/
Tekst Antanda Verdonk Beeld Dorrith Rem
OLPC
Geef kinderen in onturikkelingslanden een laptop, eÍze gaan ABC-liedies zingen en het besturingssysteem hacken. Maar urorden ze et êcht slimmer van? Wetenschappelijk bewiis voor de effecten van het One Laptop Per Child-project ontbreekt. De technocentrische aanpak van de Amerikaanse organisatie staat onder druk.
AT GEBEIIRT ER ALS IE een gehucht middenin Eóiopië binnenrijdt en daar een wachtwagen vol tablets uitdeelt aan kinderen? Nicholas Negroponte, initiatiefiremer van het One Laptop Per Child (OlPC)aroject doet het gewoon. Vorig jaar deelde hij daar MotorolaXOOM-tablets, gehuld in een stevige bruine leren hoes, uit aan lcinderen van vier tot veertien jeatZe ziinvoorzien van een zonnepaneel voor de nodige stroom, maar komen zonder verdere gebruikersinstructies.
Tot zijnverbazing blijven de Eóiopische kinderen niet alleen met de dozen spelenwaar de tablets in zitten, maar pakken die snel uit, vinden de aan- en uitknop en gaan ermee aan de slag. Navijf dagen gebruiken de kinderen zch 47 epps per kind, na twee weken zingen ze ABCJiedies. En ze het
naviif maanden hebben
Androidspteem gehack zodat ze de
uitgeschakelde camera kunnen gebruiken. LEARNING BY DOING
Kun ie zomaar laptops uitdelen en verwachten dat kinderen die nog nooit een school van binnen hebben gezien, die geen woord kunnen lezen en schriiven en geen woord Engels spreken, uit zichzelf slimmer worden? Negroponte is eryan overtuigd dat dat kan "Als elkkind een laptop met internewerbinding heeft, dan hebben ze de sleutel tot volledige ontwikkeling en participatie in hun handen', meldt de OlPC-website. De Amerikaan, een van de oprichters van het Media Lab van het prest:gleuze Massachusetts Institute of Technology (MIT), eerste investeerder in het tijdschrift Wired en eenvan de directeuren van Motorola, richtte in zoo5 de organisatie One Laptop Per Child op. Het doel is om de armste kinderen te wereld slimmer te maken
enrcxr@
FEBlvlRT 20t3
door hen van een robuuste, goedkope, energiezuinige laptop met intemet te voorzien. En dan zou alles vanzelfgoed moeten komen, zo is het idee. Negroponte gelooft in dit zogenaamde'constructionisme': een onderwijsfilosofie van learning by doing, waarin kinderen feedback krijgen van andere kinderen, niet per se van leraren. Ze ontdeli:ken zelf wat ze willen weten zonder dat de leraren het hen door de strot duwen. Het is een mooi idee dat moderne technologie sociale veranderingen in een oneerlijke wereld teweeg zou kunnen brengen. De bedenkers achter OLPC hebben hun roots in de Amerikaanse technologiewereld. Grote IT-bedriiven als AMD, eBay, Google en Red Hat ondersteunen het project Nerds dus, zonder kennis van ontwikkelingswerlq maar wel van het maken van een weersbestendige, hufterproof laptop met een zeer energiezuinige banerij die ook bij hoge temperaturen nog opgeladen kan worden. Deze XO-laptop beschikt over flashgeheugen en heeft daardoor dus geen mechanische onderdelen, wat hem robuuster maakt. Maar bovenal moet de XO betaalbaar zijn. Bij de start in zoo5 was het idee om een laptop van honderd dollar te ontwikkelen, maar dat bleek niet haalbaar en werd uiteindelijk een kleine trveehonderd dollar. Ook de ambitie om alleen orders van een mtoen exemplaren te acceptererl bleek te hoog gegrepen. Voor de ministeries van Onderwijg de afiremers van de laptops, bleek dat een te forse investering. De voorspelling dat er in zoo8 wel zoh roo-15o mi{oen OlPC-laptops
zouden zijn verkocht, bleek dan ook overol> timistisch. De teller staat inmiddels op zoh zr4 miljoen exemplaren- Het merendeel daarvan is in Latijns-Amerika terecht gekomeo, waarvan waarvan 86o.ooo laptops in Peru en 51o.ooo in Uruguay.
)
HET
GAMEN EN CHATTEI{
Peru heeft in eerste instantie met 85o.ooo laptops de grootste investeringin OLPC gedaan en betaalde daar zz5milioen dollar voor. Het land heeft een van de slechtste
ten van de eerste grootschalige evaluatie van het Peruaanse project bekend, en die liegen er niet om. Onderzoekers van de Inter-American
ARSENAAL VAN OLPC er was een minimale verbetering i1 algemene cogritieve vaardigheden zoals abstract redeneren en mondelinge spraak En: een enorme
Na drie laar ontwikkelingstijd werd in 2007 de allereerste
verbetering in de toegang tot comPuters.
geproduceerd. Een robuust wit
Tsja"
apparaatje met een vrolijke
X0-1-laptop op grote schaal
groene rand er omheen. Het
TECHNOCENTRISCHE VISIE Hoogleraar Onderwijs en Informatica Mark Warschauer van de Universiry of CaliFornia
scherm heeft een reÍlectieve modus waardoor het bil zonlicht leesbaar blijft. Het groene rubberen toetsenbord is wateren stofbestendig en zou door
de kinderen zelf gerepareerd kunnen worden. De X0-1 is
De rnotiwatie uan de kindeYen ?net een }LPC gtn te leren ftuflx
n ruiet rne€r toe" tweehanríeYd zs lezen, terw d tale boekerc tot han ltes$ikking hn n"
niet
er een technocentrische visie op na en is het project het zoveelste voorbeeld "... in een lange rij van technologisch-utopistische ontwikkelingsproiecten die tevergeefs pro-
voozien van Linux en de soft-
beren om complexe sociale problemen met overdreven simplistische maatregelen op te lossen'. Veel proiecteq niet alleen degene in Peru, hebbente kampen met een gebrek
de X0-1 werden tussen 2007
aan infrastructuur. Soms is er bijvoorbeeld alleen in het kantoor van het schoolhoofd stroom aanwezig. De leraren krijgen geen
X0.1.75 in 2010) presenteerde
ware Sugar, die OLPC in samenwerking met Red Hat en Pentagram ontwikkelde. Van en 2010 een milloen stuks verkocht. Na twee tussenmodellen (de X0-1.5 in 2009 en de
de organisatie op de elektronicabeurs CES in Las Vegas aÍgelopen januari de X0-4, die in twee varianten (met of zon-
op scholen met laptops op het gebied van wiskunde en talen met leerlingen op scholen zonder de XO-laptops. Het verschil bleek niet significant. De leerlingen met laptops waren dus niet beter in wiskunde en tden dan de controlegroep. De onderzoekers constateerden dat de software op de laptops vooral geladen is met apps die niet direct een link met wiskunde en talen hebben' Als de leerlingen al gebruikrnaakten van
meer lezen, terwijl ze rweehonderd digitale boeken tot hun beschikking hadden. Ook kregen de leraren nauwelijlis instructies mee van OLPC hoe ze de laptops in de Has konden inzetten bij de les. Een paar lichtpuntjes:
anrcxr@
FEB/I4RT 2013
der aanraakÍunctie) verkriig-
bezwiiken regelmatig. De kinderen zouden die in theorie zelf moeten kunnen rePaÍeren. Maar dat gebeurt niet, dus veel van de groene apparaatjes belanden in een hoek Door de jaren heen heeft OLPC het focusgebied vergroot met arme regio's in westerse landen. Warschauer onderzocht in zoro zoh
baar is. Het ontwerp en de bat-
terij ziln onveranderd sinds de X0-1, maar de nieuwe ARM-
processor is zuiniger en krachtiger. 0LPC heeft met twee
tablets geëxperimenteerd; de opvouwbare X0-2 en de X0-3. Deze hebben beide de
proe@
riode niet overleefd.
datzeze niet meer mee naar school namen omdat de leraren er toch niks mee deden. De leraren vertelden me dat het lastig was om ze in de klas te gebruiken omdat er hardware- en softwareproblemen waren en een gebrek aan internetverbinding." Niet
)
veel later is het programma dan ook stopgezet. En soms bereiken de laptops de kinderen niet eens, maar vallen ze ten prooi aan corrupte douanebeambten oflouche handelaren. Zohad de ftngfiftaan5e overheid in zoro achtduizend laptops gedoneerd aan lrakese kinderen, maar daar kwamen ze nooit aan. De helft viel in handen van een schimmige, ontraceerbare handelaar die er slechts tien dollar per stuk voor betaalde, de andere helft is nooit meer opgedoken. Comrptie is een fact oflife bij ontwikkelingswerb maar voor OLPC een grote tegenslag. Het lijk er dus op dat de Amerikaanse techneuten de plank finaal mis slaan met hun technocentrische en culturele imperialisme. NETBOOKMANIE
De enigen die tot nu toe van het project hebben geprofiteerd ziin wij, rijke westerlingen. Volgens
Negroponte is OLPC de aanjager geweest van de netbookmanie van een paar jaar geleden (zie kader). Chipmaker AMD ontwikkelde voor OLPC een Heine microprocessor met een laag energieverbruik tegen lage kosten, optimaal voor in netbooks. Dit inspireerde Intel om de Atom-chip te ontwikkelen die in vele netbooks is terug te vinden. Maar netbooks zijn inmiddels alweer hopeloos verouderd sinds de iPad een razend succes is. OLPC heeft dus veel geïnvesteerd in netbook-technologie, die echter al snel achterhaald werd door de ontwikkelingen in de
tabletmark. In eerste instantie is de organisatie daarin meegegaan, en begon het met de ontwikkeling van de XO3-tablet. Er waren al prototypes gepresenteerd op beurzen, en de organisatie was op zoek naar een producent. Maar eind ditjaar kondigde OLPC aan dat ze de onrwikkeling van
FEB/MRT
zo13
anlcxr@
ï
I
/
OLPC
SPIN-OFFS niet verf
als : Zie- : project kenhuizen en musea zien er ï zorgde wel voor een aantat een driver in voor displays. ; spraakmakende spin-offs. 0uders van lichamelijk ; gehandicapte kinderen willen ; tTrrdN] hem gebruiken om toezicht i Netbook op afstand makkelijker te : Het was in eerste instantie maken. En er zijn genoeg : niet de bedoeling om de comenthousiastelingen die de : puterindustrie er mee te doen : kleine krachtpatser willen opschudden, maar de 0LPC gebruiken om een robot mee ; : zorgde toch voor wat oproer. te bouwen. Sinds de introVoor de ontwikkeling van de ductie van de Raspberry Pi in : Het OlPG-initiatieÍ Ís helemaal goed uit de gekomen, maar het
landen willen het toestel desktop pc gebruiken.
OLPC X0 laptop klopten de
april2012ziin er al een mil-
bedenkers aan bij het Taiwa-
joen exemplaren verkocht.
nese Quanta, de grootste laptopÍabrikant ter wereld. Toen
Arduino
aartsrivaal Asustek weet kreeg van de plannen ontwikkelden ze een eigen versie en zo kwam Asus in 2007 uit
met hun netbook Eee Pc. Al snel volgden andere laptopfabrikanten en in het najaar van 2008 had ieder merk een goedkope en kleine laptop in zijn assortiment. lnmiddels zijn grote spelers als Asus en Acer gestopt met de productie van netbooks. Met de opkomst van goedkope
4&
n die tot nw
Êa€ a&Nr fu€t
r gsxfi)eest wdn de yrethook-
?nilri'is w$?z een
pa6
íty geleds%"
de tablet stopzeften, omdat er genoeg goede en goedkope alternatieven in de markt te
vinden zijn Zo heeft de Amerikaaase producent van goedkope elektronica Vivitar een
Arduino vergelijken met de Raspberry Pi is als een rekenmachine vergelijken met een laptop. De Arduino wordt dan ook vaker gebruik als doorgeeÍluik van een sensor. Je kan het toestel bijvoorbeeld aansluiten op een lichtsensor en zo programmeren dat er
van Google, lijkt het tijdperk van de kleine budgetlaptops
de slag willen met een simpe-
voorbij.
en
Dit apparaatje komt in hetzelfde vaarwater terecht als de Raspberry Pi. Maar de
lampjes gaan branden als het donker wordt. Het toestel heeft als doel om de drempel voor creatievellingen die aan
tablets, zoals de Nexus 7
ile
le vorm van sensortechnolo-
ben de Motorola-tablets late n zien dat ze ook in onrwift:kelingslanden goed werken. Tablets zijn een stuk robuuster dan netbooks, omdat ze minder bewegende onderdelen hebben en beter stofwii zijn te houdenWarschauer is positief over de komst van tablets: "De touchinterface van een tablet is intuïtiever voor lcinderen dan een toetsenbord, dus in die zin denk ik dat tablets een beter apparaat zijn voor dit doel en deze doelgroep." Volgens de laatste berichten wil OLpC
gie te verlagen. Met betrek-
Raspherry Fi
king tot het OLPC project is
Het oorspronkelijke doel van
de cirkel bij Arduino inmid-
de Raspberry Pi, een kleine
dels rond. De XOrduino, zo genoemd omdat hij specifiek
en goedkope computer voor
kinderen, sluit nauw aan bij de visie van 0LPC. Alleen liep het voor de mini-pc ter grootte van een creditcard en met een prilskaadje van slechts
gang redden.
}Iet
zal spannend
worden,
is ontworpen voor de OLPC X0 laptop, leert kinderen in ontwikkelingslanden omgaan
met het in elkaar zetten van elektronica.
35 dollar toch wat anders. De Raspberry Pi is kort gezegd een alleskunner. Dat zie je wel aan het lijstje geïhteresseer-
den dat staat vermeld op de site van de Raspberry Pi Foundation. 0ntwikkelings-
enlexr@
FEBlt4RT
20t3
nieuwe generatie dat het blijft bii een der de boom.
é
