Europa is te veel markt en te weinig werknemer

Rood Ledenblad van de Partij van de Arbeid • 6e jaargang • nummer 3 • mei 2009

THEMA EUROPESE VERKIEZINGEN

Thijs Berman:

‘Europa is te veel markt en te weinig werknemer’ Frans Timmermans is getergd De kandidaten STEMAG lichten het DONDERD programma toe 4 JUNI Thijs Berman, lijsttrekker voor de PvdA-Eurodelegatie

Sterk en sociaal

Tekst Marcel Duyvestijn Foto Tessa Posthuma de Boer

Hij legt een map op tafel met grafieken die allemaal een dalende lijn laten zien. Harmen Bos (43) is een PvdA’er die niet alleen maar roept, maar ook de cijfers erbij pakt. ‘Die crises houden verband met elkaar. Economisch. Klimaat. Electoraal. Die moeten we samen oplossen en daar is leiderschap voor nodig.’

de rode loper

De rode loper wordt uitgerold voor PvdA’ers die normaal gesproken achter de schermen werken. Meestal willen ze dat ook graag. Voor een portret in Rood wordt deze keer een uitzondering gemaakt door Harmen Bos, secretaris van de Landelijke werkgroep Milieu en Energie (LME).

I

n 2007 werd hij lid. Omdat hij boos was. Boos over de makkelijke oplossingen. ‘Wat je ziet, is dat alle deskundigen achter elkaar aanliepen. En de politiek liep daar weer achteraan. Een dissident geluid werd weggehoond. Mensen die al eerder constateerden dat we afstevenden op een crisis, hebben nu gelijk gekregen. En de vraag is of de nu genomen maatregelen geen averechts effect hebben. Economen en beleidsmakers blijven denken in oude referentiekaders: “De groei moet terugkeren, dan kunnen we weer verder.” Maar juist die groei is funest voor het klimaat.’ Zijn werkzaamheden als secretaris voor de Landelijke werkgroep Milieu en Energie nemen al gauw tien uur per week in beslag. ‘Het gaat ons om het vergaren van kennis. Wij willen de wetenschap met de politiek verbinden.’ Is er hoop? ‘Bij de PvdA zitten de juiste mensen. Vanouds zijn wij een partij die de werkelijkheid aan intelligentie bindt.’ Het woord coherent valt regelmatig. ‘Het is nu zaak om het sociale met het groene en duurzame te koppelen.’ Bos haalt de woorden van Arnold Heertje aan: “Deze crisis is een zegen. Het is een omslag in het denken.” ‘We moeten meer denken in termen als kwaliteit. De afgelopen decennia was de economie verslaafd aan groei.

‘Deze crisis is een zegen’ Producten moesten steeds sneller vervangen worden. Dat gaat niet. De economie moet efficiënter. Het hele systeem moet hervormd worden. Niet rücksichtslos, maar met beleid, anders gaat het ten koste van de mensen. Die moet je beschermen. En bij een slankere economie hoort een slankere, efficiënte overheid. Verantwoordelijkheid nemen.’ Hij benadrukt zijn woorden door met een vlakke hand op tafel te slaan. Of hij zelf de politiek in gaat, weet hij nog niet. ‘Je kunt niet eeuwig aan de zijlijn staan. Dan moet je zelf ook iets doen. De urgentie is er. De verkokering en het kuddegedrag zijn problemen die om een oplossing smeken. Dus wat dat betreft…’ 2 ROOD mei 2009

inhoud 10

4 5 6 9

24

BRIEVEN Met een cartoon van Peter Pontiac DISCUSSIE Reacties op de stelling: De overheid moet meer doen om vrijwilligerswerk te stimuleren. INTERVIEW Thijs Berman: ‘Politiek cynisme is voor mensen zonder fantasie.’ VIJF VRAGEN AAN Jan Marinus Wiersma, lid van het Europees Parlement voor de PvdA

26

10 12 18 23

28

ACHTERGROND De toenemende bevoegdheden van het Europees Parlement

24

EUROPA Leden aan het woord

26

EUROPESE VERKIEZINGEN De dertien kandidaten en het verkiezingsprogramma

28

OPINIE René Cuperus: de PvdA als bemiddelaar

ACTUEEL Staatssecretaris van Europese Zaken, Frans Timmermans, is getergd PLATFORM De bonuscultuur. Is er wel wat tegen te doen? PROFIEL De missie van Europarlementariër Emine Bozkurt

van de voorzitter Wat voor Europa wilt u? Als geboren Maastrichtse ben ik een kind van Europa. Familie en vrienden woonden net zo vaak over de grens in België en Duitsland als in eigen land. En als de cafés in Maastricht de deuren sloten, fietsten wij de grens over naar waar de nacht nog net een paar uurtjes langer duurde. Kortom: in het Maastricht van mijn jeugd was Europa een realiteit van alledag. Het debat over Europa zoals dat nu gevoerd wordt, bekijk ik soms met enige verwondering. Het lijkt wel een multiple-choicevraag: Europa, voor of tegen. De SP en PVV zijn duidelijk tégen. De SP zegt dat 61,6 procent van de Nederlanders minder Brussel wil. En Geert Wilders roept dat Europa 90 procent van zijn taken af moet stoten. D66 en de VVD zijn daarentegen vóór. Zij vertellen ons dat als je als Nederland geld wilt verdienen, je in Europa moet zijn. Want daar kunnen we munt slaan uit een onbelemmerde vrije markt. Zeg ja tegen Europa is de slogan van D66. Maar deze verkiezingen gaan niet om een keuze voor of tegen Europa. Dat is een valse tegenstelling. Want wie het beleid van de gemeente afkeurt, wil de gemeente ook niet afschaffen. Die stemt op een partij

taat. Hetzelfde geldt voor die een andere koers voorstaat. Europa. Het gaat op 4 juni om wat voor een Europa ú wilt! n middel voor een De PvdA ziet Europa als een etere wereld. Europa kán sterker Nederland en een betere ken van de crisis aan te Nederland helpen de oorzaken pakken door goed toezicht te regelen op bonussen en nze kinderen een gezond banken. Europa kán voor onze klimaat achterlaten en onzee belangen waarborgen nd en de Verenigde tegen die van China, Rusland ropa zonder zich onnodig Staten. En dat alles kán Europa rwijs, onze zorg en ons te bemoeien met ons onderwijs, nze arbeidsvoorwaarden openbaar vervoer, zonder onze onder druk te zetten. tem die niet voor of Dat vraagt echter om een stem agt om een stem die een tegen Europa pleit. Dat vraagt realistische visie op Europa inhoudt. en met Thijs Berman die Ik roep u allen op om samen d te laten horen! boodschap de komende tijd

Lilianne Ploumen [email protected], www.lilianneploumen.pvda.nl ww.lilianneploumen.pvda.nl

mei 2009 ROOD 3

brieven Cartoon Peter Pontiac

Schaf onschendbaarheid af Tijdens de verkiezingen wordt heel Nederland overspoeld met flyers waarin staat hoe goed die partij het gaat doen in de Tweede Kamer en als ze dan ook nog eens regeringsverantwoordelijkheid krijgen, hoeven de mensen zich nergens meer zorgen over te maken. Wij, de kiezers van Nederland, gaan dus naar de stembus en geven een dergelijke flyertekst het voordeel van de eeuwige twijfel. De partij komt in de Tweede Kamer en opeens is alles anders. In die Tweede Kamer

Heeft u Rood iets te melden? Stuur uw brief naar: Partij van de Arbeid, Redactie Rood, postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail naar: [email protected]. (De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten.)

mogen de door het volk gekozen leden alles zeggen wat ze willen, want ze zijn opeens onschendbaar geworden. De volksvertegenwoordigers maken geen onderdeel meer uit van het volk, maar van honderdvijftig onschendbare leden. Dat zou ik graag anders zien. Een Kamerlid is gekozen door het volk en moet daarom ook

Huur op maat, doelgroep op straat Dankzij de toetreding van de PvdA tot dit kabinet zouden huurders gevrijwaard blijven van geliberaliseerde huurprijzen. Huurders zouden verschoond blijven van meer markthuren. Sociale verhuurders en beleidmakers hebben – met instemming van commerciële marktpartijen – een omweg bedacht: Huur op Maat. De koepel van sociale verhuurders Aedes was niet blij met het verbod op liberale huurprijzen. Bij het experiment Huur op Maat (HoM) zijn marktconforme – dus liberale – huren toch de norm. Bij HoM mag de verhuurder de prijs vragen die de gek ervoor geeft. De meerderheid van de woningen is tegenwoordig een koopwoning. Huurwoningen zijn een schaars goed. De prijs van schaars goed stijgt. Niet iedereen kan een marktconforme huurprijs betalen. Huurders met een laag inkomen hebben huurtoeslag nodig om een sociale huurwoning betaalbaar te laten zijn. Veel van die huurders hebben last van de kwaliteitskorting. De kwaliteitskorting stimuleert huurders om te verhuizen naar een woning die minder kost dan ¤ 349. In die woning betaalt de minimumloner zelf ¤ 204 per maand aan de huur. Voor duurdere huurwoningen moet de huurder steeds meer zelf betalen. Die zelf te betalen huurprijs loopt op, van ¤ 267 bij een huurprijs van ¤ 535 tot ¤ 399 in de duurste sociale huurwoning. Huurders met een laag inkomen krijgen bij HoM een inkomensafhankelijke korting op de markthuur. Die korting zorgt niet voor huren van ¤ 349 of minder. HoM houdt geen rekening met de werkelijke draagkracht van huurders met de laagste inkomens. Corporaties hebben de maatschappelijke taak om ook voor voldoende goede huurwoningen met een prijs tot ¤ 349 te zorgen. Zo niet, dan maken ze duidelijk dat HoM alleen om hogere huurinkomsten gaat. Sociale verhuurders horen de lasten van betaalbaarheid op de koop toe te nemen en niet alleen de winst van marktconforme huren op te strijken. Als de corporaties de lasten van HoM niet op de koop toe nemen, dan maakt dat – na de voorbeelden van bad governance bij Rochdale en meer recent Aedes – duidelijk dat er iets grondig mis is met het maatschappelijk ondernemerschap in deze sector. Dan is het de hoogste tijd om te zorgen voor gereedschap, waarmee paal en perk gesteld kan worden aan onmaatschappelijk ondernemen. Anders staat de doelgroep van beleid in de toekomst in de kou en op straat. John van der Pauw. PvdA-raadslid in Almere 4 ROOD mei 2009

verantwoording afleggen aan het volk. Een goed voorbeeld van misbruik maken van zijn onschendbaarheid is G.W van de PVV. Maar niet alleen deze heer maakt er misbruik van, de rest in feite ook. Schaf de onschendbaarheid gauw af en laat die mensen weer de stem van het volk zijn en ook praten als en met het volk, want dankzij de man en vrouw van de straat zitten zij nu in de Tweede Kamer. Neem nou de kredietcrisis, drie partijen gaan om de tafel zitten en de rest zit er voor Jan met de korte naam bij. De grotere oppositiepartijen zoals de SP, VVD en ook D66 hadden ook bij dat gesprek betrokken moeten worden, want het gaat om Nederland en de rest van de wereld, niet om de coalitiepartijen. Het CDA waait altijd met de sterkste wind mee evenals de ChristenUnie, dus blijft over de PvdA als reëel alternatief. Dat is en was veel te weinig om een zorgvuldig plan te smeden. Een goed plan voor de verhoging van de pensioenleeftijd naar 67 was om deze op 1 januari 2011 naar 66 jaar en op 1 januari 2013 naar 67 jaar te verhogen. Voor de zware beroepen wordt dan per bedrijfstak naar een aanvaardbare oplossing gezocht. En de hypotheekrente had afgeschaft moeten worden voor bedragen van 600 duizend euro en hoger. Wil men bezuinigen dan moet men ook bezuinigen, maar niet van dat slap gedoe: we willen wel maar kunnen niet. De PvdA is een eerlijke partij en moet dat ook blijven. Klaas van Eijbergen

Joint Strike Fighter Mijn vraag (en die van vele anderen) is: ‘Waar hebben we de JFS nou voor nodig?’ Defensie is bezig met verkenningen van de toekomst van de krijgsmacht en verwacht eind 2010 met resultaten te komen. Dit product mag kritisch worden bezien, want de boys willen nu eenmaal graag de leukste toys. Het is aan te bevelen deze verkenningen te laten uitvoeren door een minder bevooroordeelde instantie en op de resultaten van dit onafhankelijk onderzoek te wachten. Voorlopig zie ik namelijk geen enkele functie voor een geavanceerder toestel dan de YF-16; volgens beter ingewijden kan dat toestel nog minstens tien jaar mee. Welke vijand maakt het voor ons noodzakelijk om over een beter toestel te beschikken? Ik kan leven met het resultaat van de laatste onderhandelingen: niemand wil een kabinetscrisis, maar echt blij ben ik er niet mee. Bram van den Berg, Amstelveen

PvdA discussie

Samenstelling Ottolien van Rossem Foto’s De Beeldredaktie

Op www.pvda.nl reageerden bezoekers op de stelling: De overheid moet meer doen om vrijwilligerswerk te stimuleren.

Ineke van Est (Roermond), gerechtssecretaris bij de rechtbank Roermond en secretaris van de volleybalvereniging VC Oikos

‘Waardering door overheid’ ‘Vrijwilligerswerk is niet alleen nuttig voor de samenleving, maar ook heel goed voor de vrijwilliger. Ondanks dat ik het met werk en huishouden (pubers) heel druk heb, geniet ik van het vrijwilliger-zijn. Het is prettig en zinvol om als oudere (55) jongeren te kunnen helpen bij het bestuurslidmaatschap van een sportclub. Dus, ja de overheid dient het vrijwilligerswerk te ondersteunen, zeker in morele zin. In materiële zin zou het ook fijn zijn, maar vooral waardering lijkt me goed.’

Evert Bouws (Bilthoven), gepensioneerd wetenschappelijk onderzoeker van het KNMI, is nu als vrijwilliger actief in verschillende organisaties

‘Goed verzekeren’ ‘De lokale overheid zou bijvoorbeeld kunnen zorgen voor aansprakelijkheidsverzekeringen. Men vergeet wel eens dat vrijwilligerswerk werk is, in elk geval zo wordt beschouwd door verzekeraars. De schade die vrijwilligers oplopen of toebrengen aan derden, valt niet onder een particuliere WA-verzekering. De verminderde beschikbaarheid van vrijwilligers bij hoogconjunctuur kan het beste worden aangepakt door werkgevers aan te spreken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid: zij moeten ruimte laten voor vrijwilligerswerk door hun personeel, en zo mogelijk ook faciliteren. Voor de landelijke overheid zie ik niet zo veel directe mogelijkheden. Afgezien dan van de maatschappelijke taak die politici hebben om te werken aan bewustwording over dit soort belangrijke vraagstukken.’

Jan Beerenhout (Amsterdam) is ‘politiek incorrect ambtenaar en VZP-er (Vrijwilliger Zonder Personeel)’

‘Kosten-batenanalyse’ ‘In 2001 (het Internationaal Jaar der Vrijwilliger) werden er onder de vlag van de VN over de ganse wereld vrijwilligers(werk)-bevorderende activiteiten ontplooid. Als voorzitter van het Comité Amsterdam van het VN-Vrijwilligersjaar had ik te maken met 156 duizend Amsterdammers die minstens twee uur per week in achtduizend Amsterdamse organisaties als vrijwilliger werkten en de Amsterdamse samenleving meer dan ¤ 171.000.000,– per jaar bespaarden. Daarbij is het bedrag dat de gemeente aan de Vrijwilligerscentrale Amsterdam dan wel de deelraden besteden/beschikbaar stelden, een wel erg mager bedrag. Nu zou je als gemeente kunnen overwegen wat ruimhartiger met de financiering van goed vrijwilligerswerk om te gaan. Op basis van enkele goede kosten-batenanalyses lijkt mij dat niet moeilijk (politiek) verkoopbaar.’

U

Kijk voor meer reacties op www.pvda.nl > discussie mei 2009 ROOD 5

interview De politieke belangstelling was er al op jonge leeftijd. Toch duurde het tot halverwege zijn veertiger jaren voor hij de stap waagde. Naar het Europees Parlement. Nu, vijf jaar later, is Thijs Berman lijsttrekker voor de PvdA-Eurodelegatie. En voert hij, samen met z’n team en de andere kandidaten, campagne voor een sociaal, rechtvaardig en duurzaam Europa.

Europa als gereedschapskist H

eerlijk vindt Berman het om in de lente in Nederland te mogen zijn. Na een lange internationale carrière in de journalistiek was Nederland vaak ver weg. ‘Ik heb in die jaren van correspondentschap soms echt heimwee gehad. Vooral het felle lentelicht en het frisse jonge groen aan de bomen heb ik gemist. Heel opvallend, zo zie je dat nergens anders op de wereld. Het zal de combinatie van licht en groen zijn. Het is in ieder geval uniek voor Nederland.’ Thijs Berman solliciteerde ruim vijf jaar geleden naar een plek op de lijst voor het Europees Parlement. ‘Gewoon op een advertentie die in de krant stond.’ Berman kreeg een plek op de lijst en zette een familietraditie voort. Zijn grootvader van moeders zijde, Jonkheer Marinus van der Goes van Naters, was immers een van de eerste Europarlementariërs. ‘Nee, ik heb nooit met mijn grootvader over mijn sluimerende politieke ambities gesproken. Vermoedelijk was ik te bang voor afwijzende opmerkingen.’ De politiek was een gewoon gespreksonderwerp aan tafel in Bermans jeugd. ‘Ik heb politiek als doel ook altijd heel aantrekkelijk gevonden.’ Toch koos hij voor een loopbaan in de journalistiek. ‘De wens om zelf politiek actief te worden ontstond na mijn correspondentschap in Moskou.’ Wat deed u besluiten om een prachtige internationale carrière in de journalistiek te verruilen voor het onzekere en weinig bejubelde vak van Europarlementariër? ‘Als journalist werkte ik 6 ROOD mei 2009

vanuit verontwaardiging. Over de wereld zoals die is. Omdat je graag wilt dat mensen de wereld zien zoals jij die ziet. Je beschrijft de wereld om mensen ertoe aan te zetten de dingen te doen die hem beter kunnen maken.’ Dat klinkt al heel politiek. ‘Ja. Dat is het ook. Journalistiek is een wezenlijk onderdeel van de democratie. Het verontwaardigd zijn klinkt hoogdravend. Misschien zelfs pompeus. Maar zo heb ik het echt ervaren. En natuurlijk heb ik ook gewonere dingen gedaan dan over de wereld schrijven. Bakkers en garagehouders geïnterviewd, berichten geschreven over de prijs van varkens en andere huis -, tuin - en keukenonderwerpen. Allemaal leuk en allemaal leerzaam. Maar die verontwaardiging voelde ik het sterkst in mijn periode in Moskou en daarna tijdens het maken van reportages in landen als Rwanda.’ Wat gebeurde daar precies? ‘Vanuit Moskou versloeg ik de voormalige Sovjetunie. Van dat dramatische experiment uit de twintigste eeuw heb ik het einde meegemaakt. Op een aantal plekken was dat een zeer gewelddadig einde. Bijvoorbeeld in de Kaukasus. Je kon zien dat vanuit oprecht idealisme een wangedrocht gecreëerd was. Dat uiteenvallen heb ik proberen te beschrijven. Ik heb er de beschieting van een Azerbaidjaans stadje meegemaakt toen ik in 1991 een radioreportage maakte over de enclave Nagorno Karabach*. Ik mocht de nacht doorbrengen in een treinwagon die onderdeel was van een rij-

dend noodhospitaal. Die nacht werd het stadje door Armeniërs beschoten met mortieren. De paniek en het leed waren onbeschrijflijk. Overal kwamen mensen vandaan. Gewonde, gillende mensen zochten hun weg naar het noodhospitaal op het stationnetje. Ik stond in een van de wagons naast een tafel waarop een achttienjarig meisje lag. Ze keek met grote ogen en ik sprak wat met haar. Ze zag er ogenschijnlijk gaaf uit. Op een zeker moment zei de chirurg dat hij niets voor haar kon doen. “Die gaat eraan,” zei hij letterlijk. “Te veel inwendige bloedingen.” De vader van het meisje zei tegen me: “Dit moet je vertellen. Mensen moeten dit weten.” Ik moet bekennen dat ik tot op dat moment had staan trillen op mijn benen en vooral misselijk was geweest. Toen de vader me vroeg het verhaal van zijn dochter te vertellen, besloot ik aan het werk te gaan. Ik pakte de microfoon en begon aan een reportage. Ik weet nog dat ik me toen afvroeg waarom Europa niets deed. Waarom er überhaupt niets gebeurde.’ En in Rwanda? ‘Daar maakte ik eind jaren negentig met Leon Willems en Alison Des Forges een documentaire. Alison was dé expert op het gebied van Rwanda en de genocide van 1994. Zij was onze gids. Dankzij haar heb ik met slachtoffers, daders en politici kunnen spreken. Het onderwerp van onze documentaire, en wat we ook zelf probeerden te begrijpen, was de vraag hoe verzoening ooit mogelijk zou kunnen zijn. We stonden bij het graf van een vriend van Alison

Tekst Tessel Schouten Foto’s Tessa Posthuma de Boer

‘Het gevoel Europeaan te zijn kun je niet afdwingen’

liefdadigheid, dat bedoel ik niet. Daar moeten we absoluut niet naar terug. Maar het mogelijk maken van emancipatie en verheffing zijn nog steeds de klassieke taken van politici. Van sociaaldemocratische politici in ieder geval.’

toen ik haar vroeg: “Begrijp je, als kenner van het gebied en de mensen die er wonen, waarom dit zich hier heeft afgespeeld?” Ze zei: “Nee. Er is een grens. Wat hier gebeurd is, is zo groot in omvang, dat het zich aan mijn begrip onttrekt. Het ontstijgt ons rationele vermogen.” Dat gesprek was een van de meest bijzondere gesprekken uit mijn journalistieke loopbaan. Daarna wist ik heel zeker dat ik de politiek in wilde. Ik had letterlijk de grens van de journalistiek bereikt.’ Was u toen al lid van de PvdA? ‘Heimelijk. De meeste journalisten zijn partijloos. Terecht, maar ik had natuurlijk iets met mijn grootvader. Tegen wie ik heel lang heb opgekeken. Die man had in de Tweede Kamer gezeten! En in het Europees Parlement. Maar ook de familiegeschiedenis van mijn vader was in dat opzicht bepalend.’ En na verloop van tijd solliciteerde u naar de baan van PvdA-Europarlementariër. ‘Zo ging het. Ik heb natuurlijk eerst met vrienden en collega’s gesproken. Eigenlijk vonden mensen aan wie ik het vertelde het logisch. Ik werd aangemoedigd.

En dus solliciteerde ik. Wat bijzonder is aan Nederland, is onze volstrekt open bestuurscultuur. Ik ken geen enkel ander land waar politieke partijen advertenties in kranten plaatsen om politici te werven. Dat is uniek. Ik ken Frankrijk goed, ik heb veel te danken aan dat land, maar de bestuurscultuur is een ondoordringbare elite. Daar kom je niet zomaar tussen als buitenstaander. Zo’n advertentie zou niet worden toegestaan door de politieke elite.’ Hoe was het om ineens aan de andere kant te staan? Om geïnterviewd te worden in plaats van zelf te interviewen? Om zelf mee te mogen beslissen? ‘Ik vind het fantastisch. Het is geweldig eervol werk. Dienstbaar ook. Er wordt nogal neergekeken op politiek. Dat vind ik volstrekt onterecht. Het is een teken van cynisme. Vooral van mensen zonder fantasie. Die zijn vaak cynisch. Voor politici is het trouwens ook een dodelijke eigenschap. Want het is immers onze taak om mensen de kans te geven nieuwe wegen in te slaan en te laten zien hoe ze dat kunnen doen. Je moet mensen perspectief laten zien. Dat is onze emancipatietaak. Geen paternalisme en geen

Welke onderwerpen hebben je grootste belangstelling? ‘Sociale zekerheid is nationaal beleid. Wat we in Europa kunnen doen, en wat ook moet, is afspreken dat het sociale zekerheidsstelsel binnen de interne markt beschermd moet worden. Spreek je dat niet af, dan blaast de globalisering al die stelsels weg. Niet alleen in Nederland, maar ook in andere landen in Europa. Het Europa anno 2009 is te veel markt en te weinig van de werknemer. In Zweden heeft het ontbreken van een sociaal Europa geleid tot grote problemen. Baltische werknemers in Zweden werkten ver beneden de arbeidsvoorwaarden en de Europese rechter vond dat prima. Dat kán niet. Als we dat toestaan, hollen we ons systeem uit. Daar moet regelgeving voor komen. Daarom wil ik de nieuwe periode in het Europees Parlement ingaan met een andere koers. Geen liberale koers meer, maar een Europa met een sociale koers. Mijn voorstel aan de Europese Commissie is dan ook dat alle regels die zij bedenkt, getoetst worden aan de sociale effecten die deze regels tot gevolg hebben. Zo kun je direct meten wat het effect van bepaalde maatregelen op de sociale zekerheid is. Ik vind dat de nieuwe Europese Commissie zich hard moet maken voor zo’n toets. En als Eurodelegatie gaan mei 2009 ROOD 7

THIJS PRIVÉ Ontroerd door: onverwachte zachtheid Trots op: lijsttrekkerschap Een hekel aan: lafheid Drijfveer: gelijke kansen Favoriete boek: The Mouse and His Child van Russell Hoban Krant: Trouw Favoriete moment: wakker worden PvdA’er: Bert Koenders Vakantie: lang met vrienden aan tafel zitten Mooiste plek in Nederland: Schiermonnikoog Beste tv-programma: Sesamstraat Slechtste tv-programma: nachtelijke reclames Sport: boogschieten Muziek: strijkkwartetten van Beethoven

we dat zeker doen. Het mag niet zo zijn dat er binnen de interne markt wordt geconcurreerd op sociale zekerheid. Mijn andere grote belangstelling is internationale solidariteit. Europa kan een enorme rol spelen daarin. Juist nu in tijden van de economische crisis is het nodig om de hulp aan ontwikkelingslanden op peil te houden. Je kunt nu niet zeggen: “Wij hebben het moeilijk, dus we geven arme landen minder.” Dan zakken zij steeds verder weg in de ellende en worden de verschillen tussen rijk en arm in de wereld steeds groter. Zo bereik je nooit een veilige wereld. Met Bert Koenders werk ik daarom graag en veel samen om in Europa een goed en effectief beleid voor ontwikkelingssamenwerking neer te zetten. Ik heb veel bewondering voor het werk dat Bert verzet, hij houdt druk op de andere EU-landen om gedane beloftes na te komen.’ Is dat allemaal politiek haalbaar? ‘Het moet. Het onderwerp interne markt raakt aan een vertrouwenskwestie. De interne markt is veel te lang het domein van snelle jongens, bonussen en het grote geld geweest. Handige mensen hebben hun slag kunnen slaan maar de meeste gewone Europeanen hebben er geen weet van. Weten niet dat het gaat om regelgeving waardoor zij zich beschermd moeten weten. Omdat we dat niet goed geregeld hebben, die rechten van heel gewone mensen, hebben zo veel mensen nee gestemd tijdens het referendum in 2005. Dat moet gerepareerd worden. Mensen moeten voelen dat hun CAO belangrijker is dan de winst van een snelle ondernemer uit een land buiten de EU. Gelijke lonen voor gelijke arbeid op dezelfde werkplek. Dat is ons devies. Voor ontwikkelingslanden is het een zaak van nu of nooit. Dat zag je bij de voedselcrisis waarvoor ik één miljard binnensleepte voor boeren en 8 ROOD mei 2009

kleine ondernemers in arme landen. De gevolgen van klimaatverandering, de energiecrisis en stijgende voedselprijzen zijn zo urgent. Daarom wil ik dat Europa investeert in duurzaamheid in Europa én in arme landen. Maar er is meer dat Europa kan doen, zoals het verstrekken van microkredieten aan boeren en kleine ondernemers, het verbeteren van de positie van vrouwen, het opzetten van gezondheidszorgverzekeringen en een sociaal stelsel in arme landen.’ U noemt sociaal, rechtvaardig en duurzaam vaak in een zin. Als opsomming. Hoe gaat duurzaam samen met sociaal en rechtvaardig? ‘Het is een voorwaarde. Het móet duurzamer in Europa. Het

‘Ik ken geen enkel ander land waar politieke partijen advertenties in kranten plaatsen om politici te werven’ gaat over het leefklimaat van mensen, de toekomst van onze kinderen, het klimaat wereldwijd, maar ook over het herwinnen van het vertrouwen van mensen. Europa staat nu onder druk van de economische crisis en een klimaatcrisis, en daarnaast is er een duidelijk gebrek aan vertrouwen in Europa. Het is aan ons om aan te tonen dat Europa veel meer resultaat kan laten zien en om te zorgen dat het niet over mensen heen loopt. We moeten in Europa veel meer rekening houden met werknemers en minder met de

markt. Daarom wil ik een sociaal en rechtvaardig Europa. De interne markt mag het niet meer allemaal gaan bepalen. Het duurzame aspect van Europa gaat hiermee samen. We gaan in de komende vijf jaar investeren in schone energie. Dat is niet alleen goed voor het milieu. Het is tegelijkertijd dé uitweg uit de crisis.’ Zou ‘Europa’ minder stoffig worden en meer gaan leven bij mensen als ze ook daadwerkelijk het gevoel zouden hebben Europeaan te zijn? ‘Zoiets kun je niet afdwingen. Dacht je dat mensen zich aan het einde van de vijftiende eeuw al Nederlander voelden? Dat denk ik niet. Voor mij persoonlijk is het allemaal wat pragmatischer. Ik voel me Nederlander met als missie een rechtvaardiger Europa. Het Europa van Brussel, het Europees Parlement, is mijn gereedschapskist. Dat gevoel van met z’n allen Europeanen te zijn, kan ontstaan op termijn, maar in ieder geval niet omdat wij dat voorschrijven.’ Hoe gaat de nieuwe PvdA-Eurodelegatie de crisis te lijf? ‘De belangrijkste stappen zijn gezet door Bos, Brown, Sarkozy en hun collega’s. De Euro is stabiel gebleven. Hadden we de euro niet gehad, dan waren we nu een land als IJsland. Met de SP als reisleider. Wat er als een speer op Europees niveau geregeld moet worden, is toezicht op alle Europese banken. Er zijn nu zo’n tachtig toezichthouders en daar moet er één op centraal Europees niveau bijkomen. Het herstel moet niet langs de harde en liberale lijn georganiseerd worden, maar sociaal en duurzaam. Daarom is mijn opdracht voor deze campagne: iedereen, al onze leden en kiezers naar de stembus. Om onze inzet, een Europees Parlement dat investeert in werkgelegenheid, dat kiest voor kansen en gelijke rechten voor vrouwen en homo’s op een duurzaam continent, ook echt mogelijk te maken.’ * Conflict Nagorno Karabach In het voorjaar van 1991 werd in de Sovjet-Unie een referendum uitgeschreven over de vraag of de verschillende republieken een eenheid zouden blijven. Diverse republieken, waaronder Armenië, boycotten dit referendum. Op 2 september 1991 verklaarde Nagorno Karabach zich onafhankelijk. Hoewel het in 1991 niet meer direct de bedoeling van Nagorno Karabach was om deel uit te gaan maken van Armenië werd het gebied toch te hulp geschoten door de Armeense strijdkrachten toen Azerbeidzjan zich fel verzette tegen de onafhankelijkheid van het gebied. De gevechten waren hevig mede doordat er wapens uit het Sovjetarsenaal beschikbaar waren.

5 vragen aan… Tekst Anne Marie Zimmerman Foto Tessa Posthuma de Boer

JAN MARINUS WIERSMA (57) is sinds 1994 lid van het Europees Parlement voor de PvdA. De afgelopen vijf jaar was hij vice-voorzitter van de PES-fractie, woordvoerder voor de uitbreiding van de EU en actief betrokken bij de betrekkingen van de PES met de Balkan en Oost-Europa. Van 1987 tot 1999 was Wiersma internationaal secretaris van de PvdA. In juni stopt hij met zijn werkzaamheden voor het Europees Parlement.

1 Typisch Jan Marinus Wiersma?

‘Bij de dingen die ik doe, richt ik me graag op de inhoud. In Europa werken is niet gemakkelijk, dus dat kan soms heel gecompliceerd zijn. Ik houd het vol in de politiek door inhoudelijk te blijven en daar in te investeren. In het buitenland word ik soms als iets te kort door de bocht ervaren. Sommigen vinden dat leuk, omdat ze het diplomatieke gewauwel zat zijn en anderen vinden dat niet passend.’

2nen Waar moet meer aandacht voor komen binde politiek?

‘Er moet meer aandacht komen voor de aansluiting tussen mensen en de politiek. Of dat nu op het gemeentehuis is, in Den Haag of in Europa. Omdat die aansluiting ontbreekt, komen serieuze partijen in het nauw en worden populistische stromingen steeds sterker. Populistische partijen hebben geen oplossing. Alleen serieuze partijen zijn in staat de ervaring en de kennis op te brengen om ook compromissen te sluiten in de politiek. Je kunt geen land besturen zonder compromissen. Er zit een kloof tussen de burgers die zich niet vertegenwoordigd voelen, en de noodzaak van de politiek om via compromissen oplossingen te zoeken.’

3 Hoe beinvloedt de politiek uw privéleven?

‘De politiek heeft enorme consequenties voor mijn priveleven. Ik ben veel onderweg. Het werk gaat altijd voor. Ik ben nu eenmaal door de PvdA aangewezen als Europarlementariër en daar kun je niet zomaar van weglopen. Als Europarlementariër moet je stevig in je schoenen staan. Het is fysiek en emotioneel een zwaar leven. Je moet tegen een soort eenzaamheid kunnen.’

4 Waar heeft u slapeloze nachten van?

‘Ik maak me zorgen over jonge democratieën in Oost-Europa en in de nieuwe lidstaten. Deze landen zijn erg instabiel en worden nu getroffen door de economische crisis. Dat kan de stabiliteit in die landen in gevaar brengen. Als het bijvoorbeeld in de Oekraïne fout gaat, daar een crisis uitbreekt, dan heeft dat enorme effecten in de rest van Europa.’

5

Wat zijn uw ambities? ‘Ik vind mezelf nog te jong om rustig aan te gaan doen. De afgelopen jaren heb ik veel geleerd en de ervaringen die ik heb opgedaan, wil ik op verschillende manieren blijven gebruiken, voor doelen die in lijn liggen met de sociaaldemocratie. De ervaring en contacten die ik heb opgedaan in Europa kan ik bijvoorbeeld gebruiken bij een internationale stichting die zich met Roma problemen bezighoudt, waar ik voorzitter van ben.’

mei 2009 ROOD 9

De geschiedenis van het Europees Parlement

Tekst Marije Laffeber

Volgens de Politieke Barometer van 23 april weten zeven van de tien Nederlanders niet dat er in juni Europese verkiezingen zijn. Daarnaast lijkt het wel of we ons voorafgaand aan iedere verkiezing opnieuw afvragen hoe alles ook alweer in elkaar steekt en waarom het eigenlijk zo belangrijk is om te stemmen. Bij deze een opfrissertje.

Europa: één grote familie?

D

e eerste rechtstreekse verkiezingen vonden plaats in 1979, toen de Europese Unie (EU) (toen nog Europese Economische Gemeenschap) slechts negen lidstaten telde. Sinds de toetreding van Bulgarije en Roemenië in 2007 telt de EU 27 lidstaten en 461 miljoen inwoners. De EU telt dus veel meer zielen dan de Verenigde Staten, waar ‘slechts’ 293 miljoen mensen wonen. Het Europees Parlement (EP) is de enige Europese instelling die rechtstreeks door de burgers wordt gekozen.

werking. In datzelfde jaar werd ook de openingszitting van het Europees Parlement gehouden in Straatsburg. De vertegenwoordigers werden door de nationale parlementen afgevaardigd. Het Parlement verving de Gemeenschappelijke Vergadering van het EGKS. In de loop der jaren ontwikkelde het zich tot het Europees Parlement zoals wij dat vandaag de dag kennen. Tijdens de Europese Top in Parijs (1974) werd besloten om directe verkiezingen uit te schrijven voor het Europees Parlement. Deze eerste rechtstreekse EP-verkiezingen werden gehouden in juni 1979 en vinden sindsdien eens in de vijf jaar plaats.

VREEDZAME BETREKKINGEN Vlak na de Tweede Wereldoorlog werd de basis voor de EU gelegd. Op 9 mei 1950 presenteerde de Fransman Robert Schumann het voorstel om een georganiseerd Europa tot stand te brengen, dat zou moeten leiden tot het waarborgen van vreedzame betrekkingen tussen landen. In 1951 tekenden zes landen het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), waarmee de productie van kolen en staal (de belangrijkste grondstoffen voor de wapenindustrie) onder gemeenschappelijk gezag werd geplaatst. In 1957 werd de samenwerking uitgebreid door het Verdrag van Rome, dat de stichting inhield van de Europese Economische Gemeenschap (EEG) en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom). Het EEG-verdrag had tot doel de instelling van een gemeenschappelijke markt zonder onderlinge invoerrechten, en met vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal. Dit verdrag trad in 1958 in

1950 1951

1950 V Voorstel t F Fransman R Robert b tS Schumann h voor het tot stand te brengen van een georganiseerd Europa 1951 Verdrag tot oprichting van de Europese

10 ROOD mei 2009

BELANGRIJKSTE BEVOEGDHEDEN De invloed en bevoegdheden van het Europees Parlement zijn sinds zijn instelling geleidelijk toegenomen. Had het bij zijn oprichting vooral een raadgevende taak, inmiddels zijn de drie belangrijkste bevoegdheden: (mede) wetgevende bevoegdheid, begrotingsbevoegdheid en controle bevoegdheid. Meer dan de helft van de regels die in Nederland gelden, zijn afkomstig uit Europa. Het EP kreeg in 1987 een aantal wetgevende bevoegdheden. Deze werden in latere verdragen verder uitgebreid. Zo kreeg het EP na de inwerkingtreding van het Verdrag van Maastricht in 1993 medebeslissingsbevoegdheid op een groeiend aantal terreinen, ook wel codecisie genoemd. De Europese Commissie (EC) neemt het initiatief voor Europese wetgeving. De EC dient wetsvoorstellen in bij het Europees Parlement en de Raad van Ministers (ook wel Raad van de Europese Unie genoemd), die vervolgens de besluiten

1957 1958

G Gemeenschap h voor K Kolen l en S Staall ((EGKS) GK KS 1957 Verdrag van Rome, stichting EEG en Euratom 1958 Verdrag van Rome treedt in werking

1974

19588 O Openingszitting tti van h hett E Europees Parlement in Straatsburg 1974 Besluit tot directe verkiezingen voor het EP 1979 Eerste directe verkiezingen EP

achtergrond gezamenlijk vaststellen. Ongeveer tweederde van alle Europese wetgeving komt op deze wijze tot stand. Wanneer het Verdrag van Lissabon in werking treedt, zal deze medebeslissingsbevoegdheid voor het Parlement zelfs nog flink worden uitgebreid. Het Europees Parlement kan de EC overigens ook verzoeken om met wetgeving op een bepaald terrein te komen, maar heeft officieel zelf geen recht van initiatief.

BEGROTING Ook de Europese begroting wordt gezamenlijk door het Europees Parlement en de Raad van Ministers aangenomen. Op het grootste deel van het budget, de landbouwuitgaven (bijna de helft van de totale EU-uitgaven) heeft het Parlement slechts de bevoegdheid om wijzigingen voor te stellen. Bij structurele maatregelen, zoals de ontwikkeling van minder welvarende regio’s, is instemming van het Parlement wel beslissend. Ook heeft het de laatste stem over de uitgaven inzake het Europese onderzoeksbeleid, ontwikkelingshulp en de huishoudelijke uitgaven van EU-instellingen. Zo heeft de PvdA in de afgelopen periode in het Europees Parlement gepleit voor extra geld voor ontwikkelingshulp om de voedselcrisis te bestrijden. Het parlement oefent democratische controle uit op de activiteiten van de Europese Unie. Het controleert de Europese Commissie op de uitvoering van de Europese wetten en het kan eventueel de gehele commissie naar huis sturen.

vorig jaar akkoord met het nieuwe verdrag. Maar de Ierse bevolking wees vorig jaar in een referendum juist het Verdrag van Lissabon af. Ierland heeft toegezegd in het najaar van 2009 een tweede referendum te gaan houden.

AMBITIES VAN DE PVDA Verbeteringen moeten in nieuwe verdragen vorm krijgen. De PvdA zal zich bijvoorbeeld inzetten om het initiatiefrecht voor het Europees Parlement hiervan onderdeel uit te laten maken. Ook willen we meer inspraak van de Tweede Kamer en betere samenwerking op het gebied van klimaat en grensoverschrijdende problemen. Deze en andere ambities van de PvdA zijn te vinden in het Europees Verkiezingsprogramma 2009 – 2014. De afgelopen 5 jaar is er door de PvdA-Europarlementariërs al heel veel gedaan. Zo is er door de PvdA al jaren gepleit voor beter en meer toezicht op banken en activistische investeringsfondsen. Dat is nu eindelijk gerealiseerd. De beruchte Bolkestein richtlijn, ook wel Frankenstein richtlijn genoemd, is door de inzet van PvdA zo aangepast dat werknemers niet de dupe worden van oneerlijke concurrentie. Wapenhandel is aan banden gelegd om te voorkomen dat Europese wapens in conflictgebieden in Afrika terechtkomen. Om gifschandalen zoals in China te voorkomen zijn er strenge regels om de veiligheid van ons voedsel, speelgoed en andere producten te garanderen. Ook zetten de PvdA- Europarlementariërs zich in voor de bescherming van mensenrechten wereldwijd en monitoren ze de verkiezingen in jonge en instabiele staten zo dat deze zo goed mogelijk verlopen.

VERDRAG VAN LISSABON Vindt de PvdA het politieke proces in de Europese Unie democratisch genoeg? Het antwoord is nee. Ondanks de bezwaren tegen de Europese grondwet en het ‘nee’ tijdens het referendum in 2005, wilden de meeste lidstaten van de EU nieuwe spelregels over hoe beter samen te werken in Europa, en vooral efficiënter. Er werd opnieuw onderhandeld en daaruit kwam een nieuw verdrag tevoorschijn dat de Europese Unie beter bestuurbaar zou moeten maken, maar waaruit de belangrijkste bezwaren tegen de Europese grondwet zijn geschrapt. Dat werd het Verdrag van Lissabon, dat een belangrijke stap vormt richting verdere democratisering. Voor een verdrag in werking kan treden, moeten ook de bevolkingen of parlementen van alle EU-lidstaten elk apart nog besluiten of ze het verdrag goedkeuren. Nederland heeft dat inmiddels gedaan: de Tweede en Eerste Kamer gingen

1979

1987

1987 Eerste wetgevende bevoegdheden voor het EP 1992 Ondertekening Verdrag van Maastricht ter oprichting van de Europese Gemeenschappen

PARTIJ VAN EUROPESE SOCIALISTEN Om in Brussel veel voor elkaar te krijgen is de politieke fractie waarvan de Europarlementariër deel uitmaakt, belangrijker dan de nationaliteit of lidstaat van een Europarlementariër. De PvdA-vertegenwoordigers zijn lid van de fractie van de Partij van Europese Socialisten (PES) in het EP. Ook de PES heeft haar ambities voor de komende vijf jaar vastgelegd in het PESprogramma voor de Europese verkiezingen onder het motto: Mensen centraal: een nieuwe koers voor Europa. Hieraan heeft de PvdA een actieve bijdrage geleverd. De Nederlandse vertaling van het PES- programma is te vinden op de website van de PES via www.pes.org Marije Laffeber is Internationaal secretaris PvdA en lid van het partijbestuur van de PES

1992 1993

1993 Europese Gemeenschappen 1993 Meer medebeslissingsbevoegdheid EP 2002 Invoering van de euro in twaalf landen 2005 Referendum Europese grondwet

2005

2007 2008

2007 Verdrag van Lissabon tot wijziging van het Verdrag betreffende de EU en het Verdrag tot oprichting van de EG 2008 Referendum Ierland: verdrag afgewezen

mei 2009 ROOD 11

Tekst Michiel Reijnen Foto’s De Beeldredaktie

De huidige Eurodelegatie sloot haar werk op 18 april af in Amersfoort met het Europabal. Er waren heel

‘PVV in het Europees Parlement, ‘Samen kunnen we meer bereiken bereiken’ Gabrièle Penning de Vries is docente Nederlands en raadslid voor PvdA-O PvdA-Overbetuwe. ‘Ik zou graag willen dat wat we hier in Nederland hebben bereikt op sociaal gebied, ku kunnen uitdragen naar andere landen, met name naar de landen in Oost-Europa. Bijvoorbeeld ee een fatsoenlijk minimumloon, een uitkering voor w wie zonder werk komt te zitten en een goed arm armoedebeleid. Het is mooi dat we dat hier allemaa allemaal hebben, we moeten anderen dat ook gunnen. Op het gebied van milieu en klimaa klimaat kijken we nog te veel alleen naar Nederland. JJe moet bijvoorbeeld niet alleen kijken naar wi windmolens in de Noordzee, maar er op Europees niveau werk van maken. In verschillende Europese landen h hebben regeringen banken overeind gehouden. Wat mij betreft wordt er op Europees nivea niveau afgedwongen dat die banken investeren in on ondernemen, om zo gezonde bedrijven te krijgen en te houden. Het kan niet zo zijn dat de ba banken het geld alleen gebruiken om hun eigen gat gaten te vullen. Kortom, we hebben Europa nodig, zeker op milieu- en sociaal gebied. Samen kkunnen we meer bereiken. Maar je kunt niet aalles regelen. Zo kun je Oost-Europese landen n niet dwingen te veranderen volgens onze West-E West-Europese maatstaven. We moeten goed luist luisteren naar wat nodig is en hen ondersteunen en de ruimte geven. Maar het hoeft niet per se o op onze manier. Van de PvdA-Europarlementariërs verwacht ik niet zozeer specifieke maatregelen, maatregelen maar vooral dat ze de sociaaldemocratie op de kaart zetten en dat ze duidelijk maken waar ze voor staan. Om iets te bereiken is een sociaal sociaaldemocratische visie noodzakelijk.’

Henk Gros woont in Vledder. Hij is gepensioneerd en was leraar werktuigbouw op de lts en het vmbo. ‘Ik heb de Tweede Wereldoorlog heel bewust meegemaakt. In ’42 werd ons gezin geëvacueerd naar Doetinchem, waar een deel van de SS-staf was gestationeerd. We waren ooggetuige van het oorlogsgeweld en het bombardement van Doetinchem. Direct na de oorlog zijn grote Europeanen zoals Monnet en Schumann opgestaan. Zij probeerden Europa politiek sterk te maken. Dat mondde uiteindelijk uit in de EEG en later de EU. In mijn tijd was die samenwerking een uitgemaakte zaak en stonden er ook veel mensen achter. Inmiddels is er al veel bereikt op het gebied van

‘Destructieve krachten’ 12 ROO ROOD O D meii 200 20099

PvdA-leden & Europa wat leden op het evenement afgekomen, Rood vroeg er drie naar hun mening over Europa.

ik moet er niet aan denken’ de Europese samenwerking. Je ziet echter destructieve krachten aan het werk die dat proberen af te breken. Denk aan Fortuyn, Wilders of zelfs de SP. Zij zijn volledig gericht op Nederland, dat staat haaks op hoe ik ben opgevoed. Ik maak me daar grote zorgen over, het benauwt me. Ik moet er niet aan denken dat de bekrompen PVV in het Europees Parlement komt. Zo gaan we terug in de tijd. Europa is absoluut nodig, dat is al meteen duidelijk als je kijkt naar de economische crisis. Mensen moeten weten wat hun geschiedenis is. Daarom mag er van mij op scholen veel meer aandacht worden besteed aan het belang van Europa en de geschiedenis van Europa. Mogelijke problemen hoeven niet onder het tapijt te worwor den geschoven, maar leerlingen moeten verder leren kijken dan hun neus lang is. En dat één Europa nodig is voor een goe ede goede toekomst.’

‘Nede ‘Nederland moet meer invloed krijgen’

Michel Kok is bestuurslid van de PvdA in Oss. Hij is afgestuurd in geschiedenis en momenteel werkzoekende. ‘Hoewel ik erg geïnteresseerd ben in Europa, merk ik bij mezelf en vooral bij mensen om me heen, dat hun eigen land of woonplaats veel dichterbij is dan ‘Brussel’. Europa is veelal onzichtbaar voor mensen die zich afvragen waar Europa goed voor is. Het is belangrijk daar een antwoord op te vinden en Europa dichter bij de mensen te brengen. Europa moet niet alleen regels uitleggen, maar ook duidelijk maken waarom ze die regels oplegt. De Tweede Wereldoorlog heeft een grote rol gespeeld bij het ontstaan van Europese samenwerking. Veel mensen staan echter helemaal niet stil bij het hoe en waarom van Europa. De PvdA mag er wat mij betreft dan ook voor zorgen dat op elke school in elk land het vak Europese Geschiedenis wordt gegeven. Europese samenwerking is goed en nodig, zeker op het gebied van bijvoorbeeld werk, klimaat en de economische crisis. Ik maak me wel zorgen om de macht van grote landen zoals Frankrijk en Duitsland. Nederland is de grootste betaler, maar heeft veel minder invloed. Nederland moet, net als alle andere kleine landen, meer invloed krijgen. In principe moet elk land even veel invloed hebben, ongeacht grootte of macht. Een ander belangrijk punt waar de PvdA zich voor moet inzetten, is het verwijderen van kernwapens van Europees grondgebied. Ten slotte hoop ik dat veel punten uit het goede verkiezingsprogramma worden meegenomen in het beleid en dat het programma verder reikt dan de verkiezingen van 4 juni.’

mei 2009 ROOD 13

UIT DE PARTIJ

Deventer, De Salon, Grote Kerkhof 1, vrijdag 19 juni, 14.00-17.30 uur. Toegang gratis, aanmelden via [email protected]. Informatie: www.wbs.nl.

Waar komt deze linkse kritiek nu uit voort – uit een theoretische discussie over de sociaaldemocratische ideologie, uit veranderingen in de partijcultuur, of uit het bestaan van een generatiekloof? Sprekers: Ed van Thijn (oud-politicus en prominent PvdA-lid), Adriaan van Veldhuizen (historicus Universiteit Leiden), Gerrit Voerman (historicus Rijksuniversiteit Groningen en hoofd Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen), Koen Vossen (politicoloog Universiteit Leiden). Dagvoorzitter is Jacco Pekelder (historicus Universiteit Utrecht en voorzitter Werkgroep Geschiedenis).

Op 11 mei zijn de PvdA en de Jonge socialisten in Parkstad Limburg begonnen met de allereerste Thijs Wöltgensleergang. De politicus Wöltgens werd in 1991 door parlementaire journalisten gekozen tot beste politicus van het jaar. Hij werd geprezen als ‘onverstoorbaar, humoristisch, niet bang voor onconventioneel optreden, aimabel, oprecht en brutaal.’ Tijdens de Thijs Wöltgensleergang maken PvdA-

leden en geïnteresseerden in vijf avondvullende bijeenkomsten kennis met de partij, haar beginselen, het campagnevoeren en het raadswerk. De bijeenkomsten vinden plaats in Heerlen. Woont u niet in de regio Parkstad, maar wilt u wél kennis maken met Lilianne Ploumen, Jaques Monasch en Han Noten? Dat kan! Geef u snel op door een mailtje te sturen naar [email protected]

Thijs Wöltgensleergang Parkstad

Aanleiding is het jubileum van het Deventer Schisma: in 1909 werden drie marxistisch georienteerde partijcritici uit de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij gezet. Het congres zal plaatsvinden in de oude schouwburg te Deventer, dezelfde locatie waar deze gebeurtenis zich honderd jaar geleden voltrok. Tijdens het congres staat een aantal momenten centraal waarop de SDAP en de PvdA geconfronteerd werden met zowel interne als externe linkse oppositie. Terugkerend element is het verwijt van reformisme, de verwatering van sociaaldemocratische idealen en de nadruk van de SDAP en PvdA op een pragmatisch beleid.

De Werkgroep Geschiedenis van de Wiardi Beckman Stichting organiseert het congres Schuren en Scheuren – Honderd jaar links binnen de sociaaldemocratie.

Honderd jaar links binnen de sociaal-democratie

WETENSWAARDIGHEDEN, OPVALLENDE ZAKEN EN ACTUALITEITEN UIT DE REGIO, HET LAND EN UIT EUROPA

NIEUWS Nr. 3 • mei 2009 • samenstelling: redactie Rood

Wouter Bos en Thijs Berman zijn de hoofdrolspelers van de spot voor de verkiezingen voor het Europees Parlement. Bos typeert Berman als eerlijk, bevlogen en praktisch. Iemand met idealen die weet dat hij compromissen moet sluiten. Dat maakt Berman volgens Bos tot ideale lijsttrekker. Verder legt hij met een verwijzing naar IJsland uit dat Europa heeft laten zien dat je grote ongelukken buiten de deur kunt houden door sterk en verenigd te zijn. Zelfs de grootste sceptici van Europa moeten dat volgens Bos toegeven. Berman wijst op een aantal uitdagingen die zo groot zijn dat Nederland niet zonder samenwerking in Europa kan. Als voorbeelden noemt hij onder meer de financieel-economische crisis en het klimaatprobleem. De spot is te zien op www.pvda.nl en wordt in de aanloop naar de verkiezingen diverse malen op televisie uitgezonden.

Verkiezingsspot

Venray – Onder de titel Een Rooij(s)e zaterdagmorgen over… organiseert de PvdA Venray vijf themabijeenkomsten met als doel in gesprek te gaan met belangstellenden en belanghebbenden over Venrayse actualiteiten. De resultaten dragen bij aan de totstandkoming van het conceptverkiezingsprogramma 2010 – 2013. De themabijeenkomsten zijn voor een ieder toegankelijk en worden op, bij het thema passende locaties gehouden. De eerste themabijeenkomst op 11 april ging over Wonen en werd gehouden in het wijkcentrum van de wijk Brukske waar een ingrijpende herstructurering voorbereid wordt. Het thema Werken stond 25 april op het programma in het gebouw van UWV-Werkbedrijf. Vanuit de landelijke PvdA-fractie is er interesse getoond in de themabijeenkomsten. Zo is Tweede Kamerlid Agnes Wolbert aanwezig bij de bijeenkomst Lokaal Sociaal Beleid waar actualiteiten rondom AWBZ en WMO besproken worden. Ook komen aan bod: Leefbaarheid, Lokaal Sociaal Beleid en Welzijn. De cyclus wordt informeel afgesloten op zondagmiddag 14 juni. Meer informatie: www.venray.pvda.nl.

Een Rooij(s)e zaterdagmorgen

ISBN 978-90-78689-12-6 Rijswijkse serie Nr. 16 U kunt het boek voor ¤ 15,– plus verzendkosten bestellen bij de Stichting Rijswijkse Historische Projecten door een mailtje te sturen aan: [email protected] nl of kijk op www.historie-rijswijk.nl

gemeentelijke politiek op zich. Het boek is prachtig geillustreerd en legt meerderee keren verbanden met de landelijke politiek, al is het alleen al 4)), een van de vanwege Jan Schaper (1868-1934), erste vooroprichters van de SDAP en de eerste n 1911. zitter van de Rijswijkse afdeling in

Stem donderdag 4 juni PvdA, voor een democratisch, sociaal, rechtvaardig en duurzaam Europa. Want veel kunnen we alleen, maar nog meer kunnen we samen.

PvdA-kandidaten die gaan voor een plek in het Europees Parlement, Tweede Kamerleden en Bewindspersonen staan in de startblokken om van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat de straat op te gaan en iedereen ervan te overtuigen op de PvdA te stemmen. Daar kunnen ze alle steun bij gebruiken! Wilt u mee doen en samen met ons campagne voeren, mail dan naar: [email protected]. Voor meer informatie over campagne-activiteiten bij u in de buurt, zie www.pvda.nl.

Zeewolde – De PvdA Zeewolde reikt sinds 2002 jaarlijks jaarlijks de 1 mei trofee uit aan een groep vrijwilligers, vanwege hun gezamenlijke inzet voor de samenleving. Dit jaar ging de prijs naar de vrijwilligers van IVN Zeewolde. IVN draagt bij aan een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, milieu, landschap en leefomgeving. Jan Klop, fractievoorzitter van PvdA/GroenLinks Zeewolde reikte zaterdag 2 mei, voorafgaande aan het symposium over de professionalisering van het vrijwilligerswerk, de trofee uit aan Harry Stappers, IVN-vrijwilliger van het eerste uur.

1 mei trofee

Ruim 250 belangstellenden bezochten op 18 april het Europabal. Het bal opende met een film waarin de zeven PvdA-Europarlementariërs vertelden over hun werkzaamheden en resultaten van de afgelopen jaren. Delegatieleider Ieke van den Burg introduceerde na deze aftrap Jan Pronk, die een bevlogen toespraak hield over de toekomst van Nederland en Europa. In de ‘Veel gedaan, veel te doen’-kennisquiz die volgde, blikten vier teams, bestaande uit PvdA-Europarlementariërs, Kamerleden en niet-politici terug op de Europese actualiteit van de afgelopen periode. Quizmaster Frénk van der Linden stelde aan de hand van foto’s en krantenkoppen vragen over Europese thema’s en politici. Na twee ronden kwam het team van niet-politici als winnaar uit de bus. Mariëtte Hamer bedankte de aanwezige PvdA-Europarlementariërs voor hun inzet in de afgelopen vijf jaar. Daarna was de microfoon voor singer-songwriter Marike Jager. De avond werd afgesloten met een borrel.

Europabal

HEEFT U OOK NIEUWS VANUIT UW AFDELING DAT INTERESSANT KAN ZIJN VOOR HET HELE LAND? MAIL HET ONS DAN TOE: [email protected]

Op donderdag 4 juni gaan we naar de stembus om een nieuwe afvaardiging van het Europees Parlement te kiezen. Belangrijke verkiezingen, ook voor ons als partij. Hoewel de opkomst bij Europese verkiezingen vaak laag is, biedt juist dit aspect mogelijkheden. Slagen we erin om een hoge opkomst te realiseren onder onze eigen achterban, dan ligt een goed verkiezingsresultaat binnen handbereik. Opkomstbevordering onder PvdA kiezers loont nu meer dan ooit! Om zo veel mogelijk PvdA kiezers te bereiken, worden er van zaterdag 23 mei t/m donderdag 4 juni door het hele land, in samenwerking met afdelingen en gewesten, tal van campagneactiviteiten georganiseerd. De dertien

Doe mee!

! p o g n a H 4 juni

sterk en sociaal

Honderd jaar geleden, op 28 maart 1909, vond de oprichtingsvergadering van de Rijswijkse SDAP afdeling plaats. De afdeling begon met tien leden, zeven uit Rijswijk en drie uit Voorburg. In 1911 gaan zowel Rijswijk als Voorburg (met Leidschendam) apart verder. De afdeling is nu geheel Rijswijks, maar wel nog steeds erg klein. Van activiteiten hoor en lees je niet veel. Tot oktober 2007, het moment waarop Willem van der Ende, Cokkie Schoonderwoerd en Laurien Poleij de koppen bij elkaar staken. Anderhalf jaar lang doken zij de archieven in en voerden gesprekken met leden van het eerste uur. Ook vonden zij bijzonder beeldmateriaal. Zij zijn erin geslaagd een goed overzicht te bieden van de ontwikkeling van de sociaaldemocratie in Rijswijk en van de

Overzicht sociaal-democratie in Rijswijk

sterk en sociaal

4 juni

De kandidaten Op 15 maart stelde het PvdA-congres het verkiezingsprogramma voor de Europese Verkiezingen vast. Parlement wat zij van het programma vinden en wat ze in Europa willen bereiken.

Voor een beter Thijs Berman

‘Internationale ambitie’ ‘Als vanouds staat de PvdA voor een solidair Europa. Het verkiezingsprogramma ademt een internationale ambitie die we in Nederland niet meer gewend zijn. We zetten hiermee nieuw beleid in en benoemen de grote uitdagingen van deze tijd, zoals de economische crisis en klimaatverandering. Het programma erkent dat voor al deze uitdagingen samenwerking in Europa nodig is zonder onze eigenheid te verliezen. De PvdA neemt de verantwoordelijkheid om Nederland door de crisis te loodsen. Om nieuwe crises in de toekomst te voorkomen pleit de PvdA voor samenwerking in Europa. Scherp toezicht op internationale financiële

instellingen en markten is nodig. Topmanagers die van een paar ton niet kunnen rondkomen en er een bonus bij nodig hebben? Weg ermee. Maar vooral: Europese regeringsleiders moeten verder investeren in duurzame, kwalitatief sterke en groene banen, diensten en producten. De PvdA werkt aan de toekomst. Door met Europa op te komen voor arme landen en onze markt verder voor hen te openen. Door te kiezen voor groene technologie zorgen we voor een enorme impuls voor de economie. Dat creëert hoogwaardige banen. De PvdA wil innovatie stimuleren. Daar is een andere EU-begroting voor nodig. Alleen zo stellen we onze energievoorziening veilig en gaan we klimaatverandering tegen. Zeker voor het Nederlandse bedrijfsleven liggen hier kansen. Aan de hand van dit verkiezingsprogramma gaan wij de campagne in. Een campagne voor een progressief Europa met gelijke rechten. Een beter Europa. We hebben al veel bereikt, maar er is nog veel meer te bereiken.’

Emine Bozkurt

‘Gelijke rechten’ ‘Voor de PvdA is Europa altijd meer geweest dan markt en munt. Dat zal zo blijven: het Europa van de PvdA is een Europa voor iedereen. Sommigen van onze politieke concurrenten, links en rechts, vinden dat Europa zich vooral niet bezig moet houden met het bestrijden van discriminatie en de strijd voor gelijke rechten tussen mannen en vrouwen. De PvdA gelooft niet dat alles wel goed komt als lidstaten zich vooral niet met elkaar bemoeien. Zo moeten landen die zich niet houden aan hun toezeggingen over het verbeteren van de leefomstandigheden van Roma en Sinti, hierop worden aangesproken. Europa heeft ook in Nederland veel betekend voor de strijd om gelijke behandeling, maar de behaalde successen zijn nog lang niet voldoende. De PvdA wil verbeteringen als het gaat om discriminatie op de arbeidsmarkt, gelijke betaling en de balans tussen werk en privé. Het “baas in eigen buik” moet eindelijk voor iedere vrouw gelden en de politieke vertegenwoordiging van vrouwen en minderheden moet sterk worden verbeterd. Het Europa van de PvdA treedt op tegen mensenhandel en geweld tegen vrouwen en homo’s. En de PvdA wil een Europees beleid dat spanningen rond minderheden tegengaat. 18 ROOD mei 2009

Samenstelling Michiel Reijnen Foto’s Thomas Schlijper

Rood vroeg de PvdA-kandidaten voor het Europees

Europa Voor de bestrijding van discriminatie op grond van geslacht, leeftijd, handicap, afkomst, seksuele voorkeur en levensovertuiging moet Europa strengere minimumnormen stellen en daarnaast gewoon veel beter samenwerken. Ook Nederland kan hier veel mee winnen.’

Jan Cremers

‘Sociale wetgeving’ ‘Ik heb me twaalf maanden als PvdAwoordvoerder Sociale zaken en werkgelegenheid bemoeid met uiteenlopende thema’s als de uitzendrichtlijn, Europese medezeggenschap, veiligheid en gezondheid op de werkplek, voorzorgsmaatregelen voor werknemers en consumenten en een betere afstemming van de sociale zekerheid in Europa. Mijn conclusie is duidelijk: het is zeer belangrijk de strijd voor een betere sociale wetgeving te blijven voeren. Ik vind dat Europa de Europese verzorgingsstaten robuuster moet maken. Hoewel we sociaal beleid in de eerste plaats in Nederland regelen, is daarom op sommige terreinen Europees beleid naast nationaal beleid nodig. Het marktdenken, dat in Europa is vastgelegd, mag niet nog dominanter worden. In plaats van een terugtrekkende beweging, vormen sociaal-economisch beleid en sociale wetgeving integraal onderdeel van de PvdA-inzet op alle niveaus. Een voorbeeld is de trekkersrol die PvdA’ers steeds spelen bij de discussie over de gelijke behandeling van werknemers. Ook heeft de PvdA het voortouw genomen de naleving van de regels in het land waar gewerkt wordt, te versterken. En we hebben met succes gewerkt aan de verbetering van de informatie en adviesrechten in grote, internationaal opererende ondernemingen. Komende zittingsperiode zal alle wetgeving over veiligheid en gezondheid op de werkplek tegen het licht worden gehouden. De PvdA wacht de taak in het Europees Parlement de schatbewaarder te zijn van een bedrijfsvoering die mensen centraal stelt.’

Elsbeth van Hijlckama Vlieg

‘Arbeidsmigratie’

‘Open grenzen voor het verkeer van werknemers hoort bij Europa. De arbeidsmobiliteit tussen landen in Europa is weliswaar niet groot, 1,5 – 2 procent van de beroepsbevolking, maar voorziet wel in een oplossing voor krapte op de arbeidsmarkt. Dat komt de Nederlandse economie ten goede. Maar als buitenlandse arbeid zich in bepaalde sectoren of regio´s gaat concentreren, dan moeten we opletten. Verdringing en misbruik kunnen het gevolg zijn, met slechte arbeidsvoorwaarden en het ontlopen van werkgeversverplichtingen. Dat moet bestreden worden. Ook in Nederlands belang. Daarom ben ik ook voorstander van overgangstermijnen voor werknemers uit nieuwe

PROGRAMMA IN HET KORT De financiële, economische en klimaatcrisis bedreigen onze welvaart. Problemen die de afzonderlijke lidstaten onmogelijk alleen kunnen oplossen, maar die problemen kunnen wel een mogelijkheid bieden voor de Europese samenwerking zich te bewijzen. In het verleden is er te veel aan de markt overgelaten, nu is het tijd om bescherming te bieden. De PvdA pleit voor hervorming en toezicht van de internationale financiële markten en coördinatie van crisismaatregelen binnen Europa. Europa heeft een sterke positie in de wereld naast landen als Amerika en China. De PvdA vindt dat de Europese Unie de komende periode geen nieuwe verplichtingen aan moet gaan tot verdere uitbreiding. Voor de landen die reeds onderhandelen over lidmaatschap, geldt dat strikte naleving van de toetredingsvoorwaarden is vereist. Ontwikkelingslanden worden financieel ondersteund bij de aanpassing aan klimaatverandering door de instelling van een klimaatfonds dat wordt gefinancierd uit de opbrengsten van CO2 –rechten. De PvdA investeert in duurzame banen en kiest voor bescherming van werknemers, consumenten en het milieu. Europese ondernemingsraden moeten meer zeggenschap krijgen bij strategische besluiten binnen ondernemingen. Het MKB moet meer toegang krijgen tot krediet en garanties. Lidstaten bepalen zelf welke publieke diensten zij aan hun burgers aanbieden. Dat geldt ook voor pensioenen, zorg en onderwijs. Om onze sociale doelstellingen volledig te bereiken kiezen we op sommige terreinen voor Europees beleid naast nationaal beleid. Arbeidsmigratie kan een oplossing bieden voor tekorten op de Europese arbeidsmarkt; lidstaten bepalen echter zelf hoeveel migranten zij toelaten en dit mag niet ten koste gaan van de ontwikkeling van de armste landen. Grensoverschrijdende illegale praktijken zoals mensenhandel, terrorisme en (belasting)fraude, worden gezamenlijk in Europa bestreden. De PvdA pleit voor minder regels, minder uniformiteit, meer gezag naar buiten, meer vertrouwen van binnen. De PvdA kiest voor een democratisch, sociaal, rechtvaardig en duurzaam Europa, een Europa dat de grote wereldwijde uitdagingen met gezag tegemoet kan treden.

PROGRAMMACOMMISSIE Het programma werd opgesteld door een verkiezingsprogrammacommissie, bestaande uit Dick Buursink, Rudy Rabbinge, Monika Sie, Monica den Boer, Auke Blauwbroek, Paul Bordewijk, Diederik Samsom, Hilde Laffeber, Marije Laffeber, Sjoera Dikkers, Jan Marinus Wiersma, Pieter Paul Slikker (secretaris) en Manon Korthals (ondersteuning), De commissie stond onder leiding van Jan Pronk. mei 2009 ROOD 19

Martin Siecker

‘Stimuleren van samenwerking’ lidstaten. Dit is al het geval met werknemers uit Bulgarije en Roemenie. Oneerlijke concurrentie, bijvoorbeeld op werktijden en arbeidsomstandigheden, moet worden voorkomen. Het profijt hiervan kan omgezet worden in bijvoorbeeld nieuwe werkgelegenheid. Wij willen immers een bloeiende economie in een pluriform Europa. Zo krijgt dat ook in Nederland gestalte. En zo kan economische vooruitgang ingezet worden voor een sociaal Europa, met een vangnet voor de rechten van werknemers.’

Hans Bosch

‘Uitbreiding’ ‘De jongste uitbreiding van de EU met tien nieuwe lidstaten heeft de discussie over verdere uitbreiding en het tempo waarin dat kan, opnieuw aangewakkerd. Het PvdA-verkiezingsprogramma sluit verdere uitbreiding niet principieel uit, maar koppelt deze wel nadrukkelijker aan voorwaarden. Strikte naleving van de “Kopenhagen-criteria” zijn belangrijk. Hiermee worden mensenrechten en democratie belangrijke toetsstenen. Hoewel eerdere toezeggingen aan Kroatië, Turkije en Macedonië moeten worden nagekomen, geldt ook voor hen dat ze aan alle voorwaarden moeten voldoen. Uiteraard is Turkije een land dat om uiteenlopende redenen extra aandacht verdient. De deur gaat dus niet op slot, maar wordt zeker ook niet verder opengezet. Het is inmiddels duidelijk dat de recente uitbreiding econo-

20 ROOD mei 2009

‘De huidige EU is ooit begonnen als een succesnummer van buitenlandse politiek: nooit meer onderling oorlog maken in Europa. Later kwam de economische politiek erbij en weer later kwam de ontwikkeling van wat we nu het Europese sociale model noemen. Dat model komt weliswaar nog niet in de buurt van het ideaal van een eerlijke verdeling van kennis, macht en inkomen, maar het toont in ieder geval een veel groter gevoel van mededogen en voor solidariteit dan maatschappelijke systemen op andere continenten. In de loop van de afgelopen vijftig jaar is de EU uitgebouwd tot het succes dat het nu is. De PvdA heeft altijd vooropgelopen bij het stimuleren van samenwerking in Europa en dat is ook terug te vinden ons verkiezingsprogramma. Daar moeten we vooral mee doorgaan, vooral om dat Europese sociale model uit te venten in andere delen van de wereld. Dat moet in Europees verband, deels uit welbegrepen eigenbelang. Nederland is slechts een muis die tot niet veel meer in staat is dan wat gepiep in de woestijn van de internationale politiek. Als je piept namens Europa, wordt dat geluidje vanzelf versterkt tot het getrompetter van de kudde olifanten op wiens rug je dan meelift. Niet verkeerd voor een muis.’

misch nieuwe voordelen heeft opgeleverd. Desondanks is de perceptie van de gemiddelde Nederlander een andere: de concurrentie van bijvoorbeeld Poolse werknemers wordt als een negatief gevolg van de uitbreiding ervaren. Het is dus logisch dat de PvdA ervoor gekozen heeft om het goede nabuurschap met een groot aantal landen verder uit te bouwen om van daaruit een eventuele toetreding te bezien. Uiteraard dient dan zeker ook gekeken te worden naar de draagkracht binnen de EU. Belangrijke randvoorwaarde is de hervorming van de Europese begroting. Het gaat ons bij uitbreiding van de EU als sociaaldemocraten ook om versterking van de democratie, de men-

senrechten en de economie in de kandidaatlidstaten. Dat zullen we in de toekomst meer moeten benadrukken.’

Marijke Clerx

‘Arbeidsmarkt’ ‘Als de kredietcrisis één ding duidelijk maakt, is het dat er niet te eenzijdig op de (financiële) dienstensector moet worden geleund. De maakindustrie is onmisbaar om nieuwe vindingen concreet en uitvoerbaar te maken en weer verder te ontwikkelen. Clusters zoals die ontstaan rond de driehoek Eindhoven, Aken, Leuven zijn dragers van innovatie en voor heel Europa belangrijk. De EU draagt via structuurfondsen bij en de Europese Investeringsbank (EIB) helpt het industriebeleid te ontwikkelen. Dit past in de Lissabon strategie en ons verkiezingsprogramma biedt aanknopingspunten om deze strategie versterkt door te zetten. De crisis biedt ook kansen. Onder de huidige massaontslagen, werktijdverkorting en deeltijd WW gaat een krappe arbeidsmarkt schuil. Die zal zich manifesteren zodra de economie weer aantrekt. Ondernemingen blijken zich daarvan zeer bewust. De werktijd die nu vrijvalt, wordt dan ook aangegrepen om mensen bij te scholen en daarmee voor te bereiden op de eisen die de toekomstige arbeidsmarkt stelt. De maatregelen in het bijgestelde coalitieakkoord steunen de arbeidsmarkt, geven bedrijven meer lucht en stellen alles in het werk om jeugdwerkloosheid te voorkomen. Er is een koers ingezet richting een Green New Deal, met een schonere, socialere en slimmere economie. Daar staat de PvdA voor, ook in het Europees verkiezingsprogramma.’

De kandidaten Louis Meuleman

‘Green New Deal’ ‘Met ons progressieve en duidelijke verkiezingsprogramma kan ik direct aan de slag. De PvdA staat voor een krachtig en sociaal klimaat- en energiebeleid. Dat betekent dat we investeren in een sociale Green New Deal. Daarin is de PvdA uniek, want wij zorgen ervoor dat de gevolgen van de crisisaanpak niet op kwetsbare groepen worden afgewenteld. We staan ervoor, in Nederland en in Europa, dat veel nieuwe banen ontstaan in duurzame energie en in andere groene sectoren. Dat moet door grootschalige investeringen zoals een supersnel Europees hoogspanningsnet, maar ook door projecten van onderop te stimuleren. Daarom heb ik een grote Europese prijs voor lokale ‘Duurzame Deals’ voorgesteld. Wij investeren in een duurzame landbouw en plattelandsontwikkeling en maken een eind aan het verouderde Europese landbouwbeleid dat op subsidies is gebaseerd. Boeren hebben de toekomst, maar we willen dat ze wel duurzaam produceren. Dan is het ook terecht dat ze een goed inkomen krijgen, door kwaliteit te leveren en door bijvoorbeeld landschapsbeheer. De PvdA vindt dat een krachtig en toekomstgericht Europees milieu-, energie- en duurzaamheidsbeleid ook goed voor Nederland is. Een gelijk speelveld, met gelijke kansen. Maar ook hierbij vergeet de PvdA de internationale solidariteit niet. De mondiale voedsel- en watercrisis stelt

ons voor grote uitdagingen. Europa moet dan ook mondiaal zijn verantwoordelijkheid nemen, en een voorbeeld zijn. Als wij voorgaan in een duurzame toekomst, zal ons dat ook economisch veel opleveren. Op donderdag 4 juni gaat het echt om een belangrijke keuze: een duurzaam Europa of kortetermijn-denken. Ik denk dat zeker jonge kiezers niet zullen twijfelen!’

Judith Merkies

‘Resultaten zien’ ‘Een jaar geleden had ik een debat over Hoe communiceer je Europa? Het debat ging heen en weer, over legitimiteit, democratische tekorten, peilingen en eurobarometers. Ik deed ook een duit in het zakje: misschien moest Europa niet de hele tijd worden uitgelegd, mensen willen gewoon resultaten zien. Europa is immers als een koffiezetapparaat: het is niet nodig om precies te weten hoe het er van binnen uit ziet. Als het apparaat maar werkt, en de koffie lekker is. De PvdA wil voorbij aan de discussie over instituties en procedures. Graag praten waar het eigenlijk om moet gaan: politiek, visie en beleid. Er zijn genoeg vragen die schreeuwen om een grensoverschrijdende, Europese aanpak. Denk aan de economie, het klimaat en energie. Maar het is waar, alleen als burgers weer meer vertrouwen hebben in Europa, de scepsis overbrugd kan worden en de burger zich betrokken voelt,

kan Europa echt doortastend optreden. Hoe wil de PvdA dat doen? Eigenlijk draait alles om duidelijkheid en transparantie. Dus, liever met de burger vooraf praten, dan hem achteraf met al gedane beslissingen confronteren. Niet koffiedik kijken, maar concreet aangeven wat Nederland nodig heeft, wat sociaaldemocratische doelen zijn die wij juist in Europees verband samen kunnen bereiken. En natuurlijk, samen aan het bakkie troost, open en eerlijk de resultaten bespreken.’

Lo Breemer

‘Europa en de Wereld’ ‘De Europese samenwerking heeft niet tot één gemeenschappelijk buitenlands beleid geleid – laat staat tot één Europees leger. Toch is er ook op deze terreinen een groeiende samenwerking ontstaan – die samenwerking kan en moet verder uitgebouwd worden, want áls Europa het over onderwerpen op dit terrein eens is, zijn oplossingen nabij. Het eensgezinde optreden in de Kosovo-crisis is daarvan een voorbeeld – het niet eensgezinde optreden in het Midden Oostenconflict eveneens. Bij het bevorderen van vrede en veiligheid spelen veel zaken een rol. Het Europese PvdA-verkiezingsprogramma besteedt er een apart hoofdstuk aan (Europa en de Wereld) dat ik met trots als kandidaat voor het Europees Parlement tot het mijne maak. Veiligheid is een breed concept, waarbij ook gesproken moet worden over de

mei 2009 ROOD 21

Jannewietske de Vries

‘Europa: rijk van identiteiten’ rol van civiele organisaties, samenwerking op militair- en niet-militair gebied, ook met niet-specifiek Europese internationale organisaties; het belang van de handhaving van de mensenrechten, altijd en overal. Duurzame vrede is alleen mogelijk, wanneer ook aandacht wordt besteed aan een duurzame energievoorziening, de bedreiging van het klimaat en aan mechanismen om internationale conflicten vreedzaam te beslissen. Het Europees Parlement dient en kan hierbij een groeiende rol spelen.’

René Cuperus

‘De gewone man/vrouw beschermen’ ‘Een sterker Europa naar buiten en een meer bescheiden Europa naar binnen, dat is het Europees verkiezingsprogramma in één zin samengevat. Onder leiding van Jan Pronk is een programma opgesteld waarmee de PvdA, serieuzer dan andere partijen, belangrijke conclusies trekt uit het Europa-debat in Nederland van de afgelopen jaren. De economische wereldcrisis van dit moment laat zien dat we Europa harder nodig hebben dan ooit, maar dan wel een ander Europa. Europa is als samenwerkingsverband van voormalige erfvijanden historisch gezien nog altijd onovertroffen. Maar de laatste decennia was de EU te veel een doorgeefluik van neoliberale mondiali-

‘Het is tijd voor bezinning op de verworvenheden van Europa en voor nieuwe prioriteiten. Europa is een halve eeuw geleden opgebouwd met daadkracht en ambitie van mensen met idealen. Geen nieuwe wereldoorlog meer, geen economische crises en geen massawerkloosheid. Begonnen met een groot draagvlak onder de bevolking, van onderop. Voor die idealen waren we bereid autonomie in te leveren. Dat draagvlak neemt af. Visie lijkt te verdwijnen in verfijning van regelgeving en bureaucratie. Europa wordt geassocieerd met uniformiteit, afstandelijke besluitvorming en uitholling van de nationale welvaart. Dat is een perceptie waar we mee te maken hebben, hoe onjuist en ongenuanceerd die soms ook is. Er is geen Europa-gevoel. Mensen hebben een nationale identiteit of - vaker nog - een regionale identiteit én ze voelen zich wereldburger. De Europese dimensie verdwijnt in dat palet. Toch ligt daar het fundament voor draagvlak voor de Europese gemeenschap. Naast het zorgen voor duurzame economische en sociale ontwikkelingen, moeten we nu zorgen voor meer aandacht voor de culturele diversiteit en differentiatie die daarbij hoort. Meer aandacht voor het behoud en de ontwikkeling van nationale en regionale identiteiten. Door de ander beter te leren kennen, respect te hebben voor verschil en daarmee ook het waarderen van verschil in aanpak binnen Europa. Het begrip Europeaan laden met die veelkleurigheid van regionale identiteiten. Daarmee krijgt Europa een nieuwe dimensie; daarmee wordt Europa van alle inwoners. Dat zie ik als een opdracht van de PvdA in Europa.’

sering. Pas recent heeft de Europese Unie laten zien een buffer te kunnen zijn tegen de negatieve gevolgen van de globalisering. Zonder de euro was Nederland IJsland geweest! Tegelijk heeft de oplossing van de bankencrisis opnieuw het belang onderstreept van de nationale staat én de nationale belastingbetaler. De overmoed van het neoliberale Europa, met zijn schaalvergroting en Angelsaksische arbeidsverhoudingen, waarbij alles draait om handel en beurskoersen, was niet wat de Europese pioniers voor ogen stond. Europa mag niet geleid worden door de korte termijn belangen van de lobby´s van grote bedrijven, maar moet vooral de gewone man/vrouw beschermen. Sociaaldemocraten moeten zich verplichten de cultuur en verhoudingen van de Europese sociale markteconomie in ere te herstellen.’

Marijke Drees

‘Biodiversiteit’ ‘In ons verkiezingsprogramma is aandacht voor behoud van biodiversiteit, de soortenrijkdom van planten en dieren. Daar zet ik me voor in en, gelukkig, Europa ook. Zo bestaan de Europese Vogelrichtijn en de Habitatrichtijn (Instandhouding van alle natuurlijk in het wild levende vogelsoorten en waarborgen van de biologische diversiteit). Deze richtlijnen zijn opgenomen in de Nederlandse wetgeving en inmiddels is er een netwerk van natuurgebieden van Europees belang. Toch is de achteruitgang van onze natuur nog niet gestopt. zeldzame soorten worden zeldzamer. Onder andere omdat de natuurgebieden in Nederland te klein zijn. Een typisch Nederlands 22 ROOD mei 2009

probleem, in veel andere landen zijn de gebieden groter. Dat moeten we dus ook in Nederland oplossen door de natuurgebieden te vergroten en te verbinden. Europa kent ook regelgeving op het gebied van dierenwelzijn. Zo zijn er Europese regels in voorbereiding waardoor het vangen van muskusratten met de verdrinkfuik wordt verboden. Bij deze methode lijdt het dier lang, voordat het dood is. Het is goed dat Europa daar iets aan probeert te doen. Iets wat ik, ook in het licht van ons verkiezingsprogramma,van harte toejuich.’

Tekst René Cuperus Illustratie Moker Ontwerp

opinie

Het debat over de Europese samenwerking dreigt volgens René Cuperus te verzanden in een strijd tussen nationalistisch links en internationalistisch links. Hoe kan de PvdA daarin een bemiddelende rol spelen?

De spagaat van Europa

D

e Nederlandse samenleving zit nog altijd niet lekker in zijn vel. De afschuwelijke moordaanslag op Koninginnedag in Apeldoorn – daad van een individu bij wie kennelijk de stoppen waren doorgeslagen– heeft ook zijn weerslag op het humeur van het land. Bij alle materiële welvaart en luxe, knagen onbehagen en desoriëntatie aan het zelfvertrouwen van onze samenleving. Sociologen meten de sociale kwaliteit van een samenleving wel af aan de omgang tussen vreemden. Hoe gaan mensen die elkaar niet kennen met elkaar om, op straat, in de publieke ruimte? Overheerst er dan vertrouwen of treden mensen elkaar angstig of argwanend tegemoet? In het huidige Nederland lijkt het onderling vertrouwen eerder af dan toe te nemen, en dat is een alarmerende ontwikkeling die met alle kracht gekeerd moet worden. Onze eigen Frans Timmermans heeft hier onlangs een mooi verhaal over gehouden. Zijn 5-mei lezing. Over hoe onze samenleving na de verzuiling in zekere zin losgeslagen is van zijn ankers. En dat dat zowel positieve, bevrijdende effecten heeft gehad (emancipatie en ontvoogding), als ook negatieve gevolgen, zoals verlies van oriëntatie, gezag en identiteit. ‘Het is misschien een vreemde vaststelling, maar de ontketening heeft ons niet alleen vrijgemaakt van dwang, maar lijkt ons ook te hebben losgeslagen van enkele van de ankers die iedere gemeenschap, die ieder mens in z’n leven nodig heeft. Wij leven in het nu, los van ons verleden, los van onze toekomst, los van het weefgetouw van de geschiedenis dat ons een plaats geeft in de wereld om ons heen,’ aldus Timmermans die, relatief openhartig voor een Europees staatssecretaris, ook analyseert hoe juist de buiten onze grip uitdijende Europese Unie voor veel mensen als een bedreiging van eigenheid en identiteit wordt ervaren. En extra lastig voor sociaaldemocraten: dat gevoel over Europa blijkt ook nog eens sterk ongelijk verdeeld te zijn. Het is vervelend om vast te stellen, maar de Franse, Nederlandse en Ierse grondwetsreferenda lieten een grote sociale ongelijkheid zien waar het ging om steun voor het Europese integratieproces. Well to do-hogeropgeleiden stemden massaal ja, minder bemiddelde lageropgeleiden stemden massaal nee. Dat is zorgwekkend. De Europese integratie maakt deel uit van een mondialiseringsproces waarin voor hoogopgeleiden veel te winnen valt, maar waarin laagopgeleiden eerder geconfronteerd worden met concurrentie op de arbeidsmarkt vanuit landen met een veel lager loonpeil en met afbraak van beschermingsconstructies. De Europese sociaaldemocratie heeft hier te weinig tegenspel geboden. De economische crisis van dit moment moet haar nu tot een grondige herziening dwingen. Maar dan moet links zich niet laten verdelen door Europa. In een debat dat ik onlangs had ‘met links onder elkaar’, namelijk met de nummer 3 van de Europese kandidatenlijst van de SP, Nicole van Gemert, en de nummer 3 van de kandidatenlijst van GroenLinks, Marije Cornelissen, was dat precies wat er gebeurde. De dames van SP en Groenlinks vlogen elkaar charmant in de haren over Meer

of Minder Brussel, nationalistisch links tegenover internationalistisch links, ‘eigen arbeider eerst’ tegenover ‘alle arbeiders solidair’. Het leek wel een links-interne klassenstrijd over Europa. Tussen SP en GroenLinks overheersen culturele stijl- en smaakverschillen: men neemt elkaar waar als chicelitair tegenover ordinair en volks. In dit soort debatten kan de PvdA losjes de rol van bemiddelaar en gulden middenweg ineen spelen. De PvdA behoort immers precies de optelsom, de verzoening, de spagaat tussen te fanatieke Europese en te fanatieke antiEuropese opvattingen te zijn. Elitair en volks, chic en ordinair tegelijk. Het platte debat ‘voor of tegen Europa’ is een volstrekt non-debat. Niemand wil uit de Europese Unie stappen. Iedereen is voor Europese samenwerking. Met mate en in bescheidenheid, al naargelang de aard van de vraagstukken. Maar politiek moet gezag en vertrouwen herwinnen en dat kan alleen wanneer traditie en modernisering gecombineerd worden, wanneer bij alle opgewonden retoriek over een totaal veranderende wereld ook verhelderd wordt wat men waard vindt te behouden. Wat in een identiteitsonzekere samenleving gevaarlijk contraproductief werkt, zijn fatalistische verhalen over de zelfopheffing van de natiestaten, omdat die immers in de nieuwe wereldorde niets meer zouden voorstellen. De zelfopheffing van Nederland: dat is wel het laatste waar deze Europese verkiezingen over zouden moeten gaan. René Cuperus is de schrijver van het boek: De wereldburger bestaat niet (Bert Bakker): over de ongemakkelijke achtergronden van de opmars van rechts en links populisme in Europa

mei 2009 ROOD 23

De staatssecretaris van Europese Zaken

Tekst Jan Schuurman Hess Foto minbuza.nl

Angst of hoop, De Europese verkiezingen worden spannend, denkt staatssecretaris van Europese Zaken Frans Timmermans. ‘Het gaat er straks om of de politiek van angst, waar Geert Wilders voor staat en die in twintig jaar is opgebouwd, wordt omgebogen naar een politiek van hoop en perspectief. Dat is de wezenlijke inzet op 4 juni.’ Frans Timmermans over de verkiezingen.

F

rans Timmermans is getergd over een vraaggesprek, eerder die week, bij Pauw & Witteman. Het PVV-Kamerlid Hero Brinkman zei in dat programma dat er geen imams in het leger zouden mogen worden opgenomen, en dat Nederlandse soldaten met een moslim achtergrond ook geen aanspraak zouden mogen maken op geestelijke bijstand in het leger omdat die jongens een dubbele nationaliteit zouden hebben.

DIEP GERAAKT ‘Die uitspraken hebben me zo diep geraakt. Die jongens gaan voor Nederland naar de oorlog in Afghanistan met het risico dat ze worden doodgeschoten en dan durft die Brinkman te betwijfelen of die jongens loyaal zijn aan de Nederlandse samenleving! Ze dragen een Nederlands uniform en zetten hun leven op het spel voor de vrijheid, voor waarden en normen van de Nederlandse samenleving! Hoe durven ze zoiets te beweren! Gaan we mee in die politiek 24 ROOD mei 2009

van de angst, of kiezen we voor de politiek van de hoop, van de samenwerking en het perspectief, zoals Barack Obama voorstaat. Kiezen we voor de makelaars in angst, voor de “losers”, of voor de mensen die zich willen verbinden en voor de hoop kiezen. Dat is de inzet op 4 juni.’

NEDERLANDSE TRADITIE De politiek van de angst is volgens Frans Timmermans ruim twintig jaar geleden ontstaan en bereikt nu, in de Nederlandse samenleving, haar hoogtepunt. ‘De makelaars in angst, zoals ik ze noem, kiezen altijd voor de gemakkelijkste vijand en nu is dat de islam. Wat mij in de hoogst mogelijke mate ergert, is dat een intellectuele elite zich onder het mom van de verdediging van vrijheden aansluit bij de makelaars in angst. Dat past overigens in een eeuwenoude, Nederlandse traditie: minderheden zijn hier van oudsher bevreesd dat een nieuwe minderheid hen zal overheersen. Die angst gold vroeger katholieken, daarna socialisten en nu moet de islam het ontgelden. Maar onze geschiedenis

actueel

dat is de keuze tenwereld. Weet je, ik ben de laatste maanden intensief bezig met de viering van de vierhonderd jaar oude banden tussen Nederland en New York. Wanneer je je realiseert dat achttien mannen in een piepkleine houten boot stapten en de oceaan opvoeren, nieuwe, onbekende verten tegemoet… Van de moed die daarvoor nodig was, kunnen wij nog iets leren. Ik ben optimistisch. Binnen de Europese Unie kunnen wij alles organiseren wat we niet meer nationaal kunnen oplossen. Onze economie wordt niet meer belemmerd door nationale grenzen. We staan als tweede exportland, na Duitsland, op de ranglijst van de Europese Unie; we hebben Frankrijk, als piepklein land, gepasseerd; onze landbouwsector behoort tot de beste ter wereld. We hebben een overschot op de betalingsbalans en als het aardgas op is, spelen we nog steeds een rol in de verdeling van het gas in Europa. Draai het om en stel je voor dat nationale grenzen terugkeren... wat zou dat betekenen voor de havens van Rotterdam, voor Vlissingen, Delfzijl? Stel je voor wat het zou

‘Minderheden zijn hier van oudsher bevreesd dat een nieuwe minderheid hen zal overheersen’ betekenen wanneer we niet de euro hadden, en in een Europa van beperkingen en grenzen zouden leven. Denk eens in wat dat zou betekenen voor de transportsector, voor de dienstensector in Nederland. Daarom moeten we een offensieve strijd aan met Wilders. We moeten ons bevrijden van de angst, ook in de Partij van de Arbeid.’

SOCIAALDEMOCRATISCHE ROL leert ook dat wij heel goed in staat zijn met minderheden om te gaan, en een nieuwe balans te vinden. Daarom komt het er bij de verkiezingen op 4 juni ook zo op aan. Hoe benaderen wij de nieuwe Nederlanders? Het gaat niet alleen om de vraag: wat kunnen jullie voor ons betekenen, maar ook om de vraag wat wij voor de nieuwe Nederlander kunnen doen.’

OPTIMISTISCH Timmermans is ervan overtuigd dat de samenwerking binnen de Europese Unie van groot belang en zelfs noodzakelijk is voor het oplossen van de economische problemen, de klimaatproblemen en voor de veiligheid. Hij meent dat Europa een goede uitgangspositie heeft. ‘Ten opzichte van China en Rusland, Brazilië en India heeft Europa een zeer hoogstaand onderwijssysteem, we hebben goede sociale verhoudingen, een redelijk inkomensniveau. We kunnen de kansen pakken die ons geboden worden, maar we moeten ons dan wel bevrijden van de angst voor de bui-

Staatssecretaris Frans Timmermans hecht grote betekenis aan de rol van de sociaaldemocratische fractie in het Europees Parlement. Hij wijst er op dat de economische crisis heeft aangetoond dat een zichzelf regulerende, vrije, markt het alleen niet redt, en dat sociaaldemocraten in Europa daar jarenlang voor hebben gewaarschuwd. ‘Er bestaat in Europa een groeiende consensus om een nieuwe balans te scheppen tussen de private en publieke macht, maar we hebben een sterke socialistische fractie nodig in het Europees Parlement, dat straks door het Verdrag van Lissabon meer bevoegdheden zal krijgen. Dat is van belang voor werknemers, voor consumenten en de zwakkeren in de samenleving. We zijn met 500 miljoen Europeanen en in snel toenemende mate zal de economie zich regionaal ontwikkelen. China zal meer haar eigen markt ontwikkelen; de vraag uit de Verenigde Staten zal afnemen en wij zullen en kunnen in Europa goed voor ons zelf zorgen, zonder dat wij compromissen hoeven te sluiten op ons eigen sociaal-economisch model, zonder onze sociale verworvenheden op te geven.’ mei 2009 ROOD 25

IN PVDA PLATFORM DEZE KEER: DE BONUSCULTUUR

Tekst Eric van den Berg Foto Stockxpert

Terwijl het internationale financiële systeem de afgelopen maanden langzaam uiteenviel, bleven banken miljoenenbonussen uitbetalen aan hun medewerkers. De maatschappelijke en politieke verontwaardiging die volgden, leken veel bankiers niet te deren. Hoe ontstond de bonuscultuur eigenlijk? En hoe moet het anders?

‘Je moet het in Nederland niet in je eentje proberen te regelen’

A

cht miljoen euro, dat nam topbankier Jan Peter Schmittmann eind vorig jaar nog mee naar huis. Van de bank waar hij jarenlang een leidinggevende rol had, de ABN Amro, was nog maar weinig over. Gerrit Zalm probeerde er in zijn nieuwe rol als topman van de restanten van ABN en Fortis nog een stokje voor te steken, maar de rechter besliste anders. Schmittmann kreeg zijn bonus.

IEDEREEN EEN BONUS Tot voor kort was het uitdelen van miljoenenbonussen in het bankwezen schering en inslag. Niet alleen leden van de raden van bestuur kregen veel geld voor hun prestaties, ook lager personeel kon op grote sommen geld rekenen als doelen gehaald werden. Het fenomeen kent haar oorsprong in de investment banks van de jaren tachtig, legt hoogleraar Corporate Finance Kees Cools uit. ‘Investment bankers kunnen heel goed zien wat ze voor de bank verdienen,’ aldus Cools. ‘Dat zijn vaak miljoenen. Ze denken dan al snel: “Waarom zou ik daar niet één of twee procent van krijgen?” Daarna willen hun collega’s aan de andere kant van de straat ook een bonus.

Langzaam maar zeker breidt zoiets zich dan als een olievlek over een sector uit. Uiteindelijk wil zelfs de toiletjuffrouw een bonus.’

SLAG OM TALENT Kort voor de kredietcrisis bereikte de bonuscultuur haar hoogtepunt. ‘Bonanza-achtige toestanden,’ herinnert Pauline van der Meer Mohr zich. Als hoofd Human Resources van ABN Amro betaalde zij in 2008 nog tientallen miljoenen aan bonussen uit aan topbankiers. Een beslissing die nu zwaar onder vuur ligt, maar die Van der Meer Mohr ‘tot de laatste snik’ zal verdedigen. ‘Mensen begrijpen niet hoe moordend de slag om talent was, zelfs nog in 2007, het jaar waarover deze beloningen zich uitstrekten,’ aldus Van der Meer Mohr. ‘Als de toekomst van een medewerker vanwege een dreigende overname onzeker is, en hij/zij krijgt links en rechts mooie aanbiedingen van andere banken, dan is er maar één manier voor een bank om dat talent vast te houden: de bonus bij goed presteren te garanderen.’ Binnen het internationale bankwezen was het doodnormaal dat complete teams overliepen van de ene bank naar de andere, simpelweg

MEDIA Op 26 april kopt de Volkskrant:

‘Brussel wil bonussen bij banken beperken’ De Europese Commissie wil de bonussen en salarissen bij banken en beursgenoteerde bedrijven aan banden leggen. Ook ‘gouden parachutes’ bij ontslag hebben als het aan de Commissie ligt hun langste tijd gehad. Uitgangspunt is dat falend beleid niet beloond mag worden. Het is een voorstel van Europees Commissaris McGreevy (Interne Markt). Zeker is dat er ‘meer realisme in de beloningssystemen moet komen’, stelt een Commissiewoordvoerder. ‘Salarissen en andere vergoedingen dienen gekoppeld te worden aan werkelijk geleverde prestaties.’ McGreevy komt met aanbevelingen, niet met verplichte regels voor de lidstaten. Volgens de Commissie heeft zij niet de bevoegdheid om beloningsbeperkingen wettelijk op te leggen. Zou zij toch een poging wagen, dan wordt die vermoedelijk weggestemd door de EU-landen. Reeds bestaande Europese aanbevelingen uit 2004 over de salarissen bij beursgenoteerde bedrijven, worden tot nog toe nauwelijks nageleefd. 26 ROOD mei 2009

omdat die andere bank meer geld bood. ‘Als een fondsdirecteur wegloopt, en hij neemt zijn cliënten mee, dan kun je als bank miljarden kwijt zijn binnen twee á drie dagen,’ zegt Van der Meer Mohr. ‘Je kunt dan niet in je eentje als bank zeggen: “We doen niet mee aan die gekkigheid.”’

PERVERSE EFFECTEN PvdA’er Trude Maas de Brouwer verleende als lid van de Raad van Commissarissen stilzwijgend medewerking aan de stijging van de bonussen. Formeel ging zij alleen over de beloning van de Raad van Bestuur, maar ‘we kregen wel eens een overzicht van de bonussen van de laag daaronder te zien. Daar schrokken we van.’ Maas kijkt met enige weemoed terug op de beslissingen van toen. ‘Achteraf kun je zeggen dat we ons te snel hebben laten overtuigen,’ aldus Maas. Zorgelijker nog dan de bonussen zelf echter vond Maas het gedrag dat ze opriepen. ‘Het Peijnenburg-effect,’ noemt ze dat, een verwijzing naar de reclames waarin mensen zich in de vreemdste bochten wringen om een hap ontbijtkoek te bemachtigen. Om hun targets, en dus hun bonus binnen te halen gingen bankiers steeds ingewikkelder

Begin april op Fembusiness.nl:

‘Cees Maas scoort wel erg gemakkelijk’ Een beursgenoteerde bank die het advies van de Commissie Maas opvolgt en zich primair richt op zijn klanten, zal zichzelf marginaliseren. Het meest fundamentele advies aan de bancaire sector in het rapport van de commissie Maas is dat de focus weer terug moet op de klanten. De afgelopen tien jaar waren het, naar Amerikaans voorbeeld, vooral de aandeelhouders en de op bonussen jagende managers die werden gediend. Met zo’n ‘terug naar de klant’-advies krijg je de handen van het volk op elkaar, maar hoe gemakkelijk is het om zo’n advies te verwezenlijken? Het grote probleem is dat een aan de beurs genoteerde bank zichzelf marginaliseert met zo’n beleid. Geen belegger is enthousiast als de bank waarin hij aandelen heeft, zegt dat de aandeelhouder niet langer op de eerste plaats komt.

platform

financiële constructies bedenken. ‘Innovatie werd goed beloond,’ aldus Maas. Helaas werden de soms enorme risico’s die ze daarbij namen, niet bestraft. Volgens Van der Meer Mohr en Cools is de kredietcrisis zelfs deels een gevolg geweest van de bonuscultuur. ‘Ik reken mezelf dat enorm aan,’ zegt Van der Meer Mohr. ‘Als je het goed deed, kon je ontzettend veel verdienen, maar als later bleek dat wat jij had bedacht bagger was, werd je daar niet op afgerekend.’

GEDRAGSCODE VOOR BANKIERS Het is een kritiek die PvdA-fractielid Paul Tang onderschrijft. ‘Je beloningsbeleid moet stimuleren dat mensen verantwoorde risico’s nemen. Bonussen werden over een veel te korte periode uitgekeerd.’ De bonus zelf hoeft van Tang niet op de helling. De manier waarop die wordt uitgekeerd wel. ‘Het rapport van de commissie Maas

Op 26 april valt op nos.nl te lezen:

‘Excuses van topman ING’ ING-bestuurder Timmermans biedt excuses aan voor het verloren vertrouwen in de banken. In het tv-programma Zembla zegt hij dat hij zich verantwoordelijkheid voelt voor het feit dat een aantal klanten hun vertrouwen is kwijtgeraakt. Hij spreekt tegen dat de bankwereld medeverantwoordelijk is voor de kredietcrisis. Ook zegt hij dat ING geen fouten heeft gemaakt en dat daarom van het teruggeven van bonussen geen sprake kan zijn.

is wat dat betreft een goed begin,’ aldus Tang. Deze commissie, onder leiding van ex-topbankier Cees Maas, stelde begin april een gedragscode voor bankiers vast waarin ook het beloningsbeleid aan bod kwam. Bonussen moeten pas jaren na dato worden uitgekeerd en nooit meer bedragen dan het vaste salaris, zo bepleitte de commissie.

WIE HOUDT ER TOEZICHT Of de aanbevelingen van de commissie daadwerkelijk zullen worden nageleefd, is de vraag. Maas en de zijnen hopen dat de Raden van Toezicht hun voorstellen zullen afdwingen. Van der Meer Mohr en hoogleraar Cools hebben daar echter weinig vertrouwen in, en hopen dat de Europese Centrale Bank of een andere vorm van gecoördineerd Europees toezicht de taak op zich neemt. ‘Je moet het in Nederland niet in je eentje proberen te regelen,’ zegt Van der Meer Mohr. ‘Dan kun je het idee van Holland als financieel centrum wel op je buik schrijven.’ ’Het oude denken,’ noemt Tang het idee dat zoiets alleen Europees geregeld zou kunnen worden. ‘Als we één les hebben kunnen leren van de kredietcrisis, is het wel dat je niet mee moet gaan met anderen in het nemen van risico’s. Het zijn juist de eigenzinnige banken en toezichthouders die het relatief goed hebben gedaan, Santander en Spanje bijvoorbeeld, zijn redelijk ongeschonden uit de crisis gekomen.’ Tang wil daarom dat De Nederlandsche Bank richtlijnen opstelt en afdwingt. ‘Ik heb daar bij de financiële beschouwingen al om gevraagd. De

DNB moet voor 1 mei met nieuwe regels komen,’ aldus Tang.

LAATSTE REDMIDDEL Doordat bijna alle banken nu grote verliezen draaien of bij de overheid aan het infuus liggen, heeft het probleem van de exorbitante bonussen zichzelf opgelost. ‘Tijdelijk tenminste,’ zegt Cools. De raden van bestuur krijgen nog steeds riante beloningen, maar groepen investment bankers worden niet meer voor tientallen miljoenen bij elkaar weggekocht. Alle betrokkenen zien deze luwte als een kans om de bonuscultuur aan te pakken. ‘Als er ooit een moment was dat er kon worden ingegrepen, is het nu,’ zegt Cools. Ondanks zijn felle verzet tegen de bonuscultuur is hij geen voorstander van overheidsingrijpen. Cools hoopt dat bankiers bij zichzelf te rade zullen gaan, en de bonuscultuur zullen matigen. ‘Laten we wel wezen: de afgelopen jaar is het aandeel van de variabele beloningen in het inkomen van topbankiers vertienvoudigd. Wat heeft dat opgeleverd? Helemaal niets.’ Of bankiers ertoe in staat zullen blijken het eigen inkomen te matigen? Cools heeft er een hard hoofd in. ‘Over vijftien jaar is het, ben ik bang, weer precies hetzelfde. De houding is er vooral een van “wat zeuren jullie nou?” Het ontbreekt bankiers aan historisch perspectief.’ Misschien is optreden door de overheid wel het laatste redmiddel. mei 2009 ROOD 27

Emine Bozkurt en het Europees Parlement

‘Ik heb bewezen dat ik het kan’ 28 ROOD mei 2009

Tekst Jan Schuurman Hess Foto Hollandse Hoogte/Peter van Beek

profiel

Het Luxemburg Plein was een van de mooiste klassieke pleinen van het negentiende eeuwse Brussel. Het stationsgebouw inspireerde schilders als Paul Delvaux, maar vooral ook René Magritte. Nu wordt het plein niet meer gedomineerd door stoomtreinen, maar door de grote gevel van het Europees Parlement. Op het plein zijn de terrassen en de cafés gebleven, de reizigers maakten plaats voor de Europeanen, de ambtenaren, de lobbyisten en de parlementsleden. Hier vertelt Emine Bozkurt over haar missie in het Europees Parlement.

U

woont zowel in Brussel als in Zaandam? ‘Mijn zoon, mijn man en ik zijn hier vier dagen in de week en drie in Zaandam, onze thuisbasis. Het was vanzelfsprekend dat ze mee gingen. Dat gaat heel goed. Straks gaat mijn zoon hier in Brussel naar school. We doen het als zo veel ouders die beiden werken. We verdelen de taken. Voor ik hier verkozen werd, heb ik goede afspraken gemaakt. Want alleen dan werkt het.’ Emine Bozkurt staat bij de komende verkiezingen voor het Europees Parlement op de tweede plaats, achter lijsttrekker Thijs Berman. Waarom wilde zij zo graag naar het Europees Parlement, en waarom is dit werk voor haar zo belangrijk? Ze lacht en vertelt dat ze als jong meisje haar zinnen al op internationale samenwerking zette. Om die reden ook studeerde zij Europese Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Het was haar wens en bedoeling om in Brussel te gaan werken. ‘In 2004 werd ik meteen verkozen. Mij spreekt het niveau aan waarop je hier werkt. Het Europees Parlement neemt besluiten die voor een half miljard mensen van belang zijn. Bovendien vind ik het leuk om met mensen van verschillende nationaliteiten en achtergronden samen te werken. En het gaat me goed af.’ Hoe verover je als nieuw parlementslid een positie tussen die ruim achthonderd anderen? Hoe vind je een plaats in een sociaaldemocratische fractie van meer dan tweehonderd mensen? ‘Ik ben onmiddellijk aan de slag gegaan met burgerrechten. Gelijke rechten voor iedereen is toch waar het om gaat in Europa. En dan moet je vervolgens binnen het parlement bewijzen dat je goed bent. Mijn eerste kans kwam via een commissie in het Europees Parlement die werd belast met de vrouwenrechten in Turkije. In het licht van de onderhandelingen met Turkije over toetreding tot de Unie, werd dat een thema. Ik mocht hierover een rapport schrijven voor het Europees Parlement en dat is goed ontvangen. Ik heb kritisch en fair beschreven hoe de situatie toen was. Het rapport werd ook in Turkije en door de vrouwenbeweging goed ontvangen. Het was niet vanzelfsprekend dat dit rapport werd geaccepteerd, want een aantal landen wilde helemaal niet dat de onderhandelingen met Turkije zouden beginnen. En dit aspect, vrouwenrechten, leek hun een mooie stok om mee te slaan. Ik was erg blij dat het goed is afgelopen en dat alle internationale onderhandelingen die ik met alle verschillende partijen voerde, positief konden worden afgerond. Dat was voor mij het bewijs

‘Turkije is nu nog niet klaar voor toetreding’

dat ik het kon en dat daardoor de positie van 35 miljoen vrouwen in Turkije werkelijk verbeterd werd.’ Wat is er dan concreet verbeterd? ‘Bestrijden van geweld tegen vrouwen was prioriteit nummer één. Eerwraak, opvanghuizen voor vrouwen. Op al die terreinen is er nu in Turkije veel gebeurd. Er zijn protocollen met de politie in het hele land afgesproken en eerwraak is nu een extra verzwarende omstandigheid in het strafrecht. Ziekenhuizen zijn er alert op en kunnen de politie bij een vermoeden van eerwraak informeren. Ruim 300 duizend leerplichtige meisjes die anders niet naar school mochten of konden, gaan nu wel. Er zijn door de Turkse regering extra middelen ingezet voor het onderwijs aan meisjes. Het is de vrouw van premier Erdogan die zich persoonlijk hier voor heeft ingezet.’ De Amerikaanse president Obama heeft onlangs aangedrongen op een lidmaatschap van de Europese Unie voor Turkije. Er was een onmiddellijke negatieve reactie van de Franse president, Nicolas Sarkozy. Wat is uw mening over de toetreding van Turkije tot de Europese Unie? ‘Turkije is nu nog niet klaar voor toetreding. Ze moeten nog hard werken aan hun democratie en aan het verkrijgen van gelijke rechten voor iedereen. Dat is nog een lange, moeilijke weg. Als Turkije snel en adequaat verandert, is het welkom. Als Obama de Turken kan inspireren die hervormingen snel door te voeren, is dat alleen maar winst.’ Voor Emine Bozkurt was de belangrijkste gebeurtenis in de afgelopen vijf jaar de goedkeuring van een antidiscriminatie richtlijn die werd opgesteld. Emine Bozkurt was schaduwrapporteur. ‘Dat betekent dat ik namens de sociaaldemocratische fractie onderhandelde bij het opstellen van de richtlijn. We hebben het nu voor elkaar dat discriminatie in alle gevallen in de Europese Unie wordt verboden. Homoseksuelen, vrouwen, minder validen en ouderen worden nu gelijk behandeld. Discriminatie moet hard aangepakt worden. In veel nieuwe lidstaten is op dit gebied nog weinig geregeld. Dankzij Europese regels is dit nu wel het geval. Op dit moment hebben echter de economische- en klimaatcrisis de hoogste prioriteit. Daarvoor hebben we Europese samenwerking nodig. Wouter Bos zei het duidelijk: zonder de Europese Unie zou Nederland nu in de zelfde positie verkeren als IJsland. Werk is onze speerpunt, in de campagne, in de komende periode in het Europees Parlement.’

mei 2009 ROOD 29

varia Breinbreker

28

HORIZONTAAL: 1. Damesgymnastiek (15); 8. Een is geen, twee is half en drie is een paas.. (2); 9. Zij regeerde met harde hand (6 + 4); 11. Laat zien die klank! (4); 12. Huwelijk (14); 14. Eenkennige hemellichamen (9); 16. Gekke reep (4); 17. Oma van Wouter (6); 21. Vaarwel krantje (3); 22. Die vogelverschrikker regelt de boel (7); 24. Het nawoord van die oude voetballer was niet naar waarheid (7); 25. Maakt niet geliefd (8); 28. Slechts een paar letters vanwege alle hulp? (9); 30. Tegen je zin naar de cardioloog (3 + 3 + 2 + 2 + 4) VERTICAAL 1. Onafhankelijkheids idee (13); 2. Ambtenarenmis (15); 3. Pijnlijk flauw (3); 4. (Zonder) weerga (9); 5. Zoet, schijnheilig lichaamsdeel (5 + 5); 6. Leent hij waarnemers uit? (12); 7. Dom dier (4); 10. Dit heideplantje is onlangs 40 kilo afgevallen (5); 13. Geld lenen om een etentje te kunnen betalen (10); 15. Heden.nl (2); 18. Studentendansfeest (3); 19. Bouwsteentje min vijftig (3); 20. Deze partner is gedeputeerde (2); 23. Kenmerk van een bal (3); 25. Als je neus opzij zat, zaten deze van voren (4); 26. Prinsessenslaapplaats (3); 27. Zij loopt niet voorop (4); 29. Zonder overdekking is die haan een sukkel (3)

Stuur uw oplossing vóór 1 juli naar PvdA, redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. De winnaar ontvangt een PvdA-Baseball cap.

OPLOSSINGEN BREINBREKER 27: Horizontaal: 1. Verhuiscircus; 10. Oorlam; 11. Bi; 12. Edna; 13. Radiostilte; 14. Pit; 16. Sipke; 17. Elan of El An; 19. Duits; 23. Eer; 24. Nageslacht; 25. AD; 26. Reet; 28. CS; 30. + 45.Stuivertje wisselen; 32. Zalm; 33. Re; 34. Luis; 35. Epo; 37. Mopperkont; 40. Toer; 41. Pas; 43. Waterkant; 45. Wisselen Verticaal: 1. Voorkeurstem; 2. Raad van Europa; 3. Isis; 4. Codicil; 5. Roet; 6. Codes; 7. Urn; 8. + 29. Slappe was; 9. Amsterdammertje; 11. Bos; 15. Ikea; 18. Natie; 19. Decentraal; 20. USSR; 21. TA; 22. Schel; 27. ET; 29. zie 8 verticaal; 31. Tenoren; 32. Zitting; 36. Pop; 38. PS; 39. Toko; 42. WW; 43. We; 44. Te DE PRIJSWINNAAR VAN BREINBREKER 27 IS: Nol van ’t Riet uit Gouda. Hij ontvangt het WBS-jaarboek Op zoek naar een progressief Amerika.

Prijsvraag Wie heeft dit gezegd? 1

2

‘Ik leg alle adviezen onder mijn kussen, tot ik rechtop zit’ Weet u van wie dit citaat is? 1. Job Cohen

2. Wim Kok

3. Joop den Uyl

4. Felix Rottenberg

Stuur uw oplossing vóór 1 juli naar: PvdA, redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail uw oplossing naar [email protected]. De winnaar ontvangt een PvdA-Baseball cap.

3

4

Het citaat uit Rood nummer 2:

‘In geouwehoer kun je niet wonen’ was van Jan Schaefer. De winnaar van het PvdAverrassingspakket is Thijs den Ouwe uit Goes.

30 ROOD mei 2009

Uitgesproken

agenda

AFFICHES EUROPESE VERKIEZINGEN

Mei

In 1979 konden de kiezers voor het eerst naar de stembus voor het Europees Parlement. In 2009 worden voor de zevende keer de verkiezingen gehouden voor het Europees Parlement. Met het oog op Europa van Gerrit Voerman en Nelleke van de Walle biedt een chronologisch overzicht van de affiches die de partijen in hun verkiezingscampagnes hebben gebruikt. De wijze waarop de partijen zich op de posters aan de kiezer presenteren laat een duidelijke ontwikkeling zien: het aanvankelijke enthousiasme voor de Europese integratie is getaand, terwijl er een grotere nadruk wordt gelegd op de plaats van Nederland binnen de Europese Unie. Het rijk geïllustreerde boek geeft verder een korte beschrijving van de verkiezingsprogramma’s en van de thema’s die de campagnes hebben gedomineerd. Natuurlijk komen ook de campagnes van de PvdA uitgebreid aan bod.

Zaterdag 30 Meer Europa op straat Pvda-Amsterdam viert een feestje ter ere van de Europese verkiezingen! Met een Europa-ganzenbord met vragen en presentjes voor de kinderen, een Rad van Fortuin met Europese prijzen en een dj. Met onder anderen Mariëtte Hamer en de winnaar van EUtube. Presentatie: Kamran Ullah, oud-voorzitter Jeugdraad. Info: www.pvda.nl Op pvda.nl vindt u een actueel overzicht van alle campagne-activiteiten in het land. Zie ook de rubriek Nieuws uit de partij.

Juni Vrijdag 26 Europa Landentour Heerlen Slotmanifestatie van de Europa landentour in Heerlen. Terugblik op de afgelopen twee jaar. En verder filmpjes, debat en de prijsuitreiking van de AMS fotoprijs. Info: www.alfredmozerstichting.nl

Gerrit Voerman is directeur van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) te Groningen. Nelleke van de Walle was student assistent bij het DNPP en werkt nu voor de onderzoeksdivisie van het UN Office of the High Commissioner for Human Rights. Geïnteresseerd? Met onderstaande bon krijgt u ¤ 3,- korting op Met het oog op Europa.

Rood Ledenblad van de Partij van de Arbeid 6e jaargang • nummer 2 • april 2009

Colofon Rood is het positief/kritische ledenblad van de-Partij van de Arbeid waarin leden van de partij centraal staan. Leden worden van harte uitgenodigd te reageren op de inhoud van Rood en de redactie van ideeën, suggesties of-kopij te voorzien. Rood verschijnt zes maal per jaar en wordt gratis verspreid onder de leden van de PvdA in een oplage van 63.000-exemplaren. Niet-leden kunnen een abonnement aanvragen via de ledenadministratie (ledenadministratie@ pvda.nl of 0900-9553). Rood verschijnt ook in gesproken vorm voor mensen met een leeshandicap. Info: FNB, tel.: (0486) 486486. Partij van de Arbeid Herengracht 54 / Postbus 1310 1000 BH Amsterdam 0900-9553 (lokaal tarief) / www.pvda.nl Redactieadres: Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam [email protected] Redactie: Ottolien van Rossem (samenstelling en eindredactie), Jan Schuurman Hess, Michiel Reijnen Eindredactie: Roselie Kommers Art direction en vormgeving: Studio Pollmann, Amsterdam Medewerkers aan dit nummer: Wouter Bos (column), Eric van den Berg, René Cuperus, Marcel Duyvestijn, Geertje Falke, Michael Juffermans (Breinbreker), Marije Laffeber, Lilianne Ploumen, Tessel Schouten, Jurjen Fedde Wiersma, Anne Marie Zimmerman Fotografie: De Beeldredaktie, Hollandse Hoogte, Tessa Postuma de Boer, Thomas Schlijper Cartoon: Peter Pontiac, Amsterdam

BON

Illustratie: Moker Ontwerp, Amsterdam

Korting voor PvdA-leden Met deze bon krijgt u 20 procent korting op het boek Met het oog op Europa van Gerrit Voerman en Nelleke van de Walle (ISBN 9789085068228). U betaalt geen ¤ 15,- maar slechts ¤ 12,-. U kunt deze bon inleveren bij de boekhandel of het boek bestellen via www.uitgeverijboom.nl.

Lithografie: Grafimedia Amsterdam Drukwerk: vdBJ / Print Support, Bloemendaal Rood verschijnt onder verantwoordelijkheid van het partijbestuur. Overname van (delen van) artikelen, foto’s of illustraties alleen na uitdrukkelijke toestemming van-de-uitgever.

Deze actie is geldig tot 15 augustus 2009. Actienummer 90165283) ISSN 1574-2733

mei 2007 ROOD 31

column

Foto Hollandse Hoogte/Martijn Beekman

Het verhaal van de PvdA De economische crisis die we nu meemaken, is voor veel mensen reden tot zorg en onzekerheid. Met het crisispakket proberen we de gevolgen van de crisis te verzachten, door de economie een zetje te geven en door zekerheid te bieden. Bijvoorbeeld de zekerheid dat als je toch werkeloos wordt, je gewoon een uitkering krijgt terwijl je zoekt naar ander werk. Maar naast zorg en onzekerheid biedt de economische crisis ook kansen. Kansen om nu echt werk te maken van een schone en duurzame energievoorziening. Kansen om nu die bonussen aan te pakken die mede aan de oorsprong van de financiële crisis liggen. Kansen om nu de losgeslagen financiële markten in het gareel te brengen door in Europa samen te werken. Kansen ook voor de Partij van de Arbeid om haar verhaal te vertellen. Juist nu is er behoefte aan een verhaal dat mensen inspireert, en de PvdA heeft dat verhaal. We hoeven die crisis niet lijdzaam uit te zitten en we zullen niet zomaar accepteren dat mensen zonder werk komen te zitten. Een heleboel mensen zijn slachtoffer geworden van een crisis die ze niet

zelf veroorzaakt hebben, maar als we schouder aan schouder staan, als we solidair zijn, kunnen we de crisis verzachten, bestrijden en er zelfs sterker uit komen. We geloven niet naïef in de markt en veroordelen wat de jacht op het grote snelle geld veroorzaakt heeft. In plaats daarvan bieden we een verhaal van evenwicht tussen de markt en de overheid, individu en collectief, houvast en verandering. In Nederland, want daar kunnen we heel veel. En in Europa, want daar kunnen we met elkaar nog veel meer. De PvdA kan dat verhaal vertellen. De leden van de PvdA kunnen dat verhaal vertellen. En ik hoop dat jullie dat allemaal de komende tijd zullen doen en dat jullie mensen aansporen om naar de stembus te gaan op 4 juni om PvdA te stemmen voor de Europese Verkiezingen. Met een progressief Europa krijgen we meer kansen ons verhaal ook werkelijkheid te maken.

De volgende Rood verschijnt begin augustus

Wouter Bos, politiek leider