Evaluatie Oefentherapie-online

Evaluatie Oefentherapie-online Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg 23 januari 2012 Hilco Prins Versie 1.0

COLOFON Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus 10090, 8000 GB ZWOLLE, Nederland Lectoraat Lector Telefoon Website Email Auteur(s) Versie Status

: : : : : : : :

ICT-innovaties in de Zorg Dr. Ir. M. (Marike) Hettinga (088) 469 9893 www.windesheim.nl/lectoraatict-innovatiesindezorg [email protected] - Hilco Prins 1.0 Definitief

Januari 2012 ©Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg, Christelijke Hogeschool Windesheim

Inhoudsopgave VOORWOORD .................................................................................................................................................. 4 MANAGEMENT SAMENVATTING ...................................................................................................................... 5 INLEIDING ........................................................................................................................................................ 7 ONDERZOEKSVRAGEN ............................................................................................................................................... 7 METHODEN & TECHNIEKEN .............................................................................................................................. 8 INCLUSIECRITERIA ..................................................................................................................................................... 9 SCHEMATISCH OVERZICHT .......................................................................................................................................... 9 WERVING DEELNEMERS ............................................................................................................................................. 9 STAPPENPLAN 10 DATA ANALYSE 10 RESULTATEN .................................................................................................................................................. 11 DEELNAME EN RESPONS .......................................................................................................................................... 11 KENMERKEN RESPONDENTEN ................................................................................................................................... 11 ENQUÊTE CLIËNTEN ................................................................................................................................................ 12 Therapietrouw ............................................................................................................................................... 12 Bewustwording en gedragsverandering ....................................................................................................... 13 Tevredenheid over de behandeling ............................................................................................................... 15 Gebruiksvriendelijkheid van OT-online .......................................................................................................... 15 Ondersteuning/Support van Oefentherapie-online ....................................................................................... 16 Daadwerkelijk gebruik van Oefentherapie-online in de praktijk ................................................................... 16 Waarde van OT-online .................................................................................................................................. 18 Controlegroep: Vragen over wensen onder de controlegroep ten aanzien van online ondersteuning van de therapie thuis. ............................................................................................................................................... 19 ENQUÊTE OEFENTHERAPEUTEN................................................................................................................................. 20 Therapietrouw ............................................................................................................................................... 20 Bewustwording en Gedragsverandering ....................................................................................................... 20 Tevredenheid ................................................................................................................................................. 22 Gebruiksvriendelijkheid OT-online ................................................................................................................ 24 Ondersteuning/Support van Oefentherapie-online ....................................................................................... 25 Functionaliteit ............................................................................................................................................... 26 Toepassing applicatie in praktijk ................................................................................................................... 27 Toepassing applicatiestrategie in praktijk .................................................................................................... 30 Waarde van Oefentherapie-online: wat is uw indruk? ................................................................................. 31 DISCUSSIE & CONCLUSIE ................................................................................................................................ 34 CONCLUSIE ..................................................................................................................................................... 35 AANBEVELINGEN .................................................................................................................................................... 35 LITERATUURLIJST ........................................................................................................................................... 36 BIJLAGEN ........................................................................................................................................................ 37 BIJLAGE I: BIJLAGE II: BIJLAGE III: BIJLAGE IV: BIJLAGE V: BIJLAGE VI: BIJLAGE VII:

UITNODIGING VOOR DEELNAME AAN ENQUÊTE PILOTGROEP...................................................................... 37 UITNODIGING VOOR DEELNAME AAN ENQUÊTE CONTROLEGROEP ............................................................... 38 UITNODIGING VOOR DEELNAME AAN ENQUÊTE THERAPEUTEN ................................................................... 39 VRAGENLIJST VOOR CLIËNTEN IN PILOTGROEP ........................................................................................ 40 VRAGENLIJST VOOR CLIËNTEN IN CONTROLEGROEP ................................................................................. 44 VRAGENLIJST VOOR THERAPEUTEN ....................................................................................................... 46 RESULTATEN ENQUÊTES ..................................................................................................................... 53

3 Christelijke Hogeschool Windesheim | Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg Campus 2-6 | Postbus 10090 | 8000 GB Zwolle | 088 469 98 93 | www.windesheim.nl

Voorwoord Voor u ligt de evaluatie van Oefentherapie-online. Oefentherapie-online is een e-health applicatie die als doel heeft oefentherapeuten en hun cliënten te ondersteunen in de behandeling. Via evaluatieonderzoek is nagegaan of oefentherapeuten en cliënten daadwerkelijk een meerwaarde ervaren in het gebruik ervan. Dit onderzoek kon alleen tot stand komen doordat Iwan Kind, oefentherapeut, het idee had en vervolgens het initiatief nam om cliënten de mogelijkheid te bieden via Internet video’s te bekijken met oefeningen die thuis gedaan moesten worden. Geleidelijk aan groeide dit uit tot een webgebaseerde en cliëntgerichte applicatie met steeds meer functionaliteit. De volhardendheid van Iwan heeft ertoe geleid dat de noodzakelijke pilot er kwam en de evaluatie uiteindelijk tot stand is gekomen. 1

Adviesbureau Progez heeft financiële middelen beschikbaar gesteld om het evaluatieonderzoek mogelijk te maken. Sjoukje Kruisselbrink, oefentherapeut en adviseur bij Progez, fungeerde daarbij als opdrachtgever en gaf waardevolle adviezen over aspecten van de behandeling en applicatie waar de beroepsgroep waarde aan hecht en over de haalbaarheid van de studieopzet. 2

Menzis heeft oefentherapeuten gecompenseerd voor de extra kosten en tijd die deelname aan de pilot met zich meebracht. Dit evaluatieonderzoek zou ook niet tot stand zijn gekomen zonder de vrijwillige en enthousiaste deelname van 13 oefentherapeuten en hun cliënten. Ondanks de belangen die hierboven genoemde actoren bij Oefentherapie-online kunnen hebben, hebben we het onderzoek onafhankelijk uit kunnen voeren. Allen zijn we zeer erkentelijk voor deze mogelijkheid tot evaluatieonderzoek van deze ICT toepassing in de zorg.

Hilco Prins, projectleider en onderzoeker, Marike Hettinga, lector en supervisor project Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg Christelijke Hogeschool Windesheim

1

2

4

Progez is een adviesbureau dat eerstelijnszorgaanbieders adviseert en ondersteunt in persoonlijke ontwikkeling, scholing, praktijkvoering, samenwerking en onderzoek. Zorgverzekeraar

Management samenvatting Inleiding: Oefentherapie-online (OT-online) is een webgebaseerde applicatie die cliënten en therapeuten ondersteunt in oefentherapie. Van oudsher voert de cliënt voorgeschreven oefeningen grotendeels zelfstandig en thuis uit, en daarmee dus buiten het gezichtsveld van de oefentherapeut. OT-online biedt de mogelijkheid om filmpjes van voorgeschreven oefeningen thuis te bekijken, via econsult vragen te stellen aan de therapeut, een digitaal logboek bij te houden en specifieke instructie en informatie te plaatsen voor de cliënt. Op deze wijze kan het behandelplan duidelijker worden voor de cliënt en de daadwerkelijke uitvoering ervan door de cliënt transparanter worden voor de therapeut. Als duidelijke afspraken worden gemaakt tussen therapeut en cliënt over het gebruik van OT-online, kan de cliënt gestimuleerd worden de oefeningen uit te voeren zoals afgesproken. Dit is belangrijk omdat therapietrouw geen vanzelfsprekendheid is bij oefentherapie, maar wel cruciaal is voor het effect ervan. Omdat OT-online een nieuw instrument is voor de therapeuten, is een pilot gestart met als doel het gebruik van OT-online te evalueren. Onderzoeksvragen: Of OT-online bijdraagt aan therapietrouw is een vraag die in deze pilot is onderzocht. Bovendien is nagegaan of OT-online bijdraagt aan bewustwording en gedragsverandering bij de cliënt. Daarnaast is tevredenheid over de behandeling als geheel meegenomen. Ook is de functionaliteit en gebruiksvriendelijkheid van de applicatie en de wijze waarop de applicatie in de behandeling is ingezet, onderzocht. Ten slotte is gevraagd naar de indruk die cliënten en therapeuten hebben van de waarde van OT-online. Methode en Technieken: Om het effect op therapietrouw, gedragsverandering en tevredenheid te kunnen bepalen, is er naast een pilotgroep ook een controlegroep samengesteld. De pilotgroep bestond uit cliënten die een behandeling met gebruikmaking van OT-online ondergingen voor lage rugklachten. De controlegroep ontving ook een behandeling voor lage rugklachten, maar dan zonder gebruikmaking van OT-online. De inclusiecriteria waren voor beide groepen gelijk. Deelname van cliënten aan de ene of andere groep was op basis van vrijwilligheid. Deelnemers in de pilotgroep en controlegroep werden door dezelfde groep van therapeuten behandeld. Gegevens zijn verzameld via een vragenlijst voor de pilotgroep en een (deels overlappende) vragenlijst voor de controlegroep. De vragenlijst voor de pilotgroep bevatte ook vragen over het gebruikersgemak, de functionaliteit, het daadwerkelijk gebruik en de ervaren meerwaarde van OT-online. De vragenlijsten werden online voorgelegd, 13 weken na de start van de behandeling van de cliënt. De inclusie van cliënten liep van september 2010 tot juli 2011 en de dataverzameling van december 2010 tot november 2011. Ook de deelnemende therapeuten zijn ondervraagd via een online vragenlijst. De therapeuten werden gevraagd naar hun indruk van het effect van OT-online op therapietrouw, gedragsverandering en tevredenheid bij de cliënten, en hun oordeel over het gebruikersgemak, de functionaliteit, het gebruik en de ervaren meerwaarde van OT-online. De enquête onder de therapeuten is gehouden op het eind van de pilot, nadat de therapeuten ervaring met meerdere pilotdeelnemers hadden opgedaan. Resultaten: Van de 14 therapeuten en 80 cliënten die zich in eerste instantie aanmeldden, wensten 1 therapeut en 7 cliënten na verloop van tijd niet meer mee te doen met het onderzoek. Onder de 13 overgebleven therapeuten was de respons op de enquête 100%. Onder de 73 overgebleven cliënten was de respons in de pilotgroep 88% (38 van de 43) en in de controlegroep 83% (25 van de 30). De respondenten in de pilotgroep en de controlegroep verschilden statistisch niet significant van elkaar ten aanzien van de geslacht, leeftijd, duur van de klachten, opleidingsniveau en aantal uren per week achter de computer. In de pilotgroep werden de oefeningen gemiddeld 0,79 minder vaak per week gedaan dan was voorgeschreven, in de controlegroep was dit 2,75 minder vaak per week. Dit verschil tussen beide groepen is statistisch significant (p=0,019). Opvallend is dat van de pilot- en controlegroep respectievelijk 9 (24%) en 5 (25%) respondenten niet wisten hoe vaak en respectievelijk 16 (42%) en 10 (40%) niet wisten hoe lang de oefeningen thuis moesten worden gedaan. De percentages in beide 5 Christelijke Hogeschool Windesheim | Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg Campus 2-6 | Postbus 10090 | 8000 GB Zwolle | 088 469 98 93 | www.windesheim.nl

groepen zijn gelijkwaardig. Er zijn geen significante verschillen geconstateerd tussen beide groepen ten aanzien van de duur van de oefensessies thuis, bewustwording en gedragsverandering. Ook is tevredenheid over de behandeling als geheel tussen pilotgroep en controlegroep niet significant verschillend met respectievelijk 8,08 en 7,76 als cijfer (p=0,38). Door de cliënten in de pilotgroep werd OT-online over het algemeen als gebruiksvriendelijk ervaren. Dat geldt voor het geheel als voor de onderdelen. Ten aanzien van functionaliteit zijn er een aantal wensen geuit. Zo zou de databank met filmpjes meer oefeningen mogen bevatten voor lage rugklachten. Ook werd geopperd om chatsessies mogelijk te maken en de applicatie geschikt te maken voor de Ipad of een andere ‘tablet’. Een aantal cliënten gaf aan dat de snelheid waarmee therapeuten de applicatie voor hen in orde maakten wel eens te wensen over liet. Zo gaf inloggen wel eens problemen of duurde het lang voordat de oefeningen bekeken konden worden. In de loop van de behandeling daalde de frequentie van het raadplegen van filmpjes en afspraken. Econsults werden in het overgrote deel onmiddellijk tot snel beantwoord. Over het gebruik van het logboek gaven 21 van de 37 respondenten aan dat er geen afspraken over waren gemaakt. Respectievelijk 5 en 13 respondenten gaven aan dat het logboek soms of zelfs nooit werd besproken tijdens het bezoek aan de therapeut. Het overgrote deel van de respondenten vond dat de online filmpjes, afspraken en e-consult een meerwaarde hadden. De helft vod dit van het logboek. Alles overwegende, gaven 27 van de 37 respondenten (=73%) aan dat OT-online meerwaarde bood bij de behandeling. Zo’n 68% gaf aan dat gebruik van OT-online hun inbreng in, en betrokkenheid bij de behandeling vergrootte. Hoewel de controlegroep niet met OT-online werkte, bleken er wel wensen en positieve verwachtingen te zijn van online ondersteuning. Met name filmpjes van oefeningen en e-consult waren gewenst. Het bijhouden van een logboek riep bij de meesten minder enthousiasme op. Ook al had deze groep dus geen ervaring met OT-online, toch kwamen hun verwachtingen behoorlijk overeen met de ervaringen/opvattingen van de cliënten die wel met OT-online hebben gewerkt. De meeste van de 13 therapeuten verwachtten een positief effect van OT-online op therapietrouw, bewustwording en gedragsverandering van de cliënt. Echter, ongeveer de helft dacht dat OT-online zou leiden tot het vaker of langer doen van de oefeningen. Therapeuten ervoeren soms beperkingen in hun behandelaanbod door het sturende karakter van OT-online en het bijbehorende protocol en het ontbreken van filmjes van oefeningen die ze in de behandeling wilden gebruiken. Daarom zou de databank met filmpjes meer oefeningen mogen bevatten voor lage rugklachten en andere aandoeningen. Al met al vonden 10 van de 12 therapeuten dat OT-online een meerwaarde had voor de behandeling van cliënten. Zij zien vooral een meerwaarde in het gebruik van de filmpjes met oefenmateriaal, econsult en het logboek. Discussie: De resultaten moeten met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd vanwege de opzet van de studie, het relatief kleine aantal respondenten en het retrospectieve en subjectieve karakter van de rapportage door de cliënten en therapeuten zelf. Conclusie: OT-online lijkt een positief effect te hebben op de therapietrouw: oefeningen worden minder vaak overgeslagen. Er is geen effect op de duur van de oefeningen, bewustwording, gedragsverandering en tevredenheid over de behandeling als geheel. De applicatie is gebruiksvriendelijk. Er is uitbreiding gewenst van het aantal oefeningen in de databank, zowel voor lage rugklachten als voor andere aandoeningen. Het overgrote deel van de cliënten ervoer het online bekijken van de oefeningenvideo’s, de online geplaatste afspraken en het e-consult als zinvol. Het logboek werd door de helft als zinvol aangemerkt. Afspraken over het gebruik het logboek zijn niet altijd conform het protocol gemaakt.

6

Inleiding Bij deze studie gaat het om een kwantitatieve evaluatie naar effecten van Oefentherapie-online (OTonline) op therapietrouw en cliënttevredenheid. OT-online is een webgebaseerde applicatie die cliënten en therapeuten ondersteunt in oefentherapie. Bij oefentherapie is oefenen thuis een belangrijk onderdeel van de therapie. Van oudsher voert de cliënt voorgeschreven oefeningen grotendeels zelfstandig en thuis uit, en daarmee dus buiten het gezichtsveld van de oefentherapeut. OT-online biedt de mogelijkheid om filmpjes van voorgeschreven oefeningen thuis te bekijken, via e-consult vragen te stellen aan de therapeut, een digitaal logboek bij te houden en specifieke instructie en informatie te plaatsen voor de cliënt. Op deze wijze kan het behandelplan duidelijker worden voor de cliënt en de daadwerkelijke uitvoering ervan door de cliënt transparanter worden voor de therapeut. Als duidelijke afspraken worden gemaakt tussen therapeut en cliënt over het gebruik van OT-online, kan de cliënt gestimuleerd worden de oefeningen uit te voeren zoals afgesproken. Dit is belangrijk omdat therapietrouw geen vanzelfsprekendheid is bij oefentherapie, maar wel cruciaal is voor het effect ervan. Er bestaan sterke vermoedens dat de afgesproken oefenopdrachten thuis vaak niet goed worden opgevolgd in termen van frequentie, duur en juiste uitvoering. Dit betekent dus een minder optimale therapie. Ondersteuning online, en dus thuis, zou hierop een positieve invloed kunnen hebben. Omdat OT-online een nieuw instrument is voor de therapeuten, is een pilot gestart met als doel het gebruik van OT-online te evalueren. Om de meerwaarde van oefentherapie online aan te tonen is vergelijking tussen cliënten die een behandeling met, en cliënten die een behandeling zonder ondersteuning door OT-online ontvangen van belang. Ook de ervaringen en indrukken van therapeuten over het werken met OT-online zijn waardevol. Onderzoeksvragen Of OT-online bijdraagt aan therapietrouw is een vraag die in deze pilot is onderzocht. Bovendien is nagegaan of OT-online bijdraagt aan bewustwording en gedragsverandering bij de cliënt. Daarnaast is tevredenheid over de behandeling als geheel meegenomen. Ook is de functionaliteit en gebruiksvriendelijkheid van de applicatie en de wijze waarop de applicatie in de behandeling is ingezet, onderzocht. Ten slotte is gevraagd naar de indruk die cliënten en therapeuten hebben van de waarde van OT-online.


Methoden & Technieken Om inzicht te krijgen in bovengenoemde aspecten werden vragenlijsten voorgelegd aan deelnemende therapeuten en cliënten die werden ondersteund met OT-online. Om inzicht te krijgen in het effect op therapietrouw en tevredenheid is het van belang om de betreffende antwoorden van cliënten die met OT-online werden ondersteund, te vergelijken met antwoorden van cliënten die niet met OT-online werden ondersteund (maar een vergelijkbare, meer reguliere behandeling ontvangen). De cliënten die niet met OT-online werden ondersteund fungeerden dan als referentie- of controlegroep. Daarbij was het belangrijk dat deze referentiegroep vergelijkbaar was met de groep cliënten die werd ondersteund met OT-online (de interventiegroep). Om dat te realiseren dienden de inclusiecriteria (zie hieronder) zowel op de interventiegroep als op de referentiegroep te worden toegepast. Aan cliënten die behoorden tot de referentiegroep werd dus ook een vragenlijst voorgelegd. Deze cliënten kregen uiteraard geen vragen over OT-online, maar wel vragen over eventuele wens tot online ondersteuning. Bovendien werd gevraagd of zij op andere wijze ondersteuning kregen om de oefeningen thuis uit te voeren, zoals bijvoorbeeld een schriftje met instructies dat ook als dagboekje diende. De vragenlijsten bevatten ook een aantal, niet tot de persoon herleidbare, persoonsgegevens, zoals ‘aantal jaren ervaring als therapeut’ voor de therapeut of ‘leeftijd’ en ‘geslacht’ voor cliënten. Deze gegevens werden gebruikt om de deelnemers aan het onderzoek te kunnen beschrijven (bijv. gemiddeld aantal jaren ervaring van de deelnemende therapeuten), om kenmerken van de interventiegroep te vergelijken met die van de referentiegroep, en om mogelijke verbanden tussen cliëntkenmerken en resultaten uit het onderzoek te analyseren (bijv. verband tussen leeftijd en waardering voor OT-online). De vragenlijsten voor de cliënten werden 13 weken na de start van hun behandeling afgenomen. De vragenlijst die de deelnemende therapeuten ontvingen, werd pas aan het eind van de pilot uitgezet, zodat de therapeuten ervaring had opgedaan met OT-online bij meerdere cliënten. Omdat de therapeuten cliënten behandelden met en zonder ondersteuning van OT-online, werd hen ook gevraagd ervaringen met beide groepen met elkaar te vergelijken, bijvoorbeeld ten aanzien van hun indruk van de therapietrouw. Er werden dus drie (deels) verschillende vragenlijsten uitgezet: 1. 2. 3.

Bij cliënten die werden ondersteund met OT-online; Bij cliënten die niet werden ondersteund met OT-online; Bij de deelnemende therapeuten.

De vragenlijsten zijn tot stand gekomen door bij ontwikkelaar van OT-online en onafhankelijke opdrachtgever via interviews te achterhalen wat zij verwachtten van het systeem en wat zij graag geëvalueerd zagen. Beide zijn oefentherapeut. Verder werden de applicatie en het behandelprotocol bestudeerd waaruit de onderzoekers ook vragen hebben gedestilleerd. Achtereenvolgende versies van de vragenlijsten werden telkens door ontwikkelaar en opdrachtgever van commentaar voorzien, waarna deze telkens werden aangepast. De vragenlijsten werden online, via een enquêteapplicatie, afgenomen. In Bijlage IV, V en VI zijn de vragenlijsten te vinden voor respectievelijk cliënten met OTonline, cliënten zonder OT-online en de therapeuten.

8

Inclusiecriteria In de pilot was financiering voor 15 deelnemende therapeuten, 75 cliënten die met OT-online zouden gaan werken en 75 cliënten in de controlegroep. De inclusiecriteria voor de oefentherapeuten waren:  



Is door Menzis gecontracteerd en werkzaam in het kernwerkgebied; Behandelt naar verwachting ten minste 10 ‘nieuwe’ cliënten die in aanmerking komen voor het onderzoek en hieraan mee willen doen (waarvan 5 cliënten wel en 5 cliënten niet worden ondersteund met OT-online); Is bereid na meerdere behandelingen met OT-online een vragenlijst in te vullen.

De inclusiecriteria voor de cliënten (pilotgroep en controlegroep) waren:       

Wordt behandeld door één van de 15 geïncludeerde oefentherapeuten o Per therapeut 5 cliënten die wel en 5 cliënten die niet met OT-online worden ondersteund; Is verzekerd bij Menzis en heeft een aanvullende verzekering (E V 2 of hoger, in aanmerking komende voor minimaal 12 behandelingen); Heeft diagnosecode 003480 of 003926 (aspecifieke lage rugklachten); 3 Heeft een VAS van >40<70; Heeft samen met de oefentherapeut een behandelovereenkomst getekend; Beschikt thuis over Internet en e-mailadres; Is bereid 13 weken na start van de behandeling een vragenlijst in te vullen.

Schematisch overzicht In onderstaand figuur is de opzet van het evaluatieonderzoek schematisch uitgewerkt.

Van de cliënten die als referentiegroep dienden, werd in feite alleen gevraagd een enquête in te vullen. Verder ‘ondergingen’ zij immers de gebruikelijke, reguliere behandeling. Werving deelnemers Van de deelnemende oefentherapeuten werd gevraagd ervoor zorg te dragen dat bij werving van cliënten voor zowel interventiegroep als controlegroep voldeden aan de inclusiecriteria. Bovendien

3

Visueel Analoge Schaal, om pijn te meten


moesten zij de cliënten ‘op het hart drukken’ dat het invullen van de vragenlijst 13 weken na de start van de behandeling belangrijk was voor het onderzoek. De aanmelding van de cliënt als deelnemer aan dit gedeelte van het onderzoek ging als volgt: De therapeut gaf telkens na inclusie van een cliënt een aantal gegevens door ten behoeve van de verzending van de juiste online enquête op het juiste moment; dat waren:  naam cliënt  email adres cliënt  behoort de cliënt tot de interventiegroep of controlegroep  startdatum van de behandeling Deze gegevens werden verstuurd naar [email protected] (Hilco Prins, onderzoeker van Hogeschool Windesheim) Op het eind van de pilot werd de therapeuten middels een email bericht verzocht een online vragenlijst in te vullen via een link in het bericht. Ook deze gegevens werden uiteraard vertrouwelijk en anoniem behandeld. Het e-mailbericht waarin cliënten en therapeuten werd verzocht de vragenlijst in te vullen, bevatte ook informatie over doel van het onderzoek, vertrouwelijkheid van de verkregen informatie en instructie voor het invullen van de enquête. Stappenplan Voor iedere cliënt, die deelnam aan de pilot (met of zonder gebruik van OT-online) doorliep de therapeut de volgende stappen: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

u bepaalt of de cliënt aan de inclusiecriteria voldoet u maakt een keuze voor interventiegroep (met OT-online) of controlegroep (zonder OT-online) u geeft uitleg over het onderzoek van Windesheim (o.a. invullen vragenlijst na 13 weken, vertrouwelijkheid gegevens en het belang van het invullen van de vragenlijst) u geeft de naam, het e-mailadres van de cliënt, de startdatum van de behandeling en in welke groep (met of zonder OT-online) de cliënt ingedeeld is door via [email protected] (na 13 weken: cliënt ontvangt e-mail met oproep invullen online vragenlijst  dit gebeurt automatisch) na 16 weken (‘laatste bezoek aan de praktijk volgens protocol’) : vraagt u de cliënt of hij bovenstaande e-mail heeft ontvangen en of hij de vragenlijst heeft ingevuld (na 17 weken, indien vragenlijst nog niet ingevuld is: cliënt ontvangt reminder invullen vragenlijst  dit gebeurt automatisch)

Data analyse De gegevens uit de enquête werden vertrouwelijk behandeld door de onderzoekers en anoniem verwerkt. De gegevens van individuele cliënten werden niet teruggekoppeld naar de therapeut, de zorgverzekeraars, anderen betrokkenen of belanghebbenden. De gegevens werden alleen door de onderzoekers gebruikt om OT-online te evalueren. Bij de analyse werd het ‘intention to treat’ principe toegepast, dat wil zeggen dat bij de analyses alle deelnemers (die de enquête invulden) zijn meegenomen in de groep waarin ze oorspronkelijke waren opgenomen. Dus als een cliënt in de pilotgroep niet of nauwelijks gebruik heeft gemaakt van OTonline, werd deze toch meegenomen in de analyses van de pilotgroep.

10

Resultaten Deelname en Respons De inclusie van deelnemers verliep minder voorspoedig dan gepland. De inclusieperiode is daarom verlengd: van 5 maanden naar 10 maanden (begin september 2010 – begin juli 2011). Veertien therapeuten zijn gestart met de pilot. Deze therapeuten hebben gezamenlijk 80 cliënten geworven: 48 cliënten voor de pilotgroep en 32 cliënten voor de controlegroep. Eén therapeut heeft zich voortijdig teruggetrokken, evenals vijf cliënten van de pilotgroep en twee cliënten van de controlegroep. Van de 43 overgebleven cliënten van de pilotgroep hebben 38 de vragenlijst ingevuld (respons 88%). Van de 30 overgebleven cliënten van de controlegroep hebben 25 de vragenlijst ingevuld (respons 83%). Deze hoge respons is mede verkregen doordat bij veel cliënten meerdere herinneringen zijn verstuurd. Alle 13 overgebleven therapeuten hebben de vragenlijst ingevuld, zij het één therapeut slechts half. Zie Tabel 1. Tabel 1: Aanmelding en uitval van Tabel 1deelnemers en respons op enquête. Deelnemers Aantal aanmeldingen Aantal uitgevallen Aantal enquête niet_ingevuld Respons

Cliënten Pilot Controle 48 32 5 2 5 5 88% (38/43) 83% (25/30)

Therapeuten 14 1 100% (13/13)

Kenmerken Respondenten In Tabel 2 zijn kenmerken van de respondenten weergegeven. De cliënten in de pilotgroep en de controlegroep verschillen statistisch niet significant van elkaar ten aanzien van geslacht, leeftijd, duur van de klachten, opleidingsniveau en aantal uren achter de computer. Opvallend is de grote range in leeftijd bij beide groepen; bij de pilotgroep is de jongste cliënt 12 jaar en de oudste 69 jaar; bij de controlegroep is dit respectievelijk 16 jaar en 73 jaar (getallen niet getoond in tabel). Het gemiddeld aantal uren per week dat cliënten achter de computer zitten (werk en privé opgeteld) is voor de controlegroep wat lager dan voor de pilotgroep. Omdat de variatie binnen beide groepen echter groot is, is er geen sprake van een significant statistisch verschil tussen beide groepen. Ook de deelnemende therapeuten vertonen een grote spreiding in leeftijd (22 – 59 jaar), en daaraan gerelateerd, een grote range aan ervaring als therapeut (1-31 jaar) (getallen niet getoond in tabel). Opvallend is dat de therapeuten een behoorlijk aantal uren per week achter de computer zitten: gemiddeld ruim 24u per week. Tabel 2 Kenmerken van de respondenten Kenmerken Percentage Vrouw Leeftijd: gemiddelde + SD Duur van de klachten (%): < 3 mnd 3 – 6 mnd 6 mnd – 2 jr > 2 jr Opleiding (%): Basisonderwijs LBO/VMBO/MAVO HAVO/VWO MBO HBO Universiteit Aantal jaren ervaring als therapeut: gemiddelde + SD Aantal uren achter computer per week: gemiddelde + SD

Cliënten Pilot Controle 74% (28/38) 64% (16/25) 36,3 + 15,1 37,5 + 15,8

Therapeuten 92% (12/13) 43,2 + 11,0 n.v.t.

1 (3%) 8 (21%) 13 (34%) 16 (42%)

0 (0%) 5 (20%) 8 (32%) 12 (48%)

1 (3%) 13 (34%) 3 (8%) 12 (32%) 7 (18%) 2 (5%) n.v.t.

1 (4%) 7 (28%) 2 (8%) 8 (32%) 5 (20%) 2 (8%) n.v.t.

16,8 + 9,4

16,5 + 15,3

12,4 + 10,1

24,3 + 9,7

-


Enquête Cliënten Therapietrouw De therapietrouw is geanalyseerd door naar de verschillen te kijken tussen de afgesproken frequentie en duur waarmee de oefeningen moesten worden uitgevoerd, en de frequentie en duur waarmee de oefeningen daadwerkelijk werden uitgevoerd. De frequentie is uitgedrukt in het gemiddeld aantal oefensessies per week thuis in de laatste drie weken voorafgaand aan de enquête. De duur is uitgedrukt in het gemiddeld aantal minuten per oefensessie thuis in de laatste drie weken voorafgaand aan de enquête. Opvallend is dat een behoorlijk aantal cliënten niet wist wat er over frequentie en duur was afgesproken. Van de pilot- en controlegroep wisten respectievelijk 9 (24%) en 5 (25%) niet hoe vaak en respectievelijk 16 (42%) en 10 (40%) niet hoe lang de oefeningen thuis moesten worden gedaan. Deze percentages zijn voor beide groepen gelijkwaardig. Betreffende cliënten konden uiteraard niet worden meegenomen in het berekenen van het verschil tussen de voorschriften van de therapeut en daadwerkelijke uitvoering. De aantallen cliënten in beide groepen zijn voor deze analyses dan ook relatief klein. Kijken we puur naar het verschil tussen voorschrift en uitvoering, dan ligt de daadwerkelijke frequentie bij de pilotgroep dichter bij de voorschriften (verschil -0,79: voorschrift 5,83, uitvoering 5,03), dan bij de controlegroep (verschil -2,75: voorschrift 9,10, uitvoering 6,35). Dit verschil tussen beide groepen is statistisch significant ten gunste van de pilotgroep. De cliënten in de controlegroep slaan dus gemiddeld bijna drie keer per week een voorgeschreven oefensessie over, terwijl de cliënten in de pilotgroep dat gemiddeld hooguit één maal doen. De verschillen tussen beide groepen ten aanzien van de duur van de oefening zijn nagenoeg nihil en dientengevolge statistisch niet significant (zie onderstaande tabel). Wel dient opgemerkt te worden dat de gemiddelde voorgeschreven frequentie bij de pilotgroep statistisch significant lager (p=0,026) lag dan voor de controlegroep (5,83 vs 9,10). Dit opmerkelijke verschil werd deels veroorzaakt door uitschieters naar boven in de controlegroep. Worden deze uitschieters buiten beschouwing gelaten (frequentie > 20 keer per week: 5 in de controlegroep, 1 in de pilotgroep) dan is het verschil niet meer statistisch significant (zie tabel). Ook het statistisch significante verschil tussen de afgesproken frequentie en de daadwerkelijke frequentie verdwijnt dan. Wat betreft de duur waarmee de oefeningen thuis moeten worden uitgevoerd geldt dat het gemiddelde voor de controlegroep ook hoger lag (echter statistisch niet significant). Er zitten twee uitschieters in de controlegroep (beide > 60 minuten per oefensessie). Laten we deze buiten beschouwing, dan is de gemiddelde duur in de controlegroep juist lager dan die in de pilotgroep. Echter ook dan is het verschil tussen afgesproken en daadwerkelijke duur is niet statistisch verschillend voor beide groepen. Gemiddeld aantal oefensessies per week afgesproken gerealiseerd verschil Pilotgroep (n=29) 5,83 5,03 -0,79* Controlegroep (n=20) 9,10 6,35 -2,75* Pilotgroep excl. Uitschieters (n=28) 5,29 4,46 -0,82** Controlegroep excl. Uitschieters (n=16) 6,19 4,56 -1.63** * statisch significant: p=0,019 ** statistisch niet significant: p=0.077

Gemiddeld aantal minuten per oefensessie afgesproken gerealiseerd verschil Pilotgroep (n=22) 15,0 13,14 -1,86* Controlegroep (n=15) 18,87 17,13 -1,73* Pilotgroep excl. Uitschieters (n=22) 15,0 13,14 -1,86** Controlegroep excl. Uitschieters (n=13) 11,77 12,46 0.69** * statisch niet significant: p=0,946 ** statistisch niet significant: p=0.081

12

Gezien het kleine aantal respondenten, het relatief grote aantal respondenten dat niet (precies) weet hoe vaak en hoe lang zij moeten oefenen thuis en de subjectieve aard van de zelfrapportage, moeten de bevindingen wel met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. Als redenen om de oefeningen niet zo vaak of lang te doen dan is voorgeschreven door de therapeut, worden door zowel door pilot- als controledeelnemers tijdgebrek of fysieke belemmeringen aangevoerd (zie Bijlage VII voor de letterlijke opmerkingen). Het is opvallend dat ‘slechts’ 12 van de 38 cliënten uit de pilotgroep (=32%) en ‘maar liefst’ 16 van de 25 cliënten uit de controlegroep (=64%) ‘zich geroepen voelden’ om redenen aan te dragen waarom zij zich niet hadden gehouden aan de afspraken. Dit geeft een indicatie dat therapieontrouw daadwerkelijk een probleem is.

12. Het lukt mij de laatste weken om de oefeningen thuis op de juiste wijze 13. Ik vind de (volgens de oefeningen van de laatste weken aanwijzingen van de oefentherapeut) makkelijk om uit te uit te voeren. voeren.

Onderstaand histogram laat zien dat de pilot- en controlegroep niet verschillen in de mate waarin het lukt de oefeningen op de juiste wijze uit te voeren en het gemak waarmee de oefeningen thuis worden uitgevoerd. Bij beide groepen is de score vrij hoog.

35

Pilot

3 20

Controle

5 Eens 34

Pilot

Oneens

4 21

Controle

4 0

5

10

15

20

25

30

35

40

14. Ik weet waarom mijn houding van invloed is op mijn klachten

16. Wat ik geleerd heb over mijn houding kan ik 15. Ik weet toepassen in hoe ik mijn mijn houding moet dagelijkse veranderen bezigheden

Bewustwording en gedragsverandering In onderstaande tabellen zijn de resultaten per groep zichtbaar ten aanzien van bewustwording en gedragsverandering. De pilot- en controlegroep verschillen weinig van elkaar op dit aspect. Bewustwording en vertrouwen in eigen kunnen lijkt in beide groepen vrij hoog. Voortdurende of zelfs automatische correctie van houding scoort bij beide groepen wat minder hoog. Dit zal in de regel ook pas later in de behandeling tot ontwikkeling komen.

Pilot

37

1

Controle

22

3

Pilot

37

1

Eens

Controle

22

3

Pilot

Oneens 36

2

Controle

24

1 0

5

10

15

20

25

30

35


40

14

20. Als ik opnieuw dezelfde klachten krijg, ben ik in staat de oefeningen thuis uit te voeren zonder opnieuw naar de therapeut te gaan.

19. Ik verwacht ook in de toekomst de 18. Het corrigeren oefeningen thuis te van mijn houding gaat blijven doen ter bijna helemaal voorkoming van automatisch nieuwe klachten

17. Ik corrigeer mijn houding:

7

Pilot 27

0 4

Controle

0 Voortdurend

Paar maal per dag

9

5

0

5

Eenmaal per dag

1 1 14

10

Pilot

Controle

Controle

0 5

10 10

15

Nooit

15 20

15

20

25

Pilot

20

25

30

30

8 30

4 21 Eens

19 19 Oneens

10 15 25 30

Controle

20

5

35 35

Pilot 32

6

Waarschijnlijk wel

Waarschijnlijk niet

Tevredenheid over de behandeling Onderstaande tabel laat de gemiddelde tevredenheid op een 10-puntsschaal zien over de behandeling als geheel. Het verschil tussen beide groepen is statistisch niet significant. Bij de pilotgroep geeft één cliënt een extreem laag cijfer (een 1). Wanneer deze uitschieter buiten beschouwing wordt gelaten (overige cijfers liggen tussen de 6 en 10), stijgt de gemiddelde tevredenheid binnen de pilotgroep naar 8,27, maar het verschil met de controlegroep is dan nog steeds niet statistisch significant (p=0,073). In het algemeen is de tevredenheid over de behandeling bij beide groepen vrij hoog te noemen.

Pilotgroep (n=38) Controlegroep (n=25) * p=0,383

Gemiddelde tevredenheid over de behandeling + SD 8,08 + 1,62* 7,76 + 1,01*

Gebruiksvriendelijkheid van OT-online Op een 10-puntsschaal geven de cliënten die met OT-online hebben gewerkt (n=38) een gemiddeld cijfer van 7,13 (SD + 2,16) voor de gebruiksvriendelijkheid van OT-online als applicatie. Op de vraag wat er qua vormgeving beter kan, geven 16 cliënten een reactie (zie Bijlage VII voor een letterlijke weergave):  Een aantal geeft aan dat af en toe onderdelen niet werkten.  Anderen wensten een grotere overzichtelijkheid.  Weer anderen zouden graag willen dat hun therapeut patiëntgerichte informatie sneller op de website plaatste.  Ook waren er een aantal suggesties: o meer beeldmateriaal, o het toevoegen van een digitale coach a la Virtask.nl , 4 o de mogelijkheid de website op de Ipod te kunnen raadplegen en o de wens wekelijks een pijnscore bij te kunnen houden (i.p.v. alleen bij de start en afronding van de behandeling). Kijken we naar onderstaand figuur, dan lijken de cliënten in het algemeen behoorlijk tevreden over gebruikersgemak en snelheid van het systeem. Van de verschillende onderdelen wordt het gemak waarmee e-consult is te gebruiken het minst gewaardeerd, alhoewel de score hiervan nog steeds heel redelijk is. Tezamen met de open antwoorden geeft dit een mooie basis om te werken aan een aantal aandachtspunten en uitbreidingssuggesties.

31. E-consult is handig te gebruiken

9

30. Het bijhouden van mijn logboek is, technisch gezien, geen probleem 29. Het opstarten van de video's is eenvoudig 28. Het raadplegen van de afspraken/opdrachten gaat makkelijk 27. Het vinden van de onderdelen die ik wil gebruiken is eenvoudig 26. Ik ben tevreden met de snelheid waarop de video's worden getoond 25. Ik ben tevreden met de snelheid waarop het systeem reageert.

7

31 36

2 6

32

35

3 7 5

Eens

34

4

0

4

29

31

10 15 20 25 30 35 40

Wellicht bedoelde de betreffende respondent ‘Ipad’ of een andere ‘tablet’.


Oneens

Op de vraag wat in het systeem handiger zou kunnen wordt het volgende opgemerkt (zie Bijlage VII voor de letterlijke opmerkingen):  uitleg bij de video’s  instructie bij de vragenlijsten in het systeem (wanneer moeten deze worden ingevuld?)  afspraken opnemen  eenvoudiger woordgebruik  de mogelijk tot een chatsessie van 10 à 15 minuten vanwege de interactiviteit en mogelijkheid meer vragen te stellen. Ondersteuning/Support van Oefentherapie-online In het algemeen zijn cliënten tevreden over de instructie door de therapeut over het gebruik van OTonline en werd er voldoende ondersteuning geboden bij problemen in het gebruik (zie figuur).

34. Er wordt voldoende ondersteuning geboden bij problemen in het gebruik van Oefentherapie-online

34 4 Eens

33. Ik ben voldoende ingelicht door mijn therapeut over de werking van Oefentherapie-online

37

Oneens

1 0

5

10

15

20

25

30

35

40

Op de vraag welke problemen werden ondervonden in het gebruik van OT-online werden de volgende antwoorden gegeven (zie Bijlage VII voor de letterlijke opmerkingen):  problemen met aanmelden / inloggen;  zelfdiscipline om het te gebruiken;  te weinig specifieke informatie op de site passend bij het (gezondheids)probleem van de cliënt;  systeem niet uitdagend genoeg (liever meer spelenderwijs gebruik);  niet van elk opgegeven oefening een filmpje beschikbaar;  cliënt miste persoonlijke toelichting op maat gesneden omdat therapeut dit niet makkelijk kon realiseren;  geen meerwaarde ervaren boven bezoek aan therapeut. Daadwerkelijk gebruik van Oefentherapie-online in de praktijk In de drie weken voorafgaand aan het invullen van de enquête, werd OT-online gemiddeld 1,68 (SD + 1,02) keer per week gebruikt door de cliënten: 23 van hen gebruikten het eenmaal per week, 1 cliënt 5 x per week (hoogste frequentie). Zie voor verder gebruik de figuren hieronder. Hierbij zitten ook vragen over het gebruik in de eerste weken van de behandeling. Hieruit valt o.a. op te maken dat het gebruik van OT-online afneemt in de loop van de behandeling. Opmerkelijk is ook dat slechts 18 van de 38 cliënten (=47%) zich houdt aan de afspraken over het invullen van het logboek. Logboekgegevens worden volgens hen ook lang niet altijd besproken door de therapeut, bij 34% van de cliënten zelfs nooit.

16

3 40. Hoevaak maakte u de laatste 3 weken gebruik van de beschikbare video's?

11 13 11 17

39. Hoevaak maakte u in het begin van de behandeling gebruik van de beschikbare video's?

13 2

> 1 x pw

6

1 x pw 6

38. Hoevaak raadpleegde u de laatste 3 weken de afspraken/opdrachten die zijn vastgelegd in Oefentherapie-online?

< 1 x pw 11 11 10

37. Hoevaak raadpleegde u in het begin van de behandeling de afspraken/opdrachten die waren vastgelegd in Oefentherapieonline?

Nooit

17 13 3 5 0

2

4

6

8

10 12 14 16 18

42. Lukt het u om zich aan de afspraken te houden over het invullen van het logboek?

18 19 Ja

41. Zijn er afspraken tussen u en uw therapeut over het invullen van het logboek in Oefentherapie-online?

16

Nee

21 0

5

10

15

20

25

Altijd

12

44. Mijn notities in het logboek worden besproken met de oefentherapeut tijdens de volgende afspraak

7

Meestal

5

Soms

13

Nooit 0

2

4

6

8

10

12

14

Direct

9 16

48. Worden ingediende e-consults tijdig beantwoord door uw therapeut?

1

Laat

2 9 0

2

Vrijwel direct

4

6

8

10 12 14 16 18


Nee N.v.t.

Waarde van OT-online In de figuur hieronder zijn de resultaten opgenomen van alle vragen over de waarde die de cliënten toekennen aan OT-online op basis van hun ervaringen. De laatste stelling of alles overwegende, OTonline meerwaarde biedt, wordt door 27 van de 37 respondenten (=73%) beaamd. Zo’n 68% geeft aan dat gebruik van OT-online hun inbreng in, en betrokkenheid bij de behandeling vergroot. Opvallend is dat het online raadplegen van de filmpjes met oefeningen het meest waardevol wordt gevonden (84% van de respondenten) en het bijhouden van het logboek het minst (46%). Met name de waarde van de logboekgegevens voor de bespreking met de therapeut wordt relatief laag gewaardeerd. Al eerder is geconstateerd dat een fors deel van de cliënten het logboek niet conform de afspraken met de therapeuten bijhoudt en dat therapeuten de logboekgegevens lang niet altijd met de cliënten bespreken. De mogelijkheid de afspraken online te kunnen raadplegen en via e-consult vanuit huis vragen te kunnen stellen aan de therapeut wordt door respectievelijk 78 en 76% van de cliënten waardevol gevonden. 65. Al met al is Oefentherapie-online waardevol voor mijn behandeling

27

10

64. Vindt u dat het gebruik van Oefentherapieonline uw inbreng in de behandeling vergroot?

12

63. Vindt u dat het gebruik van Oefentherapie online positief bijdraagt aan uw…

12

62. De mogelijkheid om vragen te stellen via econsult is voor mij waardevol.

25 25 28

9

61. Waren de antwoorden via e-consult nuttig?

12

60. Vindt u het zinvol om gebruik te maken van e-consult, bijvoorbeeld als u vastloopt met uw…

12

25 25

59. De mogelijkheid om mijn bevindingen na de oefeningen thuis in het logboek te noteren is…

17

58. Heeft u het idee dat het bijhouden van uw logboek positief bijdraagt aan het verloop van…

19 18

57. Vindt u dat het bijhouden van uw logboek u helpt bewust te worden van uw vorderingen…

19 18

56. Vindt u dat het bijhouden van uw logboek positief bijdraagt aan het bespreken van uw…

16

55. Motiveert het bijhouden van het logboek u om de oefeningen daadwerkelijk uit te voeren?

14

54. De mogelijkheid om thuis video's van mijn oefeningen te raadplegen is voor mij waardevol

Eens / Ja Oneens / Nee

21 23 31

6

53. Hebben de video's bijgedragen aan het juist uitvoeren van de oefeningen?

34

3

52. Motiveert het videomateriaal u om de oefeningen uit te voeren?

29

8

51. Worden de oefeningen in de video's voldoende duidelijk getoond?

34

3

50. De mogelijkheid om thuis de afspraken met de therapeut te raadplegen is voor mij…

29

8

49. De beschikbaarheid van de afspraken in de computer thuis helpt mij om me aan de…

26

11 0

18

20

5

10

15

20

25

30

35

40

Controlegroep: Vragen over wensen onder de controlegroep ten aanzien van online ondersteuning van de therapie thuis. Hoewel de controlegroep niet met OT-online werkte, blijken er wel wensen en positieve verwachtingen te zijn van online ondersteuning. Met name filmpjes van oefeningen en e-consult zijn gewenst. Het bijhouden van een logboek roept bij de meesten minder enthousiasme op. Zie verder de figuren hieronder. Ook al heeft deze groep dus geen ervaring met OT-online, toch komen de verwachtingen behoorlijk overeen met de ervaringen/opvattingen van de cliënten die wel met OT-online hebben gewerkt.

Meegeven oefenschrift

9

22. Mijn therapeut biedt de volgende mogelijkheden als ondersteuning bij mijn oefeningen thuis:

4

Meegeven instructiemateriaal

2

Email ondersteuning

6

Geen

4

Anders 0

2

4

6

8

10

Als alternatieve ondersteuning wordt ook genoemd telefonisch contact en film.

25. Zou u de oefeningen thuis beter kunnen uitvoeren als u via uw computer video's van uw oefeningen kunt bekijken?

15

Waarschijnlijk wel

10 0

2

4

28. Zou u het nuttig vinden om via uw computer thuis vragen te kunnen stellen aan uw therapeut via een soort e-mail functie ('e-…

6

8

10

Waarschijnlijk niet 12

14

16

21 4

27. Zou u het wenselijk vinden dat de therapeut zo'n logboek via zijn/haar computer in kan zien?

8 17 Ja

26. Zou u het zinvol vinden om thuis via de computer een logboek bij te houden over de uitvoering van de oefeningen thuis?

Nee

9 16

24. Zou u het zinvol vinden om thuis via de computer de opdrachten van uw therapeut nog eens na te kunnen lezen?

18 7 0

5

10

15

20


25

Enquête Oefentherapeuten Per therapeut varieert het aantal aanmeldingen van cliënten als deelnemers aan het onderzoek van 1 tot 13. Van de 14 therapeuten hebben er uiteindelijk 13 meegedaan met het onderzoek. Vijf therapeuten geven aan naast cliënten die deelnamen aan de pilot, nog meer cliënten te hebben behandeld met OT-online. Dit varieert van 1 tot 10 cliënten. Therapietrouw De therapeuten zijn gevraagd naar hun indruk van de invloed van OT op de therapietrouw. Zie het resultaat in onderstaand figuur. Het valt op dat het grootste deel van de therapeuten de indruk heeft dat OT-online ‘therapietrouw’ en ‘kwaliteit van de uitvoering van de oefeningen bevordert’, maar dat slechts de helft van de therapeuten vindt dat de cliënten hun oefeningen thuis vaker of langer doen.

11. Oefentherapie-online bevordert de therapietrouw van cliënten

2

10. Met Oefentherapie-online voeren cliënten de oefeningen beter uit

2

11

11 Eens

9. Met Oefentherapie-online zijn cliënten thuis per keer langer bezig met de oefeningen 8. Met Oefentherapie-online doen cliënten thuis vaker hun oefeningen (in vergelijking met cliënten zonder Oefentherapie-online)

7

Oneens

6 6 7 0

2

4

6

8

10

12

Op de open vraag: ‘Wat is uw indruk van de invloed die OT-online heeft op therapietrouw?’, gaven de therapeuten de volgende antwoorden: Invloed is gering. Mensen zijn sneller bewust van de houding. Als ze het niet meer zeker weten kunnen ze het weer opzoeken hoe het moet. De meesten ervaren het als prettig. Op niet contact momenten wordt de cliënt ook gestuurd naar het gewenst gedrag Plezierige aanvulling op de behandeling. Ik heb me flink ingezet, er zijn echter cliënten ook bij oefentherapie die je meerdere malen moet herinneren, dat wekt irritatie bij mij Er kan sneller gereageerd worden op vragen etc. waardoor de cliënt zich gehoord voelt en verder kan met bv de oefeningen. Je kan patiënten meer laten oefenen door ze te vragen vaker in te loggen. OT-online biedt cliënten visuele ondersteuning, waardoor cliënten beter weten hoe een oefening ook al weer uitgevoerd moet worden. Het is een verbetering, maar het invullen van het logboek deden 2 van de 3 mensen niet op tijd of helemaal niet na 1 week . Ik heb te weinig patiënten gehad die hier aan deelnamen om een goede indruk hier van te krijgen. Met name de herinnering dat men al een poos niet heeft ingelogd, zet mensen ertoe om er meer mee bezig te gaan. Patiënten vinden het zeker in het begin leuker om mee te werken en oefenen daardoor trouwer. Naar mate ze meer bekend raken met het programma word dit weer wat minder. Ik weet niet of de therapietrouw hoger is.

Bewustwording en Gedragsverandering De figuur hieronder geeft de indruk weer die de therapeuten hebben van het effect van OT-online op bewustwording en gedragsverandering. Hierbij valt op dat de meeste therapeuten een positief effect op bewustwording van houdingsproblematiek en verbetering van houding ervaren, maar dat de kennis over aanpassing van de houding volgens de meeste therapeuten niet toeneemt.

20

20. Ik verwacht dat meer cliënten door Oefentherapie-online, als zij opnieuw dezelfde klachten krijgen, in staat zijn de oefeningen thuis uit te voeren zonder opnieuw naar de therapeut te gaan

11 2

19. Ik verwacht dat meer cliënten door Oefentherapie-online na de behandeling oefeningen blijven doen ter voorkoming van nieuwe klachten

10 3

18. Oefentherapie-online draagt positief bij aan het automatiseren van houdingscorrectie

9 4

9

17. Oefentherapie-online draagt positief bij aan het corrigeren van houding

4 Eens / Ja Oneens / Nee

16. Door Oefentherapie-online kan de cliënt kennis over houding beter toepassen in de dagelijkse bezigheden

8 5

15. Door Oefentherapie-online weet de cliënt beter hoe hij zijn houding moet veranderen

5 8

14. Oefentherapie-online draagt positief bij aan de bewustwording van het verband tussen houding en klachten

10 3

13. Door Oefentherapie-online heeft de cliënt zijn oefeningen sneller 'onder de knie'

10 3

0

2

4

6

8

10

12

Op de open vraag: ‘Wat is uw indruk van de invloed die Oefentherapie-online heeft op bewustwording en inzicht in de houdingsproblematiek?’, gaven de therapeuten de volgende antwoorden: Geringe invloed. Het veranderingsproces gaat beter. Mensen zitten toch vaak achter de computer, dus ze kunnen ook tussendoor even kijken op de site. OT-online heeft meer invloed dan zonder online ondersteuning maar ervaring is dat dit maar gering is. Prima. Positieve invloed, bewegende beelden en persoonlijk omschreven aandachtspunten maken het geheel kloppend voor cliënt. 21 Christelijke Hogeschool Windesheim | Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg Campus 2-6 | Postbus 10090 | 8000 GB Zwolle | 088 469 98 93 | www.windesheim.nl

Cliënten kunnen altijd informatie, oefeningen terug vinden in hun eigen progamma. Mijns inziens weinig invloed, moet goed in de praktijk worden uitgelegd en ingetraind in diverse houdingen; in de praktijk meer feedback over hoe het oefenen gaat, dan via de computer. OT-online biedt hierin wel ondersteuning, maar een cliënt heeft hierbij wel de uitleg van een therapeut nodig. Het is inzichtelijker en dus is de patiënt meer bewust van zijn ‘fouten’ maar men moet wel liefde hebben voor het werken met de pc en het invullen van logboek en e-consult. Dit verbetert. Op zich niet veel, want ook zonder OT-online is dat een item dat bij de oefentherapie altijd hoog in het vaandel staat!!! Voor de bewustwording en inzicht is behandeling in de praktijk noodzakelijk. Online ondersteuning bevordert en stimuleert. Ik denk dat het in mijn geval gelijk is aan mijn normale behandeling. Mijn cliënten krijgen allemaal een oefenschrift met daarbij per cliënt de aandachtspunten en dat vond ik lastig om in OT-online aan te brengen. Op de open vraag: ‘Wat is uw indruk van de invloed die OT-online heeft op gedragsverandering?’ , gaven de therapeuten de volgende antwoorden: Geringe invloed. Het helpt zeker mee. Door de beelden/ filmmateriaal denken mensen meer na. Aanwezig maar klein. Helpt. Tja ik had patiënt die ook op werk even oefentherapie online aanzette, dit is positief voor automatiseringsproces en dus positief op gedragsverandering. Het valt en staat bij de motivatie van cliënt. Een positieve manier om met zichzelf bezig te blijven. Men gaat wel vaker oefenen, maar de manier van bewegen in de ADL veranderd mijns inziens hier niet door. OT-online heeft hierbij in het beginstadium niet veel invloed, maar in een later stadium kan het wel meer invloed hebben. Patiënten gaan bewuster om met wat ze geleerd hebben door het gebruik van OT-online. Niet veel, sommige mensen hadden er een beetje tegenzin van, m.n. het e-consult gebeuren werd als niet prettig ervaren, en als iets tegenstaat, ga je er minder positief mee om. Voor de bewustwording en inzicht is behandeling in de praktijk noodzakelijk. Online ondersteuning bevordert en stimuleert.

Tevredenheid Op een 10-puntsschaal geven de therapeuten OT-online een 6,46 (SD + 0,88) voor hun tevredenheid over het gebruik ervan. De range loopt van 5 tot 8. Ongeveer de helft van de therapeuten geeft aan dat OT-online hun tevredenheid over de behandeling verhoogt. Het overgrote deel denkt overigens niet dat OT-online de tevredenheid van de cliënten over de behandeling als geheel verhoogt.

8

23. Hoe reageren de deelnemers in het algemeen op het gebruik van Oefentherapieonline?

Positief

5

Neutraal

0

Negatief 0

22

1

2

3

4

5

6

7

8

9

7

29. Verhoogt Oefentherapie-online uw tevredenheid over de behandeling die u geeft?

6

11

26. Zou u een collega willen attenderen op Oefentherapie-online?

2 Ja

25. Zou u Oefentherapie online ook bij andere klachten (dan aspecifieke lage rugklachten) willen gebruiken?

4

24. Hebt u het idee dat cliënten met Oefentherapie-online meer tevreden zijn over de behandeling (dan cliënten zonder Oefentherapie-online)?

2 11 0

2

4

6

8

6

27. Welke therapie zou u nieuwe cliënten aanraden? 2

4

6

10

12

Met OT-online

7 0

Nee

9

Reguliere therapie 8

10

Op de vraag: ‘Op welke wijze verhoogt OT-online uw tevredenheid over de behandeling die u geeft?’ , gaven de therapeuten de volgende antwoorden: Ik kan de mensen persoonlijk aandachtspunten geven bij de filmpjes. Dan maakt het allemaal nog duidelijker. Patiënt kan een voorbeeld volgen en ADL makkelijker toepassen. Ja, weer incidenteel bij gemotiveerde patiënt, dat is meestal de cliënt die een druk leven heet. De cliënten kunnen altijd hun oefeningen terug vinden en als er vragen over zijn kunnen zij die gelijk stellen. Ik ben meer betrokken bij de dagelijkse bezigheden van de cliënt, maarrrr dit kost mij ook meer tijd !! Patiënten vinden het prettig om m.n. de oefeningen thuis goed te kunnen doen met controle van de filmpjes. Op de vraag: ‘Waarom verhoogt OT-online niet uw tevredenheid over de behandeling die u geeft?’, gaven de therapeuten de volgende antwoorden: Omdat ik fijner werk als ik de mensen in de ogen kan kijken. Door omstandigheden was is teveel met de computer bezig om het organisatorisch onder controle te krijgen. De ergernis van laksheid, je doet je best cliënt zoveel mogelijk mee te geven ook online, en men komt ‘oh helemaal vergeten (ondanks reminder), oh geen tijd gehad’. Het is dus puur individueel. Ik heb te weinig gebruik gemaakt van OT-online om het programma goed te kunnen gebruiken en toepassen. Het koste mij toch teveel extra tijd, waardoor ik niet het idee had dat het voor mij echt dé oplossing is. Tijdsfactor ! Mensen zeggen dat ze mijn oefeningen altijd duidelijk vinden, ik heb zelf ook veel moeite met de oefeningen die in het programma staan, omdat er meestal weer aantekeningen bij gezet moeten worden, omdat een oefening voor dat individu net weer anders gegeven moet worden, bovendien heb 23 Christelijke Hogeschool Windesheim | Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg Campus 2-6 | Postbus 10090 | 8000 GB Zwolle | 088 469 98 93 | www.windesheim.nl

ik het gevoel dat ik oefeningen mee moet geven waarvan een filmpje is, maar dat beperkt mij in het aanbod van oefenen. Persoonlijk als therapeut is het meer werk en het verhoogt niet mijn persoonlijke tevredenheid over de behandeling. Ik ben veel praktischer bezig, ik mis heel veel ADL handelingen in OT-online. Verder vond ik dat er veel inlogproblemen waren.

Gebruiksvriendelijkheid OT-online Negen van de 13 therapeuten kostte het moeite om met OT-online te leren werken. Een groot deel geeft echter ook aan dat na verloop van tijd de gebruikershandleiding niet meer nodig is. De therapeuten gaven een gemiddeld cijfer van 6,69 (SD + 1,18) voor het gebruikersgemak (range 5-9). In onderstaande figuren is ook te zien hoe de gebruiksvriendelijkheid van de verschillende onderdelen is ervaren.

32. Kostte het u moeite om met Oefentherapie-online te leren werken?

34. Kunt u zonder handleiding met Oefentherapie-online overweg?

1

2

3

4

4

6

1

37. Ik vind de pagina "E-consult" overzichtelijk en duidelijk in gebruik.

1

36. Ik vind de pagina "Documentenbeheer" overzichtelijk en duidelijk in…

1

35. Ik vind de pagina "Cliëntenbeheer" overzichtelijk en duidelijk in gebruik.

9

10

Ja, maar in het begin nog niet Nee, ik heb handleiding nog nodig

8

9 9 3

Eens Oneens

9

Ik maak hier geen gebruik van

3 9 3 13

0 0 0

8

4 2 2

38. Ik vind de pagina "Filmbeheer" overzichtelijk en duidelijk in gebruik.

7

8

1

39. Ik vind de pagina "Groepbeheer" overzichtelijk en duidelijk in gebruik.

6

7

2 2

5

Ja, direct

4

40. Ik vind de pagina "Tekstbeheer" overzichtelijk en duidelijk in gebruik.

Ja Nee

0

0

9

4

2

4

6

8

10 12 14

Op de vraag: ‘Wat kan er, wat gebruiksgemak betreft, beter?’, gaven de therapeuten de volgende antwoorden: 24

Dat alle e-mailadressen ingevoerd kunnen worden en niet alleen gmail/hotmail en @home. Integratie patiënten software en OT-online. Ik maak groepen/series aan van oefeningen bijv. bekkenbeheersbaarheid opvolgend tot buikspier oefeningen; die maak ik als groep aan, echter die komen als losse oefeningen bij cliënten binnen, zou ook als groep moeten binnen komen. Pagina e-consult is niet prettig werkbaar, filmpjes zijn wat betreft benaming onduidelijk en kunnen beter geordend worden. Dat je e-consults kunt beantwoorden en patiënten kunt complimenteren met hun vorderingen enz.

Ondersteuning/Support van Oefentherapie-online In het algemeen vinden de therapeuten dat in het gebruik van OT-online voldoende ondersteuning wordt geboden door scholing, handleiding, vraagtekenicoontjes en verhelpen van problemen. Alleen de snelheid waarmee problemen werden opgelost werd niet door alle therapeuten voldoende bevonden.

42. Droeg het scholingsprogramma bij aan het kunnen werken met Oefentherapie-online?

Ja Nee 0

46. Is de informatie achter de vraagtekenictoontjes voldoende… 0 45. Bevat de informatie achter de vraagtekenicoontjes in…

0

2

4

1

0

2

Ja

10

12

4

6

8

10

Nee Nog geen handleiding nodig gehad

10

12

Alleen de vraagtekens in Oefentherapie-online

3

Alleen de handleiding

1

47. Als u iets niet weet gebruikt u dan de handleiding of kijkt u onder één van de vraagtekens in Oefentherapie-online zelf?

11

11

2

0

8

10

2

44. Is de informatie in de 1 gebruikershandleiding voldoende… 0 43. Bevat de gebruikershandleiding voldoende informatie voor het…

6

5 Zowel de vraagtekens in Oefentherapie-online als de handleiding

1 2

Anders 0

1

2

3

4

5

6


48. Wordt er voldoende ondersteuning geboden bij problemen met Oefentherapieonline?

10

Ja

0

Nee

2

Geen ondersteuning nodig 0

2

4

49. Indien er zich problemen voordoen, worden deze dan binnen afzienbare tijd opgelost?

6

8

10

12

Ja

8 2 2

Nee Nog geen problemen gehad

0

2

4

6

8

10

Op de vraag: ‘Wilt u nog iets kwijt over de ondersteuning in het gebruik van OT-online?’, gaven de therapeuten de volgende antwoorden: Neen, ik ben erg enthousiast. Met name de financiële afhandeling liet erg te wensen over, maar ik weet niet wie ik dit gebrek moet aanrekenen. Opmerking patiënt: naar een app omzetten of een ander programma dan flash zodat de filmpjes op internet/mobiele telefoon af te draaien zijn. Een eigen button voor de patiënt wanneer men het wachtwoord vergeten is.

Functionaliteit Ten aanzien van de functionaliteit werd vooral opgemerkt dat de oefeningendatabase uitbreiding behoeft: meer oefenmateriaal voor lage rugklachten, filmpjes voor andere aandoeningen en ADL oefeningen. Een enkele therapeut noemt de mogelijkheid tot chatten als wens in verband met de interactiviteit met de cliënt.

55. Mist u naast de video's, logboek en econsult nog bepaalde functionaliteiten ten behoeve van de patiëntenzorg?

4 8

5

53. Voldoet de oefeningendatabase aan uw behoeften? 51. Bevatten de verschillende selectiecriteria (zoals groep, oefendoel, activiteit en houding) voldoende mogelijkheden voor het selecteren van oefeningen?

Nee 12

0 0

26

Ja 7

2

4

6

8

10

12

14

Op de vraag waarom de oefeningen database niet aan de behoefte voldoet, gaven de therapeuten de volgende antwoorden: Ik gebruik veel eigen oefeningen, dus moest vaak aanvullingen geven. Wat betreft de rug wel, schouders en zo zou op den duur ook handig zijn ! Ik werk veel met bekkenklachten en daar ontbreken de oefeningen voor. Ik merk nu hoe specifiek de oefeningen gegeven worden, voor elk individu anders, en dat is met geen mogelijkheid in een database aan te leggen, denk ik. Heb toch vele andere oefeningen waardoor ik veel tekst moest bijschrijven of mijn eigen oefeningen moest wijzigen. Ik had veel meer ADL handelingen willen hebben. Op de vraag welke functionaliteit nog werd gemist, gaven de therapeuten de volgende antwoorden: Ik heb zelf foto`s toegevoegd met verschilde houdingen. De oefeningen die anders zijn dan het filmpje kan ik d.m.v. tekst aanpassen zodat de patiënt weet wat de bedoeling is wat we in de behandeling hebben gedaan. M.n. het e-consult liet erg te wensen over, veel beter is denk ik de e-consulten standaard van tekst te voorzien, waar dan per individu wat bijgezet kan worden, en dat er dan een korte chat-sessie op volgt. Ik merkte ook dat de patiënten het heel raar vonden om antwoord te moeten geven, in de wetenschap dat ik niet meer terugmail, maar het voelde niet als ‘gehoord’.

Toepassing applicatie in praktijk Het valt op dat de therapeuten lang niet altijd afspraken maken met de cliënten over het gebruik van het logboek en e-consult, terwijl dit wel in het protocol is opgenomen. Ook het bekijken en bespreken van de logboekinformatie gebeurt niet conform het protocol. Cliënten vullen niet altijd het logboek in, maar niet elke therapeut spreekt hen daarop aan. Patiëntspecifieke informatie wordt door een deel van de therapeuten bij sommige cliënten op OT-online geplaatst. Meer dan de helft van de therapeuten geeft ook aan de bestaande werkwijze niet of nauwelijks te hebben aangepast.

57. Selecteert u de oefeningen video's voor de cliënten tijdens of na de behandeling?

3

Tijdens de behandeling 9

0

2

4

6

8

Na de behandeling

10

1

60. Vullen cliënten hun logboek trouw in (volgens afspraak)?

De meeste cliënten wel

6 5

58. Heeft u de indruk dat de cliënt de video's thuis gebruikt ten behoeve van zijn oefeningen?

Sommige cliënten wel, sommige cliënten niet

5 6

De meeste cliënten niet

1 0

1

2

3

4

5

6

7


5

59. Maakt u afspraken met de cliënt over het invullen van het logboek?

Bij elke cliënt 6

Soms wel, soms niet

1

Nooit 0

1

2

3

4

5

6

Tenminste één maal per per bezoek van cliënt

7

61. Hoevaak bekijkt u de logboekinformatie van uw cliënten?

2

Iets minder dan één maal per bezoek

3 0

2

4

6

Veel minder dan één maal per bezoek

8

Voorafgaand aan bezoek van cliënt

9

62. Wanneer bekijkt u meestal de logboekinformatie?

7

1

In aanwezigheid van cliënt 2 Beide komen voor

0

2

4

6

8

10

10

63. Bespreekt u de logboekinformatie met uw cliënten?

Ja

2 0

2

Nee 4

6

8

10

12

Op de vraag waarom logboekinformatie niet wordt besproken met de cliënt gaven therapeuten de volgende antwoorden: Ze vergeten heel vaak om iets in te vullen. Zelfs na langdurig en veelvuldig vragen. Ik bespreek het tijdens de behandeling zoals dat normaal gaat zonder OT-online. Tijdgebrek.

28

66. Indien een cliënt zijn/haar loginformatie niet bijhoudt spreekt u hem/haar hier op aan?

10 2 Ja

65. Gebruikt u de logboekinformatie om de behandeling bij te sturen?

9

Nee

3 0

2

4

6

8

10

12

8

68. Maakt u afspraken met de cliënt over het gebruik van e-consult?

3 1

Bij elke cliënt

67. Plaatst u voor uw cliënt informatie over zijn/haar aandoening in Oefentherapie-online?

Soms wel, soms niet

2 5 5 0

2

4

Nooit

6

8

10

De meeste cliënten wel 5 5

69. Maken de cliënten gebruik van de mogelijkheid tot econsult?

Sommige cliënten wel, sommige cliënten niet

2

De meeste cliënten niet 0

1

2

3

4

5

6

5

71. Heeft u uw manier van behandelen aan het gebruik van Oefentherapie-online aangepast?

7 Ja

70. Gaf het scholingsprogramma voldoende inzicht over de integratie van Oefentherapieonline in de behandeling?

Nee

8 4 0

1

2

3

4

5

6

7


8

9

De therapeuten die beaamden dat zij hun manier van behandelen aan het gebruik van OT-online hadden aangepast gaven op de vraag: ‘Wat is de invloed van Oefentherapie-online op uw werkwijze?’, de volgende antwoorden: In plaats van een behandeling in de praktijk, een e-consult. Ten dele ik kwam weer oefeningen tegen die eigenlijk zelf niet meer gebruikte en inpaste nu. Ik ben minder behandelingen gaan geven en meer gespreid, omdat dit moest. Normaal laat ik het afhangen van afname van pijn en goed kunnen toepassen in de ADL. Vaker inloggen, het kost meer tijd. Andere oefeningen. De therapeuten die aangaven dat zij hun manier van behandelen niet aan het gebruik van OT-online hadden aangepast gaven als redenen daarvoor: Ik zie het als aanvulling. Misschien dat je door het programma meer wisselt met oefeningen (niet uit routine handelen). Eigen passiviteit. Sluit goed aan op de manier hoe ik al werk. Het selecteren van de oefeningen is eigenlijk in plaats gekomen van het tekenen van de oefeningen. Ik heb mijn eigen manier van behandelen aangehouden en oefentherapie online als aanvulling daarop gebruikt. Ik merkte dat patiënten (2) er niet helemaal tevreden over waren, een patiënt had erg veel moeite met de e-consults, zag daar erg tegenop, en vond mijn tekeningetjes duidelijker dan de filmpjes, en de ander patiënt gaf aan dat als ze een filmpje een paar maal heeft gezien, dat ze het ``dan ook wel wist``. De behandeling zelf werd dus niet echt veel aangepast, uiteindelijk is het doel altijd klachtenvermindering/proberen tegemoet te komen aan de hulpvraag. Mijn cliënten krijgen allemaal een oefenschrift op papier wat uitgebreider en specifieker is dan oefentherapie online.

Toepassing applicatiestrategie in praktijk Ongeveer de helft van de therapeuten promoot actief OT-online bij cliënten en brengt OT-online onder de aandacht van verwijzers.

75. Gebruikt u promotiemateriaal voor Oefentherapie-online voor cliënten in de praktijk?

7 5 Ja

74. Promoot u actief het gebruik van Oefentherapie-online bij uw cliënten?

6 6 0

2

3

4

5

6

7

8

Meestal instemmend

76. Hoe reageren cliënten in het algemeen als u de mogelijkheid om Oefentherapie-online te gebruiken ter sprake brengt?

5 7

Soms instemmend, soms afwijzend

0 0

30

1

Nee

1

2

3

4

5

6

7

8

Meestal afwijzend

80. Ziet u toegevoegde waarde om oefentherapie middels Oefentherapie-online te profileren?

5 7

79. Vindt u dat uw praktijk met Oefentherapieonline kan profileren t.o.v. andere praktijken?

6 6 Nee

78. Brengt u verwijzers op de hoogte van het gebruik van Oefentherapie-online binnen uw praktijk? 77. Indien uw cliënt niet enthousiast reageert op de mogelijkheid, probeert u hem/haar tot andere gedachten te brengen?

4

Ja

8 5 7 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Op de vraag: ‘Hoe ziet de toekomst betreffende Oefentherapie-online er volgens u uit?’, gaven de therapeuten de volgende antwoorden: Moet gebruiksvriendelijker voor de patiënt. Ik zal het blijven gebruiken als de kosten niet te hoog zijn voor het product. In de toekomst zal er steeds meer e-health komen. Hoopvol hoop ik, het is een goed product, in toekomst meer moeten gebruiken. Voor alle cliënten de mogelijkheid om online met de oefentherapie bezig te zijn. Ik zal er weinig gebruik van maken. Ik werk meer met de oefenschriftjes van de VvOCM. Ik vind het veel werk om de oefeningen klaar te zetten voor gebruik, maar waarschijnlijk ook omdat ik nog weinig ervaring heb met OT-online. Het zal waarschijnlijk geen hype worden, maar het zal voor bepaalde doelgroepen wel moeten blijven bestaan. Hangt van de kosten af en de baten ( extra inkomsten vanuit de zorgverzekering die de extra tijd compenseren voor de therapeut). Uitbreiding van de filmpjes met oefeningen voor ook andere klachten. Moeilijk te zeggen, ik denk dat ik vooral mijn eigen werkwijze heb, en ik er geen baat bij zal hebben, maar misschien dat de nieuwere generatie het makkelijker kan integreren in haar/zijn behandeling, dan zou de toekomst er voor de OT-online er beter uitzien. Zou een toegevoegde waarde op de behandeling zijn. Niet goed, omdat het te standaard is, ik wil toch meer patiëntgericht bezig zijn. Veel van mijn cliënten hebben meerdere ziektebeelden en dan heb ik niet genoeg mogelijkheden om oefeningen aan te geven en het aanpassen van de uitleg zou anders ``moeten``.

Waarde van Oefentherapie-online: wat is uw indruk? Al met al vinden 10 van de 12 therapeuten dat OT-online een meerwaarde heeft voor de behandeling van cliënten. Zij zien vooral een meerwaarde in het gebruik van de filmpjes met oefenmateriaal, econsult en het logboek. Dit laatste is opmerkelijk omdat dit onderdeel het minst uit de verf lijkt te komen in deze pilot. Mogelijk dat het gebruik in de praktijk wat moeizaam verliep, maar dat de therapeuten wel een meerwaarde zien als het goed zou worden toegepast. Bovendien hoeft het ook niet optimaal te verlopen, om toch een effect te hebben op bijvoorbeeld het bewustzijn van de eigen vorderingen in de behandeling.


93. Vindt u dat het gebruik van Oefentherapieonline de inbreng van de cliënt in de behandeling vergroot?

5 7

92. Vindt u dat het gebruik van Oefentherapie online positief bijdraagt aan de betrokkenheid van de cliënt bij zijn behandeling?

8 4

91. Maakt Oefentherapie-online de behandeling meer transparant?

8 4

90. Vond u, in het algemeen, dat vraag en antwoord via e-consult een positieve bijdrage hadden aan de behandeling?

10 2

89. Heeft u de indruk dat uw antwoorden op vragen via e-consult, in het algemeen als nuttig werden ervaren door de cliënt?

9 3

88. Merkt u dat cliënten eerder (of meer) tussentijdse vragen stellen door het gebruik van e-consult?

1 11 Ja

87. Heeft u het idee dat het bijhouden van het logboek door de cliënt positief bijdraagt aan het verloop van het behandeltraject? 86. Vindt u dat het bijhouden van het logboek door de cliënt hem helpt bewust te worden van zijn vorderingen in de behandeling?

10 2

85. Vindt u dat het bijhouden van het logboek door de cliënt meerwaarde heeft voor het bespreken van het 'huiswerk'?

8 4

84. Draagt het digitaal vastleggen van de werkafspraken bij aan het nakomen van werkafspraken door de cliënt?

8 4

83. Motiveert het videomateriaal de cliënten om de oefeningen uit te voeren?

10 2

82. Begrijpt de cliënt de oefeningen beter door de ondersteuning van filmpjes in Oefentherapie-online?

9 3 0

94. Al met al is Oefentherapie-online waardevol voor de behandeling

2

4

6

8

10

12

10

Eens

2 0

32

Nee

9 3

2

Oneens 4

6

8

10

12

Op de vraag: ‘Wilt u nog iets kwijt over Oefentherapie-online of deze enquête?’, gaven de therapeuten de volgende antwoorden Ik dacht dat met name jongeren het gebruik van internet zouden waarderen als aanvulling op de behandelingen in de praktijk maar ze moesten erg aangespoord worden om een e-consult te plaatsen. Het logboek invullen deden ze geen van allen. Ik vond het erg leuk om deel te nemen, zo doen we zelf meer met de computer. Ja, ik zou willen dat alle cliënten OT-online zouden gebruiken. Dit is nu op basis van vrijwilligheid. Ik merk ook dat de patiënten een eigen bijdrage hiervoor van 15 euro beperken om er toe over te stappen. Dat is jammer, pro deo kan niet, we hebben al zoveel extra schrijfwerk. Dat ik pro deo aanbieding weiger, om mijzelf niet extra te belasten. Lijkt mij een goed standpunt als zorgverzekering de vergoeding voor online aanpast aan tijdsinvestering van therapeut. Desnoods maar één of 2 behandelingen minder als men kiest voor OT-online. Bij de vraag welke therapie ik zou aanbieden aan nieuwe cliënten, kan het beste nog een extra optie worden toegevoegd: combinatie van reguliere therapie en met OT-online. Nee hoor, het was leuk en goed er aan mee te doen ! Wat ikzelf als grote meerwaarde zag, is eigenlijk toch wel tegengevallen. De tijd die het kost, is best veel, bovendien hadden mensen vaak moeite met de tijdsplanning bij de e-consults (ik zelf ook, want een kwartier inplannen is lastig als je uitloopt, dan kan je achteraf alleen via de mail je verontschuldigingen aanbieden), de filmpjes werden wel als leuk ervaren, maar na 3 keer nieuwe filmpjes hoorde ik verhalen als: ik kan ze nu wel in mijn hoofd afspelen, dus ik heb ze niet meer nodig. Bovendien gaf ik mensen altijd oefeningen op papier mee, als ze dat wilden, en 1 mevrouw vond dat zelfs prettiger dan de filmpjes, waar ik weer heel veel tekst bij moest zetten. Ook het precies houden aan de afspraak van wanneer een behandeling, wanneer een e-consult , was niet echt fijn. "OT-online is een nuttige online ondersteuning welke de therapietrouw kan vergroten en de behandeling leuker maakt voor de patiënt. Ik merkte als therapeut dat het moeizaam was mensen voor deze pilot mee te krijgen omdat de vakantieperiode ertussen zat. En er patiënten niet mee wilden werken omdat het meer werk is o.a. door het bijhouden van het logboek. Daarnaast kon ik mij persoonlijk minder voor motiveren vanwege extra werk wat het geeft, naast de administratie die je al hebt."


Discussie & Conclusie Een sterk punt van dit onderzoek is dat cliënten van de pilotgroep en de controlegroep door dezelfde therapeuten zijn behandeld. Eventuele verschillen tussen beide groepen kunnen dan niet worden verklaard door verschil in therapeuten. Nadeel van deze opzet is wel dat de therapeuten de kennis en ervaring opgedaan door de scholing/training en het werken met OT-online ook kunnen gebruiken in de behandeling van de controlegroep (contaminatie). Deze contaminatie leidt ertoe dat de controlegroep mee profiteert van een eventueel gunstig effect van het werken met OT-online. Daadwerkelijke effecten van OT-online blijven dan onzichtbaar, omdat in de controlegroep zich dezelfde effecten hebben voorgedaan. In hoeverre contaminatie in dit onderzoek een rol heeft gespeeld is onduidelijk. Tegenover de mogelijkheid van contaminatie staat het niet optimaal opvolgen van het behandelprotocol voor de pilotgroep en waarschijnlijk ook de controlegroep. Zo zijn er niet altijd duidelijke afspraken gemaakt door de therapeut met de cliënt over het gebruik van e-consult en het gebruik van het logboek. Wat betreft het logboek gold dat de motivatie onder cliënten om het goed bij te houden nogal eens ontbrak en het bespreken van de logboeknotities door de therapeut nogal eens achterwege bleef. Bovendien gaf een deel van de therapeuten zelf aan zich niet altijd geheel aan het behandelprotocol te hebben gehouden door ervaren tekortkomingen van OT-online en het vasthouden aan eigen werkwijze. Dit betekent mogelijk dat de behandeling van de pilotgroep en de controlegroep minder van elkaar verschilden dan was beoogd in het onderzoek. Het is overigens onbekend welk effect dit heeft gehad op de uitkomsten. Flexibel toepassen van OT-online kan ook juist als een pré worden ervaren door cliënten en therapeuten. Cliënten waarderen in het algemeen een benadering/behandeling op maat, en therapeuten hechten in het algemeen waarde aan de autonomie en de handelswijze die zij in de loop van de jaren hebben ontwikkeld. Minder sterk in de onderzoeksopzet is de eigen keuze van cliënten om met OT-online te gaan werken (en lid van de pilotgroep te worden) of juist niet (en lid van de controlegroep te worden). Hierdoor is de kans aanwezig een pilotgroep te verkrijgen die extra positief staat ten aanzien van OT-online en een controlegroep die er wat minder positief tegenover staat. Dit verschil in houding ten opzichte van OTonline kan ook samenhangen met verschil in houding / waardering van andere aspecten van de behandeling, zoals therapietrouw en cijfer voor de behandeling als geheel. Zo kunnen deelnemers aan OT-online meer openstaan voor vernieuwing en een actievere houding hebben ten aanzien van oefentherapie. Verschillen tussen beide groepen ten aanzien van aspecten als therapietrouw en waardering voor de behandeling kunnen meer te maken hebben met verschil in houding dan met het wel of niet werken met OT-online als zodanig. Bovendien zal de keuze om met de pilotgroep of controlegroep mee te doen met de therapeut worden besproken. De therapeut kan daarbij cliënten adviseren om juist wel of niet met de pilotgroep mee te doen op basis van haar inschatting van de geschiktheid van OT-online voor de cliënt. Dit kan ook tot te optimistische uitkomsten voor OT-online leiden. Dit betekent dat de bevindingen uit dit onderzoek niet zomaar te generaliseren zijn naar alle cliënten van de oefentherapeut. Wel mag de steekproef representatief worden verondersteld voor alle cliënten die op vrijwillige basis met OT-online willen werken. Dit zou aan kunnen sluiten bij de wijze waarop OT-online in de toekomst mogelijkerwijs wordt ingezet. De therapeut biedt OT-online als behandeloptie aan om beter in te kunnen spelen op cliëntvoorkeuren. OT-online zou dan een behandeloptie kunnen zijn waar de cliënt op vrijwillige basis wel of niet gebruik van kan maken. De verschillende behandelopties kunnen ook gepaard gaan met prijsdifferentiatie en zelfs tot premieverschil van de (aanvullende) zorgverzekering, bijv. module met e-health opties is goedkoper dan module met reguliere zorg. Bij het onderzoek en de analyse van de data is het ‘intention to treat’ principe aangehouden, dat wil zeggen dat alle respondenten in de analyse meegenomen in de groep waar ze oorspronkelijk in zijn geplaatst, ongeacht of ze het protocol behorende bij die groep hebben opgevolgd. Alle deelnemende therapeuten en cliënten zijn benaderd om de vragenlijst in te vullen tenzij de therapeut of cliënt expliciet te kennen had gegeven niet meer mee te willen doen aan het onderzoek. Er is veel aan gedaan (veelal meerdere, wekelijkse reminders) om de respons hoog te krijgen. Bij klinisch wetenschappelijk onderzoek wordt het belangrijk gevonden zoveel als mogelijk alle deelnemers mee te nemen in de analyse, omdat er aan de interventie gerelateerde redenen kunnen zijn waarom deelnemers stoppen met de behandeling of het protocol minder goed volgen. Het is daarom niet wenselijk deelnemers uit te sluiten van de analyse, immers dan zou een te positief beeld kunnen ontstaan van de interventie. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor de therapeuten die een miniem aantal cliënten met OT-online hebben behandeld (1 of 2). Wel is er op het oog geïnventariseerd of er opmerkelijke verschillen waren in antwoordpatronen tussen therapeuten met twee of minder cliënten 34

in de pilotgroep en therapeuten met meer dan 2 cliënten in de pilotgroep. In het algemeen verschilden therapeuten onderling van elkaar in het aantal ‘positieve’ antwoorden. Echter, het is niet zo dat de therapeuten met de minste deelnemers in de pilotgroep, meer ‘negatieve’ antwoorden gaven. Dit zou kunnen worden verwacht omdat het aantal cliënten in de pilotgroep een indicatie kan zijn van het enthousiasme waarmee cliënten voor OT-online zijn geworven. Evenmin is het zo dat de therapeuten met meer ‘negatieve’ antwoorden, over de hele linie negatief waren of allen bij dezelfde vragen ‘negatief’ waren: integendeel, er was veel variatie onderling. Ook was er op het oog geen verband tussen de oordelen van de therapeuten en de oordelen van de cliënten. Gezien het kleine aantal therapeuten en de grote variatie in antwoorden over de verschillende vragen is dit niet verder statistisch getoetst. Wat betreft het gebruik en nut van de logboekfunctie zijn oorzaak en gevolg onduidelijk. Vulden de cliënten hun logboek minder trouw in omdat de therapeut geen duidelijke afspraken hierover maakte en er toch niet op terugkwam? Of maakten de therapeuten (op den duur) geen afspraken meer en gebruikten zij de logboekinformatie niet conform het protocol omdat de cliënt zich toch niet aan de afspraken hield? En, werd het logboek als minder zinvol ervaren omdat het niet adequaat is gebruikt, of is het niet adequaat gebruikt omdat het als minder zinvol werd beschouwd? Het kan ook nog zijn dat invullen van het logboek wel als zinvol werd beschouwd, maar dat het zelf structureel vastleggen van informatie door de cliënt als belastend werd ervaren en om deze reden er nogal eens van afzag. Mogelijk speelt dit alles en is er een wisselwerking tussen het één en het ander. Conclusie OT-online lijkt een positief effect te hebben op de therapietrouw: oefeningen worden minder vaak overgeslagen. Er is geen effect op de duur van de oefeningen, bewustwording, gedragsverandering en tevredenheid over de behandeling als geheel. De applicatie is gebruiksvriendelijk. Er is uitbreiding gewenst van het aantal oefeningen in de databank, zowel voor lage rugklachten als voor andere aandoeningen. Het overgrote deel van de cliënten ervoer het online bekijken van de oefeningenvideo’s, de online geplaatste afspraken en het e-consult als zinvol. Het logboek werd door de helft als zinvol aangemerkt. Afspraken over het gebruik het logboek zijn niet altijd conform het protocol gemaakt. Aanbevelingen Het verdient aanbeveling om:  In OT-online standaard de frequentie en duur van de oefeningen op te nemen zodat de cliënt daarvan op de hoogte is. 

OT-online uit te breiden met filmpjes van extra oefeningen.



De functionaliteit uit te breiden naar interactieve communicatiemogelijkheden.



Een experiment te doen waarbij OT-online een aantal sessies bij de therapeut ‘vervangt’. Hierdoor wordt de noodzaak OT-online (goed) te gebruiken groter. Bovendien speelt dit in op een toekomst waarin e-health een steeds grotere rol gaat spelen, en voor een deel het directe contact met de hulpverlener zal vervangen.



Zo’n experiment zou wederom gepaard moeten gaan met een evaluatie, liefst in de vorm van een gerandomiseerde klinische trial (RCT). Een RCT levert het beste bewijs voor een eventueel effect van een interventie.


Literatuurlijst

36

Bijlagen Bijlage I:

Uitnodiging voor deelname aan enquête Pilotgroep

Geachte Cliënt, U neemt deel aan een onderzoek naar het gebruik van Oefentherapie-online. U maakt gebruik van deze ondersteuning via computer en Internet. Via uw therapeut heeft u te kennen gegeven deel te willen nemen aan dit onderzoek. Ten behoeve van het onderzoek leggen we u 13 weken na de start van uw behandeling een vragenlijst voor. Deze vragenlijst wordt via het internet afgenomen. De vragen hebben deels betrekking op de oefentherapie zelf en deels op de ondersteuning door Oefentherapie-online. De enquête wordt uitgevoerd door onderzoekers van Hogeschool Windesheim te Zwolle. Zij doen dit in opdracht van Progez, een onafhankelijke organisatie die onder andere tot doel heeft nieuwe ontwikkelingen in de eerstelijnszorg te evalueren. Uw antwoorden zullen uiteraard vertrouwelijk worden behandeld. De onderzoekers zullen uw antwoorden anoniem verwerken en alleen gebruiken voor het onderzoek. Voor alle duidelijkheid: uw oefentherapeut en zorgverzekeraar krijgen op geen enkele wijze inzicht in uw antwoorden. Het is in het belang van het onderzoek de vragen waarheidsgetrouw in te vullen. Indien antwoordmogelijkheden niet geheel passen bij het door u gewenste antwoord, kies dan het antwoord dat het beste past. Indien u één week na verzending van dit bericht de vragenlijst nog niet hebt ingevuld, krijgt u geheel automatische een herinneringsbericht. Wij willen u bij voorbaat hartelijk danken voor uw medewerking. Met vriendelijke groet, Hilco Prins Onderzoeker Hogeschool Windesheim


Bijlage II:

Uitnodiging voor deelname aan enquête Controlegroep

Geachte Cliënt, U neemt deel aan een onderzoek naar het gebruik van Oefentherapie-online. U maakt zelf geen gebruik van deze ondersteuning via computer en Internet. U hebt wel via uw therapeut te kennen gegeven vragen te willen beantwoorden over uw oefentherapie. Wij kunnen vervolgens uw antwoorden (en die van andere cliënten) vergelijken met antwoorden van cliënten die wel de computerondersteuning ontvangen. Ten behoeve van het onderzoek leggen we u 13 weken na de start van uw behandeling deze vragenlijst voor. De vragenlijst wordt via het internet afgenomen. De vragen hebben voor een belangrijk deel betrekking op de oefentherapie zelf. De enquête wordt uitgevoerd door onderzoekers van Hogeschool Windesheim te Zwolle. Zij doen dit in opdracht van Progez, een onafhankelijke organisatie die onder andere tot doel heeft nieuwe ontwikkelingen in de eerstelijnszorg te evalueren. Uw antwoorden zullen uiteraard vertrouwelijk worden behandeld. De onderzoekers zullen uw antwoorden anoniem verwerken en alleen gebruiken voor het onderzoek. Voor alle duidelijkheid: uw oefentherapeut en zorgverzekeraar krijgen op geen enkele wijze inzicht in uw antwoorden. Het is in het belang van het onderzoek de vragen waarheidsgetrouw in te vullen. Indien antwoordmogelijkheden niet geheel passen bij het door u gewenste antwoord, kies dan het antwoord dat het beste past. Indien u één week na verzending van dit bericht de vragenlijst nog niet hebt ingevuld, krijgt u geheel automatische een herinneringsbericht. Wij willen u bij voorbaat hartelijk danken voor uw medewerking. Met vriendelijke groet, Hilco Prins Onderzoeker Hogeschool Windesheim

38

Bijlage III:

Uitnodiging voor deelname aan enquête Therapeuten

Geachte Therapeut, U neemt deel aan een onderzoek naar het gebruik van Oefentherapie-online. Ten behoeve van het onderzoek leggen we u, na de behandeling van meerdere cliënten met ondersteuning van Oefenthrapie-online, een vragenlijst voor. Deze vragenlijst wordt via het internet afgenomen. De enquête wordt uitgevoerd door onderzoekers van Hogeschool Windesheim te Zwolle. Zij doen dit in opdracht van Progez, een onafhankelijke organisatie die onder andere tot doel heeft nieuwe ontwikkelingen in de eerstelijnszorg te evalueren. Uw antwoorden zullen uiteraard vertrouwelijk worden behandeld. De onderzoekers zullen uw antwoorden anoniem verwerken en alleen gebruiken voor het onderzoek. Voor alle duidelijkheid: uw zorgverzekeraar krijgt op geen enkele wijze inzicht in uw antwoorden. Het is in het belang van het onderzoek de vragen waarheidsgetrouw in te vullen. Meerdere keren gaat het om een indruk die u ergens van heeft. Indien antwoordmogelijkheden niet geheel passen bij het door u gewenste antwoord, kies dan het antwoord dat het beste past. Indien u één week na verzending van dit bericht de vragenlijst nog niet hebt ingevuld, krijgt u geheel automatische een herinneringsbericht. Wij willen u bij voorbaat hartelijk danken voor uw medewerking. Met vriendelijke groet, Hilco Prins Onderzoeker Hogeschool Windesheim


Bijlage IV: Nr.

Vragenlijst voor Cliënten in Pilotgroep

Vraag

1. Persoonlijke gegevens var1 Wat is uw geslacht? var2 Wat is uw leeftijd? var3 Wat is uw hoogst genoten opleiding?

var4 var5

Anders, namelijk: Hoelang heeft u al last van de klachten waarvoor u nu wordt behandeld?

var6 Hoeveel uur zit u per week achter een computer (werk en privé opgeteld) 2. Therapietrouw var7 Hoeveel keer per week moest u de oefeningen uitvoeren (in de afgelopen 3 weken) ?

Antwoord opties Man / Vrouw ... Jaar [getal invullen] a. Lagere school b. LBO/MAVO/VMBO c. HAVO/VWO c. MBO d. HBO e. Universiteit f. Anders Vrije tekst a. Korter dan 3 maanden; b. Tussen de 3 en 6 maanden; c. Tussen de 6 maanden en 2 jaar; d. Meer dan 2 jaar. … Uur [getal invullen]

a. … keer per week [aantal invullen], of b. Onbekend: ik weet het niet var8 Hoeveel keer per week voerde u uw oefeningen gemiddeld daadwerkelijk uit (in de afgelopen 3 … keer per week [aantal invullen] weken) ? var9 Hoeveel minuten per keer moest u uw oefeningen uitvoeren (in de afgelopen 3 weken) ? a. … minuten per keer [aantal invullen], of b. Onbekend: ik weet het niet var10 Hoeveel minuten per keer voerde u uw oefeningen gemiddeld daadwerkelijk uit (in de … minuten per keer [aantal invullen] afgelopen 3 weken) ? var11 Indien van toepassing, wat waren redenen om de oefeningen minder vaak of minder lang uit te Vrije tekst voeren dan was afgesproken? var12 Het lukt mij de laatste weken om de oefeningen thuis op de juiste wijze (volgens de Eens / Oneens aanwijzingen van de oefentherapeut) uit te voeren. var13 Ik vind de oefeningen van de laatste weken moeilijk om uit te voeren. Eens / Oneens 3. Bewustwording en Gedragsverandering var14 Ik weet waarom mijn houding van invloed is op mijn klachten Eens / Oneens

40

var15 Ik weet hoe ik mijn houding moet veranderen var16 Wat ik geleerd heb over mijn houding kan ik toepassen in mijn dagelijkse bezigheden var17 Ik corrigeer mijn houding:

var18 Het corrigeren van mijn houding gaat bijna helemaal automatisch var19 Ik verwacht ook in de toekomst de oefeningen thuis te blijven doen ter voorkoming van nieuwe klachten var20 Als ik opnieuw dezelfde klachten krijg, ben ik in staat de oefeningen thuis uit te voeren zonder opnieuw naar de therapeut te gaan. 4. Tevredenheid var21 Kunt u aangeven op schaal van 1 tot 10 hoe tevreden u bent over de behandeling als geheel? 5. Gebruiksvriendelijkheid van Oefentherapie-online var22 Wat voor cijfer geeft u aan de vormgeving van Oefentherapie-online? var23 Wat kan er wat vormgeving betreft beter? var24 Het raadplegen van de afspraken/opdrachten gaat makkelijk var25 Ik ben tevreden met de snelheid waarop het systeem reageert. var26 Ik ben tevreden met de snelheid waarop de video's worden getoond var27 Het vinden van de onderdelen die ik wil gebruiken is eenvoudig var28 Het raadplegen van de afspraken/opdrachten gaat makkelijk var29 Het opstarten van de video's is eenvoudig var30 Het bijhouden van mijn logboek is, technisch gezien, geen probleem var31 E-consult is handig te gebruiken var32 Wat zou in het gebruik van Oefentherapie-online handiger kunnen? 6. Ondersteuning/Support van Oefentherapie-online var33 Ik ben voldoende ingelicht door mijn therapeut over de werking van Oefentherapie-online var34 Er wordt voldoende ondersteuning geboden bij problemen in het gebruik van Oefentherapieonline var35 Indien van toepassing, welke problemen ondervond u in het gebruik van Oefentherapie-online? 7. Daadwerkelijk gebruik van Oefentherapie-online in de praktijk var36 Hoevaak gebruikte u Oefentherapie-online gemiddeld per week (in de afgelopen 3 weken)?

41

Eens / Oneens Eens / Oneens a. Nooit b. Eén maal per dag c. Een paar keer per dag d. Voortdurend Eens / Oneens Eens / Oneens a. Waarschijnlijk wel b. Waarschijnlijk niet Cijfer tussen 1 en 10 [1: zeer ontevreden - 10: zeer tevreden] Cijfer tussen 1 en 10 [1: zeer ontevreden - 10: zeer tevreden] Vrije tekst Vrije tekst Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Vrije tekst Eens / Oneens Eens / Oneens / Niet van toepassing Vrije tekst … keer per week [aantal invullen]

var37 Hoevaak raadpleegde u in het begin van de behandeling de afspraken/opdrachten die waren vastgelegd in Oefentherapie-online?

var38 Hoevaak raadpleegde u de laatste 3 weken de afspraken/opdrachten die zijn vastgelegd in Oefentherapie-online?

var39 Hoevaak maakte u in het begin van de behandeling gebruik van de beschikbare video's?

var40 Hoevaak maakte u de laatste 3 weken gebruik van de beschikbare video's?

var41 Zijn er afspraken tussen u en uw therapeut over het invullen van het logboek in Oefentherapie-online? var42 Lukt het u om zich aan de afspraken te houden over het invullen van het logboek? var43 Hoevaak vult u het logboek in Oefentherapie-online in? var44 Mijn notities in het logboek worden besproken met de oefentherapeut tijdens de volgende afspraak

var45 var46 var47 var48

Zijn er afspraken tussen u en uw therapeut over het gebruik van e-consult? Lukt het u om zich aan de afspraken te houden over het gebruik van e-consult? Heeft u tot nu toe gebruik gemaakt van de e-consult functie? Worden ingediende e-consults tijdig beantwoord door uw therapeut?

a. Meerdere keren per week b. Eén maal per week c. Minder dan 1 keer per week d. Vrijwel nooit a. Meerdere keren per week b. Eén maal per week c. Minder dan 1 keer per week d. Vrijwel nooit a. Meerdere keren per week b. Eén maal per week c. Minder dan 1 keer per week d. Vrijwel nooit a. Meerdere keren per week b. Eén maal per week c. Minder dan 1 keer per week d. Vrijwel nooit Ja / Nee Ja / Nee a. Minstens één keer per week b. Minder dan één keer per week a. Altijd b. Meestal c. Soms d. Nooit Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee a. Direct b. Vrijwel direct c. Laat d. Te laat e. Niet f. Niet van toepassing

8. Waarde van Oefentherapie-online var49 De beschikbaarheid van de afspraken in de computer thuis helpt mij om me aan de opdrachten Eens / Oneens 42

var50 var51 var52 var53 var54 var55 var56 var57 var58 var59 var60 var61 var62 var63 var64 var65

43

van de therapeut te houden De mogelijkheid om thuis de afspraken met de therapeut te raadplegen is voor mij waardevol Worden de oefeningen in de video's voldoende duidelijk getoond? Motiveert het videomateriaal u om de oefeningen uit te voeren? Hebben de video's bijgedragen aan het juist uitvoeren van de oefeningen? De mogelijkheid om thuis video's van mijn oefeningen te raadplegen is voor mij waardevol Motiveert het bijhouden van het logboek u om de oefeningen daadwerkelijk uit te voeren? Vindt u dat het bijhouden van uw logboek positief bijdraagt aan het bespreken van uw huiswerk met de therapeut? Vindt u dat het bijhouden van uw logboek u helpt bewust te worden van uw vorderingen in de behandeling? Heeft u het idee dat het bijhouden van uw logboek positief bijdraagt aan het verloop van het behandeltraject? De mogelijkheid om mijn bevindingen na de oefeningen thuis in het logboek te noteren is voor mij waardevol Vindt u het zinvol om gebruik te maken van e-consult, bijvoorbeeld als u vastloopt met uw oefeningen thuis? Waren de antwoorden via e-consult nuttig? De mogelijkheid om vragen te stellen via e-consult is voor mij waardevol. Vindt u dat het gebruik van Oefentherapie online positief bijdraagt aan uw betrokkenheid bij de behandeling? Vindt u dat het gebruik van Oefentherapie-online uw inbreng in de behandeling vergroot? Al met al is Oefentherapie-online waardevol voor mijn behandeling

Eens / Oneens Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Eens / Oneens Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Eens / Oneens Ja / Nee Ja / Nee Eens / Oneens Ja / Nee Ja / Nee Eens / Oneens

Bijlage V: Nr.

Vragenlijst voor Cliënten in Controlegroep

Vraag

1. Persoonlijke gegevens var1 Wat is uw geslacht? var2 Wat is uw leeftijd? var3 Wat is uw hoogst genoten opleiding?

var4 var5

Anders, namelijk: Hoelang heeft u al last van de klachten waarvoor u nu wordt behandeld?

Antwoord opties Man / Vrouw ... Jaar [getal invullen] a. Lagere school b. LBO/MAVO/VMBO c. HAVO/VWO c. MBO d. HBO e. Universiteit f. Anders Vrije tekst a. Korter dan 3 maanden; b. Tussen de 3 en 6 maanden; c. Tussen de 6 maanden en 2 jaar; d. Meer dan 2 jaar.

var6 Hoeveel uur zit u per week achter een computer (werk en privé opgeteld) 2. Therapietrouw var7 Hoeveel keer per week moest u de oefeningen uitvoeren (in de afgelopen 3 weken) ?

… Uur [getal invullen]

var8

… keer per week [aantal invullen]

var9

Hoeveel keer per week voerde u uw oefeningen gemiddeld daadwerkelijk uit (in de afgelopen 3 weken) ? Hoeveel minuten per keer moest u uw oefeningen uitvoeren (in de afgelopen 3 weken) ?

var10 Hoeveel minuten per keer voerde u uw oefeningen gemiddeld daadwerkelijk uit (in de afgelopen 3 weken) ? var11 Indien van toepassing, wat waren redenen om de oefeningen minder vaak of minder lang uit te voeren dan was afgesproken? var12 Het lukt mij de laatste weken om de oefeningen thuis op de juiste wijze (volgens de aanwijzingen van de oefentherapeut) uit te voeren. var13 Ik vind de oefeningen van de laatste weken moeilijk om uit te voeren. 44

a. … keer per week [aantal invullen], of b. Onbekend: ik weet het niet

a. … minuten per keer [aantal invullen], of b. Onbekend: ik weet het niet … minuten per keer [aantal invullen] Vrije tekst Eens / Oneens Eens / Oneens

3. Bewustwording en Gedragsverandering var14 Ik weet waarom mijn houding van invloed is op mijn klachten var15 Ik weet hoe ik mijn houding moet veranderen var16 Wat ik geleerd heb over mijn houding kan ik toepassen in mijn dagelijkse bezigheden var17 Ik corrigeer mijn houding:

var18 Het corrigeren van mijn houding gaat bijna helemaal automatisch var19 Ik verwacht ook in de toekomst de oefeningen thuis te blijven doen ter voorkoming van nieuwe klachten var20 Als ik opnieuw dezelfde klachten krijg, ben ik in staat de oefeningen thuis uit te voeren zonder opnieuw naar de therapeut te gaan. 4. Tevredenheid var21 Kunt u aangeven op schaal van 1 tot 10 hoe tevreden u bent over de behandeling als geheel?

5. Ondersteuning thuis en wens tot online ondersteuning var22 Mijn therapeut biedt de volgende mogelijkheiden als ondersteuning bij mijn oefeningen thuis:

var23 Anders, namelijk: var24 Zou u het zinvol vinden om thuis via de computer de opdrachten van uw therapeut nog eens na te kunnen lezen? var25 Zou u de oefeningen thuis beter kunnen uitvoeren als u via uw computer video's van uw oefeningen kunt bekijken? var26 Zou u het zinvol vinden om thuis via de computer een logboek bij te houden over de uitvoering van de oefeningen thuis? var27 Zou u het wenselijk vinden dat de therapeut zo'n logboek via zijn/haar computer in kan zien? var28 Zou u het nuttig vinden om via uw computer thuis vragen te kunnen stellen aan uw therapeut via een soort e-mail functie ('e-consult')?

45

Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens a. Nooit b. Eén maal per dag c. Een paar keer per dag d. Voortdurend Eens / Oneens Eens / Oneens a. Waarschijnlijk wel b. Waarschijnlijk niet Cijfer tussen 1 en 10 [1: zeer ontevreden - 10: zeer tevreden]

a. Meegeven Oefenschrift b. Meegeven instructie materiaal c. E-mail ondersteuning d. Geen e. Anders, namelijk … Vrije tekst Ja / Nee a. Waarschijnlijk wel b. Waarschijnlijk niet Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee

Bijlage VI:

Vragenlijst voor Therapeuten

Nr. Vraag 1. Persoonlijke gegevens Var1 Wat is uw geslacht? Var2 Wat is uw leeftijd? Var3 Hoelang bent u al werkzaam als therapeut? Var4 Hoeveel uur per week werkt u met de computer (werk en privé opgeteld)? 2. Deelname onderzoek Var5 Hoeveel cliënten van u maakten, als deelnemer aan het onderzoek, gebruik van Oefentherapie-online? Var6 Hebt u Oefentherapie-online ook, in meer of mindere mate, gebruikt bij cliënten die niet deelnamen aan het onderzoek? Var7 Zo ja, bij hoeveel cliënten? 3. Therapietrouw Wat is uw indruk? Var8 Met Oefentherapie-online doen cliënten thuis vaker hun oefeningen (in vergelijking met cliënten zonder Oefentherapie-online) Var9 Met Oefentherapie-online zijn cliënten thuis per keer langer bezig met de oefeningen Var10 Met Oefentherapie-online voeren cliënten de oefeningen beter uit Var11 Oefentherapie-online bevordert de therapietrouw van cliënten Var12 Wat is uw indruk van de invloed die Oefentherapie-online heeft op therapietrouw? 4. Bewustwording en Gedragsverandering Wat is uw indruk? Var13 Door Oefentherapie-online heeft de cliënt zijn oefeningen sneller 'onder de knie' Var14 Oefentherapie-online draagt positief bij aan de bewustwording van het verband tussen houding en klachten Var15 Door Oefentherapie-online weet de cliënt beter hoe hij zijn houding moet veranderen Var16 Door Oefentherapie-online kan de cliënt kennis over houding beter toepassen in de dagelijkse bezigheden Var17 Oefentherapie-online draagt positief bij aan het corrigeren van houding Var18 Oefentherapie-online draagt positief bij aan het automatiseren van houdingscorrectie Var19 Ik verwacht dat meer cliënten door Oefentherapie-online na de behandeling oefeningen blijven doen ter voorkoming van nieuwe klachten Var20 Ik verwacht dat meer cliënten door Oefentherapie-online, als zij opnieuw dezelfde klachten krijgen, in staat zijn de oefeningen thuis uit te voeren zonder opnieuw naar 46

Antwoord opties Man / Vrouw … Jaar [getal invullen] … Jaar [getal invullen] … Uur [getal invullen] … Cliënten [getal invullen] Ja / Nee … Cliënten [getal invullen]

Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Vrije tekst

Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens Ja / Nee Ja / Nee

de therapeut te gaan Wat is uw indruk van de invloed die Oefentherapie-online heeft op bewustwording en inzicht in de houdingsproblematiek? Var22 Wat is uw indruk van de invloed die Oefentherapie-online heeft op gedragsverandering? 5. Tevredenheid Var23 Hoe reageren de deelnemers in het algemeen op het gebruik van Oefentherapieonline? Var21

Var24 Var25 Var26 Var27 var28

Hebt u het idee dat cliënten met Oefentherapie-online meer tevreden zijn over de behandeling (dan cliënten zonder Oefentherapie-online)? Zou u Oefentherapie online ook bij andere klachten (dan aspecifieke lage rugklachten) willen gebruiken? Zou u een collega willen attenderen op Oefentherapie-online? Welke therapie zou u nieuwe cliënten aanraden? Kunt u aangeven op schaal van 1 tot 10 hoe tevreden u bent over het gebruik van Oefentherapie-online?

Vrije tekst Vrije tekst

a. Overwegend Positief b. Overwegend Neutraal c. Overwegend Negatief Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee a. Met Oefentherapie-online b. Reguliere therapie Cijfer tussen 1 en 10 [1: zeer ontevreden - 10: zeer tevreden]

Var29 Verhoogt Oefentherapie-online uw tevredenheid over de behandeling die u geeft? Var30 Zo ja, op welke wijze? Var31 Zo nee, waarom niet? 6. Gebruiksvriendelijkheid Oefentherapie-online Var32 Kostte het u moeite om met Oefentherapie-online te leren werken?

Ja / Nee Vrije tekst Vrije tekst

Var33

Wat voor cijfer (van 1 - 10) geeft u het gebruiksgemak van Oefentherapie-online?

Var34

Kunt u zonder handleiding met Oefentherapie-online overweg?

Cijfer tussen 1 en 10 [1: heel moeilijk mee te werken - 10: heel gemakkelijk mee te werken] a. Ja vanaf het begin direct b. Ja maar in het begin nog niet c. Nee, ik heb de handleiding nog nodig

Var35

Ik vind de pagina "Cliëntenbeheer" overzichtelijk en duidelijk in gebruik

47

Ja / Nee

a. Eens b. Oneens c. Ik maak hier geen gebruik van

Var36

Ik vind de pagina "Documentenbeheer" overzichtelijk en duidelijk in gebruik.

Var37

Ik vind de pagina "E-consult" overzichtelijk en duidelijk in gebruik.

Var38

Ik vind de pagina "Filmbeheer" overzichtelijk en duidelijk in gebruik.

Var39

Ik vind de pagina "Groepbeheer" overzichtelijk en duidelijk in gebruik.

Var40

Ik vind de pagina "Tekstbeheer" overzichtelijk en duidelijk in gebruik.

Var41 Wat kan er, wat gebruiksgemak betreft, beter? 7. Ondersteuning/Support van Oefentherapie-online Var42 Droeg het scholingsprogramma bij aan het kunnen werken met Oefentherapie-online? Var43 Bevat de gebruikershandleiding voldoende informatie voor het werken met Oefentherapie-online? Var44

Is de informatie in de gebruikershandleiding voldoende duidelijk?

Var45

Bevat de informatie achter de vraagtekenicoontjes in Oefentherapie-online voldoende informatie?

Var46

48

Is de informatie achter de vraagtekenictoontjes voldoende duidelijk?

a. Eens b. Oneens c. Ik maak a. Eens b. Oneens c. Ik maak a. Eens b. Oneens c. Ik maak a. Eens b. Oneens c. Ik maak a. Eens b. Oneens c. Ik maak Vrije tekst

hier geen gebruik van





Ja / Nee a. Ja b. Nee c. Nog geen a. Ja b. Nee c. Nog geen a. Ja b. Nee c. Nog geen a. Ja b. Nee c. Nog geen

handleiding nodig gehad




Var47

Als u iets niet weet gebruikt u dan de handleiding of kijkt u onder één van de vraagtekens in Oefentherapie-online zelf?

a. Alleen de vraagtekens in Oefentherapie-online b. Alleen de handleiding c. Zowel de vraagtekens in Oefentherapie-online als de handleiding d. Anders e. Nog niet van toepassing geweest

Var48

Wordt er voldoende ondersteuning geboden bij problemen met Oefentherapie-online?

Var49

Indien er zich problemen voordoen, worden deze dan binnen afzienbare tijd opgelost?

a. Ja b. Nee c. Geen ondersteuning nodig a. Ja b. Nee c. Nog geen problemen gehad Vrije tekst

Var50 Wilt u nog iets kwijt over de ondersteuning in het gebruik van Oefentherapie-online? 8. Functionaliteit Oefentherapie-online Var51 Bevatten de verschillende selectiecriteria (zoals groep, oefendoel, activiteit en houding) voldoende mogelijkheden voor het selecteren van oefeningen? Var52 Zo nee, welke selectiecriteria wilt u toevoegen? Var53 Voldoet de oefeningendatabase aan uw behoeften? Var54 Zo nee, waarom niet? Var55 Mist u naast de video's, logboek en e-consult nog bepaalde functionaliteiten ten behoeve van de patiëntenzorg? Var56 Zo ja, welke? 9. Toepassing applicatie in praktijk Var57 Selecteert u de oefeningen video's voor de cliënten tijdens of na de behandeling? Var58

Heeft u de indruk dat de cliënt de video's thuis gebruikt ten behoeve van zijn oefeningen?

Var59

Maakt u afspraken met de cliënt over het invullen van het logboek?

49

Ja / Nee Vrije tekst Ja / Nee Vrije tekst Ja / Nee Vrije tekst Tijdens de behandeling / Na de behandeling a. De meeste cliënten wel b. Sommige cliënten wel, sommige cliënten niet c. De meeste cliënten niet a. Bij elke cliënt b. Soms wel, soms niet c. Nooit

Var60

Vullen cliënten hun logboek trouw in (volgens afspraak)?

Var61

Hoe vaak bekijkt u de logboekinformatie van uw cliënten?

Var62

Wanneer bekijkt u meestal de logboekinformatie?

a. De meeste cliënten wel b. Sommige cliënten wel, sommige cliënten niet c. De meeste cliënten niet a. tenminste één maal per bezoek van cliënt b. iets minder dan één maal per bezoek c. veel minder dan één maal per bezoek

a. Voorafgaand aan bezoek van cliënt b. In aanwezigheid van cliënt c. Beide komen voor Var63 Bespreekt u de logboekinformatie met uw cliënten? Ja / Nee Var64 Zo nee, waarom niet? Vrije tekst Var65 Gebruikt u de logboekinformatie om de behandeling bij te sturen? Ja / Nee Var66 Indien een cliënt zijn/haar loginformatie niet bijhoudt spreekt u hem/haar hier op aan? Ja / Nee Var67 Plaatst u voor uw cliënt informatie over zijn/haar aandoening in Oefentherapie-online? a. Bij elke cliënt b. Soms wel, soms niet c. Nooit Var68 Maakt u afspraken met de cliënt over het gebruik van e-consult? a. Bij elke cliënt b. Soms wel, soms niet c. Nooit Var69 Maken de cliënten gebruik van de mogelijkheid tot e-consult? a. De meeste cliënten wel b. Sommige cliënten wel, sommige cliënten niet c. De meeste cliënten niet Var70 Gaf het scholingsprogramma voldoende inzicht over de integratie van OefentherapieJa / Nee online in de behandeling? Var71 Heeft u uw manier van behandelen aan het gebruik van Oefentherapie-online Ja / Nee aangepast? Var72 Zo ja, wat is de invloed van Oefentherapie-online op uw werkwijze? Vrije tekst Var73 Zo nee, waarom niet? Vrije tekst 10. Toepassing applicatiestrategie in praktijk Var74 Promoot u actief het gebruik van Oefentherapie-online bij uw cliënten? Ja / Nee

50

Var75 Var76

Var77

Gebruikt u promotiemateriaal voor Oefentherapie-online voor cliënten in de praktijk? (Toelichting: e-vitality heeft cliëntenfolders ontwikkeld, gebruikt u deze?) Hoe reageren cliënten in het algemeen als u de mogelijkheid om Oefentherapie-online te gebruiken ter sprake brengt?

Indien uw cliënt niet enthousiast reageert op de mogelijkheid, probeert u hem/haar tot andere gedachten te brengen? Var78 Brengt u verwijzers op de hoogte van het gebruik van Oefentherapie-online binnen uw praktijk? Var79 Vindt u dat uw praktijk met Oefentherapie-online kan profileren t.o.v. andere praktijken? Var80 Ziet u toegevoegde waarde om oefentherapie middels Oefentherapie-online te profileren? Var81 Hoe ziet de toekomst betreffende Oefentherapie-online er volgens u uit? 11. Waarde van Oefentherapie-online Wat is uw indruk? Var82 Begrijpt de cliënt de oefeningen beter door de ondersteuning van filmpjes in Oefentherapie-online? Var83 Motiveert het videomateriaal de cliënten om de oefeningen uit te voeren? Var84 Draagt het digitaal vastleggen van de werkafspraken bij aan het nakomen van werkafspraken door de cliënt? Var85 Vindt u dat het bijhouden van het logboek door de cliënt meerwaarde heeft voor het bespreken van het 'huiswerk'? Var86 Vindt u dat het bijhouden van het logboek door de cliënt hem helpt bewust te worden van zijn vorderingen in de behandeling? Var87 Heeft u het idee dat het bijhouden van het logboek door de cliënt positief bijdraagt aan het verloop van het behandeltraject? Var88 Merkt u dat cliënten eerder (of meer) tussentijdse vragen stellen door het gebruik van e-consult? Var89 Heeft u de indruk dat uw antwoorden op vragen via e-consult, in het algemeen als nuttig werden ervaren door de cliënt? Var90 Vond u, in het algemeen, dat vraag en antwoord via e-consult een positieve bijdrage hadden aan de behandeling? Var91 Maakt Oefentherapie-online de behandeling meer transparant? Var92 Vindt u dat het gebruik van Oefentherapie online positief bijdraagt aan de betrokkenheid van de cliënt bij zijn behandeling? Var93 Vindt u dat het gebruik van Oefentherapie-online de inbreng van de cliënt in de

51

Ja / Nee a. Meestal instemmend b. Soms instemmend, soms afwijzend c. Meestal afwijzend Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Vrije tekst

Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee

Var94 Var95

52

behandeling vergroot? Al met al is Oefentherapie-online waardevol voor de behandeling Wilt u nog iets kwijt over Oefentherapie-online of deze enquête?

Eens / Oneens Vrije tekst

Bijlage VII:

Resultaten Enquêtes

Deze bijlage is alleen digitaal beschikbaar via [email protected]


Evaluatie Oefentherapie-online

Recommend Documents