Seminarie HRM & Welzijn voor de publieke sector
EVOLUEREN NAAR EEN HRMGEÏNTEGREERD WELZIJNSBELEID HOE KPI’S GENEREREN AAN DE HAND VAN EEN PRAKTISCH WELZIJNSPLAN?
(R)EVOLUTIE
2
WELZIJN • Stand van zaken • Welzijnswet – 4 augustus 1996 • Evolutie wetgeving: zuiver repressief – proactief • Aantal arbeidsongevallen • http://www.faofat.fgov.be/site_nl/stats_etudes/rapport_stat/rapport_stat.html
• Dynamisch risicobeheersingssysteem – een aantal statements • Publieke sector: plannenmaatschappij • Beleidsplannen allerhande, maar deze belanden veelal in de kast
• Filosofie Welzijnswet: GPP = hét beleidsinstrument WG • Niet dikwijls door beleidsmakers zien opstellen, gebruiken of lezen
3
(R)EVOLUTIE • Zichzelf herhalende cyclus • Om te overleven als organisatie moet je jezelf een kritische spiegel voorhouden • RISICOINSCHATTING • Nefaste risico’s aanpakken
4
(R)EVOLUTIE (2) • Zeebeving Sendai 2011 • Gevolg: tsunami • Kernramp Fukushima
• Risicoinschatting • Bescherming tegen aardbeving • Bescherming tegen overstroming • Geen bescherming tegen tsunami
• TEPCO • Ophouden met bestaan (staatseigendom)
5
(R)EVOLUTIE (3) • DIJKVERSTERKING • Oostende • 1.000-jarige storm
• Nederland • 10.000-jarige storm
6
(R)EVOLUTIE (4) • RISICOINSCHATTING • Risicoanalyse RA • Persoonsgebonden inschatting • Subjectief
• Risico-inventarisatie & - evaluatie RIE • Objectiveren • Door kwantificeren van risico’s
• Riskmanagement RM • Uw risico’s gebruiken als beleidsinstrument
7
(R)EVOLUTIE (5) • EVOLUTIE NAAR RISICOMANAGEMENT • ESENER – STUDIE OSHA • http://osha.europa.eu/nl/esener-enterprise-survey/ • Conclusies • 85% van de managers stelt dat een werkend welzijnsbeleid een grote positieve impact heeft op de organisatie • In organisaties met minder dan 150 WN’s is er weinig tot geen welzijnsbeleid aanwezig • Vandaar de nood aan ondersteuning door externe expertise
• Aanwezigheid van een intern preventieadviseur maakt een groot verschil • Ook de participatie van werknemers blijkt een succesfactor te zijn • Bij een sterke betrokkenheid van het hoger management (leiderschap) is er 10x meer kans op een goed Welzijnsbeleid
8
(R)EVOLUTIE (6) • ESENER (2) • Bijkomende rikkels voor aanpak Welzijnsbeleid Argumenten voor aanpak Welzijnsbeleid
Grootste barrières bij aanpak Welzijnsbeleid
9
TOEKOMSTIGE UITDAGINGEN
10
UITDAGINGEN • FINANCIEEL MOEILIJKE TIJDEN • Economische crisis 2008 & 2011 laat zijn sporen na • Gemeentekrediet/Dexia • Billijke vergoeding DNB (daling bij Imewo van 6% in 2011 tov 2010)
• Hogere uitgaven • Hogere loonuitgaven (gros vh budget LRB) • Pensioenen: • Herziening van financiering pensioenen vastbenoemden • 2e pensioenpijler voor contractuelen
11
UITDAGINGEN (2) • VERDOKEN DIRECTE KOSTEN • Personeelskost (opgenomen in begroting) • Kost werknemer • Gemiddeld 200€/dag • Politie 250€/dag (cfr. Federale Politie)
• Afwezigheid door arbeidsongevallen • Gemiddelde ernstgraad voor LRB = 0,55 • Op organisatie van 100 WN’s = 89 verloren dagen • 89 x 200€ = 17.800€/jaar
• Ziekteverzuim • Gemiddeld 5,85% België • Op 100 WN’s: 5,85 x 220 dagen x 200€ = 257.400€/jaar • Daling met 0,5% betekent een winst van 22.000€
12
UITDAGINGEN (3) DIRECTE • VERDOKEN DIRECTE KOSTEN KOSTEN • Personeelskost (opgenomen in begroting) • Kost werknemer • Gemiddeld 200€/dag • Politie 250€/dag
•
•
NIET VERZEKERD - EHBO - stilstand machines Afwezigheid door ongeval - productieverlies, storingen (SO, collega’s die het werk • Vb. 50 dagen/jaar stoppen of trager werken om • 50 x 200€ = 10.000€/jaar het voorval te bespreken) - vervangen van personen - beschadiging goederen - doorbetalen sociale lasten Ziekteverzuim =4x - AO-onderzoek • Gemiddeld 5,85% BelgiëDIRECTE - preventiemaatregelen KOSTEN - administratie, aangifte • Op 100 WN’s: 5,85 x 220 dagen x 200€ = 257.400€/jaar - boetes (o.a. door niet tijdig • Daling met 0,5% betekent een winst van 22.000€ leveren) - imagoverlies
INDIRECTE KOSTEN
Preventie betaalt zichzelf! 13
VERZEKERD - medische kosten - apothekerskosten - hospitalisatie - lonen / wedden (begrensd en 90%) - rentes bij BO/dodelijk ongeval - ...
UITDAGINGEN (4) • VERGRIJZING • Vergrijzing van de bevolking • Hogere kosten • Pensioenen • OCMW-bijdragen
• Vergrijzing van de arbeidsmarkt • Verhogen werkzaamheidsgraad • Verhoging volwaardige job voor mensen op actieve leeftijd
• Maar demografisch is er een toekomstige inkrimping arbeidsmarkt • FOD Sociale Zekerheid: • “Met bijna 30% werkende 50-plussers zijn het openbaar bestuur en het onderwijs de meest ‘vergrijsde’ sectoren. Zij zullen geconfronteerd worden met een nakende golf van natuurlijk verloop. “
• Komende decennia instroom < uitstroom
14
UITDAGINGEN (5)
BRON: http://www.leeftijdenwerk.be/html/tabellen/demografie_en_arbeidsmarkt/feiten_cijfers_demografie_arbeidsmarkt_tabel03.html
15
UITDAGINGEN (6)
16
UITDAGINGEN (7) • WERKBAARHEIDSGRAAD • Sociaal Economische Raad Vlaanderen • Werkbaarheidsmonitor http://www.werkbaarwerk.be/stichting/publicatie/sectorprofiel-werkbaar-werk-openbaar-bestuur-1
• Conclusies • Lichte stijging van werkbaarheidsgraad tussen 2004 & 2010
17
UITDAGINGEN (8) • WERKBAARHEIDSGRAAD • Conclusies (2) • Werkbaarheidsrisico’s
18
UITDAGINGEN (9) • WERKBAARHEIDSGRAAD • Conclusies (3) • Benchmark Vlaanderen algemeen
19
UITDAGINGEN (10) • WAR FOR TALENT • GET • Studie VOKA, TRENDS & KNACK • 4/5 werkzoekenden denken dat ondernemingen talent probeert te binden door retentiebeleid (eigenlijk dus KEEP ipv GET) • 72% werkzoekenden vindt dat te weinig ondernemingen strategisch omgaan met HR-beleid
• KEEP • Jobhoppen • Studie Jobat leerde dat binnen de publieke sector 35% van plan is een andere job te zoeken
20
UITDAGINGEN (11) • WAR FOR TALENT • De huidige/toekomstige werknemer kiest zijn werkgever en niet meer andersom
21
UITDAGINGEN (12) • NIEUWE LEGISLATUUR • 2013-2018 • OPMAAK MEERJARENPLAN
• SAMENWERKINGEN GEMEENTE-OCMW • ECG-enquête: • • • •
Eerder beperkt op dit moment: ca 25% Wel reeds een meerderheid waar OCMW-voorzitter toegevoegd schepen is: ca 73% Grootste samenwerking qua Welzijn op het Werk (interne preventieadviseur): 36% Bron: http://www.gemeentesecretaris.be/nieuwsdetail.aspx?id=38
• Gemeenschappelijke boekhouding • RPR
22
UITDAGINGEN (13) • BELEIDS- & BEHEERSCYCLUS • COPERNICUS-hervorming • No way back sinds 2000 • Verbeteren kwaliteit dienstverlening
• TIMING • • • •
BBC in werking vanaf financieel boekjaar 2014 1/1/2011: 45 BESTUREN (gemeenten, OCMW’s, provincies) 1/1/2012: 42 BESTUREN 1/1/2013: 171 BESTUREN
• ANNO EIND 2012 • OMGEVINGSSCANS • CAF-ANALYSES (Common Assessment Framework) • EFQM-MODEL (European Foundation for Quality Management)
23
TWEESPRONG
24
WELZIJNSVISIES • VISIE 1 - REACTIEF • GEEN ECHT WELZIJNSBELEID AANWEZIG • KENMERKEN • Bewust of onbewust • Welzijn wordt gelijkgesteld met veiligheid • Andere disciplines (gezondheid, ergonomie, hygiëne, psychosociale aspecten) worden stiefmoederlijk behandeld • Vakjesmentaliteit (volledige verantwoordelijkheid ligt bij intern preventieadviseur) • HL (Hiërarchische Lijn) eerder afwachtend ipv voortrekker • Intern preventieadviseur dikwijls een bijkomende taak (niet voorzien op organigram) • Zonder meer volgens de letter van de wet
• TOEKOMST • Weinig toekomstperspectief, zeker met de uitdagingen die voor ons liggen • Zal een “last” blijven (ook financieel)
25
WELZIJNSVISIES (2) • VISIE 2 – PROACTIEF • WELZIJNSBELEID = EEN VAN DE KERNWAARDEN VAN UW ORGANISATIE • KENMERKEN • Welzijn vormt een rode draad (vb. agendapunt op het MAT) • Alle disciplines worden evenwaardig behandeld • Dienstoverschrijdend – HL (inclusief CBS) kent en vervult zijn taken & verantwoordelijkheden • HL (Hiërarchische Lijn) fungeert als voorbeeldfunctie • Iedereen wordt betrokken bij het beslissingsproces (overlegmodel) • Intern preventieadviseur is volop gekend, gesteund & bevraagd • Intern preventieadviseur is gedefinieerd in personeelsplan & krijgt de nodige tijd • Volgens de filosofie van de wet
• TOEKOMST • Welzijn als hoeksteen van het beleid zal de uitdagingen tot een goed einde brengen • Welzijn is een investering
26
WELZIJNSVISIES (3) • DE KEUZE IS AAN U…
27
WELZIJNSVISIES (4) • OF TOCH NIET… • GEDWONGEN (R)EVOLUTIE NAAR HRM-GEÏNTEGREERD WELZIJNSPLAN • WETTELIJKE VERPLICHTINGEN = STRIKTE MINIMUM • • • •
Moeten zonder meer uitgevoerd worden Moet niet meer door management (mandatarissen & ambtenaren) opgevolgd worden In concreet actieplan (zeg maar “oud” globaal preventieplan) Alle disciplines worden evenwaardig behandeld
• WELZIJNSPLAN • Overstijgt globaal preventieplan (GPP is er onderdeel van) • Legt een beperkt aantal SMART-doelstellingen op: • • • • •
28
Specifiek Meetbaar Aanvaardbaar Realistisch Tijdsgebonden
INZETBAARHEID
29
INZETBAARHEID • HRM-GEÏNTEGREERDE AANPAK SECUREX • HEALTH & SAFETY • Klassieke werking Externe Dienst Preventie & Bescherming overstijgen • Continu verbeterproces, maar basisgedachte blijft
• WERKNEMERS INZETBAAR HOUDEN • WIN-WIN • • • •
30
Als WN zich goed in zijn vel voelt, zal hij beter functioneren & eerder geneigd zijn te blijven Organisatie is gebaat bij volledige bezetting Collega’s zijn hier ook bij gebaat Uw externe klanten dus ook
INZETBAARHEID (2)
31
INZETBAARHEID (3) • PROCESSCHEMA INZETBAARHEID
32
DOELSTELLINGEN
33
DOELSTELLINGEN • METEN = WETEN • VOORZICHTIG MET CIJFERS! •1=?
34
DOELSTELLINGEN
0=0 35
DOELSTELLINGEN
1x0=7x0 36
DOELSTELLINGEN
1 x (1-1) = 7 x (1-1)
37
DOELSTELLINGEN
1 x (1-1) = 7 x (1-1)
38
DOELSTELLINGEN
1=7 39
DOELSTELLINGEN (2) • KEY PERFORMANCE INDICATOREN • KENMERKEN • • • •
Meten van doelstellingen binnen een referentiekader Kijkt naar het verleden Eigenlijk dus geen toekomstvoorspeller Dilemma: • Niet te veel KPI’s bepalen (overzicht, werklast) • Niet te weinig KPI’s bepalen (neveneffect: verwaarlozing niet-gedefinieerde aspecten)
• VOORBEELDEN • Aantal arbeidsongevallen per periode • Gemiddelde leeftijd van personeelsleden die op pensioen gaan • Aantal langdurig afwezigen door overbelasting locomotorisch stelsel/totaal aantal personeelsleden • Ziekteverzuim (%)
40
DOELSTELLINGEN (3) • KEY RISK INDICATOREN • KENMERKEN • • • •
Ontstaan in financiële wereld (na bankencrisis 2008) Houdt rekening met het risico van de SMART-doelstelling Kijk op de toekomst, dus sterker als instrument voor risicomanagement Rekening houden met de haalbaarheid (ROI), reeds bij het bepalen van de KRI
• VOORBEELDEN • Het aantal werknemers met kritische vaardigheden dan binnen bepaald aantal jaar met pensioen gaat. • De verhouding van oudere werknemers tov totaal aantal werknemers. • Tendens in klachten van “klanten” (burgers): geeft een beeld over de kwaliteit van de dienstverlening • Tendens in medewerkersmotivatie: wantrouwen & frustraties omdraaien kost veel tijd & moeite • Verloop van positief geëvalueerde personeelsleden
41
DOELSTELLINGEN (4) • SAFETY PERFORMANCE INDICATOREN • KENMERKEN • Eigenlijk een KPI, maar toegespitst op health & safety • Ontstaan in procesveiligheid, maar perfect toepasbaar voor andere disciplines
• VOORBEELDEN • Communicatie: frequentie van veiligheidsvergaderingen. Frequentie van TBM • Feedback: aantal werknemers die geëvalueerd worden op veiligheid. Aantal beantwoorde of gevolgde verbeteringsvoorstellen tov van totaal aantal (%) • Probleemidentificatie: aantal werkplaatsobservaties per periode. Aantal uitgevoerde arbeidsongevalanalyses tov totaal aantal arbeidsongevallen (%) • Veiligheidspromotie: aantal veiligheidsvergaderingen bijgewoond door hoger management. Aantal opleiding aangaande veiligheid • Verantwoordelijkheid: % van uitgevoerde preventiemaatregelen binnen voorziene tijd • Veiligheidsbewustzijn: % aanwezigheden op veiligheidsvergaderingen
42
DOELSTELLINGEN (5) • POSITIVE PERFORMANCE INDICATOREN • KENMERKEN • Maatstaf voor de acties die een organisatie nam om doelstellingen te bereiken • Meet dus de acties (werkplaatsobservaties, opleidingen) • ARE WE DOING THINGS RIGHT?
• Niet de effecten (aantal arbeidsongevallen) • ARE WE DOING THE RIGHT THINGS?
• VOORBEELDEN • Risicomanagement: % gerapporteerde incidentonderzoeken. % uitgevoerde werkplaatsobservaties • Uitvoering: % uitgevoerde preventiemaatregelen. % uitgevoerde verbetervoorstellen • Participatie: % uitgevoerde vergaderingen met veiligheid op agenda. % aanwezigheden op dergelijke vergaderingen. Aanbreng nieuwe agendapunten aangaande veiligheid
43
DOELSTELLINGEN (6) • WHAT’S IN A NAME • WELKE INDICATOR • EIGENLIJK OM HET EVEN HOE JE HEM NOEMT • ALS UW INDICATOR MAAR SMART IS VOOR UW ORGANISATIE • ONMOGELIJK VOLLEDIG ONAFHANKELIJK TE ZIEN VAN MENSELIJKE BEÏNVLOEDING • DUS TE BEPALEN OP BASIS VAN UW RISICOMANAGEMENT (WELZIJN) • TE BEPALEN DOOR DE JUISTE MENSEN BINNEN UW ORGANISATIE (PARTICIPATIE ALLE BETROKKENEN) • NIET OVERDRIJVEN IN AANTAL
• WAAR? • ZEKER TE DEFINIËREN OP HET HOOGSTE NIVEAU (MANAGEMENT) • OOK NIET VERWAARLOZEN OP ALLE LAGERE ECHELONS • HL – maatregelen • WN – effecten
44
DOELSTELLINGEN (7) • VISUALISEREN • VOOR ELKE NIVEAU • HULPMIDDELEN (TOOL, DASHBOARD)
45
CONCLUSIE
46
CONCLUSIE • TOEKOMST • • • • •
VAKJESMENTALITEIT ZAL NEFAST ZIJN DOMEINOVERSCHRIJDEND WERKEN = VEREISTE HRM & WELZIJN VORMEN EEN GEHEEL UW WERKNEMERS (HUIDIGE & AANSTAANDE) = “INTERNE KLANT” ZAL AANPASSINGEN VRAGEN => CULTUURWIJZIGING
• BEPALENDE FACTOREN • LEIDERSCHAP • BETROKKENHEID WN • GEDRAG BETROKKENEN
http://www.healthy-workplaces.eu/nl/hw2012
47
TENDENSEN (1) • GEDRAG – BEHAVIOUR BASED SAFETY
Gewenst gedrag
Positieve Bekrachtiging (De “Ik Wil”-Kromme)
Compliance Performance
Tijd 48
Negatieve Bekrachtiging (de “Ik Moet”Kromme)
TENDENSEN (2) • NUDGES • TIJD VAN KLEINE VERANDERINGEN • SAMEN WERKEN AAN VERBETERING VIA KLEINE STAPJES
49
TENDENSEN (3) • CULTUUR – BETROKKENHEID/IMPACT
50
TENDENSEN (4) • RISICOHOMEOSTASE • RISICOGEDRAG VOOR & NA INVOEREN VAN EXTRA MAATREGELEN • RISICOHOMEOSTASE = EFFECT WAARBIJ WE DE NEIGING HEBBEN ONS GEDRAG AAN TE PASSEN ALS REACTIE OP WAARGENOMEN RISICOVERANDERINGEN • STREVEN NAAR OPTIMAAL RISICONIVEAU • BEÏNVLOEDINGSFACTOREN: • • • •
51
Zelf invloed kunnen uitoefenen Acceptatie als gevolg van eigen fout tov anderen Vrijwillige blootstelling Eigen ervaringen
OPPORTUNITEIT • ROP – RETURN ON PREVENTION • STUDIE VAN EU-OSHA & DGUV • http://www.dguv.de/inhalt/presse/2012/Q1/return-on-prevention/index.jsp
52
SECUREX
53
SECUREX (2) • H&S online • Toekomstige IPA = manager • Volledig online softwarepakket voor opvolging van risicomanagement (unicum)
• Gezondheidsbeleid • Gezondheidscoaches • Gratis fruit op werkvloer via fiscus (vrijgesteld sociaal voordeel & beroepskosten) http://ccff02.minfin.fgov.be/KMWeb/document.do?method=view&id=92c7a40b-b2e1-4a9a-8f8d-558e99a0d85b#findHighlighted
• Werkgelegenheidsplan voor oudere werknemers (45+) • CAO 104 (momenteel niet voor publieke sector) http://www.securex.eu/lex-go.nsf/vwNewsWgProtect_nl/7C2B30DBC88D4A00C12579DD00270E99?OpenDocument
54
CONCLUSIE • INSTINKER • DELEN DOOR “0” = ONEINDIG
• TYPEREND VOOR DEZE TIJDEN IS NIET DE VERANDERING, MAAR DE SNELHEID VAN VERANDERING • AFWACHTEN IS DUS ABSOLUUT NEFAST, DE TIJD VAN HANDELEN IS
55
BEDANKT! DIRK VAN DE WALLE Senior Consultant Health & Safety - Preventieadviseur Ingenieur niveau 1
www.securex.eu
[email protected] +32 472 28 31 92 +32 9 282 16 04 http://www.linkedin.com/in/dirkvandewalle
http://www.slideshare.net/DirkVandeWalle
56
