Europese voorbeelden. Arbeidsmigratie. Uitstraling INTERNATIONAAL. Wat kan de metropool leren van Duitse, Poolse en Zweedse regio s?

Thema: INTERNATIONAAL

Europese voorbeelden

Wat kan de metropool leren van Duitse, Poolse en Zweedse regio’s?

04

Arbeidsmigratie

Polen en andere Oost-Europeanen eerlijke woonen werkomgeving bieden

Uitstraling

Profiteren van het imago van Rotterdam en Den Haag

Magazine van Stadsgewest Haaglanden en stadsregio Rotterdam

| nummer 4 - jaargang 2 - Maart 2013

Colofon #MRDH is een uitgave van de stadsregio Rotterdam en het Stadsgewest Haaglanden. Het blad verschijnt drie keer per jaar en wordt verspreid onder 6.000 relaties.

28

35

Deze uitgave is tot stand gekomen door samenwerking tussen het Stadsgewest Haaglanden, de stadsregio Rotterdam en de Kamer van Koophandel Den Haag. Uitgave Nummer 4, Maart 2013, jaargang 2 Het volgende nummer verschijnt in september 2013. Redactieadres #MRDH p/a Stadsgewest Haaglanden Postbus 66 2501 CB Den Haag www.mrdh.nl/magazine tel: (070) 750 15 00 fax: (070) 750 15 01 e-mail: [email protected]

30

Abonnementen, aanmelden en adreswijzigingen www.mrdh.nl/magazine Hoofdredactie Caroline Schep (Stadsgewest Haaglanden) en Willem Nettinga (stadsregio Rotterdam) Redactie Brigitte Beeks, Anieke Menninga, Martijn Delaere, Bastiaan Engelhard, Holger Metzel, Pieter Maessen, Lodewijk Lacroix, Danny Peters, Cees van der Wel Fotografie Mladen Pikulic, Sicco van Grieken, Kennisalliantie, Andrea Ege, ESA/NASA, Tom Pilzecker, Schmidt Hammer Lassen, Bastiaan Engelhard, Embratur, Christian Knepper, Loes Schleedoorn, Ben Hofland, Bureau Zuidvleugel Concept, vormgeving en uitwerking Sabel Communicatie i.s.m. Sabel Design - Bilthoven Druk Drukwerkconsultancy - Utrecht Copyright en verantwoordelijkheid De hoofdredactie heeft het voorbehoud op het auteursrecht op de artikelen in dit tijdschrift. ISSN: 2213-2554 Op de cover Een bouwvakker werkt aan het nieuwe Rotterdam Centraal. Foto: Mladen Pikulic

33

25

Het nieuwe Rotterdam Centraal wordt een vervoersknooppunt van regionale en internationale betekenis. Fotografie: Mladen Pikulic

08

13

Goed voorbeeld doet volgen Volgens onderzoek van het European Metropolitan network Institute (EMI) naar zes Europese regio’s hebben niet steden maar metropolen de toekomst. Internationale studenten Steeds meer buitenlanders volgen een opleiding in Nederland.

14

Arbeidsmigranten Polen en andere Oost-Europeanen zijn van groot economisch belang voor onze regio. Gemeenten, werkgevers en huisvesters pakken hun zorgplicht op. IJzersterk imago Kan de regio profiteren van de imago’s van Rotterdam als wereldhaven en Den Haag als stad van vrede en recht?



MRDH 04 Maart 2013

Rubrieken

Thema: INTERNATIONAAL

25

#

36

30

Im- en export Ondernemers die internationaal handel willen drijven, moeten zich goed voorbereiden. De Kamer van Koophandel biedt ondersteuning.

33

Zuidvleugel naar de top De Zuidvleugel wil zich ontwikkelen tot een van de economische topregio’s van Europa, met een aantrekkelijk en samenhangend woon- en vestigingsklimaat

04

Nieuws

18

In Beeld

28

Grenzeloos: Brazilië

36

De Plek

Opinie

07

Column: Beneluxcorrespondent Helmut Hetzel uit zijn lof, en kritiek, op de regio

24

Metropoll

35

Column Cees van der Wel: Groot denken

Verder

20

Beter benutten Nieuwe aanpak moet tot minder files leiden.

Van de redactie | Blik naar buiten Door samen te werken versterken de regio’s Rotterdam en Haag­landen hun internatio­ nale positie. Dat blijkt wel uit onderzoek van het European Metr­opolitan network Institute (EMI): niet steden, maar metropoolregio’s hebben de toekomst. Om een sterke regio te worden en te kunnen concurreren in de wereld, is het zaak dat de grenzen tussen de regio’s vervagen, zodat iedereen straks profiteert van bijvoorbeeld Rotterdam als wereld­ havenstad of het imago van Den Haag als internationale stad van vrede en recht. Het hoge aantal expats, arbeidsmigranten en buitenlandse studenten laat zien dat buiten­ landers de Metropoolregio weten te vinden. Rotterdam en Haaglanden tellen samen 85.000 expats, 120.000 buitenlandse studenten en ongeveer 60.000 Europese arbeids­ migranten. Op het voorzieningenniveau ligt er voor de Oost- en Midden-Europese arbeids­ migranten een belangrijk verbeterpunt: de huisvesting. Gemeenten, werkgevers en huisvesters slaan de handen ineen om dit dossier vlot te trekken. Deze arbeidsmigranten zijn namelijk van groot economisch belang: ondanks de crisis krijgen diverse sectoren niet al hun vacatures vervuld en door de vergrijzing zal dit aantal onvervulde vaca­tures alleen maar stijgen. Het gebrek aan arbeidskrachten maakt de regio minder aantrekkelijk voor ondernemingen. Hoog tijd dus om deze uitdaging op te pakken. Ondernemers uit Haaglanden en Rotterdam richten steeds vaker de blik naar het buiten­ land, merkt de Kamer van Koophandel (KvK). Ze ondersteunt deze ondernemers bij het opzetten van nieuwe import en export. Om dit optimaal te faciliteren zorgen de over­ heden dat ze hun zaken binnen de Metropoolregio op orde hebben. Een bloeiende inter­ nationale handel vraagt immers een gezond vestigingsklimaat. Door op alle fronten samen te werken, creëren we een economische topregio. n

02 | 03

kort nieuws

Geld voor betere bereikbaarheid Zuidvleugel

Studiemiddag woonlasten en duurzaamheidsmaatregelen

Willen is kunnen Op 7 maart organiseerde de stadsregio Rotterdam samen met het Stadsgewest Haaglanden, SVH en Maaskoepel een bijeenkomst over woonlasten en de mogelijkheden om de woningvoorraad te verduurzamen. Een kleine honderd medewerkers van gemeenten en woningcorporaties gingen in De Doelen aan de slag met het thema ‘Willen is kunnen’.

De Vervoersautoriteit zal de keuze voor OV, fiets of auto makkelijker gaan maken.

Wethouders eens over vervoersautoriteit De wethouders Verkeer en Vervoer van de 24 gemeenten in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag hebben zich op 19 december uitgesproken voor een gezamenlijke Vervoersautoriteit. Met de Vervoersautoriteit willen ze de economie in de Metropoolregio versterken, door de bereikbaarheid te verbeteren.

Aanleiding voor de bijeenkomst was het rapport “Woonlasten Metropoolregio, een onderzoek naar noodzaak en mogelijkheden”, dat begin dit jaar verscheen. Enkele conclusies en visies die we tijdens de middag hoorden: • 53 procent van de huurders in corporatiewoningen houdt nu al onvoldoende over om de woonlasten te kunnen betalen. Bij de huurders met huursubsidie is dit maar liefst 87 procent. Om dit probleem te verlichten, stellen deel­ nemers voor het huurbeleid te veranderen in woonlasten beleid; woning­ corporaties zouden hun woningen inclusief een passende energiebundel moeten verhuren. • Door de crisis is de innovatie in de bouw op gang gekomen. Nu al zijn zogenaamde energienotaloze nieuwbouwwoningen 20.000 euro goedkoper dan een jaar geleden. Ook voor de vernieuwbouw zijn er allerlei concepten ontwikkeld. Die leiden tot woningen met een veel lagere of zelfs geen energienota en betaalbare stabiele woonlasten. • Er zijn nieuwe financieringsvormen die de investeringen verrekenen met de energielasten. • Bewoners willen wel meer huur betalen als de besparingen gegarandeerd worden en er aangesloten wordt bij hun leefwereld. • Er is een nieuwe landelijke Green Deal nodig om de woningvoorraad de komende jaren energieneutraal te maken. n Het woonlastenonderzoek en de presentaties van deze middag vindt u via www.haaglanden.nl/duurzaamheid-1

#

MRDH 04 Maart 2013

De gezamenlijke Vervoersautoriteit Rotterdam Den Haag kan een bestuurscommissie van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag zijn, aldus de wethouders. Zij spraken af om de contouren van de strategische agenda uit te werken tot de strategische bereikbaar­ heidsagenda van de Metropoolregio Rotterdam den Haag. Deze contouren – een concurrerende economie, kwalitatief hoogwaar­ dige woon- en werklocaties, aanvaardbare reistijden tegen een redelijke prijs, een duurzame regio, en een efficiënt en rendabel vervoerssysteem – zijn op 19 december gepresenteerd. Slim werken, slim reizen De wethouders willen graag dat mensen de belangrijkste locaties van de metropoolregio binnen 45 minuten kunnen bereiken op een duurzame manier. Daarvoor gaat de Vervoersautoriteit ‘slim werken, slim reizen’ stimuleren en de keuze voor OV, fiets of auto gemakkelijker maken. En dat op een rendabele, efficiënte manier. Bijvoorbeeld met dynamisch verkeersmanagement, waardoor de bestaande infrastructuur beter wordt benut. Gemeenteraden aan zet Deze afspraken zijn een eerste aanzet richting de Vervoersautori­ teit. Vanzelfsprekend bepalen de raden van de 24 gemeenten of en hoe de samenwerking definitief vorm krijgt. De provincie ZuidHolland is welkom om deel te nemen aan de Vervoersautoriteit, aldus de wethouders. n www.mrdh.nl/vervoersautoriteit

De bestuurders in de Zuidvleugel van de Randstad kunnen op hoofdlijnen instemmen met de rijksbezuinigingen op infrastuctuur, waarover op 14 februari een brief aan de Tweede Kamer is gezonden. De noodzaak van investeringen in bereikbaarheid in dit deel van Nederland is erkend. Ingrid de Bondt (gedeputeerde Zuid-Holland), Jeannette Baljeu (bestuurder stadsregio Rotterdam en gemeente Rotterdam) en Peter Smit (bestuurder Stadsgewest Haaglanden en gemeente Den Haag) voerden gesprekken met minister Schultz van Haegen en staatssecretaris Mansveld van IenM. Het resultaat is dat grote projecten uitgevoerd kunnen gaan worden. Het gaat om: • de verbindingsweg A13-A16 ten noorden van Rotterdam; • de Blankenburgtunnel; • de Rijnlandroute tussen de A4 en de A44 ten zuiden van Leiden; • de Rotterdamsebaan in Den Haag en de A4-passage met ‘inprikkers’ naar Den Haag. Vertraging De bestuurders zijn teleurgesteld dat het Rijk nog geen geld beschikbaar heeft voor regionale projecten, zoals de A4-passage, hoogwaardig openbaar vervoer in het noorden van Zuid-Holland en de Parallelstructuur A12/A20. De aanleg van de A27 Houten-Hooipolder en de A20-Oost (MoordrechtNieuwerkerk) heeft het Rijk enkele jaren vertraagd. Hoe lang hangt af van nieuwe (financiële) planningen die de gemeenten en de provincie nog moeten maken in overleg met het Rijk. n

Metamorfose haven Rijswijk Aan de Nijverheidsstraat in Rijswijk, in het havengebied van de Plaspoelpolder, ontwikkelt het Industrieschap de Plaspoelpolder (IPP), samen met Heembouw Ontwikkeling en de gemeente Rijswijk, Harbour Village. Een aantrekkelijke en waterrijke nieuwe bedrijvenlocatie, speciaal gericht op kleinschalige bedrijfs­ruim­ ten, dienstverlening, horeca en een plezierhaven. Het initiatief moet bijdragen aan de opwaardering van de gehele bedrijvenlocatie Plaspoelpolder. Ondernemers kunnen er hun persoonlijke huisvestingswensen realiseren, in samenspraak met de architect en Heembouw Ontwikkeling. n www.harbour-village.nl

Ambassades groeien Neemt het belang van Den Haag als internationale stad toe? In elk geval signa­ leert het Stadsgewest Haaglanden een opvallende groei van de werkgelegen­ heid bij 31 ambassades en het Permanente Hof: meer dan 10 procent tussen 2009 en 2012. Een overzicht van de 10 extraterritoriale organisaties met procentueel de grootste groei in werkgelegenheid: Ambassade # 1 jan 2009 Iran 3 Saoedi Arabia 6 Argentinië 3 Republic of Kenya 3 Arab Republic of Egypt 3 Nigeria 3 Oekraine 3 Pakistan 5 Republiek Suriname 3 Vietnam 3 bron: Stadsgewest Haaglanden n

# 1 jan 2012 18 30 14 14 12 12 12 18 9 8

groeifactor 6,0 5,0 4,67 4,67 4,0 4,0 4,0 3,6 3,0 2,67

04 | 05

kort nieuws

Opinie De Ampelmann is een Delfts staaltje van technisch vernuft. Geavanceerde sensoren houden het platform stabiel, zodat mensen veilig kunnen overstappen van een vaartuig op een boorplatform of windmolen op zee.

Helmut Hetzel correspondent in de Benelux en erevoorzitter van de European Journalists Association

‘Gateway to the world’ Podium voor maritieme groeibriljanten DELFT – Om de water- en maritieme sector internationaal op de kaart te houden, is de Kennisalliantie sinds 2009 partner van en motor achter diverse programma’s. Een van die programma’s is de Maritime Delta, voorheen de ‘Maritieme Campus’. Najaar 2012 startte de Maritime Delta met drie IdeeCafé’s voor bedrijven in de maritieme sector. Doel is om kennis te delen en innovatiekansen zichtbaar te maken. Want in de Rijndelta – van de Maasvlakte tot Gorinchem – zijn veel maritieme ‘groeibriljanten’ met exportkansen en potentie, die voor nieuwe omzet zorgen en een inspiratiebron voor bedrijven zijn. De totale directe omzet in de Maritieme sector is 26,3 miljard euro. Een belangrijk deel komt van de maritieme maakindustrie in de Rijn­ delta. Om de kracht van deze bedrijven en de totale Nederlandse sector te versterken, hebben de partners van de Maritime Delta vier actie­ lijnen afgesproken. De eerste – het versterken van de innovatiekracht van het mkb – gaat nog dit najaar van start met drie IdeeCafé’s. Zo krijgen mkb’ ers, starters en studenten de kans om hun innovatieve ideeën te presenteren. IOD (Integraal Ondernemen Drechtsteden) en PMI (Proeftuin Maritieme Innovatie) organiseren deze IdeeCafé’s. Mond valt open Hans Visser van het FabLab in Dordrecht: “We moeten echt op zoek naar de ‘Willie Wortels’ in de Rijndelta. Zij werken aan dingen waar je mond van open valt, met enorm veel kansen en groeipotentie.” De Maritime Delta wil deze innovatiekansen zichtbaar maken en snel resultaten boeken door deze groep een platform te bieden waardoor ze groeien.

niet voldoende bekendheid in de regio en het buitenland. Terwijl hier juist een geweldige vernieuwing plaats vindt. Gido ten Dolle, directeur Economische Strategie en Arbeidsmarktbeleid van de gemeente Dordrecht: “Dat mogen we meer in de schijnwerpers zetten, zodat we de export en de werkgelegenheid bevorderen. Meer bekendheid bete­ kent ook dat er meer jongeren en zij-instromers kiezen voor een technische opleiding. En dat is hard nodig, want de maritieme sector heeft steeds meer behoefte aan goed gekwalificeerde medewerkers.” Meer omzet De IdeeCafé’s zijn een belangrijke eerste stap op weg naar meer kennis­ deling, het ontwikkelen van nieuwe kennis en het creëren van een platform voor bedrijven en de ‘Willie Wortels’ in de regio die willen samenwerken aan innovatie om omzet te vergroten. Tijdens de ronde­ tafelbijeenkomst op 3 oktober in Dordrecht besloten de partijen dat Sander van der Wal van de Kennisalliantie een ‘aanjaagteam’ formeert met programmapartners die de lijnen voor 2013 en verder uitzetten en organiseren. n

Vier actielijnen De Maritime Delta werkt een regiovisie uit als paraplu voor een meerjarenaanpak, met vier actielijnen: 1. versterken van de innovatiekracht van het maritieme mkb Zuidvleugel; 2. grondlegger voor huidige en toekomstige initiatieven; 3. voldoende goed geschoold talent;

De Ideecafé’s passen in het doel om van de Maritime Delta een merk te maken. Het midden- en kleinbedrijf in de maritieme sector heeft nog

#

MRDH 04 Maart 2013

4. platform voor integratie van (pilot)projecten in bredere maritieme activiteiten in de Zuidvleugel.

Geen honderd wachtenden voor u, alles verloopt soepel. Geen chagrijnige gezichten en geen stress. De check-in gaat snel en het veiligheidspersoneel is vriendelijk. De klok zegt: 8.00 uur. Nog even een kopje koffie en dan om 8.30 uur boarden. Om 8.45 stijg ik op van Rotterdam The Hague Airport. Ruim een uur later land ik in München. Nu direct naar de Viktualienmarkt voor een echt “bayerisches Frühstück”: een Weißbier, een Weißwurst met zoete mosterd en zuurdesembrood. Sinds oktober 2012 kun je direct van Rotterdam The Hague Airport naar München vliegen. Twee maal per dag heen en weer, dankzij Lufthansa. Het Oktoberfest is voor Hagenaren en Rotterdammers nu in handbereik. Net als New York, Jakarta, Singapore, Sao Paolo of San Francisco. Even overstappen in München en doorvliegen. Geen uren meer wachten, zoals op Schiphol. Rotterdam en Den Haag hebben met deze nieuwe vluchtverbinding via München een “Gateway to the world”. Het is een soort nieuwe Holland-America Lijn, maar dan door de lucht. Natuurlijk geldt het ook omgekeerd. Vanuit München kunnen de Duitsers nu even een uitstapje naar Den Haag doen, genieten van het strand en de zee in Scheveningen of van de kunst en cultuur in de bruisende havenstad Rotterdam. De agglomeratie Den Haag Rotterdam is het nieuwe centrum van Nederland. De fashiongoeroe Jean Paul Gaultier komt naar de Kunsthal in Rotterdam – niet naar het Stedelijk Museum in Amsterdam – om de tentoonstelling van zijn modekunst persoonlijk te openen. Ban-Ki-Moon, secretaris-generaal van de VN, komt naar Den Haag om in de hoofdstad van vrede en recht de honderdste verjaardag van het Vredespaleis te vieren. Een belangrijke plek, want via de eerste vre-

desconferenties ontstond hier de Verenigde Naties. De levenskwaliteit in de agglomeratie Den Haag Rotterdam is hoog. De sfeer is internationaal. Rotterdam als grootse haven van Europa is nog steeds de “Tor zur Welt”’ voor Nederland. Den Haag, de weduwe van Nederlands-Indië, heeft de beste Indonesische en Aziatische restaurants van Nederland, een boeiend China-Town en met de Tong Tong Fair ook het grootse Aziatische festival in Europa. Bovendien zijn Scheveningen en Kijkduin twee attractieve badplaatsen met allure. Alleen de pier in Scheveningen zou men moeten slopen of nieuw opbouwen. Neoclassicistisch, zoals die ooit was. Maar een ding maakt mij als Hagenaar, die van Den Haag houdt en die als Duitser al 28 jaar de gastvrijheid van Den Haag mag genieten, echt woedend. Dat is het drama met de hoge snelheidslijn, de Fyra. Wat een ramp. Den Haag is van een directe spoorverbinding met Antwerpen en Brussel beroofd. Een schande. Ik wens bij deze alle politici die daarvoor verantwoordelijk zijn, toe, dat ze elke dag met de stoptrein tussen Den Haag, Antwerpen en Brussel heen en weer moeten rijden. Mijn eerste – en ik hoop – laatste reis met de Fyra van Antwerpen naar Den Haag duurde meer dan drie uur. Voor een enkele reis moest ik 43 euro betalen, een toiletbezoek in de Fyra was onmogelijk en in Rotterdam moest ik overstappen in een sprinter naar Den Haag. Zo’n sprinter heeft niet eens een toilet en verdient de naam “sprinter” echt niet. Nederland anno 2013. Geef ons snel de Beneluxlijn weer terug en verbind Den Haag weer per spoor met Antwerpen en Brussel! Ondanks dat, zeg ik summa summarum: Den Haag heeft het, Rotterdam heeft het, Amsterdam heeft het gehad. n

06 | 07

INTERNATIONAAL

Rotterdam werkt aan een vervoersknooppunt met internationale uitstraling.

Metropool noodzakelijk om te overleven

‘Je telt alleen mee als je groot bent’ Steden kunnen bij het European Metropolitan network Institute (EMI) kennis in huis halen over metropoolvorming. Daar hebben ze wat aan, zegt EMI-projectleider en TU Delft-onderzoeker Evert Meijers, want niet steden maar metropolen hebben de toekomst. Hij onderzocht zes polycentrische metropolen in Europa en vertelt over de uitdagingen voor de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Tekst: Martijn Delaere | Fotografie: Mladen Pikulic, ESA/NASA en Tom Pilzecker

#

MRDH 04 Maart 2013

Transavia voerde zijn vluchten op, British Airways vliegt sinds kort drie keer per dag op Londen Heathrow en Lufthansa dagelijks twee keer op München. “De interesse van deze vlieg­ tuigmaatschappijen laat zien dat de zichtbaarheid van de regio is vergroot. Buitenlandse ondernemingen en wetenschaps­

ç

Waar zijn de tijden dat Zestienhoven lekker lag te dutten tussen de weilanden. Niets verraadde dat de luchthaven in een metropoolregio lag, ook niet toen het was omgedoopt tot Rotterdam Airport. De naam veranderde een paar jaar geleden in Rotterdam The Hague Airport en dat smaakte naar meer.

08 | 09

internationaal

Niet steden, maar metropolen hebben de toekomst, volgens Evert Meijers, onderzoeker bij TU Delft.

Vanuit de ruimte is de nachtelijke bedrijvigheid in de Metropoolregio goed te zien.

instituten zien de potentie van de metropool­regio. Het wordt hoog tijd dat de 2,5 miljoen inwoners van de regio dat ook zien en de regio zich als een ambitieuze metropoolregio gaat gedragen”, aldus Evert Meijers, senior onder­zoeker bij de sectie stedelijke en regionale ontwikkeling van het onderzoeksinstituut OTB van de TU Delft en project­ leider bij het European Metropolitan network Institute (EMI) in Den Haag.

#

MRDH 04 Maart 2013

‘Nu kun je je nog als regio op de kaart zetten, over tien jaar doet iedereen het’ Kruisbestuiving Volgens Meijers is metropoolvorming absoluut noodzakelijk om economisch te overleven. “In een geglobaliseerde wereld tel je alleen mee als je groot bent. Grote steden bieden hun bedrijven en

inwoners meer kansen. Je doet jezelf als individu, onderneming of universiteit te kort als je in een klein stadje ver weg van andere steden blijft zitten. Nabijheid en kruisbestuiving zijn essentieel: een metropoolregio met twee miljoen inwoners is zes procent productiever dan een stad met één miljoen inwoners.” Zie daar de aandrift voor ‘kleine’ steden als Rotterdam en Den Haag om de uitdaging aan te nemen en elkaar op te zoeken in een metropool. De regio moet verweven raken door samen te werken aan functionele, culturele en bestuurlijke samenhang, meent Meijers. “In de Zweedse netwerkstedenregio Linköping en Norrköping realiseert de hele regio – van bestuurders en wetenschappers tot bedrijfsleven en gewone mensen – zich dat ze de hechte metro­ poolvorming nodig hebben in de strijd tegen Stockholm, Gotenburg en Malmö. Dat gevoel van urgentie mis ik in Zuid-Holland. Nu kun je jezelf nog als regio op de kaart zetten, over tien jaar doet iedereen het. Zie het als een uitdaging om mensen trots te maken op hún metropool.”

Symbolen van metropoolvorming “Niet alleen bestuurders en gemeenteraadsleden moeten een metropolitaan bewustzijn krijgen, ook de inwoners”, zegt Meijers. “Breek zo snel mogelijk alle lokale barrières af, zodat mensen kunnen profiteren van de mogelijkheden die de metropoolregio biedt. Met kleine dingen geef je mensen al het gevoel ergens bij te horen. Een gezamenlijke metropoolpas zou bijvoorbeeld een herkenbaar symbool van metropoolvorming zijn. Nu is er de Haagse Ooievaarspas voor minima en de Rotterdampas die iedereen kan kopen. Maar voor aanbieders van culturele, sport- of andere vrijetijdsactiviteiten, is het aantrekkelijk dat twee tot drie keer zo veel mensen hun aanbod zien.” Een ander nuttig symbool van metropoolvorming is de naam Rotterdam The Hague Airport. “Trek dat door in de IATA-code van het vliegveld. Dat is nu nog het oude RTM, en niet RDH of RTH. In de Amerikaanse twin cities zijn die codes uitgegroeid tot symbolen voor de hele regio. Iedereen in Ame­

rika weet dat DFW voor Dallas/Fort Worth staat en MSP voor Minneapolis-St. Paul. Amerikaanse jongeren dragen hoodies met daarop de code van die luchthavens. Het is cool om DFW te zijn.” Economisch kerngebied Naast de interne profilering is ook de externe profi­ lering een uitdaging, zegt Meijers. “Een regionale ontwikkelingsmaatschappij moet zorgdragen voor de Europese en wereldwijde marketing. We liggen centraal in het economische kerngebied van Europa, dat van Londen over de Rijn naar NoordItalië loopt. Dit kerngebied gaat hard groeien, zeker nu het slecht gaat in Zuid-Europa en ambitieuze en talentrijke jongeren hier aankloppen. Is de metro­ poolregio dan aantrekkelijk genoeg als vestigings­ plaats? Het draagvlak is er, maar uit onderzoek blijkt ook dat de Metropool­regio Rotterdam Den Haag achttien procent minder metropolitane functies heeft dan je mag verwachten (zie kader). Door de bestuurlijke, ruimtelijke en culturele versnippering is de cultuur bijvoorbeeld onder de

maat. Wij hebben geen moderne arena, zoals in de Poolse tri city-regio van Gdank, Gdynia en Sopot. Toen ik er was, trad Lady Gaga op. Dat doet ze niet in onze regio, omdat wij niet zo’n arena hebben. Maar hier wonen wel meer mensen.”

‘De Vervoersautoriteit is hét motorblok voor de samenwerking in de Metropoolregio’ Vervoersautoriteit Betere verbindingen met Rotterdam The Hague Airport, grotere cultuurcentra, welke uitdagingen heeft de Metropoolregio Rotterdam Den Haag nog meer? Meijers: “Essentieel in het proces van metropoolvorming is de interne en externe bereik­ baarheid. De nieuwe Vervoersautoriteit is bij uitstek het motorblok van de samenwerking.

ç

Luchthaven met groeipotentie Met de naamsverandering van de luchthaven wer­ den de twin cities Rotterdam en Den Haag aan elkaar gekoppeld. “Een goedkope en efficiënte manier om duidelijk te maken dat Rotterdam en Den Haag feitelijk één regio zijn. De luchthaven heeft een enorme groeipotentie zonder dat Schiphol ook maar één seconde in het gedrang komt, maar wat is het belabberd bereikbaar met het openbaar ver­ voer. Vanuit mijn huis in Delft doe ik een uur over die acht kilometer. Den Haag is wel direct met het openbaar vervoer verbonden met Schiphol, maar

niet met zijn ‘eigen’ luchthaven. Dat zou onbestaan­ baar moeten zijn in een ambitieuze metropool­ regio. De netwerksteden Leipzig-Halle in Duitsland hebben het begrepen. De luchthaven heeft een treinstation dat niet alleen een snelle verbinding heeft met Leipzig en Halle, maar ook met an­dere grote Duitse steden als Köln en Hannover”, zegt Meijers.

10 | 11

internationaal

feiten & cijfers

Geleerd in Holland Het is verstandig dat die verantwoordelijkheid bij de gemeenten komt te liggen. De vervoerbedrij­ ven werken al langer samen met RandstadRail en kunnen voortbouwen op dat succes. Het omme­ land van Den Haag is de afgelopen decennia goed verbonden met de stad, en hetzelfde geldt voor Rotterdam en plaatsen daaromheen. De grote steden zelf zijn ook goed met elkaar verbonden. Het is de uitdaging om de kleine en middelgrote plaatsen met elkaar te verbinden, zodat een compleet metro­politaan ov-netwerk ontstaat.”

Nederland en de Metropoolregio hebben een grote aantrekkingskracht op buitenlandse studenten. Uit onderzoek van het Stadsgewest Haaglanden blijkt bijvoorbeeld dat de Metropoolregio 12.000 buitenlandse studenten telt. De TU Delft staat als hoogste Nederlandse universiteit genoteerd binnen de top-60 in de World Reputation Rankings van het Britse tijdschrift Times Higher Education. Het merendeel van de internationale studenten is te vinden op hbo-instellingen, maar het aandeel in het academisch onderwijs groeit sterk: van 7,7 % in 2007-08 naar 11,2 % in 2011-2012. Over buitenlandse studenten in Nederland zijn veel cijfers beschikbaar. We presenteren een kleine selectie.

16.469 19.155 22.109 24.093 25.032

DUITSLAND

In vergelijking tot andere metropoolregio’s heeft Rotterdam Den Haag een grote logistieke sector.

Metropolitane functies in krachtige steden Evert Meijers onderzocht welke metropolitane functies je mag verwachten in een Europese

Grootste metropool van Nederland De grootste uitdaging in de metropoolregio is misschien wel dat mensen metropolitaan willen en durven denken, meent Meijers. “Over de gemeentegrenzen kijken en ophouden met vliegen afvangen bij de buren. Hagenaars moeten begrij­ pen dat het goed gaat met Den Haag als het goed gaat met Rotterdam, en omgekeerd. Ga het gevecht aan met andere metropolitane gebieden in Europa, niet met je buren. Wij vinden ons nog steeds apart, doordat we een verzameling steden en stadjes zijn, die niet aaneengegroeid zijn. Dat werkt door in het bestuur en in onze geestes­ houding. Maar als je naar de cijfers kijkt, dan heb je hier gewoon de grootste metropool van Nederland.”

Hoeveel in de regio?

Waar komen ze vandaan?

CHINA

3.334 3.405 3.787 4.145 4.313

BELGIË

2.179 2.158 2.262 2.359 2.418

BULGARIJE

711 1.017 1.260 1.444 1.602

2007-2008

2008-2009

2009-2010

GRIEKENLAND

VERENIGD KONINKRIJK

792 799 848 945 1.142

ITALIË

622 692 809 923 1.043

FRANKRIJK

812 853 922 946 1.020

2010-2011

AANTAL BUITENLANDSE STUDENTEN

664 736 834 1.069 1.414

leest u hoe de Metropoolregio Rotterdam Den Haag scoort op deze functies in vergelijking met het gemiddelde. Metropolitane functies

MRDH

Index Metropolitane functies

- 18%

Internationale organisaties

+ 38%

Politiek-institutionele functies

+ 138%

Top 500 Multinationals

+ 361%

Gespecialiseerde dienstverlening APS

- 18%

Theaters/opera’s/galerieën

- 63%

Culturele evenementen

- 34%

Sportvoorzieningen en evenementen

- 30%

Universiteiten Internationale congressen en onderzoekssamenwerking Toerisme Betekenis luchthaven Transportgoederen (excl. lucht)

+ 14% + 139% + 9% - 95% + 401%

Bron: Kennis voor Krachtige Steden-project ‘NAPOLEON’, onderdeel van het Kennis voor Krachtige Steden onderzoeksprogramma van NICIS/NWO. Evert Meijers van de sectie stedelijke en regionale ontwikkeling van het Onderzoeksinstituut OTB van de Technische Universiteit Delft voerde dit project uit. Hij werkte daarbij samen met Universiteit Utrecht, Planbureau voor de Leefomgeving, universiteiten van Gent en Nottingham en gemeenten Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Amsterdam en Eindhoven.

#

MRDH 04 Maart 2013

| 15,4%

2.408 | ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM

| 11,8%

1.887 | HAAGSE HOGESCHOOL

| 8,4%

1.067 | HOGESCHOOL ROTTERDAM

|

3,5%

636 | HOGESCHOOL DER KUNSTEN, DEN HAAG

| 37.0%

435 | HOTELSCHOOL DEN HAAG

| 26,1%

409 | CODARTS, HOGESCHOOL VOOR DE KUNSTEN | 42,5%

Bron: 1CijferHO-2011

Buitenlandse studenten aan de TU Delft in 2011

2011-2012

1. CHINA

359 2. BELGIË

322

Cijfers betreffen alle Nederlandse opleidinginstanties. Bron: DUO-CFI, 2012

3. GRIEKENLAND

stad met 2,265 miljoen inwoners. Hoeveel theaters zijn er bijvoorbeeld, hoeveel internationale organisaties en wat betekent de luchthaven voor de regio. In deze grafiek

% VAN ALLE STUDENTEN

2.714 | TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT

‘Breek alle lokale barrières af, zodat mensen kunnen profiteren van de mogelijkheden die de metropoolregio biedt’ Sterk en divers gebied Een sterk metropolitaan gebied is divers, aldus Meijers. En diverser dan de regio Rotterdam Den Haag krijg je het echt niet. Een metropool bestaand uit een verzameling steden en stadjes die allemaal iets unieks hebben en een bepaalde rol spelen in de metropoolregio. Meijers: “Samen kunnen zij de voordelen van een grote metropool organiseren. Tegelijk zijn de nadelen van grote metropolen, zoals het ontbreken of onbereikbaar zijn van groen, sociale onrust, torenhoge vastgoed­ prijzen en congestie, veel minder aanwezig door de polycentrische structuur. De regio Rotterdam Den Haag is uniek en zit boordevol potentie. Het ligt niet in onze volksaard om daarmee te koop te lopen, maar zo is het wel. We moeten af van het Calimerocomplex. Ik is niet klein maar groot.” n

254 4. INDIA

222

Waar studeren ze? AANTAL BUITENLANDSE STUDENTEN 6.662

UNIVERSITEIT MAASTRICHT

3.816

FONTYS HOGESCHOLEN

3.486

SAXION HOGESCHOLEN

2.718

RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN

2.717

TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT

2.685

HOGESCHOOL VAN ARHEM EN NIJMEGEN

2.408

ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM

2.310

STENDEN HOGESCHOOL

2.190

UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

1.887

HAAGSE HOGESCHOOL

Bron: DUO-CFI, 2012

BUITENLANDSE STUDENTEN %

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

GERRIT RIETVELD ACADEMIE

46,0%

UNIVERSITEIT MAASTRICHT

45,1%

CODARTS, HOGESHOOL DER KUNSTEN

42,5%

HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG

37,0%

HOTELSCHOOL DEN HAAG

26,1%

WAGENINGEN UNIVERSITEIT

23,4%

STENDEN HOGESCHOOL

23,1%

DESIGN ACADEMIE EINDHOVEN

21,5%

AMSTERDAMSE HOGESCHOOL VOOR DE KUNSTEN

21,0%

HOGESCHOOL HELICON

20,1%

5. DUITSLAND

207 6. IRAN

115 105 7. ITALIË

8. SURINAME

83

9. INDONESIË

74

9. SPANJE

74

Bron: Technische Universiteit Delft

12 | 13

internationaal

Hulp van arbeidsmigranten bittere noodzaak voor economie Hoewel het aantal arbeidsmigranten in het afgelopen decennium behoorlijk is gestegen, staat het onderwerp nog niet hoog op de bestuurlijke agenda’s van gemeenten. Dit zou wel zo moeten zijn, vindt de Kamercommissie Wonen en Rijksdienst. Ook het focusgroeponderzoek dat de stadsregio Rotterdam liet uitvoeren, stelt dat de gesprekken vaak vooral gaan over wat moet worden tegengegaan en te weinig over de noodzaak van arbeidsmigratie voor de economie. In de toekomst stijgen de tekorten op de Nederlandse arbeidsmarkt en zullen we alleen met de hulp van arbeidsmigranten in de vraag kunnen voorzien. 5 redenen om arbeidsmigratie te stimuleren • De tekorten op de Nederlandse arbeidsmarkt stijgen door de toenemende vergrijzing, het aantrekken van de economie en veranderende studiekeuzes van jongeren

Huisvesting arbeidsmigranten

(ze willen geen vak meer leren). • Nederlanders weigeren steeds vaker werk in sectoren

Samen werken aan een eerlijk woon- en werkklimaat

als de tuinbouw of vleesindustrie. Ook uitkeringsgerechtigden pakken dit werk liever niet aan door het kleine verschil tussen de uitkering en het salaris dat ze er kunnen verdienen. • Bij gespecialiseerde beroepen op mbo- of hbo-niveau, bijvoorbeeld toplassers, ontstaan steeds meer tekorten. • De arbeidsmarkt wordt steeds flexibeler en er ontstaat een flexibele behoefte aan personeel, dat vaardig en goed gemotiveerd is.

In de Metropoolregio Rotterdam Den Haag werken gemeenten, werkgevers en woningcorporaties samen aan een eerlijk woon- en werkklimaat voor arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa. Om de werkzaamheden te versnellen, startte in juni 2012 een aanjaagteam. Koos Karssen, burgemeester van Maassluis, portefeuillehouder arbeidsmigratie in de stadsregio Rotterdam en landelijk ambassadeur arbeidsmigratie voor de VNG, en Arne Weverling, wethouder van de gemeente Westland en voorzitter van het aanjaagteam Huisvesting Arbeidsmigranten in de regio Haaglanden, vertellen over de stand van zaken.

• Arbeidsmigranten leveren een positieve bijdrage aan de collectieve sector. De arbeidsmigranten uit Polen en

ç

andere Oost-Europese landen zijn hier vooral om te werken en meestal niet werkeloos. Daardoor ontvangt de overheid meer belasting van de migranten dan dat er aan ze wordt uitgegeven, bijvoorbeeld voor uitkeringen. Gemiddeld levert een tijdelijke migrant de schatkist 1800 euro meer op dan dat hij kost. In 2012 leverden 200.000 tijdelijke migranten in totaal zo’n 364 miljoen euro op. Bron: focusgroeponderzoek ‘De economische waarde van arbeidsmigratie’, uitgevoerd door Marion Matthijssen voor stadsregio Rotterdam.

Tekst: Anieke Menninga | Fotografie: Mladen Pikulic In het nieuwe shortstay-hotel in Den Haag vinden arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa een tijdelijk onderdak.

#

MRDH 04 Maart 2013

16 | 15 14

internationaal

Aanjagers in Haaglanden en Rotterdam

Koos Karssen: ‘Door samen te werken in de driehoek gemeenten, huisvesters en werkgevers willen we de opgave in beeld brengen.’

Sinds juni 2012 is het aanjaagteam Haaglanden actief. Het aanjaagteam bestaat uit Karin van Dreven, directeurbestuurder woningcorporatie Haagwonen, John Snoep, operationeel manager SRS Servicediensten, en Arne Weverling, wethouder gemeente Westland. Stadsregio Rotterdam heeft nog geen aanjaagteam, daar coördineren de wethouders Wonen de aanpak in de subregio’s Vlaardingen-Maassluis-Schiedam en Voorne Putten, Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk. Lansingerland haakt aan bij de gemeente Westland en gemeente Rotterdam organiseert het eigen dossier.

Een nieuw hotel, speciaal voor arbeidsmigranten In de Eerste Lulofsdwarsstraat in Den Haag opende begin februari 2013 een hotel voor arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa. Het complex telt 95 compleet ingerichte studio’s. In elke studio kunnen 2 mensen 3 maanden tot 2,5 jaar wonen. Het hotel moet voorkomen dat arbeidsmigranten illegaal in kleine woningen verblijven. Doordat deze mensen tijdelijk in Nederland zijn, bijvoorbeeld om seizoenswerk te doen, is een normaal huurhuis geen optie en een normale hotelovernachting is te duur voor hen. Het complex werd gebouwd in opdracht van uitzendbureau OTTO Work Force.

De fitnessruimte in het nieuwe shortstay-hotel in Den Haag.

Om de huisvesting van arbeidsmigranten te verbeteren kijkt Arne Weverling over de grenzen van zijn stadsgewest.

“Uit onderzoek blijkt dat veel arbeidsmigranten in een andere gemeente werken dan waar ze wonen”, vertelt Weverling. “Bovendien verhuizen ze nog wel eens of ze veranderen baan. Daardoor is arbeids­ migratie een opgave voor de hele Metropoolregio. Met elkaar hebben we een zorgplicht voor deze mensen, net zoals we die voor onze inwoners hebben. Karssen en ik trekken samen op. Als ik bijvoorbeeld op bezoek ga bij andere gemeenten, stop ik niet waar het Stadsgewest Haaglanden ophoudt. Ik ga dan ook naar onze buurgemeenten in de stadsregio Rotterdam.” Karssen is blij met deze interactie. “We kunnen veel van elkaar leren. Bijvoorbeeld door te kijken naar de praktijkvoor­ beelden in de verschillende gebieden.”

gezien hard nodig hebben. Uit dat onderzoek blijkt ook dat we het dossier vlot kunnen trekken door de huisvesting aan te pakken. Daarbij draait het om vol­ doende woningen en de kwaliteit van woningen.

Driehoek van gemeenten, werkgevers en huisvesters organiseren Waar Haaglanden al langer intensief werkt aan de huisvesting voor arbeidsmigranten, richtte Rotter­ dam zich eerder vooral op het economische aspect. Karssen: “We werkten aan de afstemming van vraag en aanbod. Uit het onderzoek van de focusgroep ‘De economische waarde van arbeidsmigratie’, dat onlangs verscheen, blijkt dat dit inmiddels beter loopt, omdat we deze arbeidskrachten economisch

Met onze bestaande voorraad komen we een heel eind, maar er is meer nodig. Dat probleem kunnen we niet alleen oplossen, op advies van de focusgroep organiseren we nu de samenwerking in de driehoek van gemeenten, werkgevers en huisvesters. Samen willen we het beleid en de opgaven in beeld brengen en in de zomer van 2013 willen we concrete afspra­ ken over de huisvesting gemaakt hebben.” Minister Blok ondersteunt deze planning. Hij vindt huisves­ ting weliswaar de primaire verantwoordelijkheid van

#

MRDH 04 Maart 2013

‘Door inschrijving in de GBA krijgen arbeidsmigranten dezelfde rechten en plichten als andere Nederlanders’

de arbeidsmigranten zelf, maar wil de regio’s wel aanjagen om voortgang te maken. In juni 2013 stelt hij een lijst samen van de concrete resultaten.

onder meer de gegevens van het informatiepunt voor arbeidsmigranten. Zo maken we hen beter wegwijs in onze gemeente.”

Arbeidsmigranten officieel welkom heten In het Stadsgewest Haaglanden is de driehoek gemeenten, werkgevers en huisvesters al behoor­ lijk georganiseerd via het aanjaagteam dat Bé Emmens, portefeuillehouder Wonen bij het Stads­ gewest, instelde. Weverling geeft een voorbeeld uit zijn eigen gemeente: “Om in kaart te brengen hoe­ veel arbeidsmigranten er in gemeente Westland zijn ingeschreven, sloten we twee jaar geleden een convenant met veertig arbeidsbureaus. Als zij iemand in dienst hebben die langer dan vier maan­ den blijft, dan zorgen ze dat hij zich inschrijft in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Daardoor weten we nu waar arbeidsmigranten wonen en kunnen we gemakkelijker hun woningen controleren. Door die controles hebben we beter zicht op wat wel en niet goed gaat. Over het algemeen lijkt het in onze regio mee te vallen met de kwaliteit van de woningen. Een ander voordeel van de inschrijving in de GBA is dat we hen offi­ cieel welkom kunnen heten. Elke arbeidsmigrant die zich inschrijft, ontvangt een brief met daarin

Laat arbeidsmigranten zich inschrijven Belangrijke uitdaging voor het aanjaagteam was het in kaart brengen van de cijfers over arbeidsmigran­ ten, vertelt Weverling. “Sommige gemeenten denken dat er in hun gebied geen arbeidsmigranten wonen of werken, maar vaak blijkt dat dit toch anders is.” Het onderzoek dat het Stadsgewest Haaglanden liet verrichten, laat de cijfers per gemeente duidelijk zien. “Die cijfers maken de partijen bewust van de uitdaging die er ligt. Die bewustwording is een van de taken van het aanjaagteam.” Uit eigen ervaring weet Weverling hoeveel meer inzicht je krijgt, als arbeidsmigranten zich inschrijven in de GBA. “In gemeente Westland zijn de aantallen redelijk con­ stant”, vertelt hij. “Van de 60.000 arbeidsplaatsen in onze gemeente worden er bijvoorbeeld 10.000 inge­ nomen door arbeidsmigranten. Van die 10.000 arbeidsmigranten wonen er 5.000 in onze gemeente en zijn er 3.000 ingeschreven in de GBA. De andere 5.000 wonen in andere gemeenten. De 2.000 mensen die niet zijn ingeschreven, verblijven hier meestal korter dan 4 maanden.”

Ook de focusgroep van de stadsregio Rotterdam raadt inschrijving in de GBA of in een meer flexibel systeem aan. Daarnaast adviseren de onderzoekers om te achterhalen wat de vraag naar en het aanbod van huisvesting is, zodat de mismatch boven tafel komt.

‘Economisch gezien hebben we deze arbeidskrachten hard nodig’ Op dit moment durft Karssen nog niet met zekerheid een uitspraak te doen over de precieze cijfers. “Het blijven grove aantallen, je krijgt dat nooit helemaal scherp. Dat zou overigens wel goed zijn: dan kan de werkgever bijvoorbeeld overleggen met de huisvester hoeveel krachten hij wanneer wil inzetten, zodat de huisvester daarop kan inspelen.” Weverling vult aan: “De inschrijving in de GBA is belangrijk, omdat arbeidsmigranten daardoor dezelfde rechten en plichten krij­ gen als andere Nederlanders. Ze worden zichtbaar voor de over­heden en andere partijen, waardoor mis­ standen gemakkelijker voorkomen kunnen worden.”

Tuin­dershuizen en shortstay-hotels Weverling vindt het belangrijk dat alle partijen hun verantwoordelijkheid nemen. “We hebben de ambi­ tie om in Westland nog 2.000 extra bedden voor arbeidsmigranten te realiseren in zogeheten short­ stay-faciliteiten. Dit is huisvesting voor de groep arbeidsmigranten die hier maar kort verblijft en vooral in de piektijden in de tuinbouw werkt. Daar ligt een duidelijke uitdaging voor de uitzendbureaus: negentig procent van deze arbeidsmigranten werkt via hen. Het is de verantwoordelijkheid van werkge­ vers om met oplossingen te komen, zoals tuinders­ huizen of shortstay-hotels. Als gemeente kunnen we alleen faciliteren: kavels beschikbaar stellen, waar mogelijk wet- en regelgeving in orde maken en bestemmingsplannen aanpassen.” Karssen vult aan dat VNG een toolkit beschikbaar heeft gesteld voor gemeenten. “Daarin staat bijvoorbeeld informatie over handhaving. Mensen zijn bang voor onrust in de straat, als er door parti­culiere verhuur veel Polen komen wonen. Ik begrijp de terughoudendheid, maar hier kun je goed mee omgaan. Als aantrekkers is het voor ons zaak om te laten zien hoeveel voordeel de arbeidsmigranten ons brengen. Het gesprek gaat teveel over wat moet worden tegengegaan, laten we ons richten op de noodzaak voor economische groei.” n

16 16 || 17 17

IN BEELD

In de stadsregio’s Rotterdam en Den Haag ligt het grootste aaneenge­ sloten glastuinbouwgebied ter wereld. Met ruim 2.500 hectare aan kassen draagt de Greenport Westland-Oostland bij aan de sterke exportpositie van Nederland. Naast Schiphol en de Rotterdamse haven is het een van de belangrijkste mainports van Nederland. Belangrijke speler in het gebied is FloraHolland. Hier werken 4.000 mensen op een oppervlakte van 2.600.000 vierkante meter – dat zijn 400 voetbalvelden. Jaarlijks verkoopt FloraHolland 12,5 miljard bloemen en planten aan zo’n 2.350 klanten. De export gaat vooral naar Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en Rusland. Tekst: Anieke Menninga | Fotografie: Mladen Pikulic

#

MRDH 04 Maart 2013

18 | 19

Beter Benutten

Beter Benutten Projecten in de Metropoolregio

De nieuwe aanpak ligt op stoom

• Den Haag, Leidschendam-Voorburg, Rijswijk, Delft en

Eind 2011 lanceerde minister Schultz van Haegen het programma Beter Benutten. De bedoeling was sneller resultaten te bereiken in de bestrijding van files. De duizenden kilometers asfalt in Nederland moesten beter worden benut. Bijvoorbeeld door niet iedereen tegelijk de weg op te laten gaan, meer mensen de fiets of het OV te laten gebruiken en knelpunten op te lossen met doorstromingsmaatregelen.

• Het

Zuid Holland pakken de woon-werkfietsroutes naar het centrum van Den Haag aan. • Verbeteren van de doorstroming op de kruisingen rond de A12, afrit Voorburg. • Actuele reisinformatie over tram en bus op NS-stations en op P+R-terreinen in Haaglanden. • Opruimen van achtergelaten fietsen bij de stations in Haaglanden.

wagenpark van een autodealer op een be­drijventerrein in Zoetermeer wordt gebruikt als ‘dienstauto’s’ voor andere bedrijven.

 

• Verbreding van de provinciale weg Prinses Beatrixlaan in Rijswijk naar 2x2 rijstroken.  

Tekst: Pieter Maessen | Fotografie: Sicco van Grieken, Siemens Nederland B.V.

• De provincie past de uitrit van het bedrijventerrein Ruyven in Pijnacker-Nootdorp aan, zodat het verkeer sneller kan doorstromen. Bedrijven betalen mee en zorgen voor minder verkeer in de spitsuren.  

• Bundelen

van goederen en daarmee het bevoor­ radend verkeer in Delft met 20-30% verminderen. • Verbetering fietsroute langs de A13.   • De gemeente Westland gaat de wegen bij de veiling Flora Holland verbeteren.   • Een onderzoek naar een fiets/-voetveer tussen Krimpen en Capelle aan den IJssel. • Een onderzoek naar een autoveer tussen Krimpen en Ridderkerk of tussen Krimpen en RotterdamIJsselmonde.   • Een binnenvaart-shuttle tussen de Maasvlakte en de Botlek, waardoor er minder vrachtwagens heen en weer rijden.

• Erasmus Medisch Centrum geeft zijn medewerkers persoonlijk reisadvies en biedt subsidie voor een elektrische fiets. Tegelijk zijn 320 parkeerplaatsen opgeheven. • Rotondes op de provinciale weg N219 vergroten, zodat het autoverkeer een alternatief krijgt voor de A20.

Overige projecten • Logistieke

bedrijven krijgen reistijdvoorspellingen,

zodat zij die kunnen integreren in de planning van vrachtwagens.

• Lease-autogebruikers worden gestimuleerd het OV te gebruiken of een kleine auto te nemen. Voor vakanties kunnen ze een grote auto krijgen. #

MRDH 04 Maart 2013

20 | 21

Uitdagingen na eerste voortgangsrapportages In zo’n veelomvattend programma als Beter Benutten gaat natuurlijk niet alles van een leien dakje. Uit de eerste voortgangsrappor­ tages blijkt bijvoorbeeld dat de projectmana­ gers moeite hebben om greep te krijgen op het vrachtverkeer in de spitsuren. Een ander

Haaglandenbestuurder Peter Smit omschrijft Beter Benutten als “het op orde brengen van de voorzieningen, zodat het bedrijfsleven succesvol kan inzetten op het principe van ‘slim werken, slim reizen’. De eerste 200 extra fietsstallingsplekken bij de stations zijn bijvoorbeeld al gerealiseerd en er komen er nog ruim 7.000 bij. De verbetering van de tramlijnen 15 en 17 is nodig om moderne, ruime, goed toegankelijke trams met meer capaciteit te laten rijden.”

knelpunt is de beschikbaarheid van gegevens over de intensiteit van het wegverkeer. Daarover maken de projectorganisaties nu afspraken met de Nationale Databank Wegverkeersgegevens. Want meten is weten. Door alle projecten leert de Beter Benuttenorganisatie steeds bij. Sommige bedrijven blijken helemaal niet zo gevoelig voor het argument dat ze slecht bereikbaar zijn, maar zijn wel geïnteresseerd als de gezondheid Foto: Sicco vasn Grieken

van hun medewerkers door de maatregelen verbetert. De kans op een succesvol project blijkt ook groter wanneer het aanhaakt op een actueel moment in een bedrijf, zoals een verhuizing of een reorganisatie.

Siemens-topman Ab van der Touw legt uit waarom hij meedoet aan dit proces: “Werkgevers en overheden vinden elkaar steeds beter voor de verschillende stukjes van de puzzel. Met nieuwe technologieën is betere doorstroming én duurzaamheidswinst te bereiken. Grootschalige inzet van videocon­­­ferencing zal het aantal reizigerskilometers effectief verminderen. Gemaakte kilometers worden duurzaam door het gebruik van openbaar vervoer, fiets, en elektrische auto’s. Zo wordt in Delft al gebruik gemaakt van deeltaxi’s en e-scooters in pools van werkgevers. En de gemeente Zoetermeer laat verlichting aanleggen voor een fietsnachtnet naar bedrijventerreinen.”

Jeannette Baljeu, portefeuillehouder voor verkeer in de stadsregio Rotterdam zegt: “Wij hadden in de stadsregio Rotterdam al enkele jaren ervaring met de samenwerking met het bedrijfsleven in De Verkeersonderneming. Dat gaf ons een voorsprong, waardoor we met Beter Benutten een vliegende start konden maken. Ook wij hebben de eerste nieuwe resultaten alweer gescoord. Daarbij viel me op dat ondernemers een commercieel bedrijf inhuren om hun bereikbaarheid te verbeteren. Dat is het geval bij de Alphaliner en de Botlekexpress, twee nieuwe vormen van bedrijfsvervoer. Ik zie dat als dé manier waarop het bedrijfsleven verantwoordelijkheid neemt, omdat de overheid niet alles kan financieren.”

Met het indraaien van een boorpijp voor de nieuwe tramlijn 19 in Delft gaf minister Schultz Verhaegen vorig jaar juni het startschot voor het programma Beter Benutten in Haaglanden en Rotterdam.

Beter Benutten kwam niet uit de lucht vallen. Met ‘dynamisch verkeersmanagement’ werken de stads­ regio Rotterdam en het Stadsgewest Haaglanden al jaren aan benuttingsmaatregelen. De stadsregio richtte in 2008 De Verkeersonderneming op, een innovatieve organisatie van de gemeente Rotterdam, het ministerie van I en M, Rijkswaterstaat en het Havenbedrijf. De Verkeersonderneming werd opge­ zet om de haven bereikbaar te maken en is in het Rotterdamse nu ook belast met Beter Benutten. Op de A15, de zware verkeersas van de haven naar het oosten, slaagde De Verkeersonderneming er de afgelopen drie jaar in negenhonderd auto’s per dag buiten de spits te laten rijden. Bovendien werken het Stadsgewest Haaglanden en de stadsregio Rotterdam al een aantal jaren met de Mobiliteitsmakelaar, die overheid en bedrijfsleven verbindt om de vervoers­ vraag van werknemers te beïnvloeden. De resultaten zijn zo bemoedigend dat minister Schultz van Haegen in 2012 met tien regio’s in heel Nederland een Beter Benutten-pakket maakte. Eigentijds De minister kijkt voor #MRDH terug op het eerste jaar: “Beter Benutten heeft een eigentijdse vorm.

#

MRDH 04 Maart 2013

Eén van de gedachten erachter is dat het bedrijfs­ leven belang heeft bij betere doorstroming en dat bedrijven dus mee moeten doen. Daarnaast gaat het bij Beter Benutten om maatwerk per regio.” In de tien Nederlandse regio’s maakt minister Schultz van Haegen deel uit van een trio met een regionale bestuurder en iemand die als boegbeeld van het bedrijfsleven geldt. “Samen geven we uitvoering aan de projecten binnen het programma. De doelstelling van Beter Benutten is om vóór 2015 de filedruk op de grootste knelpunten met twintig procent te ver­ minderen. Ik zie dat er in de regio’s ontzettend hard wordt gewerkt om deze doelstelling te halen.” Netwerken slimmer gebruiken en files verminderen In de regio’s Rotterdam en Haaglanden zijn meer dan tachtig projecten en acties op gang gebracht. Deze activiteiten zijn op korte termijn kansrijk en pakken de grootste knelpunten in de metropoo­l­ regio aan. In onze regio’s werkt Beter Benutten langs twee sporen. Het ene is het intensiever gebruiken van de bestaande infrastructuur en het slimmer gebruiken van de netwerken van Rijk, gemeenten en provincies. De verschillende

weg­beheerders proberen nu de reizigers gelijk­ matig over het netwerk te verdelen. Daarvoor geven ze de reizigers vooral zo adequaat mogelijk infor­matie. Tot de andere ingrepen behoren het afstellen van verkeerslichten, optimale inrichting van wegvakken en tunnels, snelle afhandeling bij ongelukken en het maken van uitwijkroutes als de snelwegen verstopt zijn.

‘Voor 2015 de filedruk met twintig procent verminderen’ Het andere spoor gaat over het verminderen van het aantal mensen op de weg tijdens de spits­ uren. De betrokkenheid en inzet van bedrijven en instellingen is daarvoor essentieel. Maar die komt niet vanzelf, want het vraagt om veranderingen in werktijden of het overhalen van werknemers om met de scooter, fiets of OV in plaats van de auto te komen. Medewerkers van Beter Benutten steken veel tijd in het persoonlijk ‘bewerken’ van

managers bij bedrijven en in het organiseren van motiverende ontbijtbijeenkomsten. Die ontbijten trekken veel belangstellenden. Boegbeelden Boegbeelden uit het bedrijfsleven steken hun nek uit om het programma tot een succes te maken. In de stadsregio Rotterdam is dat de directievoor­ zitter van de Rabobank, Coert Beerman, in Haag­ landen is dat de CEO van Siemens Nederland N.V., Ab van der Touw. Zij voeren regelmatig overleg met minister Schultz-van Haegen. Ook de regionale bestuurders volgen de voortgang van het programma intensief. Om dit te stimu­ leren verdeelde het Stadsgewest Haaglanden de regio in vijf gebieden. In elk gebied zet een duo – een wethouder en iemand uit het bedrijfs­ leven – zich in voor Beter Benutten. Eigen pakket De maatregelen in de Rotterdamse regio zijn sterk gericht op het betrouwbaarder maken van de reistijd op de Ring. De knelpunten zijn scherp in beeld gebracht. Die liggen vooral op het autosnelwegtraject van Dordrecht naar Delft, op de

Algeracorridor tussen Krimpen en Capelle en op de noord-zuidverbindingen in de stad. In Haaglanden worden de aansluitingen van de rijkswegen A4, A13 en A12 naar de Centrale Zone van Den Haag verbeterd, met meer ruimte voor de auto. Ook krijgen de tramlijnen 15 en 17 een forse kwaliteitsimpuls, zodat moderne en ruimere gelijkvloerse trams meer mensen prettiger kun­ nen vervoeren. De haltes worden comfortabeler en krijgen actuele reisinformatie. Bij de stations Den Haag Centraal, Hollands Spoor en Delft komen 7.000 extra fietsstallingsplekken. De essentie bij veel van deze voorbeelden is dat de verschillende overheden hechter dan ooit samen­ werken en dat het bedrijfsleven actief meedoet. Het probleem is immers vaak dat infrastructuur, die in het netwerk als één geheel functioneert, onder verschillende overheden valt. In Beter Benutten zitten al die overheden samen in de stuurgroep. Spitsverkeer Zowel Haaglanden als Rotterdam besteden veel aandacht aan het spitsverkeer. Haaglanden heeft als doelstelling de files met twintig procent

te vermin­deren en de door het ministerie beoogde groei op het spoor van vijf procent per jaar te accommoderen. Stadsregio Rotterdam wil onder meer per spits 16.000 voertuigen minder op de wegen hebben. In beide regio’s bestaat hier al ervaring mee. Beloningen blijken effectief te zijn om mensen over te halen niet in de spits de weg op te gaan. Wanneer het spitsmijden een gewoonte is gewor­ den, vindt een aanzienlijk percentage het nieuwe gedrag ‘leuk’ of ‘uitdagend’. Files mijden wordt een sport. Ook elektrisch vervoer zal het aantal autokilo­ meters doen dalen, omdat elektrische rijders bewuster met automobiliteit omgaan. Dit is een actiepunt voor een aantal bedrijven in Haag­landen. Voor de korte termijn willen ze vijftig elektrische voertuigen in gebruik hebben voor zakelijke gebruikers, met name leaserijders. Het streven is binnen enkele jaren 5.000 elek­ trische auto’s in Haaglanden te laten rijden. www.beterbenutten.nl

22 | 23

internationaal

METROPOLL

Zijn we voldoende toegerust op expats?

Impressie van het nieuwe pand van het Internationaal Strafhof in Den Haag.

In de Metropoolregio Rotterdam Den Haag wonen 85.000 expats. Is de regio toegerust op dat hoge aantal? Zijn er bijvoorbeeld voldoende voorzieningen voor hen, zoals internationale scholen, kinderopvang, huisvesting en informatie over regelgeving?

Brenda Docter

‘

Billy Allwood

René van Hemert

Beleidsadviseur en

Oprichter van

Wethouder Economie,

projectleider

TheHagueOnLine

Stadsontwikkeling

internationalisering

en de Feel at Home

en Wonen van

aan de Erasmus

in The Hague Fair

gemeente Rijswijk

Universiteit Rotterdam

’

#

MRDH 04 Maart 2013

‘

‘

Internationale organisaties zetten de regio zowel landelijk als internationaal op de kaart en dragen bij aan de economie, het internationale karakter en de culturele diversiteit van de regio. Rijswijk biedt met het grootste businesspark van de regio, de Plaspoelpolder, werkgelegenheid aan 4000 expats. Het behoud en ver­ sterken van het internationale klimaat is niet voor niets een van de vier pijlers in de Economische Visie van gemeente Rijswijk. Als gemeente zijn we trots op de aanwezigheid van een aantal grote internationale spelers zoals Shell en EPO. Het gemeentelijk expatbeleid ondersteunt en faciliteert dit. Maar het kan altijd beter. De Engelstalige website van de gemeente krijgt op dit moment een update. Samen met de aanwezigheid van een volwaardige Expat Desk in de gemeente Den Haag wordt gemeente­ lijke en regionale informatie nog beter bereikbaar. Wat betreft wonen is in Rijswijk nog schaarste in een­ gezinswoningen en appartementen gericht op expats. Met de ontwikkeling van RijswijkBuiten en Villapark Eikelenburgh verwachten we een deel van deze schaarste weg te nemen. Verder werkt Rijswijk met gemeente Delft aan het realiseren van internationaal georiënteerd basis­ onderwijs. Het is goed om te zien dat het Rijk ons hierbij steunt; het ministerie van OCW heeft inmid­ dels de licentie toegekend met ingang van schooljaar 2013-2014. Gezien het aantal expats in Delft en Rijswijk, is het een mooie aanvulling op het al bestaande internationale onderwijs in de Den Haag. Ook voor kinderopvang zijn er voor expats diverse mogelijkheden binnen de Rijswijk. Naast de gebruike­ lijke kinderdagverblijven is er één internationaal kinderdagverblijf speciaal voor expats. Recent zijn er twee kleinere centra samengevoegd tot één groot kindercentrum voor deze doelgroep: True Colors. Al met al ben ik ervan overtuigd dat we als regio goed inspelen op de wensen en behoefte van de expats.

’

De Erasmus Universiteit heeft veel buitenlandse medewerkers. Vooral promovendi, maar ook hoog­ leraren en onderzoekers. Deze expats willen we een warm welkom geven. Dat doen we door hen op allerlei vlakken te helpen als ze in Nederland komen wonen. We merken dat buitenlandse medewerkers regelma­ tig problemen hebben met de informatievoorziening van overheidsinstanties, omdat deze vaak in het Nederlands is. Bijvoorbeeld informatie over belasting­ aangifte en verzekeringen. Gelukkig verbetert dit langzaam, bovendien anticipeert de Erasmus Univer­ siteit hierop. Zo lanceerden we onlangs onze nieuwe website, waarop Engelstalige informatie staat over zaken als regelgeving en het zorgstelsel. Ook verwij­ zen we expats door naar Engelstalige sites met infor­ matie hierover. Het Rotterdamse woningaanbod voor expats is voldoende, maar we merken dat ze moeilijk hun weg vinden op de woningmarkt. Door de nieuwe en onbekende situatie voelen ze zich op dit gebied onzeker. Ook bij het vinden van een woning willen we we hen daarom zo veel mogelijk gaan ondersteunen. In het onderwijs vinden expats vaak goed hun weg, doordat in Nederland, en Rotterdam specifiek, vol­ doende internationale scholen zijn. Ook kinderopvang is meestal geen probleem. Expats kiezen vaak voor Nederlandse kinderopvang, zodat hun kinderen de taal leren. We zijn blij met de Expatdesk Rotterdam, waar expats terecht kunnen met hun vragen. Samen met Erasmus MC hebben we een verzoek uitstaan bij de Expatdesk om nieuwe expats een rondleiding te geven door Rotterdam. Zo leren ze de highlights ken­ nen en krijgen ze praktische informatie, bijvoorbeeld over hoe ze met de tram of metro kunnen reizen en hoe de ov-chipkaart werkt: een goede eerste indruk van en kennismaking met de stad Rotterdam. We hopen dat ze zich daardoor sneller thuis voelen.

’

‘Haaglanden is meer dan Den Haag’ Den Haag profileert zich als de internationale stad van vrede en recht. Rotterdam heeft de eerste haven van Europa en de vierde van de wereld. IJzersterke imago’s, maar wat heeft de regio daaraan?

ç

Ik kwam 18 jaar geleden in Den Haag wonen, op verzoek van mijn toenmalige werkgever, een Braziliaans mijnbouwbedrijf. Sindsdien zijn de voorzieningen voor expats flink verbeterd. Een van de belangrijkste verbeteringen is de oprichting van de Expat Bureaus, bijvoorbeeld in Delft, Leiden, Rotterdam en Den Haag. Deze bureaus informeren en adviseren in het Engels en expats kunnen er de benodigde documenten krijgen. Vooral in Den Haag is er voor expats steeds meer keuze in woonruimte. Je kunt in een nieuw appartementencomplex in het hart van de stad wonen, in een huis vlakbij het strand of zelfs een stuk grond kopen en je eigen huis bouwen. Ook zijn er voldoende internationale scholen in de regio. Amerikaanse, Britse, Franse, Duitse, internationale en onlangs is er een Europese school geopend. De expatgemeenschap wordt steeds meer zelfredzaam. Via de organisatie ACCESS bieden expats bijvoorbeeld informatie en ondersteuning aan andere expats. Daarnaast zet de top 20 van internationale werkgevers zich in voor expats door de oprichting van het International Community Platform (ICP). In dit platform bundelen ze hun krachten en streven ze naar betere leefomstandigheden voor hun werk­ nemers. Ten slotte kunnen expats sinds 2006 op de ‘Feel at Home in The Hague Fair’ kennis­ maken met sportclubs en verenigingen voor expats in de regio. Ondanks de positieve ontwikkelingen is er nog steeds een groot aantal dienstverleners in de regio dat zich onvoldoende realiseert wat de potentie van de expatmarkt is. Deze dienst­­ verleners verstrekken nog nauwelijks of hele­maal geen informatie in het Engels. Dat mag nog wel veranderen.

Tekst: Martijn Delaere | Fotografie: Schmidt Hammer Lassen en Tom Pilzecker

24 | 25

internationaal

Eén regio De voordelen van het imago van Den Haag moet je regionaal uitventen, vindt Hoekema. “Haaglanden is meer dan Den Haag. De blijde boodschap dat Den Haag ook wat kan hebben aan de regio, pro­ beer ik binnen Haaglanden uit te dragen. Misschien hebben we in Wassenaar nog wel de ruimte voor een instituut, waar Den Haag dat niet heeft. Ik kan mij voorstellen dat niet iedere Haagse bestuurder verguld is met het feit dat de nieuwe Amerikaanse ambassade in Wassenaar komt, maar wat maakt dat nu uit? Daar geven buitenlanders toch niet om? Het is honderd meter over de gemeentegrens en die grens is geen Berlijnse Muur. We zijn met z’n allen één regio, en dan kan het van pas komen dat Haagse bestuurders en ambtenaren beseffen dat er in Wassenaar, Rijswijk of Leidschendam-Voorburg ook ruimte en belangstelling is.”

een nieuw kantoor gaan neerzetten in Rijswijk. Die mensen wonen in de Haagse regio, doen er hun boodschappen, hun kinderen gaan er naar school. Maar zij lunchen op kantoor ook in de kantine, de boel moet schoongemaakt en gerepa­ reerd, leveranciers komen langs, noem maar op. Een paar jaar geleden is uitgerekend dat het Octrooibureau en het personeel jaarlijks 885 miljoen euro uit­geven en ongeveer 5.800 banen scheppen; 760 miljoen euro en 4.400 banen komen daarvan in de regio Den Haag terecht.”

Wereldwijde bekendheid Een paar Haagse ambtenaren zijn bijeen in het Pen­ thouse restaurant op de 42ste verdieping van het Strijkijzer in Den Haag. Het hoogste restaurant van Nederland biedt een adembenemende blik over de metropoolregio. Mart Musters, senior adviseur ste­ denbouw en planologie bij de dienst stedelijke ont­ wikkeling van de gemeente Den Haag, wijst in de richting van Rotterdam, en zegt: “Burgemeester Hoekema heeft gelijk; de hele regio gedijt bij het imago van Den Haag internationale stad van vrede en recht, met in de slipstream The Hague Security Delta. Het feit dat je wereldwijd bekend bent als stad van vrede en recht, trekt ook internationale bedrijven.” Musters wijst op onderzoek naar de werkgelegenheidseffecten. Daaruit blijkt dat alleen al de internationale organisaties goed zijn voor ruim 27.000 directe en indirecte arbeidsplaatsen in Haaglanden. De internationale organisaties geven zo’n 1,8 miljard euro uit in Den Haag en 900 miljoen in de regio. “En dat blijft, ondanks de crisis, groeien,” zegt Musters. “Ze zijn de banen­ motor van de stad en regio.”

Visitekaartje Het is jammer dat Rijksambtenaren niet altijd doorhebben dat het imago van Den Haag ook in belangrijke mate het visitekaartje van Nederland is, zegt Geert van Aken, adviseur economische zaken bij de gemeente Den Haag. “Het buitenland ziet het imago van Den Haag scherper. Dat het Rijk vindt dat Den Haag als enige regeringsstad niet aangesloten hoeft te zijn op het Europese netwerk van hoge­snelheidstreinen, spreekt boek­ delen. De Haagse regio heeft zich veel sterker ontwikkeld dan in de hoofden zit bij de Rijks­ ambtenaren. Als ik ze Den Haag laat zien, dan kijken ze hun ogen uit. Den Haag is de tweede kantorenstad van Nederland. Internationale ondernemingen zitten hier vanwege Den Haag, niet vanwege Nederland, maar het beleidsdenken past zich maar langzaam aan aan de werkelijkheid.”

‘Iedereen profiteert van het imago van Den Haag’

Wereldhavenstad Rotterdam Den Haag heeft het imago van stad van vrede en recht, Rotterdam het imago van wereldhavenstad. Ook in de Rotterdamse regio profiteren gemeenten van dat ijzersterke profiel. Of willen daarvan profiteren. Zo tekende de Vlaardingse wethouder Ruud de Vries (Economische Zaken) eind vorig jaar met zijn Rotterdamse collega

Het Deense architectenbureau Schmidt Hammer Lassen ontwierp de nieuwe permanente huisvesting van het Internationaal Strafhof, op het terrein van de Alexanderkazerne in Den Haag. De bouw start in 2013 en het nieuwe pand wordt in 2015-2016 opgeleverd.

Jan Hoekema zal het weten dat Den Haag ‘s werelds tweede VN-stad na New York is. De burgemeester van het diplomatendorp Wassenaar holt van de ene receptie naar de andere. En dan bestiert hij binnen het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haag­landen ook nog eens Europa. “Ik merk iedere dag dat de regio er profijt van heeft dat Den Haag de internationale stad van recht en vrede is. Dat geldt ook voor de metro­ poolregio, van Rijswijk tot Zoetermeer en van Leidschendam-Voorburg tot Rotterdam. Recht en vrede geven een interessante inkleuring aan de diverse regio’s buiten Den Haag. Bovendien kan het gebied rond Den Haag veel troefkaarten uit­spelen, zoals de historie, het hoogwaardige groen en de kennisinstellingen.”

#

MRDH 04 Maart 2013

‘Ons gunstige fiscale klimaat, het gebundelde recht en de politieke stabiliteit geven een winning ticket’ Spectaculaire groei De regio lift mee op een imago dat Hoekema mede heeft gevormd. Hij vertelt in Raadhuis De Pauw: “De spectaculaire groei van Den Haag als interna­ tionale stad van recht en vrede begon met de komst van de Organisatie voor het verbod op chemische wapens in de jaren negentig. Ik heb toen als

directeur politieke VN-zaken bij Buitenlandse Zaken met toenmalig burgemeester Havermans en wethouder Martini gelobbyd voor de komst van deze VN-orga­nisatie. Eigenlijk was dat de eerste nieuwe interna­tionale organisatie die zich in Den Haag vestigde, tientallen jaren na de vestiging van de organisaties onder de vlag van het Vredes­ paleis.” Onder meer het Internationale Strafhof en Europol volgden, waarna ook de kennisinstituten werden gebundeld en de Universiteit Leiden zich met een campus prominent in Den Haag vestigde. “Dat profiel is interessant voor de wereld. Ik geloof niet dat een bedrijf of instituut zich laat leiden door één overweging, maar ons gunstige fiscale klimaat, het gebundelde recht en de politieke stabiliteit geven een winning ticket.”

Europees Octrooibureau De banen die Den Haag internationale stad oplevert, zitten niet alleen in de residentie, maar ook in de regio en ze zijn lang niet allemaal voor hoogopgelei­ den, aldus Jelmer Ridder, waarnemend sectorhoofd Ruimte bij Stadsgewest Haaglanden. “Kijk naar het Europees Octrooibureau in Rijswijk, dat direct is gelinkt met Den Haag als stad van vrede en recht. Met bijna drieduizend werknemers zijn ze de groot­ ste internationale organisatie in Nederland en ze zijn zo gegroeid dat ze voor 200 tot 250 miljoen euro

Steun van het Rijk Volgens Musters is het internationale imago in een paar jaar tijd onvoorstelbaar veranderd. “De inzet op Den Haag internationale stad dateert van medio jaren negentig. In 2007 zijn we pas serieus gaan nadenken over de dubbelstad en de metropoolregio. Is er een daily urban system, kunnen we elkaar versterken? Als je ziet wat al is bereikt, dan gaat het vrij hard. Het Rijk realiseert zich nu ook dat het niet meer om Den Haag als internationale stad heen kan. Begin dit jaar heeft men voorgesteld om met Den Haag de randvoor­ waarden van Den Haag interna­tionale stad onder de loep te nemen. Dat is een goede ontwikkeling, want in deze krappe tijden kunnen we de steun van het Rijk goed gebruiken.” n

Baljeu een overeenkomst over gezamenlijke internationale acquisitie. Waarom? De Vries: “Omdat we weliswaar de vijfde haven van Nederland zijn, maar internationaal onbekend. Dan heeft het internationaal aantrekken van bedrijvigheid en werkgelegenheid alleen maar zin als je dat samen met een sterke partner Rotterdam doet. Als ik ben aangehaakt op die acquisitiestroom, ga ik mijn best doen om te laten zien wat Vlaardingen te bieden heeft, maar we moeten niet gaan postzegelen. Zo van: ‘En nu zo veel mogelijk werk hier naartoe halen’. Werk­gelegenheid is wat mij betreft een regionaal vraagstuk. Ik zal echt niet treurig zijn als het ene bedrijf voor Vijf­sluizen in Schiedam kiest, en het andere voor Vijfsluizen in Vlaardingen. Je moet niet alleen voor je eigen succes gaan, maar ook voor het succes van de regio.”

Internationale organisaties in Den Haag en regio In en rond Den Haag zetelen: Internationaal Gerechtshof, Permanente Hof van Arbitrage, Eurojust, Europees Octrooibureau, Europol, Haagse Conferentie voor Privaatrecht, Internationaal Strafhof, Huis van Europa, Joegoslavië Tribunaal, Organisatie voor het verbod op chemische wapens. Inmiddels ook meer dan 300 bedrijven en instellingen op het gebied van veiligheid. De werkgelegenheid bij de internationale organisaties in Den Haag en regio bedroeg in 2010 in totaal 18.173 banen. Van deze banen is 68 procent afkomstig van internationale organisaties in de gemeente Den Haag en 32 procent bij internationale organisaties in de regio Den Haag. De totale bestedingen van de internationale organisaties beliepen in 2010 2,7 miljard euro. In 2007 was dit nog 1,7 miljard.

26 | 27

Grenzeloos

De vleugels uitslaan in Brazilië #MRDH vliegt ieder nummer naar een andere metropool ergens op de wereld. Deze keer vlogen we als het ware mee met de grootste Nederlandse handelsmissie ooit, vorig jaar november naar Brazilië, in gezelschap van het kroonprinselijk paar. Bastiaan Engelhard, ambassadesecretaris voor economische zaken, coördineerde het bezoek. Hij woonde tweeëneenhalf jaar in Brasilia met zijn Mexicaanse vrouw Paty en hun kinderen Max (7) en Nynke (4). Sinds januari 2013 werkt hij op de Nederlandse ambassade in Costa Rica.

1 32

3

4

6

5

Tekst: Bastiaan Engelhard | Fotografie: Bastiaan Engelhard, Embratur en Christian Knepper

Het was wel even wennen toen we ons in 2010 in Brasilia, de hoofdstad van Brazilië, vestigden. De stad is vanaf 1955 gebouwd naar ontwerpen van steden­ bouwer Lucio Costa en de net overleden architect Oscar Niemeyer. De hoofdstad is zo bijzonder dat grote delen ervan nu al op de werelderfgoedlijst staan. In het begin vonden we de stad door haar grootschalige structuur eigenlijk een beetje onmen­ selijk, maar gaandeweg werd het er steeds leuker en uiteindelijk waren de dagelijkse leefomstandigheden heel prettig. De ambassade en de school lagen op een kwartier van ons huis. De stad is groen en alles is goed bereikbaar. In het weekend konden we prima zeilen op het grote stuwmeer. De kinderen gingen naar een Amerikaanse en een Braziliaanse school, ze zijn nu al viertalig. WK voetbal Brazilië is met zijn tweehonderd miljoen inwoners de zesde economie van de wereld en de grootste markt van Latijns-Amerika. Het land bereidt zich voor op het WK voetbal in 2014 en de Olympische Spelen van 2016 in Rio de Janeiro. Met dat vooruit­ zicht was er alle reden om de grootste Nederlandse handelsdelegatie ooit bijeen te brengen. Honderd­ vijfenzeventig bedrijven en onderwijsinstellingen kwamen mee op een missie onder leiding van het kroonprinselijk paar, de nieuwe minister van handel en ontwikkelingssamenwerking, de staatssecretaris van OCW en MKB-voorzitter Hans Biesheuvel. Het was een megamissie, zowel uit meer traditionele sectoren, zoals de landbouw, als uit nieuwe, bijvoor­ beeld de jachtbouw. De samenstelling van de missie was duidelijk beïn­ vloed door de grootse bouwplannen in Brazilië. Er gingen veel architecten en ontwerpers mee, daar­ naast bedrijven die zich bezighouden met bijvoor­ beeld stadionmanagement, vliegveldontwerp, beveiliging en sportinfrastructuur. Het prinselijk paar en de bewindslieden konden gemakkelijk deuren voor hen openen. Nederland wordt ook steeds interessanter voor Brazi­ liaanse bedrijven. De Braziliaanse olie- en chemie­ sectoren hebben al vestigingen in de mainport

#

MRDH 04 Maart 2013

Rotterdam en willen doorgroeien. De Braziliaanse overheid gaat de havens en luchthavens privatiseren en zij heeft veel belangstelling voor de kennis die bijvoorbeeld de Schiphol Group internationaal heeft opgebouwd. Protectionistisch Brazilië is geen land voor beginners. Het is een winstgevende markt, maar het veroveren van een positie daarop vergt ervaring en doorzettings­ vermogen. De economie is bureaucratisch. Het land heeft 43 ministeries, die allemaal regeltjes verzinnen. Een bedrijf heeft dus een Braziliaanse partner nodig om een voet aan de grond te krijgen, al is het maar omdat het Portugees de voertaal is. Daarbij willen de Brazilianen terecht niet als kleine jongens wor­ den behandeld, maar volledig gelijkw aardig. Het economisch beleid van Brazilië is ook protec­ tionistisch. Leveranciers van machines krijgen bijvoorbeeld te maken met de eis dat de com­ ponenten voor zeventig procent lokaal moeten worden gebouwd. Of een fabrikant moet bijvoorbeeld een heffing van honderd procent betalen voor het invoeren van een stroopwafelmachine. Dit zijn natuurlijk vervelende complicaties, maar heel veel bedrijven slagen erin die te overwinnen. Dat lukt vooral met nicheproducten en innovatieve oplossingen. Door de deelname van onderwijsin­ stellingen aan de missie konden we Nederland ook als kennisland presenteren. Barbecue Naast het coördineren van dit soort missies bespra­ ken we op de ambassade ook de zaken die lastig lie­ pen met de Braziliaanse autoriteiten. Als een bedrijf bijvoorbeeld moeite had iets te importeren, gingen wij praten met de belastingdienst om te kijken hoe dat kon worden opgelost. Nederland geeft steeds meer aandacht aan maat­ schappelijk verantwoord ondernemen en gebruikt de OESO-richtlijnen als leidraad voor Nederlandse bedrijven. Daar is steeds meer waardering voor.

Er bestaat ook corruptie in Brazilië, maar de huidige regering spant zich in daar een einde aan te maken. Brazilianen vinden het vaak verfrissend dat Neder­ landers een directe manier van zakendoen hebben, al moeten we dat niet overdrijven. Als je iemand een keer hebt ontmoet en je stuurt hem een mailtje, moet je niet verbaasd zijn als je helemaal geen reac­ tie krijgt. Pas na een tweede of derde ontmoeting is een relatie zo hecht dat je op een antwoordmail mag rekenen. Voor effectief zakendoen, moet je veel tijd steken in small talk en persoonlijke relaties, dus nodigde ik wel eens relaties uit om mee te gaan zeilen. Ik merkte dat ik in mijn werk pas echt stevig voet aan de grond kreeg toen ik na twee jaar thuis werd uitgenodigd op de zondagbarbecue van een ambte­ naar van Economische Zaken. Onderweg Ik heb binnen Brazilië veel gevlogen. De hoofdstad ligt al anderhalf uur vliegen van Rio de Janeiro en naar het noorden of het zuiden ben je nog veel langer onderweg. Omdat het land zo groot is, heeft Nederland er verschillende vestigingen. Naast de ambassade zijn er twee consulatengeneraal in Sao Paulo en Rio en twee vestigingen van het Netherlands Business Support Office. Zij ondersteunen Nederlandse bedrijven om in Brazilië zaken te doen. Brazilië gaat de komende jaren veel studenten naar het buitenland sturen om nieuwe ervaringen op te doen. Er komen er zo’n 2.500 naar Nederland, onder meer omdat we – buiten de Engelssprekende landen – het grootste aandeel Engelstalig onderwijs hebben op het Europese vasteland. Ik verwacht dat die studenten vooral naar Delft, Wageningen en Eindhoven zullen gaan. Voor mij zit de missie in Brasilia nu erop, want ik ben overgeplaatst naar San José, de hoofdstad van Costa Rica, waar ik me vooral met mensenrechten ga bezighouden. Dat is een heel andere tak van sport, maar ik zal de ontwikkeling van onze zakelijke relaties met Brazilië met grote nieuws­ gierigheid blijven volgen. n

Brasilia facts • Op 22 april 1960 werd Brasilia de officiële hoofdstad van Brazilië. Tot die tijd was Rio de Janeiro de hoofdstad. • De stad werd in 1956 gepland en ontwikkeld door stadsplanner Lúcio Costa, architect Oscar Niemeyer en landschapsarchitect Roberto Burle Marx. • Brasilia is de grootste stad ter wereld die pas sinds de 20e eeuw bestaat. • Er wonen 2.562.963 mensen, wat het de 4e stad van Brazilië maakt. • Als metropoolregio staat het op de 6e plaats van Brazilië met 3.716.996 inwoners. • Er zetelen 124 buitenlandse ambassades in de stad. • Het internationale vliegveld ligt 11 km buiten de stad.

7

8

1. Bastiaan voor de ambassade. 2. Het gebouw van het nationaal congres. 3. De Metropolitan Cathedral wordt ’s nachts uitbundig verlicht. 4. We moesten erg wennen aan de grootschaligheid van de stad. 5. Door de bijzondere architectuur behoort Brasilia tot het Unesco Werelderfgoed. 6. Bij Brasilia ligt een groot stuwmeer, waar we graag gingen zeilen. 7. De kathedraal van Brasilia werd ontworpen door Oscar Niemeyer. 9. Bastiaan met zijn vrouw Paty en kinderen Max en Nynke.

28 | 29

internationaal

Samen met de Kamer van Koophandel doet beddenbedrijf Mertens marktonderzoek in Zweden, Denemarken, Duitsland en Frankrijk.

Internationaal ondernemen vraagt gedegen voorbereiding

Een kwestie van kennis, kunde en contacten Buitenlandse markten bieden grote kansen voor Nederlandse ondernemers. Daar waar de thuismarkt misschien te klein is of te veel concurrentie kent, biedt het buitenland nieuwe afzetmarkten. Een groeiend aantal vaderlandse entrepreneurs waagt de stap over de grens. Volgens het CBS hebben de Nederlandse goederenexporteurs in 2012 voor 431 miljard euro uitgevoerd. Nooit eerder was de exportwaarde zo hoog. Sinds juni 2012 ondersteunt de Kamer van Koophandel deze ondernemers met een uniek startpakket internationaal ondernemen. Tekst: Danny Peters | Fotografie: Loes Schleedoorn, Loesje Praktijken en Ben Hofland

#

MRDH 04 Maart 2013

Belangrijke zaken bij importeren Niet alleen exporteren maar ook importeren valt of staat met een goede voorbereiding, weet Van Oosten. “Onder­ nemers die met buitenlandse producten of diensten de Nederlandse markt willen veroveren, raad ik aan een aantal zaken vooraf te regelen.” Van Oosten weet uit ervaring hoe belangrijk dit is. Zelf was hij tien jaar actief in de im- en export. “Je moet weten welke regelgeving er is, wat de invoerrechten zijn, welke invoervergunning nodig is en welke producteisen de EU stelt.” Dat betekent onderhandelen en communiceren met expediteurs, leveranciers en samenwerkingspartners. Een schriftelijke overeenkomst kan leed voorkomen. Maar deze moet wel voldoen aan de internationale regels van het land waarmee je zaken doet. “Naast papierwerk is het leggen van betrouwbare internationale contacten belangrijk voor internationaal ondernemerschap”, aldus Van Oosten. “Kennis, kunde en contacten zijn belangrijke pijlers. Het internationale netwerk van de KvK is hierbij een grote steun.” ç

“Een product of dienst exporteren is een grote uitdaging voor veel ondernemers”, vertelt Mark van Oosten, senior adviseur Internationale Zaken bij de Kamer van Koophandel (KvK). Uit gesprekken met ondernemers blijkt dat een grote groep de groei op de Nederlandse markt ziet stagneren. Dit is voor velen reden om buitenlandse markten te betre­ den. Ondernemers die willen exporteren doen er volgens Van Oosten goed aan om, net als bij ondernemen in eigen land, vooraf een aantal zaken te onderzoeken: “Is het bedrijf klaar voor export? Welke landen behoren tot een mogelijke doelgroep? Welke plaatselijke wetgeving is van toepassing? En hoe vind je een betrouwbare zakenpartner? Met het Startpakket internationaal ondernemen helpt de KvK onder­ nemers deze vragen te beantwoorden.” Het pakket bestaat uit een exportcheck, subsidie voor een adviestraject en een webdossier met handige informatie. De KvK richt zich hier­ bij vooral op ondernemers die voor het eerst gaan exporte­ ren of weinig ervaring hebben. “Met het pakket kunnen ze hun exportplannen concreet maken en het voorkomt dat ze opnieuw zelf het wiel moeten uitvinden”, aldus Van Oosten.

30 | 31

Internationaal

Kassencomplex Anthura in Bleiswijk is een voorbeeld van de verduurzaming in de Greenports. Dit is een hoofdopgave van de Economische Agenda Zuidvleugel.

Mark van Oosten: ‘Een product of dienst exporteren is voor veel ondernemers een grote uitdaging.’

Hans de Jong van beddenbedrijf Merens profiteert van het buitenlandse netwerk van de Kamer van Koophandel.

Subsidie voor exporteurs Via de subsidie ‘Starters International Business’ (SIB), onderdeel van het startpakket internationaal onder­ nemen, stelt de KvK haar internationale netwerk ter beschikking aan ondernemers met internationale ambities. Een van de deelnemers is Hans de Jong van beddenbedrijf Merens in Noordwijkerhout. Vanaf 1999 had hij twee beddenspeciaalzaken en in de jaren daarna ontwikkelde hij zijn eigen boxspring­ bedden. Hij vertelt: “De Nederlandse beddenbranche gaat moeizaam. Daarom besloot ik de mogelijkhe­ den in het buitenland te onderzoeken.” Met de hulp van een SIB-coach doet hij marktonderzoek. “We bekijken mijn mogelijkheden om bedden te verkopen in Zweden, Denemarken, Duitsland en Frankrijk. In al deze landen zijn de inwoners geschoold en is er een goed bestedingsniveau.”

startende importeurs of exporteurs. De interesse voor internationale handel is door de economische crisis flink toegenomen.” Daar waar de kansen in Nederland slinken, breidt ondernemend Nederland haar afzetmarkt uit in het buitenland. Uit cijfers van het CBS blijkt dat de landelijke exportwaarde in 2012 22 miljard euro hoger was dan in 2011, een toename van ruim 5 procent. Ruim 3 procent hiervan is toe te schrijven aan volumegroei en het resterende deel aan hogere afzetprijzen.

#

MRDH 04 Maart 2013

www.kvk.nl/internationaaldh www.rijnstreekbusiness.nl/sterkste-schakel

KvK-seminars Internationale handel • Importeren: Hoe regel ik het logistieke proces en transport? • Import van textiel • Starten met import: Hoe leg ik afspraken vast in een internationaal contract? • Documenten bij export • Oorsprongsdocumenten en legalisaties • Starten als handelsagent • Internationale Handel Partners in Nieuw Ondernemerschap

Zuidvleugel wil naar de top Het Bruto Regionaal Product van de Randstad daalde tussen 2009 en 2011 onder het gemiddelde van andere stedelijke regio’s in Europa. Dat blijkt uit de Randstadmonitor 2012 die TNO in december 2012 presenteerde. Ook in de Zuidvleugel kunnen een aantal punten, zoals werkgelegenheid, sterk worden verbeterd. Het Samenwerkingsverband Zuidvleugel (SVZ) werkt daar hard aan: de partners willen de Zuidvleugel verder ontwikkelen tot een van de economische topregio’s van Europa, met een aantrekkelijk en samenhangend woon- en vestigingsklimaat. ç

De Jong volgt met de subsidieregeling SIB gedurende drie maanden een adviestraject waarin hij een stappenplan opstelt en uitvoert. Van Oosten en zijn collega’s zijn het aanspreekpunt voor ondernemers die hun exportmogelijkheden onderzoeken. “In eer­ ste instantie helpen we de ondernemers in een adviestraject zelf op weg. Gaat een vraag onze exper­ tise te boven, dan beschikken we over een breed net­ werk van specialisten waar onze klanten gebruik van kunnen maken”, legt Van Oosten uit. Dit netwerk heeft de KvK zowel binnen als buiten Nederland. “Wij adviseren voornamelijk mkb-bedrijven en

Wie wint KvK-Exportprijs? Internationale handel is in onze regio een toene­ mend fenomeen. Maar er zijn ook ondernemers die al jaren succesvol zijn in het buitenland. Wat drijft hen, hoe zijn ze succesvol geworden en wat hebben ze overwonnen? Om die ondernemers meer voor het voetlicht te brengen, onderzoekt Van Oosten de mogelijkheden om in de regio Haaglanden en Rotterdam een ondernemersprijs uit te reiken. “In de regio Rijnland hebben we zo’n prijs al opge­ zet.” Daar krijgen mkb-ondernemers met een goede ‘track record’ op het gebied van export de ‘KvKExportprijs Rijnland’, onderdeel van de ‘Sterkste Schakel Trofee’. De kanshebbers worden getoetst op criteria als innovatie, ambitie, originaliteit en ondernemerschap. Van Oosten: “Er komt heel wat kijken voordat een exportlijn is opgezet en succesvol is. Ondernemers die dit goed voor elkaar hebben, verdienen aandacht en waardering.

En zo’n prijs geeft aandacht aan de kansen die export biedt voor mkb-ondernemers. Toch een groep die daar zelf minder snel aan denkt. Onze regio heeft veel mkb’ers met kansen buiten Nederland. Hopelijk zet een exportprijs andere mkb-onder­ nemers aan om hun buitenlandse mogelijkheden te onderzoeken en te benutten.” n

Data van de seminars via www.kvk.nl/seminars

Tekst: Lodewijk Lacroix | Fotografie: Bureau Zuidvleugel

32 | 33

COLUMN

Projecten van het Samenwerkingsverband Zuidvleugel

Cees van der Wel hoofd externe projecten, RTV Rijnmond

De Zuidvleugel is het samenwerkingsverband van de regio’s Holland Rijnland, Drechtsteden, Midden-Holland, Stadsgewest Haaglanden, stadsregio Rotterdam, de steden Rotterdam en Den Haag en de provincie Zuid-Holland. De samenwerking wordt georganiseerd door een compact programmabureau dat draait op de inzet van capaciteit en deskundigheid van de partners. Samen werken ze onder meer aan de volgende projecten: Gezamenlijke economische agenda

Groot Denken

De Zuidvleugelpartners hebben samen een economische agenda opgesteld, in aansluiting op het topsectorenbeleid van het Rijk. Met deze agenda jagen

De Randstadmonitor van TNO laat zien dat Duitsland en met name Zweden de afgelopen jaren de grootste groei door­ maakten. De Randstad scoort relatief goed op de ontwikkeling van werkgelegenheid, bevolkings­groei, logistieke functie (mainports), congressen en de vestiging van hoofdkantoren. Negatief scoren de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit, omvang van de beroepsbevolking en innovatie. Bij deze laatste keek TNO ook naar de omvang van de R&D-investeringen, het aandeel hoog­waardige industrie en kennisintensieve diensten. Binnen de Randstad kent de Zuidvleugel een relatief hoge werkloosheid. Ook bij de ontwik­keling van het Bruto Regionaal Product en de groei van de werkgelegen­heid en het toerisme scoort de Zuidvleugel binnen de Randstad beneden het gemid­ delde. De Zuidvleugel blaast wel een stevig deuntje mee in de vestiging van de topsectoren inclusief de hoofdkantoren, zakelijke diensten en kapitaalintensieve industrie. De veilig­ heidsbeleving in de Zuidvleugel verbeterde de afgelopen jaren.

de partijen samen met het bedrijfsleven en de kennisinstellingen kansrijke ontwikkelingen aan en wordt de regionale samenwerking bevorderd. Voor de komende periode staan in Zuid-Holland de vorming van een economische programmaraad en een Regionale Ontwikkelmaatschappij op de agenda, beide samen met het bedrijfsleven en de kennisinstellingen. Verstedelijkingsprogramma Het verstedelijkingsprogramma richt zich op de versterking van het vestigingsklimaat. Daarvoor brengen de partijen balans in de vraag en het aanbod van de woonmilieus in het gebied en ze versterken het binnenstedelijk bouwen. Hiervoor maken ze per regio verstedelijkingsafspraken. Vanwege de crisis is het vlot trekken van de woningbouw een belangrijk onderwerp. De partners overleggen ook samen met het Rijk over de rol die het Rijk kan spelen. Programma landschap Het programma landschap wil de landschappen van delta, kust, rivieren en veenweiden aantrekkelijker en toegankelijker maken voor de inwoners. Bovendien versterkt dit het vestigingsklimaat van de Zuidvleugel. In 2013 onderzoeken de

Kennis uitwisselen Om de Zuidvleugel op alle fronten tot een economische topregio te ontwikkelen, werken de partners in de Zuidvleugel aan activi­ teiten, projecten en programma’s rond regionale bereikbaar­ heid, economie, verstedelijking en landschapsontwikkeling. Ze werken onderling samen en in wisselende coalities met private en publieke stakeholders. Bij alle activiteiten staat het uitwisselen van kennis, bevorderen van de bestuurlijke samen­ werking en benutten van elkaars instrumenten en kwaliteiten centraal. Daarnaast overleggen de partners als SVZ gezamenlijk met het Rijk over beleid, regelgeving en investeringen in de regio. Uitgangspunt daarbij is een integrale en door alle partners gedragen visie op de toekomst van de Zuidvleugel. Lodewijk Lacroix, secretaris en programma­manager van het Zuidvleugelbureau: “Het Zuidvleugelverband func­tioneert optimaal met economisch krachtige regio’s, waarin gemeenten samenwerken. Samen vormen ze de bouwstenen voor een econo­ misch krachtige Randstad en dus een krachtiger Nederland.” n

partners de meerwaarde van verbreding van het groenprogramma Zuidvleugel naar leefkwaliteit, duurzame ontwikkeling, klimaatadaptatie en energie. Programma Stedenbaanplus Het programma StedenbaanPlus is een integraal programma waarin de Zuidvleugelpartners samen met NS en ProRail werken aan knooppunt­­ontwik­keling: het versterken van het openbaar vervoer in combinatie met ruimtelijke ontwikkeling rond de stations en haltes. De aanpak richt zich op de versterking van de vervoerketens, het spoor en de ruimtelijke ontwikkelingen. Dit versterkt zowel het draagvlak voor het Hoogwaardig Openbaar Vervoer als de kwaliteit van het stedelijk gebied. Regionale inbreng organiseren Tot slot organiseert het samenwerkingsverband namens de partners de regionale inbreng in het Rijksoverleg over de gebiedsagenda Zuidvleugel/Zuid-Holland en de Bestuurlijke Overleggen over het Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport (MIRT). De gebiedsagenda is de gezamenlijke visie van Rijk en regio op de ontwikkeling van het gebied en de daarvoor benodigde programma’s en projecten. In het MIRT-overleg bespreken Rijk en regio de gezamenlijke strategie

Het rapport over de economische groei van de Randstad: ‘De Top 20 van Europese grootstedelijke regio’s 19952011; Randstad Holland in internationaal perspectief’ (TNO 2012 R11155), via www.tno.nl

#

MRDH 04 Maart 2013

voor de ontwikkeling van de Zuidvleugel en worden afspraken gemaakt over de investeringen in projecten, meestal op het gebied van de infrastructuur. www.zuidvleugel.nl

De Amerikaanse staat Minnesota kent Minneapolis/ St. Paul. The Twin Cities: iedere Amerikaan weet welke steden je daarmee bedoelt. Maar nu – zo lees ik in dit blad met grote ogen – zijn Rotterdam en Den Haag ook ineens twin cities. Ik ben bang dat nog niet iedere burger hiervan doordrongen is. Zelf denk ik er over het algemeen niet groot genoeg voor. Ik wist het nog niet. Maar van groot denken slaat mijn fantasie wel op hol. Twin cities: en dan meteen ook maar een­ eiige tweelingen. Een huwelijk tussen 010 en 070. De Spuistraat en de Coolsingel: ze worden één. ADO en Feyenoord fuseren. Er openen zich nieuwe verge­ zichten. Weg met dat stadsgrensdenken. We zitten alleen nog even met dat vliegveld. Je bent op vakantie en wilt naar huis, dus op naar Rotterdam The Hague Airport. Althans, zo heette het vliegveld nog bij het ter drukke gaan van dit blad. En wat doet die vliegmevrouw dan aan de incheck­ balie voor label op je koffer? Daar staat RDM op. Fout. Dat is geen groot denken. Geen enkele verwijzing naar Den Haag. Lees het er maar op na in dit blad. Als dat zo blijft, spreken we nooit een woordje mee en zullen beide steden zich nooit wereldwijd vestigen als twin cities. Ik zeg: Kamervragen, protestacties, een blokkade desnoods. Ik moet altijd grimlachen om die moderne benaming van Zestienhoven. Maar ik denk nu eenmaal niet groot genoeg, terwijl dit blad toch barst van de prachtvoorbeelden. De Wassenaarse burgemeester Jan Hoekema spreekt in één zin hele boekdelen: “Misschien hebben wij in Wassenaar nog wel de ruimte voor een instituut, waar Den Haag dat niet heeft.” Hij krijgt binnenkort de nieuwe Amerikaanse ambassade binnen zijn stadsgrenzen. Maar daar kan volgens Rupsje Nooitgenoeg makkelijk meer bij. Wassenaar leidt de weg. Ik help graag een handje en stel voor: Wassenaar haalt eenmaal per drie maanden het Europees Parlement binnen de deuren. Daar merken die politici toch helemaal niks van: Wassenaar of Straatsburg. Je kunt

overal choucroute eten. Dat is niet per se een Elzas gebonden gerecht. Zelf ga ik volgende week eens praten met mijn eigen Maassluise burgemeester. Koos Karssen is de oudste eerste burger van het land. Wat mij betreft blijft hij tot zijn honderdste zitten, zodat hij de eerste burge­ meester wordt die zichzelf op die heugelijke dag een bos bloemen kan bezorgen. Dat is van later zorg. Eerst moet hij de VN naar mijn en zijn Maassluis halen. Want waarom moet die Veiligheidsraad zo nodig in New York zitten? Er staat hier nog wel een kantoorpand leeg met leuk uitzicht over de Water­ weg. Dat merken die politici toch niet: de Hudson of de Waterweg. En wat een werkgelegenheid brengt dat wel niet met zich mee? En waarom moeten die Nobelprijzen altijd maar in Oslo en Stockholm worden uitgedeeld. Omdat die Alfred Nobel toevallig daar in de buurt heeft gewoond? Ik zeg: Wassenaar. Daar merken die prijs­ winnaars toch niets van. Er is overal wel ergens een IKEA in de buurt. Groot denken stimuleert mij ontzettend. Zitten we alleen nog even met dat puntje van Rotterdam The Hague Airport. Ik vind het een fijn behapbaar Madurodammerig vliegveld. Daar zegt de douanier nog bij thuiskomst: “Goh, bent u al weer terug, meneer Van der Wel?” Kom daar maar eens om op Schiphol. Ik stel voor dat we vanaf heden principieel niet meer vanaf Zestienhoven vliegen. Als ambitieuze inwoner van de twin cities – ja, ik reken Maassluis ook maar even mee – is het een affront dat die kofferlabels niet kloppen. Ik wens daar internationaal niet mee te worden gezien. Pas als de lettercombinatie op de koffers eer doet aan zowel Den Haag als Rotterdam, ga ik weer gebruik maken van onze luchthaven. Trouwens, is er iemand die mij kan vertellen hoe laat de trein naar onze twin cities airport gaat? Die van mij stopt maar steeds op Schiphol. n

34 | 35

De plek De metropoolregio kent veel bijzondere plekken. Soms heel bekend, soms nauwelijks ontdekt, maar erg geliefd door de inwoners. In #MRDH vertellen ze daarover. Tekst: Anieke Menninga | Fotografie: Mladen Pikulic

‘Deze laan heeft iets magisch’ Jolijn Zeeuwen is hotelmanager van het Hilton The Hague, dat sinds juli 2010 geopend is en onlangs de prijs voor het beste hotel van Nederland won. “De bezoekers van HotelSpecials beloonden ons met een negen voor onze service, ligging en luxe kamers”, vertelt ze. “Deze prijs voelt als de kroon op ons werk.” Zeeuwen werkt in Den Haag, maar woont in Rotterdam. Daar ligt ook haar favoriete plek, de weg Aan de boompjes. “Ik kom vaak door deze laan bij het hardlopen en dat vind ik altijd een magisch moment. De weg staat haaks op de Erasmusbrug en loopt langs het water. Daardoor heb je een fantastisch uitzicht op de skyline van Rotterdam. Eigenlijk kun je wel zeggen dat het een plek met internationale

#

MRDH 04 Maart 2013

allure is. Er ligt bijvoorbeeld regelmatig een cruiseschip aangemeerd. Zo’n gigantisch hotel op het water is echt indrukwekkend. Tel daar de uitstraling bij op die de laan al van zichzelf heeft, bijvoorbeeld door de mooie architectuur en de steeds wisselende lichtinval. Overdag weerkaatst de zon steeds anders in het water en als het donker is zie je overal lampjes. Ik woon nu zeven jaar in deze stad en

Aan de boompjes blijft me verrassen. Hoe vaak ik er ook train voor een halve marathon of 10-kilometerloop. Ook dat sportieve karakter draagt bij aan de internationale allure. Sportevenementen, zoals de Marathon van Rotterdam, zijn voor de stad van grote economische waarde. Denk alleen al aan de hoeveelheid hotelovernachtingen tijdens zo’n evenement.” n

36