Evaluatie en praktijkproef DEARTRUCK

Evaluatie en praktijkproef DEARTRUCK Test rapport systemen

Uitgevoerd in opdracht van: Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Goederenvervoer

Buck Consultants International Nijmegen, februari 2006

Inhoudsopgave Blz.

Hoofdstuk 1 Inleiding “Deartruck” 1.1

Achtergrond en doelstelling

Hoofdstuk 2 De “Real life” test 2.1 2.2

Opzet van het onderzoek Van screening naar testen

Hoofdstuk 3 Analyse van ongevallen

Hoofdstuk 4 Evaluatie systemen 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 4.11 4.12 4.13 4.14

Aanrijding preventiesysteem + zijradar (VORAD) Achtergestuurde assen camera Achteruitrijbeveiliging d.m.v radar en geluid (Preview met BBS-tek) Achteruitrijbeveiliging d.m.v ultrazone golven (Greensight) Achterzicht camera Adaptive cruise control (ACC) Contact detectie systeem (Lexguard) Drowsy driver alert Geluidssysteem bij afslaande vrachtwagen (LISA-2-Alert) Lane guard Voorzicht spiegel links Voorzicht spiegel Rechts Voorzicht camera Zijzicht camera bijrijderskant

Hoofdstuk 5 Uitkomsten “Real life” test 5.1 5.2

Samenvatting evaluatie systemen Evaluatie systemen in perspectief

1 1

3 3 6

9

13 13 18 22 26 31 35 39 41 42 47 51 55 60 64

69 69 70

Hoofdstuk 1

1.1

Inleiding “Deartruck”

Achtergrond en doelstelling

Jaarlijks vallen er in het verkeer in Nederland vele duizenden gewonden en enkele honderden verkeersdoden. Bij een deel van deze ongevallen zijn vrachtwagens direct of indirect betrokken. Het project ‘Deartruck’ is geïnitieerd door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Goederenvervoer. Deartruck staat voor ‘DEtection ARound the TRUCK’. Het doel van het project is om verschillende veiligheidsbevorderende technieken bij vrachtwagens te vergelijken om een uitspraak te kunnen doen over welke systemen in de praktijk werkelijk een toegevoegde waarde kunnen leveren aan de veiligheid van verkeersgebruikers. Het project DEARTRUCK wil een basis leggen voor het verminderen van het aantal verkeersslachtoffers als gevolg van ongevallen waarbij een vrachtwagen is betrokken.

Buck Consultants International

1

2


Hoofdstuk 2

2.1

De “Real life” test

Opzet van het onderzoek

Tot op heden zijn er weinig ‘real life” tests ondernomen met nieuwe systemen. Gebruikelijker is het dat systemen in een ‘statische’ omgeving (testbanen, testwagens, simulatietesten etc.) worden beproefd. Met de opzet van een ‘real life’ test is getracht op een innovatieve manier de systemen te testen en op basis hiervan de verkeersveiligheid te verbeteren. De aanpak is als volgt: Voorbereidend onderzoek naar werking van de systemen en selectie van systemen voor een praktijkproef is uitgevoerd in 2004. In een voorbereidende fase is onderzoek verricht naar verschillende de aspecten die verband houden met de verkeersveiligheid van vrachtwagens. Zo is onderzocht welke vormen van letselschade in het verleden zijn voorgekomen en wat de oorzaken daarvan zijn (zie onderdeel analyse ongevallen). Voor wat betreft deskresearch zijn de volgende bronnen geraadpleegd: • • • • •

Literatuur, Internet en beschikbare statistieken Bestaande onderzoekingen en tests Bezoek aan meerdere vakbeurzen Gesprekken met experts Gesprekken met leveranciers van systemen

In een eerste quick scan zijn vervolgens alle relevante veiligheidsbevorderende systemen onder de loep genomen en beoordeeld welk systeem tegen welk soort ongeval preventief zou kunnen werken. Van een totale lijst met veiligheidsbevorderende systemen zijn in totaal 14 systemen geselecteerd voor de praktijkproef: 1 2 3 4 5 6 7

Aanrijdingspreventiesysteem + zijradar (VORAD) Achtergestuurde assen camera Achteruitrijdbeveiliging d.m.v. radar (Preview ) en geluid (BBS-tek) Achteruitrijdbeveiliging d.m.v. ultrazone golven (Greensight) Achterzicht camera Adaptive cruise control Contact detectie systeem (Lexguard)


3

8 9 10 11 12 13 14

Drowsy driver alert Geluidssysteem bij afslaande vrachtwagen (LISA-2-Alert) Lane guard Voorzicht spiegel links Voorzicht spiegel rechts Voorzicht camera Zijzicht camera bijrijderskant

Onderstaand een visualisatie van de systemen en de plaats aan of de vrachtwagen:

Figuur 2.1 Toepasbaarheid van systemen in Deartruck 13. Voorzicht spiegel rechts

15. Zijzicht camera

9. LISA-2-Alert

7. Lexguard

2. Achtergestuurde assen camera

14. Voorzicht camera

3. BBS-tek + preview

6. Adaptive cruise control 1. VORAD

5. Achterzicht camera

11. Lane guard 10. Lane change support 12. Voorzicht spiegel links

8. Drowsy driver alert

4. Greensight

Bron: Buck Consultants International, 2005

Selectie van systemen op grond van kostenvergelijkingen en toegevoegde waarde analyses. De systemen zijn mede geselecteerd op basis van een aantal kenmerken waarbij kosten (verwachte) gecombineerd met de effectiviteit van een systeem centraal staan. Onderstaand allereerst de uitkomsten van de toegevoegde waarde analyse.

4


Tabel 2.1

Uitkomsten toegevoegde waarde analyse

Toegevoegde waarde analyse Kwalitatieve factoren

Gewichts percentages:

A. B. Effectiviteit Proactiviteit op ongevals- systeem oorzaak

C. Zichtsveld verruiming chauffeur

D. Gebruikersgemak chauffeur 5%

E. Kwetsbaarheid systeem 5%

F. Toepasbaarheid systeem 10%

G. Attendering mede weggebruikers

Gemiddelde score

100%

35%

15%

25%

5%

Camerasystemen: 1. Zijzicht camera bijrijderskant 2. Zijzicht camera bestuderskant; 3. Achterzicht camera; 4. Voorzicht camera; 5. Achtergestuurde assen camera

4 2 3 1 2

1 1 1 1 1

5 2 5 4 5

4 3 4 4 4

3 3 3 3 3

5 5 5 5 2

1 1 1 1 1

3.7 2.2 3.4 2.4 2.7

Radarsystemen: 1. Lane change support systeem 2. Parkeersensoren 3. Adaptive cruise control

3 3 5

5 4 5

3 2 3

4 3 5

4 4 4

5 3 5

1 1 1

3.5 2.9 4.3

Waarschuwingssystemen: 1. Drowsy driver alert 2. Lane guard 3. Geluidssysteem bij afslaan 4. Geluidssysteem bij achteruitrijden 5. Gevarenaanduidingen 6. Contact detectie systemen

5 2 4 3 4 4

5 5 5 5 3 5

1 1 1 1 1 3

5 5 5 5 5 5

3 3 5 5 5 3

5 5 5 5 5 3

1 1 5 4 3 1

3.7 2.7 3.7 3.3 3.3 3.7

Spiegelsystemen: 1. Voorzicht spiegel

1

1

4

4

5

5

1

2.5

Systemen:

Opmerkingen: - Een score vanaf 1 (= minimaal) tot 5 (= zeer goed) is gehanteerd. - Legenda Toegevoegde waarde minimaal Toegevoegde waarde redelijk Toegevoegde waarde hoog

Bron: Buck Consultants International, 2005

Het VORAD aanrijdingspreventie systeem is medio 2005 toegevoegd aan het project. Er is separaat gerapporteerd over de bevindingen van de eerste screening van systemen. Hierin is tevens een verantwoording opgenomen van de gevolgde werkwijze en de wegingsfactoren. Op grond van de eerste screening zijn de volgende pre-conclusies getrokken: De adaptive cruise control scoort prima qua toegevoegde waarde, dit is voornamelijk te wijten aan het feit dat het systeem kop staart ongevallen kan vermijden. Deze ongelukken komen frequent voor. Er zijn geen systemen naar voren gekomen die matig tot zwak gescoord hebben qua toegevoegde waarde echter, systemen als de voorzicht camera/spiegel en zijzicht camera bestuurderskant hebben relatief de minste toegevoegde waarde. Opmerkelijk is dat relatief goedkope systemen zoals als gevarenaanduidingen en geluidssystemen relatief goed scoren in relatie tot toegevoegde waarde.


5

2.2

Van screening naar testen

In samenwerking met de leveranciers van de systemen zijn relevante testbedrijven geselecteerd. Onderstaand een overzicht van bedrijven die hebben deelgenomen aan de proef en het vervoerssegment, waarin zij actief zijn: Bedrijf

Deelmarkt

Systeem

ABCTA Cornelissen Den Breejen DHL Dick Vijn DistriQ GAD Bussum Hoogendoorn Transport Jan Outer Koninklijke Landmacht Kwakenaar Transport Leo Ringelberg Limpens Snel/ Antrago Teun van Dam Heftrucks TPG UC Transport Van de Bor Van Gansewinkel Vd Laan Transport Vrijbloed

Internationaal bulkvervoer Distributievervoer Grondverzet/ bouwmaterialen Distributievervoer Distributievervoer Distributievervoer Afvalverwerking Nationaal distributievervoer Eigen vervoer Internationaal vervoer Nationaal distributievervoer Touring cars Internationaal bulkvervoer Distributievervoer Heftruck transport Distributievervoer Internationaal distributievervoer Eigen vervoer Afvalverwerking Internationaal bulkvervoer Grondverzet/ bouwmaterialen

Achtergestuurde assen camera BBS-tek, Preview LISA-2-alert Greensight Achterzicht camera Adaptive Cruise Control LISA-2-alert Voorzicht spiegel links VORAD Voorzicht camera Voorzicht spiegel links VORAD VORAD VORAD Voorzicht spiegel links Zijzicht en achterzicht camera Voorzicht spiegel rechts Lane guard Voorzicht spiegel rechts Voorzicht spiegel links Voorzicht camera

21 bedrijven

10 Branches

12 systemen

Auto's in test 5 4 5 15 5 3 5 3 1 4 1 1 1 5 1 15 5 2 5 8 4 98

Tijdens de praktijktest zijn de geselecteerde systemen door chauffeurs bij hun dagelijkse werkzaamheden getest. Op deze wijze is werking van de systemen bij verschillende doelgroepen geëvalueerd. Daarnaast is gekeken naar de samenhang tussen de verschillende systemen onderling. De praktijkproef is gestart met een gespreksronde met de transportmanagers van de geselecteerde bedrijven. Hierbij is naast een toelichting op de achtergronden, ingegaan op specifieke situaties waarbinnen bedrijven opereren om zodoende een praktijkproef te creëren die zoveel mogelijk aansluit bij het dagelijks gebruik. Gedoeld wordt op bedrijven die actief zijn in internationaal transport versus bedrijven die actief zijn op het gebied van binnenlandse distributie versus bedrijven die actief zijn in de stedelijke bevoorrading. De gedachtegang is dat ieder type bedrijf en het hiermee gepaard gaande wagenpark, om een specifieke set van veiligheidsbevorderende maatregelen vraagt. In een volgende stap zijn de chauffeurs voorgelicht. Ook bij deze gesprekken is aandacht besteed aan de achtergronden van het project alsmede uitleg gegeven over werking van het desbetreffende systeem. De gesprekken hadden tot doel het draagvlak te vergroten.

6


Chauffeurs hebben vanaf de start 10 weken lang hun bevindingen over het geteste systeem schriftelijk gerapporteerd aan de onderzoekers. Daarnaast heeft iedere chauffeur een eindevaluatie formulier gekregen. De totale respons was bijzonder hoog meer dan 90% van de ruim 1000 uitgezette enquêtes is geretourneerd.

Tabel 2.2

Respons Deartruck proef

Bedrijf Totaal Respons Procentueel Dick Vijn 55 55 100% Vrijbloed 55 53 96% Den Breejen 55 42 76% GAD 55 55 100% TPG 220 218 99% DistriQ 33 22 67% DHL 165 131 79% Van Gansewinkel 55 53 96% ABCTA 55 49 89% Kon. Landmacht 55 33 60% Limpens 11 11 100% Outer 11 10 91% Ringelberg 11 11 100% Snel/ Antrago 55 48 87% Cornelissen 44 43 98% Van den Bor 22 22 100% Van der Laan 24 22 92% Hoogendoorn 12 10 83% Teun van Dam 4 4 100% Kwakenaar 4 4 100% Totaal

1001

896

90%

De geretourneerde enquêtes zijn verwerkt in een database om vervolgens uitkomsten langs verschillende dimensies over de systemen te kunnen trekken. Op deze wijze kunnen de testresultaten van systemen onderling tegen elkaar worden afgezet. Alvorens algemene conclusies te trekken is er wederom contact gezocht met de bedrijven die aan de praktijkproef hebben deelgenomen. Doel was dit keer om de resultaten aan de hand van de gegevens uit de database te bespreken. Enerzijds was het doel van deze gesprekken een validatie van de database interpretatie van de enquêtes, anderzijds was het doel reacties te krijgen van deelnemers op de resultaten van de praktijkproef. Een hoge respons, veel draagvlak. Geconcludeerd kan worden dat het onderwerp leeft bij de doelgroep en dat transportondernemingen bereid zijn om mee te werken aan projecten om de veiligheid op de weg te verbeteren. Ook het hoge aantal cases biedt een solide basis voor het formuleren van betrouwbare uitspraken.


7

8


Hoofdstuk 3

Analyse van ongevallen

Aantal ongevallen neemt af. Het aantal slachtoffers als gevolg van ongevallen met trucks laat de afgelopen jaren een dalende trend te zien. Volgens recente cijfers van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) en de Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) van Rijkswaterstaat hebben in 2004 145 ongevallen met dodelijke afloop plaatsgevonden (bron: SWOV) en zijn er 544 ziekenhuis opnames geweest als gevolg van ongevallen met vrachtwagens. Bij vrijwel alle ongevallen is er sprake van meer dan één oorzaak. Dit maakt het lastig om een exacte onderverdeling weer te geven naar oorzaak van de ongevallen in 2004. De meeste ongevallen waarbij een vrachtwagen was betrokken betreffen: • •

Kopstaartbotsingen (inschatting bijna 50%) Rechtsaf slaan (inschatting ruim 10%)

Het resterend aantal slachtoffers dat is gevallen, werd veroorzaakt door een groot aantal verschillende factoren. Een deel van de ongevallen kan niet met behulp van de onderzochte systemen worden voorkomen te denken valt hierbij aan: • • •

Gedrag mede weggebruikers Gedrag chauffeurs zelf Technische gebreken

Vermoed wordt dat de systemen die thans in de markt zijn en nieuw te ontwikkelen systemen, op termijn grote effecten kunnen hebben op het totaal aantal slachtoffers.

Aan de belangrijke veroorzakende factor ‘zicht’ kunnen via de geteste systemen verbeteringen worden bereikt In het onderzoek dat is uitgevoerd door NEA naar letselschades, wordt geconstateerd dat van alle onderzochte ongevallen 73,1% wordt veroorzaakt door de factor ‘mens’ en 15,1% door de factor zicht. Daarnaast zijn infrastructuur (10,2%) en fysieke staat van het voertuig (1,6%) genoemde oorzaken.


9

Wanneer we het getal van 15,1% voor de factor ‘zicht’ op het aantal van 145 verkeersdoden zouden loslaten, zou dat resulteren in 22 verkeersdoden. Bestudering van alle politierapporten uit het AVV archief over 2004 heeft uitgewezen dat er 16 dodelijke ongevallen hebben plaats gevonden waarbij de factor ‘zicht’ de belangrijkste rol speelde. Van deze 16 dossiers is een analyse gemaakt van de situatie. Volgens het rapport is 62,4% van alle ongevallen met een hoge mate van waarschijnlijkheid door tenminste 1 veiligheidsmaatregel te voorkomen. Voor de 16 ongevallen met dodelijke afloop waarbij zichtproblematiek aan de orde was, ligt dat percentage naar alle waarschijnlijkheid veel hoger.

Tabel 3.1

Aantal dodelijke ongevallen 2004 naar punt van impact (Bron: AVV archief)

Punt van eerste impact Rechts voor Rechts midden Rechts achter Links voor Links midden Links achter Totaal factor zicht

Aantal dodelijke ongevallen 6 6 1 1 1 1 16

Zoals blijkt uit bovenstaande tabel is de rechterzijde van de vrachtauto in 13 van de 16 ongevallen die plaatsvonden het eerste punt van contact (impact). De systemen die zijn geëvalueerd hadden in 14 gevallen (alle 13 gevallen aan de rechterzijde en 1 geval aan de linkerachterzijde) kunnen bijdragen aan een mogelijke preventie van het ongeval. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat systemen een ongeval niet altijd stand alone hadden kunnen vermijden. Ook moeten fietsers en voetgangers bewust worden gemaakt van de gevaren van een dode hoek bij vrachtwagens. Systemen gericht op het alert houden van de aandacht van de chauffeur zijn in de markt en kunnen preventief werken ten aanzien van ongelukken waarbij sprake is van een verslapte aandacht bij de chauffeur. Bij 11 ongevallen met dodelijke afloop waar vrachtwagens bij betrokken zijn geweest, is de verslapte aandacht van de chauffeur als hoofdoorzaak aangegeven. Ook voor deze categorie ongevallen zijn inmiddels preventiesystemen in de handel.

10


Meer kans op een ongeval bij een distributiewagen.

Uit verschillende bronnen is duidelijk geworden dat er een verschil bestaat in de kans op een ongeval verdeeld naar het type vrachtwagen. Zo blijkt uit de analyses dat er een kans van 0,3 ongevallen per vrachtwagen per jaar voor (inter)nationaal transport aanwezig is terwijl (stads)distributie vrachtwagens een kans hebben van 0,6-0,65 per auto per jaar. De kans op ongeval is voor een stadsdistributie auto dus meer dan 2 keer zo hoog. Op zich is dit logisch want een distributiewagen kent ook een veelvoud aan mogelijke contactmomenten met mede weggebruikers. Wanneer prioriteiten gesteld moeten worden bij het toepassen van systemen ter vergroting van de verkeersveiligheid lijkt het dan ook aan te bevelen om in eerste instantie vooral naar de laatste categorie te kijken. Uit analyse blijkt dat de factor ‘zicht’ veel vaker een rol speelt bij ongevallen waar distributiewagens bij betrokken zijn. Daar staat tegenover dat de factor ‘mens’ (relatief) vaker betrokken is bij ongevallen met (inter)nationale distributiewagens. Uit de voorbereidende werkzaamheden zoals door Buck Consultants International uitgevoerd, is gebleken dat de absolute kans dat een vrachtwagen bij een ongeval is betrokken ongeveer 3 keer zo groot is als de absolute kans dat een personenauto een ongeval heeft. Dit wordt vooral veroorzaakt door het grote aantal kilometers dat een vrachtwagen aflegt. De financiële schade van de ongevallen waar vrachtwagens bij betrokken waren speelt slechts een zeer beperkte rol. Dat wordt enerzijds veroorzaakt doordat de schade moeilijk te kwantificeren is (in deze studie wordt gewerkt met een gemiddeld schade bedrag van €3.237 gebaseerd op een gemiddelde van ongevallen (dus letsel en niet-letsel) van verzekeraar TVM genomen over de periode van 12 maanden vanaf oktober 2004), anderzijds zal de prioriteit altijd liggen bij het verminderen van het aantal menselijke slachtoffers. Per systeem is een effectiviteitspercentage (in de testsituatie) bepaald. De combinatie tussen deze effectiviteit en opbouw van het aantal letselongevallen zegt iets over de mate van doeltreffendheid van een bepaald systeem.


11

12


Hoofdstuk 4

Evaluatie systemen

Per systeem is er gekeken naar de toegevoegde waarde in de praktijk, de uitkomsten zijn gebaseerd op ervaringen van de chauffeurs en management.

4.1

Aanrijding preventiesysteem + zijradar (VORAD)

Wat houdt het systeem in VORAD staat voor Vehicle Onboard RAdar Detection. Het totale Eaton VORAD EVT-300 systeem bevat de volgende functionaliteiten: • • • • •

Afstandsdetectie Zijdetectie Smartcruise Rittenregistratie Ongevallenreconstructie

Het systeem geeft een signaal af wanneer stilstaande of langzaam voortbewegende obstakels in de weg staan. Het voordeel van radar is dat het ‘door’ sneeuw, regen en vuil heen kan kijken. Daarnaast is het systeem van grote waarde wanneer een bestuurder is afgeleid of wanneer hij vermoeid is.

Figuur 4.1 Afbeelding VORAD


13

Bij het inschakelen van het rechterknipperlicht wordt het akoestische gedeelte van de zijradar in werking gesteld. Het visuele gedeelte werkt altijd. De radar speurt de omgeving naast het voertuig af en geeft een melding indien er zich een object in de nabije omgeving van het voertuig bevindt.

Figuur 4.2 Afbeelding zijradar VORAD

De leverancier van VORAD is Eaton Corporation. www.vorad.com

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om kop-staart aanrijdingen en aanrijdingen met objecten op de vluchtstrook te vermijden. De zijradar is ontwikkeld om aanrijdingen bij het wisselen van rijstroken te voorkomen. Met een effectiviteit van 50% zijn er jaarlijks ongeveer 5 ongevallen met dodelijke afloop die mogelijkerwijs voorkomen hadden kunnen worden door dit systeem. De totale financiële schade wordt jaarlijks geschat op van alle letselongevallen waarbij de VORAD voor preventie kan zorgen bedraagt: €171.561 (bron: BCI) Figuur 4.3 Toepasbaarheid VORAD

14


Test omgeving De VORAD is getest bij G. Snel Belgium Group (5 trailers), Jan Outer Holding (1 bakwagen), Limpens Elsloo (1 trailer), Leo Ringelberg touringcars (1 touringcar). De deelnemende wagens beschikken buiten de VORAD niet over aanvullende veiligheids systemen. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg

Aantal laad en los bewegingen □ Gemiddeld per dag

14% 27 % 11 % 48 %

7

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 10 chauffeurs. Er is alleen gekeken of de VORAD hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd) overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.

Figuur 4.4 Ondervonden situaties en hulp systeem

Situaties 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Uitzwenkende trailer in krappe situaties Onopgemerkte objecten achter de wagen Onopgemerkte objecten voor de wagen Onopgemerkte objecten in de dode hoek naast de wagen Ongemerkt te dicht gereden op een voorganger Ongemerkt over de vluchtstrookstreep gereden Een auto over het hoofd gezien bij het wisselen van rijstroken op de snelweg Een fietser / voetganger over het hoofd gezien bij het afslaan naar rechts. Een brommer / scooter die rechts inhaalt Verslapte aandacht door vermoeidheid

Ja, ondervonden?

Ja

Nee

3 1 3

keer keer keer

3

8 16 7

keer keer keer

8 15 7

2

keer

2

1

keer keer keer

1

4 45


Hulp systeem? 3 1 -

Zonder systeem ongeval? Ja Nee -

3

1

2

8 13 7

1

1

-

-

1 -

4 40

4 3

15

In totaal hebben de chauffeurs 45 situaties ondervonden. In 40 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 3 gevallen direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op: • •

Ongemerkt te dicht rijden op een voorganger (2/16=) 13 % Een auto over het hoofd zien bij het wisselen van rijstroken op de snelweg (1/2=) 50 %

Gebruik systeem VORAD is een geheel geautomatiseerd systeem dat niet uit te schakelen is. Gemiddeld wordt het systeem 27 keer per dag ingeschakeld. 60% van de chauffeurs geeft aan dat de VORAD het kijkgedrag heeft aangepast, het rijgedrag is bij alle chauffeurs gelijk gebleven. Zo worden de volgende veranderingen aangegeven: • • • •

Het wisselen van rijstroken gaat sneller en makkelijker De chauffeurs houden meer afstand tot de voorligger Bij het rechts afslaan wordt de VORAD gecontroleerd De chauffeurs rijden rustiger en hebben meer aandacht voor het verkeer

Het systeem heeft vooral op de snelweg toegevoegde waarde, maar ook in stad wordt het systeem als nuttig ervaren.

Kwaliteit systeem Figuur 4.5 Ervaren kwaliteit van het systeem 3

Zeer gevoelig Gevoelig

2

Ongevoelig

1

Weersinvloeden

Trillingen

Kans op beschadiging

VORAD is een zeer robuust systeem dat onder alle weersomstandigheden werkt. Het systeem is zo geconstrueerd en geplaatst dat het ongevoelig is voor trillingen en beschadigingen.

16


Zwakke elementen van de VORAD • • • •

Training van de chauffeur is noodzakelijk anders weet de chauffeur niet waarvoor het systeem een melding geeft en kan de chauffeur immuun worden voor de meldingen Sommige chauffeurs ervaren het geluid als “lawaai” Het systeem is afstelling gevoelig, bij een verkeerde afstelling reageert het systeem op bruggen, vangrails, bomen, verkeersborden In bochten werkt de VORAD niet optimaal

Kosten systeem De kosten van een VORAD bedragen +/- € 3,000.- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management 54% van de chauffeurs geeft aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken is. 37% geeft aan dat ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. Voor optimaal gebruik van het systeem dienen de chauffeurs goede instructies en training te krijgen. Bij chauffeurs die géén training of instructie hebben gehad over het systeem bestaat de kans dat het systeem als “irritant” ervaren wordt. 66% van de chauffeurs is van mening dat zij door de VORAD veiliger het werk kunnen uitvoeren. 60% van de chauffeurs is van mening dat de aanschafkosten worden terugverdiend door het voorkomen van schades De chauffeurs zijn erg verdeeld over de toegevoegde waarde van VORAD. Goede opleiding en afstelling van het systeem kunnen hieraan ten grondslag liggen. Het management van de bedrijven is niet overtuigd van de toegevoegde waarde van het systeem. De verdeeldheid over de toegevoegde waarde onder de chauffeurs is hier debet aan. De hoge aanschafkosten wegen niet op tegen het risico van een kop-staart botsing. De bedrijven investeren dan ook niet verder in het systeem.

Conclusie aanrijding preventiesysteem VORAD De VORAD is zeer effectief in het voorkomen van kop-staart botsingen die gebeuren door het te dicht rijden op een voorganger (ongevaleffectiviteit = 13 %) en ongevallen die gebeuren doordat een auto over het hoofd gezien wordt bij het wisselen van rijstroken (ongevaleffectiviteit = 50 %) Het systeem dient echter wel goed geïnstalleerd te worden en de chauffeur moeten getraind worden in het gebruik van VORAD. Gebeurt dit niet dan heeft het systeem weinig toegevoegde waarde omdat de chauffeurs immuun worden voor het geluid en de werking


17

als “irritant” ervaren. Het systeem werkt onder alle weersomstandigheden, is ongevoelig voor vuil en is robuust geconstrueerd en gemonteerd. Ondanks dat het systeem een effectief hulpmiddel is bij kop-staart aanrijdingen en aanrijdingen die ontstaan met het wisselen van rijstroken is er weinig draagvlak bij de bedrijven. Het systeem is preventief ingesteld waardoor de chauffeur veel signaleringen en waarschuwingen krijgt. De hoge aanschafkosten wegen niet op tegen de voordelen omdat de meeste bedrijven onvoldoende schaalgrootte hebben om dergelijke investeringen ook echt terug te verdienen door het voorkomen van schades . Bedrijven met veel snelweg kilometers zouden moeten worden gestimuleerd de VORAD te installeren De toegevoegde waarde bij distributiewagens is negatief, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is positief.

4.2

Achtergestuurde assen camera

Wat houdt het systeem in Een achtergestuurde assen camera geeft zicht op de dode hoek aan de achterkant van een trailer bij het indraaien van een bocht. Doordat één of meerdere assen meesturen bij het maken van een bocht zwenkt de trailer naar buiten. In een scherpe bocht kan een trailer ongeveer 1.5 meter naar buiten zwenken. Camera’s op de achterkant van de trailer geven de chauffeur inzicht in hoeverre de trailer reeds uitgezwenkt is. Figuur 4.6 Afbeelding Achtergestuurde assen camera

De leverancier van de achtergestuurde assen camera is o.a. Orlaco products. www.orlaco.nl

18


Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die een uitzwenkende trailer tot gevolg kunnen hebben. Dergelijke ongevallen blijven meestal beperkt tot blikschade. Het aantal letselongevallen dat jaarlijks plaats vindt waarbij een uitzwenkende trailer als hoofdoorzaak wordt aangewezen is niet achterhaald in de loop van dit onderzoek. Maar met name voor materiële schade zou de achtergestuurde assen camera van groot voordeel kunnen zijn. De schadebedragen van dit soort ongevallen is verwerkt in het gemiddelde schade bedrag van €3.237 waar in dit onderzoek mee gerekend is (bron: TVM materiële schade analyse 2005) Figuur 4.7 Toepasbaarheid Achtergestuurde assen camera

Test omgeving De test met het systeem is uitgevoerd bij ABCTA te Lochem. Dit bedrijf is voornamelijk actief in diervoeders en handelsproducten. Voor levering van diervoerders wordt gebruik maakt een aantal trekker+trailer combinaties met gestuurde assen. Vanwege dit werk komen de vrachtwagens van ABCTA voornamelijk op boerenerven. De deelnemende wagens van ABCTA beschikken buiten de achtergestuurde assen camera ook over een achterzicht camera en een zijzicht bijrijderkant camera. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg



6% 7% 64% 23%

10

19

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 5 chauffeurs. Er is alleen gekeken of de achtergestuurde assen camera hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.

Figuur 4.8

Ondervonden situaties en hulp systeem

Situaties 1 2 3 4 5 6 7

Uitzwenkende trailer in krappe situaties Onopgemerkte objecten achter de wagen Onopgemerkte objecten voor de wagen Onopgemerkte objecten in de dode hoek naast de wagen Ongemerkt te dicht gereden op een voorganger Ongemerkt over de vluchtstrookstreep gereden Een auto over het hoofd gezien bij het wisselen van rijstroken op de snelweg 8 Een fietser / voetganger over het hoofd gezien bij het afslaan naar rechts. 9 Een brommer / scooter die rechts inhaalt 10 Verslapte aandacht door vermoeidheid

Ja, ondervonden? 35 10 1 8 -

keer keer keer keer keer keer

Hulp systeem? Ja

Nee 32

3 10 1 8

keer

2 8 7 71

keer

2 8 7

keer keer 32

Zonder systeem ongeval? Ja Nee 24

8

-

-

-

-

-

24

In totaal hebben de chauffeurs 35 situaties ondervonden waarbij de trailer uitzwenkte in krappe situaties. In 32 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 24 gevallen direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op (24/35=) 69 %

Gebruik systeem Het systeem wordt gemiddeld gezien 10 keer per dag gebruikt. De chauffeurs geven aan dat de achtergestuurde assen camera volledig is opgenomen in het kijkgedrag. Zo worden de volgende veranderingen aangegeven: • • •

Bochten en draaihoeken worden ingeschat met behulp van de camera Uitstappen om te kijken bij krappe situaties hoeft niet meer Achteruitrijden gebeurt met behulp van spiegels en camera’s

Vooral in de stad op rotondes en bij het afslaan naar links of rechts en natuurlijk tijdens het manoeuvreren, heeft het systeem zeer positieve toegevoegde waarde. Doordat de chauffeurs de camera’s kunnen schakelen heeft het systeem ook op de snelweg toegevoegde waarde.

20


Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de achtergestuurde assen camera Figuur 4.9 Ervaren kwaliteit van het systeem

Zeer gevoelig Gevoelig Ongevoelig

3

2

1

Weersinvloeden

Trillingen


Het systeem is gevoelig voor weersinvloeden en de kans op beschadiging.

Zwakke elementen van de achtergestuurde assen camera • • •

De lens van de camera wordt snel vuil, chauffeurs maken de lens gemiddeld 4 keer per week schoon. De kunststof behuizing is onvoldoende bestand tegen beschadigen door takken. Het verwarmingselement in de lens is niet in staat de lens droog te houden bij regen.

Kosten systeem De kosten van een achtergestuurde assen camera bedragen +/- €1.900,- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management 76% van de chauffeurs geeft aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken is. 66% geeft aan dat ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. Alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de achterzicht camera. Alle chauffeurs zijn van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades. Het management van ABCTA geeft aan dat de terugverdientijd moeilijk in te schatten is. Als er gekeken wordt naar het schadeverloop over de jaren heen kan er geen conclusie worden getrokken dat deze substantieel zijn afgenomen. Echter, hierbij is buiten beschouwing gebleven dat de werkdruk is toegenomen.


21

Conclusie achtergestuurde assen camera Het systeem is zeer hulpvol bij uitzwenkende trailers. Volgens de gebruikers wordt 69% van de schades of ongevallen voorkomen die een uitzwenkende trailer tot gevolg kan hebben. Het systeem is het meest toepasbaar bij trailers met achtergestuurde assen die vaak op krappe locaties moeten zijn. Bij wagens met weinig contactmomenten is het systeem minder toepasbaar. De invloed van vuil en de kans op beschadiging zijn de zwakke elementen van het systeem. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is positief, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is minimaal.

4.3

Achteruitrijbeveiliging d.m.v radar en geluid (Preview met BBS-tek)

Wat houdt het systeem in De “Preview” is een radar die achter op de truck of trailer gemonteerd is. Zodra de wagen in zijn achteruit wordt geschakeld, speurt de radar het gebied achter de wagen af. Detecteert de radar een object achter de wagen dan wordt de chauffeur daarop geattendeerd door een geluid in de cabine. Bij detectie door de “Preview” wordt ook het “BBS-tek” achteruitrijdalarm ingeschakeld. De BBS-tek maakt gebruik van een breedband geluid, hetgeen ervoor zorgt dat het alléén te horen is in het gebied achter de wagen en niet in de gehele omgeving van het voertuig. Beide systemen zijn ook apart te installeren. Figuur 4.10 Afbeelding Preview

Figuur 4.11

Afbeelding BBS-tek

De leverancier van de Preview en BBS-tek is Groot Jebbink www.grootjebbink.nl

22


Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die een achteruitrijdende vrachtwagen tot gevolg kan hebben. Dergelijke ongevallen blijven meestal beperkt tot blikschade. In 2004 zijn er 14 letselschades geweest waarbij zich een onopgemerkt object achter de wagen bevond. Al deze ongevallen hebben geresulteerd in een ziekenhuisopname en een geschatte financiële schade van €45.318. Daar komen de schades van de niet-letsel ongevallen dan nog bij. Met een effectiviteit van 25% zou dat neer komen op een reductie van het aantal slachtoffers met 3 ziekenhuisopnames.

Figuur 4.12 Toepasbaarheid Preview + BBS-tek

Test omgeving Het systeem is getest bij Cornelissen Transport Nijmegen. Met zo’n 90 vrachtwagens is het bedrijf voornamelijk actief in distributievervoer in Nederland. Deze ritten worden met verschillende typen vrachtwagens gereden, variërend van distributiewagen (bakwagen) tot trekker+oplegger combinaties. De systemen zijn geïnstalleerd op wagens met veel contactmomenten in de binnensteden. De deelnemende wagens van Cornelissen beschikken buiten de Preview en BBS-tek niet over aanvullende veiligheidssystemen. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg Aantal laad en los bewegingen □ Gemiddeld per dag


34% 14 % 10 % 42 %

18

23

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur worden het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 4 chauffeurs. Er is alleen gekeken of de Preview + BBS tek hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.


Situaties 1 2 3 4 5 6 7


Ja, ondervonden? -

Hulp systeem? Ja

Nee -

-

-


-

-

-

keer

-

-

-

-

-

-

-

-

16 2

keer

-

keer keer 18

-

Zonder systeem ongeval? Ja Nee

12

4 2

12

2

10 -

2

In totaal hebben de chauffeurs 16 situaties ondervonden waarbij er onopgemerkte objecten achter de wagen waren. In 12 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 2 gevallen direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op (2/16 =) 13%

Gebruik systeem Alle chauffeurs uit de test zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de achterzicht camera. Het systeem wordt gemiddeld gezien 16 keer per dag gebruikt. De chauffeurs ervaren de volgende voordelen: • •

Het systeem waarschuwt hen voor objecten achter de wagen Ze hebben een veiliger gevoel bij het achteruitrijden

Vooral in de stad en tijdens het manoeuvreren heeft het systeem toegevoegde waarde.

24


Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de Preview + BBS-tek Zeer gevoelig Gevoelig Ongevoelig

3

2

1

Weersinvloeden

Trillingen


Chauffeurs achten de systemen geheel ongevoelig voor zowel weersinvloeden als trillingen. De kans op schade aan het systeem is wel groot doordat het systeem op de bumper is gemonteerd.

Zwakke elementen van de Preview + BBS-tek • •

•

Kans op beschadiging radar De afstelling van het systeem moet beter - Het systeem detecteert ook naast de wagen, hetgeen resulteert in een melding als de wagen achteruit tussen twee auto’s inrijdt - Bij sommige wagens slaat de meter al uit bij een object op 4 meter afstand Het systeem is niet vanzelfsprekend, chauffeurs moeten een kleine inleiding krijgen over de functionaliteit van het systeem. Zo wisten de meeste chauffeurs niet dat: - de pieper alléén moet werken als er een object gedetecteerd wordt - het een “breedband” pieper is die anders klinkt dan de conventionele maar daardoor alleen te horen is voor degene die hem moeten horen

Kosten systeem De kosten van een “Preview” bedragen +/- € 500.- inclusief installatie en de kosten van een BBS-tek bedragen +/- € 175,- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management 93% van de chauffeurs geeft aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken is, 25% geeft aan dat ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. Alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de achterzicht camera. Alle chauffeurs zijn van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades.


25

De chauffeurs zijn positief over het systeem en ervaren veel gemak bij het manoeuvreren. Het management van Cornelissen is positief over de toegevoegde waarde van het systeem en is van mening dat het zich terugverdient. Als het systeem door de truckleverancier aangeboden zou worden zouden zij de aanschaf zeker overwegen. Op dit moment hebben de huidige leveranciers deze optie niet. Het bedrijf wilt geen retrofit of aparte contracten met andere leveranciers dus het systeem wordt op dit moment niet aangeschaft voor het overige wagenpark.

Conclusie Preview + BBS-tek De intentie van het systeem is goed, het is zeer hulpvol bij de detectie van objecten achter de wagen. Volgens de gebruikers wordt 13% van de schades of ongevallen voorkomen die een achteruitrijdende wagen tot gevolg kan hebben. Het systeem is het meest toepasbaar op wagens die veel contact momenten hebben op vreemd en/of stedelijk terrein. Het systeem is robuust uitgevoerd en alleen gevoelig voor schades vanwege de montage op de achterbumper. De chauffeurs en het management zijn positief over de toegevoegde waarde van het systeem, wel wordt een kanttekening gemaakt bij de afstelling van het systeem. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is positief, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is minimaal.

4.4

Achteruitrijbeveiliging d.m.v ultrazone golven (Greensight)

Wat houdt het systeem in De Greensight assisteert de chauffeur bij het manoeuvreren. Door middel van ultrasoon geluid tasten twee sensorunits de ruimte tot drie meter achter het voertuig af. Het systeem geeft de chauffeur informatie over de vrije ruimte achter de wagen. Tijdens het achteruitrijden is op het display te zien of er obstakels zijn. Als er aanrijdinggevaar dreigt wordt de chauffeur door een zoemer gewaarschuwd.

26


Figuur 4.14 Afbeelding Greensight

De leverancier van de Greensight is Groeneveld in Gorinchem www.groeneveld-groep.com

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die een achteruitrijdende vrachtwagen tot gevolg kan hebben. Dergelijke ongevallen blijven meestal beperkt tot blikschade. In 2004 zijn er 14 letselschades geweest waarbij zich een onopgemerkt object achter de wagen bevond. Al deze ongevallen hebben geresulteerd in een ziekenhuisopname en een geschatte financiële schade van €45.318. Daar komen de schades van de niet-letsel ongevallen dan nog bij. Met een effectiviteit van 42% kan dit aantal in de toekomst drastisch worden beperkt: in theorie 42% van 14 slachtoffers = 5 (ziekenhuisopnames)

Figuur 4.15 Toepasbaarheid Greensight

Test omgeving Het systeem is getest bij DHL Express te Zwolle. Dit is een onderdeel van de wereldwijd opererende speler DHL die zich naast pakketvervoer ook bezighoudt met post en logistiek.


27

De deelnemende wagens van DHL beschikken buiten de Greensight niet over aanvullende veiligheids systemen. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg

26 % 33 % 19 % 22 %


20

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 13 chauffeurs. Er is alleen gekeken of de Greensight hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.


Situaties 1 2 3 4 5 6 7


Ja, ondervonden? 18 21 1 -

keer keer keer keer keer keer keer

1 8 49

keer keer keer

Hulp systeem? Ja

Nee -

18 21

-

-

-

12 -

-

-

-

-

-

-

-

1 8 21

9

1

-


9

In totaal hebben de chauffeurs 21 situaties ondervonden waarbij onopgemerkte objecten zich achter de wagen bevonden. In 21 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 9 gevallen direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op (9 /21 =) 42 %

28


Gebruik systeem Bijna alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de achterzicht camera. Het systeem wordt gemiddeld gezien 18 keer per dag gebruikt. 60% van de chauffeurs geeft aan dat de Greensight volledig is opgenomen in het kijkgedrag. Zo worden de volgende veranderingen aangegeven: • •

De chauffeurs stappen vaker uit om te kijken waarvoor het systeem een melding geeft Als er geen melding wordt gegeven vertrouwen de chauffeurs erop dat de weg vrij is

De chauffeurs ervaren de volgende voordelen: • • •

Het detecteert obstakels en personen die onopgemerkt zijn gebleven Het is een aanvulling op het waarnemingsvermogen van een chauffeur Je kunt de afstand beter bepalen bij het achteruitrijden

Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de Greensight Figuur 2.17 Ervaren kwaliteit van het systeem

Zeer gevoelig

3. 00

Gevoelig

2. 00

Ongevoelig

1. 00

Weersinvloeden

Trillingen


Doordat het in de test periode relatief goed weer is geweest, is gevoeligheid voor weersinvloeden te positief ingeschaald. Volgens management en chauffeurs reageert het systeem op mist en regen, ook is het systeem gevoelig voor vuil. De invloed van trillingen wordt minimaal ingeschat.

Zwakke elementen van de Greensight? • • • • •

Bij het aandocken kunnen de sensoren beschadigd raken De bovenhoek detectie reageert vaak op laaghangende takken Afstelling soms niet juist, systeem reageert op smalle straten en oplopende wegen Storingsgevoelig, sommige wagens blijken erg moeilijk te repareren Display op trailers zit te ver naar voren geplaatst


29

Kosten systeem De kosten van een Greensight bedragen € 1155,- (incl. bovenhoekdetectie € 1215,-) inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management 88% van de chauffeurs geeft aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken is. 23% geeft aan dat ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. Bijna alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de achterzicht camera. Alle chauffeurs zijn van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades. Het management van DHL is niet overtuigd van de toegevoegde waarde van de Greensight, de voordelen wegen op dit moment niet op tegen de nadelen. Het systeem is te storingsgevoelig. Het management van DHL ziet echter wel dat schades door achteruitrijden zijn verminderd, zij zijn van mening dat het is veroorzaakt door een combinatie van de Greensight en de positieve impuls die het DEARTRUCK onderzoek met zich mee heeft gebracht. Chauffeurs zijn zich meer bewust geworden van het mogelijke gevaar achter de wagen.

Conclusie Greensight De intentie van de Greensight is goed, het is zeer hulpvol bij de detectie van objecten achter de wagen. Volgens de gebruikers wordt 42% van de schades of ongevallen voorkomen die een achteruit rijdende wagen tot gevolg kan hebben. Het systeem is het meest toepasbaar bij wagens die veel contact momenten hebben op vreemd en/of stedelijk terrein. Echter de storingsgevoeligheid van het systeem zorgt ervoor dat het systeem negatief beoordeeld wordt. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is minimaal, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is negatief.

30


4.5

Achterzicht camera

Wat houdt het systeem in Een achterzicht camera geeft zicht op de dode hoek aan de achterkant van de vrachtwagen. De monitor wordt geplaatst in cabine of wordt aangesloten op een bestaand navigatiesysteem. De camera kan manueel worden ingeschakeld of hij wordt automatisch ingeschakeld als de vrachtwagen in zijn achteruit wordt gezet. De camera kan zowel aan de bovenkant als naast de lichtbalk van de vrachtwagen, trailer of aanhanger worden geplaatst. Figuur 4.18 Afbeelding achterzicht camera

De leverancier van de achterzicht camera is o.a. Orlaco Products www.orlaco.nl

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die een achteruitrijdende vrachtwagen tot gevolg kan hebben. Dergelijke ongevallen blijven meestal beperkt tot blikschade. Op basis van 2004 zijn er jaarlijks 14 ongevallen met ziekenhuisopnames en is daarbij sprake van een financiële schade van €45.318 (Bron: BCI). Figuur 4.19 Toepasbaarheid Achterzicht camera


31

Test omgeving Het systeem is getest bij Dick Vijn in Drachten en bij diverse vestigingen van TPG post. Dick Vijn is een transport bedrijf met ruim 200 auto’s. Vanuit een aantal vestigingen verspreid over Nederland houdt het bedrijf zich bezig met temperatuur gecontroleerd transport van levensmiddelen. Hierdoor rijdt men niet alleen inter-DC verkeer maar komen de chauffeurs ook veelvuldig in stadsituaties wanneer zij moeten leveren aan supermarkten. TPG post houdt zich bezig met het bezorgen van brieven en pakketten binnen en buiten Nederland. Men komt zowel op zakelijke als privé adressen. Vrachtwagens worden voornamelijk gebruikt in het verkeer tussen de verschillende sorteercentra (distributie centra) en bij afleveringen naar groter postkantoren (stedelijke gebieden). De deelnemende wagens van Dick Vijn en TPG post beschikken buiten de achterzicht camera over een zijzicht camera. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg Aantal laad en los bewegingen □ Gemiddeld per dag

26 % 17 % 19 % 38 %

13

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 15 chauffeurs. Er is alleen gekeken of de achterzicht camera hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.

32



Situaties 1 2 3 4 5 6 7


Ja, ondervonden? 6 31 7 13 7 22 2 7 11 14

keer keer keer keer keer keer keer keer keer keer

120

Hulp systeem? Ja

Nee 4 28


-

2 3 7 13 7 22

-

4 17 -

-

2

-

-

-

7 11 14

-

-

32

11

11

De achterzicht camera wordt ook gebruikt bij de trailers met achtergestuurde assen. In totaal hebben de chauffeurs 31 situaties ondervonden waarbij onopgemerkte objecten zich achter de wagen bevonden. In 28 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 11 gevallen direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op (11 / 31 =) 35%

Gebruik systeem Bijna alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de achterzicht camera. Het systeem wordt gemiddeld gezien 21 keer per dag gebruikt. Bijna alle chauffeurs geven aan dat de achterzicht camera volledig is opgenomen in het kijkgedrag. Zo worden de volgende veranderingen aangegeven: • • •

De chauffeurs hoeven minder uit te stappen Ze hebben een veiliger gevoel bij het achteruitrijden Ze kijken automatisch in de monitor

De chauffeurs ervaren de volgende voordelen: • •

Tijdens het manoeuvreren heeft het systeem zéér veel toegevoegde waarde Objecten achter het voertuig worden opgemerkt


33

Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de Achterzicht camera Figuur 4.21


Ondervonden situaties en hulp systeem 3

2

1

Weersinvloeden

Trillingen


Weersinvloeden zorgen ervoor dat de camera snel vuil wordt. Trillingen en de kans op beschadiging hebben minimale invloed.

Zwakke elementen van de Achterzicht camera • • • • • •

Het systeem is snel vervuild De camera kan beschadigd raken en verschuift snel De monitor is onnatuurlijk geplaatst in de cabine Het systeem werkt alleen bij ingeschakelde achteruit Gevoelig voor vocht, hetgeen zelfs storingen veroorzaakt Felle zon beïnvloedt het zicht

Kosten systeem De kosten van een Achterzicht camera bedragen +/- € 1,500.- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management Alle chauffeurs geven aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken is. 17% geeft aan dat ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. 90% van de chauffeurs is van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de achterzicht camera. Bijna alle chauffeurs zijn van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades. Het management van TPG geeft aan dat het schadeverloop is gedaald, met name de manoeuvreer schades. Zij denken dan ook dat het systeem zich binnen 2-3 jaar terugverdient. Het management van Dick Vijn erkent de toegevoegde waarde van het systeem echter, zij zien dit niet terug in het schadeverloop. Zij kunnen dan ook geen terugverdientijd inschatten. 34


Conclusie Achterzicht camera De achterzicht camera is zeer hulpvol bij de detectie van objecten achter de wagen. Volgens de gebruikers wordt 35% van de schades of ongevallen voorkomen die een achteruit rijdende wagen tot gevolg kan hebben. Het systeem is het meest toepasbaar bij wagens die veel contact momenten hebben op vreemd en/of stedelijk terrein. Een camera systeem is een passief systeem, dat wil zeggen het waarschuwt de chauffeur niet voor gevaarlijke situaties, het moet gezien worden als een extra hulpmiddel. Het is dan het meest toepasbaar op wagens met veel vervoersbewegingen. De chauffeurs en het management zijn positief over de toegevoegde waarde van het systeem. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is positief, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is positief.

4.6

Adaptive cruise control (ACC)

Wat houdt het systeem in Een Adaptive cruise control monitort de afstand tot een voorligger met behulp van een radar sensor. Als de afstand tot een voorligger te kort wordt, zal het systeem gas terugnemen en indien noodzakelijk zelfs de remmen gebruiken om een veilige afstand te behouden. Het systeem is ontwikkeld voor gebruik op de snelweg. Het systeem is ontwikkeld om een veilige afstand te bewaren tot de voorligger, ongeacht de weersomstandigheden. Het systeem werkt op de cruise control. Figuur 4.22 Adaptive cruise control

Het systeem is bij de diverse OEM truckleveranciers als optie verkrijgbaar.


35

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om kop-staart botsingen te voorkomen. Dergelijke ongevallen hebben meestel letselschade en veel blikschade tot gevolg. In 2004 viel het grootste deel van alle verkeersdoden waar vrachtauto’s bij betrokken waren in de categorie van kop-staart botsingen. Naast 244 ziekenhuisopnames was er ook sprake van een 65-tal verkeersdoden. De effectiviteit van het systeem dat in deze categorie zijn werking heeft zou dan ook direct terug vertaald moeten kunnen worden naar een vermindering van het aantal slachtoffers. In deze test had de Adaptive Cruise Control een effectiviteit van 25% dat zou neer komen op een reductie van het aantal ziekenhuisopname met 61 terwijl het aantal verkeersdoden zou afnemen met 16. Figuur 4.23

Toepasbaarheid van de Adaptive Cruise Control

Test omgeving De Adaptive cruise control is getest bij DistriQ in Amsterdam. Als onderdeel van de Telegraaf Media Groep houdt het bedrijf zich bezig met de distributie van huis-aan-huis bladen en reclame drukwerk. Aan de proef hebben zowel containerwagens als trekker+oplegger combinaties meegedaan. De deelnemende wagens van DistriQ beschikken buiten de ACC over een zijzichtcamera bijrijderskant en Lane guard. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg Aantal laad en los bewegingen □ Gemiddeld per dag 36

13 % 14 % 8% 65 %

16 Buck Consultants International

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 2 chauffeurs. Er is alleen gekeken of de ACC hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.

Figuur 4.24


Situaties 1 2 3 4 5 6 7


Ja, ondervonden? 2 4 3


-

keer

-

keer 4

13

keer keer

Hulp systeem? Ja

Nee -

4

2

-

3

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

4

4


3

1

In totaal hebben de chauffeurs 4 situaties ondervonden waarbij ze ongemerkt te dicht reden op een voorganger. In alle 4 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 1 geval direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op (1 / 4 =) 25%

Gebruik systeem Alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de ACC. Het systeem wordt gemiddeld gezien 13 keer per dag gebruikt. Alle chauffeurs geven aan dat de ACC is opgenomen in het rijgedrag. Op de snelweg maken ze er vaak gebruik van. Zo worden de volgende veranderingen aangegeven: •

Als de wagen op cruise control met ACC staat is er meer aandacht voor het overige verkeer mogelijk


37

Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de ACC Figuur 4.25

Ervaren kwaliteit van het systeem

Zeer gevoelig 3

Gevoelig 2

Ongevoelig 1

Weersinvloeden

Trillingen


Het systeem is gevoelig voor weersinvloeden en de kans op beschadiging.

Zwakke elementen van de ACC • • •

Het systeem reageert op sneeuw en ijzel Reageert op kleine voorwerpen zoals een vogel die langs vliegt waarna de wagen vervolgens vol in de remmen gaat Reactietijd op invoegende auto’s is te klein

Kosten systeem De kosten van een ACC bedragen € 2.950,- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management 50% van de chauffeurs geeft aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken is. Alle chauffeurs zijn van mening dat ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. Alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de achterzicht camera. Alle chauffeurs zijn van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades. Het management vindt de terugverdientijd moeilijk in te schatten. Op nieuwe wagens wordt echter geen ACC aangeschaft.

38


Conclusie ACC Het systeem is effectief in het voorkomen van kop-staart botsingen. Volgens de gebruikers wordt 25% van de kop-staart aanrijdingen voorkomen. Het systeem is het meest toepasbaar bij wagens die veel snelweg kilometers maken. De chauffeurs en het management zijn gematigd positief over de toegevoegde waarde van het systeem. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is minimaal, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is positief.

4.7

Contact detectie systeem (Lexguard)

Wat houdt het systeem in De Lexguard geeft de chauffeur een waarschuwing in de vorm van een piepend geluid in de cabine als een object zich naast of voor de vrachtwagen bevindt. Indien het object binnen een bepaalde afstand tot het voortuig komt wordt er een luid alarm in de cabine gegenereerd. Het systeem bestaat uit een plastic strip die geplaatst wordt op de onderrijd beveiliging die reeds aanwezig is op een vrachtwagen, aanhanger of oplegger. Het systeem is ook aan de voorzijde en op de rechterhoek van de vrachtwagen te plaatsen. Figuur 4.26

Lexguard


39

De leverancier van de Lexguard is Intertruck te Hoogvliet www.lexguard.nl

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die aan de voorzijde en in de dode hoek aan de zijkant van het voertuig kunnen voorkomen. Dergelijke ongevallen gebeuren meestal met geringe snelheid en blijven daardoor meestal beperkt tot blikschade in de vorm van een opstap of het beschadigen van een spoiler. Maar komt het voertuig met fietser of voetganger in aanraking heeft dit meestal grote letselschades tot gevolg. In 2004 zijn er 81 verkeersdoden en 133 ziekenhuisslachtoffers gevallen als gevolg van letselongevallen waarbij het eerste punt van impact de voorzijde of rechterzijde van de vrachtwagen was. Onderverdeeld naar voorzijde en rechterzijde ziet het plaatje er als volgt uit:

Ziekenhuisopnames Verkeersdoden Totaal

Voorzijde 244 65 309

Rechterzijde 117 16 133

Dat leverde in totaal een financiële schade op van €1.327.169 (Bron: BCI) Figuur 4.27

Toepasbaarheid Lexguard

Test omgeving De producenten van Lexguard hebben het niet voor elkaar gekregen tijdig een werkend productietype beschikbaar te stellen voor de 10-weekse test zoals is gebeurd bij de overige systemen. Naar verwachting is begin 2006 een productiemodel gereed.

40


Het systeem valt dus buiten het Deartruck onderzoek. Dat is wel jammer gezien het potentieel wat het systeem heeft om het aantal slachtoffers te reduceren. Een testrit met het systeem heeft uitgewezen dat het systeem goed reageert op situaties in de binnenstad en daarbuiten.

4.8

Drowsy driver alert

Wat houdt het systeem in Een Drowsy driver alert waarschuwt indien de alertheid van een chauffeur wegvalt. Indien een chauffeur deze dreigt te verliezen wordt de chauffeur erop attent gemaakt door een geluidssignaal en een trilfunctie in de riemen. Het systeem is berust op het aantal oogbewegingen van een chauffeur: nemen deze af dan is er een gevaar dat de chauffeur in slaap dreigt te vallen.

Figuur 4.28 Afbeelding Drowsy driver alert

De leverancier van de Drowsy driver alert is Delphi www.delphi.com

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die een in slaap gevallen chauffeur tot gevolg kan hebben. Buck Consultants International

41

In 2004 leidde de verslapte aandacht van vrachtwagenchauffeurs tot 10 verkeersdoden en daarnaast moesten als gevolg hiervan 18 personen in het ziekenhuis worden opgenomen. De financiële schade als gevolg van deze letselongevallen bedroeg: €155.376

Figuur 4.29 Toepasbaarheid Drowsy driver alert

Test omgeving De producenten van de Drowsy driver alert hebben het niet voor elkaar gekregen tijdig een werkend productietype beschikbaar te stellen voor de 10-weekse test zoals is gebeurd bij de overige systemen. Het is onbekend wanneer een productiemodel gereed is. Het systeem valt dus buiten het Deartruck onderzoek. De onderzoekers zijn echter wel van mening dat er zeker een potentiële reductie van het aantal slachtoffers in het verschiet zou moeten liggen gezien het werkingsgebied van het systeem.

4.9

Geluidssysteem bij afslaande vrachtwagen (LISA-2-Alert)

Wat houdt het systeem in LISA-2-Alert staat voor: “let op ik sla af”. Het is een aanvullend waarschuwingsysteem met geluid- en lichtsignalen. Met dit systeem waarschuwt de chauffeur alle verkeersdeelnemers als hij rechts afslaat met een piepend geluid in combinatie met knipperende zijverlichting. Het systeem wordt gekoppeld aan de richtingaanwijzer. Dit systeem onderscheidt zich door het feit dat overige weggebruikers op een afslaande vrachtwagen geattendeerd worden.

42


Figuur 4.30

Afbeelding LISA-2-Alert

De leverancier van de LISA-2Alert is LISA-2-Alert BV te Haarlem www.lisa2alert.com

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld? Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die een afslaande vrachtwagen tot gevolg kan hebben. Dergelijke ongevallen hebben meestal letselschade tot gevolg. In 2004 was er sprake van 16 verkeersdoden ten gevolge van ongevallen waarbij afslaande vrachtwagens de oorzaak waren. Tevens moesten 117 personen naar een ziekenhuis worden vervoerd. Volgens de schattingen van dit onderzoek bedroeg de financiële schade tenminste €430.520 Figuur 4.31 Toepasbaarheid LISA-2-Alert


43

Test omgeving Het systeem is getest bij handelsonderneming J. Den Breejen & Zonen BV uit Hoofddorp en bij de GAD in Bussum. Den Breejen is werkzaam als aannemings-, handels en transportbedrijf. De GAD draagt zorg voor de inzameling van huishoudelijk afval. De deelnemende wagens van Den Breejen beschikken buiten de LISA-2-Alert niet over aanvullende veiligheidssystemen. De deelnemende wagens van de GAD beschikken buiten de LISA-2-Alert over een zijzicht- en achterzichtcamera. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg


61% 11 % 9% 19 %

10

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 10 chauffeurs. Er is alleen gekeken of de LISA-2-Alert hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.

Figuur 4.32


Situaties 1 2 3 4 5 6 7


Ja, ondervonden? 2 1 9 5

Ja

Nee

3 8 1

keer keer keer


2 1

-

5

-

-

-

-

9

3 5

17

2

keer

29

44


Hulp systeem?

3 1

7

2 3

1 2 -

7


In totaal hebben de chauffeurs 20 situaties ondervonden met het afslaan naar rechts. In 17 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 7 gevallen direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op (7/20 =) 35%.

Gebruik systeem Alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de LISA-2-Alert. Het systeem wordt gemiddeld gezien 40 keer per dag gebruikt. 43% van de chauffeurs geeft aan dat de LISA-2-Alert is opgenomen in het kijkgedrag. Zo worden de volgende veranderingen aangegeven: • •

Chauffeurs kijken meer in hun spiegels en camera’s doordat LISA-2-Alert hen wijst op het gevaar van rechts afslaan Chauffeurs “checken” of fietsers en voetgangers gealarmeerd zijn door het systeem

Vooral in de stad en tijdens het manoeuvreren heeft het systeem zijn grootste toegevoegde waarde. Mensen zijn worden gealarmeerd door het piepen en kijken waar het geluid vandaan komt.

Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de LISA-2-Alert Figuur 4.33



3

2

1

Weersinvloeden

Trillingen


Door de simpliciteit van het systeem is het nagenoeg ongevoelig voor weersinvloeden en de kans op beschadiging.


45

Zwakke elementen van de LISA-2-Alert? • • •

Buitenwereld wordt gealarmeerd echter, men weet soms niet waarom het geluidsignaal klinkt Het volume van het waarschuwingssignaal zou hoger kunnen De gevoeligheid voor trillingen wordt als een zwak punt van het systeem ervaren

Kosten systeem De kosten van een LISA-2-Alert bedragen +/- € 222,- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management Alle chauffeurs geven aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken en dat er géén ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. Alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de LISA-2-Alert. Alle chauffeurs zijn van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades. Via een nationale campagne zouden de mensen moeten worden geïnformeerd over waar LISA-2-Alert voor is bedoeld. Het management van beide bedrijven is van mening dat het systeem zich snel terugverdient en dat het een positieve bijdrage aan de verkeersveiligheid heeft.

Conclusie LISA-2-Alert Het systeem is zeer effectief in het voorkomen van aanrijdingen door afslaande vrachtwagens. Volgens de gebruikers wordt 35% van de ongevallen voorkomen doordat medeweggebruikers geattendeerd worden door het systeem. Vooral bij wagens met veel contactmomenten in de stad heeft het systeem zijn grootste toegevoegde waarde. Het systeem is simpel en het heeft een lage aanschafprijs. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is positief, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is positief.

46


4.10

Lane guard

Wat houdt het systeem in Een Lane guard systeem waarschuwt constant de positie van de vrachtwagen op de rijbaan. Zodra de vrachtwagen een lijnmarkering van de rijbaan dreigt te overschrijden zonder een knipperlicht aan te hebben gezet wordt er een akoestisch signaal gegeven.

Figuur 4.34 Afbeelding Lane guard

Het systeem is bij de diverse OEM truckleveranciers(onder andere DAF, MAN en Volvo) als optie verkrijgbaar

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om aanrijdingen met stilstaande voertuigen op de snelweg te voorkomen. Dergelijke ongevallen hebben meestal letselschade tot gevolg. In 2004 viel het grootste deel van alle verkeersdoden waar vrachtauto’s bij betrokken waren in de categorie van kop-staart botsingen. Naast 244 ziekenhuisopnames was er ook sprake van een 65-tal verkeersdoden. De effectiviteit van de Lane Guard zou dan ook al vrij snel vertaald moeten kunnen worden in een substantiële reductie van het aantal slachtoffers. Bij een effectiviteit van 7% (testsituatie) is er dus een potentiële reductie van 5 verkeersdoden mogelijk en 17 ziekenhuisopnames. Daar komen de mogelijke financiële besparingen van minimaal €70.000 nog bij.


47

Figuur 4.35

Toepasbaarheid Lane guard

Test omgeving Het systeem is getest bij Van Den Bor Pluimveeslachterij in Nijkerkerveen. Het bedrijf specialiseert zich in het ophalen van pluimvee, het verwerken van pluimvee in diverse producten en de expeditie van en naar diverse landen in Europa. De deelnemende wagens van Van den Bor beschikken buiten de Lane guard niet over aanvullende veiligheidssystemen. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg


0% 3% 27% 70 %

4

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 2 chauffeurs. Er is alleen gekeken of de Lane guard hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.

48


Figuur 4.36

Ondervonden situaties en hulp systeem Ja, ondervonden?

Situaties 1 2 3 4 5 6 7


1

4 14


Hulp systeem? Ja

Nee 1

4

-

14

1

keer

1


keer

1

-

-

-

-

keer keer 20

14

13

1

In totaal hebben de chauffeurs 14 situaties ondervonden waarbij de chauffeur ongemerkt over de vluchtstrook reed. In 14 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 1 geval direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op (1/14 =) 7%

Gebruik systeem Het systeem wordt gemiddeld gezien 20 keer per dag gebruikt. De chauffeurs gebruiken de Lane guard diverse malen op een dag als ondersteunend systeem. Echter, veranderingen op het kijken rijgedrag hebben niet plaatsgevonden

Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de Lane guard Figuur 4.37 Ervaren kwaliteit van het systeem

Zeer gevoelig

3

Gevoelig

2

Ongevoelig

1

Weersinvloeden

Trillingen


Alleen weersinvloeden hebben invloed op de werking van de Lane guard.


49

Zwakke elementen van de Lane guard • •

Hevige regen beïnvloedt de werking van het systeem Het systeem is uit te zetten, overmoedige chauffeurs die het systeem juist goed kunnen gebruiken zullen hem uitzetten

Kosten systeem De kosten van een Lane guard bedragen +/- € 1,950,- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management Alle chauffeurs geven aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken en dat er géén ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. Alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de Lane guard. Alle chauffeurs zijn van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades. Het management is niet overtuigd dat het systeem zich terugverdient en dat het systeem onmisbaar is op de wagens. Nieuwe wagens zullen dan ook niet worden uitgerust met een Lane guard.

Conclusie Lane guard De lane guard is een veiligheidssysteem dat zijn werking heeft op de snelweg. Volgens de gebruikers wordt 7 % van de situaties door ongemerkt over de vluchtstrook rijden, die mogelijkerwijs tot een ongeval hadden kunnen leiden, voorkomen. Het systeem is zeer effectief in het voorkomen dat een chauffeur ongemerkt op de vluchtstrook rijd. In alle 14 de gevallen heeft het systeem hulp geboden en 1 maal heeft de chauffeur aangegeven dat er een ongeval voorkomen is. Het systeem is robuust uitgevoerd en op hevige regen na ongevoelig voor weersinvloeden. Systeemtechnisch is er weinig aan te merken. Echter, doordat het systeem zich richt op het voorkomen van ongevallen die weinig voorkomen weegt de hoge aanschafprijs niet op tegen de voordelen. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is negatief, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is minimaal.

50


4.11

Voorzicht spiegel links

Wat houdt het systeem in Een voorzicht spiegel stelt de chauffeur in staat de “dode hoek” voor de vrachtwagen te zien. Het zicht op de dode hoek voor een vrachtwagen wordt verplicht gesteld door de Europese unie medio 2006 – 2007 voor alle nieuwe voertuigen boven de 3500 kg GVW (Gross Vehicle Weight). De voorzicht spiegel links wordt links boven de voorruit geplaatst.

Figuur 4.38

Afbeelding Voorzicht spiegel Links

De leverancier van de voorzicht spiegel links is Dobli www.dobli.com

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die de dode hoek voor de vrachtwagen tot gevolg kunnen hebben. Dergelijke ongevallen blijven meestal beperkt tot blikschade echter, wanneer een vrachtwagen aan de voorzijde met een voetganger in aanraking komt zijn de gevolgen niet te overzien. In 2004 zijn er 3 verkeersdoden gevallen ten gevolge van een ongeval in de dode hoek. Daarnaast vielen er 29 gewonden met een ziekenhuisopname tot gevolg. Hier tenminste een schade van €103.584 meegemoeid. Met een effectiviteit van 20% in dit onderzoek zouden er in theorie 6 ziekenhuisgewonden minder kunnen vallen en zou de materiële besparing boven de €10.000 liggen.


51

Figuur 4.39 Toepasbaarheid Voorzicht spiegel Links

Test omgeving Het systeem is getest bij Hoogendoorn Transport te Krimpen ad Lek, Teun van Dam Heftrucks, Kees Kwakenaar en Van der Laan transport te Lekkerkerk. De deelnemende wagens van de deelnemende bedrijven beschikken buiten de voorzicht spiegel links niet over aanvullende veiligheidssystemen. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg


15% 25 % 15 % 45 %

5

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 3 weken testen weergegeven met 13 chauffeurs. De testperiode is ingekort omdat de leverancier van het systeem een nieuwe kleinere variant van de spiegel heeft geïntroduceerd, nadat de initiële grote spiegel niet geaccepteerd werd. Er is alleen gekeken of de Voorzicht spiegel Links hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.

52


Figuur 4.40

Ondervonden situaties en hulp systeem Ja, ondervonden?

Situaties 1 2 3 4 5 6 7


4 1 5 4 5 2

Hulp systeem? Ja

keer keer keer keer keer keer keer

-

keer

6 1

keer keer

28

Nee -

4 1 1 4 5 2

4 -

-

-

6 1


1

3

-

-

-

-

-

-

-

4

1

In totaal hebben de chauffeurs 5 situaties ondervonden waarbij onopgemerkte objecten zich voor de wagen bevonden. In 4 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 1 geval direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op (1/5 =) 20 %.

Gebruik systeem Het systeem wordt gemiddelde gezien 10 keer per dag gebruikt. 23% van de chauffeurs geeft aan dat de voorzicht spiegel links is opgenomen in het kijkgedrag, hetgeen erg laag is. Chauffeurs die het systeem consequent gebruiken ervaren de volgende veranderingen: • •

Ze kijken extra in de spiegel op plekken waar veel fietsers en voetgangers zijn Ze kijken regelmatiger in de spiegel.

Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de Voorzicht spiegel Links Figuur 4.41 Ervaren kwaliteit van het systeem


3

2

1

Weersinvloeden Buck Consultants International

Trillingen


53

De spiegel is gevoelig voor weersinvloeden en vervuilt hierdoor snel, chauffeurs maken het systeem gemiddeld 2 x per week schoon. Vooral regen heeft een negatieve werking op de spiegel. De spiegel werkt minder bij mist, laagstaande zon en ’s nachts. Veel problemen worden veroorzaakt doordat de spiegel niet verwarmd is

Zwakke elementen van de Voorzicht spiegel Links • • • • • • • • • •

Zeer gevoelig voor regen en snel vuil, bij regen beslaat de spiegel direct Als zonneklep naar beneden wordt gedaan zie je niets meer De spiegel is te klein Bij laagstaande zon hinderlijke weerspiegeling Zichtveld voor de wagen is te klein De spiegel is niet of moeilijk afstelbaar Ruitenwisser kan de spiegel raken Snel vuil Spiegel zit teveel in het directe zicht, stoplichten kunnen niet meer gezien worden en belemmering bij links af slaan Niet de hele voorkant is zichtbaar

Kosten systeem De kosten van een Voorzicht spiegel Links bedragen € 75,- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management 85% van de chauffeurs geeft aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken is. 25% geeft aan dat ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. 45 % van de chauffeurs is van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de Voorzicht spiegel links. 82 % van de chauffeurs is van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades. Het management van de diverse bedrijven is verdeeld over de toegevoegde waarde van het systeem. Waar het ene bedrijf tevreden is over de spiegel, geeft het andere bedrijf aan dat de spiegel onvoldoende ontwikkeld is om een investering te overwegen. Het zicht dat door de spiegel wordt verkregen is beperkt, vooral bij wagens met hoge cabines. De invloed van vuil is groot.

54


Conclusie Voorzicht spiegel Links Volgens de gebruikers wordt 20 % van de situaties door onopgemerkte objecten voor de wagen, die mogelijkerwijs tot een ongeval hadden kan leiden, voorkomen. De testchauffeurs zijn erg verdeeld over de toegevoegde waarde van de voorzicht spiegel links. De toepassing van de spiegel, het zicht voor de wagen wordt als nuttig ervaren. Echter, het plaatsen van een onverwarmde spiegel links op de cabine direct voor de chauffeur beïnvloedt de toegevoegde waarde die het extra zicht geeft sterk. 25 % van de chauffeurs geeft aan dat ervaring noodzakelijk is, hiermee wordt de noodzaak van goede chauffeurstraining onderschreven. Chauffeurs moeten getraind worden in het spiegelgebruik en overtuigd worden van de toegevoegde waarde van de spiegel. Het in volgorde spiegelkijken is zeer belangrijk bij een voorzichtspiegel. De geteste spiegel is een preproductie model waar nog diverse verbeteringen op kunnen worden doorgevoerd. Het beperkte zicht door de kleine spiegel komt vooral naar voren bij wagens met hoge cabines. Wagens die weinig op de snelweg komen hebben minder last van de weersinvloeden. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is positief, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is negatief.

4.12

Voorzicht spiegel Rechts

Wat houdt het systeem in Een voorzicht spiegel stelt de chauffeur in staat de “dode hoek” voor de vrachtwagen te zien. Het zicht op de dode hoek voor een vrachtwagen wordt verplicht gesteld door de Europese unie medio 2006 – 2007 voor alle nieuwe voertuigen boven de 3500 kg GVW (Gross Vehicle Weight). De voorzichtspiegel rechts wordt rechts boven de voorruit geplaatst. Figuur 4.42

Afbeelding Voorzicht spiegel Rechts


55

De leverancier van voorzicht spiegel rechts de is Bimex www.bimex.nl

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die de dode hoek voor de vrachtwagen tot gevolg kan hebben. Dergelijke ongevallen blijven meestal beperkt tot blikschade echter wanneer een vrachtwagen aan de voorzijde met een voetganger in aanraking komt zijn de gevolgen niet te overzien. Doordat de spiegel rechts op de cabine is geplaatst, is het ook hulpvol bij het wisselen van rijstroken op de snelweg.

In 2004 zijn er 3 verkeersdoden gevallen ten gevolge van een ongeval in de dode hoek. Daarnaast vielen er 29 gewonden met een ziekenhuisopname tot gevolg. Hier tenminste een schade van €103.584 meegemoeid. Met een effectiviteit van 20% in dit onderzoek zouden er in theorie 6 ziekenhuisgewonden minder kunnen vallen en zou de materiële besparing boven de €10.000 liggen. Deze gegevens hebben echter wel betrekking op zowel de voorzicht spiegel links als rechts.

Figuur 4.43

Toepasbaarheid Voorzicht spiegel Rechts

Test omgeving Het systeem is getest bij Van Gansewinkel Limburg en bij UC transport te Amsterdam. Van Gansewinkel Limburg draagt zorg voor de huishoudelijke en industriële afvalverzameling. UC Transport specialiseert zich in luchtvracht transport tussen vliegvelden. De deelnemende wagens van Van Gansewinkel beschikken buiten de voorzichtspiegel Rechts over een achterzicht camera. De deelnemende wagens van UC Transport beschikken buiten de voorzichtspiegel Rechts niet over aanvullende veiligheidssystemen.

56


De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg

39% 11 % 19 % 31 %


10

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 10 chauffeurs. Er is alleen gekeken of de Voorzicht spiegel Rechts hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.

Figuur 4.44


Situaties

Ja, ondervonden?

1 2 3 4 5 6 7


10 34 27 25 6 3


5

keer

9 4 5 128

keer

Hulp systeem? Ja

Nee

23

10 34 4 25 6 3

3

2

2

7 4 5

keer keer 28

Zonder systeem ongeval? Ja Nee 5 -

18 -

1

2

-

2 6

In totaal hebben de chauffeurs 32 situaties ondervonden waarbij onopgemerkte objecten zich voor de wagen bevonden of waarbij een auto over het hoofd gezien werd bij het wisselen van rijstroken. In 26 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 6 gevallen direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op: • •

Onopgemerkte objecten voor de wagen (5/27=) 19 % Een auto over het hoofd zien bij het wisselen van rijstroken op de snelweg (1/5=) 20 %


57

Gebruik systeem Het systeem wordt gemiddeld gezien 15 x keer per dag gebruikt. 28 % van de chauffeurs geeft aan dat de voorzicht spiegel Rechts is opgenomen in het kijkgedrag. Chauffeurs die het systeem consequent gebruiken ervaren de volgende veranderingen: • • •

Ze letten meer op de dode hoek voor de wagen Ze gebruiken de spiegel tijdens het manoeuvreren In smalle straten wordt de hoek van de wagen ingeschat met de spiegel

Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de Voorzicht spiegel Rechts Figuur 4.45



3

2

1

Weersinvloeden

Trillingen


De spiegel is alleen gevoelig voor weersinvloeden bij chauffeurs die veel op de snelweg rijden. Bij stadswerk vervuilt de spiegel minimaal. Chauffeurs maken de spiegel gemiddeld 1-2 x per week schoon. Regen, mist en laagstaande zon heeft een negatieve werking op de spiegel. Ook ’s nachts werkt de spiegel minder.

Zwakke elementen van de Voorzicht spiegel Rechts • • • • • •

58

Doordat de spiegel uitsteekt is de kans op beschadiging aanwezig. Bij een opengeklapte zonneklep is de spiegel niet meer zichtbaar Het zichtveld mag groter Het smerig worden van de spiegel door regen Medeweggebruiker komt te laat in beeld (waarschijnlijk verkeerde afstelling of verkeerde kijkvolgorde) Een chauffeur ervaart de spiegel als teveel op de reeds aanwezige spiegels


Kosten systeem De kosten van een Voorzicht spiegel Rechts bedragen € 100,- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management 66 % van de chauffeurs geeft aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken is. 50 % geeft aan dat ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. 72 % van de chauffeurs is van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de Voorzicht spiegel Rechts. 71 % van de chauffeurs is van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades. Het management van beide bedrijven is zéér enthousiast over de spiegel. Door de simpliciteit van het systeem en de lage aanschafkosten wordt er een goede oplossing geboden voor de dode hoek aan de voorzijde van de cabine. Het management onderschrijft het feit dat chauffeurs goed getraind moeten worden in het gebruik van de spiegel. Chauffeurs die sceptisch tegenover de spiegel staan, moeten overtuigd worden van de toegevoegde waarde.

Conclusie Voorzicht spiegel Rechts Volgens de gebruikers wordt 19 % van de situaties door onopgemerkte objecten voor de wagen, die mogelijkerwijs tot een ongeval hadden kunnen leiden, voorkomen en 20 % van de situaties die ontstaan doordat auto’s over het hoofd worden gezien bij het wisselen van rijstroken. Door de simpliciteit van het systeem en het extra zicht dat wordt verkregen is de spiegel zeer nuttig. Het systeem is zowel bij distributie trucks als bij snelweg trucks toepasbaar omdat het systeem bij elk contactmoment gebruikt kan worden en zelfs op de snelweg kan helpen bij het wisselen van rijstroken. Echter, chauffeurs dienen wel goede training te krijgen en overtuigd worden van de toegevoegde waarde van het systeem anders bestaat de kans dat ze zich tegen het gebruik van de spiegel keren. Het in volgorde spiegel kijken is zeer belangrijk bij een voorzicht spiegel. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is positief, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is positief.


59

4.13

Voorzicht camera

Wat houdt het systeem in Een voorzicht camera stelt de chauffeur in staat de “dode hoek” voor de vrachtwagen te zien. Het zicht op de dode hoek voor een vrachtwagen wordt verplicht gesteld door de Europese unie medio 2006 – 2007 voor alle nieuwe voertuigen boven de 3500 kg GVW (Gross Vehicle Weight). De voorzicht camera wordt rechtsboven op de cabine geplaatst.

Figuur 4.46

Afbeelding Voorzicht camera

De leverancier van de voorzicht camera is o.a Orlaco products www.orlaco.nl

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die de dode hoek voor de vrachtwagen tot gevolg kan hebben. Dergelijke ongevallen blijven meestal beperkt tot blikschade echter, wanneer een vrachtwagen aan de voorzijde met een voetganger in aanraking komt zijn de gevolgen niet te overzien. Doordat de camera rechts op de cabine is geplaatst, is het ook hulpvol bij het wisselen van rijstroken op de snelweg. In 2004 zijn er 3 verkeersdoden gevallen ten gevolge van een ongeval in de dode hoek. Daarnaast vielen er 29 gewonden met ziekenhuisopname. Hier is tenminste een schade van €103.584 meegemoeid. Met een effectiviteit van 20% in dit onderzoek zouden er in theorie 6 ziekenhuisgewonden minder kunnen vallen en zou de materiële besparing boven de €10.000 liggen.

60


Figuur 4.47 Toepasbaarheid Voorzicht camera

Test omgeving Het systeem is getest bij Vrijbloed Transport te Haarlem en bij de zwaartransport divisie van de Koninklijke Landmacht te Nieuw Millingen. Vrijbloed transporteert voornamelijk zand en grind binnen de regio met 6 X 6 kippers. De zwaartransport divisie van de Koninklijke Landmacht verzorgt het transport van zwaar materieel (voornamelijk tanks) tussen de verschillende basissen en oefenterreinen in Europa. De deelnemende wagens van Vrijbloed beschikken buiten de voorzicht camera over een achterzicht camera. De deelnemende wagens van de zwaartransport divisie van de Koninklijke Landmacht beschikken buiten de voorzicht camera niet over aanvullende veiligheidssystemen. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg


33 % 14 % 9% 44 %

14

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 10 chauffeurs.


61

Er is alleen gekeken of de Voorzicht camera hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten.


Situaties

Ja, ondervonden?

1 2 3 4 5 6 7


Hulp systeem? Ja

Nee

16 35 18 27 6 8


18 24

7

keer

7

14 10 9

keer keer keer

150

16 35

1

Zonder systeem ongeval? Ja Nee 1

3 6 7

14 10

1

6

1

14 9 -

9

74

17 24 1

3

In totaal hebben de chauffeurs 25 situaties ondervonden waarbij onopgemerkte objecten zich voor de wagen bevonden of waarbij een auto over het hoofd gezien werd bij het wisselen van rijstroken. In 25 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 2 gevallen direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op: • •

Onopgemerkte objecten voor de wagen (1/18=) 6 % Een auto over het hoofd zien bij het wisselen van rijstroken op de snelweg (1/7=) 14 %

Gebruik systeem Het systeem wordt gemiddeld gezien 22 x keer per dag gebruikt. 40 % van de chauffeurs geeft aan dat de voorzicht camera is opgenomen in het kijkgedrag. Chauffeurs die het systeem consequent gebruiken ervaren de volgende veranderingen: • • •

62

Ze letten meer op de dode hoek voor de wagen. Ze gebruiken de spiegel tijdens het manoeuvreren. Ze zijn oplettender geworden en voorzichtiger omdat de camera laat zien wat je over het hoofd kunt zien.


Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de Voorzicht camera Figuur 4.49



3

2

1

Weersinvloeden

Trillingen


De camera is bijna ongevoelig voor weersinvloeden, trillingen en de kans op beschadiging. Zowel bij stadswerk als snelweg kilometers. Hetgeen een voordeel is op de voorzicht spiegel die sneller vuil wordt bij veel op de snelweg rijden. Chauffeurs hoeven de camera dan ook bijna nooit schoon te maken. Mist en laagstaande zon hebben een negatieve werking op de camera.

Zwakke elementen van de Voorzicht camera • • • •

Camera kan door de chauffeur niet afgesteld worden De monitor geeft zwart-wit beeld De camera is gevoelig voor laagstaande zon Het gezichtsveld is beperkt (ondanks dat het technisch maximaal is).

Kosten systeem De kosten van een Voorzicht spiegel Rechts bedragen € 1,400.- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management 96 % van de chauffeurs geeft aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken is. 26 % geeft aan dat ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. 90 % van de chauffeurs is van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de Voorzicht spiegel Rechts. 100 % van de chauffeurs is van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades. Het management van beide bedrijven is van mening dat de camera zich op termijn terugverdient. Ze zien het systeem als een aanvulling op het waarnemingsvermogen van de chauffeurs. Echter alle bij de bedrijven kijken naar een beter mix van veiligheidssystemen op de wagens.


63

Conclusie Voorzicht camera Volgens de gebruikers wordt 6 % van de situaties door onopgemerkte objecten voor de wagen, die mogelijkerwijs tot een ongeval hadden kunnen leiden, voorkomen en 14 % van de situaties die ontstaan doordat auto’s over het hoofd worden gezien bij het wisselen van rijstroken. Het systeem is ook hulpvol bij objecten die in de dode hoek naast de wagen zich bevinden. Het systeem is zowel bij distributie trucks als bij snelweg trucks toepasbaar omdat het systeem bij elk contactmoment gebruikt kan worden en zelfs op de snelweg kan helpen bij het wisselen van rijstroken. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is positief, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is positief.

4.14

Zijzicht camera bijrijderskant

Wat houdt het systeem in Een zijzicht camera aan de bijrijders kant geeft zicht op de dode hoek aan de rechterkant van de vrachtwagen. De monitor wordt geplaatst in cabine of wordt aangesloten op een bestaand navigatiesysteem. De camera kan zowel aan de onderkant als de bovenkant van de cabine geplaatst worden. Een zijzicht camera is reeds een erkend systeem voor de “dode hoek” dekking aan de rechter zijkant van de vrachtwagen.

64


Figuur 4.50

Afbeelding Zijzicht camera

De leverancier van de zijzicht camera is o.a. Orlaco products. www.orlaco.nl

Voor welk soort ongevallen is het systeem ontwikkeld? Het systeem is ontwikkeld om ongevallen te voorkomen die een afslaande vrachtwagen tot gevolg kan hebben. Dergelijke ongevallen hebben meestal letselschade tot gevolg. In 2004 was er sprake van 16 verkeersdoden ten gevolge van ongevallen waarbij afslaande vrachtwagens de oorzaak waren. Tevens moesten 117 personen in een ziekenhuis worden opgenomen. Volgens de schattingen van dit onderzoek bedroeg de financiële schade tenminste €430.520 Figuur 4.51 Toepasbaarheid zijzicht camera


65

Test omgeving Het systeem is getest bij diverse vestigingen van TPG post. TPG post houdt zich bezig met het bezorgen van brieven en pakketten binnen en buiten Nederland. Men komt zowel op zakelijke als privé adressen. Vrachtwagens worden voornamelijk gebruikt in het verkeer tussen de verschillende sorteercentra (distributie centra) en bij afleveringen naar grotere postkantoren (stedelijke gebieden). De deelnemende wagens van TPG post beschikken buiten de zijzicht camera over een achterzicht camera. De testwagens hebben het volgende profiel qua vervoersbewegingen: De proef heeft plaatsgevonden: □ In de stad □ Op het industrieterrein □ Op het platteland □ Op de snelweg


24 % 25 % 9% 42 %

14

Hoe effectief is het systeem In onderstaande figuur wordt het aantal ondervonden situaties in 10 weken testen weergegeven met 10 chauffeurs. Er is alleen gekeken of de Zijzicht camera hulp heeft kunnen bieden in situaties waar het voor ontwikkeld is (geel gemarkeerd), overige veiligheidsmiddelen zijn buiten beschouwing gelaten. Figuur 4.52


Situaties 1 2 3 4 5 6 7


Ja, ondervonden? 12 30 3 26 5 18 3 3 8 7 115

66


Hulp systeem? Ja

Nee 24 11

keer

keer keer keer

12 30 3 2 5 7

3 2 4 44


2

1

8 -

1 4 7

2

16 9

2 2 -

2 -

16


In totaal hebben de chauffeurs 37 situaties ondervonden met het afslaan naar rechts. In 30 gevallen heeft het systeem hulp geboden. Het systeem heeft er in 12 gevallen direct aan bijgedragen dat een ongeluk of schadegeval is voorkomen. De effectiviteit van het systeem komt hiermee op (12/37 =) 32%.

Gebruik systeem Alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de zijzicht camera. Het systeem wordt gemiddeld gezien 30 keer per dag gebruikt. 75% van de chauffeurs geeft aan dat de zijzicht camera is opgenomen in het kijkgedrag. Zo worden de volgende veranderingen aangegeven: • • • •

De chauffeurs kijken automatisch in de monitor bij het afslaan Ze kunnen de situatie beter overzien De chauffeurs kijken vaker op de monitor Chauffeurs “checken” of fietsers en voetgangers gealarmeerd zijn door het systeem

Zowel in de stad, op de snelweg en tijdens het manoeuvreren wordt de toegevoegde waarde zeer positief ingeschat

Kwaliteit systeem Hoe gevoelig is de Zijzicht camera Figuur 4.53

Ervaren kwaliteit van het systeem 2

Zeer gevoelig

Gevoelig Ongevoelig

1

Weersinvloeden

Trillingen


Alleen weersinvloeden beïnvloeden het systeem, dit is voornamelijk laagstaande zon.

Zwakke elementen van de zijzicht camera? • •

In het donker is het zicht slechter Zonschitteringen kunnen zicht belemmeren


67

Kosten systeem De kosten van een zijzicht camera bedragen +/- € 1,400.- inclusief installatie.

Mening chauffeurs en management Alle chauffeurs geven aan dat het systeem zonder uitleg te gebruiken is. 39 % geeft aan dat ervaring vereist is voor optimaal gebruik van het systeem. Alle chauffeurs zijn van mening dat zij veiliger het werk kunnen uitvoeren met behulp van de Zijzicht camera. Alle chauffeurs zijn van mening dat de aanschafkosten van het systeem worden terugverdiend door het voorkomen van schades. Het management is positief over de toegevoegde waarde van het systeem en verwacht het systeem binnen 3 jaar terug te verdienen. Met het systeem worden vooral manoeuvreerschades voorkomen hetgeen aangetoond wordt in het schadeverloop. Alle nieuwe trucks worden dan ook uitgerust met een zijzichtcamera.

Conclusie Zijzicht camera Het systeem is zeer effectief in het voorkomen van aanrijdingen door afslaande vrachtwagens. Volgens de gebruikers wordt 32% van de ongevallen voorkomen. Vooral bij wagens met veel contactmomenten in de stad heeft het systeem zijn grootste toegevoegde waarde. Het systeem is relatief kostbaar en wordt pas naar verwachting na enkele jaren terug verdiend. De toegevoegde waarde bij distributiewagens is positief, de toegevoegde waarde bij (inter)nationale wagens is positief.

68


Uitkomsten “Real life” test

Hoofdstuk 5

5.1

Samenvatting evaluatie systemen

In onderstaande matrix worden de uitkomsten uit het hoofdstuk evaluatie systemen gegroepeerd: -Toegevoegde waardeMening Distributie (Inter)nationale management wagens wagens

EffectiToepassing viteits % 13% Kop-staart 50% Rijstrook wissel

Kostprijs € €

3,000

Verdeeld

Verdeeld

Negatief

Positief

2 Achtergestuurde assen

69%

Uitzwenken

€

1,900

Positief

Positief

Positief

Minimaal

3 Preview & BBS-tek

13%

Achterzijde

€

675

Positief

Positief

Positief

Minimaal

4 Greensight

42%

Achterzijde

€

1,155

Verdeeld

Negatief

Minimaal

Negatief

5 Achterzicht camera

35%

Achterzijde

€

1,500

Positief

Positief

Positief

Positief

6 Adaptive cruise control

25%

Kop-staart

€

2,950

Positief

Minimaal

Minimaal

Positief

Systeem 1 VORAD

-

7 Lexguard 8 Drowsy driver alert 9 LISA-2-Alert 10 Lane guard 11 Voorzicht spiegel links 12 Voorzicht spiegel rechts 13 Voorzicht camera 14 Zijzicht camera

Negatief Verdeeld Minimaal Positief

= = = =

-

Mening chauffeurs

-

-

-

-

-

35%

Afslaan rechts

€

222

Positief

Positief

Positief

Positief

7%

Vluchtstrook

€

1,950

Positief

Minimaal

Negatief

Minimaal

€

75

Verdeeld

Verdeeld

Positief

Negatief

€

100

Positief

Positief

Positief

Positief

€

1,400

Positief

Positief

Positief

Positief

€

1,400

Positief

Positief

Positief

Positief

20%

Voorzijde

19% 20% 6% 14%

Voorzijde Rijstrook wissel Voorzijde Rijstrook wissel

32%

Afslaan rechts

Het systeem levert geen aantoonbare toegevoegde waarde volgens de gebruikers in de test De gebruikers in de test zijn verdeeld over de toegevoegde waarde van het systeem De toegevoegde waarde van het systeem is aanwezig maar niet substantieel volgens de gebruikers in de test Het systeem biedt volgens de gebruikers in de test een duidelijk herkenbare en meetbare toegevoegde waarde


69

5.2

Evaluatie systemen in perspectief

Uit de praktijk test is gebleken dat de meeste systemen effectief zijn geweest. Wel dient te worden opgemerkt dat de systemen onderling niet eenvoudig te vergelijken zijn vanwege de verschillende doelen van een systeem.

Indien testresultaten worden geëxtrapoleerd blijkt dat zich jaarlijks ongeveer 455.000 gevaarlijke situaties voordoen waarbij vrachtwagens zijn betrokken.

Het praktijkonderzoek heeft aangetoond dat er bijna 65 ‘gevaarlijke situaties’ zijn geweest gedurende de testperiode. Indien ervan uitgegaan wordt dat de steekproef representatief is voor de gehele populatie aan vrachtwagens en chauffeurs kan de volgende output worden herleid:

Aantal deelnemers aan het onderzoek Aantal gevaarlijke situaties* Periode doorgerekend naar een jaar

100 (afgerond) 65 (afgerond) 325 (afgerond)

Inschatting aantal vrachtwagens op de weg

140.000 (excl. bestelwagens)

Inschatting totaal aantal gevaarlijke situaties op de weg

140.000 1) 3.25 = 455.000

1)

Een gevaarlijke situatie is gedefinieerd door hiernaar expliciet naar te vragen bij de chauffeurs

Deze situaties kunnen allen afzonderlijk leiden tot een ongeval, waarbij personen zijn betrokken. De kans op een ongeval is dan de kans dat een daadwerkelijk ongeval plaats vindt ten opzichte van alle gevaarlijke situaties.

Tabel 5.1

Aantal gevaarlijke situaties in relatie tot het aantal ongevallen

Gevaarlijke situaties per jaar (250 werkdagen)

455.000

Aantal ongevallen met ziekenhuisopname Aantal ongevallen met dodelijke afloop

544 145

Kans op ongeval met ziekenhuisopname Kans op ongeval met dodelijke afloop

0.12 0.03

70


Bovenstaande tabel laat de relatie tussen het aantal gevaarlijke situaties per jaar en het aantal daadwerkelijke letselongevallen zien. Het aantal ongevallen dat zonder letsel afloopt maar waarbij wel sprake is van materiële schade is nog veel groter. Doordat systemen het aantal gevaarlijke situaties verminderen ontstaat er onderaan het ‘trechter model’ ook een verschuiving in het aantal letselslachtoffers. Per systeem is een effectiviteit (in de testsituatie) bepaald. De combinatie tussen deze effectiviteit en opbouw van het aantal letselongevallen zegt iets over de mate van doeltreffendheid van een bepaald systeem. Voor de categorieën met de hoogste aantallen letselslachtoffers is vervolgens gezocht naar het systeem met de hoogste effectiviteit. Categorie 1: Kop-staartbotsingen De categorie met de meeste letselslachtoffers is die van de kop-staartbotsingen. De hoogste effectiviteit in deze categorie werd gehaald door de Adaptive Cruise Control, het systeem was in 25% van de gevallen effectief. Ook het VORAD systeem zou een rol kunnen spelen. Met een effectiviteit van 13% in de categorie ‘onopgemerkt te dicht rijden op de voorganger’ en zelfs 50% bij ‘wissel van rijstrook’ kan de VORAD leiden tot een grote reductie in het aantal slachtoffers in deze categorie. Categorie 2: de aanrijdingen aan de rechter zijkant van de vrachtwagen. Hieronder vallen de volgende gevaarlijke situaties: • • •

Onopgemerkte objecten in de dode hoek naast de wagen Fietser/ voetganger over het hoofd gezien bij het rechtsafslaan Een brommer / scooter die rechts inhaalt

Als eerste hulpmiddel in deze categorie heeft de LISA-2-Alert een effectiviteit van 35% Daarnaast is de zijzicht camera met een effectiviteit van 32%., het belangrijkste hulpmiddel om het gezichtsveld van de chauffeur te vergroten en dit soort ongevallen te voorkomen. Categorie 3 verslapte aandacht door vermoeidheid In de categorie verslapte aandacht door vermoeidheid van een chauffeur zou een systeem als ‘Drowsy Driver Alert’ een grote rol kunnen spelen. Omdat van het bewuste systeem geen productie exemplaar beschikbaar was, heeft er geen praktijktest met dit systeem kunnen plaatsvinden. Categorie 4: Wisselen van rijstrook In deze categorie kunnen de VORAD, Voorzicht spiegel Rechts en de Voorzicht camera een bijdrage leveren aan de reductie van het aantal slachtoffers. Als eerste hulpmiddel in deze categorie heeft de VORAD een effectiviteit van 50%.


71

Daarnaast zijn de is de Voorzicht spiegel Rechts en de Voorzicht camera met een effectiviteit van 20% en 14%, de belangrijkste hulpmiddelen om het gezichtsveld van de chauffeur te vergroten en dit soort ongevallen te voorkomen Categorie 5: Onopgemerkte objecten achter de wagen In deze categorie kunnen de Greensight, Achterzicht camera en de Preview & BBS-tek een bijdrage leveren aan de reductie van het aantal slachtoffers. Als eerste hulpmiddel in deze categorie heeft de Greensight een effectiviteit van 42%. Daarnaast zijn de is de Achterzicht camera en de Preview & BBS met een effectiviteit van 35% en 13%, de belangrijkste hulpmiddelen om het gezichtsveld van de chauffeur te vergroten en dit soort ongevallen te voorkomen.

04-168

72


Evaluatie en praktijkproef DEARTRUCK

Recommend Documents