Europa brengt kwaliteit compost in gevaar

afvalforum jaargang 16 • november 2012

4

English summary included

Europa brengt kwaliteit compost in gevaar

Sluiten van de aluminiumkringloop Groen licht voor vier AEC-warmteprojecten

kort nieuws B ESPARING ZONDER KWALITEITSVERLIES IN RIOLERINGSBEHEER

Visie op rioleringsbeheer

Op weg naar 2020 Wat kunnen de leden van de Vereniging Afvalbedrijven voor u betekenen in het rioleringsbeheer?

brochure rioleringsbeheer voor Gemeenten.indd 1

19-09-12 14:41

Gemeenten en waterschappen zien zich geconfronteerd met aanzienlijke bezuinigingen. Het beheer van water en riolen heeft blijvend aandacht nodig en moet kwalitatief goed worden gerealiseerd. Een kostenbesparing is mogelijk zonder concessies te doen aan kwaliteit, milieubescherming en veiligheid als een gemeente gebruik maakt van de diensten van de leden van de Vereniging Afvalbedrijven (VA). Onder het motto ‘Op weg naar 2020’ heeft de Afdeling Rioleringsbeheer van de VA haar visie op de toekomst van het rioleringsbeheer in Nederland vastgelegd in een brochure die in september is gepubliceerd. De brochure is opgesteld voor gemeenten en andere betrokken organisaties als Stichting RIONED, Vereniging van Nederlandse Gemeenten en (Unie van) waterschappen. Rioleringsbedrijven die lid zijn van de VA kunnen taken verzorgen die nu veelal versnipperd plaatsvinden, zoals inspectie, reiniging, interpretatie van inspectiegegevens en advisering aan gemeenten. De bedrijven kunnen een volledige ontzorging van de gemeente realiseren, terwijl regie, beleidskeuzes en eindverantwoordelijkheid in handen van de gemeente blijft. Leden kunnen hierin voorzien door hun jarenlange opgebouwde kennis en ervaring, in zowel operationele als beleidsmatige zin. Kwaliteit en veiligheid van het geleverde werk worden gewaarborgd door certificering (ISO, OHSAS en VCA) en het voldoen aan de Beoordelingsrichtlijn voor inspectie en reiniging.

2

afvalforum november 2012

M EER VERBRAND, MINDER GESTORT IN 2011 Dankzij een groei aan verbrandingscapaciteit is in 2011 twaalf procent meer afval verbrand dan in 2010. In totaal is 7,2 miljoen ton afval verwerkt in afvalenergiecentrales (AEC’s). Nog maar 1,7 miljoen ton afval is in 2011 op stortplaatsen terechtgekomen. Dit is bijna twintig procent minder dan in 2010. Dit blijkt uit het rapport ‘Afvalverwerking in Nederland, gegevens 2011’ van de Werkgroep Afvalregistratie. De stijging van de hoeveelheid verwerkt afval in AEC’s komt door ingebruikname van verbrandingscapaciteit bij de REC in Harlingen en SITA ReEnergy in Roosendaal. Huishoudelijk afval en daarmee vergelijkbaar bedrijfsafval blijven met 4,7 miljoen ton de grootste afvalstromen die de AEC’s verwerken. Een deel van de verbrandingscapaciteit wordt gevuld met afval dat vrijkomt bij het afgraven van (delen van) stortplaatsen en door de invoer van brandbaar restafval. Momenteel komt minder dan 3 procent van de totale hoeveelheid afval die jaarlijks in Nederland ontstaat - circa 60 miljoen ton - op stortplaatsen terecht. Van de 1,7 miljoen ton afval die in 2011 naar stortplaatsen is gebracht, is 1,3 miljoen ton

daadwerkelijk gestort. De rest, 0,4 miljoen ton, wordt toegepast voor milieubeschermende voorzieningen op de stortplaats. De afname in 2011 is mede veroorzaakt door de aangekondigde afschaffing van de afvalstoffenbelasting op 1 januari 2012. Ontdoeners van te storten afval hebben hierop geanticipeerd en in de tweede helft van 2011 meer afval tijdelijk opgeslagen omdat storten sinds 1 januari 2012 goedkoper is. De hoeveelheid vergist en gecomposteerd gft-afval is met 4 procent toegenomen. In 2011 is 1,3 miljoen ton gft-afval verwerkt. Het totaal aan gft-afval en grof tuinafval dat van burgers afkomstig is, verandert weinig. Die hoeveelheid schommelt de laatste tien jaar tussen de 1,7 en 1,8 miljoen ton. Het deel hiervan dat niet door gft-composteerders/vergisters wordt verwerkt, wordt afgezet bij andere verwerkers, zoals groencomposteerders en biomassaenergiecentrales. Laatstgenoemde zijn niet meegenomen in de rapportage. Van de 1,3 miljoen ton verwerkt gft-afval in 2011 is 0,2 miljoen ton verwerkt in vergistingsinstallaties. Dit is een toename van 18 procent ten opzichte van 2010. Van het verwerkte gftafval is 0,7 miljoen ton compost gemaakt.

D E MEERLANDEN: 1 MILJOEN M 3 GAS UIT GFT 10 oktober, Dag van de Duurzaamheid, vierde De Meerlanden de productie van 1 miljoen m3 groengas uit gft-afval. De bijeenkomst vond plaats op het nieuwe Piet Boom Plein. Piet Boom startte in 1994 met composteren in Rijsenhout, waardoor nu groengas gemaakt kan worden. In 1994 besloot directeur Piet Boom van de toenmalige afvalverbranding in Rijsenhout tot het bouwen van een composteringsfaciliteit voor organisch huishoudelijk afval. “Zonder de grondlegger van onze compostering Piet Boom stond hier nu niet zo’n hypermoderne installatie waar gft-afval eerst wordt vergist en vervolgens gecomposteerd en dat zelfs tot over de Nederlandse grenzen al het Meerlandenconcept wordt genoemd”, roemde directeur

Ger de Jong zijn voorganger. De naamgever zelf glunderde: “Nooit gedacht dat de simpele opzet van 20 jaar geleden tot zo’n toonaangevende installatie zou uitgroeien.” Op het terrein van De Meerlanden wordt gft-afval vergist en gecomposteerd. Dit levert vijf bruikbare producten op: groengas, warmte, compost, CO2 en water. Groengas wordt in het aardgasnetwerk ingevoed. De wagens van De Meerlanden kunnen vervolgens via het groengastankstation op eigen terrein tanken. Warmte wordt geleverd aan kassen in de buurt, compost en CO2 laten bloemen, groente en fruit in tuinen en kassen groeien en met het water sproeien de veegwagens van De Meerlanden de straten schoon. Zo wordt de kringloop van gft-afval gesloten.

Bruggen slaan…

Colofon afvalforum november 2012 jaargang 16 nummer 4 verschijnt vier keer per jaar afvalforum biedt nieuws, ontwikkelingen, feiten en meningen over afval. Het behandelt zowel het beleid als de praktijk van afvalbeheer. afvalforum wordt uitgegeven door de Vereniging Afvalbedrijven. De Vereniging Afvalbedrijven behartigt de belangen van afvalbedrijven die actief zijn in de gehele keten: van inzameling, recycling, hergebruik en rioleringsbeheer tot en met de verwerking van afval. De Vereniging Afvalbedrijven steunt haar leden bij de groei naar één Europese afvalmarkt en maakt zich hard voor optimale randvoorwaarden voor een milieuhygiënische en kosteneffectieve afvalverwijdering en -verwerking. Leden van de Vereniging ontvangen afvalforum gratis, evenals bestuurders, politici en ambtenaren bij overheden. hoofdredactie Vereniging Afvalbedrijven, ’s-Hertogenbosch Daniëlle van Vleuten eindredactie Addo van der Eijk, Usquert redactieadres De redactie van afvalforum is geïnteresseerd in afvalnieuws. Persberichten en ideeën voor artikelen kunt u sturen naar: Redactie afvalforum Postbus 2184, 5202 CD ’s-Hertogenbosch [email protected]

En dan is er binnen 2 maanden na de verkiezingen een nieuw kabinet VVD-PVDA. Rutte II is een enthousiast team van bewindslieden. Snelheid werd mogelijk door het verstandig uitruilen van dossiers, en het elkaar dingen gunnen. Deze nieuwe werkwijze en snelheid kennen ook risico’s . De meeste Kabinetten starten met minder publicitair tumult. Toch hoop en verwacht ik dat er een stabiel kabinet is ontstaan dat een volle termijn aan het werk kan. In de Eerste Kamer heeft het kabinet geen meerderheid, en zal het naar wisselende meerderheden moeten gaan zoeken. Onder het motto “Bruggen slaan” is een uitgebreid regeerakkoord opgesteld, met als belangrijkste prioriteit het herstellen van het financieel evenwicht en het herstellen van de economie. Ook voor onze sector is eerste prioriteit dat we uit de economische en financiële crisis komen. Een aantal punten in het regeerakkoord valt ons op. Zo streeft het kabinet naar een circulaire economie, hergebruik van materialen en het stimuleren van de markt voor duurzame grondstoffen, overigens zonder hierbij concreet te worden. Zelf hebben we onlangs, binnen VNO-NCW, gepleit voor het aanwijzen van recycling als tiende Topsector. Alle aanleiding om een en ander verder uit te werken en te beginnen met die economische Topsectoren waarbinnen recycling een belangrijke rol speelt. Opvallend is ook de hogere doelstelling voor duurzame energie tot 16% in 2020. Als middelen worden ingezet: SDE+ en leveren bijmengverplichtingen. Wat zal dat voor ons kunnen betekenen? Het intensiveren van de relatie met het ministerie van Economische Zaken lijkt me zeker wenselijk. Overige voor ons belangrijke punten zijn de voorgenomen afschaffing van het BTWcompensatiefonds, en ook de voornemens om bestuurlijk Nederland anders in te richten. Het kabinet streeft naar grotere gemeenten, 5 landsdelen in plaats van 12 provincies en samenvoegen van Waterschappen tot ongeveer de huidige provinciale schaal. Zowel het BTW-compensatiefonds als de bestuurlijke opschaling, ook al zal die veel tijd vergen, zijn van invloed op de verhoudingen tussen markt en overheid. Het regeerakkoord besteedt geen aandacht aan de praktische en dagelijkse dossiers. En dat betekent geen wijziging van de bestaande regelgeving, al valt binnenkort nog wel een definitief besluit van de VNG over het verpakkingenconvenant. Daarom acht ik het verstandig om de komende maanden de eerder genoemde nieuwe accenten nader te bezien, en uit te werken. Wij wensen het nieuwe kabinet succes, en met name de nieuwe portefeuillehouder Milieu, staatssecretaris Mansveld van IenM. Ze is nieuw in Den Haag, tot voor kort was ze gedeputeerde in Groningen. Wij hopen spoedig kennis met haar te maken en zowel de voornemens als de actuele situatie te bespreken.

engelse teksten Derek Middleton, Zevenaar

ir. Pieter H. Hofstra Voorzitter Vereniging Afvalbedrijven

opmaak Ontwerpburo Suggestie & illusie, Utrecht foto cover Compostsector plaatst grote vraagtekens bij einde-afvalcriteria voor compost. Lees verder op pagina 3 drukker S&B Druk, Oss abonnement € 35,- per jaar (4 nummers) Gratis voor specifieke doelgroepen Meer informatie bij Vereniging Afvalbedrijven, t. (073) 627 94 44 Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN 1386-4378 adverteren in afvalforum afvalforum wordt verspreid naar (inter)nationale bestuurders, politici, directeuren, managers, technici en andere deskundigen in de afvalsector (controlled circulation). Meer informatie bij Recent BV, telefoon (020) 330 89 98

Inhoud 4

Kritiek zwelt aan op concept end of waste-criteria

8

Interview met SP-Kamerlid Henk van Gerven

10 Vier AEC-warmteprojecten met SDE+ gehonoreerd 12 Het MVO-kleurenpalet van: Afvalzorg 14 Sluiten van de aluminiumkringloop 16 Rabobank voorspelt groei AEC-import tot rond 2016 18 Afvalconferentie 2012: Dalende investeringen, stijgende urgentie En verder: Korte nieuws 2, 7, 13 en 20

English summary 21

www.verenigingafvalbedrijven.nl www.wastematters.eu

DOOR PIETER VAN DEN BRAND

De plannen bedreigen de goede naam van Nederlandse compost (foto: iStockphoto)

KRITIEK ZWELT AAN OP CONCEPT END OF WASTE-CRITERIA

Hoge kwaliteit compost in het geding End of waste-criteria zullen de gescheiden inzameling en

Sinds een paar jaar sleutelt Brussel aan end of waste-criteria voor compost. Deze criteria moeten voor verscheidene reststromen duidelijk maken wanneer iets een afvalstof is of - na bewerking - een grondstof. Het achterliggende idee is dat zorgvuldig vastgestelde en geharmoniseerde end of waste-criteria ervoor zorgen dat de verhandelbaarheid en het hergebruik van secundaire grondstoffen uit afval toenemen. De status van product stimuleert hoogwaardige recycling en draagt bij aan het vertrouwen bij consumenten en klanten. In het geval van bioafval wordt zo niet alleen de weg naar een hoge kwaliteit compost geplaveid, ook de productie van groene elektriciteit ligt in het verschiet. Jaarlijks komt in Europa naar schatting tussen de 76 en 100 miljoen ton gft vrij, naast de 37 miljoen ton aan organische reststromen uit de industrie. In veel EU-lidstaten belandt deze onvoorstelbare hoeveelheid bioafval op de stortplaats. Het verwerken van schoon gescheiden ingezameld gft maakt in navolging van Nederland opgang in andere EU-landen. In Duitsland wordt bijvoorbeeld vanaf januari 2015 de scheidingsplicht voor bioafval van kracht. Het resultaat is een hoogwaardig compostproduct dat brede acceptatie geniet in de markt. “Het is niet meer dan logisch dat hoogkwalitatieve compost de status van product krijgt in Europa”, zegt Arjen Brinkmann, directeur van de Branche Vereniging Organische Reststoffen (BVOR). De BVOR en de Vereniging Afvalbedrijven houden de ontwikkelingen rond de eindeafvalcriteria voor compost al jarenlang nauwlettend in de gaten en trekken samen op in het dossier. Al in 2006 vonden de eerste overleggen plaats met de betrokken Nederlandse ministeries en tal van

verwerking van organische reststromen in Europa een slinger geven en de brede waardering van kwaliteitscompost bij afnemers borgen. Daar is iedereen het over eens. De gang naar de einde-afvalstatus voor compost dreigt echter op een mislukking uit te draaien als stedelijk restafval en rioolslib als bronmateriaal zijn toegestaan.

STEFANIE SIEBERT (EUROPEAN COMPOST NETWORK):

‘Deze ontwikkeling zal de afzet van compost enorme schade berokkenen.’

4


JOHN VAN HAEFF (ATTERO):

‘MBT-stabilaat is niet te vergelijken met de hoge kwaliteit compost zoals wij die kennen.’

Europese instanties, zoals het Joint Research Center (JRC), het gezamenlijk onderzoekscentrum van de Europese Commissie. In eerste instantie verliep het proces naar wens. De Europese exercitie volgde het richtsnoer van een hoge kwaliteit compost op basis van gescheiden gftinzameling en proces- en kwaliteitscontrole. De eerste twee JRC-rapporten konden dan ook op bijval rekenen vanuit de Nederlandse bioafvalbranche. Met het derde rapport van augustus dit jaar kwam de omslag. Het rapport zorgde in Nederland voor de nodige opschudding. De reactie van de Vereniging Afvalbedrijven telde maar liefst 22 pagina’s. De begeleidende brief ondertekenden de BVOR en de Vereniging Afvalbedrijven gezamenlijk. Hét knelpunt: de MBT-technologie, Mechanical and Biological Treatment. “Op verzoek van het Franse milieuministerie is de MBT-technologie in het document opgenomen”, vertelt John van Haeff, manager Bioconversie bij Attero. “Frankrijk heeft weliswaar een lange traditie in het gescheiden inzamelen van groenafval, maar niet in dat van groente- en fruitresten van huishoudens.” Zo’n 85 procent van deze afvalstroom wordt samen met het restafval direct gestort of verbrand. Slechts vijf procent van het huishoudelijk afval wordt gescheiden ingezameld; tien procent wordt verwerkt in MBT-installaties. Uit de mix van grijs afval worden organische stromen afgescheiden. Dat is een derde van het totaal. Het resultaat is een gestabiliseerd materiaal. Voldoet dit aan de normen, dan mag het volgens de Franse regelgeving product heten en is het geen afval meer. “De consequentie is dat deze organische restfractie als bodemverbetereraar in de landbouw mag worden toegepast. Iets wat in geen enkel ander land in Europa is toegestaan.”

RISICO

RIOOLSLIB

Dat de MBT-technologie in de end of waste-criteria staat, is Van Haeff een doorn in het oog. De technologie vormt volgens hem een bedreiging voor de kwaliteit en het imago van compost. “MBT-stabilaat is niet te vergelijken met de hoge kwaliteit compost zoals wij die kennen uit de Nederlandse praktijk”, zegt hij. “Het zit vol met fysische verontreinigingen, al zou je die er in een ingenieus scheidingsproces uit kunnen halen. Maar zware metalen laten zich tijdens het MBT-proces niet verwijderen. Zelfs promovendi van de Wageningen Universiteit hebben daar hun tanden op stukgebeten.” Het derde JRC-rapport beaamt dit probleem. Volgens het rapport bevestigen monsteranalyses dat MBT-stabilaat ‘een te hoog risico’ in zich heeft om voor de einde-afvalstatus in aanmerking te komen. Toch krijgt de MBT-compost die is bedoeld voor gebruik in de landbouw het voordeel van de twijfel, omdat volgens de monsteranalyses hiervan ‘sommige parameters in de buurt van de voorgestelde normen komen’. Dat maakte de weg vrij voor de aanbeveling om ‘mixed municipal solid waste’ in de zogeheten Positieve Lijst als bronmateriaal op te nemen. Om de risico’s te ondervangen stelt het JRC-rapport extra eisen voor om de kwaliteit van eindproducten te meten. De Nederlandse composteerbedrijven plaatsen grote vraagtekens bij deze redenatie. “In feite wordt er gesteld dat het niet altijd zeker is dat er een veilige kwaliteit compost wordt bereikt. Om dat risico af te dekken, moet aan de achterkant goede monitoring plaatsvinden. Ik vind dat onzin. Gebruik je huishoudelijk afval als inputmateriaal, dan kun je geen enkel risico uitsluiten, want hierin zitten alle denkbare vormen van verontreiniging. Elke kwaliteitscontrole geeft per definitie schijnzekerheid, want je zou een ontelbaar aantal parameters moeten meten. Los van het feit dat de bemonsteringskosten onacceptabel hoog zijn”, aldus Brinkmann. Een cruciale stap in het verwerken van gft is de visuele inspectie aan de poort. “Ook dat heeft bij gemengd afval geen zin”, zegt Van Haeff. Hij pleit voor een restrictieve lijst van inputstromen. “Verbreding met gemengde vervuilde stromen zoals grijs restafval is onwenselijk. Scheiding aan de bron leidt tot de beste inputmaterialen en tot een eindproduct met de hoogste kwaliteit.”

Directeur Stefanie Siebert van het European Compost Network, de koepel voor compostbedrijven in de Europese Unie, beschouwt het als riskant om alleen de kwaliteit van het eindproduct te meten. “Dat zet de deur wijd open voor het wegmengen van vervuilde afvalstromen. Het aantal steekproeven is in de praktijk immers klein. Het zal erg moeilijk zijn om illegale handelingen aan te tonen. De herkomst van huishoudelijk afval is niet te traceren.” Siebert laakt ook de aanwezigheid van rioolslib op de Positieve Lijst. Het risico is volgens haar levensgroot dat zwaar verontreinigd slib lukraak bij composteringsinstallaties wordt aangeboden om andere duurdere verwerkingsopties te omzeilen. “Met alleen maar visuele inspectie is dan niet te achterhalen of het slib met zware metalen of organische verontreinigingen is vervuild.” Ook vreest Siebert de economische gevolgen. “Alleen met een kwaliteitsproduct is er sprake van vertrouwen in de compostmarkt. Deze ontwikkeling zal de afzet van compost enorme schade berokkenen.” BVOR-directeur Brinkmann deelt die zorg: “Het grootste gevaar is dat er bij afnemers verwarring ontstaat rond het product compost. We hebben er lang over gedaan om compost een goede naam te bezorgen in de Nederlandse afzetmarkten. De reputatie is nu uitstekend, maar kwetsbaar. Gaan deze plannen door, dan staan we zo weer op achterstand.”

STANDAARD Voorstander van de MBT-technologie is Yves Coppin, innovatiespecialist van het Franse concern Veolia Environnement. Volgens hem is het probleem met de zware metalen door verbeteringen in het MBT-proces opgelost. De Fransman vertegenwoordigt de stroming die zich sterk

»

GIULIA SAGNOTTI (MILIEUMINISTERIE ITALIË):

‘De organische restfractie uit het MBT-proces moeten worden gestort of verbrand.’


5

MEER EU-LANDEN VERWERPEN MBT-COMPOST Nederland staat niet alleen. Ook andere EU-landen in de technische werkgroep voor de end of waste-criteria voor compost verwerpen de tekst van het document. Voor Italië, laat topambtenaar Giulia Sagnotti van het milieuministerie in Rome weten, is het JRC-voorstel onaanvaardbaar. Volgens Sagnotti zijn de door JRC uitgevoerde monsteranalyses ver onder de maat. “Het ging slechts om een beperkt aantal monsters. Stedelijk afval is zeer wisselend van samenstelling. De inhoud wisselt ook in de loop van het jaar. Met dat gegeven is in de steekproef geen rekening gehouden. Wij vinden dat de organische restfractie uit het MBT-proces moet worden gestort of verbrand. Het stabilaat is te vervuild, dus kleven er gezondheidsrisico’s aan.” De resultaten van de JRC-analyses rechtvaardigen volgens Sagnotti niet dat huishoudelijk afval als inputstroom wordt aangemerkt. Op aanvullende monitoring-eisen is Sagnotti eveneens kritisch. “Daarmee schroef je de kosten op. Het zal compost duurder maken en minder aantrekkelijk voor afnemers.”

maakt voor de opname van huishoudelijk afval als inputmateriaal. “De organische fractie van de oude MBT-installaties uit de jaren tachtig is van slechte kwaliteit. Omdat de eerste scheidingsstappen in het proces nu aanzienlijk zijn verbeterd, is het gehalte aan verontreinigingen veel lager. De zware metalen zitten niet in het organische deel, maar blijven achter in de restfractie als gevolg van de efficiënte scheiding van verontreinigingen. Zo ontstaat uiteindelijk een goede kwaliteit compost. Ik verzet me tegen de kritiek van zogenaamde experts die het tegendeel beweren. Het merendeel van de experts in technische JRC-werkgroep heeft nog nooit een MBT-composteerinstallatie bezocht. Ze hebben alleen MBT-stabilaat voor ogen. Daarom begrijpen ze de tekst van het derde werkdocument niet en verwerpen ze MBT-compost. In principe levert gescheiden inzameling de beste kwali-

YVES COPPIN (VEOLIA ENVIRONNEMENT):

‘Soms scoort MBT-compost beter’

6


teit compost op. Maar niet altijd. Soms scoort MBT-compost beter. De tests wijzen dat uit. Daarom is de eindcontrole zo belangrijk.” Frankrijk telt in totaal 31 MBT-installaties van verschillende leveranciers. Vijftien van deze MBT’s zijn nieuw ontworpen, aldus Coppin. “De compost hieruit moet aan hoge eisen voldoen. De organische stromen van oude installaties worden gestort.” John van Haeff van Attero blijft sceptisch over de Franse MBT-installaties. Ook over de nieuwste. “Technologisch kan er veel, maar je blijft met de zware metalen in het compost zitten.”

ARJEN BRINKMANN (BVOR):

‘Gaan deze plannen door, dan staan we zo weer op achterstand.’

HYPOCRIET De ophef over de monsteranalyses noemt Coppin hypocriet. “Voor het tweede technisch rapport werden slechts vijf monsteranalyses uitgevoerd. Toen roerde niemand zich. Nu zijn het er meer dan honderd en is er opeens kritiek. Het heeft niets met de inhoud te maken, eerder met een puur politieke motivatie. Voor ons zou het een nachtmerrie zijn, als MBT-compost in Frankrijk de status van product verliest. Niet alleen vanwege het imago. Voor afval gelden heel veel regels, bijvoorbeeld dat je voor het gebruik in de landbouw in elke gemeente waar dat het geval is, de bevolking vooraf via een publieke hoorzitting om toestemming moet vragen. Het antwoord laat zich dan makkelijk raden. Dat wordt nee.” Van Haeff: “Frankrijk hoeft zich niet al te veel zorgen te maken over verlies van de productstatus. Nationaal kan deze status bestaan.”

Volgens planning gaat het technisch rapport eind november naar de Europese Commissie. Het JRC laat via voorlichter Elena Gonzalez weten tot die tijd geen commentaar te geven op de kritiek vanuit de verschillende EU-landen. “Het document is nog niet afgerond. We zijn de reacties aan het inventariseren. Het is voorbarig nu al conclusies te trekken.” Het wachten is op het wetsvoorstel van de Europese Commissie dat na behandeling in de Technical Adaption Committee (TAC) naar de Europese Raad van ministers en het Europees parlement gaat. ECN-directeur Siebert hoopt dat ofwel de Europese Commissie tot inkeer komt of dat de lidstaten een stokje steken voor de opname van grijs restafval en rioolslib. Ze verwacht dat de meerderheid van de EU-landen de huidige plannen weg zal stemmen. “Daar ben ik van overtuigd.”

kort nieuws ECYCLINGINSTALLATIE R KUNSTGRAS BIJ VAR Op 15 november heeft VAR, onderdeel van Attero, in Wilp-Achterhoek een nieuwe installatie voor de recycling van kunstgras geopend. Na een lange periode van werken met diverse mobiele installaties is de organisatie gekomen tot een definitief ontwerp van een vaste productielijn. Met de ingebruikname van de unieke installatie is VAR klaar voor de verwerking van alle soorten en kleuren kunstgras. Zo realiseert het bedrijf 90 procent kunstgrasrecycling. Vanaf 2001 is VAR actief in de recycling van kunstgrasvelden. De zeer specifieke kennis die VAR heeft als het gaat om het verwijderen en verwerken van kunstgras-

S TOOM VAN HVC NAAR DUPONT DuPont en HVC in Dordrecht hebben een overeenkomst getekend voor de levering van stoom van HVC aan DuPont. DuPont zal vanaf eind 2013 stoom afnemen via een pijpleiding die loopt vanuit de afvalenergiecentrale van HVC naar DuPont. Daarmee neemt de CO2-uitstoot van de Dordtse locatie van DuPont met zo’n 30 procent af, een besparing van ruwweg 50.000 ton CO2 op jaarbasis. Deze hoeveelheid is te vergelijking met de uitstoot van zo’n 15.000 middenklasseauto’s bij gemiddeld 20.000 km per jaar. Door deze samenwerking wordt een belangrijke bijdrage aan de verduurzaming van de gemeente Dordrecht gerealiseerd. Met de realisatie van het project

is een investering van circa acht miljoen euro gemoeid. “Dit project past goed bij de doelstellingen van DuPont en HVC. Beide bedrijven hebben duurzaamheid hoog in het vaandel staan. In de weekenden gaan wij de stoom van buurman HVC gebruiken die nodig is voor onze productieprocessen”, zegt Paul Meyers, directeur van de locatie Dordrecht van DuPont (links op de foto). Wim van Lieshout, directeur HVC (rechts op de foto): “Met de stoomlevering aan DuPont verhoogt HVC het energetisch rendement van de installatie aanzienlijk met zo’n 10 procent. Dit betekent voor ons ook een verduurzaming van de afvalenergiecentrale.”

matten, heeft gezorgd voor internationale bekendheid op dit gebied. VAR is in diverse Europese landen actief.

AMENWERKING S ENSARTECH EN ARN Ensartech en ARN slaan de handen ineen voor een beter milieu. ARN, het Nederlandse expertisecentrum voor recycling in de mobiliteitsbranche, gaat als eerste gebruikmaken van de nieuwe smeltinstallatie van Ensartech. Deze werd op 15 oktober in Delfzijl geopend. De samenwerking levert een belangrijke bijdrage aan het streven van ARN om het recyclingpercentage van auto’s de komende jaren op te voeren naar 95 procent. De Ensartech-installatie werkt volgens een nieuwe technologie. Moeilijk verwerkbare industriële afvalstromen die het milieu zwaar belasten, worden tijdens een smeltproces met hoge temperatuur omgezet in bruikbare producten: bouwstoffen en energie. In vergelijking met andere verwerkingsmethoden levert de Ensartechtechnologie tien keer minder reststoffen op. Deze minieme reststoffenfractie kan op termijn zelfs tot nul worden teruggebracht. Ensartech gaat nog tien tot vijftien van deze installaties in Europa bouwen. De installatie in Delfzijl heeft een verwerkingscapaciteit van zo’n 25 kiloton per jaar.

A MSTERDAM STADSWARMTENETWERK WINT PRIJS Het Amsterdamse stadswarmtenetwerk van Westpoort Warmte, een joint venture van het Afval Energie Bedrijf (AEB) en Nuon, is 10 oktober uitgeroepen tot de Best Practice op het gebied van Nederlandse warmtenetwerken. Initiatiefnemer van de prijs is de Stichting Warmtenetwerk. Voor de vakjury is het Amsterdamse stadswarmtenetwerk winnaar vanwege de diversiteit van groene warmtebronnen en de sterke groei van het warmtenet in Amsterdam. AEB en Nuon leveren volgens de jury de beste combinatie in de praktijk van CO2reductie, aandeel duurzame warmte, innovatie en uitbreiding. Het Amsterdamse stadswarmtenetwerk wordt sinds 1993

gebruikt om een deel van de stad van warmte te voorzien. De warmte komt van de afvalenergiecentrale en de biogasinstallatie van AEB, van de rioolwaterzuivering van Waternet en van de vergistingsinstallatie voor organisch afval van Orgaworld. Het nieuwe warmtenet in Amsterdam-Noord wordt op termijn aan deze bronnen gekoppeld. De op stadswarmte aangesloten woningen en bedrijven hebben geen eigen cv-ketel nodig. De totale CO2-reductie die het warmtenet van Westpoort Warmte oplevert ten opzichte van het gebruik van individuele gasketels is gegroeid tot bijna 18 miljoen kilo CO2 per jaar. Dit is een besparing van ruim 80 procent.


7

SP-KAMERLID HENK VAN GERVEN:

‘Organiseer afvalstromen lokaal en regionaal’ SP-Kamerlid Henk van Gerven begint enthousiast, maar ook met de nodige scepsis, aan zijn nieuwe milieuportefeuille. Meer controle, meer regionale verwerking en vooral de grenzen dicht voor afvaltransporten, vindt de SP’er. ‘Verschillende verbranders zullen ermee ophouden.’

DOOR JOOP HAZENBERG

Wie de Tweede Kamer van binnen kent, weet dat het een doolhof is. Het is een complex van oud- en nieuwbouw met tal van sluiproutes. Zelfs voor de gevorderde bezoeker heeft Henk van Gerven, die sinds 2006 voor de SP in de Kamer zit, een verrassing in petto. Hij leidt zijn bezoek rechtstreeks naar de postkamer en pakt daar een zijgangetje, om op de eigen burelen uit te komen. Van Gerven heeft na de verkiezingen van september 2012 een nieuwe portefeuille gekregen. Naast gezondheidszorg - hij is oud-huisarts - doet hij ook natuur, visserij, milieu, water en ruimtelijke ordening. Het milieuterrein is voor deze politicus nieuw.

WIE IS HENK VAN GERVEN?

De week voor het gesprek heeft hij een ‘gezellige kennismaking’ met de Vereniging Afvalbedrijven gehad. Alhoewel Van Gerven erkent dat het afvalbeleid voor hem een relatief onbekend onderwerp is, wil hij vooral benadrukken dat de partij zijn roots in de milieubeweging heeft. “Ik ben al 35 jaar lid van de SP”, steekt hij van wal, “sinds de begintijd hebben de partij en afval iets met elkaar. Remi Poppe, mijn voorganger, en het Centraal Actiecomité Rijnmond gingen fel in op allerlei afvalzaken, zoals de vervuiling van het Botlekgebied en het asbestvraagstuk. Het asbestfonds is er mede door ons gekomen. Bob Ruers heeft daarin als senator een cruciale rol gespeeld.”

‘We weten dat financiële prikkels werken.’

Van Gerven (1955) studeerde medicijnen in Nijmegen. Tot 2002 was hij huisarts. Sinds 1977 is hij actief in de SP. In zijn woonplaats Oss heeft hij twee keer de functie van wethouder bekleed. In november 2006 is Henk van Gerven gekozen als lid van de Tweede Kamer. Zijn belangrijkste dossier was de zorg, daar is nu de milieuportefeuille bijgekomen.

8


Net als oud-partijleider Jan Marijnissen komt Van Gerven uit Oss. En net als Marijnissen zat hij in de lokale SP-politiek, waar hij in aanraking kwam met afvalbeleid. “Als huisarts interesseer ik me voor milieuzaken, omdat die veel gemeen hebben met gezondheid. Toen ik in Oss kwam wonen, was er een groot conflict rond het oude Philipsterrein. Het bedrijf heeft daar veel oplosmiddelen gebruikt en de SP geloofde niet dat het terrein schoon was. Pas na flinke actie van onze kant gingen de gemeente en de woningcorporatie door de knieën. Het hele terrein is afgegraven, en de SP heeft zich door dit soort acties gevestigd als partij.” Wantrouwen ten aanzien van instanties en de vinger leggen op schandalen - de toon is in de tussentijd niet veranderd. De SP-speerpunten voor het afvalbeleid benadrukken de staatsrol ten koste van de (internationale) markt, het versterken van controle en het vinden van lokale oplossingen. “Wat ik ontzettend belangrijk vind”, zegt Van Gerven, “is het alles op alles zetten van hergebruik. We zijn een klein land, dus we moeten wel. Het scheiden levert nu nog veel te weinig op. Kunnen we daar als overheid geen slinger aan geven?” De optie van nascheiden vindt Van Gerven helemaal niks. “Er zijn tendensen in die richting, maar we moeten de burger het belang van het terugdringen en het scheiden van afval laten inzien. We moeten het scheiden aan de bron aantrekkelijk

maken voor de mensen. Zij moeten betrokken blijven bij afvalverwerking. Niks gaat vanzelf.”

DRIE PRIORITEITEN Voor de komende kabinetsperiode heeft de SP een aantal concrete beleidsprioriteiten, stelt Van Gerven. “Ten eerste moet het afvalbeleid gericht zijn op preventie en hergebruik. We willen zo min mogelijk afval, zoals verpakkingen. En producten moeten zodanig worden ontworpen dat je zoveel mogelijk materiaal kunt hergebruiken - van mobieltjes tot tv’s. Daar ligt een belangrijke taak voor de industrie.” Om het hergebruik van plastics te stimuleren, wil het Kamerlid het statiegeldsysteem uitbreiden naar kleine petflessen. Daarnaast pleit hij - om het scheiden van afvalstromen te versnellen - voor een stortbelasting en voor het duurder maken van verbranden. “We weten dat dit soort financiële prikkels werken. Bij hogere kosten maak je andere afwegingen en ga je beter scheiden.” Richtsnoer voor de SP’er is het dichtbij de bron houden van afval. Regionale verwerking vindt hij cruciaal.” Vroeger was de verwerking provinciaal georganiseerd, maar nu is dat beleid verwaterd. Ik zeg: organiseer afvalstromen zoveel mogelijk lokaal en regionaal. Alleen voor speciale stromen kan dat in grotere regio’s. Ik zal gemeenten aanmoedigen het ophalen en verwerken van afval zoveel mogelijk in publieke handen te houden, zeker als bedrijven in de fout gaan.” Met de nadruk op lokale verwerking snijdt Van Gerven een gevoelig thema aan: het importeren van afval. “Ik vind het echt een fout van de afgelopen kabinetten dat zij verbranding zagen als dé oplossing voor het afvalprobleem. Daardoor hebben we nu te veel capaciteit en zitten we met afval uit Napels met een maffiose reuk.” De politicus wil de grenzen zoveel mogelijk sluiten voor import van afval. “Ja, en dan hebben we overcapaciteit van de afvalcentrales. Laten we hopen dat de oudste dichtgaan en de beste overblijven. Italië en Engeland kunnen hun situatie best wel zelf oplossen. Vanuit Nederland mag alleen afval de grens over als het elders met een aantoonbaar hogere graad verwerkt kan worden dan wij hier zelf kunnen bieden.” De SP richt zich op het toezicht op afvaltransport en -verwerking. Henk van Gerven heeft vernomen dat één op de vijf transporten ‘dubieus’ is als het gaat om naleving van regels. “Als dat waar is, is er een hoop

Henk van Gerven (SP): ‘Ik heb geen positief gevoel over de huidige afvalverwerking.’ (foto: SP)

te doen. Het afvalbeleid moet krachtig worden gehandhaafd. Europol plaatst afvalcriminaliteit op de derde plaats, na drugs en mensenhandel. Kennelijk wordt met afval ontzettend veel gesjoemeld en verdiend.”

TOEKOMST Hoe ziet het SP-Kamerlid de toekomst van de afvalsector? Hij neemt een korte pauze, en stelt dan resoluut: “Stellen afvalbedrijven zich op als een nutsorganisatie, dan hebben ze absoluut toekomst. Maar gaan ze enkel voor rendement, dan zal de wal uiteindelijk het schip keren.” Van Gerven baseert zich mede op zijn eigen ervaring als wethouder in Oss. “Ik heb me altijd ingezet voor een eigen milieudienst, ook voor het ophalen en verwerken van afval. Je hoeft dan geen winst te maken en je kunt de kosten voor de burger laag houden. Het is maar de vraag of private bedrijven efficiënter zijn en de lange termijnfocus vast kunnen houden. Voor private organisaties staat uiteindelijk de winst voorop.” Licht somber, maar toch ook vol ambitie,

sluit Henk van Gerven af. “Voor iemand die er betrekkelijk ver vanaf staat krijg ik geen positief gevoel over afvalverwerking. Er zijn te veel incidenten en schandalen geweest. Ik ga me inzetten voor hergebruik, voor lokaal organiseren, voor verbetering van de scheiding en voor het bijbrengen van besef bij de burger. Als de afvalsector dat ook wil, dan kunnen we later allemaal de vruchten plukken van een stevig afvalbeleid.”

‘Het afvalbeleid moet krachtig worden gehandhaafd.’


9

VIER AEC-WARMTEPROJECTEN MET SDE+ GEHONOREERD

Zeker twee keer zoveel AEC-afvalwarmte Afvalenergiecentrales (AEC’s) produceren ontzagwekkende hoeveelheden afvalwarmte, die niet overal worden benut. Sinds kort staat bij vier warmteprojecten het licht op groen, dankzij een subsidie van de Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE+). De subsidiegelden leveren jaarlijks 4,7 PJ aan extra duurzame warmte op. Een waardevolle investering, waarmee Nederland een kosteneffectieve stap zet naar een duurzame energievoorziening.

DOOR CEES TER STEGE

AEC’s hebben enorm veel afvalwarmte in de aanbieding. Ten minste 10 PJ, zo becijferden de AEC’s onlangs, mits het op de juiste wijze wordt gestimuleerd. Belangrijke stimulans vormt de Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE+), waarvoor begin dit jaar voor het eerst ook warmteprojecten in aanmerking kwamen. De AEC’s zagen kansen. Afgelopen voorjaar dienden ze vier aanvragen in voor een totaalsom van 279 miljoen euro. In september kon bij alle vier de AEC’s de vlag uit. Met elkaar leveren de warmteprojecten jaarlijks maar liefst 4,7 PJ aan extra duurzame warmte op. In totaal leidt dat zeker tot een verdubbeling van de huidige warmteproductie door AEC’s. De ingediende warmteprojecten zijn uitermate kosteneffectief. Het prijskaartje per GJ ligt veel lager dan bij andere vormen van duurzame energie, zoals zonne-energie en windenergie. De grootste van de vier gehono-

MICHAEL SANDERS (ATTERO):

‘Warmtelevering heeft een enorm potentieel.’

10


reerde AEC-warmteprojecten is van AVR Afvalverwerking (Van Gansewinkel Groep) in Rotterdam Rozenburg. De aanvraag omvatte maar liefst drie warmteprojecten voor stoom- en warmtelevering. Bij één van de drie projecten wordt de centrale gekoppeld aan het bedrijf Emerald Kalama Chemicals (EKC) voor de levering van processtoom. Op deze stoomleiding kunnen in de toekomst ook andere afnemers en leveranciers van warmte aanhaken. Energiemanager Michiel Timmerije: “Stoom is hier een goed alternatief voor aardgas. We gaan jaarlijks ongeveer 400 duizend ton stoom leveren. In de eerste stap, die uiterlijk in mei 2013 is afgerond, bedraagt de milieuwinst circa 50 duizend ton aan vermeden CO2 per jaar.” Dankzij de stoomleiding heeft EKC binnenkort nagenoeg geen aardgas meer nodig. In de twee andere warmteprojecten, genaamd Noord en Zuid, gaat AVR warm water leveren van 120 graden Celsius. De aanleg van ongeveer twintig kilometer hoofdleiding is reeds gestart. Medio 2013 is de Zuidtak gereed, eind 2014 de Noordtak. “Hiermee ontstaat één van de grootste warmtenetten van ons land. We worden de CV-ketel van Rotterdam”, vertelt Timmerije. Burgemeester Aboutaleb noemt het de “Nieuwe Warmteweg”. Beide warmtenetten besparen elk 80 tot 100 duizend ton CO2 op jaarbasis. AVR kan via het warmtenet na 2015 zo’n 3,5 tot 4 miljoen GJ per jaar leveren. Daarnaast wordt de uitstoot van NOx aanzienlijk beperkt. Timmerije: “Dankzij de warmteprojecten verdubbelt het energetisch rendement van

onze AEC tot 60 procent. Wij bereiden de weg voor andere restwarmteleveranciers. De subsidie versnelt de stap naar langetermijncontracten en hoge investeringen met zekere risico’s.”

GASNET OVERBODIG HVC gaat een tweede turbine uitkoppelen. Het warmtenet voor Alkmaar en omgeving moet groeien naar een capaciteit voor warmtelevering aan 10 duizend woningequivalenten. Daarnaast bestudeert HVC de uitbouw naar een bestaande warmtenetten in Heerhugowaard en Langedijk. Op termijn levert de centrale ruim 220 duizend GJ per jaar, en vermijdt daarmee 12,5 duizend ton CO2, een besparing van 75 procent. Marco van Soerland, ontwikkelaar duurzame energie bij HVC: “Belangrijk is het warmtebeleid dat de gemeente Alkmaar voert, waarbij aansluiting op het warmtenet geldt als voorwaarde voor een bouwvergunning. Woningen zijn prima met laagwaardige warmte te verwarmen, zodat je het aardgas kunt uitsparen voor hogere doelen.” In nieuwbouwwijken komt sowieso geen gasnet meer. “Een warmtenet is een goede, maar forse, investering in verduurzaming van de energievoorziening. Subsidie helpt om de realisatie te versnellen. Bovendien maakt subsidie aansluiting van mogelijk onrendabele complexen alsnog haalbaar.” Het energetisch rendement van warmtelevering bedraagt maar liefst 500 procent: voor één deel elektriciteit kun je vijf delen warmte leveren. Warmte blijkt een veel goedkopere route om milieudoelstellingen

MICHIEL TIMMERIJE (AVR AFVALVERWERKING):

‘We worden de CV-ketel van Rotterdam.’ Met afvalwarmte kunnen vele huizen worden verwarmd (foto: iStockphoto)

te halen dan wind- of zonne-energie. Na aanleg is de infrastructuur in Alkmaar ook geschikt voor warmte uit biomassa of geothermie. “Het warmtenet is een essentiële schakel in de transitie naar een duurzame warmtevoorziening.”

WARMTECASCADERING

investeringen. De regeling helpt om de eerste aansluitingen te realiseren door de first movers over de streep te trekken. Dat vereist een behoorlijke voorinvestering, maar voor de lange termijn biedt een warmteproject veel meerwaarde.” Attero kiest in Wijster voor een uniek procedé: warmtecascadering, waarbij warmte op verschillende temperatuurniveaus wordt geleverd. Sommige bedrijven willen heet stoom van enkele honderden graden Celsius, terwijl ze warm water overhouden, die anderen kunnen gebruiken. “Ook laagwaardige warmte is op deze wijze efficiënt te benutten”, vertelt

Sanders. Attero biedt daarnaast faciliteiten bij het onderling koppelen van bedrijven, zoals energielevering bij sterk wisselende warmtevraag en de functie van achtervang. “Voor bedrijven is die flexibiliteit en leveringszekerheid extra interessant. Wij zijn de drijvende kracht. Warmtelevering heeft een enorm potentieel, maar ook een lange aanlooptijd. We zijn blij met de toekenning van subsidie voor warmtelevering. Zo’n zetje is nodig om te investeren in energietransitie en innovatie van infrastructuur als basis voor de komende veertig jaar.”

Attero levert stoom via een warmtenet gekoppeld aan de bestaande AEC in Wijster. De stoom gaat naar bedrijven op het naastgelegen Energie Transitie Park Midden-Drenthe, een bedrijventerrein van zestig hectare. Voor bedrijven als Noblesse Proteïns is het aantrekkelijk dat de duurzame AEC-warmte vrijwel altijd beschikbaar is. Michael Sanders, senior energiemanager: “Er liggen enorme kansen bij AEC’s, maar die zijn bij AORTA ONDER DE WAAL Voor één van de vier gehonoreerde SDE+-warmteprojecten wordt bij Nijmegen een stand-alone projecten niet eenvou‘Aorta’ onder de Waal aangelegd. Dit warmtenet naar de wijken Waalsprong en Waalfront dig te verzilveren. De SDE+ is zal gevoed worden met de restwarmte uit de afvalenergiecentrale van ARN. Het warmtenet bij uitstek geschikt voor krijgt een capaciteit van minimaal 30 MWth, goed voor 14 duizend woningen plus een aantal het financieren van de (tuinbouw)bedrijven. Nijmegen, Nuon, netwerkbeheerder Liander en Gelderland werken voor dit onrendabele top van project samen. Het speciaal opgerichte netwerkbedrijf Indigo legt de transporten retourleiding aan van minimaal tien kilometer. ARN voedt dit net met heet water van 120 graden Celsius, waarna NUON Warmte de warmte onttrekt. Voor de warmtelevering zet ARN beide verbrandingslijnen in, waarbij WKK’s als back-up beschikbaar zijn. De totale investering bedraagt 110 miljoen euro. Jan Hendriks, manager finance, planning & control van ARN: “Onze restwarmte werd slechts gedeeltelijk benut. ARN levert namelijk al een kleine 700 TJ aan restwarmte aan de naastgelegen rioolwaterzuiveringsinstallatie MARCO VAN SOERLAND om de zuiveringsbekkens op een gelijkmatig temperatuurniveau te houden. Dat verhoogt het (HVC): zuiveringsrendement aanzienlijk. We gaan de resterende restwarmte nu ook benutten, een grote stap voorwaarts gezien vanuit de klimaatdoelstellingen. Financieel levert de warmtelevering aan het warmtenet voor ARN weinig op, maar de milieuwinst is enorm. De huizen die nu nog fossiele brandstoffen gebruiken, hebben straks geen andere warmtebron meer nodig. Door de warmte te benutten, stijgt het energetisch rendement van de centrale naar 85 tot 90 procent, wat leidt tot veel lagere CO2-emissies. De SDE-subsidie maakt de warmtelevering financieel haalbaar. De subsidie levert de komende 15 jaar een bijdrage aan onze bedrijfseconomische doelstellingen.”

‘Subsidie helpt om de realisatie te versnellen.’


11

HET MVO-KLEURENPALET VAN: AFVALZORG

Steeds meer afvalbedrijven omarmen het maatschappelijk

Focus op CO2-reductie en duurzaam stortbeheer

verantwoord ondernemen (MVO). Een duurzaamheidsgolf trekt door de sector, met de drie p’s - people, planet, profit - als boegbeeld. MVO kent vele verschijningsvormen. In de praktijk kleurt elk afvalbedrijf MVO op zijn eigen wijze in. In deze serie vertellen bedrijven hoe zij het containerbegrip MVO vormgeven.

Dat Afvalzorg zijn beste beentje voorzet bij maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is, letterlijk, van veraf te zien. Wie de hoofdlocatie ten noorden van Amsterdam benadert, ziet het markante hoofdkantoor, compleet met sedumdak, bovenop de stortplaats liggen.

DOOR HARRY PERRÉE

Afvalzorg heeft een lange succesvolle traditie van maatschappelijk verantwoord ondernemen, stelt Harm Ritsema, hoofd nazorg en beheer van het bedrijf. Dankzij de inzet bevindt Afvalzorg zich in de kopgroep van duurzame afvalbedrijven, zo bleek onlangs tijdens de Afvalconferentie,

HARM RITSEMA (AFVALZORG):

‘Economie en duurzaamheid gaan goed samen.’

12


waar de resultaten bekend werden gemaakt van de jaarlijkse benchmark. Voor zowel milieukwaliteit als rendement en MVO scoort Afvalzorg in de hoogste schaal. En dat voor een bedrijf onderaan de Ladder van Lansink. Ritsema: “Afval storten is de minst wenselijke, maar soms de enige manier van afvalverwerking. Daarom besteden wij veel aandacht aan milieukwaliteit en maken we ons nuttig voor onze omgeving. Dat wordt gewaardeerd.”

FOCUSSEN Werken aan de drie p’s - people, planet, profit - omvat zo’n beetje elke activiteit van een bedrijf. Met MVO kan een bedrijf dus alle kanten op. “Focussen

is belangrijk”, benadrukt Ritsema. Maar waarop? De beschikbare MVOhulpmiddelen - zoals de GRI-richtlijn, de MVO-prestatieladder, de CO2-ladder en ISO 26000 - boden hem weinig duidelijkheid. Die hadden een te brede insteek. MVO Nederland, de nationale kennis- en netwerkorganisatie, bracht uitkomst. Daar stuitte hij op de kern van MVO, die luidt: ‘Kijk naar de impact van je activiteiten en naar hoeveel invloed je daarop kunt uitoefenen.’ Ritsema: “Scoor je voor een thema op beide aspecten hoog, dan liggen daar duurzame kansen. Voor ons bedrijf kwamen twee thema’s bovendrijven, namelijk CO2-reductie en duurzaam stortbeheer. Daar maken wij nu werk van.” »

Met het plaatsen van hun hoofdkantoor op de stortplaats maakt Afvalzorg een statement zegt Ritsema: ‘Stortplaatsen zijn geen lelijke plekken waar je in een grote boog omheen moet lopen.’ (foto’s: Afvalzorg)

HOOFDTHEMA Met het concept van duurzaam stortbeheer wil Afvalzorg de gevolgen van het storten van afval voor toekomstige generaties verminderen. “Momenteel lopen de voorbereidingen voor een tienjarige pilot”, vertelt Ritsema. Voor het tweede thema, namelijk CO2-reductie, legt Afvalzorg de lat hoog: tussen 2008 en 2020 moet de carbon footprint halveren. Bij het methaan in het stortgas liggen de grootste kansen. “We liggen op koers”, vertelt Ritsema. “Waar eerder het stortgas enkel werd afgefakkeld, gebruiken we nu de energie van het gas om het hoofdkantoor en de waterzuivering van het percolaat op te warmen. Met de rest verwarmen we sinds

vorig jaar een naburig kassencomplex.” Werken aan MVO bevordert de innovatie, stelt Ritsema vast. Als voorbeeld noemt hij de waterzuivering. “Tot voor kort was het water van onze waterzuivering 26 graden Celsius. Verlagen van de temperatuur bleek mogelijk, en scheelt enorm veel energie. Die energie gebruiken we nu om de kassen op te warmen.” Verder is, zo somt hij een deel van de maatregelen op, het wagenpark vergroend, de verlichting energiezuinig gemaakt en zijn de blowers bij de waterzuivering vervangen. “Veel van deze maatregelen verkleinen niet alleen onze carbon footprint, maar leveren ook geld op. Economie en duurzaamheid gaan goed samen.”

kort nieuws WENCE: T GRONDSTOFFEN EN DUURZAME ENERGIE Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de Twence Afvalscheidingsinstallatie (TAS) organiseerde het bedrijf 1 november een minisymposium ‘Focus op grondstoffen’. Twence bood de aanwezige bezoekers, vijftig bestuurders en medewerkers van Twentse gemeenten, een inkijk in huidige en toekomstige scheidings- en sorteertechnieken en de productie van grondstoffen uit afval. Centrale boodschap van directeur De Jong: “We willen onze focus gaan richten op vergroting van grondstoffenwinning en waar mogelijk uitbreiding van energieproductie en -levering. Daartoe is het nodig onze TAS uit te bouwen en te vernieuwen. Daarbij zullen we rekening houden met de uitkomsten van het lopende regionale onderzoek naar efficiënte afvalverwerking en de voordelen van gemeentelijke samenwerking.” De Jong heeft een toekomstbeeld van Twence geschetst: een bedrijf dat werkt aan het sluiten van de grondstoffenkringloop in een uiteindelijke afvalloze samenleving. Energie moet in de toekomst uitsluitend nog uit hernieuwbare bronnen gewonnen worden. Daarmee komt Twence tegemoet aan het duurzaamheids- en milieubeleid van de gemeentelijke aandeelhouders, provincie en rijk.

P UBLIEKSCAMPAGNE ‘VET, RECYCLE HET’ Stichting RIONED en voorlichtingsbureau MVO hopen dat ook het scheiden van vet de normaalste zaak van de wereld wordt. De burger is hiertoe volgens de organisaties bereid, maar is onvoldoende bekend met de mogelijkheid. Daarom voeren ze nu campagne. Onder het motto ‘Vet, recycle het!’ proberen ze burgers te stimuleren vet gescheiden aan te bieden. Ook moet de campagne leiden tot meer inzamelpunten. Eenderde van de consumenten spoelt resten olie of vet uit de pan weg onder de kraan. De miljoenen kilo’s vet zorgen niet alleen voor veel overlast, het is ook slecht voor het milieu en het is een verspilling omdat het vet hergebruikt kan worden. Van oud (frituur)vet en bakolie kan biobrandstof worden gemaakt. Jaarlijks

houden Nederlandse huishoudens 20 kilo gebruikt vet over waarmee aan een deel van de vraag naar biobrandstof kan worden voldaan. Vet kan worden ingeleverd bij supermarkten en bij (sport)clubs en verenigingen. Aangezien vet geld waard is, is inzamelen een aantrekkelijke manier om extra inkomsten te genereren.

L ESPAKKET RECYCLING BLIK GELANCEERD Stichting Nedvang en Stichting Kringloop Blik hebben een lespakket gemaakt over blikrecycling. Op 31 oktober is ‘Blik in de klas’ officieel gelanceerd op een basisschool in Heemskerk. Het lespakket is voor de groepen 5 en 6 en is online beschikbaar op www.blikindeklas.nl. Met het digitale lespakket worden de leerlingen op interactieve wijze in aanraking gebracht met

het recycleproces van blik. De leerlingen leren van Blikkie, het goedlachse robotje uit het lespakket, over het recycleproces. Zo komen ze te weten dat blik niet gescheiden hoeft te worden van het restafval. Blik wordt bij de afvalenergiecentrale uit het restafval gehaald. Van het gerecyclede materiaal worden nieuwe blikjes gemaakt.


13

SLUITEN VAN DE ALUMINIUMKRINGLOOP

Aluminium behoudt hoge waarde 12,2 ton CO2-eq/ton

1,4 ton

CO2-eq/ton Hergebruik heeft de wind mee. Terwijl Brussel de recyclingdoelen opschroeft, en de waarde

van secundaire grondstoffen alom wordt geprezen, maakt Nederland zich sterk om een

productie

centrale rol te vervullen als grondstoffenrotonde. Het momentum is er. Elke afvalstroom bewandelt een ander pad naar een meer hoogwaardige verwerking. In deze serie brengt

8,7 miljoen ton

secundair

primair

afvalforum telkens een stroom in beeld. Aflevering 1: aluminium.

37%

transport

machine

gebr

verpakk

48% van gerecycled aluminium

Recycling energie van aluminium is in bepaalde 0,75kWh/kg marktsegmenten een vanzelfsprekendheid. Aluminium is een topproduct: licht, sterk, De Europese bouwen transportsector slijtvast en het vormt een honderd procent haalt bijvoorbeeld een recyclingpercentage barrière. Die eigenschappen maken het van 95 procent. Voor aluminium blikjes is recyclingDe Nederlandse cijfers zijn metaal geschikt voor onder meer de vliegdat 67 procent. transport en tuigbouw, transport, bouw, machinebouw,4,3 miljoen vergelijkbaar. ton verbouwing: 95% infrastructuur en verpakkingen. Maar zelfs Hoe kan de grondstoffenrotonde voor verpakkingen: 67% een topproduct als aluminium belandt na aluminium beter functioneren? In een gebruik in de afvalfase. Daar blijkt misgrondstoffenrotonde worden grondstofschien wel de meest voortreffelijke eigenfen meer duurzaam verhandeld, benut schap van het materiaal: het laat zich en hergebruikt. De Nederlandse overheid uitstekend recyclen. Gerecycled aluminium omarmt de ambitie om de grondstoffenbehoudt zijn waarde en materiaaleigenrotonde een impuls te geven. Het biedt schappen. “Er is dus niet, zoals bij kunstkansen voor meer handel uit grondstoffen, stof en papier, sprake van downcycling”, meer waarde uit afval en het stimuleert de zegt Maarten Labberton van de European recycling en de kenniseconomie. Voor het Aluminium Association. Wat recycling extra opschroeven van het recyclingpercentage aantrekkelijk maakt, is dat het smelten voor aluminium liggen er kansen bij het van aluminiumschroot slechts vijf procent consumentenafval. Andere landen laten kost van de energie die nodig is om primair zien dat méér hergebruik mogelijk is. In aluminium te maken. Dat resulteert in een Scandinavië wordt maar liefst negentig overeenkomstige besparing op de uitstoot procent van de aluminiumverpakkingen van broeikasgassen. hergebruikt, dankzij een systeem van gescheiden inzameling. De Belgen scoren goed met Fost Plus, een initiatief van het bedrijfsleven. En in Duitsland wordt momenteel de Wertstofftonne ingevoerd, een rolcontainer voor plastic en metaal. In MAARTEN LABBERTON Nederland vindt nagenoeg geen geschei(EUROPEAN ALUMINIUM den inzameling plaats. Slechts enkele ASSOCIATION): gemeenten zamelen blik gescheiden in. DOOR HAN VAN DE WIEL

energie 15kWh/kg

recycling

‘Er is bij aluminium geen sprake van downcycling.’

14


AEC-BODEMASSEN Nederland zamelt het consumentenaluminium samen met het restafval in en wint het aluminium terug uit de bodemassen

17% 25% van afvalenergiecentrales (AEC’s). Jaarlijks weten de AEC’s op deze manier bijna tienduizend ton aluminium te recyclen. Die hoeveelheid kan omhoog, stelt een bebouwing recent onderzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de Vereniging Afvalbedrijven naar het terugwinnen van aluminium uit bodemassen. Het onderaluminiumschroot naar China, India, etc zoek richt zich op de vraag wat er gebeurt met aluminium bij verbranding. “Hoeveel aluminium verliezen we door oxidatie? Dat weten we niet goed”, zegt Bert Oudenhoven van afval- en energiebedrijf Twence, die nauw betrokken is bij het onderzoek. Binnenkort worden de uitkomsten openbaar. Oudenhoven: “In het algemeen geldt: hoe dikker het aluminium, hoe minder het verbrandt.” De uitkomsten zijn vergeleken met een Italiaanse test, waaruit opmerkelijke verschillen bleken. Bij de Nederlandse test trad een aluminiumverlies op van tien procent, in Italië was dat de helft. Het grote verschil zit volgens Oudenhoven met name in het type oven. Een belangrijke impuls voor het terugwinnen van aluminium uit bodemassen vormt de Green Deal, die in maart is ondertekend door de Nederlandse overheid en de sector. Afgesproken is onder meer dat de Nederlandse AEC’s in 2017 het percentage terugwinning van non-ferrometalen uit bodemassen hebben verhoogd tot tenminste 75 procent uit de fractie groter dan zes millimeter. Voor het terugwinnen van de fractie kleiner dan zes millimeter mogen de AEC’s nagaan welke methoden beschikbaar zijn.

UNIEKE KANS

mentenaluminium aan de bron te scheiden zijn volgens Labberton grotere hergebruikpercentages mogelijk. “Het is toch raar dat we in Nederland afval met veel waarde, namelijk aluminium, niet apart inzamelen. In de meeste lidstaten worden blikjes, spuitbussen en menuschaaltjes wel apart ingezameld. We missen zo een unieke kans om de hoge schrootwaarde van aluminium direct te benutten en de consumenten te laten zien dat recycling loont.” Jeroen van Dorp, directeur van het Nederlandse Aluminium Centrum, wijt het ontbreken van aparte inzamelsystemen aan twijfel bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en sommige individuele gemeenten. “Zij denken dat een nieuwe inzamelstructuur duur is, terwijl ze er juist rijk van kunnen worden.” Rem kiest juist voor de winning uit bodemassen. Hij vindt het “geen oplossing om burgers veel tijd te laten stoppen in het scheiden van afval. Dat leidt tot welvaartsverlies. We slachten toch ook niet onze eigen varkens?”

Hoogleraar Resources en Recycling aan de TU Delft Peter Rem verwelkomt de focus op de waarde van materialen. “Decennialang hebben we over afval gesproken in termen van massa. Begrijpelijk, want we willen onhygiënisch en toxisch afval zo snel mogelijk uit onze levenssfeer verwijderen. Toch is het een foute manier van kijken. Het gaat om de waarde, niet om de kilo’s. Die paar procent metalen in bodemassen zijn veel meer waard dan de veelvoud aan mineralen die we in de wegen stoppen.” In dat opzicht staat de Europese Unie pas aan het begin van een afvalrevolutie: in termen van waarde weet de EU nog maar twaalf procent van de materialen te recyclen. Maar waar liggen de grootste kansen voor hergebruik: via bronscheiding of via nascheiding van bodemassen? Door consu-

ZUIGKRACHT PETER REM (TU DELFT):

Een bedreiging voor de Europese recyclingbranche vormt het ‘lek’ richting China. “Aluminiumschroot gaat in noodtempo naar China”, zegt Van Dorp van het Nederlandse Aluminium Centrum. “Wij investeren in betere inzameling, maar het is China dat ervan profiteert. De EU wordt leeggezogen.”

‘Het gaat om de waarde, niet om de kilo’s.’

JEROEN VAN DORP (ALUMINIUM CENTRUM):

‘Aluminiumschroot gaat in noodtempo naar China.’

Het bedrijf E-MAX in Kerkrade, één van de Nederlandse bedrijven die zich toelegt op het smelten van aluminiumschroot, ervaart die zuigkracht aan den lijve. “Er blijft minder over voor ons”, zegt Sam de Vries van E-MAX. China stelt lagere kwaliteitseisen, en de energie- en arbeidskosten zijn laag. De Vries: “Het schroot dat E-MAX binnenkrijgt moet vrij zijn van los ijzer, koper, zink en andere verontreinigingen. In China hoeft het niet zo goed gesorteerd te zijn, omdat men dat daar desnoods met de hand kan doen vanwege de lage arbeidskosten. Ook zou het kunnen dat men in staat is iets meer te betalen voor het schroot, vanwege mogelijk lagere energiekosten.” Van Dorp en Labberton zien graag dat de markt van secundair aluminium globaal en open blijft. Daarom roepen ze de overheid en de Europese Unie op met name de energielasten voor de aluminiumsector niet te verhogen en bij China met klem aan te dringen op een gelijk speelveld.

Bron: EAA, 2010

12,2 ton CO2-eq/ton

1,4 ton CO2-eq/ton

productie 37%

secundair

primair

14%

8,7 miljoen ton

transport

machinebouw

gebruik verpakkingen

48% van gerecycled aluminium

17% energie 0,75kWh/kg

energie 15kWh/kg

25%

bebouwing recycling 4,3 miljoen ton

transport en verbouwing:

95%

verpakkingen: 67%

recycling

aluminiumschroot naar China, India, etc


15

RABOBANK VOORSPELT GROEI AEC-IMPORT TOT ROND 2016

Recycling gebaat bij import brandbaar afval Nederlandse afvalenergiecentrales (AEC’s) importeren steeds meer brandbaar afval, momenteel vooral uit het Verenigd Koninkrijk. Import biedt voordelen. Niet alleen draaien de AEC’s met vollast, ook profiteert de recycling en helpt Nederland andere EU-landen vooruit in de ontwikkeling van de circulaire economie. Ligt een structurele import in het verschiet? En hoe positief is dat toekomstbeeld?

DOOR MARIEKE VOS

Door forse investeringen in afvalenergiecentrales (AEC’s) en de afname van de groei van het Nederlandse afval kampen de Nederlandse AEC’s sinds 2010 met een overcapaciteit, bezien op nationale schaal. Alle AEC’s samen hebben een capaciteit van 7,5 miljoen ton afval per jaar. Het Nederlandse aanbod ligt veel lager, namelijk op zo’n 6,5 miljoen ton. De cijfers zijn afkomstig uit de recente thema-update van de Rabobank over de afvalsector. De Rabobank investeert in de afvalsector en volgt de ontwikkelingen op de voet. “We voorspellen dat het Nederlandse aanbod terugloopt tot 5,5 miljoen ton in 2015, mede door verdergaande recycling en her-

RONALD DE VRIES (RABOBANK):

‘Rond 2016 krijgen we een sanering.’

16


gebruik”, vertelt Ronald de Vries, industrieanalist bij de Rabobank. Ondanks de overcapaciteit draaien de AEC’s met vollast. Dat komt omdat aanbieders van afval in andere EU-lidstaten graag gebruikmaken van de Nederlandse AECcapaciteit, die tot de Europese top behoort als het gaat om energie-efficiency. Alle 12 Nederlandse AEC’s hebben de R1-status, een Europese status die aangeeft dat er een hoog energetisch rendement wordt behaald.

EUROPESE MARKT Het merendeel van het brandbaar afval komt uit het Verenigd Koninkrijk (VK). Het overgrote deel, namelijk 67 procent, van de aldaar verleende exportvergunningen betreft export naar Nederland. Het gaat om afval met een hoge verbrandingswaarde, dat overblijft na biologische en mechanische afvalscheiding. Er is ook import uit andere landen, met name uit Italië, Denemarken en Duitsland, maar dat zijn veel kleinere stromen. In totaal is in 2011 de afvalimport (circa 300 kiloton) vervijfvoudigd ten opzichte van 2010 (circa 55 kiloton). De stijging zet dit jaar door. In de eerste helft van het jaar is al zo’n 350 kiloton geïmporteerd. De enorme groei van het aangeboden brandbaar afval vanuit het VK komt doordat dat land nog veel afval

stort en dit volgens Europese richtlijnen moet terugdringen. “Er is inmiddels in het VK een systeem van stortbelastingen ingesteld. Boetes op het storten met ontheffing kunnen oplopen tot £150 per ton”, vertelt De Vries. Door een tekort aan AEC’s kan het VK dat afval niet zelf verbranden. Daarom kiest het land voor export naar Nederland, waar verbrandingscapaciteit beschikbaar is. Een logische oplossing, vindt Dick Hoogendoorn, directeur van de Vereniging Afvalbedrijven. Hij bekijkt de capaciteit niet op nationale, maar op Europese schaal. “Op Europese schaal is er geen sprake van overcapaciteit van AEC’s. Er is wel veel aanbod van brandbaar restafval. Wij zien de afvalverwerking als een normale industriële activiteit die niet bij de grenzen ophoudt. Dat geldt al jaren voor recycling. Batterijen die in Nederland zijn verzameld gaan bijvoorbeeld naar recyclinginstallaties in Frankrijk en Zwitserland. Waarom zou dat niet gelden voor brandbaar restafval? Ik vind het logisch dat je de capaciteit in de ene EU-lidstaat gebruikt om aan de vraag van een andere lidstaat te voldoen.” De Nederlandse politiek onderschrijft dit, zegt hij: “Het vorige kabinet stond achter de import van brandbaar restafval. Die steun is er nog steeds bij een meerderheid van de nieuwe Tweede Kamer.” Import

DICK HOOGENDOORN (VERENIGING AFVALBEDRIJVEN):

‘Op Europese schaal is geen sprake van overcapaciteit.’

Het VK stort nog een groot deel van zijn afval en moet dit terugdingen volgens Europese richtlijnen (foto: iStockphoto)

MAX DE VRIES (BRBS RECYCLING):

‘De gevolgen van import zijn niet ongunstig voor de recyclingsector.’

uit andere dan West-Europese landen, bijvoorbeeld uit Oost-Europa, ligt volgens Hoogendoorn niet voor de hand. “Dan worden de transportkosten te hoog om het rendabel te maken”. Milieutechnisch gezien is transport van afval geen probleem. Diverse onderzoeken geven aan dat de milieubelasting van transport lager uitvalt dan de milieuwinst van verbranding in schone, energie-efficiënte installaties.

LANGE TERMIJN Door de tijdelijke overcapaciteit op Nederlandse schaal daalde de afgelopen jaren de verwerkingsprijs. De prijsdaling had een negatief effect op de recycling. “Door de import neemt op de Nederlandse markt de concurrentiedruk tussen de recyclingsector en de AEC’s af”, stelt de Rabobank in haar thema-update. “De gevolgen van import zijn inderdaad niet ongunstig voor de recyclingsector”, bevestigt Max de Vries, directeur van BRBS

Recycling. Hij erkent dat op dit moment import een oplossing is voor de beschikbare capaciteit van AEC’s, maar signaleert ook een aantal risico’s. “Is de recessie voorbij, dan neemt de afvalstroom waarschijnlijk weer toe. Zijn er dan afspraken gemaakt voor de import van afval, dan wordt het verwerken van het Nederlandse afval duurder, omdat er een overaanbod ontstaat.” De Vries meent dat de forse investeringen in de AEC’s - mede ondersteund door de overheid - het verkeerde spoor waren omdat ze de transitie naar een duurzame maatschappij remmen. “De laatste jaren zijn geen nieuwe milieu- en afvalinstrumenten ingevoerd waarmee we de transitie kunnen versnellen. We zijn bezig met een MKBA-studie Recycling, met CE Delft en de Universiteit Utrecht. Hierin worden de financieel-economische voordelen van recycling duidelijk in beeld gebracht en willen we beleidsinstrumenten aanreiken waarmee het nieuwe kabinet aan de slag kan. Nederland kan op de langere termijn koploper in recycling worden en daar geld mee verdienen. Maar dan moeten we wel nu aan de slag.”

STRUCTUREEL Ook al biedt de import voordelen, toch vindt Max de Vries een structurele import van brandbaar afval niet wenselijk. Volgens

de Rabobank ligt een structurele import ook niet in het verschiet, al blijft het tekort aan verbrandingscapaciteit aan de overkant van het Kanaal nog tot na 2015 bestaan. De Vries van de Rabobank rekent uit dat het VK de komende jaren tussen de 2 en 3 miljoen ton hoogcalorisch afval per jaar zal overhouden om te exporteren. “Uiteindelijk neemt ook daar de hoeveelheid afval af, onder meer als gevolg van steeds meer hergebruik en preventie”, aldus De Vries. Hij schat dat dit rond 2016 het geval zal zijn. Naar verwachting vindt er volgens hem tegen die tijd een sanering plaats bij de Nederlandse AEC’s. “In 2016 lopen veel afvalcontracten in Nederland af. Ik denk dat de meest energie-efficiënte AEC’s dan in de beste positie verkeren om nieuwe contracten af te sluiten, ten opzichte van de minder efficiënte AEC’s. Dan krijgen we alsnog een sanering en doet de markt zijn werk. Daar is niks mis mee”, aldus Ronald de Vries. Ook Hoogendoorn denkt dat het tot een sanering komt: “Ik verwacht dat de import van afval op termijn niet voldoende is om de beschikbare capaciteit in Nederland volledig te vullen. Afbouw van capaciteit is op lange termijn wellicht onontkoombaar. Ik denk wel dat de import structureel van aard is. Op een Europese afvalmarkt is dit wenselijk en noodzakelijk.”


17

DALENDE INVESTERINGEN, STIJGENDE URGENTIE

Afvalconferentie bruist en prikkelt

GERBEN-JAN GERBRANDY (D66, EUROPARLEMENT):

‘Benadruk de urgentie van het grondstoffenvraagstuk.’

DOOR ADDO VAN DER EIJK

Belasten, belonen, investeren, regels stellen, niets doen. De keuze tussen deze Er moesten stoelen worden bijgezet, aan het begin van de opties is aan de zaal, waar de deelnemers met stemkastjes in de hand zitten. Afvalconferentie in Amersfoort. De opkomst was boven verwachting. De vraag luidt: wat is de beste manier In de gewijde zaal van Het Klooster luisterden ruim tweehonderd voor méér recycling? De optie ‘Belonen’ afvalprofessionals naar een keur aan sprekers. Nieuw was de wint met 39 procent van de stemmen. De zogeheten wortel krijgt daarmee meer marktplaats, waar voor- en tegenstanders van een methode de bijval dan de stok. ‘Investeren’ belandt confrontatie aangingen. op de tweede plaats, met 29 procent. En juist dat blijft op dit moment achter, zo bleek even daarvoor tijdens de marktre(foto’s: Robert Goddyn Photo) view van Frank Hopstaken van FFact, een jaarlijks terugkerend onderdeel van de Afvalconferentie. Hopstaken vertelde een gematigd positief verhaal over de toestand van de afvalbranche, wat te verwachten was gezien de huidige economische recessie. “Het bedrijfsresultaat van de afvalsector is sterk en gezond, maar ik maak me zorgen over de dalende investeringen”, aldus Hopstaken. Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy, pleitbezorger voor de resource efficiency, schrikt van het bericht. Investeringen zijn in deze tijd hard nodig, houdt hij de zaal voor. NILS CHRISTIAN WANG Gerbrandy pepert de branche (DEENSE ADMIRAAL): een gevoel van urgentie in. “China stelt op hoog strategisch niveau zijn grondstoffen veilig. Dat heeft alles te maken met de grondstoffenschaarste. Europa blijft hierin achter. Ik hoop dat Europa meer de nadruk legt op de urgentie van het grondstoffenvraagstuk. Hergebruik is daar een belangrijk onderdeel van.” Later die dag, na het diner, krijgt Gerbrandy bijval van de Deense admiraal Nils Christian Wang. Wang haalt de Chinese staatsman Deng Xaoping aan, die in 1992 al stelde: “There is oil in Middle East. There is Rare Earth in China.” “Europa wordt wakker, maar inmiddels controleert China 97 procent

‘China controleert 97 procent van de zeldzame aardmetalen.’

18


van de wereldwijde levering van zeldzame aardmetalen”, vertelt Wang. Als antwoord op de schaarste kiest Gerbrandy niet zozeer voor nieuw beleid. Hij benadrukt de implementatie van reeds vastgesteld beleid door de lidstaten. “Voeren we in heel Europa de Europese afvalwetgeving in, dan levert dat de afvalbranche een extra jaarlijkse omzet van 42 miljard euro op. En 400 duizend extra banen. Daar zitten we op dit moment om te springen. Waarom het niet gebeurt? Door een gebrek aan politieke urgentie, en door een gebrek aan investeringen.” Volgens Gerbrandy gaat het niet om één van de vijf sturingsinstrumenten. “Een goede balans tussen belasten, belonen, investeren en regelgeving leidt tot meer recycling”, stelt hij.

JOOP ATSMA (IENM):

‘Nederland is koploper in de wereld.’

NIEUW: MARKTPLAATS De Afvalconferentie ontpopt zich al jaren tot hét jaarlijkse evenement waar de afvalsector naar uitkijkt. Menig bezoeker komt naast de inhoudelijke workshops, debatten en inleidingen, vooral om branchegenoten te ontmoeten en bij te praten over de nieuwste ontwikkelingen in de branche. Afvalminnend Nederland was present; zowel uit de private als uit de publieke hoek. Nieuw dit jaar was de marktplaats, waar debaters de degens kruisten over keuzes rond huishoudelijk afval. Roderik van Grieken, dagvoorzitter van de conferentie, liet over vier keuzes een voor- en tegenstander aan het woord. Over gft-afval in grote steden bijvoorbeeld. Ger de Jong, directeur van De Meerlanden, hield als pleitbezorger een gloedvol pleidooi over de waarde van gft-afval. Biogas, compost, warmte, CO2-reductie, werkgelegenheid: gft-afval dient volgens De Jong vele doelen. “Daarom moeten ook de grote steden inzamelen. Die blijven achter”, stelt hij. De Jong kreeg repliek van Anouk Teuns, adviseur strategie en beleid van de gemeente Utrecht. Teuns stelt dat Utrecht wel degelijk aan gft-inzameling doet.

ANOUK TEUNS (GEMEENTE UTRECHT):

‘Wij staan open voor goede suggesties om de gft-inzameling te verbeteren.’

“Maar bij de hoogbouw is het erg lastig om schoon gft in te zamelen”, zegt ze. Om het restafval te verminderen, ziet zij meer heil in andere afvalstromen en methoden, zoals het omgekeerd inzamelen. Toch eindigt ze met een handreiking, en zegt: “Zijn er goede suggesties om de gft-inzameling te verbeteren, dan staan wij daar natuurlijk voor open.” De tegenstellingen tussen de debaters blijken mee te vallen. Zo staan bij een ander debat Apeldoorn en Almere tegenover elkaar. Met een heikel onderwerp: diftar. Waar Apeldoorn diftar omarmt, met een nultarief voor gft-afval, richt Almere alle pijlen op bewustwording om de vuilniszak leger te krijgen. Beide wegen blijken elkaar niet uit te sluiten. Ze leiden allebei naar Rome. Twee andere debaters bespreken het thema ‘gecombineerd inzamelen’, een proefproject waarbij oud papier samen met droge stromen als plastic, textiel en aardewerk wordt ingezameld. Wienus van Oosterum, directeur van Papier Recycling Nederland, vreest verontreiniging van de papierstroom, maar juicht het toe dat méér wordt ingezameld. Hij wil graag meedenken over optimalisatie van de methode.

LOVENDE WOORDEN De grondtoon tijdens de Afvalconferentie is positief. Bij één van de drie deelsessies blijkt maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) grote kansen te bieden, en in de praktijk een stuk simpeler dan menigeen denkt. “Per saldo levert MVO veel op”, concludeert Irado-directeur André Hertog. Jan Teeuwissen, EHS Country Manager

van Shanks, ziet MVO zelfs als noodzakelijk. Hij zegt resoluut: “Zonder MVO geen business case.” Ook uit de mond van voormalig staatssecretaris Joop Atsma klinken lovende woorden. Tijdens een interview met de dagvoorzitter roemt hij de sector. “Nederland is koploper in de wereld. Ik hoop dat we die voorsprong kunnen behouden. Het biedt namelijk veel perspectief”, zegt hij. Terugblikkend op zijn periode als

ANDRÉ HERTOG (IRADO):

‘Per saldo levert MVO veel op.’

staatssecretaris vertelt Atsma dat zijn Afvalbrief, die in de zomer van vorig jaar verscheen, veel heeft losgemaakt. De bewustwording dat afval een grondstof is, is volgens hem sterk toegenomen. Atsma geeft de toehoorder mee oog te houden voor verantwoord ondernemerschap. Afvalbedrijven moeten niet tegen dumpprijzen aan het werk zijn. “Focus niet teveel op het laagste bedrag. Er liggen nog zoveel kansen”, zegt hij.

REGIEFUNCTIE Aan het einde van de dag mogen de deelnemers weer hun stemkastje pakken. De zaal stemt verdeeld op de stelling


»

19

FRANK HOPSTAKEN (FFACT):

‘Ik maak me zorgen over de dalende investeringen.’

dat gemeenten niet langer in staat zijn om hun regiefunctie te vervullen. Pieter Hofstra, voorzitter van de Vereniging Afvalbedrijven, reageert door te zeggen dat de afvalbranche sterk professionaliseert, maar dat de kennis en kunde bij gemeenten langzaam verdwijnt. Voorzitter van de NVRD, Han Noten, die naast hem zit, knikt instemmend. “De benodigde kennis tussen de oren krijgen van bestuurders en gemeenten zie ik als de grootste uitdaging voor het komende jaar.” Hofstra’s uitdaging voor komend jaar is het verstevigen van de banden met Atsma’s collega’s van Economische Zaken en Innovatie. “Recycling moet onderdeel worden van het topsectorenbeleid. We moeten meer investeren in innovatie.”

kort nieuws GREEN DEAL DUURZAAMHEID BIOMASSA VOOR ENERGIE

Op 11 oktober heeft Freek van Eijk (SITA), vicevoorzitter van de Vereniging Afvalbedrijven, een Green Deal ‘rapportage duurzaamheid vaste biomassa voor energie’ getekend met de ministeries Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I) en Infrastructuur en Milieu (IenM). De Green Deal beperkt zich tot vaste, houtachtige biomassastromen die in installaties worden verstookt om energie op te wekken. Bij de Green Deal zijn betrokken Energie Nederland, Stichting Platform Bio-energie, Vereniging Afvalbedrijven, Vereniging Platform Hout in Nederland, en leden van Energie Nederland. De Vereniging Afvalbedrijven heeft de Green Deal ondertekend in het belang van de bij haar aangesloten biomassa-energiecentrales (BEC’s).

20


De afspraak moet leiden tot meer energie uit duurzame biomassa in Nederland. De deelnemende bedrijven zullen jaarlijks rapporteren over de hoeveelheden biomassa die zij voor energie inzetten en de wijze waarop de duurzaamheid via certificering- of verificatiesystemen wordt aangetoond. De partijen streven ook naar geharmoniseerde duurzaamheidseisen voor biomassa voor energieproductie in Europa. De rijksoverheid heeft zich met de ondertekening van de Green Deal verbonden aan het inrichten van een loket waar de bedrijven de gegevens kunnen aanleveren en het verstrekken van informatie over de verduurzaming van biomassa via certificerings- en verificatiesystemen. Er is 11 oktober een serie Green Deals getekend. Inmiddels heeft de overheid

bijna 150 deals afgesloten ondernemers, burgers, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. “Dit bewijst dat er in de samenleving veel animo is voor duurzame initiatieven,” aldus voormalig minister Verhagen van EL&I. “De overheid kan het laatste zetje geven door onnodige regels weg te nemen en partijen bij elkaar aan tafel te brengen.”

S ITA-KLANTEN KRIJGEN STOOM VAN EIGEN RESTAFVAL SITA heeft 6 november UTURN, waste into electricity gelanceerd. Het idee van dit nieuwe concept is dat grootzakelijke klanten van SITA groene stroom terugkrijgen voor hun eigen restafval. Zakelijke klanten die kiezen voor het UTURNconcept leveren hun restafval aan SITA. Dit restafval zet SITA in de afvalenergiecentrale ReEnergy in Roosendaal om in (duurzame) energie. De groene stroom die door het bedrijfsrestafval van de klant wordt opgewekt, ontvangt de klant terug in de vorm van Garanties van Oorsprong (GvO’s). Op deze manier is afvalverwerking geen eenrichtingsverkeer. Met het UTURNconcept kunnen SITA-klanten eenvoudig duurzaam ondernemen.

wasteforum The Dutch Waste Management Association (Vereniging Afvalbedrijven) serves both the national and international interests of waste-processing companies throughout the entire waste chain. This involves Dutchbased companies that collect, recycle, reuse, compost and incinerate waste, as well as those that process waste for landfill and sewage treatment companies.

PROPOSED END-OF-WASTE CRITERIA FOR COMPOST UNDER FIRE The end-of-waste criteria for compost being prepared by the European Commission and the resulting product status should encourage separate collection and treatment of organic waste streams across Europe. At the request of the French environment ministry the latest proposal by the European Joint Research Council (JRC) includes sewage sludge and ‘mixed municipal solid waste’ as permitted input materials. The latter is used in mechanical biological treatment (MBT) plants to produce a stabilised composted material. The Dutch compost sector, represented by DWMA and BVOR, says this stabilate is not comparable with the compost produced in the Netherlands. It contains heavy metals and quality control will be prohibitively expensive because a vast number of potential impurities would have to be monitored. This contamination risk will undermine the hard won market confidence in high quality compost from source separated material, which guarantees a clean and safe product. Yves Coppin of Veolia Environnement says the separation steps in modern MBT facilities effectively remove contaminants and the quality of the stabilate can even be better than compost from source separated material. The European Compost Network says the inclusion of sewage sludge could encourage mixing with contaminated sludge being to avoid more expensive incineration and landfill. Italy and many other EU countries also reject the inclusion of household waste and sewage sludge in the latest draft. The JRC is reviewing the submissions.

More news from Europe and the Association can be found on our website: www.wastematters.eu


21

HENK VAN GERVEN MP: MORE GOVERNMENT REGULATION AND LOCAL WASTE MANAGEMENT Henk van Gerven MP is the new environment spokesperson for the Socialist Party. His party’s waste policy emphasises the role of government and has three priorities: prevention and recycling; regional or local waste management systems where possible, including public-sector refuse collection and an end to importing waste for incineration; and stronger enforcement of waste transport and treatment legislation. His key proposals for greater prevention, reuse and recycling are minimise packaging, stimulating product design for materials reuse, a wider deposit system for plastic bottles and a landfill tax to stimulate recycling and energy recovery. He does not believe in post-separation, but making source separation more attractive to involve the public in waste management. He doubts whether private companies are more efficient or cheaper than public services, or can maintain a long-term focus. ‘If waste companies act like public utilities, they have a secure future.’

CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY: SPOTLIGHT ON AFVALZORG Landfill operator Afvalzorg is among the leading sustainable waste companies in the Netherlands. The company focuses its CSR activities where the greatest benefits can be achieved: sustainable landfill management, for which a pilot project is currently in preparation, and CO2 emissions reduction. Between 2008 and 2020 Afvalzorg aims to halve its carbon footprint. Energy recovered from the landfill gas is used to heat the company’s offices and for leachate treatment in an innovative process that operates at lower temperatures, freeing up energy to heat nearby greenhouse complexes. Other measures include greening the vehicle park and energy-saving lighting. ‘Many of these measures not only reduce our carbon footprint, but also save money. Economy and sustainability go well together.’

HEAT DELIVERY FROM DUTCH WASTE-TO-ENERGY PLANTS TO DOUBLE Four waste-to-energy (WtE) plants were recently awarded a total of 279m euros under the government’s sustainable energy incentive scheme (SDE+) to projects delivering 4.7 PJ sustainable heat per year, doubling current supplies. The projects are highly cost-effective and cheaper per GJ than either solar or wind energy. The biggest project is in Rotterdam Rozenburg, where AVR Afvalverwerking will supply process steam to Emeralda Kalama Chemicals, avoiding 50,000 tonnes CO2 per year from natural gas, and hot water to two large district heating schemes, saving a further 80–100,000 tonnes CO2. The plant’s energy efficiency will double to 60%. In Alkmaar, HVC will expand its existing heat network to 10,000 home equivalents, eventually saving 12,500 tonnes CO2 per year. The infrastructure will also be suitable for heat from biomass or geothermal energy. In Wijster, Attero will supply heat to companies on a 60 ha industrial park in a highly efficient ‘heat cascade’ system, with possibilities for heat sharing to accommodate fluctuating demand and provide reserve capacity. In Nijmegen an ‘Aorta’ will be laid under the river Waal to supply heat from the ARN WtE plant to 14,000 new homes and horticultural greenhouses, raising the plant’s energy efficiency to 85–90%.

22


CLOSING THE ALUMINIUM CYCLE The Netherlands is working to secure a central role as a European ‘raw materials roundabout’ and spearhead a revolution in waste management based on value. The first in a new series on materials recycling looks at aluminium. Aluminium is a versatile metal and can be recycled without losing its properties or value, using just 5% of the energy needed to make primary aluminium. Recycling is standard practice in some European and Dutch industries, but recycling rates can be improved, particularly from post-consumer aluminium scrap. Unlike many other EU member states, there is virtually no separate collection of aluminium in the Netherlands. It is collected with the residual household waste and recovered from the bottom ash of the waste-to-energy plants. The European Aluminium Association and Dutch Aluminium Centre say this is a wasted opportunity to increase recycling rates. However, a recent Dutch study indicates that although 10% of the aluminium is lost during incineration, much more can be recovered from the bottom ash than at present. Under a new Green Deal with the government the sector will raise the recovery rate to at least 75% by 2017. Currently much European aluminium scrap is ‘leaking’ to China, where quality standards and costs are lower.

COMBUSTIBLE WASTE IMPORTS BENEFIT RECYCLING Since 2010 Dutch waste-to-energy (WtE) capacity has exceeded national arisings of combustible residual waste, which are forecast to fall further according to a recent Rabobank report. This available capacity is being used to treat waste from countries with insufficient processing capacity, mainly from the UK. In 2011 imports rose fivefold to about 300,000 tonnes and continue to rise. Research indicates that the environmental benefits of efficient WtE processing outweigh the impacts of transport. The DWMA views WtE as a normal industrial activity and say efficient use should be made of capacity across Europe. The imports are benefiting recycling by reducing competition for waste in the Netherlands and facilitating the development of recycling infrastructure elsewhere. Max de Vries, director of the industry association BRBS Recycling, says the expansion of Dutch WtE capacity in the past has slowed down the transition to a sustainable society. The association will be proposing new policy instruments to make the Netherlands a leading recycling nation. The Rabobank predicts that UK waste exports will fall after 2016. Although the least efficient Dutch WtE plants may then have to close, the DWMA expects that imports will remain a structural element in the development of a circular economy across Europe.

WASTE CONFERENCE: INVESTMENTS FALLING BUT NEED FOR INNOVATION GROWING The annual Waste Conference on 3 October began with the FFact market review. Earnings are healthy, but falling investment is a concern. Investment in materials recycling is essential, argued MEP Gerben-Jan Gerbrandy. While China is securing access to raw materials, and controls almost all supplies of rare earth metals, Europe is lagging behind. Recycling can be stimulated by fully implementing EU policy, which would generate an additional 42 billion euros turnover for the sector and create 400,000 jobs, he said. Joop Atsma, caretaker environment secretary, highlighted the increased awareness of waste as a valuable raw material during his term. DWMA chair Peter Hofstra noted the growing professionalism of the sector, but an erosion of expertise in local authorities. His goal for the coming year is to strengthen ties with the department of Economic Affairs and Innovation. ‘Recycling must be part of the government’s top sector policy. We must invest more in innovation.’


23

advertentie remondis 190x133 5 lPage 1 23-2-2007 10:20:15

C

M

Y

CM

MY

CY

MY

K

REGIO-ADVERTENTIE

VO-10539

24-02-2009

10:24

Pagina 1

1 2 3 4 12

K

KOEWEIT OLIEHANDEL KOEWEIT BV

HET ADRES VOOR AL UW AFGEWERKTE OLIE

Postbus 163 3880 AD Putten

T 0341 36 99 50 F 0341 35 68 14 E [email protected] www.oliehandelkoeweit.nl

Europa brengt kwaliteit compost in gevaar

Recommend Documents