Marc Thoulen
oktober 2007
Europese Week van de Lokale Democratie Resultaten van de enquête bij de Brusselse gemeenten door de VSGB Van de acties die de Raad van Europa vermeldt, hebben wij de volgende acties gekozen of uitgewerkt, rekening houdend met wat we reeds wisten over de gemeentelijke acties in ons Gewest. Gelieve te vermelden of zij in uw gemeente bestaan en in welke hoedanigheid. 1. Opendeurdagen : De grote meerderheid zegt "ja" a. welke lokalen kunnen bezocht worden ? Meestal gaat het om administratieve lokalen, maar soms ook cultuur- en sportcentra en technische ruimten (werken, veiligheid, kweektuinen) b. met een geleid bezoek ? Meestal c. in aanwezigheid van mandatarissen ? Vaak d. is het een regelmatige activiteit ? Naar aanleiding van activiteiten voor het grote publiek (monumentendagen, Brussel mijn geheime tip, artiestenparcours, activiteiten voor kinderen), het onthaal van nieuwkomers, jongeren, op vraag van groepen e. op welke datum ? Meestal zijn de grote evenementen jaarlijks, de rest is zeer variabel en gaat van meer dan één keer tot minder dan één keer per jaar -
een opmerking ? In bepaalde gevallen plaatst de gemeente stands met een presentatie van de gebouwen of externe diensten dan die welke bezocht kunnen worden
2. De geschiedenis, de ontwikkeling van de gemeente beter gekend maken
a. aan de hand van een tentoonstelling : Een grote meerderheid zegt "ja" i. voor een specifieke doelgroep ? Doorgaans voor het grote publiek, soms voor scholen ii. is het een regelmatige activiteit ? Weinig informatie, de term "regelmatige activiteit" was wellicht niet duidelijk genoeg iii. op welke datum ? Weinig informatie, maar de antwoorden die we totnogtoe en voordien ontvingen, wijzen uit dat het in de marge van opendeurdagen is
Rue d'Arlon / Aarlenstraat 53 b4 - Bruxelles 1040 Brussel - Tel.: +32(0)2 238 51 40 - Fax: +32(0)2 280 60 90 Mail:
[email protected] - Web: www.avcb-vsgb.be - N° d'entreprise 0451.516.390 Ondernemingsnr TVA 451.516.390 BTW - DEXIA 091-0115956-70 - CCP 000-1598350-81 PCR
b. via een brochure : Een kleine meerderheid zegt "ja" i. voor een specifieke doelgroep ? Doorgaans voor het grote publiek, maar soms specifiek voor de jongeren of nieuwkomers ii. via een folder in alle brievenbussen ? Nee, maar soms werd de brochure wel ruim verspreid (bv. in de scholen) iii. beschikbaar op aanvraag of verplaatsing ? Doorgaans op aanvraag, zonder verplaatsing. Soms ook betalend.
c. op een andere manier ? i. Via de website van de gemeente kan men de informatie van de brochures bekendmaken. Thuis blijft de verspreiding selectief, in tegenstelling tot de zuilen, maar die zijn moeilijker te raadplegen. ii. Soepeler, maar gefragmenteerd: artikels in het gemeentelijk infoblad over bepaalde aspecten van het lokaal leven. iii. Er zijn ook permanente musea en andere zijn in de maak. Dit kan de andere informatiedragers aanvullen of illustreren.
3. Informatieverspreiding bevorderen, participatie aanmoedigen door :
a. een brochure over de beslissings- en overlegprocedures ? Enkele positieve antwoorden i. in alle brievenbussen ? Nee ii. beschikbaar op aanvraag of verplaatsing ? Altijd
b. ontmoetingen verkozenen-publiek in gemeentelokalen ? Vaak vermeld i. rond welke onderwerpen ? De thema's "openbare werken", "netheid", "veiligheid", "stedenbouw", "mobiliteit", "wijkrenovatie" komen het vaakst terug. Soms worden er ook vergaderingen georganiseerd per wijk, met name in de marge van de wijkcontracten en het grootstedenbeleid
c. deelname aan of organisatie van burgerforums ? i. rond welke onderwerpen ? Er is slechts één forum in voorbereiding. Ik meen me nochtans te herinneren dat minstens
2
één gemeente een forum "duurzame ontwikkeling" georganiseerd heeft.
d. enquêtes ? referendums ? i. rond welke onderwerpen ? Slechts enkele positieve antwoorden, die betrekking hebben op het ene of het andere van de aangehaalde thema's. Interessant is een rondvraag over de kwaliteit van de communicatie van de gemeente.
e. het burgerkwartiertje in de gemeenteraad ? Ja, in toepassing van de ordonnantie van 20 juli 2006 tot invoering van een interpellatierecht van de burgers (artikel 89bis NGW) i. in welke omstandigheden ? Aangezien art. 89bis NGW vrij gedetailleerd is, variëren de modaliteiten bijna alleen voor de spreektijd en het vereiste minimum aantal handtekeningen. Die mogelijkheid zou slechts weinig gebruikt worden en soms door de oppositie gedragen.
f. andere middelen ? (+ cf. 4a) i. De spreekuren van de schepenen worden ook vermeld als een bevoorrecht ontmoetingsmoment met de bevolking. En de andere verkozenen? ii. Een gemeente heeft gekozen voor een participatief budget, van het type Porto Allegre, en stootte er op de moeilijkheid van de verzoening tussen de politieke aansprakelijkheid en de verwachtingen van de burger. iii. Er bestaan enkele "participatiehuizen" en "wijkboetieks" die de verbindingsschakel vormen tussen de gemeente en de bewoners. Ik heb geen zicht op de mate waarin deze structuren politiek doen meespelen. iv. In Brussel is er ook het "participatiekanaal" dat permanent een informatieprogramma op de kabel uitzendt. v. De website wordt aangehaald als manier om het publiek veel informatie te verschaffen. De blog wordt echter maar één keer
3
genoemd: een interactieve module "burger lambda" is in de maak, alsook een contactpagina over een gemeentesite. Deze middelen blijken een doeltreffend instrument om kwetsbare bevolkingsgroepen te bereiken die weinig gebruik maken van andere middelen van expressie, zoals het burgerkwartiertje. Het probleem is de mogelijke manipulatie van deze instrumenten door het publiek en de capaciteit voor de behandeling van de vragen door de administratie. De informatica- en audio-visuele middelen zijn overigens geschikt voor vluchtige informatie, maar lijden aan vergelijkbare problemen wat het bereiken van het doelpubliek betreft. vi. Er wordt geen enkel volwassenenspel aangehaald. Nochtans bestaan er rollenspelen en het Waals Gewest heeft ook een soort Monopoly uitgewerkt.
4. De belangstelling van de jongeren wekken door : a. de jongerengemeenteraad? Enkele initiatieven in die richting, met name in de marge van de actie "Plaats voor kinderen"; een actie zoals "verkozene van de dag" ? één project wordt momenteel bestudeerd, een ander is aan de gang.
b. ontmoeting tussen verkozenen en leerlingen op school? Sporadisch een positief antwoord, voornamelijk voor occasionele ontmoetingen (bv. over internationale solidariteit). Burgereducatie werd niet genoemd. i. debat op school met verkozenen. Ontmoeting gebeurt zelden op school, meestal gaan de leerlingen naar het gemeentehuis. ii. speed dating met verkozenen. Nooit
c. spelletjes en wedstrijden i. opstel (over lokale democratie of leven, …) Als het initiatief al bestaat, is het niet gemeentelijk ii. simulatie van lokale verkiezingen (programma, …) In het kader van de jongerengemeenteraden iii. simulatie i.v.m. beheer (gemeentebegroting, …) Nee
4
iv. quiz ("ik ken mijn gemeente", …) Slechts enkele gevallen, maar er bestaat geen gemeentelijke versie van Trivial Pursuit v. andere? Er is een wedstrijd om deel te nemen aan de jumelageactiviteiten van de gemeente
d. een schooljournaal ? een blog ? Enkele journaals, maar geen blog
e. andere middelen ? Werden vermeld: i. medewerking aan "Plaats voor kinderen" of aan wijkcontracten ii. samenstelling van een krantje van de jongerengemeenteraad iii. het "burgerfeest" van de jongeren die meerderjarig worden iv. verschillende initiatieven, zoals animaties die de burgerzin stimuleren, maar in een mate die niet altijd makkelijk in te schatten is, buiten bepaalde "evidente" thema's (mobiliteit) v. een forum van de 12-18-jarigen is voorzien in één gemeente. Deze activiteit is gericht tot de jeugd. Eigenlijk zou er beter een opdeling gemaakt zijn tussen de vragen die kinderen aanbelangen en die voor tieners.
5. Andere doelgroepen, zoals : a. senioren: hoe ? De naam varieert (3e leeftijd, senioren, bejaarden), maar er bestaat een adviesraad in verschillende gemeenten. Eén gemeente plant via een vzw een aantal bezoeken: we kunnen veronderstellen
dat
er
andere
soortgelijke
initiatieven
bestaan.
Interessant is ook het "seniorenparcours" dat in het gemeentehuis georganiseerd wordt, waarbij de bejaarden kunnen kennis maken met de activiteiten van de gemeenten en de verenigingen.
b. vreemdelingen: hoe ? een adviesraad van Europese onderdanen (ook daar onder verschillende benamingen) of – zeldzamer – onderdanen van elders, in verschillende gemeenten. Verschillende gemeenten voorzien ook onthaalvergaderingen (cf. ook 1d). Niet of weinig vermeld, maar wel degelijk bestaand, zijn informatie-
5
vergaderingen om de Europese onderdanen te doen deelnemen aan de lokale verkiezingen, en het onthaal van nieuwkomers.
c. bedrijven: hoe ? Nog een adviesraad, hier van de middenstand. Een forum over lokale ontwikkeling wordt ook genoemd en dat doet me denken
aan
bepaalde
denkgroepen
op
het
niveau
van
de
handelswijken. Er bestaan nog andere initiatieven, zoals de participatie van
de
gemeenten
aan
de
Brusselse
Ondernemingsdagen,
ondernemingsloketten of –centra, een "huis van de economie en de ondernemingen" dat in de maak is, tewerkstellingsbeurzen, braderijen of festiviteiten die de economische actoren in de kijker plaatsen, maar we moeten nog beoordelen in welke mate zij een actieve medewerking van hen aan de lokale democratie inhouden.
a. andere groepen ? Werden vermeld: gehandicapten, gezinnen, internationale solidariteit, gelijkheid tussen man en vrouw, altijd via adviesraden. Algemeen rijst de vraag van de koppeling tussen de activiteiten van die adviesraden en de gespecialiseerde commissies van de gemeenteraad.
2 algemene opmerkingen: - de bevordering van de lokale democratie begint met de aandacht voor het onthaal van het publiek in de lokale besturen - door de formele overlegprocedures die reeds in vele domeinen bestaan, krijgen politici misschien de indruk dat zij andere vormen van participatie niet meer moeten bevorderen.
6
