Nota Algemeen Welzijnsbeleid

Nota Algemeen Welzijnsbeleid

Kadernota Aigemeen Welzijnsbeleid

Bienesta,r pa Tnr den Pais Korson

invershon den hende pa un sosiedat fuerte

Samengesteld in opdracht van

Het Eilandgebied Cura!;ao,

De Gedeputeerde Humphrey Davelaar,

door de Projectgroep Aigemeen Welzijnsbeleid en externe ondersteuning Cariinse Curac;:ao, drs. F.J. Faber Augustus 2010

Kadernota Aigemeen Welzijnsbeleid

Bienestar pa Tur den Pais Korsou

invershon den hende pa un sosiedat fuerte

Samengesteld in opdracht van Het Eila ndgebied Cura~ao, De Gedeputeerde Humphrey Davelaar,

~~inse

door de projectgroep

Aigemeen Welzijnsbeleid en

Externe ondersteuning Cariinse Curac;ao, drs. F.J. Faber. Augustus 2010

Voorwoord Het tot stand komen van "Pais Korsou" is het begin van een nieuw tijdperk, zonder de ver plichtende zorg voor de andere eilanden en zonder verplichtend overleg in de Staten. Deze nieuwe start brengt echter ook nieuwe verantwoordelijkheden en verplichtingen met zich mee. De zorg voor ons dushi Korsou ligt nu in onze eigen handen en wij zijn zelf verantwoorde lijk voor onze economie en voor de welvaart op ons eiland. Rekeninghoudend met het feit dat wij in 2012 niet meer over ontwikkelingsgelden zullen beschikken. Onze belangrijkste verplichting is de verantwoordelijkheid voor het welbevinden van onze in gezetenen . Ais een Yu'i Korsou zich niet goed voelt op zijn eigen eiland, dan kunnen we de verantwoordelijkheid niet afschuiven. "Bienestar di nos hende" is onze zaak . En daarom is het van belang vast te leggen wat wij bedoelen met dat welbevinden en hoe we dat welbevinden voor al onze burgers denken te bereiken. In de voorliggende kadernota wordt het beleid op het brede terrein van Welzijn en Socia Ie Ontwikkeling voor de komende jaren gepresenteerd. Speerpunten van dat beleid zijn: "het versterken van de gezinnen, garanderen van socia Ie ze kerheid en het implementeren van een integra Ie preventieplan". Onder de titel "Bienestar pa Tur den Pais Korsou", wil het Eilandgebied Curac;ao samen met aile burgers aan de slag om Curac;ao voor ons allen tot een paradijs te maken. Dat is geen makkelijke opgave. Dat lukt aileen als wij daar allemaal de schouders onder zetten. Het wordt een proces van zoeken en afwegen, van geven en nemen, waarbij iedereen, direct of indirect, betrokken moeten zijn. Het welbevinden van burgers op Curac;ao, begint bij de burger zelf. Wij moeten het leven voor onszelf, en voor onze medeburgers, aangenaam maken, met als gouden regel: "wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet". Daarnaast kunnen wij onze ogen niet sluiten voor de mondiale ontwikkelingen. Wij maken dee I uit van een wereld waarin kennis en opleiding steeds belangrijker worden(kenniseconomie). "Bienestar pa Tur den Pais Korsou", vraagt om geemancipeerde ingezetenen met competenties en een assertief zelfbewustzijn, die zijn opgewassen tegen mondiale processen van criminaliteit en uitbuiting. Aileen dan kunnen we de druk weerstaan en werkelijk zelf beslissen wat goed voor ons is. Wereldwijd wordt gestreefd naar de ontwikkeling van volken. Ontwikkeling kan niet gegeven worden. Ontwikkeling kun je ook niet kopen. Ontwikkeling be gint bij de burger zelf die zichzelf wil ontwikkelen en samen met zijn medeburgers, die ontwik keling ook realiseert. Dat is het centrale uitgangspunt van ons beleid. De overheid is er om dat proces in gang te zetten, te stimuleren en zodanig te reguleren dat de overheid zich steeds meer kan terugtrekken. Uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid voor ons eigen welbevinden bij onszelf. De overheid zorgt voor de basisvoorzieningen voor iedereen en een vangnet voor die groepen die zonder extra steun en hulp verloren dreigen te gaan. Maar ook zij zullen uitein delijk, naar vermogen, bijdragen aan ons aller welbevinden . Namens het Eilandbestuur spreek ik de wens uit dat een ieder die zich Yu'i Korsou voelt, de ze nota zal aanvaarden als richtlijn om "Bienestar pa Tur den Pais Korsou" te realiseren . Humphrey Davelaar. Augustus 2010

Bienestar pa Tur den Pais Korsou, invershon den e hende pa un sosiedat fuerte drs. FJ. Faber, augustus 2010.

Pagina 2 van 163

Bienestar den Pais Korsou.

Pagina 3 van 163

Samenvatting .

Samenvatting. Deze kadernota met het algemeen welzijnsbeleid voor "Pais Korsou" is tot stand gekomen in een proces dat is begonnen met de instelling van een Eilandelijke projectgroep Aigemeen Wel zijnsbeleid. De projectgroep had als taak de drie speerpunten van het welzijnsbeleid te con cretiseren, namelijk: "het versterken van de gezinnen, garanderen van socia Ie zekerheid en het implementeren van een integrale preventieplan". Daartoe heeft de projectgroep eerst de visienota "Cura~ao bereid zich voor" ontwikkeld en is daarna de dialoog aangegaan met zo veel mogelijk betrokkenen uit het welzijnsveld . Deskundigen uit 7 beleidsectoren hebben hun bijdrage geleverd, waarna in overleg met het veld en met ondersteuning van een exter ne deskundige, dit beleidskader tot stand is gekomen. De visienota schetst het mensbeeld van een geemancipeerde, zelfbewuste en zelfstandige burger, die naar vermogen bijdraagt aan zijn eigen welzijn en dat van anderen . Dat betekent haast een "culturele revolutie" voor Cura~ao. Voorts worden de drie peilers beschreven waarop deze nota rust . Ten eerste de wisselwerking tussen burger en overheid, waarbij de overheid faciliterend en regulerend optreed, en de burger zelf dit welzijn mogelijk moet ma ken door te werken aan een duurzame sociale ontwikkeling van zichzelf, de groep waar hij deelgenoot van is, en de gemeenschap van Cura~ao in haar geheel. Ten tweede de interdis ciplinaire samenwerking van de verschillende beleidsontwikkelingsgebieden die betrokken zijn bij het welbevinden van de Cura~aose burger. Te weten de verschillende Ministeries van het nieuwe Pais Korsou en de uitvoeringsinstanties. Ten derde ; De eigen kracht van mensen, die samen met de kracht van de omgeving en eventueel aan vullende ondersteuning daarbij, het maatschappelijke ontwikkelingsproces in beweging houdt. Door middel van een literatuurstudie zijn de begrippen "welzijn", "welvaart" en "wei bevin den" verhelderd en is "sociale ontwikkeling" gedefinieerd als het bewust aangestuurde pro ces om in een samenleving welbevinden voor haar burgers te realiseren. Gebleken is dat de twee traditionele modellen voor het bereiken van welbevinden, de markteconomie en de verzorgingsstaat, in het Caribische gebied niet tot welbevinden voor de burgers leiden, van wege de koloniale slavenhistorie die de Caribische samenlevingen hebben meegemaakt. De markteconomie leidt tot hand having van de koloniale verhoudingen, omdat het volk niet heeft geleerd om binnen die markteconomie te functioneren. De verzorgingsstaat leidt als vanzelfsprekend naar de passieve en afwachtende houding uit de slaventijd, waardoor de "verzorgden" niet uit hun situatie komen. De visie achter onderhavige nota, dus van een verzorgingsstaat naar een welzijnsstaat: van een stimulerende en faciliterende overheid, past duidelijk in de Caribische traditie en is derhalve zeer geschikt voor het welzijnsbeleid van Pais Korsou . Uit de literatuurstudie is ook gebleken dat zich in het Caribische gebied vijf samenlevingsper spectieven hebben ontwikkeld die naast elkaar v66rkomen en een stempel drukken op de wijze waarop Caribische samenlevingen zich ontwikkelen. Onderscheiden worden het Af hankelijkheidsperspectief van uitzichtloze armoede en een gebrek aan motivatie en wi Is kracht om daaruit te komen; het Creoolse perspectief van het ontlenen van identiteit aan overgeleverde kenmerken van de slavencultuur, het generaliseren van die identiteit naar de

Bienestar pa Tur den Pais Korsou, invershon den e hende pa un sosiedat fuerte

Pagina 4 van 163

drs. F.J. Faber, augu stus 2010.

samenleving, en zich afzetten tegen alles wat daar niet mee overeenkomt; het Plantage per spectiefvan de grote groep machtelozen en de kleine groep machtigen die regeert met angst en autoriteit; het Pluralistische perspectief van te onderscheiden etnische en culturele groe pen die naast elkaar leven, zichzelf bevoordelen en andere groepen buiten houden; en ten slotte het Stratificatie perspectief van het jaloers streven naar status door middel van bezit, en het zich afzetten tegen mensen met een lagere status. Zolang burgers zich niet bewust zi,j n van elkaars perspectieven en niet zoeken naar een gemeenschappelijk perspectief voor de Cura~aose samenleving, is welbevinden voor aile burgers onbereikbaar. Deze noodzaak van een gemeenschappelijk perspectief en een gemeenschappelijk waarde systeem komt terug in het OECD-welzijnskader (hoofdstuk 4), waarin het begrip "we lbevin den" is uiteengerafeld 'in zeven aspecten. Het eerste aspect, "menselijk welbevinden", be treft deze noodzaak van een gemeenschappelijik waardesysteem, omdat een mens, en ook een samenleving, stuurloos is zonder een dergelijk gemeenschappelijk waardesysteem dat Ir ichting geeft aan het handelen en het mogelijk maakt om handelingen op elkaar af te stemmen. Veelal is de religieuze orientatie van een samenleving zodanig dat daaraan een gemeenschappelijk waardesysteem ontleend kan worden. Door de diversiteit aan religies en het proces van secularisering geeft de religieuze orientatie echter onvoldoende richting v~~r het samen handelen van burgers en moet een nieuw gemeenschappelijk perspectief worden gevonden. Het nieuwe perspectief moet zijn moraal en ethiek op basis van geloofsovertui ging. Het tweede en derd'e aspect betreffen het individuele en socia Ie welbevinden. Deze aspecten grijpen terug op de (sociale) basisbehoeften van mensen, zoals verwoord door Maslov. Het vierde aspect betreft de culturele condities voor welzijn, namelijk de overdracht en ontwikkeling van die cultuur in een educatief systeem . Het vijfde aspect betreft de eco nomische condities voor welzijn, te weten arbeid of zinvolle bezigheden en inkom en. Het zesde aspect betreft het bestuurlijke aspect, tevredenheid over de wijze waarop het land wordt bestuurd. Het zevende aspect tenslotte betreft het ecologische systeem waarvan de samenleving een onderdeel is. Deze zeven aspecten van welzijn geven een bovenbestuurliJk kader voor een Aigemeen Wel zijnsbeleid, zodat bestuurlijke verkokering in beleidsectoren kan worden voorkomen . Dit welzijnskader is vervolgens gebruikt om de welzijnsdoelen te ordenen die door de verschil lende deskundigen naar voren zijn gebracht. Daarna is in hoofdstuk 5 met hetzelfde kader een ordening aangebracht in de voorgestelde beleidsmaatregelen. Hoofdstuk 5 is dan ook een rijke bron van ideeen waaruit naar behoeven kan worden geput. Deze twee ordeningen vormen de basis v~~r het uiteindelijke welzijnsbeleid, bestaande uit een beleidsvisie (hoofd stuk 1, 2 en 3), beleidsdoelen (hoofdstuk 4) en beleidsmaatregelen voor het wel'zijnsbeleid. Beleidsmaatregelen zijn altijd uit te splitsen in regelgeving (hoofdstuk 6) en menskracht en materiaal (hoofdstuk 7). De regelgeving is geheel gebaseerd op het welzijnskader van zeven aspecten. De zeven wel zijnsaspecten zijn voor de kaderwet geformuleerd als zeven burgerrechten op welzijn . Bij elk "burgerrecht" zijn kaderartikelen geformuleerd waarmee dat burgerrecht gerealiseerd kan worden. Bij het recht op een gemeensch appelijk waardesysteem zijn waarden geformuleerd die het negatieve effect van de vijf samenlevingsperspectieven (hoofdstuk 3) neutraliseren en respect voor de diversiteit van onze cultuur tot een grondwaarde maken. Bij het recht op individueel welbevinden worden de elementaire levensbehoeften van burgers vastgelegd, namelijk: een wind en waterdichte woonruimte met sanitair en energievoorziening; voldoen de eten en drinken; beschermd tegen rampen en criminaliteit; mogelijkheden voor verplaat

Bienestar den Pais Korsou.

Pagina 5 van 163

Samenvatting.

sing op het eiland; mogelijkheden voor onderwijs, vorming en ontwikkeling waarbij iedere burger het opleidingsniveau bereikt dat past bij zijn mogelijkheden; mogelijkheid een geac cepteerde en gewaardeerde functie in de samenleving te vervullen, met activiteiten die bij dragen aan het algemeen welzijn; verzorging, behandeling en preventie van aandoeningen via een betaalbare en kwalitatief goede fysieke en psychosociale gezondheidzorg voor aile burgers.

De kaderartikelen bij het recht op sociaal welbevinden, hebben betrekking op de acceptatie als medeburger en het in vrede en harmonie samenleven van burgers. Bij het recht op edu catief welbevinden zijn kaderartikelen geformuleerd die betrekking hebben op opvoeding en onderwijs zodat burgers zich kunnen ontwikkelen, emanciperen en een functionele en ge waardeerde positie in de samenleving kunnen innemen. Bij het recht op economisch welbe vinden zijn kaderartikelen geformuleerd die betrekking hebben op het recht op arbeid, zo wei betaald als onbetaald, en het recht op een inkomen boven de armoedegrens om van welzijn te kunnen spreken. De artikelen bij het recht op bestuurlijk welbevinden hebben be trekking op "Good Governance" en de wijze waarop de overheid haar dienstverlenende en regulerende taken moet invullen. Bij het recht op ecologisch welbevinden zijn kaderartikelen geformuleerd die betrekking hebben op de natuurlijke leefomgeving en de wijze waarop de mens dat natuurlijke landschap inricht, gebruikt en misbruikt. Een bestuurlijk kader voor het interne en externe functioneren van de overheid bij het reali seren van het beleid is aan hoofdstuk 6 toegevoegd. Voor het interne functioneren van de overheid worden vier interministeriele overlegplatforms aangegeven, alsmede een bestuur lijke inspectie bij het Ministerie van Bestuur, Planning en Dienstverlening. Daarbij komt ook de taak om aile ambtenaren zich bewust te laten worden van de noodzaak van een gemeen schappelijk waardesysteem voor onze samenleving. Voor het extern functioneren van de overheid zijn drie niveaus aangegeven. Ten eerste het niveau van de burgers, met wie de overheid in direct contact moet treden, teneinde die burger tot motor van het beleid te ma ken en ook aan die burger te zien of de beleidsdoelen worden bereikt. Met burgers wordt overlegd via wijkcomites ofwel"tims di bario". Ambtenaren organiseren elke twee maanden een overleg met elk wijkcomite en bespreken de voortgang van socia Ie ontwikkeling op de zeven welzijnsaspecten. Ten tweede het niveau van de organisaties die ten behoeve van die burgers werken en daarvoor subsidie van de overheid ontvangen. In een NGO-welzijnsplat form, worden aile door de overheid gesubsidieerde projecten besproken in hun onderlinge samenhang en hun bijdrage aan de ontwikkeling op de zeven welzijnsaspecten. Door de be geleidende ambtenaren te laten participeren in de discussies over de projecten uit hun por tefeuille en door het voeren van het secretariaat door het Ministerie van SOW, kan de over heid haar beleid continu evalueren en waar nodig bijstellen. Ten derde het niveau van de samenleving. Op dat niveau wordt een Welzijnsraad voorgesteld, bestaande uit deskundigen uit diverse maatschappelijke geledingen en landelijk werkende organisaties. V~~r

de inzet van menskracht en materiaal is eerst een analyse gemaakt van de beleidsdoe len en beleidsmaatregelen via de "logical framework methode". Met deze methode worden de reeksen beleidsdoelen uiteengesplitst in een algemeen doe I, een concreet, meetbaar doe I en doelcomponenten. Vervolgens worden uit het arsenaal van beleidsmaatregelen, die maatregelen geselecteerd waarmee de doelcomponenten gerealiseerd kunnen worden. Het resultaat is een zogenaamde "Iogframe matrix" die als bijlage aan deze nota is toegevoegd. De "Iogframe matrix" is de basis voor de uiteindelijke beleidsmaatregelen die in hoofdstuk 7


Pagina 6 van 163

drs. F.J. Fabe r, augustu s 2010.

worden voorgesteld . Door de toepassing van de "logical framework methode" zijn dat zeer concrete maatregelen die er aantoonbaar toe leiden dat de welzijnsdoelen uit hoofdstuk 4 worden bereikt. V~~r de implementatie is een aanpak op drie sporen gekozen, op grond van sociologische en sociaal psychologische inzichten. Modellen van sociale ontwikkeling waarbij de burger gezien wordt als motor achter het beleid en als toetssteen van het beleid zijn er eigenlijk niet en zelfs vanuit de United Nations wordt gevraagd dergelijke modellen te ontwikkelen. Volgens voornoemde inzichten is het op twee momenten mogelijk om een veranderingsproces in gang te zetten. Dat is bij cultuuroverdracht in opvoeding en onderwijs, en dat is bij serieuze problem en, als mensen ervaren dat hun gebruikelijke aanpak niet werkt. Deze inzichten lei den tot een aanpak op drie sporen. Ten eerste het be·invloeden van opvoedingsprocessen. Ten tweede het be·invloeden van onderwijsprocessen. Ten derde het be"invloeden van sa menlevingsprocessen, door in te spelen op serieuze problemen die burgers in de samenle ving ervaren .

BeYnvloeding van het opvoedingsproces ligt direct op het terrein van het Ministerie van

sow.

Centraal probleem dat in de samenleving wordt ervaren is dat ouders de greep op het ont wikkelingsproces van hun kinderen dreigen te verliezen . Zij moeten vechten om financieel te overleven en moeten noodgedwongen de opvoeding overlaten aan anderen, die dat niet altijd adequaat doen. Daarbij ontbreekt het hen vaak aan voldoende ondersteuning en te weinig mogelijkheden voor kinderopvang van goede kwaliteit. am Socia Ie Ontwikkeling in de richting van de oplossing van dit probleem te stimuleren wordt voorgesteld om een instelling voor opvoedingsondersteuning te creeren die het gebied bestrijkt van de conceptie tot de volwassenheid. Deze instelling moet met voorlichting, ondersteuningsmateriaal en een "Op_ voedtelefoon", een bewustwordingscampagne starten waarbij de problemen in relatie wor den gebracht met het gemeenschappelijke waardesysteem. Vervolgens moet deze instelling een programma van opvoedingsondersteuning starten gericht op de ouders. Bijvoorbeeld door ouders in contactgroepen bijeen te brengen om gezamenlijk hun problemen op te 105 sen, zoals bijvoorbeeld de opvang, ondersteuning en huiswerkbegeleiding van hun kinderen. Deze instelling zal verschillende soorten oudercursussen moeten opzetten (voor verschillen de categorieen ouders), bijvoorbeeld : de baby en peuterperiode, kleuters en koppigheid, leren lezen en rekenen, nieuwsgierig wat de wereld biedt, omgaan met pubers, begeleiding bij het studeren, en helpen aan een baan. In deze cursussen dient het gemeenschappelijk waardesysteem ge·incorporeerd te worden. Ook moet deze instelling samen met scholen cursussen "huiswerkbegeleiding door ouders" opzetten om het onderwijsondersteunend gedrag van ouders te bevorderen. Ook is het noodzakelijk dat deze instelling het tot stand komen van educatieve radio- en televisieprogramma's stimuleert door faciliteiten ter be schikking te stellen en inhoudelijke ondersteuning te bieden.

BeYnvloeding van het onderwijsproces dient in samenwerking met het Ministerie van OWCS plaats te vinden. Centraal probleem is de onzekerheid van leerkrachten en leerlingen over de richting waarin de samenleving en het onderwijs zich moeten ontwikkelen . In het onder wijs ontbreekt een toekomstperspectief, waardoor veel frustraties ontstaan en daarmee ook veel gedragsproblemen. am Socia Ie Ontwikkeling in de richting van de oplossing te stimule ren worden twee instellingen gecreeerd, een instelling voor onderwijsverzorging, die het totale onderwijsterrein bestrijkt, en een instelling voor onderwijsontwikkeling, die zich richt op leer- en ontwikkelingslijnen naar maatschappelijk relevante competentieprofielen. Beide instellingen starten met een bewustwordingscampagne over de gemeenschappelijke waar

Bienestar den Pais Kbrsou.

Pagina 7 van 163

Samenvatting.

den en het gemeenschappelijke mensen maatschappijbeeld, uit onderhavige nota, waar mee weer perspectief in het onderwijs komt. Belangrijk aandachtspunt is vervolgens de ontwikkeling en invoering van functionele competentieprofielen in het licht van het mens en maatschappijbeeld. Daarna moeten contactgroepen van scholen worden gevormd rond om ervaren (gedrags) problemen en competentieprofielen, om de ontwikkeling van materi aal en middelen door het onderwijsveld zelf tot stand te laten komen. De verplichte nascho ling kan bijvoorbeeld worden ingevuld met ontwikkelopdrachten en de presentatie van ont wikkeld materiaal en procedures. De twee instellingen faciliteren dit proces door het ver strekken van materia ai, voorbeelden, en het vermenigvuldigen van materiaal voor het on derwijsveld. Ais leerkrachten tekorten aan competenties ervaren worden gerichte onder steuningsactiviteiten gepland om hen beter te equiperen. Tenslotte is het van belang een platform volwassenenonderwijs en arbeidstoeleiding op te richten, met verplichte deelname van gesubsidieerde onderwijsinstellingen, bedoeld om scholing en vorming van Curac;:aose burgers te bereiken in de richting van het mensbeeld en de mogelijkheden tot arbeid. 8ei'nvloeding van de samenlevingsprocessen bestrijken de zeven aspecten van welbevinden en bewegen zich daarmee over de verschillende beleidsontwikkelingsgebieden. In hoofdstuk 7 zijn de activiteiten om beleidsdoelen te kunnen bereiken direct gekoppeld aan specifieke maatschappelijke problemen, zoals die door de deskundigen uit het welzijnsveld naar voren zijn gebracht. Wat betreft algemeen menselijk welbevinden wijst iedereen op de stuur loosheid van onze samenleving, door het ontbreken van een gemeenschappelijk waarde systeem en is actie nodig om dat gemeenschappelijke waardesysteem opnieuw tot stand te brengen. Wat betreft individueel welbevinden wordt onder andere gewezen op het ontbre ken van bestaanszekerheid bij grote groepen burgers en worden acties voorgesteld om dat gevoel van zekerheid opnieuw terug te brengen. Wat betreft het sociaal welbevinden wijst iedereen op het probleem van de toenemende verruwing en criminaliteit in de samenleving en worden acties voorgesteld om het gevoel van saamhorigheid en veiligheid terug te bren gen. Wat betreft het educatief welbevinden wijst iedereen op de gebrekkige informatiever spreiding in de samenleving en de wijze waarop met informatie wordt gemanipuleerd. Er worden concrete acties voorgesteld om te komen tot een maatschappelijke informatieplicht en het toegankelijk maken van informatie door gratis internet toegang. Wat betreft het eco nomisch welbevinden wordt gewezen op de gebrekkige arbeidsethos en het gebrek aan en trepreneurschap in de samenleving waardoor veel burgers buiten het arbeidsproces staan. Er worden concrete maatregelen voorgesteld om te komen tot arbeidsplicht voor aile bur gers, waarbij onbetaalde socia Ie dienstverlening ook als arbeid wordt gezien. Wat betreft het bestuurlijk welbevinden wordt gewezen op het gebrek aan vertrouwen van de bevolking in de "goodwill" van de overheid, gevoed door ervaringen met een minder goed functione rend ambtelijk apparaat en een weinig effectieve besteding van ontwikkelingsgelden. Con crete acties worden voorgesteld om net als een "onderwijsinspectie" ook te komen tot een ambtenaren inspectie die toezicht houdt op "Good Governance" door het overheidsappa raat. Wat betreft het ecologisch welbevinden wijst iedereen op de toenemende milieuver vuiling en het gebrek aan milieubewustzijn bij de bevolking, waardoor er ook weinig zorg voor de omgeving is. Concrete maatregelen worden voorgesteld om dat milieubewustzijn in te brengen en burgers te ondersteunen om de inrichting van hun leefomgeving in hun eigen handen te nemen. Hoofdstuk 7 eindigt met een zo gedetailleerd mogelijk overzicht van de implicaties van de voorgestelde beleidsmaatregelen voor het inzetten van materiaal en menskracht. Een meer

Bienestar pa Tur den Pais Korsou, invershon den e hen de pa un sosiedat fuerte

Pagina 8 van 163

drs. F.J. Faber, augustus 2010.

concrete uitwerking is voor een kadernota niet mogelijk. Op het niveau van de verschillende beleidsontwikkelingsgebieden is bekend op welke manier de voorgestelde maatregelen kun nen worden uitgevoerd. De implicaties voor materiaal en menskracht moeten dan ook door de verschillende beleidsontwikkelingsgebieden worden uitgewerkt in concrete uitvoerings plannen zodat ook de financiele consequenties van de voorgestelde beleidsmaatregelen zichtbaar worden. Tot slot wordt hoofdstuk 8 afgesloten met een aantal belangrijke conclusies.

Bienestar pa tur den Pais Korsou.

Pagina 9 van 163

Lijst van begrippen en afkortingen.

Lijst van begrippen en afkortingen

Aigemeen Welzijnsbeleid

Doelen en maatregelen waarmee het algemeen welbevinden van burgers wordt bevorderd . Arbeidsprod uctiviteit Hoeveel geld de arbeid oplevert (dus niet wat de arbeider ver dient!). Onderwijs en begeleidingsactiviteiten waarmee iemand direct aan Arbeidstoeleiding een baan wordt geholpen. Ondersteuning en begeleiding door vrijwilligers. Vaak lotgenoten Buddy-coaching die hetzelfde hebben doorgemaakt en de ander goed kunnen be grijpen. (Lotgenotenhulp.) Professionele dienst- of hulpverleners die de hulp aan een client Case-managers overzien en coordineren. Overzicht van situaties waarin een beroepsbeoefenaar adequaat Competentieprofielen moet kunnen handelen, inclusief de kennis, vaardigheden en be roepshouding die hij daarvoor nodig heeft. Correctie-instituut voor jongeren Jeugdgevangenis met een opvoedings en vormingstaak gericht op arbeidstoeleiding. Problemen voorkomen door direct op te treden en de oorzaak van Directe preventie het probleem weg te nemen. Veranderingen en ingrepen die leiden tot een verbetering van Duurzame ontwikkeling lange duur, zonder schadelijke bijwerkingen. Ondernemerschap, zelf een eigen zaak beginnen. Entrepreneurschap Gezondheidzorg gericht op genezing. Gezondheidszorg, curatief Gezondheidzorg gericht op voorkomen van ziekten. Gezondheidszorg, preventief Implementatieplan Strategie om de uitvoering van beleidsmaatregelen mogelijk te maken . Zie ook Uitvoeringsplan. Indicatoren Meetbare veranderingen waaruit geconcludeerd kan worden dat een doel is bereikt. Een beleidvisie die meerdere beleidgebieden omvat en met elkaar Integraal beleid in samenhang brengt. Interdisciplinaire samenwerking Samenwerking van professionals uit verschillende beroepsgroe pen die samen een complex probleem oplossen. Een Landsverordening, die beargumenteerde artikelen bevat, met Kaderwet de opdracht bepaalde wetten en regels te maken. Een ordening van leerstof en leerdoelen die de weg wijzen aan Leer- en ontwikkelingslijnen een leerkracht om kinderen verder te helpen in hun ontwikkeling. Life-long learning Na een opleiding steeds blijven leren, je leven lang, omdat de samenleving in hoog tempo verandert. Methode om abstracte doelen om te zetten in concrete activitei Logical framework methode ten met indicatoren om het effect van de activiteiten te meten. Zorg voor zieken, bejaarden en gehandicapten door familie, buren Mantelzorg en vrienden, die hen als een mantel tegen de kou beschermen. Het "voor wat hoort wat" systeem in arbeid en inkomen . Wie iets Markteconomie heeft aan te bieden op "de markt" wat een ander nodig heeft, die verdient geld en krijgt daarmee welbevinden. Het lenen van kleine bedragen om een kleine zaak te kunnen op Microkrediet zetten. Een buurtcentrum met eerstelijnsvoorzieningen en andere voor Multifunctioneel centrum zieningen vanwaar wijkbewoners regelmatig gebruik maken.


Pagina 10 van 163


Mobiliteitskansen Nationaal inkomen

Palliatieve en terminale zorg Preventie, primaire preventie Preventie, secundaire preventie Preventie, tertiaire preventie Recidivisten samenlevingsperspectieven: Socia Ie cohesie sociale ontwikkeling

speel-o-theek Uitvoeringsplan Verkeerscirculatieplan Verklaring van Kopenhagen Verkokering

Verzorgingsstaat

BNP ECLAC HAVO LPO LVV MDG's MER NAFTA NBO NGO's OECO sBO VsBO VWO Wifi ZMOK

De mogelijkheden om je sociale positie (opleiding, werk en inko men) te verbeteren. Het totaal bed rag wat wij als volk verdienen door producten en diensten aan het buitenland of aan buitenlanders te leveren, die ons daarvoor betalen. stervensbegeleiding en het verzachten van levensleed bij zeer ernstig zieken en gehandicapten. het voorkomen van aandoeningen. de negatieve gevolgen van een aandoening beperken. compensatie van onherstelbare aandoeningen. Mensen die steeds weer terugvallen in de criminaliteit. denkkaders, of "perspectieven" waarmee groepen mensen elkaar en de rest van de samenleving waartoe zij behoren, percipieren. De sterkte van de relaties tussen mensen in de samenleving. Het proces van geplande socia Ie verandering, ontworpen om de welvaart en het welzijn van de gehele bevolking te bevorderen, in samenhang met economische ontwikkeling. Een uitleenfaciliteit voor speelgoed, vooral educatief speelgoed. Concreet, en uitgewerkt draaiboek voor de uitvoering van be leidsmaatregelen waarmee de beleidsdoelen worden bereikt. Plan om de verkeersstromen zo rond te leiden dat er geen files ontstaan en iedereen op zijn plaats van bestemming kan komen. Afspraak van de wereldleiders in 1995 dat zij zullen werken aan verbetering van het welbevinden van aile vol ken op aarde. Afdelingen van een organisatie die zo op zichzelf zijn gericht dat ze vergeten dat ze binnen die organisatie moeten samen werken om het doe l van die organisatie te realiseren. staatsvorm waarbij de overheid de zorg v~~r het welbevinden op zich neemt en alles regels. Tegenhanger van de markteconomie .

Bruto Nationaal Product, hoeveel wij met onze gezamenlijke arbeid produceren. De Economische Commissie v~~r Latijns Amerika en het Caribische gebied . Hoger Aigemeen Voortgezet Onderwijs. Landelijke Politie Opleiding, dat moet een nieuw Justitieel opleidingsinstituut worden. Dienst Landlbouw, Veeteelt en Visserij. Millennium Development Goals, de 8 doelen d'ie socia Ie ontwikkeling moeten bevorderen . Milieu Effect Rapportages. Noord-Amerikaanse samenwerkingsverband. Nieuwe Bestuurlijke Organisatie van het Land Cura~ao. Niet Gouvernementele Organisaties, stichtingen en verenigingen met een ideeel doe/. Organization for Economic Co-operation and Development. secundair Beroeps Onderwijs, het vroegere MBO. Voorbereidend secundair Beroeps Onderwijs, de vroegere MAVO en LBO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs. Wireless Internet verbinding via een laptop. Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen, school voor kinderen met ernstige gedragsproblemen.

Bienestar pa tur den Pais K6rsou.

Pagina 11 van 163

Inhoudsopgave.

Inhoudsopgave

VOORWOORD .......................... ........................................................................................................................ 1

SAMENVAn·ING.................................................................................... ........................................................... 3

LUST VAN BEGRIPPEN EN AFKORTINGEN.......................................................................................................... 9

INHOUDSOPGAVE .......................................................................................... ................................................ 11

1. IN LEIDING ........................... ....................................................................................................................... 13

1.1. VIS IE OP MENS EN SAMENLEVING .. ... .. ... .. .... . ... . .... . .... .. . . .. . ......... . .... . .. .. .. .. . . . .............. ..... . ................•........... 13

1.2 . DOEL EN MISSIE . .. .. ... ... .... . . .. .. ... .. .. . .... ...... . ................. . ........ . ... . ... ... .. .... . ..... .. ... . . . ... . . .. . . .. .......... . ............... 14

1.3. DE PARAPLUFUNCTIE VAN HET ALGEMEEN WELZIJNSBELEID . .. .. . .... . . . . .. . . ... ... ... .... . .. . .... . .. ..... ... . ..... ..... . ... . ........... 15

1.4. DE FUNCTIE VAN DE OVERHEID IN PARAISO KORSOU . . ... ... .... .. .... ... .. ....... ... ........ .... .. ... ... .... .. .. ... .. .. . ..... . ... . .... . . .. 17

1.5. OPBOUW VAN DE KADERNOTA . . ...... .. ..•. ... .•. . .... . . . ... .. ..... . .... . .. .. ... . . . ............ . .. ....... ... .... .........• .... .. .. .. . . . . . . .. ... . 18

2. WELZIJN, WELVAART EN SOCIALE ONTWIKKELlNG ..................................................................................... 21

2.1INLEIDING .. ... ...... ... .............. ... ... ... . .. .. .... .. ... .. ... .. . ........ . .... . .... . .... .. ... ... ... .. ... . ..... . . ........ .. ......... .. . . . ...... .. ...... 21

2.2 DETRADITIONELE WEG NAAR "WELBEVINDEN" . .. ... .. . . . . . .. . ......... . .. . . ... .. ....... .. .... . ............... ... ... . ........ ........ .. ... ..... . 21

2.3 EEN NIEUWE KOERS NAAR "WELBEVINDEN" ............................... .. .... .... ........ .... .. ....... . .. ............ .. ...... .... . .. ...... . ... 22

2.4 SOCIALE ONTWIKKELING EN "WELBEVINDEN" ............................. .. ......... . . ............. . ......... . . .............. ... ................ 23

2.5 SOCIALE ONTWIKKELING IN HET CARIBISCHE GEBIED .... .. ........ . ................... ................. .. ..... .......... .. ...................... 24

2.6 SOCIALE ONTWIKKELING OP CURAI;:AO . . ................................. . ............... .. .. .... .. ........... .. .. ....... .. ........................ 25

2.7 SOCIALE ONTWIKKELING ALS DOEL VAN HET WELZIJNSBELEID .......................... ........... .... .. .....................................

27

CURA~AO ............................................... ............................................

29

3. SAMENLEVINGSPERSPECTIEVEN OP

3.1INLEIDING .................. .... . ........ . ..... .. ...... ....................................... .... . ........... . .. .. .. . ... ......... . ....................... 29

3.2 HET CREOOLS PERSPECTIEF ... ............ . . .. ..... .................................. . .... . ... . . ....... . ....... ... .... ........ .. ....... .. ..... .. ...... 29

3.3 HET AFHANKELlJKHEIDSPERSPECTIEF .. .. . . . .. ...... ... .................. ..... . .. .... . ....... ... .. ... . ... .. .. ... .. ...... . . . ........................ . 30

3.4. HET PLANTAGE PERSPECTIEF .... .. ... . .. . . .. ... ..... ....... . ... . ...... .. .. . . ... ... . .. ..... . .... .. ....... ...... . . .. .. . . .............................. 31

3.5 HET PLURALI STISCH PERSPECTIEF ........ ... ...... ... ......... . . ... .. ......... ... . . .. ... .......... .. . ... ....... .. . .. ..... ... ...... .. ........... .. .. . . 31

3.6 HET STRATIFICATIE PERSPECTIEF ......... . .......... . ....... . ........ .. .. . . . . . .. . ..................................... .. .......... .. . . ........ . .. ... . 32

3 .7 SAMENLEVINGSPERSPECTIEVEN IN HET WELZlJNSBELEID . . .. . ... . .. .... ..... . . . ... . . . .... . ............................... . ................. . . . . 33

4. VAN PAIS KORSOU NAAR PARAISO KORSOU .............................................................................................. 37

4.1INLEIDING . . .............. ..... .. .............. . .... ... . . . . . .... . ........ . ........ . .... .... .... . .. .. . ........ ..... .. .... ..... ....... .. .. ................. . 37

4.2 HET OECD - ANALYSEKADER VOOR "WELBEVINDEN" ................. .. .. .. ..... .... .. ............ ...... .... ................... . .............. 38

4.3 HET MENSELIJK WELBEVINDEN ...... ........................................................ .. .... . .. ............ . . ............ .. .................... 39

4.4 HET INDIVIDUEEL WELBEVINDEN ..... .. ........................................ . .......... .......................... . . ............ . ................. 40

4.5 HET SOCIAAL WELBEVINDEN . . ........... ............... . .................... . .................. .. .... ....... . .. ...... .. . .. ................... .. ...... 41

4.6 HET EDUCATIEF WELBEVINDEN ...... . . .... . ............... . .... .. ......................... .. .... ........... . .. .. .... .... . ....... . ................... 43

4.7 HET ECONOMISCH WELBEVINDEN ... .... . . ... . ................. . .................. . ....... ... . .. . .......... . ... ......... .. .. . ............... .. ......

44

4.8 HET BESTUURLIJK WELBEVINDEN ... ..... .. . ......... .. .......... . .............. . ........ .. .......... ............... ................................. 46

4.9 HET ECO LOGISCH WELBEVINDEN .... . .. ... . ... .. .. . .... .. ....... . .......... .. ...... . . .. . . . ........ . .... .. . .... ... . . .... ... ........... . .. .. .......... 48

4 . 10 OVERZICHT VAN BELEIDSDOELEN ..... . ... . ... .. . .. ..... . . ... .. .... . .... . ..... .. ... .. ..... . .. . .. . .. . . .. ... ... .. ..... . .. .......... .. ... .. ........... 50

5. WElBEVINDEN ONDER DE WELZUNSPARAPLU ........................................................................................... 55

5 . 1INLEIDING .. . ........................ .. .. .. . ........... .. .. . ............... .. . . ..... ... .. . . . . . . .. . . .. ... .. . ... . . . .. .. . .. . .... . ... . . . . . ... . ..... . . .. . .... . . 55

5.2 MENSELIJK WELBEVINDEN ........ ... . ... .. ..... .. .. . ... ........ .. .. .. ... . ......... . ... .. ......... ........ . .......... . ........ . .. . . . .. . ..... .. . .... . . . 55

5.3 INDIVIDUEEL WELBEVINDEN . . .. ............ ..... . .. ... ..... . ... .. .. . ... .... .... .. . ... . ...... . . . . .. ... . .......... ............... . .......... ..... ...... 58

5.4 SOCIAAL WELBEVINDEN ....... ... . .. . ... ... .. ... .. ..... . . ... . .. .... .. ... . ...... .. . ......... . ... . ..................... . .. . ..... .. ...... . ... . ........ ... 63

5.5 EDUCATIEF WELBEVINDEN ... .. ... . . .... . .. . ... .. . . .. . ..... . ... . ... . ..... .... . . .... ... .. ...... . ... ... ....... . ..... ... . .. .......... . ... . .... ..... ..... . 67

5.6 ECONOMISCH WELBEVINDEN .... . ... ..... .. . .. .. . .... .. ................. .. ... ... ... . . ............ .. ..... ... ..... . ...... .. .. .. .. .. ...... . . .. ......... 71


Pagina 12 van 163

drs. F.J . Faber, augustus 2010.

5 .7 BESTUURlIJK WELBEVINDEN ... .... .... ... .. ................ ................... ...... ....... .............. ..... ..... ............ ............ .... ...... 75

5.8 ECOLOGISCHWELBEVINDEN ....... ... ......... . .............................................. ... .............. ........ ....... ....... .... ............ . 78

5 .9 OVERZICHT VAN BELEIDSMAATREGELEN ............................... .. ........... ..... ...... ........ ...... ........ .... ... ....................... 80

6.EEN WETTElUK EN BESTUURLUK KADER VOOR WElBEVINDEN ............................................................... ... 91

6.1INLEIDING .................................................................................. .. .... ..... ...... .......... .. .................... ...... ...... . 91

6.2 HET RECHT OP WELZIJN ........ ... ........ .. ............ ......................... ... ........................................ .......................... 91

6.3 RECHT OP EEN GEMEENSCHAPPEUJK WAARDESYSTEEM ...... ... .. ............................................................................. 94

6.4 RECHT OP DE ELEMENTAIRE LEVENSBEHOEFTEN ................................ ............................ .... ................................. 96

6.5 RECHT OP ACCEPTATIE ALS MEDEBURGER ............................................................................... ...... ..... ............... 99

6.6 RECHT OP EDUCATIE ...... ......... .... ........ ..... .......... ...... ........ ..... ...................... ..... ......... .. .............. ............ .. .. 100

6.7 RECHT OP ARBEID .................................................................................................................................... 100

6.8 RECHT OP "GOOD GOVERNANCE" ............................................................................................................... 101

6.9 RECHT OP EEN VERANTWOORDE LEEFOMGEVING .............................................................................................. 103

6.10 BESTUURLIJKE ORGANISATIE .......... ...... ....... .. ............................................................................................. 103

7 IMPLEMENTATIE VAN HET BELEID ............................................................................................................. 113

7.1INLEIDING .......... ......... ....... ..... ...... ........ ..... ......... .... ........ ........ ...................... .. ................. .......... ..... ....... 113

7.2 Her AANSTUREN VAN SOCIALE ONTWIKKElING .......................................................................................... ...... 113

7.3 EEN DRIE SPOREN STRATEGIE .............. .. ....................................................................................................... 115

7.4 BE'iNVLOEDING VAN HEi OPVOEDINGSPROCES......................................................................... ........................ 116

7.5 BE'iNVLOEDING VAN HET ONDERWIJSPROCES.............................................................................................. ..... 117

7.6 BE'iNvLOEDING VAN PROCESSEN IN DE SAMENLEVING........................................................................................ 119

7. 7 I MPLICATIES VOOR DE INZET VAN MATERIAAL EN MENSKRACHT .... .. ...................................................................... 125

8 CONCLUSIES .............................................................................................................................................. 131

8.1 ALGEMENE CONCLUSIES............................................................................................................................. 131

8 .2 SPECIFIEKE CONCLUSIES ............................................................................................................................. 131

GERAADPLEEGDE L1TERATUUR ..................................................................................................................... 133

BJJLAGE: EEN "LOGICAL FRAMEWORK" VOOR HET WEtzIJNSBELEID ............................................................ 137

HUMAN WELLBEING ................................................................ ........... ........................................................... 137

INDIVIDUAL WELLBEING ................. ........ ..... .................... ...... .......... .... .... . .. ... ... ........... ......... ..... ... ... ................. 139

SOCIAL WELLBEING .. ............ .. ........... .. .............................. .................................................... ........................ . 143

EDUCATIONAL WELLBEING ..... ......................................................................................................................... 146

ECONOMIC WeLLBEING .................................................................................................................................. 149

GOVERNANCE WELLBEING 1 .......... .... ...................................................................................... ...... ....... ........... 152

GOVERNANCE WELLBEING 2 ............................................................................................................................ 154

ECOLOGICAL WELLBEING ...................... ........... ...... ......... ... .................... ....... ...... ... .................................. ........ 156


Pagina 13 van 163

Inleiding .

1. Inleiding Het Eilandelijke Welzijnsbeleid richt zich op drie speerpunten: Versterking van de gezinnen, sociale zekerheid en integra Ie preventie. Gezinnen vormen de kern van de samenleving. lij moeten worden versterkt en waar nodig ondersteund om zich te kunnen handhaven in een steeds veranderende wereld en daarmee de continu"iteit en ontwikkeling van onze samenleving te kunnen garanderen. Ten tweede wordt gestreefd naar de verhoging van de materiele en immateriele leefkwaliteit van elke burger. Elke burger heeft, zonder onderscheid naar geloof, ras, religie, geslacht, etc., het recht op sociale zekerheid. Ten derde een gezondheidszorg ge richt op integrale preventie, dat wil zeggen het bevorderen van bewustwording van gezond heidsrisico's en het propageren van een leefwijze die de gezondheid bevorderd en de kwaliteit van leven verhoogt. Om dit speerpuntenbeleid te effectueren is door het Bestuurscollege van het Eilandgebied Cura<;ao een Eilandelijke projectgroep Aigemeen Welzijnsbeleid ingesteld, bij Eilandbesluit van 5 november 2008. Deze Projectgroep is samengesteld uit vertegenwoordigers van de volgende overheidsinstanties: Dienst Werk en Inkomen (DWI), Bureau Vrouwen laken (BVl), 50ciaal Kennis Centrum (5KC), Dienst Economische laken (DEl), Dienst Cultuur en Educatie (DCE), de Directie 50ciale Ontwikkeling (D50) en het 5tafbureau . Na de ontwikkeling van de visienota "Cura<;ao be reid zich voor" is de projectgroep de dialoog aangegaan met zoveel mogelijk betrokkenen uit het welzijnsveld. Uitgangspunt daarbij was dat een Aigemeen Welzijnsbeleid een interdisciplinaire zaak is, waarbij minimaal 7 beleidge bieden betrokken zijn. Deskundigen uit elk van die gebieden hebben hun bijdrage geleverd, waarna in overleg met het veld en met ondersteuning van een externe deskundige, dit be leidskader tot stand is gekomen.

1.1. Visie op Mens en Samenieving In dit beleidskader wordt een antwoord gegeven op de vraag hoe "Pais Korsou" de komende 15 jaar kan groeien naar "Bienestar pa Tur den Pais Korsou", zodat iedere Yu'i Korsou zich kan "wei bevinden". Met het vooruitzicht op een nieuw Land Cura<;ao is het van essentieel be lang om "de mens" centraal te plaatsen, aangezien het proces om een leefbaar land te cre eren voor een ieder in de samenleving, door mensen moet worden gedragen. Mensen ma ken een samenleving waarin zij zich wei bevinden. Uitgangspunt van het beleid is derhalve dat het welbevinden van de burger centraal staat. Dat welbevinden betreft vooral hun leef kwaliteit, welke zich manifesteert op individueel, collectief of groepsgebonden niveau. In het jaar 2025 zijn aile burgers op Cura~ao dusdanig toegerust op aile ontwikkelingsgebieden, om hun eigen verantwoordelijkheid in handen te kunnen nemen en volwaardig aan de samenle ving te kunnen deelnemen. In deze lange termijn visie zijn enkele componenten verondersteld met betrekking tot een mensbeeld v~~r de burgers van het autonome land Cura<;ao. De lange termijn visie is niet te realiseren zonder een II Yu di Korsou" : • Die zich bewust is van zichzelf en zich inzet om zijn persoonlijke identiteit te versterken en te verrijken vanuit de gemeenschappelijke visie voor het land Cura<;ao. Hij of zij levert een bijdrage om die visie continu en op dynamische wijze te verwezenlijken.


Pagina 14 van 163

drs. FJ . Faber, augustus 2010.

• Die denkt en handelt mede ten behoeve van het gemeenschappe1lijke. Die andere mensen eerder als complementair ervaart dan als bedreilgend en opkomt voor de kwetsbaren in de samenleving. • Die beslissingen kan nemen en zich verantwoordelijk kan stellen voor zijn beslissingen en daden. Zich flexibel kan opstellen en zich Ikan aanpassen aan veranderingen door constant te willen leren en communiceren. • Die aile mogelijkheden en middelen benut die tot zijn/haar beschikking staan om zijn/ haar talenten optimaal te ontwikkelen en te gebruiken. • Die verantwoordelijk omgaat met zichzelf, de ander, zijn omgeving en het milieu. • Die als burger zich bewust is van een gezonde levensstijl en hiernaar leeft, • Die als burger werkt en zjjn tijd zinvol doorbrengt, • Die als burger verantwoordelijkheid neemt voor de ontwikkeling van de samenleving, • me als burger een verantwoordelijke opvoeder is en betrokken is bij de educatie- vor ming- en onderwijs processen, • Die als burger po.l itiek betrokken is en democratisch handelt, • Die als burger het belang van sociaal culturele ontwikkeling onderkent en hiernaar leeft.

1.2. Doel en Missie Bij Welzijn staat de burger dus op twee manieren centraal: als schepper van Welzijn en als toetssteen voor Welzijn. Het welbevinden van de burger door de burger zelf, is doel van het beleid, en aan het ervaren welbevinden van de burger kan de overheid aflezen in hoeverre het beleidsdoel ook is gerealiseerd. DoelsteUing van het beleid is daarmee dus ook dat de overheid meer en meer verantwoor delijkheid voor het welbevinden van burgers bij die burgers zelf legt. Met het steeds com plexer worden van de samenlevingen en de risico's van de markteconomie voor het welbe vinden van burgers die zich in die harde wereld moeilijk staande kunnen houden, zijn veel taken die het algemeen belang van burgers betreffen, toebedeeld aan een overheid, die de ze taken op zich heeft genomen. Zo groeien vele samenlevingen in de richting van de verzor gingsstaat en dreigt de eigen verantwoordelijkheid van burgers voor het Welzijn op de ach tergrond te geraken. De burger mag zich echter niet onttrekken aan haar verantwoordelijk heid voor het eigen welbevinden en de overheid moet ook die verantwoordelijkheid niet afnemen van de burger. De missie van dit welzijnsbeleid is derhalve dat het welbevinden van de burger ontstaat in een wisselwerking tussen burger en overheid. In die wisselwerking draagt de overheid, Cura c;ao, bij aan Welzijn van de burger, door te werken aan verbetering van de leefkwaliteit en de ontplooiing van haar ingezetenen. De burger zelf moet dit Welzij.n mogelijk maken door, met haar verworven kennis, vaardigheden en een gevoel van gemeenschapszin, te werken aan een duurzame socia Ie ontwikkeling van zichzelf, de groep waarvan hij deelgenoot is (bv. het gezin), alsmede de gemeenschap van Curac;ao in haar geheel, teneinde een natie te vormen die gemeenschappeHjke perspectieven en belangen heeft. Ter illustratie voigt een schematische weergave van deze missie.


Pagina 15 van 163

Inieid ing .

Figuur 1 Centraal in deze figuur staat de eigen kracht van mensen, die samen met de kracht van de

omgeving, en eventueel aanvullende ondersteuning daarbij, het maatschappelijke ontwikke

lingsproces in beweging houdt.

Het Aigemeen Welzijnsbeleid is erop gericht deze drie krachten zodanig te voeden en te on

dersteunen dat zij gezamenlijk gericht kunnen zijn op het versterken van de maatschappelij

ke verbanden, de socia Ie samenhang en de participatie van mensen.

1.3. De parapJu[unctie van het AJgemeen WeJzijnsbeJeid Het doel en de missie van het Aigemeen Welzijnsbeleid zijn niet te realiseren zonder een interdisciplinaire samenwerking van de verschillende beleidsontwikkelingsgebieden die be trokken zijn bij het welbevinden van de Cura~aose burger. Die interdisciplinaire samenwer king betreft niet aileen de verschillende Ministeries van het nieuwe Pais Korsou, die het al gemene beleid moeten omzetten in concrete beleidsdoelen en beleidsmaatregelen voor hun specifieke beleidsterrein. De interdisciplinaire samenwerking betreft vooral ook aile uitvoe ringsinstanties die uiteindelijk de groei naar "Bienestar pa Tur den Pais Korsou" moeten sti muleren, faciliteren en hun eigen rol daarin moeten evalueren. In dit beleidkader wordt derhalve uitdrukkelijk rekening gehouden met het reeds vastgestelde beleid van andere beleidsontwikkelingsgebieden. Er wordt vanuit gegaan dat een krachtige vi sie vanuit de Socia Ie sector, een richtinggevende orientatie kan zijn voor de andere beleids terreinen . Vervolgens is een concretisering noodzakelijk binnen elk van die beleidsterreinen , om het welbevinden van elke burger te kunnen het realiseren. Het algemene beleidskader is uitdrukkelijk bedoeld om versnippering te voorkomen en het groeiproces naar "Bienestar pa Tur den Pais Korsou" te stroomlijnen. Daarom zijn de volgende beleidsterreinen betrokken in het realiseren van het welbevinden van elke burger: Educatie, Veiligheid, Gezondheidszorg, Mili eu, Ruimtelijke Ontwikkeling, Economie en Socia Ie Ontwikkeling. Educatie omvat het brede terrein van opvoeding en onderwijs, die in de Nieuwe Bestuurlijke Organisatie van het Land Cura~ao (NBO) in twee Ministeries is ondergebracht. Enerzijds in het gebied "Onderwijs" van het Ministerie van Onderwijs, Wetenschap, Cultuur en Sport. Deze sector is er op gericht dat elk lid van de gemeenschap kan uitgroeien tot een volwaar dig persoon die vanuit zijn potenties constructief kan participeren en bijdragen aan de ge meenschap. Anderzijds in het gebied "Familie en Jeugd" van het Ministerie van SociaIe Ont wikkeling en Welzijn. Deze sector is er onder andere op gericht elk kind de kans te geven om


Pagina 16 van 163


zich ZO optimaal mogelijk te ontwikkelen en de voorwaarden te creeren om op te groeien tot een volwaardig, mondig en constructief lid van de samenleving. Veiligheid is gericht op de bescherming van de burger tegen criminaliteit en rampen. In de NBO is deze beleidsector ondergebracht in het gebied "0pen bare Orde en Veiligheid" van het Ministerie van Justitie. Deze sector bestrijkt het he'le beleidsspectrum om de open bare orde en vemgheid van het Land Curacao te kunnen garanderen. Gezondheidzorg is gericht op de algemene preventieve en curatieve gezondheidszorg, de gezondheidszorg ten behoeve van specifieke doelgroepen en de innovatie van de gezond heidszorg. In de NBO is deze beleidsector ondergebracht in het gebied "Gezondheid" van het Ministerie van Gezondhe,id, Milieu en Natuur. Milieu is er op gericht om zo zorgvuldig mogelijk gebruik te maken van de natuurlijke ruimte en duurzaam gebruik van de natuurlijke hulpbronnen. In de NBO is deze beleidsector een onderdeel van het gebied "Landbouw, Milieu en Natuur", van het Ministerie van Gezond heid, Milieu en Natuur. Ruimtelijke Ontwikkelling is gericht op optimale en zorgvuldige benutting van de ruimte op Cura~ao. In de NBO is deze beleidsector opgenomen als het gebied "Infrastructuur en Ruim telijke Planning", van het Ministerie van Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning. Economie is enerzijds gericht op de dienstverlening aan ondernemers, anderzijds op de ge wenste en duurzame economische ontwikkeling van het Land Curacao. In de NBO is deze beleidsector opgenomen in het Ministerie van Economische Ontwikkeling. Socia Ie Ontwikkeling is gericht op het ontwikkelen en uitvoeren van een integraal beleid ten aanzien van de sociale ontwikkeling van de maatschappij van het Land Curacao. In de NBO is deze beleidsector opgenomen in het Ministerie van Socia Ie Ontwikkeling en Welzijn, en om vat de gebieden "s ociale Ontwikkeling", "Fami'lie en Jeugd", en "Arbeid'. De huidige proble matiek op deze terreinen en de wens van de overheid om het welzijn van de maatschappij te bevorderen rechtvaardigt een zelfstandig Ministerie voor deze onderwerpen. Onderhavige nota is een kadernota die deze zeven beleidsontwikkelingsgebieden als een paraplu omvat.

Milieu

Ootwikkelin.gsgebled

SocI81e Ontwikkelinc

Figuur 2


Pagina 17 van 163

Inleiding.

1.4. De functie van de overheid in Paraiso Korsou De burger centraal is het uitgangspunt van dit beleidskader. Een geemancipeerde, zelfstan dige, assertieve, en betrokken burger, die graag wil deelnemen aan het maatschappelijk ver keer en wil bijdragen aan ons gemeenschappelijk welbevinden. Een burger die positief is ingesteld en oog heeft voor zijn omgeving, die hij samen met anderen vorm wil geven. Bij een dergelijk uitgangspunt past een terughoudende overheid, want de verantwoordelijkheid ligt prim air bij de burger. Uitgangspunt is de zelfstandigheid van de burger. Aileen waar de burger zelf of de burgers onderling er niet uitkomen, zal de overheid coordinerend en regu lerend moeten optreden. En daar waar burgers niet over de mogelijkheden beschikken om zelfstandig vorm te geven aan hun eigen welbevinden en dat van anderen, zal de overheid een oplossing moeten bieden, want "Paraiso Korsou" is er voor aile burgers, ook de zwak ken, bejaarden, zieken en gehandicapten. Ais er geen sprake is van zelfredzaamheid van de burger en de omgeving onvoldoende steun kan bieden, zal de overheid moeten zorgen voor adequate ondersteuning en in sommige gevallen zelfs voor hulp en opvangvoorzieningen . De overheid wil haar burgers optimaal in staat stellen om te emanciperen en zelfstandig het eigen welbevinden te realiseren, door een ruime keuze aan adequate basisvoorzieningen aan te reiken, door te zorgen voor een goede indeling en toegankelijkheid van de beschikba re ruimte, door te streven naar een leefbaar en hoogwaardig milieu. De verdere opbouw van een krachtige samenleving moet daarom, hand in hand gaan met de opheffing van allerlei belemmeringen waardoor de zelfstandigheid van burgers wordt tegengegaan. De overheid zal aileen tegemoet komen aan de daadwerkelijke ondersteuningsbehoeften van de burgers, die deze samenleving moeten opbouwen en dragen. Cura~ao is een land in opbouw en juist in een nieuw land moet gebouwd worden aan een stevige basis. Om bij de uitvoering van het Aigemeen Welzijnsbeleid, de functie van de overheid aan te ge ven, in relatie tot het gewenste voorzieningenaanbod, wordt gebruik gemaakt van de Alge meen Welzijnsbeleidpiramide (zie figuur 3). In onderhavig beleidskader wordt voor elk van de beleidsontwikkelingsgebieden die onder de paraplu van het Aigemeen Welzijnsbeleid vallen, een kader gegeven op basis van de lagen van de Piramide van het Aigemeen Wel zijnsbeleid. Met de uitvoering van het beleid vol gens de piramide wordt ook dUidelijk ge streefd naar preventie. De Piramide van het Aigemeen Welzijnsbeleid.

Q)

E

Q)

>

~ c...

•

"i';~

F~·.t;;.~~·~~~:;t"i:.~

:""-1.-..:·

~

>

..

st.n.. b....

Figuur 3

-'

.


Pagina 18 van 163


5terke Basis Het Aigemeen Welzijnsbeleid is primair gericht op het versterken van de samenleving, de basis van de piramide. Mensen moeten worden aangesproken op hun mogelijkheden en hun vermogen om zelf vorm te geven aan hun leven en leefomgeving. Het Aigemeen Welzijnsbe le,id is erop gericht om dat mogelijk te maken. Arbeidsparticipatie, een prettige buurt om in te Il even, voorzieningen waar iedereen gebruik van kan maken, zoals buurtcentra, een-Ioket aanpalk, openbaar vervoer, ziektekostenvoorziening, huisvesting en gezinsondersteuning. Hoe beter de voorzieningen toegankelijl< en geschikt zijn voor iedereen, dus ook voor men sen met een beperking, hoe minder bijzondere voorzieningen er nodig zijn en hoe meer iedereen kan meedoen. Op dit basisniveau is primaire preventie een belangrijk uitgangspunt, om de noodzaak van ondersteuning en een vangnet zoveel mogelijk te voorkomen. Passende ondersteuning sommige mensen hebben, aanvullende ondersteuning nodig of extra voorzieningen nodig om het zelfdoen en het meedoen mogelijk te maken. Het is belangrijk dat die ondersteuning aansluit bij hun vraag en behoefte. We spreken dan van passende ondersteuning, een stap hoger in de piramide. Het beleid is erop gericht die passende ondersteuning te creeren, of bestaande ondersteuningsinstellingen zodanig te be"invloeden dat zij die passende onder steuning gaan bieden. Op dit ondersteuningsniveau is secunda ire preventie een belangrijk uitgangspunt, om de noodzaak van een vangnet zoveel mogelijk te voorkomen. Vangnet Ten slotte kan er, ondanks de ondersteuning, een crisis of noodsituatie ontstaan. Er is dan toegankelijke zorg, en coordinatie tussen hulpverleners nodig als ook crisisopvang. Ook in het realiseren van dat vangnet heeft de overheid een taak. Dit is de derde laag en daarmee de top van de piramide. Waar nodig is het beleid erop gericht dit vangnet te creeren, of be staande instellingen zodanig te be"inv:l oeden dat zij die vangnetfunctie kunnen gaan vervul len. Op dit vangnetniveau is tertiaire preventie een belangrijk uitgangspunt, om te voorko men dat burgers buiten de samenleving komen te staan en geen boodschap meer hebben aan het ideaal van "Bienestar pa Tur den Pais Korsou".

1.5. Opbouw van de kadernota De basis voor het tot stand komen, van deze nota Aigemeen Welz'ijnsbeleid, is geleverd door het veld. In conferenties en workshops is een groot aantal betrokkenen gevraagd hun inzich ten te geven wat betreft de beleidsvisie en de beleidsdoelen voor de zeven gebieden. Werk groepen van experts hebben deze gedachten tegen het licht gehouden en van kritische kant tekeningen voorzien. Verder is gereflecteerd op de strategieen om deze beleidsdoelen te kunnen bereiken, en de wettelijke kaders die deze realisering mogelijk moet maken. Vervolgens heeft een beperkte literatuurstudie plaatsgevonden om de gedachten met be trekking tot "Bienestar pa Tur den Pais Korsou" te kunn,en vergelijken met algemene ontwik kelingen op het gebied van "Welzijn". Daarbij is aansluiting gezocht bij de verklaring van Ko penhagen van 1995 en de "Millennium Development Goals" di,e in 2000 zijn geformuleerd en aanvaard. Wereldwijd wordt "soci'al Development" gezien als het proces dat moet leiden naar een algemeen welbevinden van de bevolking. (Hoofdstuk 2) Uit die literatuurstudie bleek echter dat het Caribische gebied, waar "Pais Korsou" toe behoort, op het gebied van Socia Ie Ontwikkeling een bijzondere positie inneemt. Door de gemeenschappelijke historie

Bienestar pa tur den Pais K6rsou ,

Pagina 19 van 163

Inleiding ,

van slavernij en kolonialisme, en de unieke wijze waarop de verschillende groepen in het Caribische gebied, deze historie hebben beleefd en verwerkt, is het zeer moeilijk om een proces van sociale ontwikkeling in gang te zetten, Bij elke ontwikkeling naar Aigemeen Wel zijn in het Caribische gebied, moet worden aangesloten bij de verschillende samenlevings perspectieven die zich hier hebben ontwikkeld. (Hoofdstuk 3) Hoofdstuk 4 geeft een overzicht van de nastrevenswaardige beleidsdoelen die zijn voortge komen uit de gesprekken met het veld en de experts uit de zeven beleidsontwikkelingsge bieden. Deze doelen zijn niet geordend naar beleidsontwikkelingsgebieden, maar naar zeven aspecten van welzijn, namelijk: algemeen menselijk welzijn, individueel welzijn, sociaal wel zijn, educatief welzijn, economisch welzijn, bestuurlijk welzijn en ecologisch welzijn , Deze zeven aspecten bepalen gezamenlijk het welbevinden van de burger. In hoofdstuk 5 worden die aspecten van welzijn vervolgens gevuld met de beleidsaanbevelingen die zijn voortge komen uit de zeven beleidsontwikkelingsgebieden van de welzijnsparaplu. Daarin wordt dus telkens aangegeven welke maatregelen door de beleidsontwikkelingsgebieden genomen kunnen worden om welzijn op dat aspect te bereiken. Dus aile gebieden zeggen iets over algemeen menselijk welbevinden, over individueel welbevinden, over sociaal welbevinden, etc. Hoofdstuk 6 bevat de kern voor een kaderwet Aigemeen Welzijn, met het materiaal voor een memorie van toelichting. De kaderwet opent met zeven burgerrechten die gezamenlijk het recht op welbevinden van de burger omvatten. Vervolgens worden 18 hoofdartikelen gegeven met subartikelen. Daarin worden de rechten uitgewerkt in regels en de burgerplich ten om burgerrecht op welzijn ook naar elkaar te effectueren. Bij elk artikel is aangegeven welke wetten nodig zijn om de aspecten van welzijn ook te realiseren op ons eiland. Het hoofdstuk eindigt met en paragraaf over de bestuurlijke structuur om de kaderwet ook als zodanig te laten functioneren. Hoofdstuk 7 bevat het implementatieplan om het proces van socia Ie ontwikkeling naar wel bevinden voor aile burgers van Curac;:ao in gang te zetten en te continueren . Daartoe wordt de "logical framework" methode gebruikt om doelen, doelcomponenten, activiteiten en in dicatoren te onderscheiden waarmee het proces is te monitoren. Het "logical framework" wordt geconcretiseerd in aanwijzingen voor de be'invloeding van opvoedingsprocessen, van onderwijsprocessen en van samenlevingsprocessen , In hoofdstuk 8 wordt tot slot een aantal belangrijke conclusies opgesomd.

Bienestar pa Tur den Pais Korsou, invershon den e hen de pa un sosiedat fuerte d rs. F.J . Faber, augustu s 2010.

Pagina 20 van 163


Pagina 21 van 163

Welzijn, Welvaart en Socia Ie Ontwikkeling.

2. Welzijn, Welvaart en SociaIe Ontwikkeling 2.1lnleiding Voelt u zich goed hier op ons eiland? Voelt u zich thuis in "Pais Korsou"? Bent u gelukkig? Hebt u voldoende te eten en te drinken? En hebt u een dak boven uw hoofd? Welzijn raakt in eerste instantie ons persoonlijke en subjectieve gevoel van welbevinden, tevredenheid en geluk. ledereen kent dat gevoel van welbevinden, of kent het gemis ervan. Een kader voor het algemene welzijnsbeleid kan echter niet zonder meer zijn gestoeld op dat subjectieve gevoel van welbevinden . Een samenleving bestaat uit vele burgers, die zich lang niet altijd "welbevinden" en het welbevinden van de ene burger gaat soms ten koste van het welbevinden van de ander. Daarom worden op beleidsniveau meestal andere be grippen gebruikt om het welbevinden van de staat en haar burgers te bepalen. Om het al gemeen welbevinden van de burgers in een staat te bepalen worden meestal de begrippen: "Bruto Nationaal Product" (BNP) en "Koopkracht" gebruikt. Daarbij is de veronderstelling dat de burgers een voldoende mate van welbevinden kunnen ervaren als de samenleving een voldoende Nationaal Inkomen heeft (BNP) en de burgers in voldoende mate over dat natio naal inkomen kunnen beschikken (Koopkracht). Uit deze introductie blijkt al dat er verschillende kanten zijn te onderscheiden aan het "wel bevinden van burgers", in het Engels "well-being" genoemd. Enerzijds de subjectieve be le vingskant, met het accent op de samenleving waarin de burger participeert. Daarvoor wordt meestal het begrip " welzijn" gebruikt (in het Engels ook wei "social welfare" genoemd). An derzijds is er de financiele en materiele kant, die welbevinden voor de burger mogelijk maakt, met een accent op de economie van de samenleving. Daarvoor wordt meestal het begrip "welvaart" gebruikt (in het Engels ook wei "economic welfare" genoemd). Welvaart en welzijn zijn dus complementaire begrippen die tezamen betrekking hebben op het wel bevinden van de burger. Welvaart wordt dan meestal gezien als voorwaarde voor welzijn . Er zijn echter ook publicaties die aangeven, dat zonder voldoende "welzijn" van de burgers, het moeilijk is om economische groei te bewerkstelligen en daarmee die welvaart te bereiken waarbij mensen zich welbevinden.

2.2 De traditionele weg naar "welbevinden" Wat betreft het tot stand brengen van welvaart en welzijn, worden verschillende maat schappijvisies gehanteerd . Die maatschappijvisies karakteriseren de wijze waarop een sa menleving het welbevinden van de burger zoveel mogelijk tracht te bereiken. Die maat schappijvisies varieren tussen twee uitersten. Enerzijds het kapitalistische model met de markteconomie als kenmerk, anderzijds het socialistische model met de verzorgingsstaat als kenmerk . Redenerend vanuit de kapitalistische visie, zou een markteconomie noodzakelijk zijn om een voldoende BNP en voldoende koopkracht te genereren. Welvaart en welzijn zouden daar mee vooral het gevolg zijn van een adequate marktwerking. In zo een markteconomie zijn welvaart en welzijn, een zaak van het individu, en door marktwerking heeft het individu de meeste kans om het door hem gewenste welbevinden te bereiken. Vanuit socialistisch per


Pagina 22 van 163


spectief echter zou de staat de belangrijkste garantie moeten zijn voor het welbevinden van de burger. In de verzorgingsstaat wordt de burger beschermd en ondersteund in zijn strijd tegen armoede en uitbuiting, lOdat elke burger zich goed kan voelen. In een verzorgings staat zijn welvaart en welzijn, een zaak van de overheid, en door bescherming en ondersteu ning vanwege de overheid heeft het individu de meeste kans om het door hem gewenste welbevinden te bereiken . De markteconomie en de verzorgingsstaat zijn twee uitersten, die bijna nergens meer in hun extreme vormen worden herkend. Ze hebben dan ook beiden belangrijke nadelen. In een extreme markteconomie overleven aileen de sterksten en is welbevinden voor de zwakkeren haast onbereikbaar. V~~r het verkrijgen van zorg is namelijk geld nodig en als je lichamelijk en/of geestelijk niet over capaciteiten beschikt die geld waard zijn in een samenleving, dan heb je niets te bieden om de noodzakelijke lOrg te verkrijgen . De zwakken zijn in de markt economie afhankeUjk en overgeleverd aan liefdadigheid en vrijwillige hulpverleningsinstel lingen. In een extreme verzorgingsstaat daarentegen, ontbreekt de stimulans voor economi sche groei en het verhogen van het nationaal inkomen die noodzakelijk zijn voor de staat om welvaart te garanderen voor aile burgers, ook de zwakkeren. Het risico bestaat dan dat een klein deel van de bevolking het geld moet verdienen waarvan de gehele samenleving moet kunnen leven en dat de kosten van de overheid de pan uit rijzen.

2.3 Een nieuwe koers naar "welbevinden" Een alternatief voor beide uitersten is een noodzaak, en wereldwijd wordt gezocht naar deze "third way". In dat alternatief komt steeds meer accent te Hggen op emancipatie van de bur ger zelf, die een optimale bijdrage moet leveren aan de vergroting van zijn eigen welzjjn en het welzijn van de samenleving als geheel. De staat is daarbij niet "voorzienend en onder steunend" zoals in de verzorgingsstaat, maar ook niet "op afstand", zoals in de markteco nomie. Zoeken naar een derde weg komt meestal uit op een regulerende en coordinerende overheid, die de burger toerust en uitdaagt om bij te dragen aan de welvaart van de sam en leving en het welzijn van de burger. Dat is ook de visie achter het Aigemeen Welzijnsbeleid, lOals verwoord in de visienota "Cura~ao bereid zich voor", van januari 2010. Wat betreft de materiele zijde, ofwel de welvaa,r t van de samenleving, wordt in de visienota ervan uitgegaan dat de staat elke burger op zijn verantwoordelijkheid wijst om het nationaal inkomen voldoende te laten zijn v~~r de samenleving als geheel, en schept de staat hooguit de randvoorwaarden om te faciliteren dat zoveel mogelijk burgers bijdragen aan het natio naal inkomen. Belangrijk is dan de welvaart, als materiele voorwaarde voor het welbevinden van de burger. Het BNP en de procentuele arbeidsactiviteit van de bevolking die bijdraagt aan dat BNP, zijn daarvoor de belangrijkste indicatoren. De staat reguleert dan ook, in zekere mate, de geldstromen binnen de samenleving, lOdat iedere burger naar evenredigheid van zijn mogelijkheden en het gebruik van die moge.lijkheden kan profiteren van de welvaart van de samenleving als geheel. De ratio (verhoudingsgetal) van het inkomen met de ar beidsproductiviteit en de arbeidsmogelijkheden, is daarbij de belangrijkste indicator. Wat betreft de subjectieve zijde, ofwel het welzijn van de samenleving, wordt in de visienota ervan uitgegaan dat de staat elke burger op zijn verantwoordelijkheid wijst, om zorg te dra gen v~~r zijn medemens. Ais iedere burger oog heeft voor de behoeften van een ander, en men hetleveren van een bijdrage aan de vervulling van die behoeften ziet als burgerplicht, neemt de noodzaak van verzorgen en ondersteunen van de staat af. De staat coordineert en


Pagina 23 van 163

Welzijn, Welvaart en Sociale Ontwikkeling.

reguleert die zorg, zodat iedereen die zorg naar mogelijkheden geeft en naar behoeften ont vangt. Hierbij zijn de belangrijkste indicatoren het subjectieve welbevinden van burgers, de voorzieningen die dit subjectieve welbevinden mogelijk maken en de actieve participatie van burgers in de zorg voor de medeburger.

2.4 SociaIe Ontwikkeling en "welbevinden" Een "third way", zoals hierboven globaal geschetst, vraagt om een actieve, geemancipeerde, zelfstandige en assertieve burger die de verantwoordelijkheid voor zijn leven in eigen hand neemt. De ontwikkeling naar een samenleving met burgers die een dergelijk nieuwe koers kunnen waarmaken gaat echter niet van de ene dag op de andere. Ook het in stand houden van een dergelijke nieuwe koers is niet zomaar gerealiseerd. Het proces waarin die verande ring en de continu"iteit van die verandering moet plaatsvinden wordt "socia Ie ontwikkeling" genoemd. In de literatuur wordt sociale ontwikkeling omschreven als: "een proces van ge plande socia Ie verandering, ontworpen om de welvaart en het welzijn van de gehele bevol king te bevorderen, in samenhang met economische ontwikkeling". Socia Ie Ontwikkeling houdt dus in dat burgers zich ontwikkelen in relatie tot elkaar en in relatie tot het grote sa menlevingsgeheel dat zij samen creeren. In het jaar 1995 is in de Verenigde Naties een belangrijke aanzet gegeven voor de wereldwij de sociale ontwikkeling van samenlevingen. Voor het eerst in de geschiedenis, aan de voor ste avond van de 50 verjaardag van de United Nations, hebben 182 landen zich gezamenlijk achter de socia Ie ontwikkeling van de wereldbevolking gesteld, door het onderschrijven van de "verklaring van Kopenhagen". Ais geassocieerd lid hebben de Nederlandse Antillen die verklaring ook onderschreven. Met de verklaring van Kopenhagen, ondertekend door vrijwel aile wereldmogendheden, wordt een duidelijke stap gezet in de richting van welvaart en welzijn voor allen. In het laatste artikel van deze verklaring wordt gesteld:

12. We commit ourselves to this Declaration and Program of Action for enhancing social development and ensuring human well-being for all throughout the world now and into the twenty-first century. We invite all people in all countries and in all walks of life, as well as the international community, to join us in our common cause. Deze inspanningsverplichting van 1995 is gericht op het bevorderen van socia Ie integratie, in samenlevingen, die stabiel en veilig zijn. Gericht op het bevorderen, dat samenlevingen zijn gebaseerd op aile mensenrechten, en die rechten ook beschermen en bevorderen. Gericht op het bevorderen van samenlevingen, die tegen discriminatie zijn, tolerant zijn, die ver scheidenheid respecteren, en gericht zijn op gelijke kansen voor ieder. Gericht op samenle vingen, waarin de burgers solidair zijn met elkaar, elkaar veiligheid geven en waar niemand wordt buitengesloten in het maatschappelijk verkeer. Dus ook geen uitsluiting van gehandi capten en bedreigde groepen of personen. Dit streven komt in iets gewijzigde vorm weer terug in de "Millennium Development Goals", die op 8 september 2000 zijn vastgesteld door de United Nations en die in dezelfde richting wijzen voor de socia Ie ontwikkeling van de wereldbevolking. De "eight MDG's", zoals ze we reldwijd worden genoemd, hebben betrekking op het terugdringen van armoede en honger, universeel basisonderwijs voor allen, gelijke rechten en versterken van de macht van vrou wen, tegengaan van kindersterfte, verbeteren van de gezondheid van moeders, bestrijding


Pagina 24 van 163


van besmettelijke ziekten, zorgen voor een duurzaam mil ieu, en verbeteren van partnerships waarbij de rijke landen de arme landen helpen. Bij de nadere uitwerking van de verklaring van Kopenhagen en de MDG's, wordt overal ter we reid het accent gelegd op emancipatie, het bestrijden van armoede, het bestrijden van socia Ie buitensluiting en het realiseren van de universele rechten van de mens en de univer sele rechten van het kind.

2.5 Sociale ontwikkeling in het Caribische gebied. Hoewel er wereldwijde overeenstemming is over sociale ontwikkeling en over de resultaten die met socia Ie ontwikkeling bereikt moeten worden, zijn er op regionaal niveau grote ver schillen waarneembaar. In Europa is de basis voor sociale ontwikkeling gelegd in het Europese verdrag van Maa stricht van 1992. Die ontwikkeling heeft een sociaaldemocratisch karakter met minimum levensstandaarden onder hand having van economische competentie. In Zuid Amerika is er nog weinig wetgeving die leidt tot vermindering van armoede. In het Noord-Amerikaanse samenwerkingsverband (NAFTA) wordt nauwelijks aandacht geschonken aan "social deve lopment". De Economische Commissie voor Latijns Amerika en het Caribische gebied (ECLAC) daarentegen neemt duidelijk stelling tegen armoede en achterstelling in de regio. Zij zoekt naar een combinatie van socia leen economische ontwikkeling, met een sterke investering in goed onderwijs voor allen, gezondheid en gezonde voeding, brede politieke participatie en stevige wetgeving om dat alles te realiseren. Zij zien minder in socia Ie zekerheid als oplossing voor de problem en in de regio. Gegeven de historie van deze Iregio zijn andere oplossingen nodig. Dat het Caribische gebied een afwijkend beeld laat zien is niet vreemd. Gewezen wordt op structureIe factoren die diep geworteld zjjn in een historie van slavernij en kolonialisme. Die historie heeft geleid tot een concentratie van rijkdom bij kleine groepen, met daaraan gere lateerd een sterke segmentatie van de samenlevingen. In het zakenleven heeft dat bijvoor beeld geleid tot individualistisch denken met veel onderling wantrouwen. Programma's voor sociale ontwikkeling moeten daarom aangepast worden aan de specifieke sociaal-culturele en economi,sche omstandigheden van deze regio. De Caribische samenlevingen hebben elk hun eigen historie en hebben zich op verschillende manieren uit die historie ontworstel'd. Globaal gezien zijn daaruit een aantal verschillende samenlevingsvormen ontstaan, die in meerdere of minderen mate herkenbaar zijn op de verschillende eilanden. In de literatuur worden de volgende samenlevingsvormen onderscheiden: "plantation society"; "p ural society"; "Creole society"; "class stratified society"; en "under developed and dependent society".

Deze modellen komen door elkaar heen voor op de verschillende eilanden, zodat er op een

eiland verschillende vormen naast elkaar kunnen bestaan. sociale ontwikkeling van de be

volking op de eilanden in het Caribische gebied vraagt dus om programma's die afgestemd

zijn op de specifieke manier van samenleven van groepen burgers op die eilanden. Zonder

een degelijke afstemming op specifieke sociaal-culturele en economische kenmerken heb

ben programma's voor Socia Ie Ontwikkeling geen levensvatbaarheid.

Bienestar pa tur den Pais Korsou ,

Pagina 25 van 163

Welzijn, Welvaart en SociaIe Ontwikkeling ,

2.6 Sociale ontwikkeling op

Cura~ao

Sociale ontwikkeling op Curac;ao is niet los te zien van een historische context van slavernij en kolonialisme, waarvan het historische beginpunt ligt in 1634 met de komst van de Neder landers op ens eiland. De geschiedenis van verschillende bevolkingsgroepen en verschillende etnische relaties heeft nog steeds invloed op de huidige samenleving. De oorspronkelijke bewoners van Curac;ao waren de Arowakken en Cariben. Uit onderzoek is gebleken dat deze Indiaanse bevolkingsgroepen niet waren uitgeroeid, maar steeds met tussenpozen vanuit Venezuela naar Curac;ao zijn getrokken en weer teruggekeerd, zodat ook de Indiaanse in vloed op ens eiland niet is uit te wissen. De kornst van de West Indische Compagnie in 1634 legde het fundament voor een geseg menteerde samenleving van in oorsprong drie groepen: de Afrikaanse slaven, de Joden en de uit Europa afkomstige Nederlandse kolonisten. De Joden en Nederlanders waren echter zelf ook heterogene groepen door religieuze verschillen en sociaal culturele verschillen . Curac;ao was een commercieel centrum en slavendepot en de plantage-economie had weinig betekenis voor de lokale economie. Siavernij op Curac;ao was kleinschalig. Er werkten onge veer 6000 tot 7000 slaven die meestal afkomstig waren uit Ghana. Slaven waren eigendoms bezit, maar niet helemaal rechteloos. De (medische) voorzieningen waren voor de slaven soms beter dan voor de burgers. Ook was het economisch verschil tussen de plantage eige naren en de slaven niet groot, omdat de plantages niet veel winst opleverden. De plantages waren vooral een sociaal prestige object, en als het economisch slecht ging was het voor de eigenaar goedkoper een slaaf de vrijheid te geven dan om hem (wettelijk verplicht) voldoen de eten te geven. De "vrije neger" verviel dan in een extreme armoede en honger, die vaak erger was dan de lijfstraffen onder het slavenregime. De slavenopstanden waren dan ook niet specifiek gericht tegen de blanken omdat zij blank waren (er waren ook gekleurde sla venhouders), maar ter verbetering van hun sociaal-economische positie. In de loop der jaren zijn steeds meer beschermingswetten geformuleerd en in 1863 werd de vrijheid grondwet telijk bereikt. De periode van de slavernij in het Caribische gebied heeft uiteindelijk geleid tot een ge mengde bevolkingsstructuur waarin de socia Ie stratificatie, het ras en de etnische vermen gingen wordt weerspiegeld. Het tijdperk van slavernij en slavenhandel heeft de basis is ge legd voor de preoccupatie met kleur, socia Ie status, sociaal-economische mobiliteitskansen en socia Ie privileges. De sociale structuur op Curac;ao was hierarchisch. Het was een kolonia Ie samenleving, waar de sociaal-economische verschillen verweven waren met de raciale stratificatie. Die verschillen en stratificatie werden mede in stand gehouden door de missie, aangezet door de sterke religieuze en educatiedrang van Mgr. Niewindt. Na 1863 verandert er weinig in de sociale ontwikkeling van de bevolking. De afschaffing van de slavernij bracht geen sociaal economische verbetering voor de ex-slaven. De afhankelijk heidsrelatie bleef intact via het paga-terasysteem (grondhuurbetaling). De afschaffing was mede ingegeven door een stagnerende economie en dat bemoeilijkte dan ook de socia Ie ontwikkeling van de bevolking. Verder was socia Ie positieverbetering van de bevolking moei lijk, door de sociaal-economische stratificatie. Het opklimmen naar een hogere socia Ie posi tie werd dan ook vooral tegengehouden door de "oude elite". Men zag veel jongeren emi greren, en vanwege de stagnerende econornie, en vanwege de sociaal-economische barrie res waardoor een grote groep ingezetenen niet kon klimmen op de socia Ie ladder. In deze periode werd geleidelijk de diversificatie van de econornie een feit, met onder andere de fosfaatindustrie, kleine landbouw, en hoedenvlechterij. De missiepraktijk via het onderwijs


Pagina 26 van 163

dr s. F.J . Faber, augustus 2010 .

en de religie werd ge"institutionaliseerd. De kolonie, die eerst werd bestuurd door de multi national WIC, werd nu bestuurd door de lokale elite, met een rigide, koloniale bestuursvorm, de koloniale raad . N'a de eeuwwisseling zien we een dUidelijke vooruitgang in de sociale ontwikkeling, mede door de komst van de Shell. Veel nieuwe bewoners, zoals de Arabieren, de Polakos, Chine zen, Surinamers, Brits West-Indiers, Colombianen, Venezolanen en Portugezen migreerden naar Cura<;ao voor betere toekomstmogeHjkheden. De komst van de raffinaderij heeft een enorme invloed op de sociale ontwikkeling van de bevolking. Een toenemende welvaart, stijging van het opleidingsniveau, een groeiende invloed van de massacommunicatie en me dia, en vooral oak een culturele en materiele verbetering van de Afro-Cura<;aoenaars. De sociaal-economische emancipatie, van met name de lage inkomensgroepen, verruimden oak de kansen am te trouwen, mede onder de grate morele invloed van de Katho'lieke Kerk en haar veelvuldige contacten met de arbeidersgroepen. De oude koloniale hierarchieen brok kelden af en de bevolking kreeg in 1936 via de invoering van het 'kiesrecht voor mannen steeds meer inspraak. De koloniale raad wordt dan omgevormd tot de Staten, het nieuwe vertegenwoordigend lichaam, en een nieuwe macht naast de gouverneur. De 'i ndustrialisatie en modernisering van de economie hadden economische bloei tot gevolg, e vooral in de jaren '40, mede door de 2 wereldoorlog. Deze bloei had invloed op tal van eco nomische gebieden, maar vooral oak op het bewustzijnsproces en de sociale ontwikkeling van de gemeenschap. De invoering van het algemeen kiesrecht in 1948 was weer een stap voorwaarts en vooral de politicus Da Costa Gomez verwachtte hiervan een versteviging van zijn machtsbasis, waartegen met name de protestantse en joodse elite zich verzette. De ge kleurde bevolklngsgroepen gingen echter steeds meer politieke invloed uitoefenen. Er wer den oak steeds meer antikoloniale bewegingen gesignaleerd en het autonomiestreven resul teerde uiteindelijk in 1954 in het Statuut voor het Koninkrijk. Dan gaan de Staten functione ren als een autonoom wetgevend orgaan en moet de u'i tvoerende macht verantwoording afleggen aan de Staten . In de jaren '50 ontstond een geheel nieuwe economische en sociale orde. Door de inkrim ping van de Shell groeide de werkloosheid op het eiland, hetgeen de verarming en margina lisering van de arbeidersklasse veroorzaakte. Dat bracht oak grote electorale verschuivingen teweeg. De beperkte economische groei was maar voor een kleine groep merkbaar en de sociale spanningen tussen de verschillende groeperingen namen aileen maar toe . Dit leidde eind jaren '60 tot een sociaal-economische crisissituatie op Cura<;ao, met als gevolg de socia Ie opstand in 1969. Trinta di mei 1969 was de dag waarop de sociaal-economische spannin gen in de gemeenschap explodeerden. De Commissie 30 mei concludeert daarover dat Trin ta di mei meer het gevolg was van de wereldwijde maatschappelijke veranderingen dan van het Wescar-conflict. Oak op Cura<;ao was de invloed merkbaar van de sociaal-politieke be wegingen uit de jaren zestig. Het gevolg is dat na de explosie de nadruk komt te liggen op de sociale ontwikkeling van Afro-Cura<;aoenaars. We zien een Antillianisering binnen lei dinggevende funct ies in het ambtenarenapparaat en het bedrijfsleven, en er vinden etnische verschuivingen plaats in de diverse sectoren en binnen verschillende bedrijven. Ondanks deze uitbarsting is er echter geen sprake van een algemene sociale ontwikkeling voor de gehele Cura<;aose bevolking. De diversiteit tussen de verschillende bevolkingsgroe pen is groat en sociale ontwikkeling voltrekt zich zeker niet overal op dezelfde wijze . Ten eerste blijft er nag steeds een verschil in ontwikkeling tussen de witte, de gekleurde en de zwarte bevolkingsgroepen, een erfenis van de slavengemeenschap. Verder zijn er etnische


Pagina 27 van 163

Welzijn, Welvaart en Sociale Ontwikkeling.

verschillen tussen de verschillende herkomstgroepen. De positie van de Curac;:aos- Joodse getrouwde vrouw bijvoorbeeld, is anders dan de positie van de Afro- Curac;:aose vrouw. De economische en sociale positie van de Afro- Curac;:aose vrouw was en is vaak nog een andere positie dan die van bijvoorbeeld een vrouw uit de Joodse gemeenschap, maar ook anders als de positie van vrouwen uit bijvoorbeeld de Arabische of Europese groep. Deze relaties wor den be'invloed door een historische dimensie van de economische machtsrelaties die de mannen uit deze groepen met elkaar hebben. Trinta di mei heeft zeker gevolgen gehad voor het toenemende bewustzijn en de sociale mobiliteit van Curac;:aose mannen en vrouwen, ook voor de onderste laag van de bevolking. De toegenomen socia Ie mobiliteit is ook van invloed op het bewustzijn van vrouwen. Door hun actieve bijdrage in Antilliaanse welzijnsorganisaties in Nederland of als medewerker in studentenorganisaties en vakbonden in de jaren '70, werden zij zich bewust van hun onder geschikte positie. Daar komt bij dat medio jaren '70 de verschillende Curac;:aose vrouwenor ganisaties betrokken werden in beleidsmatige kwesties. Plaatselijke vrouwenorganisaties hebben echter vaak een kerkelijke basis die niet altijd leidt tot radicale hervormingen en verbetering van de maatschappelijke positie. Het resultaat van de hiervoor geschetste socia Ie ontwikkeling op Curac;:ao, is een samenle ving met nog steeds kenmerken van de oude, koloniale socia Ie structuur en hierarchie. Cura c;:ao kan dus gezien worden als een neokoloniale samenleving met als koloniaal erfgoed het bestuur, de instituties, en het onderwijssysteem. Het heeft ook postkoloniale trekken zoals de taalstrijd, identiteitskwesties en discussie over de koloniale percepties en perspectieven. Ook op Curac;:ao openbaren zich de eerder gesignaleerde samenlevingsvormen uit het Caribi sche gebied. De verschillende groeperingen op Curac;:ao hebben de erfenis van de koloniale slavenhistorie op verschillende manieren ervaren en verwerkt. Deze verschillen hebben in vloed op de socia Ie ontwikkeling van verschillende groepen. Een indringend kenmerk van aile volken met een koloniale slavenhistorie is dat deze gekoloniseerde volken zijn gevormd door een cultuur van zwijgen die zich manifesteert in een allesoverheersende angst. Dat is een angst voor eigenheid, eigen identiteit, eigen meningen en een angst om niet in dezelfde tred te lopen met de dominante heerser. Deze houding is bij verschillende groepen op Cura c;:ao duidelijk aanwezig, mede doordat Curac;:ao weliswaar staatkundig en politiek bestuurs zeggenschap heeft verworven, maar toch via een complex financieel, ideologisch en econo misch systeem afhankelijk is gebleven van het moederland of beter, van het bedrijfsleven uit het moederland.

2.7 Sociale ontwikkeling als doel van het Welzijnsbeleid sociale Ontwikkeling is bedoeld om het welbevinden van de bevolking te verbeteren. Dat wordt wereldwijd gestimuleerd door de verklaring van Kopenhagen en de algemene onder schrijving van de MDG's. Bij het stimuleren van die Socia Ie Ontwikkeling zijn de rechten van de mens en de rechten van het kind de belangrijkste richtpunten. sociale Ontwikkeling be oogt die universele rechten ook te realiseren voor iedereen. Het mensbeeld achter die we reldwijd beoogde Socia Ie Ontwikkeling en ook het mensbeeld achter het onderhavige wel zijnsbeleid, is dat van de geemancipeerde en zelfbewuste burger, die zijn ontwikkeling in eigen hand neemt. Ais we met die visie kijken naar het hiervoor geschetste proces van socia Ie Ontwikkeling op ons eiland, dan staat Curac;:ao aan het begin van een nieuw tijdperk.


Pagina 28 van 163

dr s. F.J . Faber, augustus 2010.

De Cura~aose samenleving kenmerkt zich door een verscheidenheid aan groeperingen met een complexe relationele structuur tussen die groeperingen. Vanuit hun historische wortels hebben die groepen verschillende samenlevingsvormen . Ook op Cura~ao is herkenbaar dat groepen mensen samenleven naar het patroon van de "plantation society"; "plural society"; "Creole society"; "class stratified society"; en "underdeveloped and dependent society". V~~r elk van deze groepen heeft Socia Ie Ontwikkeling een andere betekenis en elke groep kijkt anders aan tegen het gewenste niveau van welbevinden, en de manier waarop dat ge wenste niveau bereikt kan worden. Een groep burgers, die zich kenmerkt door "class strati fied" denken, wil haar "welbevinden" misschien bereiken door de strijd en het streven naar status. Een groep burgers, die zich kenmerkt door "plural" denken, wil haar welbevinden misschien bereiken door zich af te zetten tegen andere groepen en te streven naar een mo nopoliepositie. Groepen die zich kenmerken door "underdevelopment and dependency" zullen misschien wachten tot alles voor hen wordt geregeld en komen moeilijk tot eigen ini tiatief. Daarbij komt nog de alles overheersende angst voor eigenheid, eigen identiteit, eigen meningen en een angst om af te wijken. Die diep gewortelde angst uit de koloniale slaven historie is ook door verschillende groepen op een verschillende manier beleefd en verwerkt, met aile gevolgen van dien. Sociale ontwikkeling IS emancipatie en juist die emancipatie wordt zo belemmerd door het sociaal-culturele erfgoed, dat onbewust en "als vanzelfsprekend", in elke nieuwe generatie wordt gecontinueerd via opvoeding en onderwijs. Een welzijnsbeleid gericht op Sociale Ont wikkeling van de bevolking op Cura~ao, moet rekening houden met deze sociaal-culturele erfenis, omdat het anders tot mislukken is gedoemd. Sociale ontwikkeling in de richting van een gemeenschappelijk beeld van de nieuwe burger die het nieuwe Pais Korsou moet dra gen, vraagt voor elk van die samenlevingsvormen een andere benadering en een andere invulling.

Bienestar pa tur den Pais Korsou. Samenlevingsperspectieven op

Pagina 29 van 163

Cura~ao.

3. Samenlevingsperspectieven op Cura~ao 3.1lnleiding Er is vee I onderzoek gedaan naar het gemeenschappelijke van de Caribische cultuur. Daarbij is een ding duidelijk geworden: "er kan niet gesproken kan worden van een, universele, Ca ribische levensstijl of cultuur'. In het Caribische gebied zijn minimaal vijf verschillende cultu ren, of liever gezegd "samenlevingsvormen" te onderscheiden. Oorspronkelijk werden die samenlevingsvormen gegeneraliseerd naar grote gehelen. Alsof gehele eilandgebieden of zelfs delen van het Caribische gebied zich zouden kenmerken door een van die samenle vingsvormen. Uit steeds meer onderzoek is echter gebleken dat de verschillende samenlevingsvormen naast elkaar op een eiland kunnen voorkomen en er ook allerlei mengvormen ontstaan. De oorspronkelijk onderscheiden samenlevingsvormen kunnen daarom beter gezien worden als denkkaders, of "perspectieven" waarmee groepen mensen elkaar en de rest van de samen leving waartoe zij behoren, percipieren. In het navolgende worden de vijf perspectieven op het samenleven van mensen achter eenvolgens besproken. Het betreft het "Creools perspectief", het "afhankelijkheidsperspec tief', het "plantage perspectief', het "pluralistisch perspectief', en het "stratificatie perspec tief'. Telkens wordt ook aangegeven hoe deze perspectieven zichtbaar zijn in de samenle vingsvormen op ons eiland Cura~ao. Geen van de genoemde perspectieven kan gegenerali seerd worden naar ons gehele eilandgebied, doch allen zijn op de een of andere manier her kenbaar en hebben dus hun consequenties voor een effectief welzijnsbeleid. Let op, deze perspectieven zijn het resultaat van onderzoek en vergelijking van levenswijzen van groepen mensen. Zij zijn benoemd en beschreven vanuit een extern standpunt en wor den daardoor niet altijd herkend door de groepen die vanuit die levensvisie een samenleving vormen. Mensen zijn zich in het algemeen niet bewust van de opvattingen en overtuigingen die hun manier van leven karakteriseren. Dat neemt niet weg dat voor een effectief wel zijnsbeleid het zeer belangrijk is om deze perspectieven onder woorden te brengen, omdat beleidsmaatregelen aileen voldoende draagvlak hebben bij de groepen waarop die maatre gelen zijn gericht als die maatregelen ook aansluiten bij hun samenlevingsperspectief.

3.2 Het Creools perspectief Het Creools perspectief duidt op het groeiende bewustzijn van de Caribische bevolking van hun historische -, en vooral Afrikaanse wortels en tradities. Dat bewustzijn ontstaat in een continue interactie tussen de verschillende culturen die met elkaar samenleven, waardoor een geheel eigentijdse invulling aan die wortels en tradities wordt gegeven. Hoewel het woord "Creool" oorspronkelijk betekende: "degene die in het Caribische gebied is geboren", is het begrip meer en meer betrokken op de zwarte nazaten van de ingevoerde slaven, en heeft het Creoolse perspectief de inhoud gekregen van de getransformeerde Afrikaanse cul tuur en tradities. Groepen die leven vanuit het Creoolse perspectief ontlenen hun identiteit voornamelijk aan hun raskenmerken, hetgeen tot uitdrukking komt in muziekstijlen, dans,


Pagina 30 van 163

drs . F.J. Faber, augustus 2010.

religieuze uitingen, kleding, haarstijl etc. Vooral de zwarte bevolkingsgroepen identificeren zich met deze levenswijze en zonderen zich af van de meer gemengde en lichte bevolkings groepen. Het Creoolse perspectief is over het algemeen niet eenduidig, omdat de tradities zo veel zijdig zijn, uit verschillende etnisch-culturele groepen afkomstig zijn en veel Amerikaanse en Europese invloed hebben verwerkt. Bepaalde Creoolse cultuuruitingen kunnen ook binnen verschillende contexten andere betekenissen hebben, evenals de Creoolse talen. Aanpassing en aanpassingsvermogen behoren dus bij het Creoolse perspectief. Bovendien ligt het accent in het Spaanstalige gebied minder op raskenmerken, maar meer op taal, religie en andere cultuurkenmerken. Op Cura!;ao zien we dit perspectief duidelijk herkenbaar aanwezig. Bepaalde groepen onder scheiden zich door kleding, dans en muziek om hun zwarte identiteit te benadrukken, en vechten voor de acceptatie van die samenlevingsvorm door andere bevolkingsgroepen.

3.3 Bet ajhankelijkheidsperspectie! Groepen die leven vanuit dit perspectief benadrukken hun afhankelijkheid van de (voormali gel koloniale overheersers, en hun onderontwikkelde positie die daar het gevolg van is. Het kapitalistische en koloniale systeem is gericht op uitbuiting van de "wingewesten", ten koste van de (autochtone) bevolking. De koloniale overheersers hebben die kapitalistische levens wijze opgelegd aan de bevolkingsgroepen die zij overheersten. Die konden met hun traditio nele levenswijze niet overleven onder dat regime en moesten zich aanpassen en zich schik ken in de rol die hen was toebedeeld. Zij verloren de greep op hun eigen bestaan en hun eigen (economische) vooruitgang en werden geheel afhankelijk van hun overheersers. Die overheersers hadden (hebben) geen belang bij de zelfstandigheid en emancipatie van deze onderdrukte groepen. Met een gebrek aan ontwikkeling blijven deze groepen afhankelijk en behouden de overheersers de macht. Onderwijs zou een belangrijke factor kunnen zijn in de ontwikkeling van deze groepen, maar afhankelijkheid en onderontwikkeling vormen een vicieuze cirkel. Afhankelijkheid leidt tot een gebrek aan motivatie en wilskracht, en die twee zijn juist nodig om tot ontwikkeling te komen. Zolang deze groepen geloven in hun eigen afhankelijkheid en niet geholpen worden om hun leven in eigen hand te nemen, blijven zij hangen in deze ondergeschikte positie. Ais gevolg van de manier waarop zij altijd zijn behandeld hebben groepen die leven vanuit het afhankelijkheidsperspectief geleerd te leven met corrupte en onrechtvaardige manieren van omgaan met elkaar. Veelal zijn zij ongeletterd en lijken geletterdheid ook niet belangrijk te vinden. Ook blijven zij daardoor hangen in losse en ongeschoolde arbeid, die hen ook weinig perspecti.ef biedt op economische vooruitgang. Op Cura!;ao zien we vooral in de achterstandswijken met extreme armoede dat vanuit dit afhankelijkheidsperspectief wordt geleefd. Ouders uit die groepen hebben weinig interesse voor de schoolprestaties van 'hun kinderen en zijn ook niet geneigd werk aan te nemen waaraan de verplichtingen uit een arbeidscontract of CAO kleven. Armoedebestrijding, die niet begint bij het leren de betrokkenen greep te krijgen op hun eigen leven, blijkt dan ook weinig effect te ressorteren.


Pagina 31 van 163

Cura~ao.

3.4. Ret piantage perspectie/ Dit perspectief vindt haar oorsprong in de traditionele slavenmaatschappij, waar een kleine, grotendeels witte groep vrijwel aile grond bezit en bijna volledige controle heeft over de economische mogelijkheden van de grote groep zwarten en kleurlingen. Hoewel op veel eilanden het grootgrondbezit is verminderd en de macht van de kleine planters elite is ver minderd, is daarmee het plantage perspectief niet verdwenen. Nog steeds hebben kleine groepen "bezitters" macht over grote groepen "machtelozen". Binnen dit perspectief is de autoritaire relatie tussen groepen gedefinieerd in termen van macht en onmacht. Een kleine heersende klasse met vee I macht, en een grote, meestal gekleurde machteloze groep die leeft in angst voor het verlies van bestaansmiddelen. In de oude plantagegemeenschappen zijn de machtsrelaties nog sterk betrokken op het bezit van land en de mogelijkheid om te werken op dat land. Op eilanden met een minder uitge sproken plantage verleden is de autoritaire machtsrelatie ook gericht op politieke macht, macht over de meningsuiting, macht over het stemmen, macht over het onderwijs, etc. Vooral het kunnen reguleren van de toegang tot het onderwijs is een belangrijke machtsfac tor waarmee het plantage perspectief in stand wordt gehouden. Een uitweg voor de machtelozen is om ernaar te streven zoveel mogelijk te lijken op de heersende klasse, door hun taal en gewoonten over te nemen, inclusief het autoritaire ge drag waarmee de macht van de heersende klasse wordt bevestigd. Vanuit dit perspectief zullen de machtelozen zich vereenzelvigen met de witte cultuur van de witte klasse, om te kunnen opklimmen op de socia Ie ladder. Binnen het plantage perspectief is het politieke systeem zwak ontwikkeld en lopen politici aan de leiband van de heersende klasse. Ook op Cura~ao is het plantageperspectief herkenbaar. De Cura~aose gemeenschap wordt wei gekarakteriseerd als een zogenaamde " macht-angst-hierarchie". Het particulier grond bezit is nog steeds zodanig geregeld dat veel gronden en stranden ontoegankelijk zijn voor "het volk". Het onderwijs kent een systeem van elitescholen, dat in stand wordt gehouden door een taalbarriere. Verschillende media zijn selectief in hun berichtgeving en kunnen over bepaa Ide onderwerpen niet pu bliceren.

3.5 Het piuralistisch perspectie/ Oorspronkelijk werd de pluralistische samenleving omschreven als een samenleving, opge bouwd uit etnische groepen die onderling in conflict zijn, maar die bij elkaar worden ge houden door de macht van een dominante groep. Tegenwoordig is er niet meer zo dUidelijk een dominante groep die de zaak bij elkaar houdt, maar wordt het accent gelegd op de mul ti-etniciteit van de verschillende samenlevingen. Samenlevingen in het Caribische gebied zijn opgebouwd uit vele etnische en raciale groepen die zich echter niet als in een smeltkroes hebben gemengd, maar die naast elkaar leven, elk met de eigen gebruiken leefwijze, religie, cultuur en taal. Zij ontmoeten elkaar slechts in het sociaal-economische verkeer, bij het ko pen, verkopen en in de dienstverlening. En zelfs daar zie je de raciale scheiding tussen groe pen, zodat bepaalde groepen het monopolie hebben verworven over bepaalde economische sectoren. Het gevolg is dat er nauwelijks een normen- en waarden systeem is dat door de gehele sa menleving wordt gedeeld. Er zijn veel conflicten zichtbaar tussen belangrijke groepen in de samenleving. Onderling hebben de groepen onpersoonlijke en zakelijke relaties, maar bin


Pagina 32 van 163

drs. FJ. Faber, augustus 2010.

nen een groep zijn de relaties vaak sterk affectief en persoonlijk en niet gebaseerd op ratio nele overwegingen. Mensen krijgen dan baantjes of worden bevoordeeld op grond van die persoonlijke relaties. Verschillende economische sectoren kunnen daardoor geheel auto noom en onafhankelijk van elkaar functioneren. Er is dan ook weinig basis voor sociale inte gratie in de samenleving. De politiek wordt ook vaak door een bepaalde groep gedomineerd en neemt dan beslissingen op raciale en etnische gronden, om kiezers tevreden te stellen. Die beslissingen hebben echter gevolgen voor aile groepen ,in de samenleving, ook voor hen die vanuit andere etnische en raciale relaties leven. In een conflictsituatie binnen het pluralistische perspectief zal de raciale of etnische factor direct de boventoon gaan voeren . De groepen zullen emotioneel en bevooroordeeld naar el kaar reageren, en het onderlinge begrip en de feiten worden direct gekleurd door deze racia Ie en etnische factoren. Vanuit het pluralistische perspectief liggen rassenonlusten dus steeds op de loer. Volksmenners of demagogen kunnen in een samenleving die gekleurd is door het pluralistische perspectief, eenvoudig inspelen op deze raciale en bevooroordeelde gevoelens. Onderwjjs is niet zonder meer de oplossing om tot een gemeenschappelijk en gedeeld nor men en waarden systeem te komen. Onderwijs kan zelfs de raciale en etnische verschillen versterken, vooral als bepaalde groepen ervaren dat andere groepen meer profiteren van het onderwijs dan zij zelf. De leuze "gelijk onderwijs en gelijke kansen voor een ieder", gaat in een pluralistische samen:leving niet op, omdat er geen "gelijk onderwijs" kan zijn. Elke groep heeft een eigen mening over goed onderwijs. Elke groep heeft eigen normen en waar den die moeten worden overgedragen via het onderwijs. Ook op Curac;ao komen we het pluralistische perspectief tegen. Curac;ao kent vele etnische en raciale groepen die relatief gescheiden naast elkaar leven. In het verleden waren er zelfs aparte woonwijken voor de verschillende etnische en raciale groepen. Ook zien we dat be paalde groepen het monopolie hebben in bepaalde economische sectoren. Zelfs in de aard van de politieke en andere conflicten binnen onze samenleving, zien we het pluralistische perspectief terug, en worden conflicten eenvoudig gedefinieerd in termen van etnische en raciale gevoelens en vooroordelen. Vooral als bepaalde volksmenners en demagogen inspe len op de gevoelens en vooroordelen van de groepen ten opzichte van elkaar.

3.6 Het strati/katie perspectie/ Een samenleving die zich kenmerkt door het stratificatie perspectief is opgebouwd ale lagen of klassen die onderling strikt van elkaar zijn gesdheiden. De meeste leden dergelijke samenleving zijn zich wei bewust van die socia Ie lagen, en weten ook wei ke sociale laag zij behoren, maar zij maken zich daarover geen zorgen. Het is een sprekendheid die niet ter discussie staat.

uit soci van een tot wel vanzelf

Ook in een samenleving die niet duidelijk in sociale Ilagen of 'klassen is onder te verdelen kunnen we het stratificatie perspectief terug zien. Binnen schijnbaar homogene groepen zien we dan een nadruk op statusverschillen, en probeert iedereen een hogere status te krij gen door middel van statussymbol'en, zoals een auto, sierra den, kleding, een hU'is, bepaalde privileges, etc. Een huis in een bepaalde buurt geeft dan bijvoorbeeld een hogere status, evenals bepaalde dure merkkleding en zoo Kenmerkend is ook dat mensen met een bepaalde status neerkijken op mensen met een lagere status.


Pagina 33 van 163

Cura~ao .

Stratificatie naar status heeft niet aileen betrekking op de voornoemde bezittingen en zicht bare kenmerken, maar ook op de zelfperceptie van de leden van een samenleving die is ge organiseerd naar het stratificatie perspectief. Mensen met een lage socia Ie status gaan zich bijvoorbeeld gedragen in overeenstemming met het stigma dat bij hun status behoort. Soms gaan zij zich zelfs afzetten tegen groepen met een hogere status en bevestigen daarmee hun (Iage) socia Ie status. Hele wijken kunnen zo bewoond worden door groepen met een lage status. Die wijken zijn dan moeilijk naar een hogere status te brengen, omdat de bewoners zelf die lage status in stand houden en zich afzetten tegen die lIarrogantie". Het stratificatie perspectief van en samenleving zien we vooral terug in het woongedrag van de leden van die samenleving. De leden houden sterk vast aan bepaalde normen en waarden van de klasse waartoe zij behoren. Zij zoe ken dan gelijkgestemden op en aileen gelijkge stemden komen bij elkaar in de buurt wonen. Zij houden strikte socia Ie afstand tot groepen met een andere status. Ook als er tussen de sociale lagen meer mobiliteit mogelijk is, zien we aan het woongedrag dat mensen de buurt of wijk opzoeken die past bij de socia Ie status die zij van zichzelf ervaren en houden zij afstand van wijken of straten met een sociale status die niet bij hun perceptie past. Ook op Cura!;ao zien we het stratificatie perspectief terug. Vooral in het woongedrag van de bevolking. Er zijn duidelijk statusverschillen aanwijsbaar tussen de verschillende wijken en mensen kiezen hun wijk afhankelijk van de socia Ie status die zij bij zichzelf percipieren . Tot voor kort was het zelfs in het onderwijs op bepaalde scholen gebruikelijk om aileen kinderen in te schrijven die afkomstig waren uit bepaalde (elite) wijken. Ook in het onderlinge sociale verkeer zien we duidelijk de functie van statussymbolen die passen bij een bepaalde sociale status. Het kopen van een bepaald type auto, of het laten aanbrengen van een gouden tand zijn daar duidelijk voorbeelden van.

3.7 Samenlevingsperspectieven in het welzijnsbeleid Elk van de vijf samenlevingsperspectieven is op de een of andere manier herkenbaar op Cura!;ao, en elk van die perspectieven vraagt om een andere benadering om Socia Ie Ontwik keling te stimuleren in de richting van algemeen "welbevinden" . Voor aile groepen geldt echter dat een bewustwordingsproces op gang moet worden gebracht, dat er verschillende groepen zijn op Cura!;ao, die elk een ander samenlevingsperspectief hanteren voor het cre eren van "Bienestar pa Tur den Pais Korsou", maar dat geen van die samenlevingsperspectie ven maatgevend kan zijn voor de samenleving als geheel. Wederzijds kennen en accepteren van elkaars perspectieven is de eerste stap. De volgende stap is om het eigen perspectief zodanig te ontwikkelen dat de betreffende burgers zich niet meer afzetten tegen andere groepen of tegen de overheid, maar in gelijkwaardigheid een welbevinden creeren dat in overeenstemming is met hun samenlevingsperspectief. Wat betreft het Creools perspectief, gaat het dan om acceptatie van het accent op de slaven cultuur, als basis voor de identiteit van deze groepen . De wijze waarop de slaven wisten te overleven en hun eigenheid konden overdragen, is een aspect van die identiteit, waaraan deze groepen eigenwaarde en zelfbewustzijn ontlenen . Sociale ontwikkeling kan op gang komen vanuit dat zelfbewustzijn. Vanuit dat zelfbewustzijn is dan ook meer zelfkritiek moge lijk op de oude gedragspatronen die belemmerend werken op de Sociale Ontwikkeling van deze groepen.


Pagina 34 van 163


Wat betreft het a!hankelijkheidsperspectie!, gaat het voornamelijk om groepen die in ex treme armoede leven en bij wie de motivatie en wilskracht ontbreekt om zich daaruit los te maken. Een intensieve materiele en immateriele hulp aan deze groepen om meer greep te leren krijgen op hun eigen bestaan, kan hen helpen weer een klein beetje zelfvertrouwen op te bouwen . Tegelijkertijd moeten zij weer leren vertrouwen dat de samenleving niet hun tegenstander is die hen heeft verstoten, maar een medestander, die hen helpt om hun leven weer op de rails te zetten. Zonder d'at gevoel greep te hebben op het eigen bestaan, en door anderen geaccepteerd te worden als "Yu'i Kbrsou", komt Sociale Ontwikkeling bij deze groe pen niet op gang. Wat betreft het plantageperspectie!, gaat het voornamelijk om groepen burgers die leven vanuit de"macht-angst-hierarchie", en het samenleven met anderen continu benaderen als een boven- en onderschikking ten opzichte van elkaar. Zowel bij degenen die vanuit een machtspositie opereren, als bij degenen die zichzelf als ondergeschikten zien, moet een be wustwording ontstaan dat angst de basis van macht is, en dat de een aileen macht kan uitoe fenen als het Il ukt om de ander bang te maken. Zij moeten leren zien dat macht en angst een vicieuze cirkel vormen die doorbroken kan worden als de angst wordt losgelaten. De over heid zal hier in eerste instantie beschermend moeten optreden door de bestaanszekerheid voor de angstige groepen te garanderen, en hen te beschermen tegen machtswellust, zodat er niets meer is om bang voor te zijn. Pas als de een niet meer angstig is, en de ander niet meer streeft naar macht, kan Sociale Ontwikkeling op gang komen. Wat betreft het pluralistische perspectie!, gaat het om etnische en raciale groepen die sterk naar binnen zijn gericht en zich afzonderen van andere groepen. Zij zullen zich in eerste in stantie bewust moeten worden van de levenswijze van andere etnische en raciale groepen in de samenleving. Verder zullen zij zich lb ewust moeten worden van de relatieve positie van al deze groepen ten opzichte van elkaar. Ten aanzien van de verdeling van welbevinden over die verschillende etnische en raciale groepen moet eerst de discussie worden gevoerd over recht vaardigheid van deze verde ling en de risico's van een ongelijke verdeling van welbe vinden over de samenleving. Ais demagogen en volksmenners gebruik gaan maken van ver schillen in "welbevinden", door in te spelen op etnische en raciale sentimenten zijn onlusten en rellen niet uitgesloten. Daarvan dragen ook groepen met een betere positie de negatieve gevolgen. Wat betreft het stratificatie perspectie!, gaat het om groepen burgers die leven vanuit status en statusverschillen. Zij zullen elk vanuit hun eigen status moeten groeien naar een zelfbe wustzijn omtrent de rel:atieve waarde van statussymbolen en vooral hoe de commercie het statusstreven gebruikt om daar zelf beter van te worden. De overheid kan hier regu'lerend optreden door te voorkomen dat bepaalde wijken of straten s'l echt onderhoud'en zijn, of dat bepaalde scholen over meer middelen en faciliteiten kunnen beschikken dan anderen. Ais iedereen zich goed voelt lin de eigen leefsituatie en in ieder geval door de overheid wordt geaccepteerd en gewaardeerd, dan is er ook minder behoefte aan statussymbolen en kan Sociale Ontwikkeling beter op gang komen.

•


Pagina 35 van 163

Cura~ao.

KADER VAN HET

ALGEMEEN

WE LZ IJN5 BEL EID


Pagina 37 van 163

Van Pais Kors ou naa r Paraiso Korsou .

4. Van Pais Korsou naar Paraiso Korsou

4.1 Inleiding 'Welbevinden voor allen' is bij lange na nog niet gerealiseerd op ons Dushi Korsou. Daar moeten we naartoe groeien, en deze beleidsnota is bedoeld om richting te geven aan dat groeiproces. In dit hoofdstuk wordt daartoe het algemeen beleidskader gepresenteerd, met de lange termijn doelen om in een periode van 15 jaar een grote sprong voorwaarts te ma ken, naar een samenleving met geemancipeerde, zelfstandige en assertieve burgers, die zich goed voelen op hun eiland. In workshops en expertmeetings zijn door deskundigen uit de zeven beleidgebieden doe len aangedragen die volgens hen moeten worden nagestreefd om in 2025 dat Aigemeen Welbevinden voor een geemancipeerde Cura~aose burger te kunnen bereiken. Aangezien elk van de deskundigen doelen heeft aangedragen vanuit het eigen be leidsperspectief, zit daarin veel overlap en zijn veel doelen geformuleerd op het concrete niveau van de betreffende beleidssector en niet op het niveau van een overkoepelend be leidskader. Uit de geleverde overzichten zijn daarom aileen die doe len geselecteerd die op het overkoepelende welzijnsbeleidsniveau betrekking hebben. De welzijnsparaplu is een bestuurlijke ordening om aan te geven welke beleidsontwikke lingsgebieden betrokken zijn bij het welbevinden van de burgers in onze samenleving. Een ordening van welzijnsdoelen in een bestuurlijk kader zou onherroepelijk tot verkokering lei den en een moeizaam zoeken naar samenwerking om Aigemeen Welbevinden te kunnen bereiken . Een algemeen kader moet betrekking hebben op het Aigemeen Welbevinden. Ais we weten wat we onder welbevinden moeten verstaan en welke aspecten we aan het wel bevinden van burgers kunnen onderscheiden, kunnen we overkoepelende beleidsdoelen opstellen voor een Aigemeen Welzijnsbeleid . Vervolgens kunnen we nader ingaan op de bestuurlijke context waarbinnen die beleidsdoelen dienen te worden gerealiseerd. Dan zal blijken dat bepaalde beleidsontwikkelingsgebieden gezamenlijk eenzelfde doe I na moeten streven dat op een hoger niveau is geformuleerd dat de specifieke gebieden. Voor een overkoepelend beleidskader moeten de ingebrachte doe len worden gesorteerd en geordend met behulp van begrippen die geen betrekking hebben op beleidsontwikkelings gebieden, maar begrippen die direct het hart van Aigemeen Welbevinden raken. Het begrip penkader dat daartoe in deze nota wordt gebruikt is afkomstig van de OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development), die in 2009 een "FRAMEWORK TO MEASURE THE PROGRESS OF SOCIETIES" heeft gepresenteerd. In dit "framework" zijn de verschillende aspecten van welbevinden overzichtelijk en in hun onderlinge samenhang bijeengebracht. Dit OECD -analysekader is bedoeld om de voortgang van het proces naar welbevinden in een samenleving te monitoren, en is niet bedoeld als bestuurlijk organisatorisch kader voor het welzijnsbeleid van een overheid . Daarom is dit kader bruikbaar om het begrip "welzijn" bo venbestuurlijk te omvatten. In dit hoofdstuk wordt eerst een uitleg gegeven van het OECD-kader en de zeven aspecten van Welbevinden die daarin worden onderscheiden (§ 4.2). Vervolgens wordt voor elk van die zeven aspecten weergegeven welke Lange Termijn doelen een bijdrage kunnen leveren aan dat aspect van Aigemeen Welbevinden(§ 4.3 tim § 4.9}. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen het basisniveau, het ondersteuningsniveau en het vangnet niveau waarop algemeen welbevinden voor de burgers gerealiseerd moet worden.


Pagina 38 van 163

drs. F.J . Faber, augustus 2010 .

4.2 Het OEeD - analysekader voor "welbevinden" Het OECD - kader (Organisation for Economic Co-operation and Development), gaat bij het analyseren van het begrip "welbevinden" uit van een tweedeling: Welbevinden van het menselijke systeem en "welbevinden" van het ecosysteem, de omgeving waarin die mens leeft. Centraal bij het menselijke systeem staat het gemeenschappelijke waardesysteem, dat de mens redenen geeft om te handelen en waarmee mensen hun handelingen op elkaar kunnen afstemmen. In het schema wordt dat gemeenschappeliJk waardesysteem aangeduid met "Human Wellbeing". Vervolgens worden het "individuele welbevinden" en het "sociale welbevinden" onderscheiden. Het Individuele welbevinden betreft de tevredenheid over de eigen fysieke, mentale en materiele toestand van individuen in de samenleving. Het sociale welbevinden betreft de kwaliteit van de relaties binnen de samenleving, de harmonische

cohesie tussen de mensen.

Rondom deze directe aspecten van welbevinden, worden drie noodzakelijke system en on

derscheiden, die mensen in staat stellen om de groei naar "human we'll-being, individual

well-being en social well-being" te realiseren. Dat is allereerst de Cultuur, die zich ontwikkelt

en wordt overgedragen in een proces van opvoeding, onderwijs, vorming en life-long lear

ning. Verder het Economisch systeem, dat inkomen genereert en mensen in staat stelt op

zinvolle wijze bij te dragen aan het welzijn van de samenleving. Tenslotte "Governance", het

besturingssysteem, dat het onderlinge verkeer, de economie en de ontwikkeling van de sa

menleving reguleert. "Wellbeing" betekent ook dat mensen tevreden zijn over de wijze

waarop zij zich cultureel kunnen vormen en ontwikkelen, over de wijze waarop zij deel heb

ben aan- en profiteren van het economisch systeem, en over de wijze waarop hun land

wordt bestuurd.

Het tweede deell van het schema is het Ecosysteem waarmee het menselijlke systeem in re'la tie staat. Er kan uiteraard ook over het welzijn van het Ecosysteem ze!lf worden gesproken. Dan gaat het over de onderlinge samenhang van de natuurlijke systemen waaruit het eco systeem is opgebouwd. Wat betreft het "welbevinden" gaat het echter om de mens in rela tie tot zijn ecosysteem. In het ana'lysekader wordt daarom de "ecosystem condition" onder scheiden, die betrekking heeft op de wijze waarop de mens met dat ecosysteem interac teert. Het gaat dan niet meer aileen om het natuurlijk milieu van de mens. Veel belangrijker is dan hoe de mens interacteert met zijn leefomgeving. Daaronder wordt dus ook verstaan hoe de mens het natuurlijke landschap heeft ingericht met steden, havens, industrie, bos bouw, etc. De mens moet in harmonie leven met de natuurlijke gegevenheden uit zijn om geving om van "Welzijn" te kunnen spreken.


Pagina 39 van 163

Van Pais Korsou naar Paraiso Korsou.

Figuur 4. Welzijnskader DEeD.

Op basis van het OEeD - analysekader zijn de volgende zeven aspecten van welzijn te onder scheiden: • Het menselijk welbevinden. Een gemeenschappelijk waardesysteem dat mensen rede nen geeft om te handelen en mensen in staat stelt handelingen op elkaar af te stemmen. • Het individuele welbevinden. De individuele tevredenheid met de eigen fysieke, menta Ie en materie:He toestand. • Het socia Ie welbevinden. De cohesie tussen mensen in de samenleving en de harmonie waarin mensen in een samenleving met elkaar omgaan. • Het educatief welbevinden. De tevredenheid met de wijze waarop opvoedingsonder wijs en vormingsprocessen verlopen, waarin de cultuur wordt overgedragen en de cul tuur zich verder kan ontwikkelen. • Het economisch welbevinden. De wijze waarop de leden van een samenleving bijdragen aan, en profiteren van de materiele welvaart die door de samenleving wordt gegene reerd. • Het bestuurlijk welbevinden. De wijze waarop de samenleving wordt bestuurd ten be hoeve van aile leden van die samenleving en met participatie van de leden van die sa menleving. • Het ecologisch welbevinden. De harmonische afstemming van het menselijk samenleven en de leefomgeving waarin die mensen moeten functioneren.

4.3 Het menselijk welbevinden Het menselijk welbevinden betreft het waardesysteem dat mensen met elkaar vormen en dat richting geeft aan het handelen en samen handelen van mensen. Zonder een dergelijk waardesysteem is de mens stuurloos in zijn handelen en kunnen mensen ook niet tot onder linge afstemming van hun handelingen komen. Eigenlijk kun je zeggen dat de basis voor het welbevinden van ieder mens, een gemeenschappelijk waardesysteem is. De welzijnsdoelen ten aanzien van dit humane welbevinden bewegen zich allen op het ba sisniveau, aangezien aile burgers een aantal basale waarden moeten onderschrijven. Ais wordt toegestaan dat burgers die algemene waarden niet onderschrijven dreigt een samen


Pagina 40 van 163


leving uit elkaar te vallen, want een gemeenschappelijk waardesysteem constitueert een

samenleving.

Wei dient er een vangnet te zijn voor die burgers die door bijvoorbeeld een genetische af

wijking of door drugsgebruik niet (meer) in staat zijn zich te laten leiden door het gemeen

schappelijke waardesysteem. Dit vangnet wordt echter gelPlaatst bij het sociale welbevin

den, omdat het primair om het welbevinden van burgers gaat, in relatie tot de samenleving

waarvan zij deel uitmaken.

De beleidsdoelen voor "menselijk welbevinden" zijn dan:

• Cura~ao beschikt over een gemeenschappeli)k, verbindend waardesysteem waarin iede re inwoner van Cura~ao zich herkent • Het ontwikkelingsproces, van geboorte tot vol'wassenheid, vo'i trekt zich binnen de door de gemeenschap geaccepteerde normen en waarden. • Overheidsdienaren en medewerkers van gesubsidieerde instellingen zijn zich bewust van het gemeenschappelijk waardesysteem en dragen bij aan de overdracht daarvan. Uit de inventarisatie door deskundigen zijn enkele waarden naar voren gebracht die onder deel zouden kunnen uitma'ken van dat gemeenschappelijk waardesysteem: o Ais tiener word je niet zwanger. o ledereen moet zich naar vermogen, spir'i tueel en intellectueel kunnen ontwikkelen. o Je moet de natuur respecteren en leven in harmonie met je omgeving. o ledere inwoner van ClIra~ao draagt bij. aan het welzijn van zijn medeburgers en de samenleving als geheel.

4.4 Het individueel welbevinden We,l bevinden is ook een individuele zaak. leder mens wordt geboren met een aantal basale behoeften, en zo lang deze behoeften niet zijn vervuld, voelt een mens zich niet goed. Het gaat dan om basale behoeften als eten, drinken, veiligheid, een groep waartoe je behoort, zinvolle activiteit, persoonlijke ontwikkeling, enzovoort. De basisdoelstellingen voor het individuele welbevinden, betreffen de elementaire levens behoeften voor elke burger. Die elementaire levensbehoeften zijn: o Wind en waterdichte woonruimte met sanitair en energievoorziening. o Voldoende eten en drinken. o Beschermd tegen rampen en criminaliteit. o Mogelijkheden voor verplaatsing op het eiland. o Mogelijkheden voor onderwijs, vorming en ontwikkeling waarbij iedere burger het opleidingsniveau bereikt dat past bij zijn mogelijkheden. o Mogelijkheid een geaccepteerde en gewaardeerde functie in de samenleving te ver vullen, met activiteiten die bijdragen aan het algemeen welzijn . o Verzorging, behandeling en preventie van aandoeningen via een betaa'ibare en kwali tatief goede fysieke en psychosociale gezondheidzorg voor aile burgers. Op het basisniveau gaat het dan om de volgende beleidsdoelstellingen:

Bienestar pa tur den Pais K6rsou .

Pagina 41 van 163

Van Pai s Korsou naar Parai so Korsou .

•

Voor iedere inwoner van Cura~ao, ook de zieke, bejaarde of gehandicapte inwoner, is voldaan aan de elementaire levensbehoeften.

•

ledere burger kan ook naar vermogen en op de door hen gewenste wijze, zelfstandig functioneren in de samenleving, zonder zorgen voor veiligheid en bestaanszekerheid.

•

ledere inwoner van Cura~ao, ook de zieke, bejaarde of gehandicapte inwoner, draagt naar vermogen, bij aan de vervulling van zijn elementaire levensbehoeften en die van zijn medeburgers.

Passende ondersteuning is bedoeld voor burgers die extra ondersteuning nodig hebben om zich maatschappelijk te kunnen handhaven. Die ondersteuning kan betrekking hebben op elk van de genoemde elementaire levensbehoeften. Een systeem van aangepaste woning en maaltijdvoorziening, voor hen die niet zelfstandig een huishouden kunnen voeren. Een signa lering- en volgsysteem van recidivisten ter voorkoming van crimineel gedrag. Aangepast ver voer voor zieken en gehandicapten. Een systeem van Speciaal Onderwijs voor mensen met Speciale Onderwijsbehoeften. Arbeidsbemiddeling voor moeilijk plaatsbaren op de arbeids markt. Tenslotte een systeem van secunda ire preventie bij fysieke en psychosociale aandoe ningen. Het gaat op het ondersteuningsniveau dan om de volgende doelstellingen: • ledere burger krijgt de zorg en ondersteuning die hij nodig heeft om zo zelfstandig moge lijk te functioneren in de samenleving. • ledere burger krijgt de zorg en ondersteuning, zodat zijn elementaire levensbehoeften zijn vervuld.

Het vangnet is bedoeld voor burgers die uit de boot vallen of geconfronteerd worden met calamiteiten. Ook het vangnet kan betrekking hebben op elk van de genoemde elementaire levensbehoeften. Bijvoorbeeld crisisopvang bij rampen, behandeling van onverbeterlijk cri mineel gedrag, hulpverlening bij ernstige leer- en gedragstoornissen, beschermde werk plaatsen voor degenen die niet passen in het arbeidsproces, crisisopvang voor vrouwen of mannen, tertiaire preventie bij ernstige afwijkingen, verslavingsproblemen, chronische aan doeningen, etc. Het gaat op het vangnet niveau dan om de volgende beleidsdoelstelling: • Cura~ao beschikt over een hulpverleningsnetwerk voor crisisopvang als niet (meer) aan de elementaire levensbehoeften kan worden voldaan, door persoonlijk functioneren, cri ses, rampen of calamiteiten .

4.5 Ret sociaal welbevinden Mensen zijn socia Ie wezens en zoe ken elkaar dan ook op, want in het gezelschap van me demensen voelen mensen zich beter. Dat wil niet zeggen dat mensen zich niet willen terug trekken en even op zichzelf zijn. Die behoefte om aileen te zijn, betekent niet dat mensen de behoefte hebben om eenzaam te zijn. Het contact met medemensen en door medemensen geapprecieerd te worden is essentieel voor het welbevinden van mensen.


Pagina 42 van 163


De ba·sisdoelstellingen voor het sociaal welbevinden zijn gericht op vrede en respect voor elkaar, en betreffen aile socia Ie interacties, zodat mens en adequaat met elkaar kunnen om gaan en weten wat ze van elkaar kunnen verwachten. Vanuit adequate socia Ie interacties kunnen mensen tot samenwerking komen, en kunnen zij elkaar waar nodig ook corrigeren om de sociale cohesie te handhaven. Op het basisniveau gaat het dan om de volgende beleidsdoelstellingen: • De Cura~aose samenleving is een zorgzame samenleving waarin burgers betrokken zijn op ellkaar en elkaar ondersteunen om, naar vermogen te participeren in die samenleving en bij te dragen aan ons aller welzijn. • Het gezin is het primaire samenlevingsverband dat fungeert als veilige haven, waarin de burgers die lid zijn van dat gezin, elkaar accepteren en ondersteunen, en de leden geza menlijk de verantwoordelijkheid dragen voor de opvoeding en vorming om adequaat in de samenleving te kunnen functioneren. • De wijk is een sociaal-maatschappelijke eenheid, die gehoord wordt in beslissingen, en haar belangen op georganiseerde wijze verdedigt, recht doende aan aile bewoners van die wijk. • Cura~aose burgers helpen elkaar om conflicten te hanteren en zich aan de socia Ie regels van respect en integriteit te houden, om daarmee kindermishandeling, hUishoudelijk geweld, vandalisme en criminaliteit te voorkomen. • Mannen en vrouwen hebben gelijke rechten en mogelijkheden, worden beiden be schermd en worden gelijkwaardig gewaardeerd en behandeld in hun persoonlijk, sociaal en economisch functioneren.

Passende ondersteuning is bedoeld voor groepen burgers die extra ondersteuning nodig hebben om hun onderlinge relaties in vrede en respect te kunnen vormgeven. In de samen leving is een toenemende disharmonie in gezinnen merkbaar, wat zich uit in kindermishan deling en huiselijk geweld . Een aantal gezinnen heeft daarom extra ondersteuning nodig. Er is ook een toenemende rivaliteit tussen groepen jongeren hetgeen zich uit in vechtpartijen en zelfs gewapende conflicten. We zien ook dat bepaalde leidersfiguren groepen uit de sa menleving tegen elkaar ophitsen en een zondebok zoeken voor de problemen. Ook zij heb ben extra ondersteuning nodig in het kader van een algemeen welzijnsbeleid. Het gaat op het ondersteuningsniveau dan om de volgende doelstellingen: • Groepen Cura~aose burgers die door hun lichamelijk, psychisch of gedragsmatig functio neren, dan wei door etnische en/of culturele kenmerken, niet optimaal kunnen meedoen in de samenleving, worden beschermd en ondersteund om naar vermogen te participe ren in de samenleving en bij te dragen aan ons aller welzijn. • Vermindering van kindermishandeling, huiselijk geweld, (jeugd)criminaliteit en het aantal recidivisten. • Directe preventie van geweld en criminaliteit, thuis en in het publieke domein . • Een menswaardige behandeling van slachtoffers en daders die met justitie in aanraking komen.

Bienestar pa tur den Pais Kbrsou .

Pagina 43 van 163

Van Pais Korsou naar Parai so Korsou.

Het vangnet is bedoeld voor calamiteiten met socia Ie interactieproblemen, zoals onlusten en andere uitbarstingen van ontevredenheid. Dan is adequaat overheidsingrijpen noodzake lijk om het sociale verkeer weer in goede banen te leiden. Het gaat op het vangnet niveau dan om de volgende beleidsdoelstelling: • Een uitgekiend systeem gericht op conflicthantering en maatschappelijke (re)integratie van diegenen die het waardesysteem niet onderschrijven en zich niet aan de sociale re gels (kunnen) houden .

4.6 Het educatiefwelbevinden Een gemeenschappelijk waardesysteem en het in harmonie samenleven met medemensen, is aileen mogelijk door een gemeenschappelijke cultuur, waarin al het weten van een samen leving wordt bewaard. Die cultuur moet worden doorgegeven aan nieuw geborenen en aan immigranten die deel gaan uitmaken van die samenleving. Die cultuur moet zich ook steeds verder ontwikkelen en aanpassen aan de veranderende omstandigheden . Ais het samenle ven en de ontwikkeling van de samenleving probleemloos verloopt, heeft niemand dat in de gaten, maar als er fricties ontstaan in de onderlinge relaties of door de invloed van verande rende omstandigheden, kijkt iedereen naar het systeem van opvoeding, onderwijs en vor mingo Men voelt zich dan niet goed over de wijze waarop jongeren worden opgevoed en onderwezen, Men voelt zich dan niet goed over de vorming van volwassenen en het proces van life-long learning dat moet leiden tot een harmonieus samenleven aangepast aan de omstandigheden. JJ

Let wei op, "Educatief Welbevinden is een welzijnsaspect en staat dus tot op zekere hoogte los van het beleidsontwikkelingsgebied "Educatie Educatief welbevinden kan dus vanuit verschillende beleidsontwikkelingsgebieden worden bevorderd, bijvoorbeeld vanuit het ge bied "Socia Ie Ontwikkeling JJ

•

JJ

•

De basisdoelstellingen voor het educatief welbevinden, betreffen een toegankelijk, wijkge richt educatief systeem van life-long learning, met garanties voor een harmonieuze samenle ving. Kinderen moeten worden opgevoed, onderwezen en geleid naar een volwaardige parti cipatie in de samenleving . Ouders, jongerenwerkers en leerkrachten dienen daarvoor ade quaat te worden toegerust met de noodzakelijke competenties. Aileen dan is continu'iteit en ontwikkeling van de samenleving door de toekomstige generaties gegarandeerd. Op het basisniveau gaat het dan om de volgende beleidsdoelstellingen : • Het ontwikkelingsproces, van geboorte tot volwassenheid, resulteert in een door de sa menleving positief gewaardeerde functie, die bijdraagt aan het welzijn van de samenle ving als geheel. • Het gezin is het primaire samenlevingsverband, waarvan de leden gezamenlijk de verant woordelijkheid dragen voor opvoeding en vorming om het ontwikkelingsproces naar de volwassenheid adequaat te laten verlopen. • ledere burger heeft het opleidingsniveau bereikt dat past bij zijn mogelijkheden de be hoeften van de samenleving, zodat hij kan bijdragen aan het eigen welzijn en dat van an deren.


Pagina 44 van 163


• De afstemming tussen onderwiJs en arbeidsmarkt is zodanig dat het beroepsonderwijs opleid tot arbeidscompetenties waaraan behoefte is op de lokale markt. • Er is een voldoende aanbod van vrij toegankelijke informatie die van belang is voor de ontwikkeling van burgers in Pais Korsou als geheel. • Er is een ruim aanbod van scholingstrajecten gericht op hun persoonlijke en maatschap pelijke vorming, waarvan aile burgers gebruik kunnen maken.

Passende ondersteuning is bedoe,ld voor burgers die extra ondersteuning nodig hebben om het ontwikkelingsproces naar een adequaat maatschappelijk functioneren, te volbrengen en voort te zetten in een proces van life-long learning. Niet iedereen heeft de motivatie, wils kracht en/of intellectuele capaciteiten om dat proces met de begeleiding van opvoeders en onderwijsgevenden te doorlopen. Zij hebben extra ondersteuning nodig. Het gaat op het ondersteuningsniveau dan om de volgende doelstellingen: • Er is een systeem van opvang voor iedere burger die uitvalt (of dreigt uit te vallen) uit de reguliere onderwijstraj,ecten, gericht op hun persoonlijke en maatschappelijke vorming. • Er is een ruim aanbod van scholingstrajecten voor deeltijd en tweede kans onderwijs voor volwassenen, gericht op burgers die onvoldoende participeren in het maatschappe lijk ontwikkelingsproces.

Het vangnet is bedoeld voor burgers bij wie het socia le- het maatschappelijke- en/of het economische vormingsproces mislukt. Dat kan door persoonlijke omstandigheden, maar ook door gebeurtenissen in het maatschappelijk verkeer waardoor zij op een verkeerd spoor zijn geraakt. Dan is ingrijpen nodig om te voorkomen dat deze burgers buiten de samenleving komen te staan . Te denken is dan aan gesloten opvoedingsinrichtingen of behandelingsinsti tuten, gericht op maatschappelijke herintreding, al dan niet onder continue begeleiding. Het gaat op het vangnet niveau dan om de volgende beleidsdoelstelling: • Curac;ao beschikt over een hulpverleningsnetwerk voor burgers met uitzonderlijke on derwijs en opvoedingsbehoeften; arbeids- en levensbehoeften.

4.7 Het economisch welbevinden Economisch welbevinden heeft te maken met de materiele omstandigheden waaronder mensen, als individu of als groep, leven en samenleven. In het leven speelt bezit een belang rijke rol bij het gevoel van welbevinden. Of het nu individueel bezit is, of collectief bezit is, mensen moeten over vo lrdoende middelen beschikken om hun leven zodanig te kunnen in richten dat zij zich daar goed bij voelen. Die middelen worden collectief verzameld, in een ingewikkeld arbeidsproductieproces, waarbij een groot dee 1 van de samenleving direct of indirect betrokken is. Die middelen dienen vervolgens ook verdeeld te worden onder de burgers door middel van een geld- of ruilhandelsysteem. Economisch welbevinden betekent dan dat aile leden van een samenleving naar vermogen bijdragen aan de groei van het col lectieve bezit en dat aile leden van een samenleving daarvan ook naar verhouding profite ren o


Pagina 45 van 163

Van Pais Kbrsou naar Paraiso Kbrsou .

Let wei op, "Economisch Welbevinden" is een welzijnsaspect en staat dus tot op zekere hoogte los van het beleidsontwikkelingsgebied "Economie". Economisch welbevinden kan dus vanuit verschillende beleidsontwikkelingsgebieden worden bevorderd, bijvoorbeeld vanuit het gebied "Sociale Ontwikkeling".

De basisdoelstellingen voor het economisch welbevinden, betreffen een economisch sys teem dat gelijkwaardige participatie mogelijk maakt en burgers de bestaanszekerheid biedt om zich goed te voelen in de samenleving. Een samenleving bereikt aileen een zekere mate van welbevinden voor haar burgers, wanneer die samenleving als geheel voldoende natio naal inkomen ontvangt dat nodig is voor dat welbevinden. Daartoe moeten zoveel mogelijk burgers actief participeren in het arbeidsproces, waarbij zij het gevoel hebben hun steentje bij te dragen aan het welbevinden van de bevolking en zij ook rechtvaardig meedelen in dat welbevinden. Op het basisniveau gaat het dan om de volgende beleidsdoelstellingen: • Elk Cura~aos huishouden beschikt over voldoende bestaansmiddelen om zich maat schappelijk te handhaven. • ledere Cura~aose burger kan gratis gebruik maken van die onderwijsvoorzieningen en informatiebronnen die bijdragen aan het welzijn van zichzelf en de samenleving. • De gezamenlijke burgers van Cura~ao, realiseren een economische groei die voldoende is om aile huishoudens van een inkomen te voorzien, boven een door de overheid in rede lijkheid te bepalen armoede grens. • Er is voldoende werkgelegenheid om aile burgers van Pais Korsou, betaald of onbetaald, in de gelegenheid te stellen bij te dragen aan het nationaal inkomen. • ledere burger draagt (betaald of onbetaald) naar vermogen aan bij aan het totale inko men van Pais Korsou, en dat totale inkomen is rechtvaardig verdeeld over de bevolking.

Passende ondersteuning is bedoeld voor burgers die extra ondersteuning nodig hebben om te kunnen bijdragen aan en profiteren van het inkomen van de samenleving. Ook gaat het om een ingrijpen bij mondiale of lokale processen die een bedreiging vormen voor ons nati onaal inkomen, zoals internationale conflicten en natuurrampen. Het gaat op het ondersteuningsniveau dan om de volgende doelstellingen: • Cura~ao beschikt over noodplannen om economische crises het hoofd te kunnen bieden. • De werkloosheid wordt over een periode van 15 jaar gereduceerd naar de minima Ie structurele werkeloosheid, waaronder ook begrepen onbetaalde arbeid en zinvolle acti viteiten voor inactieven. • Er is een systeem van Arbeidstoeleiding en begeleiding voor burgers die niet als vanzelf sprekend (betaald of onbetaalde) arbeid verrichten waarmee zij bijdragen aan ons natio naal welbevinden.

Het vangnet is bedoeld voor burgers met arbeidsproblemen die niet plaatsbaar zijn in het reguliere proces van betaalde en onbetaalde arbeid . Dan moet bijvoorbeeld worden gedacht aan burgers met weinig intellectuele vermogens, psychiatrische patienten en gedetineerden .

Bienestar pa Tur den Pais KorsQu, invershon den e hende pa un sosiedat fuerte

Pagina 46 van 163

drs, F.J, Faber, augustus 2010,

Zij dienen niet buiten het arbeidsproces te hlijven, maar dienen door zinvol'le arbeid juist het

gevoel te krijgen dat ook zij naar vermogen bijdragen aan ons aller welbevinden.

Het gaat op het vangnet niveau dan om de volgende beleidsdoe'lstelling:

• Voor burgers die niet in het reguliere arbeidsproces kunnen worden opgenomen zijn voldoende adequate, beschermde en goed begeleide arbeidsplaatsen beschikbaar.

4.8 Het bestuurlijk welbevinden Een samenleving van mensen die op elkaar zijn aangewezen, die collectief verantwoordelijk zijn voor het genereren van bestaansmiddelen en het verde len daarvan, moet bestuurd worden. Een soda lie groep heeft leiding nodig om adequaat te kunnen functioneren. Ook over die leiding moeten mensen zich goed voelen, en het begrip "Good Governance" heeft betrekking op dit bestuurlijk welbevinden. Aan dat bestuurlijk welbevinden moeten twee aspecten worden onderscheiden. Ten eerste het welbevinden over de "di'e nstbare overheid". In een ingewikkelde samenle ving ontstaat het besef dat er een aantal noodzakelijke voorzieningen moeten zijn, ten be hoeve van aile burgers uit die samenleving. Die voorzieningen maken geen dee I uit van het reguliere economische verkeer, omdat ze van belang zijn voor het functioneren van de sa menleving als zodanig. Ails dergelijke voorzieningen particulier bezit zouden zijn, dreigt het functioneren van de samenleving afhankelijk te worden van degene die de betreffende voorziening bezit, ell een samenleving kan niet meer als samenleving functioneren als een eenling daarin een onbegrensd machtsmonopolie heeft. Ten tweede het welbevinden over de "regUilerende overheid". Om in een samenleving het onderlinge verkeer soepel te laten verl!o pen moeten afspraken worden gemaakt en moeten mensen zich ook aan die afspraken houden. Ais het maatschappelijk verkeer niet meer ver loopt via de maatschappelijke regels, voelen mensen zich niet meer goed. Daarom is er een wetgevende overheid die, in onderling overleg, de afspraken vastlegt in weten regel'geving en vIa een systeem van "inspectie" en sancties, toezicht houdt op de naleving van die regels.

4.8.1 Een dienstbare overheid Een eerste vereiste voor een dienstbare overheid is dat die overheid zich ook inderdaad dienstbaar opstelt. Een tweede vereiste is dat een dienstbare overheid vervolgens die ge meenschapstaken op zich neemt, waarmee kan worden voorkomen dat burgers worden ge manipuleerd en uitgebuit. Een derde vereiste is dat dienstbare overheidsorganen ook op hun taak berekend dienen te zijn en een product moeten leveren dat minimaal aan dezelfde kwaliteitseisen voldoet als producten uit het commerciele circuit. Onder "overheid wordt hier ook verstaan de organisaties die namens de overheid producten of diensten leveren. Op dit moment is er veel kritiek op de producten die door, of namens de overheid worden gele verd. Die kritiek betreft zowel de kwaliteit van het product alsook de dienstverlening die gerelateerd is aan het overheidsproduct. De lange termijndoelen voor een dienstbare over heid zijn vooral gericht op kwaliteitsverbetering van producten en diensten van de overheid. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties maken een cultuuromslag naar planmatig, en dienstbaar werken voor geemancipeerde clienten.


P~ina

47 van 163

Van Pais K6rsou naar Paraiso K6rsou.

• De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken aan de veiligheid en zekerheid van aile burgers door ze te beschermen tegen manipulatie, uitbuiting en criminaliteit. • De overheid en organisaties die door de overheid worden gesubsidieerd overleggen met hun clienten en belanghebbenden en houden serieus rekening met hun wensen en be hoeften. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties, werken met adequaat geschoold personeel, dat berekend is op haar taak. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties, evalueren hun werkwijze en geldbesteding, en verantwoorden dat aan hun clienten. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties baseren hun beslissingen op onderzoek en evaluatie van eerdere acties. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties stellen hun kennis en erva ring ter beschikking aan aile burgers in de samenleving. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken als goed geco6rdi neerde eenheid, omdat elke onderdeel goed samenwerkt met, en afstemt op andere on derdelen.

4.8.2 Een regulerende overheid Een eerste vereiste is dat het systeem van regels aanvaard moet zijn door de burgers, en door de burgers ervaren moet worden als noodzakelijk om het maatschappelijk verkeer soe pel te laten verlopen. Die regelsystemen hebben niet aileen betrekking op criminaliteit en vandalisme . Het betreft ook regels die onze gezondheid beschermen, of uitbuiting van ar beiders en consumenten tegengaan. Ook dienen er regels te zijn voor de rechtvaardige ver deling van inkomen en de rechtvaardige verdeling van arbeid om dat inkomen te genereren. Een tweede vereiste voor een goed regulerende overheid is, dat overheidsdienaren zelf de regels kennen en zich daaraan houden. Het betreft dan aile regels vanuit een bepaald be leidsontwikkelingsgebied die bedoeld zijn om het maatschappelijk verkeer binnen dat gebied te reguleren. Overheidsdienaren staan altijd model voor de burgers die zich ook aan de re gels dienen te houden. Een derde vereiste is dat er een adequaat, maatschappelijk aanvaard en rechtvaardig sanctiesysteem is dat ook consequent wordt gehanteerd tegen overtreders. En ook hier is aangetekend dat het overtreding van allerlei soorten regels betreft, de onder wijsregels, arbeidswetten, enzovoort. Overtreders dienen ook een hoge pakkans te hebben en de sancties moeten erop zijn gericht de overtreder weer op het rechte pad te brengen. In het kader van welzijn zijn enkele algemene eisen aan regelsystemen en sancties genoemd. Verder is het in het kader van welzijn van groot belang dat de overheid de verdeling van ar beid en de verdeling van inkomen zodanig regelt dat iedereen gelijkwaardig bijdraagt en gelijkwaardig profiteert van het gegenereerde inkomen. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken aan een rechtvaar dige inkomensverdeling in de samenleving om ieder huishouden boven de armoedegrens te brengen.

Bienestar pa Tur den Pais Korsou, invershon den e hende pa 'un sosiedat fuerte

Pagina 48 van 163


• De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken aan een rechtvaar dige verdeling van betaalde en onbetaalde arbeidsplaatsen, zodat iedere burger naar vermogen een bijdrage levert aan het welzijn. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties hand haven een efficiente organisatie van het maatschappelijk verkeer door het stellen van regels, van subsidie voorwaarden, en door controle op naleving. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken aan een duurzame ontwikkeling van de samenleving. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken aan een optimale coordinatie van het gebruik van voorzieningen om tijden kapitaalverlies te voorkomen. • De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties regelen de vrijheid van informatiestromen zodat niemand (financieel) wordt belemmerd in zijn ontwikkeling.

4.9 Ret ecologisch welbevinden Mensen richten het natuurlijke landschap zodanig in dat het hun doelen dient, met betrek king tot de eerder genoemde aspecten van welbevinden. Zij bouwen huizen, steden, havens, industrieterreinen, bruggen etc. Zij gebruiken de natuur onder andere als bron van levens middelen en materialen; als bron van grondstoffen; als energiebron; en als plaats om afval producten achter te laten. D'i t gebruik van de natuur is echter aan grenzen gebonden. Grondstoffen raken op en we dreigen om te komen in ons eigen vuil. De zeeen worden leeg gevi6t en voor de productie van levensmiddelen zijn zoveel bestrij dingsmiddelen nodig dat de mensheid zelf er door dreigt te worden vergiftigd. De mens is afhankelijk van de natuur voor haar voortbestaan en dreigt die levensader zelf door te snijden. lEen belangrijk doel is dat mensen zich daar meer en meer van bewust worden en ook vanuit dat bewustzijn gaan leven. Ecologisch welbevinden heeft daarom enerzijds betrekking op de harmonie tussen de men selijke inrichting en gebruik van de natuur, en anderzijds betrekking op de bescherming van het natuurlijk milieu waarvan de mens afhankelijk is.

De basisdoelstellingen voor het ecologisch welbevinden, betreffen de directe leefomgeving waarin mensen gezond en veilig kunnen functioneren. Welzijn wordt ervaren binnen een omgeving, die veilig, schoon, gezond en geordend is. teven in een gezond milieu, waarin voorzieningen voor een ieder bereikbaar zijn en waarin mensen elkaar op eenvoudige wijze kunnen bereiken. Op het basisniveau gaat het dan om de volgende beleidsdoeistelllingen: • De Cura~aose burgers zijn zich bewust van hun afhankelijkheid van de natuur voor hun voortbestaan en leven ook vanuit dat bewustzijn. • Op Cura~ao verblijft iedere burger in een gezond en veilig, werken leefklimaat, thuis, op straat, in openbare gebouwen en in recreatiegebieden, waaraan hij zelf mede bijdraagt. • De wijk is de sociaal-maatschappelijke eenheid, die door de bewoners als plezierig, veilig en leefbaar wordt ervaren, voor wat betreft lucht- water- en bodemkwaliteit en groen voorzien ingen.


Pagina 49 van 163

Van Pais Korsou naar Paraiso Korsou .

•

Er zijn voldoende bereikbare en gratis toegankelijke recreatievoorzieningen beschikbaar en de zee is overal gratis toegankelijk voor aile burgers.

• Aile woningen, openbare en economische locaties op het eiland zijn bereikbaar met openbaar vervoer en toegankelijk voor particulier vervoer. • Cura~ao beschikt over een adequaat systeem van waterafvoer, (afval)waterbehandeling en wateropslag, zodat elke burger optimaal kan profiteren van het beschikbare water en daar geen overlast van ondervindt. • Cura~ao beschikt over een adequaat systeem van duurzame energiewinning en afval verwerking. • ledere burger draagt bij aan de vermindering van de hoeveelheid zwerfvuil en de totale hoeveelheid afval. ledere burger beschikt over voldoende, betaalbare energiebronnen die het milieu niet belasten. • ledere burger is zich bewust van de natuur- en milieurisico's in het dagelijks bestaan en houdt daar rekening mee. ledere burger is zich bewust van de milieurisico's in het dage lijks bestaan en houdt daar rekening mee.

Passende ondersteuning is bedoeld voor ecologische situaties die bijzonder zijn voor ons eiland en door individuele burgers niet zonder meer kunnen worden gehanteerd. Dit betreft bijvoorbeeld ons droge klimaat, de kleinschaligheid, de beperkte toegankelijkheid van open bare gebieden zoals de zeekust, etc. Ook is niet iedere burger in staat om een veilig en hygi enisch huishouden te voeren of gebruik te maken van openbaar vervoer om locaties op het eiland te bereiken. Het gaat op het ondersteuningsniveau dan om de volgende doelstellingen: • Voor doelgroepen met speciale leefbehoeften zijn voldoende passende en toegankelijke woon- en recreatievoorzieningen beschikbaar. • Onhygienische woontoestanden komen op Cura~ao niet meer voor en voor burgers die niet in staat zijn zelfstandig een veilig en hygienisch huishouden te voeren, is voldoende ondersteuning beschikbaar. • Voor specifieke groepen burgers die moeite hebben met reizen, is voldoende aangepast openbaar vervoer beschikbaar.

Het vangnet is bedoeld voor calamiteiten waarbij de kwaliteit van de woon- leef- of arbeids omgeving wordt aangetast, zoals extreme droogte, plotselinge regenval, orkanen, milieu rampen, etc. Het gaat op het vangnet niveau dan om de volgende beleidsdoelstelling: • Cura~ao beschikt over een rampenplan waarmee de schade voor het welbevinden van de individuele burger geminimaliseerd wordt, en de leefbare omgeving voor burgers binnen redelijke tijd wordt hersteld.

Pagina 50 van 163

Bienestar pa Tur den Pais Korsou, invershon den e hende pa un sosiedat fuerte drs. FJ. Faber, augustus 2010.

4.10 Overzicht van beleidsdoelen Ten behoeve van het algemeen welzijnsbeleid kan nu het volgende lange termijn doelen schema worden gepresenteerd. Welzijnsaspect

Ondersteuningsdoelen Basisdoelen beschikt over een gemeenschappelijk, verbindend waardesysteem waarin iedere inwoner van Cura~ao zich herkent Het ontwikkelingsproces, van geboorte tot volwas· senheid, voltrekt zich binnen de door de gemeen· schap geaccepteerde normen en waarden. Overheidsdienaren en medewerkers van gesubsi· dieerde instellingen zijn zich bewust van het ge meenschappelijk waardesysteem en dragen bij aan de overdracht daarvan . ledere burger krijgt de zorg en V~~r iedere inwoner van Cura~ao, ook de zieke, bejaarde of gehandicapte inwoner, is voldaan aan ondersteuning die hij nodig heeft om zo zelfstandig mogelijk de elementaire levensbehoeften. te functioneren in de samenle ledere burger kan ook naar vermogen en op de door hen gewenste wijze, zelfstandig functioneren ving. in de samenleving, zonder zorgen voor veiligheid ledere burger krijgt de zorg en ondersteuning, zodat zij n ele en bestaanszekerheid. ledere inwoner van Cura~ao, ook de zieke, bejaar mentaire levensbehoeften zijn vervuld. de of gehandicapte inwoner, draagt naar Yermo· gen, bij aan de vervulling van zijn elementaire levensbehoeften. De Cura~aose samenleving is een zorgzame samen- Groepen Cura~aose burgers die leving waarin burgers betrokken zijn op elkaar en door hun lichamelijk, psychisch elkaar ondersteunen om, naar vermogen te parti- of gedragsmatig functioneren, , ciperen in die samenleving en bij te dragen aan ons dan wei door etnische en/of , aller welzijn . culturele kenmerken, niet Het gezin is het primaire samenlevingsverband dat optimaal kunnen meedoen in de fungeert als veilige haven, waarin de burgers die lid samenleving, worden be· zijn van dat gezin, elkaar accepteren en ondersteu schermd en ondersteund om nen, en de leden gezamenlijk de verantwoor , naar vermogen te participeren delijkheid dragen voor de opvoeding en vorming in de samenleving en bij te om adequaat in de samenleving te kunnen functi 'drag en aan ons aller welzijn. oneren . Vermindering van kindermisDe wijk is een sociaal·maatschappelijke eenheid, handeling, huiselijk geweld, (jeugd)criminaliteit en het aantal die gehoord wordt in beslissingen, en die haar belangen op georganiseerde wijze verdedigt, recht recidivisten . do en de aan aile bewoners van die wijk. Directe preventie van geweld en Cura~aose burgers helpen elkaar om conflicten te criminaliteit, thuis en in het hanteren en zich aan de sociale regels van respect publieke domein. en integriteit te houden, om daarmee kindermisEen menswaardige behandeling handeling, huishoudelijk geweld, vandalisme en van slachtoffers en daders die met justitie in aanraking komen. criminaliteit te voorkomen. iMannen en vrouwen hebben gelijke rechten en mogelijkheden, worden beiden beschermd en worden gelijkwaardig gewaardeerd en behandeld in hun persoonlijk, sociaal en economisch functio neren.

Vangnet doelen

Cura~o

Menselijk welbevinden

Individueel welbevinden

Sociaal welbevinden

Cura~ao beschikt over een hulpverleningsnetwerk voor crisisopvang als niet (meer) aan de elementaire levensbehoeften kan worden voldaan, door persoonlijk functioneren, crises, rampen of calamiteiten .

Een uitgekiend systeem gericht op conflicthantering en maat· schappelijke (re)integratie van diegenen die het waardesys teem niet onderschrijven en zich niet aan de sociale regels (kun nen) houden.

I

I

Bienestar pa tur den Pais Korsou .

Pagina 51 van 163

Van Pais Korsou naar Paraiso Korsou.

Welzijnsaspect

Educatief welbevinden

Economisch welbevinden

Basisdoelen Het ontwikkelingsproces, van geboorte tot volwassenheid, resulteert in een door de samenleving positief gewaardeerde functie, die bijdraagt aan het welzijn van de samenleving als geheel. Het gezin is het primaire samenlevingsverband, waarvan de leden gezamenlijk de verantwoor delijkheid dragen voor opvoeding en vorming om het ontwikkelingsproces naar de volwassenheid adequaat te laten verlopen. led ere burger heeft het opleidingsniveau bereikt dat past bij zijn mogelijkheden de behoeften van de samenleving, zodat hij kan bijdragen aan het eigen welzijn en dat van anderen. De afstemming tussen onderwijs en arbeidsmarkt

is zodanig dat het beroepsonderwijs opleid tot

arbeidscompetenties waaraan behoefte is op de

lokale markt.

Er is een voldoende aanbod van vrij toegankelijke

informatie die van belang is voor de ontwikkeling

van burgers in Pais Korsou als geheel.

Er is een ruim aanbod van scholingstrajecten

gericht op hun persoonlijke en maatschappelijke

vorming, waarvan aile burgers gebruik kunnen

maken.

Elk Cura~os huishouden beschikt over voldoende

bestaansmiddelen om zich maatschappelijk te handhaven . ledere Cura~aose burger kan gratis gebruik maken van die onderwijsvoorzieningen en informatie bronnen die bijdragen aan het welzijn van zichzelf en de samenleving . De gezamenlijke burgers van Cura~ao, realiseren een economische groei die voldoende is om aile huishoudens van een inkomen te voorzien, boven een door de overheid in redelijkheid te bepalen armoede grens. Er is voldoende werkgelegenheid om aile burgers van Pais Korsou, betaald of onbetaald, in de gele genheid te stell en bij te dragen aan het nationaal inkomen. ledere burger draagt (betaald of onbetaald) naar vermogen aan bij aan het totale inkomen van Pais

Korsou, en dat tot ale inkomen is rechtvaardig

verdeeld over de bevolking.

Ondersteuningsdoelen Er is een systeem van opvang voor iedere burger die uitvalt (of dreigt uit tevallen) uit de regu liere onderwijstrajecten, gericht op hun perloonlijke en maat schappelijke vorming. Er is een ruirn aanbod van scholingstrajecten voor deeltijd en tweede kans onderwijs voor volwassenen, gericht op burgers die onvoldoe nde participeren in het maatscha ppelijk ontwikke lingsproces.

Cura~ao besc hikt over nood plannen om economische crises het hoofd te kunnen bieden. De werkloosheid wordt over een periode van 15 jaar gereduceerd naar de minimale structurele werkeloosheid, waaronder ook begrepen onbetaalde arbeid en zinvolle activiteiten voor inactieyen. Er is een systeem van Arbeid stoeleiding en begeleiding voor burgers dieniet als vanzelfspre kend (betaald of onbetaalde) arbeid verrichten waarmee zij bijdragen am ons nationaal welbevinden_

Vangnet doe len Cura~ao beschikt over een hulpverleningsnetwerk voor burgers met uitzonderlijke onderwijs en opvoedingsbehoeften; arbeids- en levensbehoef ten .

V~~r

burgers die niet in het reguliere arbeidsproces kunnen worden opgenomen zijn vol doende adequate, beschermde en goed begeleide arbeidsplaat sen beschikbaar.


Pagina 52 van 163


Ondersteuningsdoelen Basisdoel en De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties maken een cultuuromslag naar plan matig, en dienstbaar werken voor geemancipeerde ciienten . De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken aan de veiligheid en zekerheid van aile burgers door ze te beschermen tegen I manipulatie, uitbuiting en criminaliteit. De overheid en organisaties die door de overheid worden gesubsidieerd geven inspraak aan hun clienten en belanghebbenden en houden serieus , rekening met hun wensen en behoeften . De overheid en door de overheid gesubsidieerde Bestuurlijk organisaties, werken met adequaat geschoold Welbevinden . personeel, dat berekend is op haar taak. dienstbare overheid De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties, evalueren hun werkwijze en geldbe steding, en verantwoorden dat aan hun clienten . De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties baseren hun beslissingen op onder zoek en evaluatie van eerdere acties. De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties stellen hun kennis en ervaring ter beschikking aan aile burgers in de samenleving. De overheid en door de overheid gesubsidieerde I organisaties werken als goed gecoordineerde [eenheid, omdat elke onderdeel goed samenwerkt met, en afstemt op andere onderdelen. De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken aan een rechtvaardige inko mensverdeling in de samenleving om ieder huis houden boven de armoedegrens te brengen. De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken aan een rechtvaardige verde ling van beta aide en onbetaalde arbeidsplaatsen, zodat iedere burger naar vermogen een bijdrage levert aan het welzijn . De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties handhaven een efficiente organisatie Bestuurlijk van het maatschappelijk verkeer door het stell en Welbevinden. van regels, van subsidievoorwaarden, en door regulerende overcontrole op naleving. heid De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken aan een duurzame ontwikke ling van de samenl'eving. De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties werken aan een optimale coordinatie van het gebruik van voorzieningen om tijden kapitaalverlies te voorkomen. De overheid en door de overheid gesubsidieerde organisaties regelen de vrijheid van informatie stromen zodat niemand (financieel) wordt belem merd in zijn ontwikke~ng. Welzijnsaspect

Vangnet doelen


Pagina 53 van 163

Van Pais Korsou naar Paraiso KOrsou.

Welzijnsaspect

Ecologisch welbevinden

Basisdoelen Ondersteuni ngsdoelen De Cura~aose burgers zijn zich bewust van hun V~~r doelgroepen met speciale afhankelijkheid van de natuur voor hun voortbe leefbehoeften zijn voldoende passende en toegankelijke staan en leven ook vanuit dat bewusUijn. Op Cura~ao verblijft iedere burger in een gezond woon- en recreatievoorzienin en veilig, werken leefklimaat, thuis, op straat, in gen beschikbaar. Onhygienische woontoestanden openbare gebouwen en in recreatiegebieden, waaraan hij zelf mede bijdraagt. komen op Cura~ao niet meer De wijk is de sociaal-maatschappelijke eenheid, die voor en voor burgers die niet in staat zijn zelfsta ndig een veilig door de bewoners als plezierig, veilig en leefbaar wordt ervaren, voor wat betreft lucht- water- en en hygienisch huishouden te bodemkwaliteit en groenvoorzieningen. voeren, is voldoende onderEr zijn voldoende bereikbare en gratis toegankelij steuning beschikbaar.

ke recreatievoorzieningen beschikbaar en de zee is Voor specifieke groepen burgers overal gratis toegankelijk voor aile burgers. die moeite hebben met reizen, is Aile woningen, openbare en economische locaties voldoende aangepast openbaar vervoer beschikbaar. op het eiland zijn bereikbaar met openbaar ver voer en toegankelijk voor particulier vervoer. Cura~ao beschikt over een adequaat systeem van wateralvoer, (alval)waterbehandeling en waterop slag, zodat elke burger optimaal kan profiteren van het beschikbare water en daar geen overlast van ondervindt. Cura~o beschikt over een adequaat systeem van duurzame energiewinning en alvalverwerking. led ere burger draagt bij aan de vermindering van de hoeveelheid zwerfvuil en de totale hoeveelheid alval. ledere burger beschikt over voldoende, betaalbare energiebronnen die het milieu niet belasten. ledere burger is zich bewust van de natuur- en milieurisico's in het dagelijks bestaan en houdt daar rekening mee. ledere burger is zich bewust van de milieurisico's in het dagelijks bestaan en houdt daar rekening mee.

Vangnet doelen Cura~ao beschikt over een rampenplan waarmee de schade voor het welbevinden van de individuele burger geminimali seerd wordt, en de leefbare omgeving voor burgers binnen redelijke tijd wordt hersteld.

Bienestar pa Tur den Pais Korsou, invershon den e hende pa un sosiedat fuerte drs. F.J. Faber, augustus 2010.

Pagina 54 van 163


Pagina SS van 163

Welbevinden ond er de w elzijnsparaplu .

5. Welbevinden onder de welzijnsparaplu 5.1 Inleiding op weg naar 2025, wanneer aile Cura~aose burgers zich goed voelen op ons eiland. Het al gemeen welzijnsbeleid moet erin resulteren dat iedere burger perspectief heeft en een doe I om voor te leven; dat iedere burger zich fysiek, mentaal en materieel goed voelt; dat iedere burger vreedzaam en in harmonie met andere burgers omgaat; dat iedere burger het vor mings- en ontwikkelingsproces doormaakt dat leidt tot een geaccepteerde en gewaardeerde functie in de samenleving; dat iedere burger naar vermogen bijdraagt aan ons nationaal in komen en daarvan ook naar verhouding profiteert; dat iedere burger tevreden is over hoe ons eiland word bestuurd; en dat iedere burger zich goed voelt over zijn leefomgeving. Een utopie? Misschien wei, maar dan wei een nastrevenswaardige utopie. We mogen niet wer ken met doelstellingen die er op voorhand vanuit gaan dat welzijn aileen is weggelegd voor een deel van onze bevolking. We streven met dit beleid naar welzijn voor iedere burger, en daar moeten we samen aan werken. Onder de welzijnsparaplu vallen zeven beleidsontwikkelingsgebieden: Educatie, Veiligheid, Gezondheidszorg, Milieu, Ruimtelijke Ontwikkeling, Economie en Socia Ie Ontwikkeling. Deze gebieden moeten hun krachten bundelen om deze geweldige klus te klaren: Welbevinden voor aile burgers van Cura~ao. In dit hoofdstuk zal voor elk van de zeven welzijnsaspecten worden aangegeven welke beleidsmaatregelen de beleidsontwikkelingsgebieden moeten nemen om de algemene welzijnsdoelen te bereiken. startpunt voor de uitvoering van het beleid is dus telkens het welzijnsaspect en niet het beleidsontwikkelingsgebied. Dit om ver kokering van het beleid te doorbreken. In dit hoofdstuk is niet aangegeven in hoeverre dit voorgestelde beleid aansluit bij het lopende beleid, mede omdat bij het tot stand komen van deze nota geen volledig stand van zaken onderzoek heeft plaatsgevonden. De voorgestelde beleidsmaatregelen zullen derhalve soms nieuw zijn, soms ook aansluiten bij lopende activi teiten . Bepaalde welzijnsaspecten hebben eenzelfde naam als bepaalde beleidsontwikkelingsgebie den, maar dat wil niet zeggen dat ze daarmee ook samenvallen. Economisch welbevinden wordt niet aileen bereikt door maatregelen van het beleidsontwikkelingsgebied Economie, maar evenzeer door maatregelen van de gebieden Educatie, sociale Ontwikkeling, Educatie en Ruimtelijke Ontwikkeling. Zo wordt ook het Educatief welbevinden niet aileen bereikt door maatregelen van het beleidsontwikkelingsgebied Educatie, maar ook door de gebieden RUimtelijke Ontwikkeling, Economie, Gezondheid en Socia Ie Ontwikkeling. In het navolgende passeren dan ook telkens aile gebieden de revue, zodat duidelijk wordt hoe de gebieden moeten samenwerken aan het betreffende welzijnsaspect.

5.2 Menselijk welbevinden Menselijk welbevinden is het eerste kernaspect van welzijn en wei het meest centrale as pect. Zonder een waardesysteem dat mensen met elkaar vormen en dat richting geeft aan het handelen en samen handelen van mensen, is de mens stuurloos in zijn handelen en kun nen mensen ook niet tot onderlinge afstemming van hun handelingen komen. Eigenlijk kun je zeggen dat de basis voor het welbevinden van ieder mens, een gemeenschappelijk waar


Pagina 56 van 163


desysteem is. Die basis moet dan ook door beleidsmaatregelen uit aile belei1dsontwikkelings gebieden worden aangebracht. Hierhij moet dUidelijk rekening worden gehouden met de verschillende samenlevingsperspectieven, omdat elk van de genoemde denkwijzen van an dere waarden uitgaat. Het nieuw te formuleren waardesysteem voor Pais Korsou, zal de be langrijkste waarden van deze groepen op zodanige wijze moeten incorporeren dat ze voor de gehele samenleving aanvaardbaar zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om de waarde van onze (slaven)historie, de waarde van de zorg die anderen aan jou besteden, de waarde van de etnische identiteit, de waarde van bezit en de waarde van status.

5.2.1 Beleidsector Educatie Bij dit welzijnsaspect is een belangrijke taak weggelegd voor het beleidsontwikkelingsgebied Educatie. Hoofdtaak van deze beleidsector is het garanderen van waardeontwikkeling in de richting van een gemeenschappelijk waardesysteem, binnen het opvoedings- onderwijs- en vormingsprocessen die zich in de samenleving vol,t rekken. Daartoe zijn de volgende beleids maatregelen geeigend: • Het opstellen van kernwaarden die de Curac;:aose samenleving dragen. • Het incorporeren van deze kernwaarden in weten regelgeving met betrekking tot op voeding, onderwijs, vorming en volwasseneneducatie. • Het starten van een bewustwordingscampagne, waarin de boodschap wordt overge bracht dat een goede Yu'i Korsou zich laat leiden door de gemeenschappelijke waarden. • Het creeren van rituelen (feesten, prijzen, terugkerende gebeurtenissen) en/of aanpas sen van rituelen zodat deze waarden telkens worden benadrukt.

5.2.2 Beleidsector Veiligheid Het beleidsontwikkelingsgebied Veiligheid is met name gericht op bescherming van onze persoonl'ijke levenssfeer tegen crimineel gedrag en (huiselijk) geweld. In het kader van Men selijk welzijn raakt dit direct aan de centrale waarden van wederzijds respect en integriteit. Veiligheidin het kader van Mense:lijk Welzijn betekent dat niet van een defensieve en re pressieve benadering moet worden uitgegaan, maar van een streven naar het delen en aan vaarden van waarden. Daders en slachtoffers staan nu vaak als tegenstanders tegenover elkaar, alsof ze tot verschillende samenlevingen behoren met verschillende waardesyste men. Veel' aandacht moet daarom worden gegeven aan de gemeenschappelijke waardeont wikkeling en gewetensvorming. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Waardeontwikkeling en de functie van waarden voor sociaal handelen invoeren in de opleiding van aile overheidsdienaren in het justitiele circuit. • Waardeontwikkeling invoegen in correctiemaatregelen, waarbij het uitvoerend perso neeI model staat voor het naleven van die waarden. • Voorlichting over "veiligheid" ook richten op potentiele daders, om hen ervan bewust te maken dat een goede Yu'i Korsou zich laat leiden door de gemeenschappelijke waarden.

5.2.3 Beleidsector Gezondheidzorg Het beleidsontwikkelingsgebied Gezondheid is met name gericht op het individueell welbe vinden in fysiek en mentaal opzicht. Door het directe contact met clienten is deze sector


Pagina 57 van 163

Welbevinden onder de welzijnsparaplu.

echter bij uitstek geschikt om het aanvaarde waardesysteem van onze samenleving te bena drukken en waar nodig mensen te corrigeren. Deze sector kan model staan, voor de waar den die onze samenleving dragen. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Opstellen en propageren van criteria voor "gezondheid" in relatie tot het gemeenschap pelijk waardesysteem. • Opstellen en propageren van "life-skills" in relatie tot welbevinden van de burger. • Waarden opstellen met betrekking tot (chronische) ziekten in relatie tot het gemeen schappelijk waardesysteem. • Het starten van een bewustwordingscampagne, waarin de boodschap wordt overge bracht dat de Curac;aose gezondheidzorg zich laat leiden door de gemeenschappelijke waarden.

5.2.4 Beleidsector Milieu Het beleidsontwikkelingsgebied Milieu is primair gericht op het "ecologisch welbevinden" van de Curac;aose burger, maar loopt steeds aan tegen een gebrek aan bewustzijn van die burger met betrekking tot de waarde van dat milieu. Een schoon milieu en voldoende groen voorzieningen worden nauwelijks gewaardeerd vaak ook omdat de burger het belang niet inziet van zorg voor het milieu. In het kader van Menselijk welbevinden zal deze waarde in dringend gepropageerd moeten worden als richtinggevend voor het handelen. Dat heeft echter aileen zin als er een directe relatie wordt gelegd tussen zorg voor het milieu en het welbevinden van de Curac;aose burger zelf. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Vertalen van het begrip "milieuzorg" in waarden die richtinggevend kunnen zijn voor het handelen van de Curac;aose burger. • Deze richtinggevende waarden zichtbaar maken in de dagelijkse keuzes en de negatieve consequenties als deze richting niet wordt gevolgd. • Een bewustwordingscampagne starten gericht op publieke burgers opdat zij als voor beeld kunnen dienen voor de gepropageerde milieuwaarden.

5.2.5 Beleidsector Ruimtelijke Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Ruimtelijke Ontwikkeling is gericht op een planmatige in richting van de ruimte. In het kader van Menselijk Welbevinden gaat het dan vooral om ver antwoordelijkheidsbesef voor de omgeving en een goede socia Ie controle. Daartoe moeten in het waardesysteem waarden zijn opgenomen die betrekking hebben op de kwaliteit van de leefomgeving, zodat aile Curac;aose burgers daarover op dezelfde wijze denken en hun handelen ook op elkaar kunnen afstemmen. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Voorlichting gericht op bewustwording van de waarde van Curac;ao voor elke burger en niet aileen van degenen die grond in eigendom bezitten. • Voorlichting gericht op bewustwording van de waarde van een leefbare woon- en werk omgeving en de bijdrage die iedere burger daaraan kan leveren.


Pagina 58 van 163


• Voorlichting gericht Op bewustwording van de Hinderwet, en de mogelijkheden die de Hinderwet biedt om een leefbare woon- en werkomgeving te hand haven. • Voorlichting gericht op de verantwoordelijkheid van burgers om elkaar er op aan te spreken als deze waarden worden aangetast.

5.2.6 Beleidsector Economie. Het beleidsontwikkelingsgebied Economie is gericht op een zodanige structuur in de samen leving dat het nationaal inkomen voldoende is om het welzijn van de burgers van Cura~ao te garanderen. Dit wordt mogelijk als in de samenleving het "entrepreneursdenken" gemeen goed wordt, en de gehe le bevolking naar vermogen bijdraagt aan dat nationaal inkomen. Wat betreft het Menselijk Welbevinden komt dan het accent te liggen op het entrepre neursdenken en het economisch bewustzijn van de bevo'lking. Het economisch denken van veel burgers is intern gericht en niet op de waarde van het leveren van producten en dien sten aan het buitenland om daarmee deviezen te genereren. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend • Invoeren van het vak "international business" in het Funderend Onderwijs. • Voorlichting over de waarde voor ons eiland van activiteiten die deviezen genereren, zoals de offshore, het toerisme, de haven, E-commerce, etc. • Bekendmaking van economische productie en het belang daarvan voor ons welzijn.

5.2.7 Beleidsector Sociale Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Socia Ie Ontwikkeling is primair gericht op gemeensclhapszin in de samenleving. In het kader van Menselijk Welbevinden, moet elk van de deelgebieden van deze sector betrokken worden in het gemeenschappelijlke waardesysteem dat de sa menleving draagt. Bij "Familie en jeugd" gaat het om de waarde van het gezin als hoeksteen van de samenleving. Ten aanzien van "Ouderen" gaat het om respect en eerbied voor leef tijd en levenservaring. Bij het deelgebied "Wijken" gaat het om de waarde van de klein ere socia Ie gemeenschap waartoe iemand behoort. Bij "Gender" gaat het om de gelijkwaardig heid van man en vrouw en het wederzijdse respect voor elkaar. Ten aanzien van "Armoede" gaat het om begrip voor de uitzichtloze situatie van medeburgers en de noodzaak van een helpende hand om (weer) op eigen benen te gaan staan. Ten aanzien van "Speciale groe pen" en "Mantelzorg" gaat het om de waarde van ondersteuning van de medemens en het rekening houden met de mogelijkheden en onmogelijkheden van een medemens. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Bewustwordings- en voorlichtingsprogramma's over de bovengenoemde waarden. • Invoegen van bovengenoemde waarden in opvoedingsvoorlichting en opvoedingsonder steuning. • Bewustwording van bovengenoemde waarden richten op werkgevers en overheidsdiena reno

5.3 Individueel welbevinden Individueel welbevinden is het tweede kernaspect van welzijn en heeft betrekking op het vervullen vande elementaire Ilevensbehoeften van iedere Cura~aose burger. Die elementaire


Pagina 59 van 163


levensbehoeften zijn een adequate woonruimte, voldoende levensmiddelen, bescherming, vervoer, educatie en arbeid (beiden in brede zin) en gezondheidzorg. Vanuit de verschillende beleidsontwikkelingsgebieden moeten dan ook maatregelen worden genomen om ervoor te zorgen dat voor elke burger deze elementaire levensbehoeften zijn vervuld. Ook hierbij moet rekening worden gehouden met de samenlevingsperspectieven van waar uit mensen elkaar benaderen . Vanuit het afhankelijkheidsperspectief zal een burger geen initiatief tonen om deze elementaire levensbehoeften zelf te vervullen. Vanuit het creools perspectief is te verwachten dat iedere steun kritisch tegen het licht wordt gehouden om hernieuwde koloniale overheersing te voorkomen. Vanuit het pluralistisch perspectief zal het samenlevingsbeeld zich beperken tot de eigen groep en wordt weinig ge·investeerd ook bij andere groepen te voldoen aan de elementaire levensbehoeften. Vanuit het "plantation perspective" zal steeds de machtstrijd meespelen tussen de individuele burger die steun ontvangt en de overheidsdienaar die de steun verleent, waarmee de groei naar zelfstandig heid wordt geremd. Vanuit het stratificatieperspectief zal constant een vergelijking worden gemaakt met andere groepen die het beter of slechter hebben en is het moeilijk tot tevre denheid te komen over de aard van de elementaire levensbehoeften.

5.3.1 Beleidsector Educatie Het beleidsontwikkelingsgebied Educatie is met name gericht op de persoonlijke ontwikke ling van ieder individu. Opvoeding en onderwijs zijn altijd processen die zich van mens tot mens afspelen en het resultaat van een ontwikkelings- of vormingsproces is altijd individuele verandering van denken en doen. In het kader van Individueel welbevinden gaat het over de individuele tevredenheid over het proces en de resultaten van opvoeding, onderwijs en vorming. Voor het individu moeten de educatieve processen leiden tot een competentieni veau dat past bij zijn mogelijkheden en past bij de functie die hij of zij in de samenleving ver vult. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Opzetten van een systeem van opvoedingsondersteuning om de opvoeding te richten op het vormen van geemancipeerde en assertieve burgers die door middel van life-long le arning de verantwoordelijkheid nemen voor het realiseren van welzijn voor zichzelf en voor anderen. • Eerstelijns werkers die in contact komen met jonge opvoeders en kinderen, opnemen in een proces van life-long learning zodat ook zij de opvoeding kunnen ondersteunen in de bovengenoemde richting. • Afstemmen van de inhoud van de bestaande onderwijstrajecten op de maatschappelijke behoeften aan functies die bijdragen aan ons aller welzijn, door middel van maatschappij georienteerde competentieprofielen. • Het proces van life-long learning te concretiseren door educatieve- en vormingsactivitei ten koppelen aan werk, sport en vrijetijdsbesteding. • Aan subsidievoorwaarden toevoegen dat de organisaties in hun beleidsplannen en eva luaties, educatieve- en vormingsactiviteiten dienen op te nemen, gericht op geemanci peerde en assertieve burgers die door middel van life-long learning de verantwoordelijk heid nemen voor het realiseren van welzijn voor zichzelf en voor anderen.


Pagina 60 van 163

drs, FJ , Faber, augustus 2010,

• Het stelsel van Speciaal Onderwijs en Hu:l pverlening bij opvoedings- en onderwijspro blemen structureren, aanpassen aan de mogelijkheden van de burgers, en richten op de maatschappelijke behoeften aan functies die bijdragen aan ons aller welzijn, door middel van maatschappij georienteerde competentieprofielen ,

5.3.2 Beleidsector Veiligheid Het beleidsontwikkelingsgebied Veiligheid is met name gericht op het terugdringen van cri minaliteit, vandalisme en (huiselijk) geweld. In het kader van Individueel welbevinden gaat het dan om maatrege,len die de individuele burger een gevoel van veiligheid geven, zowel in het private als in het open bare terrein. Voorts gaat het om maatregelen ter be"invloeding van diegenen die de wetten en sociale regels overtreden en daarmee het gevoel van veiligheid van anderen bedreigen. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Het instel len van een systeem van wijkagenten en wijkopbouwwerkers, die een bepaalde wijk en h aar bewoners goed kennen, onveilige situaties kunnen signa'ieren (dat zijn situa ties waarin criminaliteit, vandalisme, en/of (huiselijk) geweld kan ontstaan) en daarin preventief of correctief kunnen optreden. • Instellen van een buurt- waarschuwingssysteem (via Mobiele Telefoons?) waardoor bur gers en de wijkagent kunnen worden gealarmeerd bij onveilige situaties. • Instellen van een buddysysteem om potentiele criminelen of recidivisten te coachen bij hun sociaal-maatschappelijke ontwikkeling, gericht op arbeidstoeleiding. • Adequate coaching en arbeidstoeleiding van (potentiele) drop-outs, koppelen aan het bureau leerplicht en de controle op de Sociale Vormingsplicht. • Het sanctie systeem bij overtredingen omvormen van een straf- en repressiesysteem naar een correctie- en re'i ntegratie systeem. • Instellen van een Jeugd- correctie-instituut en jeugdreclassering.

5.3.3 Beleidsector Gezondheidzorg Het beleidsontwikkelingsgebied Gezondheid is gericht op een staat van lichamelijk, psychisch en sociaal welbevinden, en raakt daarmee de kern van het Individueel welbevinden . Ook hier geldt het beeld van de geemancipeerde en assertieve burger die zelf verantwoordelijk is voor zijn eigen gezondheid. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Een voorlichtingscampagne gericht op de persoonlijke verantwoordelijkheid voor de ei gen gezondheiddoor middel van If Living-skills" en de rechten van de patient. • Het invoegen van If Living-skills" en de rechten van de patient in opvoedings- onderwijs en vormingsprogramma's. • Gezondheidswerkers opnemen in een proces van life-long learning gericht op het bevor deren van mondigheid en zelfverantwoordelijkheid van de patient, en het geven van in zicht aan de patient in de relatie tussen life-style en gezondheid. • 1nstellen van het geneesmiddelen vergoedingsysteem en het samenstellen van kosten dekkende zorgpakketten, bv door aanpassing van zorgcontracten en resultaatfinancie ring.


Pagina 61 van 163

Welbevind en onde r de welzijnsparaplu .

• Invoeren van case -managers die een (elektronisch) patientregistratie systeem bijhouden, waarin opgenomen de acties, medicijnen en verantwoordelijkheden van het behandel team (medici en paramedici) dat bij de patient is betrokken. • Opstellen van kosten-baten analyses per patient, met daarin het aantal ligdagen en de mogelijkheden van thuiszorg en mantelzorg. • Betrekken van preventieve- en alternatieve geneesmiddelen in de zorg. • Opstellen van een systeem van secunda ire en tertiaire preventie bij chronische aandoe ningen en vergrijzing. • Opstellen van een systeem van palliatieve en term ina Ie zorg .

5.3.4 Beleidsector Milieu Het beleidsontwikkelingsgebied Milieu is primair gericht op een hoge kwaliteit van het leven van de burger en de bescherming van ecosystemen waarvan zij deel uitmaken. In het kader van Individueel welbevinden gaat het dan om de bijdragen die de individuele burger kan leveren aan verbetering en bescherming van die ecosystemen. Ook gaat het om bestrijding van de negatieve consequenties die burgers ondervinden van een slechte milieukwaliteit. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Een educatie campagne natuur en milieu ontwikkelen, toegesneden op leeftijd en gen der, uitgaande van de lokale cultuur en gericht op voldoende kennis en houding om daarnaar te handelen en een hoge kwaliteit van het leven van de burger en de bescher ming van ecosystem en te waarborgen. • Inventariseren van milieubedreigingen met negatieve consequenties voor de volksge zondheid en het planmatig reduceren van die bedreigingen naar een minimum niveau. • Stimuleringsregeling introduceren en/of subsidies beschikbaar stellen voor huishoudens en bedrijven die energiebesparende maatregelen willen toepassen . • Verstrekken van subsidies aan huishoudens en bedrijven die gebruik (gaan) maken van wind en zonne-energie voor het opwekken van elektriciteit, waaraan gekoppeld de leve ring van de teveel geproduceerde stroom aan het openbare elektriciteitsnet. • Verstrekken van subsidies aan huishoudens en bedrijven die gebruik (gaan) maken van watercondensatie uit de lucht voor het bevloeien van de tuin. • Voorlichting over gezonde voeding vrij van bestrijdingsmiddelen, en het stimuleren van de productie van gezonde voeding op eigen grond. • Intensiveren van het toezicht op het milieu en het opleggen van sancties voor milieu be lastende activiteiten, waaronder ook verstaan de stimulering van socia Ie controle bij overtredingen.

5.3.5 Beleidsector Ruimtelijke Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Ruimtelijke Ontwikkeling is gericht op het tot stand brengen van een duurzaam woon- werk en leefklimaat. In het kader van Individueel welbevinden gaat het dan om maatregelen ter verbetering van de, leefomgeving in relatie tot het persoonlijk functioneren van de individuele burger. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend:


Pagina 62 van 163


• Een strikte regulering van het beschikbare woningbestand en gericht op de daadwerke lijke woningbehoeften (aantal woningen, woonoppervlak per bewoner, recreatieverblij ven en inkomensgrenzen). • Duurzame, milieubewuste en energie zuinige bouw van volkswoningen, in de vorm van leer- en werkprojecten ten behoeve van arbeidstoeleiding. • DUidelijke huurbescherming gericht op het voorkomen van uitzetting, daklozen en crisis opvang. • Duidelijke straatnamen en nummertoewijzing. Plaatsen van nummers en straatnaam borden door de overheid zelf. • Regulering van het openbaar vervoer, afgestemd op de behoeften van burgers en werk gevers. • ,In elke wijk een goed functionerend buurtcentrum, waar iedere burger terecht kan voor vorming, recreatie, voorlichting en hulpver'l ening.

5.3.6 Beleidsector Economie. Het beleidsontwikkelingsgebied Economie is gericht op verzelfstandiging van de economie van Cura~ao en verbetering of verhoging van de levensstandaard van de Cura~aose burger. Om van welbevinden voor aHe burgers te kunnen spreken, zal die levensstandaard per huis houden boven de door de overheid in redelijkheid te bepalen armoedegrens moeten Iriggen . In het kader van Individueel welbevinden gaat het dan om specifieke maatregelen om te zorgen dat Cura~aose burgers naar vermogen bijdragen aan die economische groei en daar ook in redelijkheid van profiteren zodat eenieder over voldoende bestaansmiddelen beschikt om zich maatschappelljk te hand haven .. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geEHgend • Maatregelen om tot een evenwichtige inkomensontwikkeling te komen, via het mini mumloon, indexering, het stellen van Cao-voorwaarden en herstructurering van het be lastingsysteem (verschuiving dir ecte belasting naar indirecte belasting). • Het verstrekken van 'i nkomenssteun voor moeilijk plaatsbaren en gehandicapten, in het kader van arbeidstoeleiding en beschermde arbeid. • Het koppel en van sociale uitkeringen aan onbetaalde arbeid, waarbij het opvoeden van kinderen of mantelzorg gezien wordt als onbetaalde arbeid . • Het verstrekken van incentives voor het volgen van voortgezette opleidingen en trajec ten van life-long learning gericht op arbeidscompetenties waaraan behoefte bestaat op de arbeidsmarkt. • Het stimuleren van ondernemerschap door het verstrekken van microkrediet en uitke ringsfaciliteiten .

5.3.7 Beleidsector Sociale Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Sociale Ontwikkeling is prim air gericht op het functioneren van de samenleving en minder op de individuele burger. In het kader van Individueel Welbe vinden worden de deelgebieden van deze sector beperkt betrokken. Bij "Famllie en jeugd" is grote overlap met het beleidsontwikkelingsgebied educatie. Ten aanzien van "Ouderen" is sterke overlap met het beleidsontwikkelingsgebied gezondheid. Het deelgebied "Wijken"


Pagina 63 van 163


vertoont grote overlap met het beleidsontwikkelingsgebied "Ruimtelijke Ontwikkeling". Bij "Gender" gelijkwaardigheid en discriminatie van individuele burgers. Ten aanzien van "Ar moede" gaat het om de individuele uitzichtloosheid. Ten aanzien van "Speciale groepen" en "Mantelzorg" gaat het om de speciale zorgbehoefte van een burger en de hult die een me deburger daarbij belangeloos kan geven. Beleidsmaatregelen die reeds zijn voorgesteld bin nen andere beleidsontwikkelingsgebieden worden hier dus niet herhaald. Specifiek vanuit deze sector de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Coordinatie van de verschillende initiatieven gericht op het individueel welbevinden. • Programma's opstellen en uitvoeren v~~r seksuele voorlichting ter voorkoming van abor tus en ongewenste (tiener) zwangerschappen. • Aanwijzen van scholen die zich moeten ontwikkelen tot scholen op maat v~~r leerlingen met Speciale onderwijsbehoeften. • Oprichten van een jeugdinstelling voor kinderen/jongeren met ernstige gedragsproble men. • Opstellen van recreatieprogramma's voor ouderen • Binnen het huisvestingsprogramma zorgen voor bejaardenwoningen en speciale woon voorzieningen. • Bewustwordingsprogramma's opstellen en uitvoeren gericht op de rechten van iedere individuele burger en ieder kind, waarin opgenomen de gelijke behandeling van mannen en vrouwen. • Re"integratie van de verstotenen die cultureel en/of sociaal uitgesloten zijn van de mini maal aanvaardbare levenspatronen. • Verstrekken van betaalbare faciliteiten primaire levensbehoeften, zoals sociale maaltijd voorzieningen v~~r ouderen, zieken en gehandicapten • Gratis computergebruik en gratis internetconnectie met coaching • Instellen van een vrijwilligersvacaturebank

5.4 Sociaal welbevinden Sociaal Welbevinden is het derde kern aspect van welbevinden en heeft betrekking op de kwaliteit van de socia Ie relaties tussen mensen. Sociaal Welbevinden wordt bereikt als men sen in vreedzame relaties staan tot elkaar, met wederzijds respect. In de praktijk blijkt dit moeilijk te bereiken binnen onze samenleving, vooral ook door de verschillende samenle vingsperspectieven waarmee mensen elkaar tegemoet treden. Mensen kunnen zich zeer afhankelijk opstellen, terwijl het streven is naar geemancipeerde, zelfstandige en assertieve burgers. Mensen kunnen zich zeer terugtrekken op hun (slaven)verleden terwijl het streven is naar burgers met een open blik voor nieuwe ontwikkelingen. Mensen kunnen zich geheel richten op de eigen groep en die bevoordelen, terwijl het streven is dat burgers bijdragen aan het welbevinden van de gehele gemeenschap. Mensen kunnen opgaan in machtswellust of ineenkrimpen van angst, terwijl het streven is naar gelijkwaardige burgers die elkaar de helpende and bieden. Mensen kunnen zich vastklampen aan statussymbolen terwijl het streven is om functioneel te denken over wat de samenleving en haar burgers nodig hebben.


Pagina 64 van 163


Beleidsmaatregelen die zijn gericht op socia Ie cohesie moeten dan ook uit aile beleidsont wikkelingsgebieden komen om een effectieve we1lzijnsverbetering te kunnen realiseren .

5.4.1 Beleidsector Educatie Het beleidsontwikkelingsgebied Educatie is over het algemeen meer gericht op individuele on derwijs- en vormingstrajecten en minder op socia Ie relaties . In reguliere onderwijsleersi tuatie verlopen de interacties nog steeds via de leerkracht, en aileen bij de uitvoering van opdrachten komt het flsamenwerken" aan de orde. Vooral als de educatietrajecten moeten leiden naar individuele kwalificaties, raakt het socia Ie aspect op de achtergrond. In het kader van sociaa l welbevinden moet vanuit deze beleidsector echter meer aandacht worden be steed aan socia Ie vaardigheden. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend : • Opstellen van programma's voor socia Ie vaardigheden en het omgaan met mensen die leven vanuit verschillende samenlevingsperspectieven, ten behoeve van het educatiege bied flsociaal-emotionele ontwikkeling" in het Funderend Onderwijs. • Groepstrainingen met de beoordeling van individuen op hun groepsfunctioneren, als verplichte onderdelen invoegen in het VsBO en HAVO/VWO. • In het systeem van opvoedingsvoorlichting en ondersteuning, ook brochures, videospots, en educatief (spel)materiaal inbrengen, dat gericht is op socia Ie vaardigheden in onze complexe samenleving. • Wijkopbouwwerkers toerusten met technieken om (hang)jongeren socia Ie vaardigheden aan te reiken . • sociale vaardigheden invoegen in trajecten voor life-long learning.

5.4.2 Beleidsector VeUigbeid Het beleidsontwikkelingsgebied Veiligheid is met name gericht op bestrijding en preventie van criminaliteit. Daarbij blijkt dat in het criminele circuit zich een geheel eigen en agressieve stijl van omgaan met elkaar heeft ontwikkeld, zie haaks staat op wat in het kader van het welzijnsbeleid is gewenst. Het zijn echter ingeslepen gedragsvormen, die binnen de groep functioneel zijn en daardoor moeilijk veranderbaar. In het kader van sociaal welbevinden zal binnen deze beleidssector veel, aandacht aan sociale vorming moeten worden besteed. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend : • SociaIe vaardigheidstrainingen invoegen in de scholingsprogramma's voor justitieel per soneel, alsmede de competentie om sociale vaardigheidstrainingen te verzorgen. • In de Wijkbureaus ruimtes inrichten waar agenten socia Ie vaardigheidstrainingen kunnen geven . • De programma's binnen het Jeugd correctie-instituut mede richten op socia Ie vaardighe den, en het bieden van weerstand tegen het (onwenselijke) groepsgedrag. • De Jeugdreclassering geeft intensieve coaching in socia Ie vaardigheden, gericht op ar beidstoeleiding. • Hanteren van restoratieve, ofwel herstelgerichte interventies, waarbij men streeft naar herstel van de relatie tussen daders en slachtoffers.


Pagina 65 van 163

Welbevinden onder de welzijnsparaplu .

5.4.3 Beleidsector Gezondheidzorg Het beleidsontwikkelingsgebied Gezondheid is sterk individueel gericht, omdat de gezond heid van mensen meestal een individuele zaak is. De invloed van medemensen op het ziek tebeeld wordt nogal onderschat. De gezondheidstoestand wordt echter ook bepaald door de (socia Ie, economische en fysieke) omgeving waarin mensen wonen. In het kader van sociaal welbevinden is het van belang dat ook in de gezondheidzorg veel aandacht wordt geschon ken aan de sociale kant van aandoeningen . Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Programma's invoeren voor de diagnose en behandeling van psychosomatische aandoe ningen. • Bij chronische aandoeningen psychosociale hulpverlening toevoegen aan het behandel team om de patient te steunen een gezonde "life-style" te ontwikkelen. • Gezondheidseducatie met het accent op het reduceren van angst en het vragen om de steun van medemensen of lotgenoten. • Opzetten van een systeem van buddy-coaching en lotgenotenhulp bij langdurige ziekten of chronische aandoeningen.

5.4.4 Beleidsector Milieu Het beleidsontwikkelingsgebied Milieu is primair gericht op de leefomgeving van mensen en de kwaliteit van het milieu. Zorg voor het milieu is ook een sociaal vraagstuk. Mensen rich ten zich in hun handelen naar de regels van de groep waartoe zij behoren. In het kader van sociaal welbevinden is dan van belang hoe in bepaalde groepen wordt gedacht over milieu bescherming en de groepsmening wordt veranderd zodat mensen zelf bereid zijn een hoge kwaliteit van het leven en de bescherming van ecosystemen te waarborgen . Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • In de integrale wijkaanpak ook de zorg voor het milieu incorporeren zodat wijkbewoners zich gezamenlijk verantwoordelijk gaan voelen voor het milieu. • In educatiecampagnes natuur en milieu, en in milieu programma's het socia Ie aspect op nemen.

5.4.5 Beleidsector Ruimtelijke Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Ruimtelijke Ontwikkeling is gericht op het tot stand brengen van een duurzaam woon- werk- en leefklimaat die onder andere de sociaaleconomische ontwikkeling waarborgt. In het kader van sociaal welbevinden komt dan meer accent te lig gen op een zodanige inrichting van de ruimte dat socia Ie contacten en een gemeenschaps gevoel als vanzelfsprekend ontstaan. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Een bereikbare, kwalitatief goede en functionele binnenstad en twee kleine kernen daarbuiten, met openbare ruimtes die als vanzelfsprekend als ontmoetingsplaatsen kun nen functioneren. • Een adequaat wegenstelsel waardoor mensen elkaar snel en efficient kunnen bereiken. • Adequate en toegankelijke telecommunicatie voorzieningen, inclusief gratis wireless in ternet over het gehele eiland.


Pagina 66 van 163


• De wi,jken inrichten met aangename, toegankelijke en functioneel ingerichte open bare ruimten, waar het voetgangersverkeer als vanzelfsprekend I'angs wordt geleid. • Het bouwen van woningen en openbare voorzieningen (scholen, parken, sport en recrea tiefaciliteiten) ten opzichte van elkaar dat altijd socia Ie controle mogelijk is. • Inrichten van buurtcentra, recreatiefaciliteiten en sportvelden met ontmoetingsvoorzie ningen voor aile leeftijden en toegankelijk voor gehandicapten.

5.4.6 Beleidsector Economie. Het beleidsontwikkelingsgebied Economie is gericht op "a high quality of life and collective well being for its citizens". Het socia Ie aspect lijkt daarbij ondergeschikt te zijn aan het economi sche aspect, terwijl sociaal welbevinden een centraal, aspect van welbevinden is. In het kader van sociaal welbevinden zal ook vanuit de economische beleidsector aandacht moeten wor den besteed aan het sociale aspect. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Het stimuleren van het tot stand komen van ondernemingsraden voor direct, werk gere lateerd overleg tussen werkgevers en werknemers. • Het opzetten van overlegplatforms voor jonge ondernemers, teneinde elkaar te steunen en te informeren over het entrepreneurschap. • Het stimuleren van het vakbondswerk in de richting van de verbetering van de arbeids sfeer en werkvreugde .

5.4.7 Beleidsector Sociale Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Socia Ie Ontwikkeling is primair gericht op de ontwikkeliog naar een land waar iedere burger een duurzame /integrale ontwikkeling doormaakt, waarbij gemeenschapszin en het socia Ie kapitaal een belangrijke plaats innemen. In het kader van sociaal Welbevinden zal de ontwikkeling van dat "sociale kapitaal" gestimuleerde moeten worden . Bij "Familie en jeugd" betekent dat het stimuleren van ontmoetingen en informatie uitwisselen tussen leden van gezinnen over de opvoeding en wat je daarmee kunt bereiken . Ten aanzien van "Ouderen" gaat het om de socia Ie contacten tussen ouderen die steeds meer leeftijdgenoten zien sterven en dreigen te vereenzamen. Bij het deelgebied "Wijken" gaat het om een zodanige inrichting dat ontmoetingsplaatsen ontstaan waar mensen elkaar als vanzelfsprekend tegen komen. Bij "Gender" gaat het om steungroepen en het besef dat burgers niet aileen staan in hun strijd tegen achterstelling en discriminatie. Ten aanzien van "Armoede" gaat het om het doorbreken van een sociaal isolement en de ondersteuning van de groep om uit het dal te kunnen opklimmen. Ten aanzien van "Speciale groepen" en "Mantelzorg" gaat het om de zorgzame gemeenschap en de wijze waarom vrijwilligers het isolement kunnen doorbreken . In dit kader zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Opstellen en uitvoeren van wjjkgerichte ontmoetingsontspannings- en r ecreatiepro gramma's • De activiteiten tijdens de naschoolse opvang, moeten ook op Sociale Vorming zijn ge richt. • Opstellen en uitvoeren van recreatieprogramma's voor ouderen


Pagina 67 van 163


• Aanstellen van internetmoderatoren die sociale netwerken kunnen laten ontstaan . • Verstrekken van faciliteiten voor ouderverenigingen, wijkverenigingen, platforms, etc., mits zij zich richten op socia Ie cohesie. • Onderhouden van de buurtcentra en het Instellen van buurtvaders als coach voor hang jongeren.

5.5 Educatiefwelbevinden Educatief welbevinden is gericht op de gemeenschappelijke cultuur, waarin aile waarden en al het weten van een samenleving wordt bewaard. Door die gemeenschappelijke cultuur kunnen mensen elkaar verstaan, begrijpen en hun handelingen eenzelfde richting geven. Educatief welbevinden staat dus in dienst van het individueel- het sociaal- en het menselijk welbevinden. Het doorgeven van die cultuur in opvoeding, onderwijs en vormingsprocessen is dus van essentieel be lang v~~r het welbevinden van de burgers in onze samenleving. Het educatief welbevinden richt zich dan ook op een toegankelijk, wijkgericht educatief sys teem van life-long learning om burgers volwaardig in de samenleving te laten participeren, in harmonie met hun medeburgers. In de praktijk lukt dat niet altijd, zoals blijkt uit de werk loosheidscijfers, het armoedepercentage, het aantal drop-outs, criminaliteit, huiselijk geweld en het toenemende aantal socia Ie conflicten. Bij educatief welbevinden moet ook duidelijk rekening worden gehouden met de verschil lende samenlevingsperspectieven, omdat de kenmerkende diversiteit van onze samenleving een bedreiging kan vormen voor de socia Ie cohesie. Bij het opstellen van beleidsmaatrege len gericht op educatief welbevinden moet er duidelijk v~~r worden gezorgd dat deze per spectieven ge"incorporeerd worden in het educatieve systeem, zodat elke burger deze per spectieven kent en weet hoe hij daarmee moet omgaan om de sociale cohesie te bewaren. Het gaat dan vooral om de eerder genoemde kenmerkende waarden van deze perspectieven en het wederzijdse respect voor die waarden. (Genoemd zijn de waarde van onze (slaven) historie, de waarde van de zorg die anderen aan jou besteden, de waarde van de etnische identiteit, de waarde van bezit en de waarde van status.)

5.5.1 Beleidsector Educatie Het beleidsontwikkelingsgebied Educatie is met name gericht op het opvoedings- onderwijs en vormingssysteem dat ertoe moet leiden dat iedere burger een functionele en gewaar deerde positie krijgt in de samenleving. In het kader van educatief welbevinden gaat het dan om de door de burgers ervaren resultaten van dat proces. In de samenleving is veel ontevre denheid over ons educatief systeem, gelet op het aantal gedragsproblemen, schooluitval, lage doorstroomcijfers naar hogere onderwijsvormen en gebrekkige aansluiting op de ar beidsmarkt. Om die ontevredenheid weg te nemen zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Breng kennis over opvoeding, onderwijs en het functioneren in de samenleving dicht bij de mensen door voorlichting te geven / presenteren waar mensen elkaar ontmoeten, in multifunctionele wijkcentra, medische centra en andere plaatsen waar mensen op hun beurt moeten wachten.


Pagina 68 van 163


• Instellen van een instelling voor opvoedings- en onderwijsondersteuning met een resul taatgerichte opdracht (voorlichtingsmateriaal maken, verspreiden en het onderhouden van wijkgerichte discussieplatforms over dat materiaal) en die instelling te koppelen aan wijkspecifieke multifunctionele centra. • Aan de openbare bibliotheek een "speel-o-theek" koppelen met een wijk spelletjesbus, waarin studenten van sociale opleidingen (Ieren) spelen met de buurtkinderen en hen het plezier van de verschillende spelvormen leren kennen. • De inhoud van het educatiegebied "sociaal-emotionele ontwikkeling" uit het Funderend onderwijs, herstructureren in de richting van socia Ie vaardigheidstrainingen en sociaile redzaamheid in de omgang m et de verschillende samenlevingsperspectieven. • Uitvoering geven aan de wetteli)ke eis dat ieder onderwijstype een zorgsysteem met voldoende deskundigheid heeft om leerlingen te coachen bij hun onderwijsloopbaan. • Inste'llen van een vangnet voor leerlingen met ernstige gedragsproblemen, met kinder psychiatrische ondersteuning.

5.5.2 Beleidsector Veiligheid Het beleidsontwikkelingsgebied Veiligheid betreft vooral het justitiele apparaat, dat zich dient om te vormen van een repressieve organisatie naar een correctieve organisatie. Educa tie van diegenen die met justitie in aanraking komen wordt daarbij dan een steeds belangrij ker factor. In het kader van educati.e f welbevinden zal bij deze beleidsector een accent moe ten komen te liggen op een versterking van de educatieve component in het werk. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Instelling van een jeugdreclassering met arbeidstoeleiding als educatieve taak. • Handhaving van de leerplicht koppelen aan een persoonlijk buddysysteem om te voor komen dat deze j'ongeren in een buitenmaatschappelijk circuit worden opgenomen. • Inhoudelijke kwaliteitseisen stellen aan de socia Ie vormingsplicht en het daar werkzame personee l, en koppelen aan outputfinanciering (de subsidie afhankelijk maken van het aantal met succes geplaatste leerlingen in een maatschappelijke functie) • In het curriculum van de LPO(nieuw Justitieel opleidingsinstituut), pedagogische en di dactische competenties opnemen, zodat nieuwe justitieambtenaren in staat zijn, hun educatieve taak naar behoren te vervullen.

5.5.3 Beleidsector Gezondheidzorg Het beleidsontwikkelingsgebied Gezondheid is gericht op het stelsel dat zorg draagt voor bewaking, bescherming, bevordering, behoud en herstel van de gezondheid van de burger. Gelet op het beleidsuitgangspunt van de zelfstandige en assertieve burger die zelf verant woordeli1kheid moet dragen voor zijn eigen gezondheid, komt een sterk accent te liggen op gezondheidseducatie gericht op "living-skills". In het kader van educatief welbev1inden kan geconstateerd worden dat een deel van onze samenleving niet over deze "living-skills" be schikt, gelet op het v66rkomen van obesitas, diabetes en andere chronische aandoeningen die aan onze leefwijze zijn gerelateerd . Om tot verbetering te komen zijn vanuit deze sector de volgende beleidsmaatregelen geei gend :


Pagina 69 van 163


• Het curriculum van het educatiegebied "bewegingsonderwijs en gezonde levensstijl" uit het Funderend Onderwijs, heroverwegen en competentiegericht en resultaatgericht in vullen met "living-skills". • In de curricula van het Voortgezet Onderwijs competentiegerichte en resultaatgerichte "lifestyle" programma's invoeren met een verplichtend karakter. • Voorlichtingscampagnes over gezond gedrag en "living-skills" uitbreiden en daar inhou delijk de negatieve en positieve (financiele) consequenties aan toevoegen. • Bij de ziektekostenverzekering een premievoordeel verbinden aan "gezond gewicht" en gezonde levensstijl.

5.5.4 Beleidsector Milieu Wat betreft het educatieve welbevinden is het beleidsontwikkelingsgebied Milieu is primair gericht op het milieubewuste handelen van de Cura~aose burger, die daarvoor voldoende kennis en de juiste houding heeft. In het kader van educatief welbevinden betekent dit dat een accent moet worden gelegd op milieueducatie. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Het populair wetenschappelijk presenteren van onderzoeksresultaten over het milieu van ons eiland, en onderzoeksresultaten die relevant zijn voor ons eiland, door middel van televisieprogramma's, lesbrieven, en een website waar aile informatie is te vinden. • Het verspreiden van informatie over duurzame energie en de wijze waarom de burger zelf op duurzame wijze water elektriciteit kan winnen uit de lucht, de zon en de wind. (Dit combineren met importvrijstellingen en subsidies voor zonnepanelen, windmolens en watercondens kisten .) • Intensiveren van voorlichtingscampagnes gericht op het milieubewustzijn van de bevol king.

5.5.5 Beleidsector Ruimtelijke Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Ruimtelijke Ontwikkeling is gericht op de organisatie, wet en regelgeving, middelen en capabele mensen die een duurzaam woon- werk- en leefklimaat tot stand brengen. In het kader van educatief welbevinden Betekent dit dat een accent komt te liggen op scholing en bewustwording van de bevolking met betrekking tot een duurzaam woon- werk- en leefklimaat. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Actieve participatie van burgers in de inrichting van hun wijk, door middel van overleg met "tims di bario" of het instellen van wijk overlegplatforms. • Bevorderen van goed burgerschap (verantwoordelijkheidsbesef voor de omgeving, noodzaak van goede socia Ie relaties, etc.) door voorlichtings- en bewustwordingscam pagnes. • Bevorderen van goede socia Ie controle door burgers te informeren over meldpunten en procedures van melding tot oplossing.


Pagina 70 van 163


5.5.6 Beleidsector Economie. Het beleidsontwikkelingsgebied Economie is erop gericht om de economie van ClIrat;ao te verzelfstandigen en de levenstandaard van de burger te verbeteren c.q. te verhogen. In het kader van educatief welbevinden komt dan het accent te liggen op arbeidstoeleiding en on der de bevolking een klimaat van "ondernemerschap" te ontwikkelen. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend • Bevordering van het entrepreneursdenken en leerlingen ervaring laten opdoen met eco nomische projecten die daadwerkelijk inkom en kunnen genereren (een autowas bedrijf opzetten, een eigen modelijn ontwikkelen en verkopen, etc.) • Strikte diploma eisen stellen aan functies en zorgen voor incentives voor werknemers die een hoger scholingsniveau bereiken. • De kwalificaties van het beroepsonderwijs koppelen aan competentieprofielen voor functies waaraan behoefte is of komt in de samenleving. • De potentie aan competentieprofielen in het beroepsonderwijs, zodat flexibel kan wor den ingespeeld op de behoeften van de arbeidsmarkt. • In het VSBO minder aandacht voor algemene (theoretische) voorbereiding, maar meer vakgericht opleiden en beter afstemmen op het SBO, zodat in het SBO de vakopleiding wordt afgerond en niet pas begint.

5.5.7 Beleidsector Sociale Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Socia Ie Ontwikkeling is primair gericht op het welzijn en de wel"vaart van Curat;ao waarbij gemeenschapszin en socia I·e kapitaal een belangrijke p'laats innemen. In het kader van educatief Welbevinden, komt dan een accent te liggen op het welbevinden als resultaat van de opvoeding, het onderwijs en de vormingsprocessen in de samenleving. Daarbij is elk van de deelgebieden van deze sector betrokken. Bij "'Familie en jeugd" gaat het dan om het initiele opvoedings- en onderwijsproces. Ten aanzien van "Oude ren" gaat het om levensloop begeleiding. Bij het deelgebied "Wijken" gaat het om de be schikbare voorzien.ingen om opvoeding, onderwijs en vorming te ondersteunen. Bij "Gen der" gaat het om de bewustwording van onbewuste discriminatieprocessen en het in stand houden van rolpatronen. Ten aanzien van "Armoede" gaat het om het doorbreken van de vicieuze cirkel zodat er weer motivatie ontstaat voor onderwijstrajecten. Ten aanzien van "Speciale groepen" gaat het om een stelsel van Speciaal Onderwijs, gericht op arbeidstoelei ding. Bi1"Mantelzorg" gaat het om de dienstbare houding naar anderen die hulp nodig heb ben .. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Opzetten van een systeem van opvoedingsondersteuning gericht op de gemeenschappe lijke wa·arden, socia Ie integratie en de verschillende samenlevingsperspectieven .

Bienestar pa tur den Pais Kbrsou.

Pagina 71 van 163


• Verantwoordelijkheid voor Investeren in de jeugd van nu is van vitaal belang, niet aileen voer de individuele ontplooiingsmogelijkheden van kinderen en jongeren, maar ook voor de sociale samenhang en een duurzame economische ontwikkeling opvoedingspro gramma's van hun kinderen • Aanwijzen van scholen (Speciaal Onderwijs) die onderwijs op maat dienen te verzorgen voor leerlingen die dreigen uit te vallen of met moeite tot arbeidstoeleiding zijn te bewe gen. • Koppelen van naschoolse opvang aan de wijkscholen of de multifunctionele wijkcentra om adequate socia Ie vormingsprocessen te entameren. • Het VSBO en SBO meer richten op arbeidstoeleiding. • Opzetten van programma's voor ouderen m.b.t. hun levensinvulling (vrije tijd) en de voorbereiding op het einde van hun leven. • Bewustwordingscampagne richten op het besef van burgers dat de wijk een socia Ie een heid is die hen draagt. en beschermt. • Een multifunctioneel centrum met educatiefaciliteiten creeren in de wijk. • Bewustwordingsprogramma's ontwikkelen en uitvoeren over discriminatie en achterstel ling. • Ondersteuning van armen gericht op het "naar school gaan" van hun kinderen. (Maaltij den, uniform, boeken en leermiddelen .) • Bewustwordingsprogramma's ontwikkelen en uitvoeren, gericht op de waarde van vrij willigerswerk en onbetaalde arbeid.

5.6 Economisch welbevinden Economisch welbevinden heeft te maken met de materiele omstandigheden waaronder mensen, als individu of als groep, leven en samenleven. De vraag is nu hoe de verschillende beleidsontwikkelingsgebieden kunnen bijdragen aan dit economisch welbevinden. Voor het verbeteren van de materiele omstandigheden waaronder wij leven is namelijk ook educatie nodig, en een gezonde bevolking die leeft onder veilige omstandigheden, in een schoon mili eu en in een duurzaam ingerichte ruimte. Het ontwikkelingsproces naar deze ideale situatie voor economische groei noemen we socia Ie ontwikkeling. De vraag is nu hoe al deze be leidsontwikkelingsgebieden kunnen bijdragen aan een economisch systeem dat een natio naal inkomen genereert dat voldoende is om een gelijkwaardige participatie mogelijk te ma ken en burgers de bestaanszekerheid te bieden om zich goed te voelen in de samenleving. Bij de uitwerking van de voorgestelde beleidsmaatregelen moet ook duidelijk rekening wor den gehouden met de verschillende samenlevingsperspectieven, omdat elk van de genoem de perspectieven een andere benadering heeft van het economisch systeem. Het gaat dan bijvoorbeeld over het arbeidsethos dat voortkomt uit de slavenhistorie. Het afhankelijk heidsperspectief van de armen met weinig motivatie en wilskracht voor scholing en groei. De gerichtheid op het voordeel voor de eigen groep in plaats van het welzijn van de samenle ving. De macht - angst verhouding tussen werkgever en werknemer waardoor groei initiatieven in de kiem worden gesmoord . Tenslotte ook het gericht zijn op status en status


Pagina 72 van 163


symbol1en, waardoor minder wordt geInvesteerd in lange termijn ontwikkelingen en het wel zijn van de samenleving.

5.6.1 Beleidsector Educatie Het beleidsontwikkelingsgebied Educatie is met name gericht op het life-long vormings- en ontwikkelingsproces van burgers in de samenleving. I'n het kader van economisch welbevin den betekent dit dat het vormings- en ontwikkelingsproces een proces van arbeidstoeleiding is dat moet leiden tot een bevolking met een actieve ondernemers houding, creatief tot het nemen van initiatieven waarmee het nationale inkomen van de samenleving voldoende is om welbevinden van aile burgers mogelljk te rna ken . Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Bijscholen va leerkrachten en docenten in "entrepreneurschap" teneinde dit over te brengen aan hun leerlingen en studenten. • Entrepreneurschap gericht op de externe markt invoegen in educatie- en vormingsactivi teiten, zowel voor jongeren als volwassenen. • Uitbreiding van de ondersteuningsactiviteiten van o.a. de Kamer van Koophandel, samen met de UNA, in de vorm van een kenniscentrum " on dernemerschap", waar (scriptie) on derzoeken naar nieuwe markten en nieuwe producten kunnen worden geentameerd en begeleid, en waar de resultaten voor de bevolking beschikbaar zijn . • Bijscholen van werkgevers en werknemers met zelfevaluatie en zelfverbeteringtechnie ken om de kwaliteit van producten en diensten te verbeteren en de concurrentiepositie met het buitenlan d te versterken. • Opzetten van een rolmodel project voor jonge ondernemers, gecombineerd met lesbrie ven en (school) televisie programma's om succesvolle ondernemers als navolgbaar mo del in de schijnwerpers te plaatsen.

5.6.2 Beleidsector Veiligheid Het beleidsontwikkelingsgebied Veiligheid is met name gericht op de bescherming van lijf en goed, in zowel het private als het publieke domein. In het kader van economisch welbevin den is dat een belangrijke factor in "imagebuilding" naar het buitenland. Een I'and dat be kend staat ai's een rechtstaat met lage criminaliteitcijfers zal eerder buitenlandse investeer ders trekken dan landen waar moorden en overvallen aan de orde van de dag zijn. Het be leidsontwikkelingsgebied Veiligheid zal dus niet aileen moeten werken aan de veiligheid van Cura~ao, maar ook aan het buitenland bekend maken dat Cura~ao een veilig land is waar iedereen kan rekenen op eerlijke rechtsbescherming. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Instellen van een platform integrale veiligheid, waar de verschi'llende veiligheidsinitiatie ven op elkaar worden afgestemd en kunnen worden afgestemd op de economische initi atieven, mede gericht op een veilig en rechtvaardig investeringsklimaat. • Opzetten van een internationale voorlichtingscampagne om Cura~ao in het buitenland te verkopen als veilig land in de Caribische regio. • Initiatieven vanuit de justitiele sector voorleggen aan het platform integrale veiligheid, om de consequenties van de maatregelen op hun economische consequenties en andere aspecten van het welbevinden te kunnen doordenken.


Pagina 73 van 163

Welbevinden onder de w elzijnsparaplu .

5.6.3 Beleidsector Gezondheidzorg Het beleidsontwikkelingsgebied Gezondheid is met name gericht op het bewerkstelligen van welbevinden van het individu, ook op economisch vlak. In het kader van economisch welbe vinden betekent dit dat een gezonde bevolking met een gezonde levensstijl meer kans heeft op economische groei, want bij een dergelijke bevolking zal de arbeidsproductiviteit aanzien lijk hoger liggen dan bij een bevolking met een hoog ziekteverzuim . Ten behoeve van het economisch welbevinden zal de gezondheidszorg dan ook gericht moeten zijn op preventie en arbeidstoeleiding in plaats van op behandeling en de dichotomie "ziek - gezond". Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Bij primaire preventie (het voorkomen van aandoeningen) door middel van voorlich tingsprogramma's, de gezonde levensstijl koppelen aan economische groei en welvaart voor het individu en v~~r de gehele samenleving. • De secundaire preventie (de negatieve gevolgen van een aandoening beperken) ook rich ten op het voorkomen van economische schade, in plaats van aileen op het voork6men van gezondheidsschade. • Bij tertiaire preventie (compensatie van onherstelbare aandoeningen) en de gerichtheid op de kwaliteit van leven, ook aandacht geven aan zinvolle, al dan niet betaalde econo mische bezigheden als aspect van die kwaliteit van leven (economisch welbevinden). • Een economisch efficiente organisatie van de gezondheidzorg, met het voorkomen van wachttijden, vanuit het principe "tijd is geld", ook voor de patienten.

5.6.4 Beleidsector Milieu Het beleidsontwikkelingsgebied Milieu is primair gericht op een duurzame sociaal economi sche ontwikkeling met het milieu als pijler van die ontwikkeling. In het kader van economisch welbevinden betekent dit een accent op de interactie tussen het menselijke systeem en het ecosysteem, ten gunste van economische ontwikkeling, zonder daarmee het ecosysteem te bedreigen. Dit vraagt veel inzicht in de wederzijdse invloed van milieu en mens op de eco nomische ontwikkeling. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Instellen van een milieuplatform waar medewerkers van verschillende beleidsontwikke lingsgebieden en het bedrijfsleven samen overleggen over de economische mogelijkhe den van ons milieu, de mogelijke bedreigingen voor de kwaliteit van dat milieu bij eco nomische ontwikkeling en de oplossingen om ook via ons milieu tot economische groei te komen. • Stimuleren van onderzoek via de UNA naar de economische mogelijkheden van ~ns mili eu, zoals het gebruik van zonne-energie, windenergie, golfkracht en diepzee warmtewis sel energie, viskweek mogelijkheden, winning van mineralen uit de diepzee, condenswa terwinning en gebruik voor landbouw, etc. • Onderzoek van de relatie tussen gezondheid en de milieukwaliteit met betrekking tot de economische productie van de bevolking. • Stimuleringsregeling introduceren en/of subsidies beschikbaar stellen voor huishoudens en bedrijven die energiebesparende maatregelen willen toepassen en/of gebruik maken van alternatieve, duurzame energiebronnen.


Pagina 74 van 163


• Overzichtelijke, korte en efficiente procedures voor Milieu Effect Rapportages (MER) bij het aanvragen van vergunningen voor (nieuwe) economische initiatieven.

5.6.5 Beleidsector Ruimtelijke Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Ruimtelijke Ontwikkeling is gericht op een duurzaam woon werk en leefklimaat, dat onder andere onze sociaaleconomische ontwikkeling kan waarbor gen. In het kader van economisch welbevinden betekent het dat deze sector sterk gericht is op een zodanige ordening van de ruimte op ons eiland dat eenvoudig nieuwe economische initiatieven kunnen worden ontwikkeld en Cura~ao aantrekkelijk is voor buitenlandse inves teerders. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Het tot stand brengen van goede infrastructuur en open bare ruimtes • Het beschikken over adequate (lucht)havens • Het beschikken over een adequaat wegenstelsel • Het beschikken over adequate en toegankeHjke telecommunicatie voorzieningen • Een goed verkeer- en vervoersbeleid gericht op de bereikbaarheid van economisch rele vante locaties. • Een sterk en bereikbaar centrum met aile benodigde stede1lijke functies. • Een transparant en eenduidig Hinderwetbeleid zodat ondernemers nooit voor verrassin gen komen te staan en de bevolking beschermd is tegen milieu- geluids- en verkeers overlast. • Een goede basisregistratie en adressering van aile locaties op het eiland.

5.6.6. Beleidsector Economie

De beleidssector economie denkt op lange termijn en duurzaamheid en is gericht op verzelf

standiging van de economie van Cura~ao, en verbetering van de levenstandaard van de bur

ger. In het kader van economisch welbevinden dient de beleidsector een lange termijn eco

nomische strategie te voeren opdat een duurzame en hoogwaardige economie te creeren.

Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend • Realisering van macro-economische stabiliteit; • Versterking van de economische structuur; • Opstelling van stimuleringsbeleid voor hoogwaardige productie C.q. het voeren van speerpuntenbeleid; • OpsteUing van randvoorwaardenscheppend beleid ter realisering van een sterke concur rerende en competitieve positie; en • Effectief inspelen op maatschappelijk en international gerichte economisch beleid.

5.6.7 Beleidsector Sociale Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Socia Ie Ontwikkeling is onder andere gericht op integrale ontwikkeling van de mens(factor) in aile levensloopfasen. Diezelfde mensfactor die essenti eel is in economische ontwikkeling. In het kader van Economisch Welbevinden ligt vanuit


Pagina 75 van 163


deze sector dan ook het accent op de wijze waarop menselijke factor kan worden ingezet voor economische groei. Ook daarbij moet elk van de deelgebieden van deze sector betrok ken worden. Bij "Familie en jeugd" gaat het om het investeren in menselijk kapitaal waar mee economische groei moet worden gestimuleerd. Ten aanzien van "Ouderen" gaat het om de kennis en ervaring die zij met zich meedragen en die niet verloren mag gaan met hun pensionering. Bij het deelgebied "Wijken" gaat het om de woon- of werkfunctie van wijken en de infrastructuur voor het stimuleren van bedrijvigheid. Bij "Gender" gaat het om de ge lijkwaardigheid van mannen en vrouwen en de wijze waarop vrouwen de economie dragen. Ten aanzien van "Armoede" gaat het om het stimuleren van ondernemerschap om de vici euze armoedecirkel te doorbreken. Ten aanzien van "Speciale groepen" gaat het om de in zetbaarheid in overeenstemming met de mogelijkheden, en niet de beperkingen. Bij "Man telzorg" gaat het om de stille arbeid, het vrijwilligerswerk, dat nodig is om andere burgers economisch productief te laten zijn. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Stimuleren van ondernemerschap onder de jeugd, gericht op het genereren van buiten landse deviezen. • Opzetten van een "Ervaringscentrum Ouderen", waar kennis en ervaring wordt verza meld waarmee nieuwe ondernemers hun voordeel kunnen doen. • Stimuleren van woon en werkfuncties in de wijken en daartoe de noodzakelijke voorzie ningen creeren. • Het scheppen van de juiste economische culturele en socia Ie voorwaarden voor mannen en vrouwen. • Stimulering van een gelijke participatiegraad van mannen en vrouwen in politiek, eco nomie, wetenschap en technologie . • Stimuleren van ondernemerschap in armoedewijken en het verstrekken van microkre dieten daarvoor, om de armen weer greep op hun eigen bestaan te geven (empower ment). • Gehandicapten inzetten in economische functies die passen bij hun mogelijkheden. • Familiezorg benaderen als arbeid waardoor andere economische functies mogelijk wor den .

5.7 Bestuurlijk welbevinden Bestuurlijk welbevinden heeft direct te maken met het functioneren van de overheidsdien sten binnen de beleidsontwikkelingsgebieden, en met het functioneren van organisaties die subsidie ontvangen van de overheid of taken voor de overheid verrichten. Het bestuurlijk welbevinden staat zwaar ter discussie, waarbij de ontevredenheid zich beweegt rondom vier them a's: het functioneren van de organisaties, het functioneren van de overheidsdienaren (medewerkers van de hiervoor genoemde organisaties), de deskundigheid van de over heidsdienaren en de financiele integriteit. Om de situatie te verbeteren en klachten te on dervangen is het van belang dat de overheid een aantal beleidsmaatregelen neemt om de situatie te verbeteren.


Pagina 76 van 163


Wat betreft het functioneren van organisaties: • Elke dienst of organisatie heeft een vrjj toegankelijk kenniscentrum en een website waar aile producten gratis zUn te downloaden. • Elke dienst of organisatie heeft een bedrijfsorganogram waarin de functionele interne en externe samenwerkingsrelaties zijn gedefinieerd en die organisatie functioneert ook in overeenstemming met het organogram. • Elke dienst of organisatie participeert in een overlegplatform waarin de betreffende be leidsontwikkelingsgebieden en belanghebbende burgers vertegenwoordigd zijn.

Wat betreft het functioneren van overheidsdienaren: • Gedragscode opstellen en door iedere overheidsdienaar persoonlijk laten ondertekenen. • Periodiek evaluatieonderzoek naar klanttevredenheid met beoordelingen door clienten, puntentoekenning en incentives voor klantgericht en dienstbaar functioneren. • Anonieme klachtenl!ijn instellen.

Wat betreft de deskundigheid van overheidsdienaren: • Competentieprofielen opstellen per functie. • Controle of het personeel aan de competentieprofielen voldoet. • Bij functionerings- en beoordelingsgesprekken zijn de gedragscode en het competentie profiel voor de functie, de criteria waartegen het functioneren van de overheidsdienaar wordt afgezet. • Diensthoofden aanstellen op basis van kwaliteit en periodiek beoordelen op prestaties.

Wat betreft de financiele integriteit: • Diensthoofden persoonlijk verantwoordelijk stellen voor budgetoverschrijdingen. • Open bare financiele verslaglegging voor elke dienst. • Periodiek kwaliteitsonderzoek met kosten - baten analyse en output evaluatie.

Ook hierbij moet duidelijk rekening worden gehouden met de verschillende samenlevings perspectieven, omdat burgers met elk van de genoemde perspectieven, de overheidsdiena ren op een eigen manier zullen benaderen. Burgers die zich geheel afhankelijk opstellen zul, len geholpen moeten worden om greep op hun eigen leven te krijgen. Burgers die de sla venhistorie cultiveren, moeten worden gerespecteerd in hun eigenheid om van daaruit naar een gemeenschappelijk doel te zoeken. Burgers die uitgaan van macht en angst zullen duide lijke regels en criteria moeten krijgen op grond waarvan beslissingen worden genomen, zo dat zij niet kunnen den ken dat persoonlijke machtsmotieven een rol spelen . Burgers die zoe ken naar relaties en de eigen "in-group" bevoordelen zullen moeten worden gewezen op de gedragscode voor overheidsdienaren die dergelijke persoonlijke beslissingen niet toelaten. Burgers die jagen naar status zullen er steeds op moeten worden gewezen wat hun persoon lijk voordeel van die "status" is en hoe zij met de groepsdruk omgaan die heb beweegt tot een hogere status.

Bienestar pa tur den Pais Korsou. Welbevinden onder de welzijnsparaplu .

Pagina 77 van 163


Pagina 78 van 163

drs. FJ. Faber, a ugust us 2010.

5.B Ecologisch welbevinden Ecologisch Welbevinden is gericht op het leefmilieu waarin de mens moet functioneren, zo wei de door mensen ingerichte leefomgeving, als het natuurlijke landschap waarin de mens zich beweegt. Mensen moeten zich goed voelen in die leefomgeving. 'Oat wil zeggen dat zij tevreden zijn over hun woning en de woonomgeving. Dat zij tevreden zijn over de recrea tiemogelijkheden, en het vervoer naar hun werk en andere locaties die voor hen van belang zijn . Dat vervoer betreft dus zowe'l het openbaar vervoer als ook het wegenstelsel waarvan zij met eigen vervoer gebruik maken. Zij moeten ook tevreden zijn over hun werkplek en over de voorzieningen ten behoeve van de verschi"ende welzijnsaspecten . Tevredenheid over de "ambiente", de persoonlijke materiele omstandigheden, de ontmoetingsplaatsen en bereikbaarheid van socia Ie contacten, voorzieningen om opvoeding, onderwijs, vorming en life-long learning mogelijk te maken, economische voorzieningen waarmee het nationaal inkomen is te verhogen, en bestuurlijke voorzieningen waarmee het maatschappelijk spel wordt gereguleerd. De vraag is nu, welke beleidsmaatregelen genomen moeten worden om dit ecologisch welbevinden te realiseren.

5.8.1 Beleidsector Educatie Voor het beleidsontwikkelingsgebied Educatie zijn voorzieningen nodig die life-long opvoe dings, vormings en ontwikkelingsprocessen mogelijk maken en begunstigen. In het kader van ecologisch welbevinden zijn daartoe de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • In elke wijk heeft een multifunctioneel centrum waar de reguliere eerstelijnsvoorzienin gen zijn gecentreerd en mensen regelmatig moeten komen. Aan dat multifunctionele centrum zijn ook educatieve faciliteiten en (voorlichtings) activiteiten verbonden. Daarbij ook denken aan kinderopvang, een "speel-o-theek"met educatief materiaal, centrum voor opvoedingsondersteuning, etc. • Buurtschool met wijkfunctie en opvangmogelijkheden (brede school met verlengde schooldag), zo mogelijk gekoppeld aan het multifunctionele centrum. • Gratis "low-speed" internet voor aile burgers met vooral gratis toegang tot educatieve websites. • Opvang en behandelmogeUjkheden voor jongeren met ernstige gedragsproblemen

5.8.2 Beleidsector Veiligheid Het beleidsontwikkelingsgebied Veiligheid is met name gericht op een leefomgeving vrij van vandalisme, criminaliteit en geweld. In het kader van ecologisch welbevinden is dan een zo danige inrichting van de ruimte gewenst dat veiligheid als vanzelf wordt opgeroepen. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Gebouwen zodanig ontwerpen en plaatsen dat zicht en socia Ie controle mogelijk is. • Inrichten van de openbare ruimte met verlichting en open zicht vanuit woningen, even tueel met camerabewaking. • Bij openbare gebouwen en andere voorzieningen een beheerderruimte toevoegen en beheer regelen. • Veilig wegenplan en verkeerscirculatieplan. • Correctie-instituut voor jongeren.


Pagina 79 van 163

Welbevinden ond er de welzijnsparaplu .

5.8.3 Beleidsector Gezondheidzorg Het beleidsontwikkelingsgebied Gezondheid is met name gericht op het individuele welbe vinden van burgers. In het kader van ecologisch welbevinden zijn daarvoor geschikte ruimtes op geschikte locaties nodig, alsmede een gezonde leefomgeving wat betreft water, lucht en afval. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Handhaving van de milieunormen v~~r lucht en waterkwaliteit. • Onderbrengen van gezondheidsfaciliteiten in de multifunctionele centra per wijk. • Nieuw modern ziekenhuis met minder bedden dat voldoet aan de behoefte van de be volking.

5.8.4 Beleidsector Milieu Het beleidsontwikkelingsgebied Milieu is primair gericht op de kwaliteit van de leefomge ving. In het kader van ecologisch welbevinden is dat vooral het bewaken van de kwaliteit van water en lucht waarin de burger moet leven en het bewaken van de kwaliteit van de gebou wen waarmee het natuurlijke landschap is ingericht. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • het verminderen en vermijden van milieugerelateerde ziekten, veroorzaakt door accu mulatie van milieugevaarlijke stoffen (bijvoorbeeld de fijn stof problematiek en de ver hoogde astma-incidentie in de buurten rond Isla). • Het in kaart brengen van de bodemgesteldheid, het oppervlaktewater, de luchtkwaliteit en andere milieuaspecten, en op basis hiervan normen opstellen. • Het meten en monitoren van de milieubelasting; • Milieu Effect Rapportage (MER) bij activiteiten die milieuschade kunnen veroorzaken. • Bij de wet erkennen van natuurparken (Christoffelpark, Marine park) • Uitbreiden en onderling verbinden van natuurgebieden • Stimuleren van klimaatbestendig bouwen.

5.8.5 Beleidsector Ruimtelijke Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Ruimtelijke Ontwikkeling is gericht op een zodanige inrich ting van de leefomgeving dat die bijdraagt aan ons welbevinden. In het kader van ecologisch welbevinden is dat de inrichting van het landschap zelf, die moet zijn afgestemd op de men selijke mogelijkheden en het vereiste natuurlijk milieu . Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend : • Goed en gratis openbaar vervoer via vrije banen, om de files tegen te gaan. • Maken van een adequaat verkeerscirculatieplan v~~r het eiland en uitvoering daarvan. • Een adequaat en toegankelijk telecommunicatienetwerk opzetten met gratis toegang tot internet v~~r aile burgers. • Uitbreiden van het aantal wijkverbeteringplannen (integrale wijkaanpak). • Onderhoudsplan opstellen voor de openbare wegen, verlichting, straatmeubilair, buurt groen, recreatiefaciliteiten en sportvelden, en daar ook uitvoering aan geven.


Pagina 80 van 163


5.8.6 Beleidsector Economie. Het beleidsontwikkelingsgebied Economie is erop gericht de economie van Cura<;:ao te ver ze,lfstandigen en de levenstandaard van de burger te verbeteren . 111 het kader van ecologisch welbevlinden betekent dat het zorgen voor een adequate infrastructuur en economisch ver antwoorde faciliteiten die het milieu niet aantasten. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Het maken van een overzicht van de noodzakelijke infrastructurele randvoorwaarden voor economische groei en het planmatig realiseren van die infrastructuur. • Het opstellen van een plan voor duurzame en betaa,lbare energiewinning. • Het opstellen van economische eisen aan een vervoers- en verkeerscirculatieplan.

5.8.7 Beleidsector Sociale Ontwikkeling Het beleidsontwikkelingsgebied Socia Ie Ontwikkeling is primair gericht op de socia Ie ontwik keling van de gemeenschap en minder op de infrastructuur die daarvoor nodig is In het ka der van Ecologisch Welbevinden, worden bij elk van de deelgebieden van deze sector wei noodzakelijlke materiele voorzieningen genoemd. Bij "Familie en jeugd" gaat het dan om opvang- sport- en recreatievoorzieningen. Ten aanzien van "Ouderen" gaat het om gepaste ontmoetingsplaatsen en aangepast vervoer. Bij het deelgebied "Wijken" gaat het om de voorzieningen en de kwaliteit van de bebouwing in de wjjk. Bij "Gender" is het ecologisch welbevinden ondergeschikt aan de achterstellingproblematiek. Ten aanzien van "Armoede" gaat het om de woonomstandigheden en het gebrek aan hygiene en comfort. Ten aanzien van "Speciale groepen" en "Mantelzorg" gaat het om voorzieningen die de hulpverlening begunstigen, zoals aangepast vervoer en aangepaste opvang- en onderwijsinstellingen. Daartoe zijn de volgende beleidsmaatregelen geeigend: • Zorgen voor een structuurplan om voldoende naschoolse opvangplekken te creeren. • Zorgen voor voldoende goed onderhouden "brede" buurtscholen. • In de integrale wijkverbetering voldoende sociale woningbouw, bejaardenwoningen en speciale woonvoorzieningen opnemen. • Tegen gaan en afbreken van illegale woningbouwsels. • Zorgen voor voldoende ontplooiings- ontmoetings- ontspannings- recreatieruimte en groenvoorzieningen in de wijken. • Zorgen voor voldoende buurtcentra die ook als multifunctioneel centrum kunnen functi oneren. • Zorgen voor een goed onderhouden woningen in de wijken met het noodzakelijke basis comfort, zo nodig door middel. van een adequaat aanschrijvingsbeleid.

5.9 Overzicht van beleidsmaatregelen De beleidsmaatregelen kunnen nu als voigt in een schema worden gep'laatst.

Menselijk welbevinden

24

Educatie

Veiligheid

Het opstellen van kernwaar den die de

Waardeontwik keling en de functievan

Ruimtelijke Ontwikkeling IVertalen van het Voorlichting Opstellen en gericht op be propageren van I'begri p "milieu zorg" in waarden wustwording criteria voor Gezondheid

I Milieu

Sociale Ontwik keling Iinvoeren va n het Bewustwor Ivak " internatio dings- en voorrnal business" in Iichti ngspro

j Economie


Pagina 81 van 163

Welbevinden onder de welzijnsparap lu.

Educatie

Veiligheid

waarden voor Cura~aose sociaal handelen samenleving dragen. invoeren in de Het inc or pore opleiding van aile overheids ren van deze kernwaarden in dienaren in het weten regelge justitiele circuit. ving met betrek Waardeontwik keling invoegen king tot opvoe ding, onderwijs, in correctie maatregelen, vorming en volwassenenwaarbij het uitvoerend educatie. Het starten van personeel model een bewustwor staat voor het dingscampagne, naleven van die waarin de bood waarden. Voorlichting schap wordt over "veiligheid" overgebracht dat een goede ook richten op Yu'i Korsou zich potentiele laat leiden door daders, om hen ervan bewust te de gemeen maken dat een schappelijke

goede Yu'i waarden.

Het creeren van Korsou zich laat rituelen (fees-

leiden door de gemeenschappe ten, prijzen,

lijke waarden . terugkerende

gebeurtenissen)

en/of aanpassen

van rituelen

zodat deze

waarden tel kens

worden bena drukt.

Individueel welbevinden

49

Educatie

Veiligheid

Opzetten van een systeem van opvoedingson dersteuning om de opvoeding te richten op het vormen van geemancipeerde en assertieve burgers die door middel van lifelong learning de verantwoorde lijkheid nemen voor het realise ren van welzijn voor zichzelf en voor anderen. Eerstelijns werkers die in contact komen met jonge opvoeders en kinderen, opne men in een

Het instellen van een systeem van wijkagenten en wijkopbouw werkers, die een bepaalde wijk en haar bewoners goed kennen, onveilige situa ties kunnen signaleren (dat zijn situaties waarin criminali teit, vandalisme, en/of (huiselijk) geweld kan ontstaan) en daarin preven tief of correctief kunnen optre den. Instellen van een buurt- waar schuwingssys teem (GSM?)

Gezondheid

Ruimtelijke Economie Ontwikkel ing "gezondheid" in die richtingge van de waarde het Funderend relatie tot het Onderwijs. vend kunnen zijn van Cura~ao gemeenscha ppe- voor het hande voor elke burger Voorlichting lijk waardesys len van de en de beperkte over de waarde teem . Cura~aose waarde van voor ons eiland Opstellen en burger. prive bezit in het van activiteiten propageren van Deze richtingge kader van alg. die deviezen ge "life-skills" in vende waarden welzijn. nereren, zoals relatie tot wel zichtbaar maken Voorlichting offshore, toeris bevinden van de in de dagelijkse gericht op me, de haven, E burger. keuzes en de bewustwording commerce, etc. Waarden opstel negatieve convan de waarde Bekendmaking len met betrek sequenties als van een leefbare van economi king tot (chroni deze richti ng woon- en werk sche productie sche) ziekten in niet wordt omgeving en de en het belang relatie tot het gevolgd. bijdrage die daarvan voor ons welzijn. gemeenschappe Een bewustwor iedere burger lijk waardesys dingscampagne daaraan kan teem . leveren.

starten gericht Het starten van op publieke Voorlichting

een bewustwor burgers opdat zij gericht op

bewustwording

dingscampagne, als voorbeeld waarin de bood kunnen dienen van de Hinder schap wordt voor de ge prowet, en de

overgebracht pageerde milieu mogelijkheden

die de Hinder dat de Cura~ao- waarden. se gezondheid wet biedt om

een leefbare

zorg zich laat lei den door de woon- en werk gemeenschappe omgeving te

lijke waarden. handhaven.

Voorlichting

gericht op de

verantwoorde lijkheid van

burgers om elkaar er op aan te spreken als deze waarden worden aange tast. Gezondheid Milieu Ruimtelijke Economie Ontwikkeling Een voorlichEen educatie Een strikte Maatregelen om tingscampagne campagne regulering van tot een even gericht op de natuur en milieu het beschikbare wichtige inko persoonlijke ontwikkelen, woningbestand mensontwikke verantwoorde toegesneden op en gericht op de ling te komen, daadwerkelijke via het mini lijkheid voor de leeftijd en mumloon, eigen gezond gender, uitgaan woningbehoef indexering, het de van de lokale ten (aantal heid door middel van "Living cultuur en woningen, stell en van Cao gericht op woonoppervlak voorwaarden en skills" en de per bewoner, herstructurering rechten van de voldoende recreatieverblij van het belas kennis en hou patient. yen en inko tingsysteem ding om daar Het invoegen van "Living naar te handelen mensgrenzen). (verschuiving en een hoge Duurzame, directe belasting skills" en de naar indirecte rechten van de kwaliteit van het mi li eubewuste belasting). patient in op leven van de en energie Het verstrekken voedings- on burger en de zuinige bouw bescherming van van volkswonin van inkomens derwijs- en ecosystemen te gen, in de vorm steun voor vormingspro moeilijk plaats waarborgen . van leer- en gramma's. werkprojecten baren en gehan Inventariseren Gezondheidsten behoeve van dicapten, in het van milieube werkers op nekader van ar dreigingen met arbeidstoelei men in een beidstoeleiding proces van life negatieve conding. Milieu

Socia Ie Ontwikkeling gramma's over de bovenge noemde waarden. Inv oege n va n bovengenoemde waarden in opvoedingsvoor lichting en opvoedingson dersteuning. Bewustwording van bovengenoemde waar den richten op werkgevers en overheidsdiena ren.

Socia Ie Ontwikkeling Cobrdinatie van de verschillende initiatieven gericht op het individueel welbevinden. Programma' s opstellen en uitvoeren voor seksuele voor lichting ter voorkoming van abortus en ongewenste (tiener) zwan gerschappen. Aanwijzen van scholen die zich moeten ontwik kelen tot scho len op maat voor leerlingen met Speciale onder wijsbehoeften . Oprichten van


Pagina 82 van 163


,I Educatie

Veiligheid

Gezondheid

Milieu

long learning gericht op het bevorderen van mondigheid en zelfverantwoor delijkheid van de patient, en het geven van inzieht aan de patient in de relatie tussen life-style en gezondheid. Instellen van het 'geneesmiddelen vergoedingsys teem en het samenstellen van kostendek kende zorgpakketten, bv door aanpassing van zorgcontracten en resultaatfi nanciering. Invoeren van case-managers die een (elektro nisch) patientregistratie systeem bijhouden, waarin opgeno men de acties, medicijnen en verantwoorde lijkheden van het behandel team (medici en paramedici) dat bij de patient is betrokken. Opstellen van kosten-baten ,analyses per patient, waarin opgenomen het aantalligdagen en de mogelijk heden van thuiszorg en mantelzorg. Opstellen van een systeem van secundaire en tertiaire preven tie bij chronische aandoeningen en vergrijzing. Opstellen van een systeem van palliatieve en terminale zorg.

sequenties voor de volksgezond heid en het planmatig redu ceren van die bedreigingen naar een mi ni mum niveau. Stimuleringsre geling introduceren en/of subsi dies beschikbaar stell en voor huishoudens en bedrijven die energiebespa rende maatrege len willen toe passen. Verstrekken van subsidies aan huishoudens en bedrijven die gebruik (gaan) maken van wind en zonne energie voor het opwekken van elektriciteit, waaraan gekop peld de levering van de teveel ,geproduceerde stroom aan het openbare elek triciteitsnet. Verstrekken van , subsidies aan huishoudens en bedrijven die gebruik (gaan) maken van watercondensa tie uit de I ucht voor het bevloeien va n de tuin. Voorliehting over gezonde voeding vrij van bestrijdingsmid delen, en het stimuleren van de productie van gezonde voeding op eigen grond. Intensiver en va n het toezicht op het milieu en het opleggen van sancties voor milieu belasten de activiteiten, waaronder ook verstaan de stimulering van sociale controle bij overtredi ngen.

I

proces van life- waardoor bur gers en, de long learning zodat ook zij de wijkagent kun nen worden opvoeding gealarmeerd bij kunnen onder onveilige situa steunen in de bovengenoemde ties . Instellen van een richting . Afstemmen van buddysysteem om potentiele de inhoud van criminelen of de bestaande onderwijstrajec recidivisten te ten op de maat coachen bij hun sociaal schappelijke maatschappelij behoeften aan ke ontwikkeling, functies die gericht op bijdragen aan ~ns aller welzijn, arbeidstoelei door middel van ding. Adequate coa maatschappij ching en arbeid georienteerde competentiepro stoeleiding van (potentiele) fielen . drop-outs, Het proces van life-long learning , koppel en aan te concretiseren het bureau door educatieve leerplicht en de en vormingsacti controle op de viteiten koppe Sociale Vor mingsplieht. len aan werk, sport en vrijeHet sanctie tijdsbesteding . systeem bij overtredingen Aan subsidie omvormen van voorwaarden een straf- en toevoegen dat 'de organisaties repressiesys teem naar een in hun beleids correctie- en plannen en re'integratie evaluaties, systeem. educatieve- en vormingsactivi Instellen van een teiten dienen op Jeugd- correctie instituut en tenemen, jeugdreclassegericht op geemancipeerde ring. en assertieve burgers die door middel van life long learning de verantwoorde lijkheid nemen voor het realise ren van welzijn voor zichzelf en voor anderen . Het stelsel va n SpeciaalOnder wijs en Hulpver lening bij opvoe dings- en onder wijsproblemen structureren, I aanpassen aan I de mogelijkhe den va n de bur gers, en richten op de maat

I schappelijke behoeften aan

Ruimtelijke Economie Ontwikkeling Duidelijke huur en beschermde arbeid . bescherming Het koppel en gericht op het !voorkomen van van sociale uitkeringen aa n uitzetting, onbetaalde daklozen en crisisopvang. arbeid, waarbiJ Duidelijke het opvoeden straatnamen en van kinder en of nummertoewij mantelzorg gezien wordt als zi ng. Plaatsen van nummers en onbetaalde straatnaambor arbeid . Het verstrekken den door de van incentives overheid zelf. voor het volgen Regulering van van voortgezette het openbaar opleidingen en vervoer, afge trajecten van stemd op de life-long learning behoeften van gericht op burgers en arbeidscompe werkgevers. In elke wijk een tenties waaraan goed functione behoefte be staat op de rend buurtcen arbeidsmarkt . trum, waar ', Het stimuleren iedere burger terecht kan voor van onderne vorming, recrea merscha p door tie, voorlichting het verstrekken en hulpverle van microkrediet en uitkeringsfa ning. ciliteiten.

Sociale Ontwikkeling een jeugdinstelling voor kinde ren/jongeren met ernstige gedragsproble men. Opstellen van recreatieprogramma's voor ouderen Binnen het huisvestingspro gramma zorgen voor bejaardenwoningen en speciale woonvoorzieningen. Bewustwor dingsprogram ma's opstellen en uitvoeren gericht op de rechten van iedere individue Ie burgeren ieder kind, waarin opgeno men de gelijke behandeling van mannen en vrouwen. Re'integratie van de verstotenen die cultureel en/of sociaal uitgesloten zijn van de minimaal aanvaardbare . levenspatronen. Verstrekken van betaalbare faciliteiten primaire levens behoeften , zoals sociale maaltijd voorzieningen voor ouderen, zieken en ge,handica pte n Gratis compu tergebruik en gratis internet connectie met coaching Instellen van een vrijwilligersvaca- , turebank

I I

Pagina 83 van 163

Bienestar pa tur den Pais Korsou. Welbevinden onder de welzijnsparaplu.

Veiligheid

Gezondheid

Milieu

Ruimtelijke Ontwikkeling

functies die bijdragen aan ons aller welzijn, door middel van maatscha ppij georienteerde competentiepro fielen. Veiligheid Educatie

Gezondheid

Milieu

Programma's invoeren voor de diagnose en behandeling van psychosomati sche aandoeni n gen. Bij chronische aandoeningen psychosociale hulpverlening toevoegen aan het beha ndel team om de patient te steu nen een gezonde "life-style" te ontwikkelen. Gezondheidseducatie met het accent op het reduceren va n angst en het vragen om de steun van medemensen. Opzetten van een systeem van buddy-coaching bij langdurige ziekten of chro nische aandoe ningen.

In de integrale wijkaanpak ook de zorg voor het milieu incorpo reren zodat wijkbewoners zich gezamenlijk verantwoordelijk gaan voelen voor het milieu. In educatiecam pagnes natuur en milieu, en in milieuprogramma's het sociale aspect opne men.

Economie Ruimtelijke Ontwikkeling Een bereikbare, Het stimuleren kwalitatief van het tot stand goede en functi komen van onele binnen ondernemi ngs stad en twee raden voor direct, werk kleine kernen daarbuiten, met gerelateerd open bare ruim overleg tussen werkgevers en tes die als van zelfsprekend als werknemers. Het opzetten ontmoetings plaatsen kunnen van overlegplat forms voor jonge functioneren. ondernemers, Een adequaat teneinde elkaar wegenstelsel waardoor men- te steunen en te informeren over sen elkaar snel het entre pre en efficient neurschap. kunnen bereiHet stimuleren ken. van het vakAdequate en bondswerk in de toegankelijke telecommunica richting van de tie voorzienin verbetering van gen, inclusief de arbeidssfeer en werkvreugde. gratis wireless internet over het gehele eiland. De wijken inrich ten met aange name, toeganke lijke en functio neel ingerichte openbare ruim ten, waar het voetgangersver keer als vanzelf sprekend langs wordt geleid. Het bouwen van woningen en open bare voor zieningen (scho len, parken,

sport en recrea tiefaciliteiten)

ten opzichte van

elkaar dat altijd

socia Ie controle

mogelijk is.

Inrichten van

buurtcentra,

recreatiefacilitei ten en sportvel den met ont moetingsvoor zieningen voor aile leeftijden en

Educatie

Sociaal wei be vinden

31

Sociale vaardig Opstellen van programma's heidstrainingen invoegen in de voor sociale vaardigheden en scholingspro het omgaan met gramma's voor justitieel perso mensen die leven vanuit neel, alsmede de competentie om verschillende socia Ie vaardig samenlevings heidstrainingen perspectieven, ten behoeve van te verzorgen. In de Wijkbu het educatiege bied "sociaal reaus rui mtes inrichten waar emotionele ontwikkeling" in agenten sociale vaardigheids het Funderend trainingen Onderwijs. kunnen geven. Groepstrainin De programma's gen met de beoordeling van binnen het Jeugd correctie individuen op hun groepsfunc instituut me de richten op tioneren, als sociale vaardig verplichte on derdelen invoe he den, en het gen in het VSBO bieden van en HAVO/VWO. weerstand tegen het (onwenselijIn het systeem va n opvoedi ngs ke) groepsge drag. voorlichting en ondersteuning, De Jeugdreclas ook brochures, sering geeft intensieve videos pots, en coaching in educatief (spel)materiaal sociale vaardig heden, gericht inbrengen, dat op arbeidgericht is op stoeleiding. sociale vaardig Hanteren va n heden in onze restoratieve, complexe sa ofwel herstelge menleving. richte interven Wijkopbouw werkers toerus ties, waarbij ten met technie men streeft naar herstel van de ken om

(hang}jongeren relatie tussen daders en sociale vaardig slachtoffers. heden aan te

rei ken.

Socia Ie vaardig heden invoegen

in trajecten voor

life-long lear ning.

Economie

Socia Ie Ontwikkeling

Socia Ie Ontwikkeling Opstellen en uitvoeren van wijkgerichte ontmoetings onts pa nni ngs en recreatiepro gramma's De activiteiten tijdens de na schoolse op vang, moeten ook op Sociale Vorming zijn gericht. Opstellen en uitvoeren van recreatieprogramma's voor ouderen Aanstellen van internetmodera toren die sociale netwerken kunnen laten ontstaan. Verstrekken va n faciliteiten voor ouderverenigin gen, wijkverenigingen, platforms, etc., mits zij zich richten op socia Ie cohe sie. Onderhouden van de buurt centra en het Instellen van buurtvaders als coach voor hangjongeren.


Pagina 84 van 163


Educatief welbevinden 3S

Educatie

Veiligheid

Gezondheid

Milieu

Educatie

Veiligheid

Gezondheid

Milieu

Breng kennis over opvoeding, onderwijs en het functioneren in de samenleving dicht bij de mensen door voorlichting te geven / presen teren waar mensen elkaar ontmoeten, in multifunctionele wijkcentra, medische centra en andere plaatsen waar mensen op hun beurt moeten wachten. Instellen van een instelling voor opvoedings- en onderwijsonder steuning met ,een resultaatge richte opdracht (voorlichtings materiaal ma ken, verspreiden en het onder houden van wijkgerichte discussieplat forms over dat materiaal} en die instelling te koppel en aan wijkspecifieke multifunctionele centra. Aan de openba re bibliotheek een "speel-o theek" koppelen met eenwijk spelletjesbus, waarin studen ten van sociale opleidingen (Ieren) spelen met de buurt kinderen en hen het plezier van de verschillende spelvormen leren kennen. De inhoud van het educatiege bied "sociaal emotionele ontwikkeling" uit het Funderend

Het populair Het curriculum Instelling van wetenscha ppe een jeugdreclas van het educa lijk presenteren tiegebied "be sering met van onderzoeks wegingsonder arbeidstoelei wijs en gezonde resultaten over ding als educa ,het milieu van levensstijr" uit tieve taak. ons eiland, en Handhaving van het Funderend onderzoeksre Onderwijs, de leerplicht sultaten die heroverwegen koppel en aan een persoonlijk en competentie relevant zijn gericht en resul voor ons eiland, buddysysteem door middel van taatgericht om te voorko televisiepro invullen met men dat deze gramma's, jongeren in een "living-skills". lesbrieven, en In de curricula buitenmaat van het Voortge een website schappelijk waar aile infor zet Onderwijs circuit worden competentiege matie is te opgenomen. richte en resul- vinden. Inhoudelijke taatgerichte I Het verspreiden kwaliteitseisen van informatie "lifestyle" pro stellen aan de gramma's invoe over duurzame sociale vor energie en de ren met een mingsplicht en wijze waarom de het daar werk verplichtend burger zelf op zame personeel, karakter. duurzame wijze en koppelen aa n Voorlichtings outputfinancie campagnes over water elektrici , teit kan winnen ring (de subsidie gezond gedrag en "living-skills" uit de lucht, de afhankelijk zon en de wind. uitbreiden en maken van het daar inhoudelijk (Dit combineren aantal met succes geplaats de negatieve en met importvrij te leerlingen in positieve (finan stellingen en subsidies voor een maatschap ciele) conse zonnepanelen, quenties aan pelijke functie) windmolens en toevoegen. In het curricu Bij de ziektekos- , watercondens lum van de tenverzekering ,kisten .} LPO(nieuw Intensiveren van Justitieel oplei een premiedingsinstituut}, voordeel verbi n voorlichtings pedagogische en den aan "gezond campagnes gericht op het gewicht" en didactische gezonde levens milieubewustzijn competenties van de bevol opnemen, zodat stijl. king. nieuwe justitieambtenaren in staat zijn, hun educatieve taak naar behoren te vervullen.

Ruimtelijke Ontwikkeling toegankelijk voor gehandi capten . Ruimtelijke Ontwikkeling 'Actieve participatie van burgers in de inrich 'ting van hun wijk, door mid del van overleg met "tims di bario" of het instellen van wijk overlegplat forms. Bevorderen van 'goed burger schap (ver antwoordelijkheidsbesef voor de omgeving, noodzaak van goede sociale relaties, etc.} door voorlich tings- en be wustwordings campagnes. Bevorderen van goede sociale controle door burgers te informeren over meldpunten en procedures va n melding tot oplossing.

Economie

SociaIe On~wikkeling

Economie

I Sociale 0 ntwik-

keling Bevordering van Opzetten van een systeem van het entre pre neursdenken en opvoedingson , leerlingen erva dersteuning ring laten op gericht op de gemeenscha ppe doen met ece nomische pro lijke waarden, jecten die daad sociale integratie en de verschil werkelijk inke men kunnen lende sa menle genereren (een vingsperspectie autowas bedrijf ven. opzetten, een Verantwoorde lijkheid voor eigen modelijn ontwikkelen en Investeren in de verkopen, etc.) jeugd van nu is Strikte diploma van vitaal be , eisen stell en aan lang, niet aileen voor de indivi functies en duele ontplooizorgen voor incentives voor ingsmogelijkhe werknemers die den van kinde ren en jongeren, een hoger scholingsniveau maar ook voor bereiken. de sociale sa De kwalificaties menhang en een duurzame van het beroepsonderwijs economische ontwikkeling koppel en aan competentiepro opvoedingsprofielen voor gramma's van functies waar hun kinder en aan behoehe is Aanwijzen van of komt in de scholen (Speci aalOnderwijs} samenleving. De potentie aan die onderwijs op competentiepro- maat dienen te verzorgen voor fielen in het leerlingen die beroepsonder dreigen uit te wijs, zodat vallen of met flexibel kan worden inge moeite tot speeld op de arbeidstoelei ding zijn te behoehen van ,de arbeidsmarkt. bewegen . In hetVSBO Koppelen van minder aandacht naschoolse voor algemene opvang aan de (theoretische) wijkscholen of voorbereiding, de multifunctio maar meer nele wijkcentra vakgericht om adequate ,sociale vor opleiden en beter afstem mingsprocessen men op het SBO, te entameren. zodat in het SBO HetVSBO en de vakopleiding SBO meer richwordt afgerond ten op arbeid en niet pas stoeleiding. begint. Opzetten va n programma's voor ouderen m.b.t. hun

Pagina 8S van 163

Bienestar pa tur den Pais Korsou. Welbevinden onder de welzijnsparaplu.

Veiligheid

Gezondheid

Milieu

Educatie

Veiligheid

Gezondheid

Milieu

Bijscholen va leerkrachten en docenten in "entrepreneur schap" teneinde dit over te brengen aan hun leerlingen en studenten. Entrepreneur schap gericht op de externe markt invoegen in educatie- en vormingsactivi teiten, zowel voor jongeren als volwassenen. Uitbreiding van de ondersteu ningsactiviteiten van O.a . de

Instellen van een platform inte grale veiligheid, waar de verschil lende veilig heidsinitiatieven op elkaar wor den afgestemd en kunnen worden afge stemd op de economische initiatieven, mede gericht op een veilig en rechtvaardig investeringskli maat. Opzetten va n een internatio nale voorlich tingscampagne

Bij primaire preventie (het voorkomen van aandoeningen) door middel van voorlichtings programma's, de gezonde levens stijl koppelen aan economi sche groei en welvaart voor het individu en voor de gehele samenleving. De secundaire preventie (de negatieve gevol gen van een aandoening beperken) ook richten op het

Instel/en van een milieuplatform waar medewer kers van ver schillende beleidsontwikke lingsgebieden en het bedrijfsleven samen overleg gen over de economische mogelijkheden van ons milieu, de mogelijke bedreigingen voor de kwaliteit van dat milieu bij economische ontwikkeling en de oplossingen om ook via ons milieu tot eco

Educatie onderwijs, herstructureren in de richting van sociale vaardigheids trainingen en sociale red zaamheid in de omgang met de verschillende samenlevings perspectieven. Uitvoering geven aan de wettelij ke eis dat ieder onderwijstype een zorgsysteem met voldoende deskundigheid heeft om leer lingen te coa chen bij hun onderwijsloop baan. Instellen van een vangnet voor leerlingen met ernstige ge dragsproblemen, met kinderpsy chiatrische ondersteuning.

Economisch welbevinden

36

Economie

Socia Ie Ontwik keling levensinvulling (vrije tijd) en de voorbereiding op het einde van hun leven. Bewustwor di ngsca mpag ne richten op het besef va n bur gers dat de wijk een sociale eenheid is die hen draagt. en beschermt. Een multifuncti oneel centrum met educatiefa ciliteiten creeren in dewijk. Bewustwor dingsprogram ma's ontwikke len en uitvoeren over discrimina tie en achterstel ling. Ondersteuning van armen ge richt op het "naar school gaan" van hun kinderen . (Maal tijden, uniform, boeken en leermiddelen.) Bewustwor dingsprogram ma's ontwikke len en uitvoeren, gericht op de waarde van vrijwilligerswerk en onbetaalde arbeid. Socia Ie Ontwik Economie Ruimtelijke keling Ontwikkeling stimuleren van Innemen van Het tot stand een prominente on brengen van dernemerscha p internationale goede i nfra handelspositie. onder de jeugd, structuur en open bare ruim Versterking van gericht op het de economische genereren van tes buitenlandse Het beschikken structuur. Het scheppen deviezen. over adequate van randvoorOpzetten va n (Iucht)havens een "Ervarings Het beschikken waarden voor economische centrum Oude over een ade groei, zoals het ren", waar quaat wegen kennis en erva stimuleren van stelsel Het beschikken overheidseffici ring wordt verzameld ency, verbete over adequate waarmee nieu en toegankelijke ring van de we ondernemers telecommunica afstemming tussen vraag en hun voordeel tie voorzieninkunnen doen. aanbod op de gen stimuleren van kapitaalmarkt, Een goed ver stimulering van woon en werk keer- en ver de marktwerking functies in de voersbeleid Ruimtelijke Ontwikkeling

Pagina 86 van 163

Bienestar pa Tur den Pais Korsou, invershon den e hende pa un sosiedat fuerte drs. F.J. Faber, augustus 2010.

Ruimtelijke Ontwikkeling om Cura~ao in I voorkomen van nomische groei gericht op de Kamer van bereikbaarheid te komen. economische het buitenland Koophandel, tezamen met de te verkopen als schade, in plaats Stimuleren van van economisch onderzoek via de relevante loca UNA, indevorm veilig land in de van aileen op ties. van een kennis Caribische regio. het voork6men UNA naar de Een sterk en economische van gezondInitiatieven centrum "on I bereikbaar mogelijkheden vanuit de justiti heidssc hade. derne van ons milieu, centrum met Bij tertiaire merschap", waar ele sector voor preventie (com- zoals het gebruik aile benodigde (scriptie) onder- leggen aa n het van zonne stedelijke func pensatie van platform inte zoeken naar ties . energie, wind nieuwe markten grale veiligheid, onherstelbare Een transparant aandoeningen) energie, golf om deconseen nieuwe kracht en diep en eenduidig quenties van de en de gericht producten zee warmtewis Hinderwetbeleid kunnen worden maatregelen op heid op de zodat onderne kwaliteit van sel energie, geentameerd en hun economi viskweek moge mers nooit voor sche consequen leven, ook begeleid, en verrassingen aandachtgeven lijkheden, w in waar de resulta ties en andere ning van minera- komen te staan aspecten van het aan zinvolle, al ten v~~r de en de bevolking welbevinden te dan niet betaal len uit de diep bevolking be de economische zee, condenswa beschermd is kunnen door schikbaar zijn . tegen milieu terwinning en denken. . bezigheden als Bijscholen va n geluids- en ver gebruik voor aspect van die werkgevers en keersoverlast. landbouw, etc. kwaliteit van I werknemers met Onderzoek va n Een goede leven (econo zelfevaluatie en misch welbevin de relatie tussen basisregistratie 'zelfverbeteringgezondheid en en adressering den). technieken om van aile locaties Een economisch de milieukwali de kwaliteit van efficiente orga- I teit met betrek op het eiland. producten en king tot de nisatie va n de diensten te gezondheidzorg, economische verbeteren en productie van de met het voor de concurren komen van bevolking. tiepositie met Stimuleringsre wachttijden, het buitenland geling introduce vanuit het te versterken . principe "t ijd is ren en/of subsi Opzetten van geld", ook voor dies beschikbaar een rolmodel stellen voor de patienten. project voor huishoudens en jonge onderne bedrijven die mers, gecombi energiebespa neerd met rende maatrege lesbrieven en len willen toe (school) televisie passen en/ of programma's , gebruik maken om succesvolle Ivan alternatieve, ondernemers als 'duurzame navolgbaar I energiebronnen.

model in de Overzichtelijke,

schijnwerpers te

korte en effici plaatsen.

ente procedures voor Milieu Effect Rapporta ges (MER) bij het aanvragen van vergunni ngen voor (nieuwe) I economische I initiatieven.

De deskundigHet functioneren Het functioneren

heid van over . van overheidsvan organisaties: heidsdienaren:

I dienaren 'CompetentieElke dienst of

profielen opstel Gedragscode organisatie heeft len per functie. Bestuurlijk opstellen en een vrij toeganControle of het welbevinden kelijk kenniscen door iedere personeel aa n overheidsdie 13 trum en een de competennaar persoonlijk website waar tieprofi elen laten onderte aile producten Educatie

Veiligheid

Gezondheid

Milieu

Economie

Socia Ie Ontwikkeling en mededinging, w ijken en daaren het versimpe toe de noodza kelijke voorzielen van het belastingstelsel. ningen creeren . Het sc he ppen van de juiste economische ,culturele en sociale voor I waarden voor mannen en vrouwen. Stimulering van een gelijke participatiegraad van mannen en vrouwen in politiek, econo mie, wetenschap en technologie . : Stimuleren van ,ondernemerschap in armoedewijken en het verstrek ken van microkredieten daar voor, om de armen weer greep op hun eigen bestaan te geven (empo werment). Gehandicapten inzetten in economische functies die passen bij hun mogelijkheden. Familiezorg benaderen als arbeid waardoor andere econo mische functies mogelijk wor den.

De financiele integriteit : I

I

Diensthoofden persoonlijk verantwoordelijk stellen voor budgetover schrijdingen . Openbare finan


Pagina 87 van 163


Educatie

Veiligheid

gratis zijn te downloaden. Elke dienst of organisatie heeh een bedrijfsor ganogram waarin de func tionele interne en externe samenwerkings relaties zijn

gedefinieerd en

die organisatie

functioneert ook

in overeen-

stemming met

het organogram.

Elke dienst of

organisatie

participeert in

een overlegplat form waarin de

betreffende

beleidsontwikke lingsgebieden en

belanghebbende

burgers verte genwoordigd

zijn.

Educatie

Veiligheid In elke wijk heeh Gebouwen

Ecologisch welbevinden

34

een multifunctioneel centrum inriehten waar de reguliere eerstelijnsvoor zieningen zijn gecentreerd en mensen regel matig moeten komen. Aan dat multifunctionele centrum zijn ook educatieve faciliteiten en (voorlichtings) activiteiten verbonden. Daarbij ook denken aan ki nder opva ng, een "speel-o theek"met educatief mate riaal, centrum voor opvoe dingsondersteu ning, etc. Buurtschool met wijkfunctie en opvangmogelijk heden (brede school met verlengde schooldag), zo mogelijk gekop peld aan het

zodanig ontwer pen en plaatsen dat zicht en soeiale controle mogelijk is. Inrichten van de open bare ruimte met verlichting en open zieht vanuit woningen, eventueel met camerabe waking. Bij open bare gebouwen en andere voorzie ningen een beheerderruim te toevoegen en beheer regelen. Veilig wegenplan en verkeerscir eulatieplan. Correct ie instituut voor jongeren.

Gezondheid

Milieu

Ruimtelijke Eeonomie Ontwikkeling voldoet. Bij functione rings- en beoor delingsgesprek ken zijn de gedragscode en het competen tieprofiel voor de functie, de criteria waarte gen het functio neren van de

overheidsdie naar wordt

afgezet.

Diensthoofden

aanstellen op

basis van kwali teit en periodiek

beoordelen op

prestaties.

Gezondheid

Milieu

Handhaving van de milieu normen voor lucht en waterkwali tei!. Onderbrengen van gezond heidsfaciliteiten in de multifune tionele centra perwijk. Nieuw modern ziekenhuis met minder bedden die voldoet aan de behoefte van de bevolking.

het verminderen en vermijden van milieugere lateerde ziekten, veroorzaakt door accumula tie van milieugevaarlijke stoffen (bijvoorbeeld de fijn stof proble matiek en de verhoogde astma-incidentie in de buurten rond Isla). Het in kaart brengen van de bodemgesteldheid, het oppervlaktewater, de luchtkwaliteit en andere milieuaspeeten, en op basis hierva n normen opstellen . Het meten en monitoren van de milieubelas ting; Milieu Effect Rapportage (MER) bij activi teiten die mili euschade kun nen veroorza ken.

Ruimtelijke Ontwikkeling Goed en gratis openbaar ver voer via vrije banen, om de files tegen te gaan. Maken van een adequaat ver keerseirculatie plan voor het eiland en uitvoe ring daarvan. Een adequaat en toegankelijk telecommunica tienetwerk opzetten met gratis toegang tot internet voor aile burgers. Uitbreiden van het aantal wijkverbetering plannen (inte grale wijkaanpak). Onderhoudsplan opstellen voor de openbare wegen, verlich ting, straatmeubilair, buurt groen, recreatiefaciliteiten en sportvelden, en daar ook uitvoe ring aan geven.

kenen. Periodiek evaluatieonderzoek naar klanttevredenheid met beoordelingen door ciienten, puntentoeken ning en incenti ves voor klant gericht en dienstbaar functioneren. Anonieme klachtenlijn instellen.

Economie Het maken van een overzicht van de noodza kelijke infra strueturele randvoorwaar den voor economische groei en het planmatig realiseren van die infrastruc tuur. Het opstellen van een plan voor duurzame en betaalbare energiewinning. Het opstellen van economi sche eisen aan een vervoers- en verkeerscirculatieplan.

Sociale Ontwikkeling ciele verslagleg ging voor elke dienst. Periodiek kwali teitsonderzoek met kosten baten analyse en output evalua tie.

Sociale Ontwikkeling Zorgen voor een structuurplan om vol do ende naschoolse opvangplekken te ereeren. Zorgen voor voldoende goed onderhouden "brede" buurt scholen. In de integrale wijkverbetering voldoende sociale woning bouw, bejaar denwoningen en speciale woon voorzieningen opnemen. legen gaan en afbreken va n illegale woning bouwsels. Zorgen voor voldoende ontplooiings ontmoetingsontspannings recreatieruimte en groenvoor zieningen in de wijken. Zorgen voor voldoende buurtcentra die ook als multi-


Pagina 88 van 163


Educatie multifunctionele centrum. Gratis "Iow speed" internet voor aile burgers met vooral gratis toega ng tot ed u catieve websi tes. Opvang en be handelmogelijk heden voor jon geren met ern stige gedrags problemen

Veiligheid

Gezondheid

Milieu Bij de wet er kennen van natuurparken (Christoffel park, Marine park) Uitbreiden en :onderling ver binden van natuurgebieden Stimuleren van klimaatbesten digbouwen.

Ruimtelijke Ontwikkeling

Economie

Sociale Ontwik kel ing function eel centrum kunnen I funct ioneren . Zorgen voor een goed onderhou den woningen in de w ijken met het noodzakelij ke basiscomfort, zo nodig door middel van een adequaat aan schrijvingsbe ,Ieid.

Bienestar pa tur den Pais KOrsou. Welbevinden onder de welzijnsparaplu .

Pagina 89 van 163

Nota Algemeen Welzijnsbeleid

Recommend Documents