ander beeld. Hier

op visite waren, zagen ze in

in 2010 de Best International Brand

staat het venster op een parkeerplaatsje

het Groningse landschap het

Campaign Award toebedeeld, hetgeen

aan de rand van het dorp. Wie er door-

logo van National Geographic – de gele

mede te danken was aan de uitgebreide

heenkijkt, ziet een deel van het dorp en

vensters – opgesteld. “Dat is misschien

publiciteit die het merk aan het project

dat maakt een wat vreemde indruk, maar

voor ons ook wel wat”, moeten de Esten

gaf. Zo verschenen er paginagrote

intrigerend is het wel. In Alatskivi is

hebben gedacht en daarop werd het idee

advertenties over Oost-Groningen in

schijnbaar beter nagedacht over de posi-

naar Zuid-Estland geëxporteerd.

het prestigieuze tijdschrift van National

tie van het venster. Het prachtige kasteel

Geographic en waren er op tv regelmatig

van Alatskivi is schitterend in één blik te

promo’s te zien.

vangen met het raam.

de Groningers het vensterproject niet

Zuid-Estland

Ontdekkingsreis

zelf hadden geïnitieerd. Al eerder was

Een doorslaand succes dus, deze gele

Zuid-Estland heeft 21 van deze vensters

de tv-zender National Geographic op Ter-

ramen. Ook Zuid-Estland hoopt te

over de hele regio opgesteld en dat

schelling begonnen met het plaatsen van

profiteren van veel publiciteit voor hun

project zou zo maar eens kunnen

hun metershoge gele logo. Doel daarvan

regio. Van Mustvee aan Lake Peipsi in het

uitgroeien tot een serieuze toeristische

was om bepaalde markante punten van

noorden tot aan Valga in het zuiden staan

route. Als je de vensters volgt, kom je

het Waddeneiland op landschappelijk of

de vensters in het Zuid-Estse landschap.

langs verschillende bezienswaardig-

cultureel gebied te omlijsten en zo onder

De omlijste beelden, die je te zien krijgt,

heden kriskras door de regio. En ga je

de aandacht te brengen.

variëren enorm. Bij Tartu bijvoorbeeld

een beetje als National Geograhic op

staat het gele venster op het drukste punt

ontdekkingsreis. n

Terschelling De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ook

Voor meer informatie: www.visitsouthestonia.com

van de stad, het stadhuisplein. Het venster kan hier ook gedraaid worden, zodat


ESTLANDSPECIAL

H

elemaal zelf hebben de Esten

Nieuw in Haarlem

Beleef het beste van het Noorden Scandinavië liefhebbers kunnen dit najaar hun hart ophalen. Op zaterdag 26 en zondag 27 oktober wordt in Haarlem het meest complete Scandinavië event van Nederland gehouden. Volvo-dealer Svala Auto is gastheer van het evenement. Het Svala gebouw is een bijzondere designlocatie van meer dan 3000 m2 nabij het centrum van Haarlem. Onder het motto “beleef het beste van het Noorden” komen alle facetten van de noordse landen aan bod. De Scandinavische landen hebben een magische aantrekkingskracht op avontuurlijke reizigers. De Scandinavië-XL is een goed startpunt voor een vakantie naar deze regio. Tal van organisaties geven acte de présence met hun aanbod van avontuurlijke reizen en emigratiemogelijkheden. Van het huren van een stuga van particulieren tot sledetochten, visvakanties en noorderlicht spotten. Er zijn tal van lezingen over verschillende regio’s en noordse tradities en gebruiken.

Zo geeft de Noorse Trond Valseth een lezing over Noorse etiquette en eetgewoonten. De Scandinavische landen zijn een eldorado voor liefhebbers van het thrillergenre met succesvolle schrijvers als Hennig Mankell, Jens Lapidus en Stieg Larsson. Op Scandinavië-XL wordt de nieuwe thriller van het Deense schrijversduo A.L. Kazinski geïntroduceerd. Dit is het pseudoniem van de auteurs Anders Rønnow Klarlund en Jacob Weinreich die naar Scandinavië-XL komen! Zij werden bekend met De Laatste Goede Man. De Deens/Nederlandse Stine Jensen interviewt het schrijversduo. Bovendien zal Stine Jensen ingaan op haar TV Serie “Licht op het noorden. Stine in Scandinavië” die vanaf oktober wordt uitgezonden door de VPRO. Ook is een overvloed aan Scandinavische boeken te vinden en Tineke Jorissen, de vertaalster van de boeken van Stieg Larsson, geeft een lezing met als onderwerp ’Zweden: Natuur, Cultuur en Misdaadliteratuur’.

Andere thema’s zijn mode, interieur, outdoor, auto’s, design, kunst, sieraden, culinaire producten en muziek. Bij zo’n tachtig stands is alles te vinden wat het noorden zo speciaal maakt. De internationaal bekende viltster Beatrice Waanders van The Soft World geeft een workshop vilten met de weelderige wol van het Gotland pelsschaap.

www.svalaauto.nl Svala Auto Haarlem Leidsevaart 576 2014 HT Haarlem T (023) 510 05 55

Svala Auto Almere De Strubbenweg 8 1327 GE Almere T (036) 534 62 35

Svala Auto Hillegom Arnoudstraat 3 2182 DZ Hillegom T (0252) 410 650

Svala Auto Katwijk Heerenweg 2 2222 AM Katwijk T (071) 409 20 20

Svala Auto Leiderdorp Rietschans 70 2352 BB Leiderdorp T (071) 581 09 50

Svala Auto Lijnden Sydneystraat 9 1175 RN Lijnden T (020) 219 01 00

Svala Auto Weesp Nijverheidslaan 1 1382 LE Weesp T (0294) 418 200

Svala Auto Zaandam Pieter Ghijsenlaan 5 1506 PW Zaandam T (075) 650 45 22

‘t Veld 34 - 7603 EC Almelo Tel. 0546-443077 - Fax 0546-443002

Uw reisspecialist voor Noordwest Europa

en groepsreizen

Vele prachtige reizen naar: - Noorwegen - Zweden - Finland - IJsland -

Færøer

Tevens verzorgen wij: - Ferryovertochten - Vliegtickets - Autohuur - Reisverzekeringen

Kijk voor meer arrangementen op onze website: WWW.ROBINREIZEN.NL Uw reisspecialist voor Noordwest Europa en groepsreizen

DE BESTE WANDELGIDSEN VOOR ZWEDEN

ISBN 978-90-78194-13-2 www.wandeleninvarmland.nl

ISBN 978-90-78194-06-4 www.wandeleninvasternorrland.nl

Verschijnt januari 2013 www.wandelenindalsland.nl

Tenminste 20 rondwandelingen, van een paar uur tot een hele dag. www.onedaywalks.com / www.facebook.com/OneDayWalks

in het volgende nummer onder meer:

Noors winterwonderland Lofoten en Noors-Lapland in wintertooi

Miss Eurovisie

Dertig jaar Zweedse Carola

En verder de rubrieken: l

Varia

l

Achter de schermen

l

Lezers aan het woord

l

Boeken

Kijk voor meer informatie op www.nordicmagazine.nl De volgende Nordic verschijnt begin december

Jules Vernes’ vulkaan De magie van IJsland’s Snæfellsnes


We brengen je vlakbij Noorwegens adembenemende kustlijn

Groepsreizen Hurtigruten 2014 (Nederlandstalig begeleid): - Snow Express 11d. in Noors en Fins Lapland: 08.02.14: €2.375 - Langs de postroute naar Lapland in 10d: 26.02.14: € 2.295 - Noorderlicht en sterren 12d: 18.03.14: €1.995 - Klassieke lentereis 12d: 01.05: €2.495 - Unieke reis 12d: 06.05, 13.06, 17.07: €2.995 - Unieke reis 14d: 09.05, 11.06, 26.06, 12.07: €3.195 - Noordwaartse zomerreis 7d: 19.08: €1.995 Vermelde data zijn afreisdata. Vanaf prijzen in €, vluchten incl. en Hurtigruten zeereis vol pension.

Kom naar onze infodagen!

www.nordic.be

EEN COMBINATIE VAN REIZEN EN GENIETEN

Vanaf Hirtshals, het noorden van Denemarken, heeft u de keuze uit: comfortabel met onze nieuwe 5 * cruiseferry MS Stavangerfjord naar Langesund in Telemark, of via de schitterende kustlijn rechtstreeks naar Stavanger en Bergen in de fjorden of supersnel naar Kristiansand in het zuiden van Noorwegen.

Foto: © Håvard Myklebust - Visitnorway.com | Hjørundfjord

Met de ingebruikname van het nieuwe zusterschip, de MS Bergensfjord, bieden wij alle Noorwegen fans dagelijkse verbindingen naar Telemark en direct naar de Noorse Fjorden aan.

VANAF EURO

VANAF EURO

VANAF EURO

54,−* 55,−* 120,−*

HIRTSHALS– LANGESUND

HIRTSHALS– STAVANGER

HIRTSHALS– BERGEN

Fjord Line NL | Sint Maartenslaan 26 unit 8 | 6221 AX Maastricht Tel.: +31 43 327 00 61 | Fax: +31 43 327 00 62 E-Mail: [email protected] | Internet: www.fjordline.com

*Een auto (max. 1.95 m. hoog/ 5 m. lang) 2 personen en incl. alle belastingen en toeslagen.

EXTRA special over Estland

Recommend Documents