Evaluatie Tafel van Groenlo (TvG) – augustus 2011 1. Ontstaan TvG De TvG is ontstaan uit de WERKcentrale die op 30 september 2009 plaatsvond. Tijdens die bijeenkomst is door een groot deel van de aanwezige partijen het Akkoord van Groenlo getekend, waarin de Achterhoek zich ten doel stelt in 2020 50% minder CO2 uit te stoten en op termijn 100% durzame energie op te wekken. Uit de reacties van de ruim 150 deelnemers bleek dat er veel initiatieven zijn om de Achterhoek te voorzien van duurzame energie. Ook de politieke wil en het ondernemerschap zijn er. 2. Doelstelling TvG De TvG is in het leven geroepen om het realiseren van de doelstellingen in het Akkoord van Groenlo te faciliteren: - 50% CO2-reductie in de Achterhoek in 2020 ten opzichte van 1990 - op termijn 100% opwekking van duurzame energie in de Achterhoek Door de TvG is daaraan de volgende doelstelling toegevoegd: - volledige werkgelegenheid door middel van innovatie, duurzame projecten en export van kennis Dit alles vanuit de gedachte: “De Achterhoek de duurzaamste regio van Europa”. 3. Deelnemende partijen TvG De deelnemers aan de TvG weerspiegelen de drie O’s (Ondernemers, Overheid en maatschappelijke Organisaties) in de Achterhoek. In tabel 1 zijn de deelnemers en hun rol/inbreng bij de TvG weergegeven: Organisatie
Naam
Rol/inbreng
Herman Hulshof Arjan Prinsen Gijs van Selm Jan Gebbink Henk Ormel Wybren Jouwsma Rene Plaggenburg B. Wisselink/ H. Waamelink Otto Willemsen Pieter van der Ploeg Martin Stor Jeroen de Veth Erik Meiberg
Voorzitter Ervaringen/expertise mbt mestvergisting en eendenkroosproject Ervaringen/expertise mbt biogas uit afvalwater Ervaringen/expertise mbt mestvergisting (kleinschalig) Ervaringen/expertise mbt mestvergisting (grootschalig) Expertise op het gebied van innovatie Expertise op het gebied van duurzame woningbouw en renovatie Ervaringen/expertise mbt rijden op biogas Expertise op het gebied van zonne-energie en businessplan AGEM Ervaringen/expertise mbt ontsluiting/transport biogas Kennis/netwerk van innovatieve bedrijven in de Achterhoek, verbindingen leggen Expertise op het gebied van duurzame energie opwekking Ervaringen/expertise lobby (netwerk)
Ondernemers: -
Koninklijke Hulshof BV Groot Zevert Vergisting Waterstromen Vragender Transitiedorp Biovergisting Achterhoek Bronkhorst High Tech Dusseldorp Ecotrans/Wacro Duurzaam4life Alliander ACT Trinergie Kiemt
Overheid -
Gemeente Bronckhorst Gemeente Doetinchem Gemeente Oost Gelre Gemeente Winterswijk Gemeente Berkelland Provincie Waterschap Regio Achterhoek
Andre Baars Steven Kroon Paul Wentink Rik Gommers Marcel Meijer Roland Bus Henk Wubbels Joke Emaus Marieke Frank Martine Rutting
Expertise mbt overheid, schakel naar portefeuillehouders RO Expertise mbt overheid, schakel naar portefeuillehouders Financiën Expertise mbt overheid, schakel naar portefeuillehouders EZ Expertise mbt overheid, schakel naar portefeuillehouders Milieu Expertise mbt overheid, schakel naar vakberaad klimaat (ambtelijk) Expertise mbt biogasnetwerk Achterhoek, schakel naar provincie Schakel naar het waterschap Programmamanager Duurzame economie en Mobiliteit: ondersteuning TvG Programmamanager TvG: ondersteuning TvG Programmamedewerker Duurzame economie: (secretariële) ondersteuning TvG
Maarten Arentsen John Schraven Evert Jongkind
Expertise mbt biogasnetwerk Achterhoek (Interreg IVa-project) Betrokken geweest bij opstart, nu agendalid Indirect betrokken (bewustwording)
Maatschappelijke Organisaties - Universiteit Twente - TNO - NME-Centra Achterhoek
tabel 1: deelnemers TvG De TvG is sinds de start met een aantal partijen uitgebreid, maar heeft momenteel een dusdanige omvang en samenstelling bereikt dat verdere uitbreiding in principe niet noodzakelijk en gewenst is. In de huidige samenstelling is het overgrote deel van de duurzame energie- en energiebesparingsonderwerpen afgedekt. Een partij als de LTO wordt nog node gemist. Mocht een partij zich melden die nadrukkelijk een aanvulling kan zijn (en dus meerwaarde heeft) op de huidige samenstelling van de TvG, dan zal dat vooraf worden besproken in de TvG. 4. Vergaderingen TvG De startbijeenkomst van de TvG was op 9 februari 2010 bij Koninklijke Hulshof te Lichtenvoorde. In het jaar 2010 is negen keer vergaderd (zie tabel 2). Vanwege de belasting op de deelnemers en onder het mom van ‘minder praten en meer doen’ is de vergaderfrequentie in het jaar 2011 teruggebracht naar zeven keer per jaar. De vergaderlokaties rouleren per keer. Om beurten stellen de deelnemers aan de TvG een lokatie beschikbaar (met gesloten beurzen). Vergaderdatum
Lokatie
2010: 9 februari 9 maart 20 april 28 mei 30 juni 25 augustus
Koninklijke Hulshof te Lichtenvoorde Dusseldorp te Lichtenvoorde Bronckhorst High Tech te Ruurlo Gemeentehuis Oost Gelre te Lichtenvoorde Kantoor Regio Achterhoek te Doetinchem Groot Zevert te Beltrum
6 oktober 10 november 15 december
Waterschap Rijn en IJssel te Doetinchem Gemeentehuis Oost Gelre te Lichtenvoorde Gemeentehuis Bronckhorst te Hengelo Gld
2011: 2 februari 23 maart 18 mei 23 juni (vervallen) 1 september 12 oktober 1 december
MFA ‘De Bult (sportkantine) te Vragender Kulturhus Lintelo te Aalten Regionaal NME-Centrum Doetinchem e.o. te ’s Heerenberg Waterstromen te Lochem Nog onbekend Nog onbekend
tabel 2: vergaderdata en lokaties
5. Organisatie TvG De TvG richt zich vooral op besparing, produktie en bewustwording. Daarnaast zijn financiering en PR/lobby belangrijke hulpmiddelen om de activiteiten van de Tafel van Groenlo kracht bij te zetten. De organisatie van de TvG is rondom deze onderdelen ingericht en per onderwerp is een verantwoordelijk trekker aangewezen, zodat de voorzitter ontlast wordt. De organisatie van de TvG is weergegeven in figuur 1. De TvG heeft een informele opzet, waarbinnen deelnemende partijen zich niet formeel vastleggen. Pas binnen de projecten zelf wordt de samenwerking (indien nodig) door de betreffende partijen geformaliseerd. Deze opzet blijkt goed te werken en zal daarom in de toekomst worden voortgezet. De TvG wordt gefaciliteerd door de Regio Achterhoek in de vorm van een programmamanager en een programmamedewerker. Zij leveren inhoudelijke inbreng en zijn de verbindende factor tussen de leden van de TvG. Daarnaast ondersteunt de Regio Achterhoek de vergaderingen van de TvG door: het plannen van de vergaderingen met bijbehorende lokaties, het opstellen van de agenda en de verslaglegging. De verschillende leden van de TvG leveren op hun gebied de betreffende expertise en delen ervaringen en hun netwerk.
Tafel van Groenlo
Achterhoekse Groene Energie Maatschappij (AGEM) i.o.
PR/Lobby (Regio Achterhoek)
Besparing (Paul Wentink/Henk Wubbels) Energiebesp. Bestaande woningbouw
Energiebesp. Bedrijven (Vacature)
Bestaande woningbouw (Henk Wubbels) Duurzaam renoveren woningcorporaties (ACO/Martin Stor) Het Dusseldorp (Rene Plaggenburg)
Produktie (Andre Baars/Roland Bus) Biogas Biogasnetwerk Achterhoek (Roland Bus/ Maarten Arentsen) Vragender Transitiedorp (Jan Gebbink)
Zonne-energie Lochem Energie (Lochem/ Otto Willemsen) Fotonenboer (Jeroen de Veth)
Windenergie Hagenwind (Jan Gebbink) Windpark Netterden i.o. (Oude IJsselstreek)
Bewustwording/ Educatie (Rik Gommers/ NME Centra) Burgers
Achterhoekse Groene Energie Maatschappij (AGEM) (Steven Kroon/ kwartiermaker)
Particulieren
Gemeenten
Expertmeeting
Groene banken
Bedrijven
Organogram AGEM
Universiteiten
Waterstromen (Gijs van Selm) Haarlose Veld (Marcel Meijer)
figuur 1: Organisatieschema TvG
Boeren
Businessplan
Biogasvereniging Achterhoek (Henk Ormel)
Acties gewenst
AGEM
Scholen
Groot Zevert Vergisting (Arjan Prinsen)
Acties ingezet
Financiering (Steven Kroon)
Link naar LTO: Jan Gebbink Link naar Achterhoek Agenda 2020: Joke Emaus Ondersteuning TvG: Joke Emaus/Martine Rutting
6. Projecten en resultaten In hoeverre de doelstellingen van de TvG inmiddels zijn behaald, is moeilijk in procenten CO2-reductie uit te drukken. Wel kan aan de hand van de projecten in beeld worden gebracht welke inspanningen tot nu toe zijn verricht. De projecten en bijbehorende resultaten zijn in tabel 3 weergegeven. Naast de resultaten in de afzonderlijke projecten, heeft de TvG ervoor gezorgd dat projecten als een AGEM op de Achterhoek Agenda 2020 terecht zijn gekomen. Project AGEM (i.o.) AGEM (i.o.)
Omschrijving
Trekker
Acties
Resultaten
Toekomst
Een Achterhoekse Groene Energie Maatschappij die zich richt op ontwikkeling, in- en verkoop van (lokale) energie, energiebesparing en lobby.
Steven Kroon
-
-
Een kwartiermaker gaat aan de hand van het businessplan op hoofdlijnen de AGEM op poten zetten (sept 2012 – sept 2013)
-
-
Besparing - Kies Groen Licht
Het concept van Kies Groen Licht gaat er vanuit burgers te ontzorgen bij het duurzaam renoveren van woningen (van plan van aanpak tot uitvoering)
Henk Wubbels
in opdracht van de TvG is eind 2010 door K+V een haalbaarheids-onderzoek naar de AGEM uitgevoerd op 20 juni 2011 heeft een expertmeeting rondom de AGEM plaatgevonden met de input van de expertmeeting is in juliaugustus 2011 door Duurzaam4life een businessplan op hoofdlijnen opgesteld. Hierin is tevens de opdracht voor de kwartiermaker opgenomen.
In de periode sept 2010 – febr 2011 hebben diverse gesprekken plaatsgevonden met vertegenwoordigers van Kies Groen Licht uit Breda. Er is o.a. afgesproken dat wordt gewerkt met een pool van Achterhoekse bedrijven om zo ook een impuls aan de werkgelegenheid in de Achterhoek te geven. Er zou voor de zomer 2011 een pilot worden uitgevoerd waaruit moet blijken of het concept
-
-
Rapport haalbaarheidsonderzoek (februari 2011) Input voor businessplan op hoofdlijnen (juni 2011) Businessplan op hoofdlijnen voor de AGEM (augustus 2011)
Plannen voor een pilot liggen klaar, er is echter nog geen trekkende organisatie voor dit project. Het risico is nu dat Kies Groen Licht afhaakt vanwege het gebrek aan voortgang.
In september 2011 starten de overleggen rondom het Masterplan Wonen (vanuit de Achterhoek Agenda 2020). Het project zal daar worden ingebracht met de vraag of: - het project in het Masterplan Wonen kan worden meegenomen - er een trekkende
aanspreekt bij de inwoners en bedrijven in de Achterhoek. Probleem is dat er geen trekkende partij is voor dit project, waardoor de pilot nog niet van start is gegaan. Het was de bedoeling hiervoor in gesprek te gaan met de voorzitter van Bouwend Nederland, echter vanwegen de drukke agenda van de bestuurlijk trekker heeft dit gesprek nog niet plaatsgevonden -
-
Duurzaam renoveren woningcorporaties Het Dusseldorp
Geen informatie beschikbaar
Martin Stor
Geen informatie beschikbaar
Subsidieregeling Achterhoek Bespaart
In de acht gemeenten binnen de Regio Achterhoek is met behulp van de provincie Gelderland sinds 2009 de subsidieregeling Achterhoek Bespaart in het leven geroepen. Inwoners kunnen maximaal € 500,= ontvangen voor energiebesparingsmaatregelen.
Rene Plaggenburg Vakberaad Klimaat (Marcel Meijer)
Produktie Biogas: - Interreg IV
In het kader van Interreg IVa wordt een voorstel ingediend dat voorziet in de aanleg
De subsidieregeling is in de jaren 2009, 2010 en 2011 gepubliceerd. Per gemeente is voor 100 aanvragers een subsidie van maximaal € 500,= beschikbaar.
partij voor dit project is.
-
-
Roland Bus
In de periode november 2010 – juni 2011 is gewerkt aan het projectplan in het kader van Interreg IVa. In juni 2011 is de
In 2009 zijn gemiddeld 95 aanvragen per gemeente gehonoreerd. In 2010 waren dat gemiddeld 93 aanvragen per gemeente De gemiddelde besparing per gemeente is in: 2009 ca. 75.000 m3 2010 ca. 53.000 m3
In november 2011 beslist de Euregioraad over de aanvragen in het kader van Interreg
De subsidieregeling geldt ook in 2011. Momenteel wordt op provinciale schaal bekeken op welke wijze de subsidieregeling voor de komende jaren vorm kan krijgen. Vanuit de Achterhoek wordt dit opgepakt door het vakberaad klimaat (Conny Huijskes, Oude IJsselstreek)
Meteen na ontvangst van de beschikking (ca. 1-1-2012) kan worden gestart met de aanleg
-
Groot Zevert
van een biogasleiding van de Laarberg via Groot Zevert naar Borculo en een tracéverkenning voor een biogasleiding door de gehele Achterhoek. Onderzoek naar het kosteneffectief produceren van biogas
Arjan Prinsen
aanvraag ingediend.
IVa.
van de eerste fase van de biogasleiding: Laarberg - Groot Zevert – Borculo
In het najaar van 2010 heeft EKwadraat in opdracht van de provincie Gelderland en Groot Zevert een onderzoek uitgevoerd naar het kosteneffectief produceren van biogas. De uitkomsten van het onderzoek zijn gepresenteerd aan de Achterhoekse Tweede Kamerleden en toegestuurd aan de ministeries ELI en Financiën.
-
Voortzetting lobby richting ministeries ELI en Financiën.
-
Onderzoeksrapport met daarin aanbevelingen voor het kosteneffectief produceren van biogas. Gedeeltelijke aanpassing van de positieve lijst: de TvG heeft gelobbyed om de positieve lijst uit te breiden. Dit is inmiddels deels gerealiseerd. Kritische noot: de grondstoffen waarmee de positieve lijst is uitgebreid zijn even duur als de bestaande lijststoffen, wat betekent dat de financiële haalbaarheid van biovergisting er dus nog niets mee op schiet (bron: Ekwadraat)
-
BVA
Overige projecten: - Vragender Transitiedorp - Waterstromen - Haarlose Veld
Zonne-energie: - LochemEnergie
De Biogas Vereniging Achterhoek zoekt een lokatie voor een grootschalige biogasinstallatie. De onderhandelingen over verschillende lokaties hebben tot nu toe nog niet geresulteerd in een geschikte lokatie.
Henk Ormel
Zie lobby
LochemEnergie is er om
Otto Willemsen
De voorzitter van de TvG heeft samen met wethouder Jan Markink bemiddeld tussen de gemeente Oude IJsselstreek en BVA. Daarnaast heeft een provinciale werkgroep een voorstel gedaan voor een geschikte lokatie (Andre Baars maakte deel uit van deze werkgroep).
m.n. lobby regelgeving
Op initiatief van de provinciale staten heeft een bemiddeling plaatsgevonden voor het zoeken van een geschikte locatie voor de BVA. Met de gemeente Oude IJsselstreek is overeenstemming over een locatie op het industrieterrein Hofskamp. Bij BVA ligt nu het initatief om met uitgewerkte plannen te komen voor een biogasinstallatie. Gedeeltelijke aanpassing van de positieve lijst: de TvG heeft gelobbyed om de positieve lijst uit te breiden. Dit is inmiddels deels gerealiseerd. Kritische noot: de grondstoffen waarmee de positieve lijst is uitgebreid zijn even duur als de bestaande lijststoffen, wat betekent dat de financiële haalbaarheid van biovergisting er dus nog niets mee op schiet (bron: E-kwadraat)
Zie bij resultaten.
-
De conceptstatuten
pm
Doorgaan met lobby
voor haar leden tegen concurrerende prijzen duurzame energie te produceren en om daar zo goed mogelijk gebruik van te maken. Op termijn is het doel dat de mensen uit Lochem zelfvoorzienend kunnen zijn in hun eigen energiebehoefte.
-
-
liggen klaar en de coöperatie wordt deze maand officieel opgericht. Eind maart was de haalbaarheidsstudie voor zonne-energie afgerond. De ambities zijn vertaald in acties voor de korte, middellange, en langere termijn.
-
Fotonenboer
Geen informatie beschikbaar.
Jeroen de Veth
-
Solarpark Azewijn
Het realiseren van een solarpark op voormalige stortplaats Azewijn.
Pfixx Solar Systems
In 2010 is het Solarpark Azewijn gerealiseerd.
Een solarpark met een capaciteit van 1.660.569 kWh
-
Windpark Hagenwind is reeds gerealiseerd. Het realiseren van een windpark in de gemeenten Oude IJsselstreek/Montferland
Jan Gebbink
Windpark Hagenwind is reeds gerealiseerd. Het plan bevindt zich nu in de fase dat de bestemmingsplanwijziging binnenkort in de raad wordt besproken
Windpark met een capaciteit van 16 MW -
-
Voor het schooljaar 2010/2011 is net als voorgaande jaren een NME-programma aan de scholen aangeboden met daarin o.a. de lessen Natuurlijk Energie! en Warme Truiendag.
De deelname onder de scholen was 100%. In totaal hebben 31.626 leerlingen uit de Achterhoek aan 1.344 activiteiten deelgenomen.
Windenergie: - Hagenwind -
Netterden - Azewijn (i.o.)
Bewustwording/educatie - Activiteiten NMECentra in de Achterhoek
Jaarlijks wordt er een NME-programma aan de scholen in de Achterhoek en Liemers aangeboden met daarin diverse activiteiten op het gebied van duurzame energie opwekking en energiebesparing
Conny Huijskes
Evert Jongkind
Na realisatie is er een windpark met een capaciteit van 12 MW
Voortzetting van de NME-activiteiten. Een risico is wel dat een aantal gemeenten overweegt om de bijdrage aan NME stop te zetten. De gemeente Berkelland heeft zich inmiddels al teruggetrokken.
PR/Lobby - Lobbyactiviteiten
Het onder de aandacht brengen van de activiteiten in de Achterhoek en het aankaarten van knelpunten in de regelgeving en mogelijke oplossingen daarvoor.
Herman Hulshof
-
-
-
-
-
-
-
tabel 3: activiteiten en resultaten TvG
25-1-10: werkbezoek Diederik Samsom 9-9-2010: bezoek aan Den Haag, gesprekken met TKleden en afvaardiging ministeries ELI en Financiën 22-11-10: werkbezoek TKleden aan de Achterhoek en aanbieden drietal moties mbt de regels voor de input van biomassa, output van digestaat, aanwijzing kunstmestvervangers en productie van extra biogas en zonne-energie door zelflevering. 6-12-10: bezoek aan commissie ELI (bespreken moties) januari 2011: diverse lobbybezoeken in de Achterhoek (DG’s ministeries, Statenleden) 9-3-11: bezoek DG Buijink aan Achterhoek 28-3-11: bezoek aan Groot Zevert door delegatie ministeries 15-4-2011: brief aan ministerie ELI mbt Green Deal Achterhoek 7 en 8 juni 2011: stand TvG op VNG Congres.
-
-
Gedeeltelijke aanpassing van de positieve lijst: de TvG heeft gelobbyed om de positieve lijst uit te breiden. Dit is inmiddels deels gerealiseerd. Kritische noot: de grondstoffen waarmee de positieve lijst is uitgebreid zijn even duur als de bestaande lijststoffen, wat betekent dat de financiële haalbaarheid van biovergisting er dus nog niets mee op schiet (bron: Ekwadraat) De Achterhoek is in de running voor een pilotstatus in het kader van de Green Deal
Eventueel toekenning pilotstatus Green Deal (besluitvormingstraject nog niet bekend).
7. Budget De TvG heeft voor de jaren 2010 en 2011 geen budget ter beschikking gehad. Alle activiteiten zijn met gesloten beurzen uitgevoerd. Voor een aantal grotere opdrachten is budget gezocht binnen de deelnemende partijen: - haalbaarheidsonderzoek AGEM door K+V (budget Achterhoek 2020) - onderzoek kosteneffectief biogas produceren door E-Kwadraat (Groot Zevert, provincie Gelderland) - businessplan AGEM door Duurzaam4life (businessplan: budget Achterhoek 2020; kwartiermaker: budget gemeenten en provincie) Deelname aan Kiemt: Kiemt heeft meermalen aangeboden om als TvG/ Regio Achterhoek lid te worden van de stichting. Het lidmaatschap houdt in dat er een jaarlijkse donatie wordt gedaan van ca € 35.000, waarmee de Achterhoek (overheid/bedrijfsleven) een beroep kan doen op Kiemt voor een eerste advisering. De voorzitter van de TvG en de voorzitter van het Programamteam Duurzame Economie hebben gesprekken gevoerd met het bestuur van Kiemt. Na ampele overweging is ervan afgezien om lid te worden bij Kiemt: dit past niet in de werkwijze van de TvG (partijen leveren bijdrage met gesloten beurzen). Voor projectmatige ondersteuning met een opdracht wordt incidenteel budget gezocht bij de deelnemende partijen. PR en lobbyactiviteiten: De PR- en lobbyactiviteiten zijn tot nu toe vanuit Achterhoek 2020/regiomarketing en lobby-budget gefinancierd. Om de TvG op een goede manier te kunnen profileren en om richting Europa, Rijk en provincie een stevige lobby te kunnen neerzetten, zal voor de TvG een eigen budget bepaald moeten worden voor PR en lobby en een bescheiden vergoeding voor de voorzitter van de TvG (conform SEO- en POA-voorzitters). Gedacht wordt aan een budget van € 1000,= per jaar.
8. Toekomst De verwachting is dat de TvG in 2015 overbodig wordt, omdat de meeste projecten dan zelfstandig draaien (AGEM, biogasnetwerk), geïntegreerd zijn in de AGEM of opgepakt worden via de Werkplaats Innovatieve en Duurzame Economie onder de Achterhoek Agenda 2020. Tot die tijd staan in ieder geval de volgende activiteiten nog op de rol: - AGEM - Biogasnetwerk Achterhoek - Duurzame woningbouw (particulier en woningcorporaties) - PR en Lobby (provincie, Den Haag en Europa) Tot ca. 2015 zal de Regio Achterhoek de ondersteuning leveren voor de TvG. Daarna zal dit opgaan in de AGEM of de Werkplaats Innovatieve en Duurzame Economie.
