010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:38 Pagina 10
De fjorden en klippen van het noorden, de open boslandschappen van MiddenEuropa, de besneeuwde toppen van de Alpen, de zonovergoten stranden van het Middellandse Zeegebied, en daarbij het erfgoed van de Griekse en Romeinse oudheid, de monumentale kathedralen uit de middeleeuwen, de luisterrijke kastelen van de barok... Europa! Voor paus Bonifatius VII was Toscane (hier in de Val d’Orcia) zelfs ‘de essentie van de wereld’.
10
Europa
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:38 Pagina 11
EUROPA
Europa
11
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:38 Pagina 12
K RA F L A , MÝA T N
G O –D A F O S S ,
KRAFLA
G O –D A F O S S
Krafla is de naam van een uitgebreid vulkaansysteem in het noorden van IJsland. Nadat de gelijknamige centrale vulkaan bijna 2000 jaar als uitgedoofd was beschouwd, smoorde hij in het begin van de 18de eeuw na een bijzonder krachtige uitbarsting de hele regio onder een dikke laag lava en as. Er bleef een smaragdgroen glinsterende maar achter, een kratermeer met een doorsnede van ongeveer 320 m. In 1975 ontwaakte de vulkaan opnieuw, voor bijna tien jaar. Zijn sindsdien borrelende en dampende zwavelbronnen zijn een drukbezochte attractie en het duidelijkst zichtbare teken van het voortdurend actieve vulkanisme in IJsland. 12
Europa | IJsland
Ongeveer 40 km over de weg ten oosten van Akureyri dondert de rivier de Skjálfandaðfljót op zijn weg van de kiezelwoestijn van Sprengisandur in de richting van de oceaan van een circa 10 m hoge trap naar beneden. Zijn naam – ‘Godenwaterval’ – dankt de Goðafoss (rechtsboven) aan de wetspreker van de Althing, Thorgeir: hij zou in het jaar 1000 de beelden van zijn huisgoden in de rivier geworpen hebben. De reden daarvoor was de beslissing van het IJslandse parlement dat de IJslanders moesten overgaan op het christendom. De Noorse koning Olaf had gedreigd met een houtembargo, wat gelijk zou staan aan het einde van de voor de IJslanders vitale scheepsbouw. DETTIFOSS Met een ontzagwekkende breedte van ongeveer 100 m, een hoogte van 44 m en een debiet van wel 1500³ m per seconde is de Dettifoss (rechtsonder) in het noordoosten van IJsland de machtigste waterval van Europa.
D E T T I F O S S,
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:38 Pagina 13
Het landschap rondom de 818 m hoge vulkaan, die slechts enkele kilometers ten noordoosten van Mývatn ligt, is een van de tektonisch labielste zones van IJsland (grote foto).
M Ý VAT N Het circa 30 km ten oosten van de Goðafoss gelegen ‘Muggenmeer’ (rechts) werd 3500 en 2000 jaar geleden tweemaal opgestuwd door vrijkomende lava. Het is 37 m² groot, maar slechts 4 tot 5 m diep en wordt gevoed door warmwaterbronnen. Vrijwel nergens anders ter wereld is zo ver in het noorden een soortgelijke diversiteit in fauna en flora te vinden. Langs de oever en op de talrijke eilanden groeien mossen, grassen, varens, kruiden en berken. In de zomermaanden hangen enorme muggenzwermen boven het snel opwarmende water. Zij vormen samen met de insectenlarven in het water de voedselbron voor rijke visbestanden en voor water-
vogels, die bij duizenden in de vertakte baaien nestelen. De Mývatn behoort ook tot de spectaculairste, fascinerendste landschappen van IJsland door zijn ligging in een vulkanisch hoogst actieve zone. Langs de uitstekend bewegwijzerde wandelpaden stuit de bezoeker op ongewone lavaformaties. Vooral heel bizar zijn de Dimmuborgir (‘Donkere Burchten’) – de fantasie prikkelende constructies met kleine grotten en bogen. Het mooiste uitzicht op de pseudokraters in en op de Mývatn hebt u vanaf de ringwal van de explosiekrater Hverfjall, de ongeveer 170 m hoge askegel.
IJsland | Europa
13
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:38 Pagina 14
B E RG E N , G E I RA N G E RF J O RD, S O G N E F J O RD BERGEN
De via een 5 km lange tolweg ook met de auto bereikbare uitkijkberg Dalsnibba (1476 m) biedt een mooi uitzicht op de bergwereld van Sunnmøre (grote foto), waarin de Geirangerfjord zich meer dan 600 m diep insnijdt.
GEIRANGERFJORD
De Geirangerfjord vormt een van de mooiste landschappen ter wereld. Deze fjord is de binnenste tak van de ongeveer 120 km lange Storfjord, waar het hele jaar door cruiseschepen uit de hele wereld een bezoek brengen. Vanaf de schepen komen onder andere de drie beroemde watervallen ‘Zeven Zusters’ (boven), ‘Vrijer’ en ‘Bruidssluier’ in beeld. Ook de Hurtigrutenschepen leggen in de zomer aan in het dorp Geiranger, met 250 inwoners, aan het eind van de fjord. De bergpasweg Ørneveien (‘Adelaarsweg’) van de Geirangerfjord naar de noordelijker gelegen Norddalsfjord is met zijn haarspeldbochten en uitkijkpunten een van de adembenemendste bergwegen van heel Scandinavië. Het spectaculairste uitkijkpunt, de Flydalshornet op een hoogte van 1112 m boven de fjord, is echter alleen te voet bereikbaar. 14
Europa | Noorwegen
Van de 14de tot de 16de eeuw beheersten hoofdzakelijk Duitse kooplieden de zaken in de handels- en havenstad Bergen. De Duitsers beschikten over het zout waarmee de aangevoerde ladingen vis uit de Europese Noordelijke IJszee geconserveerd konden worden. In die tijd werd de gezouten vis tot
in het Middellandse Zeegebied verkocht. Door zijn wijdvertakte handelsbetrekkingen groeide Bergen uit tot een van de belangrijkste steden van de Hanze. De gevels van de huizen aan de kade, waarvan de naam ‘Tyskebryggen’ (‘Duitse Brug’) naar de kooplieden van de Hanze verwijst die hem in gebruik hadden, getuigen tot de dag van vandaag van de welstand van de Hanze-
stad. Die 58 bewaard gebleven huizen van de historische wijk stammen echter niet meer uit de middeleeuwen, maar werden na de brand van 1702 in dezelfde karakteristieke houtbouwstijl weer opgebouwd. Tot in de 20ste eeuw hebben branden tot verwoestingen geleid in de nog steeds belangrijke Noorse havenstad, voor het laatst in 1955.
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:38 Pagina 15
De jachthaven en de oude stad zijn de belangrijkste attracties van Bergen, de op een na grootste stad van Noorwegen (links). Het klimaat is zacht, doordat de stad Bergen aan de Byfjord door tot 2000 m hoge bergen wordt beschut tegen de klimatologische invloed van het vasteland.
SOGNEFJORD
De Sognefjord (geheel boven) is met 204 km de langste fjord van Europa en met maximaal 1308 m de diepste ter wereld. Zowel de Nærøyfjord (boven links), geflan-
keerd door rotswanden die wel 1800 m hoog kunnen zijn, als de Aurlandfjord (boven rechts) zijn uitlopers van de Sognefjord aan het zuidoostelijke einde.
Noorwegen | Europa
15
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:38 Pagina 16
S VA L BA RD
In 1194 kwamen Vikingen aan op een eilandengroep die ze Svalbard (‘Koude Kust’) noemden. Dit bleef de naam van het uit tien grotere en ontelbare kleinere eilanden bestaande Noorse bestuursgebied zo’n 600 km ten noorden van het vasteland. 36.502 km² van de in totaal 61.022 km² grote archipel is bedekt met gletsjers. Het grootste eiland, dat als enige doorlopend bewoond is, heet Spitsbergen (37.673 km²), met Longyearbyen als hoofdstad en zetel van het gouvernement. De naam zegt het al: inderdaad waren ‘spitse bergen’ de reden waarom de Nederlandse zeeman Willem Barentsz in 1597 het hoofdeiland van deze eilandengroep in de Noordelijke IJszee
16
Europa | Noorwegen
( S P I T S B E RG E N )
‘Spitsbergen’ noemde. Hij was drie jaar eerder, in 1594, van Amsterdam uitgevaren om de noordoostelijke doorvaart naar het Verre Oosten te vinden. Later dat jaar
kwam hij vast te zitten in het ijs bij Nova Zembla, waar hij overleed. De smalle Liefdefjord (boven, met de Monacogletsjer) in het noordwesten van Svalbard geldt als een
kennerstip voor reizigers: van de Monacogletsjer kalven regelmatig grote brokken ijs af in zee, en de omliggende toendra wordt vaak door ijsberen bezocht.
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:38 Pagina 17
De ijsbeer (grote foto), die nauw verwant is met de bruine beer, heeft zich pas in de geologisch jongste tijd, ongeveer 50.000 jaar geleden, op de noordpoolkusten en drijfijsranden gericht. De bijna witte kleur van hun extreem dichte vacht, waar het water eenvoudig vanaf druipt, laat deze voortreffelijke zwemmers en duikers optisch vrijwel helemaal met het landschap versmelten.
Noorwegen | Europa
17
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:39 Pagina 18
S TO C K H O L M
Stockholm, dat werd gesticht in 1252 en hoofdstad is sinds 1634, ontwikkelde zich snel tot een bruisende stad. Deze ruim 800.000 inwoners tellende metropool ligt verspreid over veertien eilanden tussen het Mälarmeer en de Oostzee (grote foto). De prachtige gebouwen en groenstroken, talrijke wateren en bruggen maken de stad heel karakteristiek. De bezienswaardigheden van de oude stad (Gamla Stan) laten zich goed te voet verkennen.
Blik op het eiland Riddarholmen met de spits toelopende toren van de majestueuze bakstenen kerk Riddarholmskyrkan: dit Zweedse godshuis is de laatste rustplaats van de Zweedse koningen.
De Vasa zonk in 1628 op haar eerste vaart in de haven van Stockholm. Nu is zij te bezichtigen in het Vasamuseum.
18
Europa | Zweden
Het oudste godshuis van Stockholm is ongeveer 700 jaar oud: de kathedraal Storkyrkan.
De kerk herbergt kostbare kunstschatten als het in 1489 gemaakte beeld Sint-Joris en de draak.
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:39 Pagina 19
Koninklijk Stockholm: koning Adolf Frederik was de eerste heerser die in 1754 zijn intrek nam in het slot (Kungliga Slottet) – met ongeveer 600 vertrekken een van de grootste residenties ter wereld (grote foto).
Tyska Kyrkan is de kerk van de Duitse kerkgemeente in Stockholm, die werd gesticht in 1571. De kleine kerk die de gemeente vanaf 1576 in gebruik had, werd vanaf 1638 uitgebreid tot de huidige tweeschepige kerk.
Typisch voor de stegen van de oude stad van Stockholm zijn de okergele voorgevels van de 18de-eeuwse huizen.
Zweden | Europa
19
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:39 Pagina 20
KO P E N H AG E N
AMALIENBORG Slot Amalienborg (grote foto) werd in 1§749–1750 voltooid. Het was een opdracht van koning Frederik V aan architect Nicolai Eigtved. Sinds in 1794 de koninklijke stadsresidentie Christiansborg afbrandde, is dit de zetel van de Deense koninklijke familie, nu in de persoon van Margaretha II. Een deel van het paleis met de privévertrekken van vroegere monarchen is tegenwoordig publiek toegankelijk. Bezienswaardig zijn onder meer de galerie, de haardkamer en de ridderzaal, die als de mooiste rococozaal van Denemarken wordt beschouwd. 20
Europa | Denemarken
Slot Amalienborg bestaat uit vier gelijksoortige, om een achthoekig plein gerangschikte paleizen, waarvan de eerste oorspronkelijk bedoeld waren voor welgestelde adellijke families, voor de door brand dakloos geworden koninklijke familie hier haar intrek nam. Wanneer de Deense koningin nu in het paleis is, wordt een vlag gehesen; bovendien presenteert de koninklijke garde (links) met zijn berenmutsen dan elke dag om 12.00 uur een bezienswaardige aflossing van de wacht voor het slot.
010-021_WTB_E_IslNorSweDen_FB_varOK_121755_kunth_wtb400@ 21-11-12 16:39 Pagina 21
ROSENBORG
FREDERIKSKIRKEN
CRISTIANSBORG
Dit bakstenen gebouw uit 1606 wordt omgeven door een in hetzelfde jaar aangelegd park (Kongens Have) en diende oorspronkelijk als zomerresidentie van koning Christiaan IV; sinds begin 19de eeuw is het een museum.
De enorme koepel met een doorsnede van 33 m van de ook als ‘Marmorkirken’ bekende Frederikskirken doet denken aan de SintPieter. De kerk werd vanaf 1749 gebouwd naar ontwerp van Nicolai Eigtved en pas voltooid in 1894.
In het – in zijn huidige vorm pas in 1928 voltooide – voormalige koninklijk paleis vergadert nu het Deense parlement, de ‘Folketing’, met 179 leden. Het paleis staat op het terrein van drie oudere gebouwen, waarvan er twee in vlammen opgingen. Denemarken | Europa
21
