36 I n f o r m at i e o v e r E u r o p e s e P r o g r a m m a’ s v o o r h e t h o g e r o n d e r w i j s
Europa Expresse is vernieuwd De artikelen zijn nog even informatief maar, net als de krant zelf, voortaan wat compacter. Dankzij de inhoudsopgave op de voorpagina ziet u snel welke onderwerpen voor u interessant zijn. De kleuren wijzen de weg. Achterop vindt u aankondigingen van deadlines en evenementen, en korte berichten. Voor een langer achtergrondartikel, of interview, reserveren we de twee middenpagina’s.
in dit nummer In het jaar dat het Erasmusprogramma 25 jaar bestaat, bekijkt Europa Expresse het beurzenprogramma door de ogen van verschillende betrokkenen. Na interviews met o.a. oud-studenten en ouders, komen in dit nummer medewerkers van drie heel verschillende hogeronderwijs instellingen aan het woord.
erasmus Zegt Europa JA tegen ‘YES Europe’? Of blijft het 'Erasmus for All'...
2
erasmus mundus & tempus
jaargang 7, oktober 2012
erasmus intensive programmes
3
agenda Plus: nieuws over het Leven Lang Leren Programma.
Erasmus is… 6,7 8 4&5 Erasmus:
drempelverlagend voor studenten, smeerolie voor instellingen Vanaf het prille begin van het Erasmusprogramma was Maastricht University er druk mee aan de slag. Bij Wageningen University kreeg het programma in de afgelopen 10 jaar massa, terwijl aan de Haagse Hogeschool het beurzenprogramma pas sinds kort vleugels krijgt. Hiernaast zijn de verschillen zichtbaar in aantallen uitgaande Erasmusstudenten; op pagina 4 en 5 leest u meer.
33
46
71
165
177
188
563
603
700
studie
49
53
67
61
58
77
85
106
116
stage
2008–2009 2009–2010 2010–2011
Wageningen University
Haagse Hogeschool
Maastricht University
2
erasmus
In mei kon u in Europa Expresse 34 een verslag lezen van de openbare hoorzitting in het Europees Parlement over ‘Erasmus for all’, het voorstel voor het nieuwe Europese onderwijsprogramma. Nadat alle feedback verwerkt was, presenteerde rapporteur Doris Pack op 19 september 2012 in het Europees Parlement haar visie op het voorstel. Pack heeft behoorlijk wat noten op haar zang: ze bepleit niet alleen uiteenlopende inhoudelijke wijzigingen, maar vindt het bovendien belangrijk om de naam ‘Erasmus for all’ te veranderen. Haar voorstel is: ‘YES Europe’.
Zegt Europa JA tegen ‘YES Europe’? Sebastiaan den Bak, beleidsmedewerker Neth-ER, geeft hieronder een overzicht van de belangrijkste amendementen op het voorgestelde programma en schetst een tijdlijn van de onderhandelingen.
What’s in a name? Zowel in haar rapport als achter de microfoon gaat Pack fel tekeer tegen het plan van de Europese Commissie om de naam ‘Erasmus for all’ te gebruiken voor het nieuwe onderwijsprogramma. Deze naam zou verwarrend zijn omdat hij alleen geassocieerd wordt met hoger onderwijs. Daarnaast zou hij niet de lading van alle sectoren dekken. Pack introduceert als alternatief dan ook ‘YES Europe’. De afkorting ‘YES’ staat voor Youth, Education and Sport. Behalve een wijziging van de naam wil Pack ook de oude sectornamen Erasmus, Leonardo da Vinci , Comenius en Grundtvig herkenbaar terugzien in het programma. Veel wijzigingen Pack stelt voor dat de verschillende onderwijssectoren naast behoud van hun huidige programmanaam ook een hoger minimum percentage van het budget krijgen. Zo wil ze dat het hoger onderwijs gegarandeerd 42% van het
Tijdlijn Op 6 november zal de onderwijscommissie stemmen over de amendementen, en eind november wordt er plenair in het EP gestemd. De Raad bereikte in mei 2012 al een akkoord over Erasmus for all. Begin 2013 zullen het EP en de Raad het in een zogenaamde triloog eens moeten Pack wil daarnaast dat er aparte hoofdstukken worden met de Europese Commissie. Tegelijkervoor onderwijs, jeugd en sport komen. Met deze tijd zullen de ministers van Financiën ervoor structuur zouden er 49 programma’s komen, moeten zorgen dat ze een akkoord bereiken over waar er in het EC-voorstel slechts 10 zijn. Tijdens het Meerjarig Financieel Kader 2014–2020. Pas als de bijeenkomst van de onderwijscommissie dat akkoord is bereikt, weten we hoe het stuitte dit plan direct op weerstand van een programma er uit gaat zien en hoeveel budget aantal Europarlementariërs én de Europese ervoor wordt vrijgemaakt. Commissie, omdat het in strijd zou zijn met het uitgangspunt van vereenvoudiging. Pack wil net Lobbyseizoen nog open als de Raad dat er één programmacomité komt Als u de inhoudelijke besluitvorming ten aanzien dat in verschillende configuraties (onderwijs, van het nieuwe programma nog wilt beïnvloeden, jeugd, sport) kan samenkomen. Een geheel moet u snel actie ondernemen. Maak uw wensen nieuw initiatief van Pack is de introductie van kenbaar aan een van de organisaties die lid zijn Erasmus summer schools. Het voornemen van van Neth-ER, zoals de Nuffic, de VSNU of de de EC om tot een Europese Master loan HBO-raad. In overleg met zijn leden stelt Neth-ER guarantee te komen vindt Pack een goed idee, dan alles in het werk om die wensen over te maar ze ziet dit wel graag verder uitgewerkt. brengen aan de juiste personen die betrokken zijn Ook de Raad heeft om deze uitwerking bij de besluitvorming. gevraagd. budget krijgt. De EC en de Raad hebben dit percentage op 25% vastgesteld. Verder krijgt wat Pack betreft – in tegenstelling tot het EC-voorstel – ook het European Institute of Public Administration (EIPA) in Maastricht financiering vanuit het nieuwe programma.
De alternatieven van Doris Pack: Percentage programmabudget voor hoger onderwijs
49
Neth-ER Neth-ER (Netherlands house for Education and Research) is de vertegenwoordiging van het Nederlandse kennisveld in Brussel. Neth-ER heeft als doel het beleidsvormingsproces in Europa door dit kennisveld op een adequate wijze te beïnvloeden en zo optimaal gebruik te kunnen maken van wat Europa aan Nederland te bieden heeft. Op www.neth-er.eu wordt, onder heel veel meer, een dossier bijgehouden over Erasmus for all.
Aantal subprogramma's
25%
42%
plannen 'Erasmus for all' plannen 'YES Europe'
10
3
erasmus intensive programmes door Bram Peper Wetenschappelijk coördinator IP, Universitair docent Sociologie, FSW-Sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
Netwerk en springplank Als student sociologie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam had ik het voorrecht mee te mogen met het eerste Intensive Programme van mijn faculteit. Een onvergetelijke ervaring! Het bestond uit een ruime week in het buitenland (in een voorstad van Parijs), ontmoetingen en discussies met studiegenoten uit verschillende landen en colleges van gerenommeerde, maar vooral zeer inspirerende docenten.
Problematiek uit eigen land en samenleving kreeg opeens veel meer verdieping door de reflectie vanuit andere nationale en theore tische gezichtspunten. Zoiets wens je iedere student wel toe. Sinds zeven jaar werk ik nu als coördinator van datzelfde IP. Zo kon en kan ik die onvergetelijke ervaring jaarlijks doorgeven aan veertig tot zestig studenten en vijftien tot twintig collega’s.
Netwerk In 1992 begonnen we met zes universiteiten. Inmiddels omspant ons IP-netwerk veertien universiteiten uit alle delen van Europa. Een goed netwerk is cruciaal gebleken om de studenten een inspirerend programma te kunnen blijven bieden. De spil in ons netwerk is de zelfs na twintig jaar nog even enthousiaste administratief coördinator. Eitje De organisatie van een IP lijkt in eerste instantie eenvoudig: ten eerste zoek je gemotiveerde en enthousiaste collega’s uit verschillende Europese landen bij elkaar. Internationale congressen zijn daar heel geschikt voor. Vervolgens bedenk je een thema waarmee je studenten een interessant programma kan voorschotelen. Liefst een sociaal en wetenschappelijk vraagstuk met een link naar Europa als gemeenschap of naar Europees beleid. Tot zover een eitje. De praktijk is echter weerbarstig, hieronder deel ik graag mijn ervaringen met het jarenlang IP’s organiseren.
Geen vakantiekamp Een IP is geen vakantiekamp en dient grondig te worden voorbereid.
Dit begint al met de aanvraagformulieren die naar het Nationaal Agentschap worden gestuurd. Thematisch dien je natuurlijk met je internationale collega’s tot een eenduidig programma te komen. Dan blijken gemeenschappelijke onderzoeks interesses niet altijd direct te vertalen te zijn in een consistent en aantrekkelijk onderwijsprogramma. Dit vereist het nodige overleg en een goede afstemming. De cruciale rol van een goede administratief coördinator wordt dan snel duidelijk.
Emmer met kikkers Academici zijn soms net kikkers in een emmer. Het vereist een strakke projectplanning om twintig collega’s uit veertien landen aan dezelfde projectdeadlines houden. De administratief coördinator ziet daar in nauw overleg met de wetenschappelijk coördinator op toe, waarbij ook de nodige flexibiliteit ingebouwd moet zijn. Saaie locatie De keuze voor de locatie is belangrijk. Al geruime tijd zitten wij in Spanje in het laagseizoen vlakbij veelbezochte vakantieplaatsen. Het is een relatief goedkope locatie waar buiten het hotel nauwelijks vertier is. Daardoor zijn de studenten en docenten optimaal gefocust op het IP. Omdat men voor de sociale activiteiten op elkaar is aangewezen, wordt de cohesie in de groep bovendien versterkt. Het is daarnaast verstandig om de docenten de week dat ze samen zijn na te laten denken over het volgende jaar. Laat ze ook gezamenlijk de aanvraagformulieren invullen. Onze ervaring met het IP is in ieder geval zo enorm plezierig, motiverend en stimulerend, dat wij elk jaar opnieuw een aanvraag indienden.
Springplank Het bijeenbrengen van inmiddels zo’n zevenhonderd studenten heeft ons docenten veel voldoening gebracht. Een neveneffect van deze hechte internationale samenwerking is bovendien dat wij gezamenlijk al vier academische boeken hebben gepubliceerd, op basis van de IP-thema’s.
De IP-ervaring levert studenten vaak de start van hun internationale netwerk op. Sommige gaan na het IP ook nog individueel in het buitenland studeren, andere kiezen voor een carrière in de wetenschap, en een enkeling vindt zichzelf later zelfs terug als coördinator van een IP.
Gestage groei aantal aanvragen Het Erasmusprogramma biedt – naast de bekende beurzen voor studenten en docenten – ook al bijna 25 jaar de mogelijkheid om met universiteiten of hogescholen uit verschillende Europese landen een zogenoemde intensieve cursus te ontwikkelen. Zo’n cursus staat bekend als Intensive Programme, of kortweg IP. Kenmerken van een IP Een IP kan over allerlei onderwerpen worden georganiseerd. Het partnerschap dat een IP uitvoert bestaat uit minimaal 3 hogeronderwijsinstellingen uit 3 verschillende landen. De cursus duurt minimaal 10 werkdagen; de projectperiode is maximaal 6 weken. Deelname van maximaal 20 docenten en 60 studenten wordt vergoed. Het kan een eenmalige activiteit betreffen, maar een IP kan ook gedurende 3 opeenvolgende jaren herhaald worden. Aantal aanvragen Het Nationaal Agentschap Leven Lang Leren ontving 47 IP-aanvragen voor 2012–2013. Daarvan zijn er 44 goedgekeurd: 25 van de goed gekeurde aanvragen zijn voor vernieuwing van een al lopend programma en 19 betreffen een nieuw programma. Bij elkaar gaat het om een subsidiebedrag van ruim € 1,7 miljoen, een kleine 4 ton meer dan vorig jaar. Toen was ook het aantal aanvragen lager: 39. Er zijn meer aanvragen afkomstig van hogescholen dan van universiteiten. Dat is al jaren het geval, maar het verschil wordt steeds groter. Dit jaar is bijna driekwart van de aanvragen ingediend door een hogeschool. Nieuwe call Het is nog niet duidelijk hoe de IP’s na 2013 in het nieuwe programma (‘Erasmus for all’) passen. Wel zeker is dat er uiterlijk eind 2012 een call for proposals wordt gepubliceerd, met een deadline in het voorjaar. Ga voor actuele informatie naar de website www.nuffic.nl/levenlangleren.
4
erasmus
In het jaar dat het Erasmusprogramma 25 jaar bestaat, bekijkt de Europa Expresse het beurzenprogramma door de ogen van verschillende betrokkenen. Hieronder spreken medewerkers van 3 zeer verschillende instellingen vanuit een beleidsperspectief. Maastricht University (UM) was vanaf het prille begin van het programma druk met Erasmus aan de slag. Bij Wageningen University (WU) kreeg het programma in de afgelopen 10 jaar massa, terwijl aan de Haagse Hogeschool (HHS) het beurzenprogramma pas sinds kort vleugels krijgt.
Drempelverlagend voor studenten, smeerolie voor instellingen Erasmus is … Han Aarts (UM): “Erasmus is geen groot geld, dat is het eigenlijk ook nooit geweest. Maar het programma was heel slim in zijn opzet. De Commissie heeft goed nagedacht over hoe ze met het programma van een dubbeltje een kwartje kon maken. De beurzen vormden een soort worst om de instellingen te verlokken zelf geld in internationalisering te stoppen. Denk aan eigen investeringen in infrastructuur, begeleiding en het aanpassen van programma’s.”
waarvan we zeiden: daar betalen we een deel van onze studentenmobiliteit van.”
Lennart Nooij (HHS): “De Haagse Hogeschool bestaat dit jaar net als Erasmus 25 jaar. We zijn net zo oud. Als je me vraagt wanneer de invloed van Erasmus het grootst was is mijn antwoord: in 2015. Wij zijn keihard aan de slag met internationalisering. Wij willen het aantal uitwisselingsstudenten verviervoudigen en het aantal buitenlandse studenten verdubbelen.”
Esther Heemskerk (WU): “Tien jaar geleden was Erasmus bij ons niet centraal georganiseerd. Sindsdien hebben we een Lennart Nooij (HHS): “Erasmus werkt als handige datingshow. Wij staan structuur opgezet, die eigenlijk te succesvol was (zie onder, red.). Daarna zijn we gaan bijsturen. bijvoorbeeld met een zelfstandig standje op de Met de behoeften zijn de prioriteiten veranderd. EAIE. Als instellingen op ons afkomen, willen ze Nu ligt de nadruk op sociale inbedding en bieden altijd graag eerst praten over Erasmussamenwerwe bijvoorbeeld alle nieuwe Erasmusstudenten king. Daarmee biedt het programma een ingang een alternatieve introductieperiode.” naar diepere structurelere samenwerking. In de internationaliseringswereld is Erasmus gewoon de grootste gemene deler. Het is een manier om studenten over de drempel te trekken, terwijl het voor instellingen een aangrijppunt biedt. Het is de smeerolie van internationalisering.” Esther Heemskerk (WU) “Erasmusstudenten zijn nu helemaal deel van onze studentenpopulatie. Internationalisering is een tweede natuur van ons. We kregen zo veel Erasmusstudenten dat we de toelatingseisen zijn gaan aanscherpen. Nu komt het niet meer voor dat een uitwisselingsstudent met een woordenboek in zijn hand bij een exchange coördinator staat.”
In welke periode was de invloed van Erasmus in mijn instelling het grootst? Han Aarts (UM): “In mijn beleving was die invloed het grootste in de eerste tien jaar. Daarna heeft de UM haar aandacht verlegd van studentenuitwisseling naar internationalisering van het curriculum en werving van diplomastudenten. We zijn sindsdien een echte internationale universiteit geworden. Bijna de helft van onze studenten komt uit het buitenland. Uiteindelijk is Erasmus meer iets geworden
dat gezien als een raar gedrocht uit Brussel, maar uiteindelijk werd toch wel glashelder dat we met z’n allen zo’n systeem nodig hadden. Het was een lang en moeilijk proces om een administratief systeem te maken waarmee je kunt communiceren met het buitenland. In retrospectief is het bijna onmogelijk om je voor te stellen hoe verschillend systemen tussen landen waren, maar in de jaren tachtig was het daardoor eigenlijk gewoon onmogelijk om een studentenuitwisseling tussen bijvoorbeeld Maastricht en Leuven op te zetten.”
Lennart Nooij (HHS): “In het beroepenveld voor internationaal georiënteerde opleidingen heeft Erasmus de internationalisering verder gestimuleerd. Ik denk dat Erasmus veel meer impact zou kunnen hebben als internationalisering beter geborgd zou zijn in het onderwijs. Op de arbeidsmarkt van de toekomst is er eigenlijk één zekerheid: globalisering zal een allesbepalende invloed hebben. Daarom is de ontwikkeling van interculturele vaardigheden de belangrijkste uitkomst van Erasmus. Lessen volgen met andere Europeanen als middel daartoe is ook uitstekend. Maar dan komt de vraag hoe je het middel precies inzet. Veel instellingen ontwikkelen bijvoorbeeld aparte programma’s voor Erasmusstudenten. Daardoor gaat soms het niveau naar beneden. Iedereen moet het kunnen halen. In de huidige structuur word je beloond op basis van aantallen studenten Han Aarts (UM): in plaats van kwaliteit. “Erasmus heeft een grote invloed gehad op mijn Binnen de HHS denken we heel bewust na over instelling. Het is een enorme aanjager geweest de redenen om te internationaliseren. We hebben voor internationalisering. De UM wilde graag nog een lange weg te gaan. We hebben nu een meer doen met het thema en Erasmus bood het uitgewerkt internationaliseringbeleid. Maar voor window of opportunity. In 1987 had het College Erasmus krijgen we evenveel beurzen als een van Bestuur van de piepjonge Maastrichtse instelling die alleen maar inzet op kwantiteit. Ik universiteit (anno 1979) net de Nota profilering zou graag zien dat bij de verdeling van beurzen Rijksuniversiteit Limburg opgesteld. De speerpunten daarin waren probleemgestuurd onderwijs meer rekening werd gehouden met bijvoorbeeld het keurmerk internationalisering van de NVAO. (pgo) en internationalisering. Dat waren destijds Instellingen die dat bezitten halen namelijk meer erg nieuwe gedachten. Maastricht was vanwege uit hun uitwisselingen.” afstand en leeftijd in Nederland een beetje een buitenbeentje. Om de plannen te realiseren zocht de universiteit een ‘medewerker buitenland’. Dat Esther Heemskerk (WU): werd ik. We wilden graag meer samenwerken met “Toen ik begon was er nog geen institutionele het buitenland en meer studentenuitwisseling. structuur voor studentenuitwisseling. Er waren Precies op dat moment kwam Erasmus. Bij ons alleen individuele initiatieven: sommige docenten ging het snel. De kleine instelling Maastricht (in stuurden studenten naar het buitenland en totaal maar vierduizend studenten) had een aantal ontvingen hier buitenlandse studenten, die soms jaren in absolute aantallen de grootste inkozelfs bij de docent thuis logeerden. Het ging om mende en uitgaande mobiliteit van Nederland. een handjevol studenten. Ik heb met collega’s een Naast Erasmus is in die tijd het Europese studiewebsite gebouwd met informatievoorziening voor puntensysteem ECTS opgezet. In het begin werd inkomende studenten die na enkele jaren té
Wat heeft Erasmus veranderd in mijn instelling?
5
Drie redenen waarom Erasmus belangrijk is geweest voor mijn instelling: succesvol bleek. Het was voor buitenlandse studenten aantrekkelijk om in Wageningen te komen studeren omdat veel van onze vakken toch al in het Engels waren. Tien jaar geleden waren er pak ‘m beet dertig inkomende en vijf uitgaande uitwisselingsstudenten. Na enkele jaren hadden we vijfhonderd inkomende studenten, terwijl het aantal uitgaande studenten veel langzamer steeg. Jaarlijks vijfhonderd inkomende uitwisselingsstudenten is echt heel veel als je bedenkt dat we een kleine instelling zijn met in totaal maar zevenduizend studenten. Ze vormen een kwart van de totale populatie internationale studenten binnen onze universiteit. In plaats van simpelweg kijken wat wel en niet werkte moesten we op die enorme getallen opeens beleid gaan maken. Veel oorspronkelijke contracten waren getekend door individuele docenten, maar werden nu gebruikt om veel grotere studentenstromen te sturen. Bovendien waren er klachten over het niveau van Engelse taalbeheersing van sommige studenten. Daarom hebben we in 2006 een evaluatie gedaan en ons afgevraagd: op welke basis gaan we structurele bilateral agreements sluiten? En hoe stimuleren we de uitgaande mobiliteit, want dat bleek veel moeilijker dan de inkomende. Vaste vakken in Wageningse studieprogramma’s waren niet zomaar te vervangen door buitenlandse, waardoor Erasmusperiodes bij ons altijd in de vrije keuze moesten plaatsvinden. We hebben daarom maatregelen genomen. Door onze academische kalender te wijzigen van vijf naar zes periodes zijn we nu compatibel met zowel semester- als trimester systemen. In iedere bachelor zit nu een half jaar vrije keuze om een minor in te doen. Die periode is bij uitstek geschikt voor een Erasmusuitwisseling. Een minor in het buitenland is nu een volwaardige keuze.”
Han Aarts (UM):
Lennart Nooij (HHS):
1.
1.
2.
3.
“Erasmus heeft internationalisering in brede zin gestimuleerd aan mijn instelling. Het internationalisering beleid is er niet door ontstaan maar is er wel effectief door ondersteund.” “Het programma had meer implicaties dan voorzien en dat zeer ten goede.” “Erasmus heeft ons veel partners bezorgd die we anders nooit gehad hadden. Dankzij Erasmus werden we met de regelmaat van de klok benaderd door vreemde universiteiten die ons voorstelden om studenten uit te wisselen.”
2.
Han Aarts was Coördinator Internationalisering bij Maastricht University (UM) van 1987 tot eind jaren ’90. Tegenwoordig is hij directeur van Mundo, het Maastrichter centrum voor academische interna tionale samenwerking.
3.
“Studenten die anders niet zouden zijn gegaan, hebben door Erasmus wél hun koffers gepakt. Dat is niet zozeer vanwege het geld als wel om het gevoel. Erasmus is een mindset: het werkt mentaal drempelverlagend.” “Erasmus heeft het international office structuur gegeven in handelingen. Door Erasmus zijn we allerlei dingen gaan regelen. Dát we een international office hebben met routine is in eerste instantie aan Erasmus te danken. We zijn nu bijvoorbeeld alle samenwerkings contracten centraal aan het archiveren. Dat is begonnen met de Erasmuscontracten.” “Zonder Erasmus hadden we veel minder internationaliseringsdoelen gehad, met name bij opleidingen zoals de PABO, de HALO of Accounting die in eerste instantie nationaal gericht zijn. Je moet bedenken dat wij een brede regionale school zijn. Nu hebben ook alle Nederlandse opleidingen een half jaar les in het Engels met minstens 35 procent buitenlandse studenten in de klas.”
Lennart Nooij is sinds 2010 Senior beleidsmede werker Internationalisering aan de Haagse Hogeschool. Daarvoor werkte hij voor het ministerie van OCW.
Esther Heemskerk (WU): 1.
2.
3.
“Het feit dat er een algemeen EU-programma is, biedt mooi houvast voor samenwerking. Het geeft een standaard die iedereen kent. Je weet meteen wat de mogelijkheden en regels zijn.” “Erasmusstudenten vormen de ambassadeurs van Wageningen University. De financiële ondersteuning is daarbij mooi meegenomen.” “Internationalisering zit in het DNA van Wageningen University. Wij hebben onlangs als eerste instelling het internationaliseringscertificaat van de NVAO ontvangen. Uitwisselingsstudenten vormen een aanzienlijk deel van onze populatie. Dat is ook goed voor het onderwijs.”
Esther Heemskerk werkt bij Wageningen Univer sity (WU) ruim tien jaar in de studentenuitwisse ling. Ze is Coördinator Institutionele Uitwisselings verbanden.
6
erasmus mundus
Joint Degrees from A to Z – een Europese referentiegids voor joint degrees Joint degrees staan hoog op de agenda van de Europese Hoger Onderwijsruimte. Daarom zijn de laatste jaren veel projecten en initiatieven gelanceerd om het opzetten en onderhouden van joint degrees te ondersteunen. Een nieuw project dat door de Nuffic wordt gecoördineerd heeft tot doel de grote verscheidenheid aan good practices te bundelen in één handzame referentiegids. Waarom een publicatie over joint degrees? De laatste jaren zijn er veel publicaties en instrumenten over verschillende aspecten van joint degrees – waaronder good practices – verschenen. De keerzijde van deze productie aan good practices, is dat het instellingen die een joint degree willen opzetten of onderhouden behoorlijk wat tijd kost om alle relevante informatie te verzamelen. Een groep Erasmus Mundus National Structures (EMNS’en) – nationale informatiepunten voor Erasmus Mundus – vond het daarom tijd worden om alle initiatieven op een rij te zetten en te bundelen in een handzame gids. Eén gids die instellingen wegwijs maakt in de Europese literatuur en initiatieven, scheelt instellingen tijd en zorgt ervoor dat alle relevante informatie aan bod komt.
JDAZ-gids & EMNS-netwerk Een consortium van zes EMNS’en diende daarom een projectvoorstel in om een dergelijke gids te ontwikkelen. Het project – Joint Degrees from A to Z – is inmiddels goedgekeurd door de Europese Commissie, die ‘JDAZ’ vanuit het Erasmus Mundusprogramma medefinanciert.
ICI ECP
De gids zal proberen alle aspecten van joint degrees aan bod te laten komen. Denk aan het zoeken naar een partner, de organisatie van accreditatie en het faciliteren van erkenning. Het is overigens niet alleen een behulpzame gids voor instellingen, maar het is ook een handig naslagwerk voor de EMNS’en. Het projectteam bestaat naast de zes EMNS’en uit Nederland, Finland, Litouwen, Polen, Oostenrijk en Noorwegen ook uit twee externe experts met veel ervaring op het gebied van het ontwikkelen van best practices van verschillende aspecten van joint degrees. De gids wordt uiterlijk in de lente van 2015 verwacht. Tot die tijd worden tussentijdse uitkomsten gepubliceerd.
Geïnteresseerd? Als u geïnteresseerd bent in het project en op de hoogte wilt worden gehouden, of als u uw ideeën graag wilt delen, neem dan contact op met Madalena Pereira (mpereira[at]nuffic.nl).
Joint Degrees from A to Z: één gids die instellingen wegwijs maakt in de Europese literatuur en initiatieven.
Samenwerking met Australië en Zuid-Korea Door middel van het Industrialised Countries Instrument Education Cooperation Programme (ICI ECP) financiert de Europese Commissie consortia van hogeronderwijs instellingen uit de EU en het desbetreffende partnerland, voor internationale curriculumontwikkeling en staf- en studentenmobiliteit.
Nieuwe projecten In oktober 2012 zijn twee nieuwe projecten van start gegaan, gecoördineerd door instellingen uit Frankrijk en Hongarije. De partnerlanden zijn respectievelijk Australië en Zuid-Korea. Nieuw-Zeeland en Japan deden in deze ronde niet mee. Eind november publiceert de Europese Commissie een nieuwe call for proposals. Meer informatie over dit programma vindt u op eacea.ec.europa.eu onder Bilateral cooperation programme.
7
tempus
Selectieresultaten Erasmus Mundus Deze zomer zijn de laatste selectieresultaten van Erasmus Mundus gepubliceerd. Dit programma is gericht op de ontwikkeling van Europese joint masters en PhD’s, studentenen docentenmobiliteit via internationale partnerschappen, en wereldwijde promotie van het Europese hoger onderwijs. PhD’s en masters Er zijn negen programma’s geselecteerd om een joint doctorate op te zetten. Maar liefst twee hiervan worden door Nederlandse instellingen gecoördineerd. Daarnaast heeft een ander programma een Nederlandse partner. Van de dertig geselecteerde programma’s voor joint masters zijn er slechts twee waarin een Nederlandse instelling deelneemt. Het gaat hier om verlengingen van bestaande programma’s. Daarnaast mogen twee bestaande masterprogramma’s met Nederlandse deelname gedurende elf jaar de merknaam Erasmus Mundus voeren. Deze programma’s zijn goed beoordeeld maar vielen buiten het beschikbare budget.
Projecten van National Structures Er zijn drie projecten geselecteerd van Erasmus Mundusagentschappen, de zogeheten National Structures (EMNS’en). De Nuffic, als Nederlandse EMNS, is coördinator van een project om een gids te maken voor het ontwikkelen van joint degree-programma’s. Zie voor een verdere beschrijving pag. 6. De twee andere projecten heten SHALOMundus – SHaring, Advising, Learning and Outlining Erasmus Mundus en Joint Programmes – Facilitator for University Internationalisation (INTERUV). Meer informatie over deze selectieronde van Erasmus Mundus vindt u door op de website eacea.ec.europa.eu/erasmus_mundus te
Partnerschappen Er zijn 52 projecten geselecteerd die mobiliteit gaan organiseren tussen Europese landen en bepaalde groepen landen daarbuiten (lots). De Universiteit Wageningen is coördinator van ‘lot 8’ (Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan, Oezbekistan, Turkmenistan) en de Rijksuniversiteit Groningen coördineert ‘lot 14’ (Zuid-Afrika). Promotie Europees hoger onderwijs Er zijn zes projecten geselecteerd die als doel hebben de bekendheid en aantrekkelijkheid van het Europees hoger onderwijs wereldwijd te bevorderen. Het Nederlandse bedrijf Studyportals coördineert het project EduCoach, waarin een online service voor persoonlijk advies wordt opgezet voor studenten die in Europa willen studeren.
LEARN HOW TO RUN JOINT STUDY PROGRAMMES AT YOUR UNIVERSITY! Go to www.emap-project.webnode.cz and download lectures given by Erasmus Mundus coordinators who share with you their experience in running Erasmus Mundus joint study programmes.
klikken op Selection results.
Voorlichting Op 4 december organiseert de Nuffic een voorlichtingsbijeenkomst over Erasmus Mundus en Tempus. Voor beide programma’s is er in 2013 een laatste deadline. In het geval van Erasmus Mundus is die alleen voor het aanvragen van actie 2 (partnerschappen) en actie 3 (promotie). Meer informatie hierover wordt vanaf eind oktober verspreid via Nuffic News.
Ga naar www.emapproject.webnode.cz en download presentaties van Erasmus Mundus coördinatoren over het managen van joint study programmes.
Selectie resultaten Tempus Deze zomer zijn de resultaten gepubliceerd van diverse Europese subsidieprogramma’s voor het hoger onderwijs. Wat is Tempus? Tempus is gericht op modernisering van het hoger onderwijs in de verschillende regio’s rond de grenzen van de EU. Projecten worden uitgevoerd door consortia van instellingen uit de EU en de partnerlanden. Het zogenoemde Executive Agency, dat onder andere de projectaanvragen behandelt, heeft dit jaar 676 aanvragen ontvangen (141 meer dan vorig jaar). 108 projecten komen in aanmerking voor subsidie. Ondanks een flink hoger budget is er, evenals vorig jaar, slechts één Tempusproject met een Nederlandse coördinator geselecteerd: de Rijksuniversiteit Groningen. Het project heet Towards a Central Asian Higher Education Area: Tuning Structures and Building Quality Culture. Meer informatie over de gese lecteerde projecten vindt u op de Tempuswebsite: ga naar eacea.ec. europa.eu/tempus en klik op Selection results.
Nieuwe call Op welke wijze Tempus na 2013 in het nieuwe programma terugkomt is nog niet bekend. Wel zeker is dat er voordien in ieder geval nog een call for proposals wordt gepubliceerd. In november wordt de volgende oproep voor het indienen van projectvoorstellen gepubliceerd, met een deadline in februari 2013.
8
agenda
oktober
december
Deadline aanmelden EILC wintercursus (studenten)
Nuffic, Den Haag Voorlichtingsbijeenkomst Tempus en Erasmus Mundus
Media Plaza, Utrecht LLP-conferentie 2012 ‘Grenzeloos leren na 2013: hoe ziet dat eruit?’
31 4
11
november
Nieuws over Erasmus en andere Europese hoger onderwijsprogramma's wordt ook verspreid via Nuffic News. Ga naar www.nuffic.nl/nufficnews voor meer informatie.
We mean business: informatieochtend voor bedrijven en onderwijsinstellingen over stages binnen Erasmus en Leonardo da Vinci. Zie ook www.na-lll.nl.
31
Vragen aan de redactie kunt u sturen naar: europaexpresse[at]nuffic.nl Europa Expresse is een publicatie van de Nuffic. Deze publicatie werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie ligt uitsluitend bij de Nuffic; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat.
Hoofdredactie Jef Stapel, Nuffic, afdeling Media Redactie en drukwerkcoördinatie Nuffic, afdeling NA LLL en afdeling Media
Nieuwe website van het NA LLL Het Nationaal Agentschap Leven Lang Leren (NA LLL) heeft zijn website vernieuwd. Via www.na-lll.nl wil het Agentschap u informeren en waar nodig doorverwijzen, en ook inspireren om deel te nemen aan het programma. Bovendien biedt de website plaats om uw ervaringen onder de aandacht te brengen.
Informeren en doorverwijzen De nieuwe website informeert over het Europees subsidieprogramma Een Leven lang Leren en de deelprogramma’s daarvan, gericht op specifieke sectoren van het onderwijs. Er is bijvoorbeeld een overzichtelijke agenda en facts & figures worden gestructureerd aangeboden. U kunt gemakkelijk doorklikken naar de deelprogramma’s en de drie daarvoor verantwoordelijke organisaties: de Nuffic, CINOP en het Europees Platform.
Eindredactie Marijn Willemse, Nuffic, afdeling Media
Uw verhaal op onze site Hebt u zelf deelgenomen aan het Leven lang Leren Programma en wilt u uw verhaal daarover doen? Neem dan contact op met het NA LLL via de ‘Postbus’ op de website. Het kan een persoonlijk verhaal zijn maar ook kunt u zo uw project resultaten dissemineren. Dat verhoogt de bekendheid en de impact van een project.
Vormgeving Sabrina Luthjens BNO (makingwaves.nl) Druk Prints & Proms, Rotterdam Redactieadres Nuffic, Postbus 29777, 2502 LT Den Haag T 070 426 0261, F 070 426 0259, E europaexpresse[at]nuffic.nl Hoewel de informatie in deze uitgave met
FAQ | Contact
zoek
de grootste zorg is samengesteld, kan de Home
Het programma
Aanvragen subsidie
Agenda
Publicaties
Postbus
Wie wij zijn
viERDAAGS StUDiEBEZoEK
KWAlitEitSSYStEMEN iN HEt oNDERWiJS
Nuffic niet instaan voor het feit dat de gegevens juist en/of volledig zijn.
> lEES vERDER
De informatie kan tussentijds gewijzigd zijn of aangepast. De Nuffic aanvaardt ter zake
Inspireren en dissemineren Op de nieuwe website is volop ruimte voor ervaringsverhalen uit alle onderwijssectoren. Door het lezen daarvan kunt u op ideeën gebracht worden voor projecten in uw eigen onderwijssector. Een manier om goede projectresultaten te verspreiden, en anderen te inspireren.
iNSPiRAtiE
FiGURES
AGENDA
AANvRAGEN
vr
20 12
Ik wil dat mensen voelen hoe het is om in te burgeren.
europese nieuwkomers en inburgering
Infographics programma’s LLL
Noureddine Erradi
periode 20072010
10
feb
subsIdIe aanvragen? doe het hier >
Congres erasmus internationalisering hoger onderwijs
hicium quo que verciendi qui odis quat optatib eatquia
geen aansprakelijkheid. U wordt daarom geadviseerd om in voorkomende gevallen de juistheid van de informatie zelf te verifiëren.
iNSPiRAtiE
Ik wil dat mensen voelen hoe het is om in te burgeren.
Het auteursrecht op deze uitgave berust bij de Stichting Nuffic, Den Haag. Niets uit
europese nieuwkomers en inburgering
deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
Noureddine Erradi
opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke
LLP-conferentie
richard aeilkema
> lEES vERDER
iNSPiRAtiE
FiGURES
AGENDA
AANvRAGEN
vr
Op 11 december 2012 organiseert het Nationaal Agentschap van het Europese programma Een Leven Lang Leren (LLP) de jaarlijkse LLP-conferentie.
toestemming van de Nuffic.
Als je reist, zie je nieuwe dingen. Als je leest, zuig je cultuur op.
teken van de veranderende leerpraktijken en de invloed daarvan op de internationalisering van het onderwijs.
10 feb het nieuwe ontwikkelingen rond Europese onderwijsprogramma Erasmus for all. subsIdIe aanvragen?
20 12
Ik wil dat mensen voelen hoe het is om in te burgeren.
doe het hier >
europese nieuwkomers en inburgering
Infographics programma’s LLL
Noureddine Erradi
periode 20072010
Het programma
Aanvragen subsidie
Agenda
Congres erasmus internationalisering hoger onderwijs
Publicaties
hicium quo que verciendi qui odis quat optatib eatquia
Postbus
Wie wij zijn
De conferentie vindt plaats in Media Plaza, Utrecht. Begin Europese onderwerpen november vindt u het Op de conferentie komen ook programma op de website van andere onderwerpen aan bod, zoals het Europese thema ‘Actief het Agentschap: www.na-lll.nl ouder worden en solidariteit tussen generaties’ en de Het doel van het LLL-programma
Oproep 2012
Overzicht
Oproep 2011
Activiteiten
Inspiratieverhalen
Rapporten & verslagen Film
Facts
Programmadeadlines
Figures
Oproep 2010
Archief
Jaarboek
Database projecten
Grenzeloos leren De conferentie heet Grenzeloos leren na 2013: hoe ziet dat eruit? en is bedoeld voor alle onderwijssectoren. De dag staat in het
Copyright 2012 Nationaal Agentschap Leven Lang Leren
Colofon
Disclaimer
Contact
gratis abonnement voor medewerkers ho-instellingen: www.nuffic.nl/ europaexpresse
