'Er stroomt zwart bloed door mijn aderen'

Nr.

6

M a r k t l e i d e r

i n

o n d e r n e m e n d

T w e n t e .

jun

09 | Twentevisie | Jaargang 21 | Nummer 06 | Juni 2009 |

Rob Oudshoorn, directeur Vredestein Banden:

'Er stroomt zwart bloed door mijn aderen'

colofon

| inhoud

commentaar | jan medendorp

Robert Zandstra 6

Rob Oudshoorns tweede leven met Vredestein

9

Twentse lobby in Brussel

10

Bert Huijsman onderneemt zich door de crisis

12

Niels Oude Kamphuis is internetondernemer geworden

14

Carrie ten Napel in gesprek met Loes Haverkort

17

Bootgarant: ANWB op het water

18

Beurs: goed nieuws is weer ‘in’

22

Beeldverslag Memphis

25

Column Gezondheidsmanagement

26

Twentepromotie op de fiets

29

Column Financieel Accent

30 Peter Zeylmaker aan het werk op Bonaire 35

Nieuws en Feiten

36

Onroerend Goed Transacties

38

Column Personeel en organisatie

39

Column Juridisch Gezien

41

Stijlloos Management Festival

43 Special Triathlon Holten 53 Katern New Business Twente: over en voor nieuwe ondernemers 58 IKTelgids

6 Rob Oudshoorn, in de b(r)and, uit de b(r)and Het leek zo mooi, de overname van Vredestein door de Russen. Maar voor Rob Oudshoorn bleek het een grote deceptie. Er werd niet naar hem geluisterd, maar de eer is hersteld en hij werkt na de overname door Apollo aan een nieuwe toekomst voor de bandenfabriek.

10 Rob Huijsman, optimist Het ontslag van een substantieel deel van zijn personeel ging Bert Huijsman van houtimporteur Beka uit Gramsbergen niet in de koude kleren zitten, maar er was door de economische malaise geen andere keuze. Hij zit echter niet bij de pakken neer en is overtuigd van een gezonde toekomst van zijn bedrijf.

43 Triathlon, special Drie (ex-)voorzitters van de Triahlon blikken terug op 25 jaar topsport in Holten. Martin Pieters, Hans Tutert en Peter Corstanje hebben het zwem-, fiets- en loopspektakel in die kwart eeuw zien uitgroeien van een lokaal evenement tot een Europees Kampioenschap in 2009. Alleen met al die vrijwilligers is dit mogelijk geworden, daarover zijn ze het alle drie roerend eens.

64

De kracht van Twente

67

Anne van der Meiden mijmert na

68

Carmel College midden in de maatschappij

70

Wouter Witzel is een topper

72

Electromach bouwde op de groei

73

Scope

74

Twente Agenda

64 De kracht van Twente

Dé specialist in Twente in werving, selectie & detacheren van topsecretaresses Willemsgang 5, Almelo [email protected] www.punctuality.nl T. 0546 - 639370

Ook meer commerciële slagkracht? Kijk op www.visie.com

Personeel- en organisatieontwikkeling

Corinne bellen.

Wie zijn toch die Tukkers en waarmee onderscheiden ze zich van de andere Nederlanders. Twee geboren en getogen Tukkers: Prof. GertJan Hospers en prof. Anne van der Meiden 074 250 16 25 | pampeople.nl probeerden, ieder vanuit de eigen invalshoek, deze vragen te behandelen. Hospers had de Eindhovenaar Stefan van Hulst als tegenspeler. Hij liet zien dat ze daar op het 027AdvTwentevisieNieuw.indd 1 gebied van het menselijk kapitaal op Twente voorop lopen. Anne van der Meiden mijmerde met ingrediënten uit zijn beide vakgebieden (de godsdienst en de communicatiewetenschappen) over de volksaard van de Tukker.

29-01-2009

www.santar.nl

Uw partner in opleidingen Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch ma­ga­zine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor on­der­nemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van inter views die hebben plaatsgehad in het economische programma ‘Memphis’. De op­names vinden maandelijks op dinsdag plaats in de business-ruimte van de Grolsch Veste in Enschede. De data vindt u elders in dit magazine. Daarnaast fungeer t Twente­visie als of ficieel mededelingenorgaan voor deel­nemers van de Industriële Kring Twente Uitgever Twentevisie b.v., Getfer tsingel 41, Enschede, Postbus 268, 7500 AG Enschede, Telefoon 053-4842180, Fax 053-4842189, E-mail:[email protected], Website: www.twentevisie.nl Directie Mario Hannink Bladmanager Anno Oude Engberink Redactie Jan Medendorp (hoofd­redacteur), Anno Oude Engberink (eindredactie), Eric Brinkhorst (fotografie) Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baar t (fotografie) Secretariaat IKT Hengelose­straat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Tele­foon 053-48 49 980, Fax 053 - 48 49 985 E-mail: [email protected], Website: www.ikt.nl Adver tentie-exploitatie Twentevisie b.v., Angelica Speelman, Aleid Kluivers, Telefoon 053 - 484 21 80, Fax 053 - 484 21 89, E-mail: [email protected] Acquisitie

www.maatwerktwente.nl

Joop Munsterman hamert er in elk interview op dat hij het werk bij FC Twente niet alleen doet. En zo is het ook. Natuurlijk zijn sommige mensen door hun positie of capaciteiten belangrijker dan andere mensen, maar… ze doen samen de klus. Zo zag ik tijdens Pinkpop oud-burgemeester Willeme (Dinkelland) achter de schermen hard aan het werk. Voor noppes, net zo goed als Jan Smit aan Heracles, Joop Munsterman aan FC Twente en sinds kort Edwin Mulder aan Go Ahead geen declaratie sturen voor vergaderingen, adviezen en andere inspanningen. Zo gewoon is dat niet. Bij de Military laat voorzitter Robert Zandstra zich maandelijks keurig een kleine vier mille uitbetalen. Beschikt de man over unieke capaciteiten, werkt hij zich een slag in de rondte? Op beide vragen luidt het antwoord driewerf ‘nee’. Heel veel ondernemers zetten zich in voor maatschappelijke doelen, voor organisaties ten behoeve van het algemeen nut, voor sport- of cultuurmanifestaties. Om niet. Ondernemers hebben namelijk eigenschappen die ook goed van pas komen in lastige omstandigheden. Zo kun je serieus de vraag stellen of Pinkpop zonder Willeme nog had bestaan, hoe FC Twente en Heracles er voor hadden gestaan zonder respectievelijk Munsterman en Smit. Ik weet zeker dat de Military Boekelo nog steeds had bestaan zonder Robert Zandstra. Sterker nog, ik denk dat op verschillende vlakken de Military er beter voor had gestaan dan nu. De relaties met bijvoorbeeld overheden, met zijn eigen Military-bestuur is slecht. De secretaresse van Zandstra doet de communicatie tussen vrijwilligers en bestuur. En bestuursleden onder11:06:39 ling, want Zandstra verschijnt de laatste tijd erg regelmatig niet tijdens vergaderingen. Zandstra beslist bijkans alles in zijn eentje en bevoordeelt daar niet zelden vrindjes mee. Willeme kon in een aantal Limburgse gemeenten interim-burgemeester worden; die baantjes liet hij aan zich voorbij gaan om belangenverstrengeling met Pinkpop te voorkomen. Zandstra heeft in een vroeger leven veelal gewerkt met overheidssubsidies en kent nu met zijn adviesbureau in samenhang met de Military weinig scrupules. Een halve ton op jaarbasis steekt Zandtra dus alvast in eigen zak. Het is dat u het weet bij het afsluiten van een sponsorcontract of het kopen van een toegangskaart.

IKTelgids Lidy Busscher Vormgeving Wegener Studio Speciale Uitgaven, Enschede Druk Roelofs, Enschede Cover foto Eric Brinkhorst Oplage De oplage bedraagt ongeveer 7.000 exemplaren en wordt verspreid onder IKT-deel­nemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zoge­noemde ‘decision makers’. Ar ti­ke­len uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. © Twentevisie bv



Twentevisie 06/2009

Twentevisie 06/2009



Vredestein bevrijd van de Russen

onderwerp | onderdeel

Parel in Schuldenlast

Rob Oudshoorn is uitermate gelukkig met de overname van Vredestein door het Indiase Apollo Tyres.

(door Martin Steenbeeke en Jan Medendorp) Met enkele jaren vertraging is Vredestein in handen gekomen van de gewenste sterke partner: Apollo Tyres uit India. Vier jaar geleden was het Aziatiatische bandenconcern ook al geïnteresseerd in het Enschedese bedrijf, maar was het net te laat: Vredestein had toen net exclusiviteit aan Amtel gegeven. Een faillissement maakte een einde aan de mooie praatjes van de Russische partner. De Indiërs hebben eindelijk wat ze willen. En Vredestein ook. “Dit voelt veel beter aan dan wij gewend waren,” zegt topman Oudshoorn over Apollo. Het kan verkeren, want vier jaar geleden noemde Oudshoorn in Twentevisie Vredestein: “De parel van Amtel.” De geschiedenis herhaalt zich: “Die kop mag je weer zetten boven je artikel, alleen dan van Apollo.”



We krijgen tijdens gesprek met Rob Oudshoorn over Apollo een déjà vu; want het gevoel was ook goed, vier jaar geleden, toen investeringsmaatschappij Vico Vredestein voor 195 miljoen euro verkocht aan Amtel. Onder Russische vleugels zou Vredestein de kans krijgen om uit te groeien. De Russen zouden profiteren van de technologische kennis van Vredestein en Vredestein zou toegang krijgen tot de Russische markt en gebruik maken van ‘goedkopere’ productielocaties in het land waardoor er in Enschede meer ruimte zou komen om banden te produceren in het hogere segment (met meer marge). “Wij wilden niet worden overgenomen door grote bedrijven zoals Michelin of Goodyear, omdat je dan als tweede merk wordt behandeld; zelfs de productievestiging in Enschede is dan niet veilig.”

Het liep anders dan gepland. Na een enthousiaste start dienden zich binnen het jaar al de eerste barstjes in het verstandshuwelijk aan. De eerste tegenvaller voor Vredestein was dat er in Rusland nauwelijks goedkoper geproduceerd kon worden. “Amtel was een concern met een zuiver financiële achtergrond, de mensen die daar zaten begrepen de industrie niet.” Amtel, dat toch al een vrij forse schuldenlast met zich meedroeg, liet via nieuwe investeringen de schuldenlast oplopen in plaats van af te bouwen. En ook geld dat met de beursgang van 2005 binnenkwam, werd niet gebruikt om de schulden af te lossen. “Veel wat gekocht werd, werd te duur gekocht, het gewenste rendement kwam er niet.” Oudshoorn trok zich terug uit de Raad van Bestuur omdat hij geen verantwoording voor het beleid wilde dragen, om bij een wisseling in de Raad van Bestuur op dringend verzoek van de Raad van Commissarissen nog even terug te keren. Al snel bleek bij een schuldenlast van 750 miljoen dollar een faillissement onvermijdelijk te zijn. Voorlopig zijn Amtel en Vredestein nog wel samen terug te vinden in het Guinness Book of Records met het grootste reclamespandoek ter wereld, opgehangen in Moskou. “Als je weet wat het gekost heeft om dat gebouw in te pakken… er werd in het begin veel geld uitgegeven aan marketing. Die Russen wilden het merk Vredestein positioneren in de top van de Russische markt. Ze waren alleen vergeten om ook nog banden te bestellen. Dus iedereen in Moskou wist zo wel wie en wat Vredestein is, maar als iemand dan banden wilde kopen, waren ze er niet - die stonden bij de douane.”

‘Het is voor Apollo een gunstige deal geweest… en voor Vredestein’

Poetin De Russische cultuur is een heel andere dan in West-Europa, schetst Oudshoorn. “De manier waarop Poetin met Georgië omgaat, is symptomatisch voor het zakendoen. Ze gaan niet gezellig om tafel zitten om een probleem op te lossen. Het is een machtsspel totdat er een winnaar is.” Niet hij is de dupe van de Russen Twentevisie 06/2009

een tulband - hooguit niet serieus genomen en daarom stapte hij op - maar de aandeelhouders van dat Russische concern. “Die hebben het nakijken.” Dankzij een slimme financieringsconstructie (met dank aan de ING en ABN AMRO) was en bleef Vredestein ook onder Russische hoede een apart gefinancierde onderneming. “Er is van Vredestein nooit een dubbeltje naar Rusland gegaan.” Wel heeft Vredestein in Rusland een fabriek gebouwd. “Ik denk dat straks Amerikanen of Italianen, als die het overnemen, ons daar dankbaar voor zijn. Nee, er is geen kennis van ons daarheen gegaan. Kennis zit niet in machines, de kennis zit in het werken met de chemische recepturen, het hele productieproces, de IT-structuur. Maar zover waren we nog niet.”

Banken Binnen een jaar na de overname van Vredestein joeg Amtel de Nederlandse banken al in de gordijnen met de opmerking dat de Russen zelf alles konden financieren toen Gazproms dochter Sibur interesse toonde om AmtelVredestein over te nemen. Hoewel, volgens Oudshoorn, bij de banken veel sympathie is voor Vredestein (“Vredestein bankiert volgens mij al sinds de oprichting 101 jaar geleden bij ABN AMRO, en we hebben nog nooit een rente- of afbetaling gemist” ) was de kans klein dat de banken ‘nee’ zouden zeggen in deze tijd van financiële crisis als Sibur de openstaande schulden had overgenomen. “Ja, daar ben ik wel echt bang voor geweest.” Toen Vredestein in de etalage stond, kreeg hij “allerlei vreemde snoeshanen” over de vloer. “Mensen met teveel geld.” De voorkeur ging uit naar Apollo, dat vijf jaar geleden ook al interesse toonde maar toen net te laat kwam omdat Amtel inmiddels exclusiviteit had bedongen. Apollo is altijd geïnteresseerd gebleven en het wachten is beloond. Ook financieel, want Apollo heeft minder voor Vredestein betaald dan de Russen vier jaar geleden. “Het is voor Apollo een gunstige deal geweest,” glimlacht Oudshoorn. En voor Vredestein, want de schuldenlast is flink afgenomen. Oudshoorn: “We hebben elkaar vreselijk gefeliciteerd.” “Wij zijn nog bezig met het afhandelen van een paar akkefietjes in Rusland. We praten nu dus met de Russen, maar ook met de Indiërs, dat is zo’n groot verschil.” Je zou zeggen dat Russen Twentevisie 06/2009

meer op West-Europeanen lijken dan Indiërs, maar niets is minder waar, zegt Oudshoorn. “India heeft een enorme Engelse invloed gehad. De mensen praten ook allemaal Engels, dat is in Rusland wel even anders. De Russen hebben het communisme meegemaakt, het tsarisme, die mensen zijn eeuwenlang onderdrukt geweest en die maken nu het kapitalisme mee. Ze springen totaal uit de band daar.”

Apollo De interesse van Apollo in Vredestein is volgens Oudshoorn niet financieel maar product gedreven. Dat bleek vooral toen de topman Onkar Kanwar van het concern recentelijk tijdens een open dag een bezoek bracht aan de Enschedese fabriek. “Hij was zichtbaar geroerd bij het zien van alle werknemers en de bezoekers. Zij hebben net als wij een familiegevoel.” En dat had Oudshoorn bij de Russen nooit gevoeld. Die waren niet tot tranen geroerd bij hun bezoek aan Enschede. Grijzend: “Toen organiseerden wij alleen gesloten dagen.” De familie Kanwar bezit veertig procent van de aandelen; de overige zestig procent wordt verhandeld via de beurs van Bombay. Apollo (omzet 1,1 miljard, 10.000 werknemers) is niet alleen actief in India, maar ook in Zuidelijk Afrika en, via Vredestein, straks ook in Europa. Oudshoorn noemt de overname nu niet zoals vier jaar geleden een ‘reverse take-over’. Op het moment van dit interview worden de financiële afspraken gemaakt, maar waarschijnlijk wordt weer gekozen voor een separate financiering van Vredestein.

Crisis De kans is klein dat binnen afzienbare tijd alle auto’s in India op Vredestein-banden rijden. “Misschien in de grote steden. Nee, onze belangen daar liggen in de productie.” Het is de bedoeling dat het merk Apollo in Europa wordt geïntroduceerd, wat Vredestein commercieel voordeel biedt. “Dan kunnen we de dealers een completere range van merken in verschillende prijsklassen aanbieden.” Oudshoorn is er trots op dat in deze tijden van economische neergang de fabriek met zo’n 1.100 werknemers nog altijd volcontinu draait. Vooral de goede verkoopresultaten van de winterbanden dragen hieraan bij. Een positieve test van de ADAC stuwde de verkopen in Nederland, Duitsland. Oostenrijk en Zwitserland omhoog. En van een

inzakkende automarkt merkt Vredestein nog weinig. Vredestein richt zich op de minder conjunctuurgevoelige vervangingsmarkt. Het aantal nieuw verkochte nieuwe auto’s is minder, maar de huidige auto’s blijven rijden en banden verslijten. Dankzij de goede logistieke structuur kan de concurrentie Vredestein niet zo maar opzij zetten. “Vergeleken met de marktleiders komt Vredestein sympathieker over bij onze klanten. Wij drukken minder op volume en hebben oog voor persoonlijke verhoudingen. We sturen graag een taart bij een feestelijkheid in de familie.”



‘We zitten nu qua imago, kwaliteit en aanbod op het niveau waar we vijftien jaar geleden van droomden. We moeten uitbreiden in dat hoge segment, daar verdienen we het geld’

Agenda Met de komst van Oudshoorn, vijftien jaar geleden, ging het roer om. In die tijd was Vredestein niet in staat om bijvoorbeeld de door de markt gewenste brede banden te leveren. “Toen hebben we een zeer uitgebreid strategisch plan geschreven over investeringen in marketing, naar ook in mensen, verkoopkantoren in het buitenland.” Dat plan heeft goed uitgepakt. Nu, vijftien jaar later, wordt het assortiment met hulp van Apollo verbreed en wordt er in Enschede aan een nieuwe productielijn gebouwd. “We zitten nu qua imago, kwaliteit en aanbod op het niveau waar we vijftien jaar geleden van droomden. We moeten uitbreiden in dat hoge segment, daar verdienen we het geld.” Het vorige artikel over de overname van Vredestein werd geschreven in juni 2005, het is nu juni 2009. Zullen we alvast de agenda trekken voor 2013? Oudshoorn kan lachen om de spot. “In 2014 word ik 65.” Tot slot de gewetensvraag: stel dat Vredestein de exclusiviteit niet aan Amtel had gegeven toen Apollo zich meldde, was Vredestein toen al verkocht aan Apollo? “Die kans was absoluut groot.” ■



Oost-Nederland presenteert zich vanaf 2011 als één gebied

interview | brussel

15.000 lobbyisten werken in Brussel innovatie en technologie. En de derde strategielijn is het zoeken naar alles wat je nodig hebt voor het uitvoeren van de inhoudelijke agenda van Twente. Daarvoor zoeken wij naar kennis, informatie, contacten, partners, subsidies.”

Twence

Joke Jagers op Akkerhuis.

(door Jan Medendorp) De PVV heeft gewonnen bij de Europese verkiezingen, dus veel Nederlanders blijken niet enthousiast over Europa. Tot frustratie van onder anderen Rob van Eijkeren en Joke Jagers op Akkerhuis. Zij werken beiden als lobbyist in Brussel. Rob van Eijkeren werkt al twaalf jaar in Brussel, het eerste decennium als vertegenwoordiger van de provincies Overijssel en Gelderland, de laatste jaren als coördinator van het Huis van de Nederlandse Provincies. Van Eijkeren houdt in de gaten welke Brusselse beleidsontwikkeling de Nederlandse provincies aangaat. En omgekeerd levert hij kennis en informatie aan de Europese Commissie en andere Europese instellingen zoals het Europees Parlement. Aan het werk van Van Eijkeren is (heel kort door de bocht) bijvoorbeeld te danken dat er weinig of geen overstromingen in Overijssel meer zullen plaatsvinden. Na de wateroverlast van een paar jaar geleden is er in Brussel wetgeving gemaakt die landen en gebieden stroomopwaarts van de grote rivieren verplicht rekening te houden met lager gelegen delen. “Dus in Zwitserland of Duitsland kunnen ze niet meer zonder overleg rivieren kanaliseren.”

Scepsis Van Eijkeren en Jagers op Akkerhuis (voor de Regio Twente) als tussenpunt tussen opdrachtgever en Brussel. Maar ook zij hebben niets aan de scepsis over Europa kunnen doen. Als het E-woord valt, zappen veel mensen op televisie weg en wellicht dat dit artikel ook daardoor minder goed wordt gelezen. “Wat je veel Twentevisie 06/2009

te weinig hoort, is dat de Nederlander een euro aan Europa betaalt, maar er zes euro voor terugkrijgt. Nederland maakt heel goed gebruik van de Europese interne markt. We zijn een handelsland.” Jagers op Akker werkt pas sinds september in Brussel. Is ze in die korte tijd een echte receptietijger geworden, zoals het beeld van lobbyisten is? “Ik ben druk met het volgen van de ontwikkelingen, van subsidiemogelijkheden. Het imago komt niet overeen met de werkelijkheid.”

15.000 lobbyisten Van Eijkeren en Jagers op Akkerhuis hebben nogal wat concurrentie, ze hebben 15.000 collega’s die allemaal belangen van overheden, organisaties en bedrijven voor het voetlicht proberen te krijgen. Hoe val je op? “We hebben vorig jaar bijvoorbeeld tijdens aan evenement ‘Open Days’ van diverse regio’s meegedaan. Daar heeft Twente zich op de kaart kunnen zetten met nano-technologie. Als je niet bekend bent, dan maak je bij subsidieaanvragen en projecten minder kans.” Jagers op Akkerhuis heeft een opdracht vanuit Twente meegekregen op basis van de internationale agenda. En daarin staat een missie: Twente wil een toonaangevende kennisregio zijn en tot de top behoren in Europa op de gebieden innovatie en technologie. “Ik werk eraan dat in Twente de Europese oriëntatie wordt vergroot, dus Europa naar Twente brengen. Andersom breng ik Twente naar Europa in de zin van profileren, positioneren van Twente op die onderwerpen kennis,

Om Twente in Europa onder de aandacht te brengen heeft Jagers op Akkerhuis in februari een werkbezoek georganiseerd. Ze hebben onder meer afvalverwerker Twence bezocht. “Met een nieuwe verbrandingslijn, want het thema was duurzaamheid en innovatie. We hebben ook gekeken bij innovatieve projecten in het landelijk gebied, bij een zorgboerderij die met Europese subsidie is gerealiseerd en we hebben een wormenkwekerij bezocht. Dat klinkt misschien vreemd, maar het is een nieuwe tak van sport als je een landbouwbedrijf niet meer op de gewone manier rendabel kunt runnen.” En sinds kort is Twente lid van Erin, een netwerk op het gebied van innovatie. “Wij kunnen van andere regio’s leren. We zien daar voorbeelden waar we zelf wat aan hebben, projecten waaraan we zouden kunnen meedoen. Dat heeft een lange adem nodig, ik verwacht dat binnen een jaar of drie, vier ook daadwerkelijk daar in termen van subsidies iets van terug te kunnen zien.” Twente zit nu in een kamer van het Huis van de Nederlandse Provincies. “We werken nauw samen met de regio Arnhem-Nijmegen. Er wordt gewerkt om speciaal voor Oost-Nederland nieuwe huisvesting te realiseren. Dat moet dan in 2011 gebeuren. Een soort Oost-Nederlandse vloer, waar de provincies Overijssel en Gelderland met de stadsregio Arnhem-Nijmegen en de Regio Twente samen optrekken.” ■

Rob van Eijkeren.



Beka neemt het op voor duurzaam hout als bouwmateriaal

Hout uit hele wereld vindt weg naar Gramsbergen

(door Martin Steenbeeke) De wereld aan hout komt samen op een fabrieksterrein langs het kanaal in Gramsbergen. Lariks uit Rusland, grenen uit Scandinavië en ceder uit Canada; het ligt met andere houtsoorten uit verre continenten op de werf van Beka Houtproducten. “Pak er maar eens een op,” wijst algemeen Bert Huijsman naar een stapel planken. Dat kost weinig inspanning want de plank weegt nagenoeg niets. Het is Western Red Cedar, geïmporteerd uit British Columbia en vooral geschikt voor gevel en plafondbekleding. “Dit hout bewerken we veel. Het is uitermate geschikt voor ons klimaat, je kunt het door de hoge duurzaamheid zelfs onbehandeld aan de gevel plaatsen en het heeft door de kleurschakering een mooie uitstraling.” Het zoveel mogelijk waarde toevoegen aan hout is wat Beka zich als importeur ten doel stelt. Natuurlijk wordt een deel van het ruwe hout rechtstreeks aan groothandels en andere geïnteresseerde klanten doorverkocht. En niet alleen in Nederland, want ongeveer dertig procent van de omzet wordt behaald via export naar landen als Duitsland, Zwitserland en Tsjechië. Beka verkoopt ook kant-en-klaar geïmporteerde houtproducten (bijvoorbeeld binnendeurkozijnen) maar het is lucratiever om het hout in Gramsbergen te bewerken. Dat betekent dat het bijvoorbeeld machinaal wordt bewerkt, gedroogd of brandvertragend wordt geïmpregneerd in een van de fabriekshallen op de werf. De specialiteit is de bewerking voor speciale doeleinden, zoals plafonds en gevelbekleding. Beka leverde hout voor de dakconstructie van het NS-station Arena, het ‘Gebouw van het jaar’ 2008 volgens de Bond van Nederlandse Architecten. Het plafond is bekleed met Oregon Pine, speciaal geselecteerd en onder regie van Beka gemonteerd. Onder invloed van promotiecampagnes wordt hout in toenemende mate gebruikt in de buitenschil van bouwwerken, constateert Huijsman. Hij preekt niet alleen voor eigen parochie als hij stelt dat dit een goede zaak is. “Hout is een van de weinige vernieuwbare bouwmaterialen, want het groeit. Als je met aluminium werkt is bauxiet op enig moment uitgeput, en dat geldt voor veel andere bouwmaterialen.”

Duurzaam Maar hout, en dan vooral tropisch hardhout, ligt ook vaak onder vuur. Wie tropisch hardhout gebruikt, wordt in verband gebracht met de kap van tropische regenwouden en oerbossen. Het op grote schaal verdwijnen van bos bedreigt niet

Bert Huijsman van Beka importeert hout, veel hout. “Hout is een van de weinige vernieuwbare bouwmaterialen, want het groeit.”

10

Twentevisie 06/2009

Twentevisie 06/2009

‘Als mensen zich niet kunnen conformeren aan de certificering lopen wij daar voorbij’ alleen de biodiversiteit van de natuur maar is ook een belangrijke oorzaak van de klimaatverandering. Beka heeft als lid van de Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen een gedragscode ondertekend waarmee het zich verplicht alleen legaal gekapt hout op de markt te brengen, en dan bij nog bij voorkeur uit aantoonbaar duurzaam beheerde bossen. “Vanaf 1 januari 2010 moet 75 procent van al het hout dat de erkende houthandels verhandelen, gecertificeerd zijn,” licht Huijsman toe. “Dat gaat heel ver. Ook in de tropenlanden. Als mensen zich niet kunnen conformeren aan de certificering lopen wij daar voorbij.” Certificering, bijvoorbeeld van FSC (Forest Stewardship Council), betekent dat het hout niet illegaal is gekapt maar afkomstig is uit een duurzaam beheerd bos. Als voorbeeld noemt Huijsman de gang van zaken rond een bos in Guyana, dat hij onlangs in het kader van een certificeringsproject heeft bezocht. Dat bos wordt in kaart gebracht, in blokken opgedeeld en geïnventariseerd op de aanwezige soorten bomen. Van dat bosgebied wordt uiteindelijk slechts tien procent gekapt, om daarna voor twintig jaar ‘op slot’ te gaan, zodat het bos op natuurlijke wijze aan kan groeien. “Een oerwoud heeft lagen. Als je de bovenlaag weghaalt, krijgen de midden- en onderlaag de ruimte. Ik durf te stellen dat je, als je vandaag kapt en morgen over dat bos heen vliegt, je niet eens ziet dat er tien procent is uitgehaald,” zegt Huijsman.

Greenpeace Het systeem met certificering rukt op. Steeds meer gemeenten verlangen van aannemers dat ze bij bouwprojecten gecertificeerd hout gebruiken. En ook andere Europese landen gaan over tot deze certificering. Los van het feit dat er nog onvoldoende gecertificeerd bos beschikbaar is, is het nog te vroeg om te stellen dat dankzij de certificering de illegale kap en grootschalige ontbossing de pas wordt afgesneden. Een grote afnemer als China neemt het bijvoorbeeld “minder nauw” met de regels en niet al het hout dat China importeert is legaal gekapt, stelt Huijsman. En bossen worden niet alleen gekapt voor het hout maar ook om plaats te maken voor de aanleg van bijvoorbeeld soja- of rubberplantages. Greenpeace stelde vorige maand dat Nederland een flink aandeel heeft in de ontbos-

interview | hout

sing in het zuidoosten van Azië. Alleen al door de Nederlandse import van palmolie en hout is de afgelopen twee jaar in Indonesië en Maleisië 45.000 hectare bos verdwenen. Indonesië is inderdaad een land waar je je “zorgen om moet maken,” zegt Huijsman. “Dat land is een voorbeeld waar de regering het slecht geregeld heeft.” Anderzijds betitelt hij Greenpeace als een “ongeleid projectiel.” De milieubeschermingorganisatie voert in zijn ogen soms actie zonder goed geïnformeerd te zijn. Zo hadden actievoerders zich tien jaar geleden vastgeklonken aan de ankerketting van een schip waarmee Beka hout uit British Columbia importeerde, zonder te weten dat het hout FSC-gecertificeerd was. “Toen ik dat de actieleider vertelde, volgde er een enorme krachtterm en vroeg hij waarom hij dat niet wist. Omdat jullie nooit wat vragen, was mijn antwoord.” Het is mogelijk, stelt Huijsman, om via het certificeringssysteem op een verantwoorde manier hout te (blijven) kappen. “We focussen ons altijd op het feit dat er bos verdwijnt, maar in bijvoorbeeld Zuid-Amerika komt er 25 miljoen kubieke meter hout per jaar bij. Want het groeit. Als je daar goed mee omgaat, heb je er een prachtig bouwmateriaal aan.

‘Als je goed met hout omgaat, heb je er een prachtig bouwmateriaal aan’ Recessie Door de recessie is wereldwijd de bouw van nieuwe huizen drastisch afgenomen. En als het in de bouw slecht gaat, dan lopen de opdrachten ook bij Beka terug. Het bedrijf heeft in maart afscheid moeten nemen van twintig van de in totaal zeventig werknemers. Bij bedrijven als Beka, die belangrijk zijn in een kleine gemeenschap als Gramsbergen waar iedereen elkaar kent, is dat geen maatregel die je zomaar even op een achternamiddag neemt. Wachten op betere tijden was onverantwoord, zegt Huijsman. “De mensen die vertrokken zijn waren heel goede vakmensen, maar we moesten economisch gezien wel doorpakken. Je kunt wel wachten tot de bom valt maar dan stel je misschien de banen van 70 werknemers in de waagschaal.” Ook een geplande vestiging van een logistiek centrum op het nabije industrieterrein Europark is door de economische neergang gecanceled. Wanneer het vizier weer op expansie wordt gericht, durft Huijsman niet te zeggen. “Het is leven bij de dag,” zegt hij over de economische neergang. ■

11

Ex-voetballer van FC Twente en Schalke 04 profileert zich als internetondernemer

interview | sport

Niels Oude Kamphuis wijst

de weg op Duitse markt loopbaan zich grotendeels in Duitsland afspeelde, zat ik veel in de grensstreek. Wat mij opviel, waren de prijsverschillen tussen Duitsland en Nederland, in allerlei branches en sectoren. Maar als ik dan op internet zocht naar een winkel was het moeilijk de boel in beeld te krijgen. Iedereen kent wel de grote keukenboeren in Gronau en Nordhorn, die ook in Nederland groot adverteren, maar een handige gids bestond niet.”

Oud-voetballer Niels Oude Kamphuis wil verder succes boeken als internetondernemer.

(door Eddy van der Ley) Noem het een soort van Gouden Gids, maar dan op internet. Bedoeld voor de Nederlandse consument, die in de Duitse grensregio profijt wil trekken van de even grote als aantrekkelijke prijsverschillen. Met het lanceren van de site www. goedkoperinduitsland.nl heeft ex-prof Niels Oude Kamphuis (31) zijn leven als ‘voetbalpensionado’ op creatieve wijze invulling. “Ik denk een gat in de markt te hebben aangeboord.”

van sport was misschien wel meer toeval dan wijsheid. Het kwam hem eigenlijk aanwaaien, dankzij een fikse dosis talent. Zonder dat de jungle van het profvoetbal de zijne was, of zou worden.

Het is even wennen: ex-profvoetballer Niels Oude Kamphuis als internetondernemer, zetelend in een net kantoortje in het Duitse Vreden. En toch ook weer niet, want de nu 31-jarige exspeler van FC Twente, Schalke 04 en Borussia Mönchengladbach is niet het type dat wegloopt voor een uitdaging meer of minder. Oude Kamphuis beantwoordde toch al nooit aan de clichés en stigma’s die alom van een voetballer bestaan. Dat hij de top bereikte in deze tak

Aparte wereld

12

‘In mijn hart had ik misschien wel eerder willen stoppen met profvoetbal’

Nee, tussen de opgezwollen egootjes trok de uit Borne afkomstige Oude Kamphuis steevast zijn eigen plan. Voetbal was een leuke bezigheid en een mooie investering voor de toekomst, maar zeker geen wereld om te romantiseren of idealiseren. Dat fysieke problemen hem al op 29jarige leeftijd dwongen zijn loopbaan te staken, leidde in zijn hoofd ook niet tot paniek of een identiteitscrisis. Integendeel. “In mijn hart had

ik misschien wel eerder willen stoppen met profvoetbal, want alle randomstandigheden konden me gestolen worden. Het was de liefde voor het spelletje ‘an sich’, die me lange tijd op de been hield. Begrijp me niet verkeerd: ik heb veel te danken aan de voetballerij, dat zal ik nooit vergeten. Ik heb waardevolle contacten opgedaan en een ook zeker een mooie tijd gehad. Maar het blijft wel een aparte wereld.”

Wegwijzende gids Hij zag zijn afkeuring derhalve als het begin van een nieuw leven, met nieuwe kansen. Oude Kamphuis stak aanvankelijk veel tijd en energie in het opknappen van een fraaie woonboerderij in de periferie van Holten, maar besloot eerder dit jaar zijn zakelijke en commerciële talent te exploiteren. Via het opzetten van een wegwijzende internetgids voor de Nederlandse consument die in Duitsland zijn slag wil slaan. “Voor mij was het een kwestie van logisch nadenken,” zegt Oude Kamphuis. “Doordat mijn voetbalTwentevisie 06/2009

Oude Kamphuis sloeg aan het denken, tekende zijn eerste idee uit op een A-viertje en zocht contact met een bureau voor webdesign in Vreden, net over de grens bij Winterswijk en slechts op twintig autominuten van Enschede. Daar viel alles op zijn plaats. Hij richtte er zijn kantoortje in en lanceerde liefst twee websites. Eentje voor de Nederlandse consument, getiteld www.goedkoperinduitsland.nl en eentje voor de potentiële Duitse adverteerder, onder de naam www.hollandinserat.de. Laatstgenoemde site staat vol informatie over de (voorwaarden van) adverteren op www. goedkoperinduitsland.nl. “Duitse bedrijven kunnen zich zo prominent mogelijk presenteren als ze willen,” weet Oude Kamphuis. “Tegen relatief bescheiden tarieven kunnen ze een banner plaatsen. Maar het belangrijkste is uiteindelijk dat de site een compleet overzicht geeft van wat er in de Duitse grensstreek letterlijk te koop is. Keurig geïndexeerd, op alfabetische volgorde. Op veel gebieden zal de Nederlandse consument tot de ontdekking komen dat het zich loont om even de grens over te gaan.” Wie een beetje ‘bij’ is, weet dat auto’s, benzine en huizen in Duitsland goedkoper zijn dan hier te lande. Ervaringsdeskundige Oude Kamphuis meldt ook fikse prijsverschillen op andere terreinen. Een greep uit zijn opsomming: “Keukens, plavuizen, tegels, ramen, kozijnen, vliegtickets, uit eten gaan, vleeswaren, kleding, schoenen, elektronica, sterke drank. Ik beweer niet dat je het in Nederland nergens goedkoper kunt vinden, maar in de regel ben je in Duitsland gewoon een stuk voordeliger uit.”

Dierenpark Dat geldt ook voor uitjes, beklemtoont hij. “Een heel simpel voorbeeld. Ik bezocht met mijn kinderen onlangs het dierenpark in Metelen, niet ver van Twente. Het werd een prachtige dag, want je hebt er een enorme verscheidenheid aan dieren. De entreeprijs bedroeg acht euro. Twentevisie 06/2009

Als je in Nederland naar Burgers Zoo gaat, moet je vanuit Twente een stuk verder rijden en ben je het driedubbele kwijt.” Qua evenementen is Duitsland qua prijs-kwaliteitverhouding toch al de ‘place to be’, zegt Oude Kamphuis. “Via mijn site kun je tickets boeken bij het gerenommeerde evenementenbureau Jochen Schweizer. Van bungee-jumpen en paintballen tot vliegen in een MIG-straaljager of een helikopter, je kunt het zo gek niet bedenken. En dat tegen relatief gunstige prijzen. Zoals je ook kaartjes kunt bestellen voor grote popconcerten of voetbalwedstrijden.”

adverteren. Hopelijk weten de Nederlandse consumenten de weg naar mijn site binnenkort blindelings te vinden.” Intussen blijft het bruisen onder zijn hersenpan. “Ik zit vol ideeën. Zo lijkt het me interessant om een soortgelijke site in Oostenrijk te beginnen, waar ik een appartement bezit. Zodat de Nederlandse wintersporter en/of toerist een heldere indruk krijgt van de voordelen die in Oostenrijk te halen zijn. Maar dat is van later zorg. Eerst wil ik www.goedkoperinduitsland.nl op de kaart zetten.”

Terug op het oude nest Baat bij de naam À propos voetbal: in hoeverre heeft hij baat bij zijn naam? In de wetenschap dat een ex-prof van Schalke 04 in het voetbalgekke Duitsland voor de eeuwigheid een heldenstatus koestert. “Veel mensen kennen me inderdaad nog uit die tijd,” zegt hij. “En ik hoop er natuurlijk van te kunnen profiteren. Op de Duitse site voor potentiële adverteerders staat niet voor niets een beschrijving van mijn loopbaan. Niet dat ik er heel erg mee koketteer, zo zit ik niet in elkaar, maar het kan helpen.”

‘In de regel ben je in Duitsland gewoon een stuk voordeliger uit’ Oude Kamphuis richt zich vooralsnog op het Duitse grensgebied tussen pakweg Nordhorn en Bocholt, maar hij sluit een uitbreiding niet uit. “Ik heb op de site ook beschrijvingen staan van steden als Emmerich en Kleve, ook leuk voor een bezichtiging en een dagje winkelen, maar vooralsnog is de strook over de grens bij Twente en de Achterhoek mijn core-business: dáár wil ik een succes van maken.”

Reclame En daar is ook zijn reclamecampagne op geënt. Oude Kamphuis adverteert vrij prominent met (span)doeken. Zo staat er eentje in een akker langs de A1, ter hoogte van Holten (“heb ik een deal over gemaakt met de eigenaar van de grond, een boer”) en wappert in Glanerbrug, net voor de grensovergang, een doek met de opdruk van zijn site/bedrijf. “Het begint zijn vruchten al af te werpen, ik krijg steeds meer reacties en aanvragen van Duitse bedrijven die willen

Niels Oude Kamphuis is terug bij de club waar hij zijn voetballoopbaan als jeugdspelertje begon: NEO in Borne. Hij debuteerde onlangs als vrije verdediger in het eerste elftal van de huidige derde klasser en zal ook volgend seizoen deel uitmaken van de selectie. “De belasting van het amateurvoetbal kan ik wel aan,” zegt hij. “Bovendien hoef ik als laatste man niet zo heel veel te lopen. Ook het sociale aspect vind ik mooi. Samen een goed resultaat halen en daarna een pilsje pakken, dat is toch de essentie van het voetbal bij de amateurs.” Los van zijn blessuregevoeligheid kende Oude Kamphuis een mooie loopbaan. Hij debuteerde in het seizoen 1994/1995 bij FC Twente. In Enschede was hij middenvelder en rechtsback. Hij kwam in 126 wedstrijden tot zeven doelpunten, voordat hij naar Schalke 04 verhuisde. Oude Kamphuis speelde zes seizoenen voor de Duitse traditieclub, waarmee hij twee keer de beker won en in 2001 op een haar na de titel miste. In het shirt van Schalke 04 scoorde hij acht keer. In 2005 maakte hij de overstap naar Borussia Mönchengladbach, maar door een hardnekkige blessure aan de achillespees liet hij daar zijn contract ontbinden. In 2006 keerde hij terug bij FC Twente, maar echt fit werd hij niet meer. Als hij al speelde of intensief trainde, was de pijn de dag erna niet te harden. In mei 2007 beëindigde hij zijn loopbaan. Oude Kamphuis speelde één interland voor het Nederlands elftal. Op 15 augustus 2001 kwam hij tegen Engeland als invaller in het veld voor Philip Cocu. Oude Kamphuis ziet zichzelf geen hoofdtrainer worden. “Al is het wel leuk om jeugdvoetballers te trainen. Dat doe ik nu soms bij de voetbalschool van Erik Hellegers in Glanerbrug, en dat bevalt me eigenlijk prima. ■

13

‘Ik heb in Groningen, Maastricht gewoond en nu in Amsterdam. Maar Wierden blijft thuis’

Voor Twentevisie portretteert Carrie ten Napel een aant al suc c e s volle ondernemende vrouwen uit het oosten des lands; een zoektocht naar de carrièrevrouw. In dit nummer Loes Haverkort. Ten Napel kreeg thuis de journalistiek met de paplepel ingegoten van vader Evert (Studio Sport). Ze werkte zelf als sportjournalist voor Tien (het televisiekanaal van John de Mol), inmiddels ter ziele en ze is presenteert En Dan Nog Even Dit (TV Oost) en Dicht bij Nederland (NPS).

(door Carrie ten Napel) Nog even en dan is Loes Haverkort een BN’er, al is dat niet wat ze ambieert. De Wierdense staat aan het begin van een succesvolle carrière. Maar als wat eigenlijk? Ze heeft haar eigen toneelgezelschap ‘Norfolk’, speelde een hoofdrol in de musical ‘Route 66’, acteerde in bekende series en films en wordt nu een van de gezichten van het nieuwe BNN programma VOC. Een echte allrounder dus die stap voor stap zet op weg naar een mooie carrière. Het heeft veel moeite gekost om een afspraak te maken, want Loes werkt op dit moment zeven dagen in de week. Naast de opnamen van het nieuwe BNN programma VOC staat ze ook nog op het toneel in Brandende liefde, een stuk waar ze zich letterlijk en figuurlijk in bloot geeft. “Ik had werkelijk nooit, maar dan ook nooit gedacht dat ik ooit naakt op het podium zou staan. Nu doe ik het zo’n vijf dagen in de week, vijf minuten lang, en ik beweeg ook.”

Echt helemaal naakt? “Ja, maar als je in het verhaal zit, dan zul je het anders ervaren. Er wordt gelukkig op dat moment ook nooit gegiebeld. Het hoort gewoon in het stuk. Ik heb er lang tegen gevochten om het te doen. Ze hebben het me ook niet verplicht, maar het is een stuk van Jan Wolkers, dus ik had het kunnen weten. Zo naïef van mij dat ik daar niet bij na heb gedacht toen ik de rol aan nam. Ik heb uiteindelijk zelf besloten het bij de ‘try out’ te proberen. Toen ik daar stond dacht ik, ja het publiek heeft nu een probleem, niet ik. Ik hoef niet naar mezelf te kijken. Ik draaide het om, dat maakte het makkelijker. Het heeft me ook echt wat opgeleverd; mijn zelfvertrouwen is weer gegroeid.”

Is je zelfvertrouwen groot genoeg om te zeggen dat je een succesvolle vrouw bent? “Beginnend succesvol. Ik ben nu vijf jaar bezig en heb nog nooit zonder werk gezeten dus dat is goed. Ik heb het gevoel dat het nu gaat komen. Ik ben een laatbloeier, maar dat is prima. Ik had Brandende Liefde ook niet kunnen spelen toen ik net van de toneelschool af kwam.”

14

Loes Haverkort is Maar op een schaal van 1 tot 10, hoe succesvol ben je dan? “Ik zit op een zeven. Dat is best goed toch? Het kan altijd beter, vind ik.”

Ambieer je succes? “Ja, ik ben wel ambitieus. Ik wil alles wel heel erg graag. Ik ambieer vooral waardering voor wat ik doe. Maar daarvoor ga je ook het toneel op. We willen allemaal goed gevonden worden, toch? Dit beroep maakt je als persoon kwetsbaar, maar ik ben niet bang dat als het publiek mij op het toneel slecht vindt ze mij ook als mens niet waarderen. Ik kan privé en werk wel goed scheiden. Ik ben wie ik ben en ik speel zoals ik speel. Succes is voor mij ook dat ik kan doen wat ik wil doen. Ik heb nooit succes gemeten aan een toneelstuk waar ik in wil staan. Ik vind elke rol interessant, als ik het maar leuk vind.”

Maar ga je op elke rol in of zeg je ook wel eens nee? “Ik heb wel eens getwijfeld, maar gelukkig kreeg ik altijd aanbiedingen die bij mij pasten. Ik ga er meestal gewoon voor en zie het dan wel.”

‘Het harde werken en investeren beginnen nu hun vruchten af te werpen’ Geloof je daar ook in, dat alles wel op je pad komt? “Ik vind het moeilijk te geloven dat het leven maakbaar is. Dingen overkomen je gewoon. Je kunt natuurlijk wel zelf bepalen wat je er mee doet. Ik houd wel heel erg van onverwachte dingen. Zo sta ik ook in het leven en het heeft me ook altijd iets opgeleverd.”

Ambieer je bekendheid? “Nee, dat dan weer niet. Wat heb je er aan. Bekende Nederlander zijn is tegenwoordig bijna een beroep. Maar je bent dan toch niks? Nee, ik wil bekendheid omdat ik een goede actrice ben.”

Maar je gaat nu ook een programma presenteren op BNN; dikke kans dat je een bekende Nederlander wordt. “Ja, en dan? Ik weet het niet of dat zo is. Ik denk daar niet over na, dat zie ik dan wel weer. Ik ben wel bang dat ik dan in een hokje wordt gezet. TV maakt je kwetsbaarder. Dan presenteer ik wel als mezelf en daar kan ik op afgerekend worden. Op het toneel verschuil je je achter een personage. Ik hoop eigenlijk dat de bekendheid van TV me wat opbrengt op het toneel, dat het

interview | carrièrevrouw

aan het oogsten

mensen naar het theater brengt. Wij hebben een eigen toneelgezelschap, Norfolk. Ik zou het fantastisch vinden als we net zo bekend worden als Toneelgroep Amsterdam. Je ziet dat zij ook meer aandacht krijgen door bijvoorbeeld Hallina Reijn die in grote films speelt en regelmatig bij De Wereld Draait Door aanschuift. Dan is TV toch een belangrijk medium.”

Hoe ben je bij BNN gekomen? “Via een screening. Het bureau Kemna casting benaderde mij daarvoor. Ik dacht waarom niet, ik kan het altijd proberen. Presenteren is iets waar ik altijd nieuwsgierig naar ben geweest. Ik werd door BNN uitgekozen en ben in gesprek gegaan. Ik heb toen wel even getwijfeld of dit bij mij past. Maar ik dacht, gewoon doen en dan zie ik wel weer verder. Ik wil niet in een hokje geplaatst worden van zij is de musical ster of zij is die presentatrice. Ik wil zo allround mogelijk zijn.”

BNN zoekt natuurlijk wel de grenzen op met programma’s als Try before you die en Spuiten en slikken. Dat kan beeldvorming geven. “Ik heb ze ook gezegd dat dat niet bij me past. Ik zou echt met schaamrood op mijn kaken bij Spuiten en slikken zitten. Try before you die lijkt me wel leuk, maar dan wil ik mee doen aan de Dakar rally of de Volvo Ocean Race. Stoere dingen. Ik zou ook niet bij Ranking with the stars kunnen zitten. Dat past niet bij mij.”

Maar als je het nieuwe gezicht wordt, verlangt men dat dan niet van je? “Ik ga eerst alleen dit programma doen en daarna gaan we bekijken of we met elkaar verder willen. Ik wil zelf zien of dit bij me past, maar BNN moet ook de kans hebben om tegen mij te zeggen: Loes, blijf jij lekker op het podium staan.”

Als je zou moeten kiezen, waar ligt dan je hart? “Ik wil niet kiezen en ik kan niet kiezen. Ik wil graag alles blijven doen. Er komen twee grote producties aan, een film en een rol in een tvserie. Ik kan er nog niets over zeggen want het is nog niet definitief. Maar als het doorgaat dan is het helemaal geweldig. In het najaar gaan we ook weer de planken op met Norfolk. Op dit moment blijft het op me af komen. Ik ben jong dus ik moet het nu doen.”

Zeven dagen in de week werken gaat wel ten koste van je privé leven? “Ja, dat is zo. Maar ik mag me daar nu niet schuldig over voelen. Dat heb ik wel gedaan hoor. Je wilt ook graag een goede vriendin, partner en Twentevisie 06/2009

Loes Haverkort (links) zet een boom op met Carrie ten Napel: “Ik heb niet nog één droom, ik wil gewoon lekker zo door gaan.”

dochter zijn. Maar het kan nu niet. Ik ben nu aan het oogsten. Over een paar jaar kan dat helemaal anders zijn en dan heb ik weer alle tijd voor mijn privé leven.”

mochten mijn zus en ik op het podium een bloemetje uitreiken. Dat moment op het podium vond ik toen al heel indrukwekkend.”

Was jij ook een extravert kind?

‘Ik ben zo blij dat ik in Twente ben opgegroeid’ Is het dat wel altijd waard? “Ik heb het gevoel dat ik nog maar net begonnen ben. Het harde werken en investeren beginnen nu hun vruchten af te werpen. Dus ik moet dit gewoon nu doen. Uiteindelijk zal het wel vorm krijgen en wordt het weer wat rustiger in mijn leven. Maar ik ben nu nog jong en moet het nu doen.”

Hoe belangrijk is jouw afkomst? “Heel belangrijk. Ik ben zo blij dat ik in Twente ben opgegroeid. Ik kom uit een heel muzikaal gezin; mijn ouders hebben beide conservatorium gedaan. Mijn opa speelde in de Wierdense revue. Bij een familiefeestje kwam het hele Haverkortensemble optreden. Als mijn opa gespeeld had, Twentevisie 06/2009

“Nee, helemaal niet. Ik zat compleet in mijn eigen wereld. Ik zag laatst een band terug uit die tijd, echt zo gênant. Mijn zus ging met vriendinnen optreden op school en ik wilde perse mee doen. Ik mocht als achtergronddanseres fungeren. Op de band zie je mij alleen vooraan staan dansen en zingen. Ik sta gewoon voor mijn zus zonder dat ik er erg in heb. Compleet in mijn eigen wereld. Te gênant, maar ik wilde daar staan. In het eerste jaar van de toneelopleiding zeiden ze ook ‘het is overduidelijk dat jij je huisje op het toneel heb opgebouwd, maar waarom?’. Het is me nog steeds niet duidelijk waarom ik daar zo graag wil staan.”

Waarom ben je zo blij dat je uit Twente komt? “Toch de nuchterheid en de manier van relativeren. Het zet me altijd weer met beide benen op de grond. Ik kan ook goed met tegenslag omgaan.

De première van Brandende liefde ging echt heel slecht. Ik kan daar dan ontzettend van balen, maar ik slaap wel. Ik heb privé ook tegenslag gekend, maar dan is het de schouders eronder en door. Dat is iets wat ik heb geleerd, dat zit volledig in me. Je maakt me de pis niet lauw.”

Je spreekt goed ABN, maar schakelt moeiteloos over in het dialect “Oh dat verleer je nooit. Ik heb één vriendin met wie ik altijd plat praat. Ik kom ook heel graag terug in Twente. Dan voel ik gelijk rust. Ik heb in Groningen, Maastricht gewoond en nu in Amsterdam. Maar Wierden blijft thuis.”

Wat is je droom? “Ik heb niet nog één droom, ik wil gewoon lekker zo door gaan. Ik stippel nooit een route uit. Ik kan ook echt moeiteloos overschakelen van het een naar het ander. Kom ik ’s avond thuis van een optreden en zie ik in mijn agenda dat ik de volgende dag om acht uur opnamen van BNN heb. Dan kan ik dus nog maar vijf uur slapen. Nou ja dat moet dan maar. Ik leef van dag tot dag, dat ■ houdt me op de been.”

15

interview | water anwb

Wegenwacht op het water

Jasper Klarenbeek van BootGarant: “Sinds we vorig jaar zijn opgericht hebben we 2500 leden gekregen.”

(door Mario van Santen) Traditioneel schipper, fervent watersporter of dagtoerist, voor iedereen die wel eens met een boot het water op gaat is het een nachtmerrie: midden op open water motorpech krijgen. Een beetje handige jongen krijgt het misschien zelf gefikst of weet een andere watersporter zo gek te krijgen, maar verreweg de meeste mensen weten zich geen raad en bellen de Wegenwacht, de reddingsbrigade of zelfs 112. En hoewel je zou verwachten dat de oplossing uit Friesland of Zeeland zou komen, komt die uit Enschede: BootGarant. Iedere schipper die op het water pech krijgt, is aan de goden overgeleverd. Hulpverleners op het water (als ze er al zijn) werken vaak lokaal, een enkele haven heeft de beschikking over een werktuigkundige. “Wij hebben het initiatief uit de jaren tachtig nieuw leven ingeblazen,” zegt Jasper Klarenbeek van BootGarant. “Toen was er ook een landelijke pechservice voor op het water, maar die raakte na verloop van tijd in het slop. Wij zijn de enige pechhulpdienst voor de watersport die werkt volgens het principe van het lidmaatschap. Voor een vast bedrag per jaar heb je recht op vijf keer per jaar een uur sleutelhulp. Zelfs als je op open water ligt, want daarvoor hebben onze monteurs een eigen boot bij zich, waarmee ze overal naartoe kunnen varen.”

Waterbeek Media BootGarant is onderdeel van Waterbeek Media, dat op het business- en sciencepark in Enschede kantoor houdt. Van daaruit wordt onder meer Twentevisie 06/2009

het magazine Yacht Vision gemaakt en ook het daaraan gelieerde T V-programma geproduceerd. De medewerkers zitten dus veel op het water. Hoewel de medewerkers van Waterbeek Media nu nog zelf de pechgevallen afwerken naast hun reguliere werk, is het de bedoeling dat BootGarant op termijn volledig op eigen benen komt te staan. “Je ziet nu al dat door de groei van het ledenaantal ook de vraag naar pechhulp toeneemt. Het lukt nog steeds deze netjes af te handelen, maar binnenkort zullen we een keer de stap moeten wagen, vooral omdat er behoorlijk wat papierwerk bij de afhandeling komt kijken.”

‘Wij hebben het initiatief uit de jaren tachtig nieuw leven ingeblazen’ Regio’s De monteurs van BootGarant werken verspreid over zeven regio’s door heel Nederland. Het streven is binnen een uur na de eerste melding ter plaatse te zijn. Voorwaarde is wel dat de boot dan aan de kade ligt, anders duurt het uiteraard langer. Eenmaal ter plaatse moet het probleem eenvoudig zijn op te lossen. “Het kan natuurlijk niet zo zijn dat wij een volledig vastgelopen motor of koppakking komen repareren,” aldus Klarenbeek. “Dat willen we ook per se niet. Wij gaan alleen ter plaatse kijken of er op een eenvoudige manier een oplossing gevonden kan worden. Lukt dat niet, dan regelen we een sleep voor ze naar de dichtstbijzijnde haven. Zelfs als

mensen ons vragen tegen een uurvergoeding het euvel te verhelpen, bedanken we voor de eer, omdat we koste wat kost de schijn willen vermijden dat we op reparaties uit zijn. Toch kan het voorkomen dat we een vervolgreparatie aannemen, maar alleen als de omstandigheden - een ongelukkige locatie bijvoorbeeld - daar aanleiding toe geven.”

Nouveau riche Hoewel BootGarant zich richt op iedere watersporter erkent Klarenbeek wel dat de vraag is gegroeid sinds de ‘nouveau riche’ zich op het water is gaan begeven. “Onze maatschappij is natuurlijk heel anders geworden. We hebben steeds minder vrije tijd. Dus als we dan een dagje vrij hebben om te varen, dan moet dat niet worden verstoord door pech. En als er al pech optreedt, moet die snel worden verholpen. We maken dat bijna dagelijks mee. Net als de sneue gevallen trouwens, waarin een vastgelopen motor het einde van een vakantie van een heel gezin betekent. Mooi is nu wel dat we een samenwerking hebben met de ANWB, die mensen naar ons doorverwijst als ze de Wegenwacht bellen. Ook de Reddingsbrigade en de politie in Nederland weten van ons bestaan, zodat we ook van die kant veel hulpvragen krijgen.” “Sinds we vorig jaar zijn opgericht hebben we 2500 leden gekregen. Een mooi resultaat, maar als je weet dat er in Nederland ongeveer 600.000 schepen geregeld varen, snap je dat we nog een wereld te winnen hebben. Maar het is fijn te zien dat er nog dagelijks nieuwe leden bijkomen.” ■

17

Nieuw beleggingsspel bij Memphis

achtergrond | beurs

‘Beleggers kijken en negeren

weer naar goed nieuws slecht nieuws’ Toekomst “In zijn algemeenheid adviseren wij een neutrale weging voor aandelen in de beleggingsportefeuille. De onzekerheden rondom de recessie houden aan, ondanks prille tekenen van herstel. Vooral overheids- en monetaire maatregelen hebben hieraan bijgedragen. Onzes inziens hebben de aandelenkoersen het aanstaand herstel al grotendeels ingeprijsd. Wij verwachten dan ook niet veel opwaarts potentieel en zien voor

Tip van de week

Vast onderdeel van het ondernemersprogramma Memphis was het beleggingsspel. Met ingang van het nieuwe seizoen houden we er mee op. We willen een soort beurscompetitie voor bedrijven die Twentevisie ontvangen opzetten. “De intentie is om per deelnemend bedrijf met een fictief kapitaal gedurende tien weken een zo hoog mogelijk rendement te behalen met aandelen genoteerd aan de Nederlandse beurs,” vertelt Wim Steenkamp aan Memphis-presentator Bert Wijfjes.

(door Jan Medendorp) “Ook in de afgelopen maand mei bleven de indices keurig liggen en konden nog bijplussen. De AEX noteerde begin juni 270 punten wat ten opzichte van eind 2008 een herstel is van 25 punten, omgerekend tien procent. En vanaf het dieptepunt in maart, de AEX stond toen op 190 punten, is er sprake van een groei van liefst 42%,” zegt Wim Steenkamp, beleggingsadviseur van de Rabobank Centraal-Twente.

18

De bankensector, grondstof- en energieaandelen, uitzenders en zogenaamde Opkomende Markten scoorden uitbundig. Onderstaand de winnaars en verliezer vanaf 31 december 2008: Winnaars: Fortis (niet meer opgenomen in AEX): 191% Randstad: 56% Arcelor Mittal: 50% DSM: 41%

SBM Offshore: 33% Verliezers: KPN: - 11% Ahold: -4% Reed Elsevier: 0,9% Unilever: 1,1% KPN en Ahold waren de winnaars van 2008. “De verliezen vallen overigens mee, vind ik,” aldus Steenkamp. Twentevisie 06/2009

De Twentse Rabobanken hebben voor dit jaar hebben een top 5 opgesteld (zie tabel) van Ahold, DSM, KPN, Royal Dutch Shell A en Fidelity Financials Services Fund (waarvan de belangrijkste beleggingen zijn: Munich RE; HSBC Holdings: Wells Fargo; Berkshire Hathaway; JP Morgan Chase - belangen ca. 3% per aandeel). Naast deze algemene tips geven Wim Steenkamp en Martin Landkroon dit jaar wekelijks de beurstip van de week die bij RTV Oost (woensdagavond in het tvprogramma In de Wandelgangen) en elke vrijdagmiddag bij Radio Oost (om half zes PuntKomma) worden besproken. In het eerste kwartaal van dit jaar zijn de tips van Steenkamp en Landkroon verhoudingsgewijs beter geweest dan de vergelijkbare indices. Uitschieters zijn Fugro, Binckbank en TKH. Dissonant is Nedap. “Met verwijzing naar de tabellen mogen we concluderen dat we met gerealiseerde koerswinsten van gemiddeld 22% het aardig hebben gedaan. Hiermee doen we het beduidend beter dan de AEX en scoren we gelijk aan de ASCX alhoewel er nagenoegd geen small-caps waren getipt. Uit het lijstje blijkt dat we nog met een beperkt aantal aandelen in de markt zijn en wat gas hebben teruggenomen.” De intentie blijft om wekelijks een tip geven. “De laatste tip van woensdag 3 juni was TomTom, wel speculatief.” Voor alle duidelijkheid: Wim Steenkamp en Martin Landkroon hebben geen posities in genoemde aandelen en obligaties.

Twentevisie 06/2009

wat betreft de AEX een beweging tussen 240 en 270 punten. De onzekerheid in de financiële sector is na de ‘stresstests’ wat afgenomen, maar een tweede ronde van overheidssteun in Europa is niet uitgesloten. De Amerikaanse toezichthouders verlangen op basis van de uitkomsten van de ‘stresstests dat tien van de negentien onderzochte banken de kredietwaardigheid met 75 miljard dollar dienen te versterken. Enkele banken hebben onlangs door middel van een emissie van aandelen de nodige miljarden opgehaald (Bank of America).” Desondanks zijn banken wereldwijd nog steeds terughoudend met het uitlenen van geld, wat een rem zet op de economische groei. “Gezien de omvang van de problemen ligt het voor de hand dat de wereldeconomie voorlopig nog last heeft van de wereldwijde recessie.

Genoemde percentages zijn exclusief dividendrendementen. “Met uitzondering van Wavin, dat staat bij ons op ‘verkopen’, hanteren we voor de overige drie een ‘houden’-advies met een voorkeur voor TKH en Ten Cate.” Ten Cate kon recentelijk nog een fraaie defensieorder bekendmaken behaald door haar Amerikaanse dochter. Dit zorgde voor een impuls op het aandeel. ■

In de wandelgangen tips 2009 Index

31.12.2008 01.06.2009 Verschil

AEX

246,00

268,42

9,11%

AScX

316,00

386,19

22,21%

AMX

312,00

370,95

18,89%

07.01

Imtech

12,45

14,27

13,00%

14.01

Vopak

27,5

34,80

26,50%

21.01

Reed Elsevier

8,86

8,71

-1,70%

De waardering van aandelen is door het recente beursherstel minder aantrekkelijk geworden en is op basis van genormaliseerde winsten over de afgelopen tien jaar redelijk te noemen.”

28.01

Fugro

21,55

25,1

16%

verkocht

04.02

Randstad

16

17,55

10,00%

verkocht

11.02

Crucell

15,8

15,60

-1,20%

18.02

Binckbank

6,05

8,61

42%

verkocht

Rente

25.02

TNT

11,65

12,30

5,60%

verkocht

04.03

Nutreco

25,8

30,00

16%

verkocht

11.03

Smit Internat.

38,26

44,25

16%

verkocht

18.03

TKH

7,2

10,50

46,00%

verkocht

25.03

Nedap

17,4

15,95

-8,00%

01.04

Mediq( OPG)

6,93

8,95

29,00%

verkocht

08.04

Fugro

23,55

29,20

24,00%

verkocht

15.04

Royal Dutch Sh.

16,19

18,90

17%

verkocht

22.04

Akzo

32,6

33,90

4,00%

06.05

Unilever

16,15

17,40

8%

13.05

ASML

13,54

15,16

12%

27.05

Ahold

8,82

8,45

-4,2

“Wij verwachten dat het opwaartse potentieel voor de rente op korte termijn beperkt is als gevolg van de recessie. De centrale banken hebben de korte rentetarieven fors verlaagd in een poging de kredietverlening weer op gang te krijgen en om de economie te stimuleren. De inflatierisico’s zijn bovendien sterk afgenomen. Hoewel de inflatie (in Nederland nu 1,60%) wereldwijd terugzakt, zien wij echter ook weinig ruimte voor een structureel lagere rente. Een deflatiescenario, een periode van structurele prijsdalingen, is wat ons betreft vooralsnog niet aan de orde. Het aanbod van staatsobligaties neemt sterk toe wat ook een prijsdrukkend effect heeft waardoor de rente niet veel omlaag kan. Per saldo zijn wij ook neutraal op obligaties.”

Gemiddelde performance per weektip is 14,20%. Gemiddelde performance per verkochte weektip is 22,55% Nedap geven we nog even het voordeel van de twijfel.

TOP 5 2009

Oostelijke ondernemingen

Ahold

8,79

9,41

7,05%

De performance vanaf 1 januari van dit jaar tot nu toe:

DSM

18,33

18,80

2,56%

KPN

10,38

10,45

0,07%

Royal Dutch Shell

18,75

19,40

3,47%

Fidelity Fin.serv.fund

12,21

11,80

-3,40%

TKH: 35% Ten Cate: 10% Wavin: 2% Nedap: - 9%

gemiddeld

1,95%

performance AEX

1%

outperformance top 5

0,89%

19

verkocht

Memphis in beeld

impressie | memphis De hapjes en drankjes werden aangeboden door: FC Twente Meeting & Events, Damsté Advocaten, Suwijn Notarissen en Jongbloed Fiscaal Juristen

Hout en banden Op dinsdag 2 juni waren - als vanouds in de businesslounge van de Gouden Talenten in de Grolsch Veste in Enschede - twee ondernemers te gast die werkzaam zijn in totaal verschillende branches. Als eerste kwam aan het woord Bert Huijsman, directeur van Beka Houtproducten in Gramsbergen, dat hout uit de hele wereld importeert. Hij ziet de crisis niet onopgemerkt aan zich voorbij gaan, maar heeft alle vertrouwen in de toekomst. Daarna voelden Jan Medendorp en Martin Steenbeeke directeur Rob Oudshoorn van bandenfabrikant Vredestein aan de tand, die blij is met de overname door het Indiase Apollo. Tussen de twee interviews door presenteerde Rabobank-analist Wim Steenkamp het traditionele AEX-beursspel. De volgende opname van Memphis is op dinsdag 1 september. Plaats van handeling is dan als vanouds de Gouden Talenten-lounge (de vroegere TOS-club) in de Grolsch Veste. Noteert u ook alvast de daarna volgende opnames ook in uw agenda: 6 oktober, 3 november en 1 december. Als u maandelijks uitgenodigd wilt worden voor de opnames van Memphis, dan kunt u zich voor de e-mailservice opgeven via www.twentevisie. nl. U wordt dan ook op de hoogte gehouden van de gasten. U ontvangt dan bovendien de maandelijkse nieuwsbrief die een voorproefje geeft van wat de komende uitgave te bieden heeft.

De gasten van Jan Medendorp en Martin Steenbeeke op 2 juni waren (van boven naar beneden): Bert Huijsman, directeur van houtimporteur Beka in Gramsbergen, en Rob Oudshoorn, directeur van bandenfabrikant Vredestein in Enschede.

Op de volgende pagina’s een vervolg van de fotoreportage van de Memphis-bijeenkomst van 2 juni.

Fa r w i c k d o e t j e t u i n g o e d

20

B IJ KONINKLIJKE BESCHIKKING

HOFLEVERANCIER

Langestraat 9 7511 HA, Enschede Tel: 053-4303986 www.biblos.nl

Stijlvolle ambiance voor inspirerende sessies! Enschedesestraat 54, 7471 CL HAAKSBERGEN 053 5741155 | www.blanckenborgh.nl

21

impressie | memphis

Wij zijn sterk in verzuimreductie LED Benelux BV

S C H R I J F - E N L E D E RWA R E N

22

de Klomp 16 • 7511 DJ Enschede T: 053 431 22 58 • F: 053 431 76 32 www.platvoet.nl • [email protected]

Bel: 088 67 87 250 *AN4INBERGENSTRAATs34(ENGELOsE MAILINFO EURO CARENLsWWWEURO CARENL

Office Enschede: Hengelosestraat 705 7521 PA Enschede Tel: 053-4836364 Fax: 053-4337415 [email protected]

Office Werkendam: Vierlinghstraat 12a 4251 LC Werkendam Tel: 0183-304315 Fax: 0183-307016 www.ledbenelux.nl

23

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | gezondheidsmanagement

Overgewicht: een dik probleem! Overgewicht is een door velen onderschat gezondheidsprobleem. Abstract, omdat de gevolgen op langere termijn pas merkbaar worden. Overgewicht is ook een ingewikkeld probleem waarbij veel factoren en variabelen een rol spelen. En het raakt ondertussen alle generaties, van jong tot oud. De maatschappelijke gevolgen liggen onder meer in de sfeer van verminderde productiviteit, uitval en ziekte. Niet voor niets wil het kabinet daarom een integrale aanpak stimuleren, zo staat te lezen in de eerder dit jaar verschenen nota Overgewicht van de ministers Klink en Rouvoet en staatssecretaris Bussemaker. Er wordt daarin een beroep gedaan op onder meer werkgevers als maatschappelijke partner om een bijdrage te leveren aan het tegengaan van overgewicht. Maar een concrete aanpak is niet zomaar voor handen.

Waar praten we over? Vorig jaar waren er mondiaal volgens de WHO voor het eerst evenveel mensen met overgewicht als met ondervoeding. In landen als Amerika en Groot-Brittannië domineert dik het straatbeeld. Nederland loopt daar een paar jaar achteraan maar lijkt dezelfde weg op te gaan. In de laatste CBS-tellingen is al bijna 50% van de volwassen Nederlanders te zwaar of veel te zwaar. Begin jaren ’80 was dat bij 30% van de volwassenen het geval. Daarnaast is het zorgelijk dat de jeugd - onze komende arbeidsgeneratie - ook steeds zwaarder wordt. Van hen heeft 15% inmiddels last van overgewicht. Dat leidt aantoonbaar tot meer gezondheidsklachten zoals suikerziekte, bepaalde soorten kanker, gewrichtsslijtage maar ook tot psychische klachten. Allemaal op langere termijn. Daarnaast is er nog een ‘economisch gewicht’: mensen met (ernstig) overgewicht verzuimen vaker en langer. Volgens cijfers van VWS en het RIVM stijgen de kosten van ziekteverzuim door overgewicht met 11%. Het klinkt als een klaagzang maar het zijn helaas de verontrustende feiten. De individuele oorzaak is simpel: te veel calorieën opnemen (eten en drinken) en te weinig gebruiken (beweging). Maar zo eenvoudig als de oorzaak te benoemen is, zo lastig is de aanpak.

Overwegingen bij een aanpak We merken in de praktijk nogal eens dat werkgevers de aanpak van het probleem van overgeTwentevisie 06/2009

wicht niet hun verantwoordelijkheid vinden. Dat heeft ongetwijfeld te maken met een op zichzelf juist uitgangspunt: leefstijlgedrag - zoals beweging en voedingspatroon - is de verantwoordelijkheid van het individu. De SER heeft dat standpunt onderstreept zoals ik vorige maand in deze column schreef. Maar mag u - nu u als werkgever nadeel of schade ondervindt - daar toch anders over gaan denken? Is de samenloop van belangen tussen u en uw werknemers niet tenminste een reden om maatregelen te overleggen? En niet te vergeten: hoe zit het met uw maatschappelijke verantwoordelijkheid? Mensen willen best veranderen, ze willen alleen niet dat verandering wordt opgedrongen. De werkgeversverantwoordelijkheid kan niet ontkend worden, maar wie van u is al zover dat terugdringing van overgewicht en bewegingsarmoede, in het bredere kader van gezondheidsmanagement, van concrete maatregelen wordt voorzien?

Welke aanpak wordt al toegepast? Feit is dat, zoals eerder beschreven, overgewicht een multifactorieel probleem is om de simpele reden dat ‘gedrag’ in het spel is. Dat verklaart ook waarom kennis en voorlichting alleen nooit genoeg zijn. Gedrag en gewoonte worden, behalve door bewuste keuzes, vooral bepaald door onbewuste drijfveren als genot, gemak, gezin en groep. Daar kan de overheid en - meer concreet – daar kunt u als werkgever best op inspelen. In Japan heeft de overheid boetes gezet op het in dienst hebben van te dikke werknemers. Dat kan daar maar niet hier in Nederland. Onze overheid zet in met landelijke campagnes (‘Balansdag’, ‘Lekker Belangrijk’, ‘30MinutenBewegen’) en met het Convenant Overgewicht. Dat laatste is mede ondertekend door MKB Nederland en VNO-NCW. Werkgeversorganisaties erkennen daarmee ook het belang van een gezamenlijke brede aanpak èn concrete stappen binnen individuele bedrijven. Van dat laatste twee voorbeelden: · Al jaren wordt binnen de Universiteit Twente samen met Santar een Gezonde Week georganiseerd. Steeds meer mensen nemen daar vrijwillig aan deel. Het gaat daarbij vooral om bewustzijn en het teweegbrengen van een groepseffect. Er worden gezondheidstests aangeboden, mensen

krijgen een uitslagenpaspoort, er zijn exposities over gezondheid en preventie en er wordt individuele voorlichting gegeven. Ondanks - of beter wellicht: dankzij - het vrijwillige karakter is de animo voor deelname groot. · Binnen de politiekorpsen zijn gewicht, gezondheid en fitheid vanzelfsprekende gesprekthema’s. Door de invoering in 2009 van de verplichte Fysieke Vaardigheidstoets is er een behoorlijke druk op werknemer èn werkgever om concrete maatregelen af te spreken. De inzetbaarheid op straat hangt er van af. Het is de ideale omgeving om beleid te ontwikkelen en in te voeren. Binnen de korpsen die klant bij ons zijn dragen we actief bij aan deze beleidsontwikkeling (‘Project Fit en Gezond’) en wordt vooral gekeken naar hoe bestaande instrumenten beter op elkaar afgestemd of geïntegreerd kunnen worden. Dit zal, sterker nog, moét effect gaan krijgen op de inzetbaarheid en gezondheid van de politiemedewerker.

Overgewicht aanpakken: het kan en het moet. De tijd is rijp om binnen arbeidsorganisaties meer werk te maken van planmatige gezondheidsbevordering. Overgewicht is een dusdanig maatschappelijk en arbeidsrelevant probleem dat het gerichte aandacht verdient. Santar ziet gezonde medewerkers als de motor van een succesvolle organisatie. De tijd is dan ook rijp om de balans op te maken en meer gewicht te geven aan structurele gezondheidsbevordering. Want preventief beleid is belangrijker voor onze gezondheid dan nóg een ziekenhuis erbij!

Drs. J.G.F. (Gertjan) Beens De auteur is bedrijfsarts en directeur van Santar B.V. in Enschede

25

Vier Twentse renners en een ploegleider in Tour de France

interview | sport

Twentepromotie doet reclamespotjes

haringparty’s en verbleken Goede lichting Wat dat laatste betreft weet Kemna dat hij zeker op Veelers kan rekenen. Voordat het Oldenzaalse talent vorig seizoen bij Skil Shimano een profcontract tekende, maakte hij deel uit van het beloftenteam van Rabobank, waar zo’n beetje alle Nederlandse talenten bijeengebracht worden. Bij Rabobank leerde Veelers niet alleen goed en tactisch fietsen, maar vooral ook zichzelf op te offeren voor het teambelang. “Ik heb er geen spijt van, ondanks dat ik mezelf in de jaren bij Rabobank veel meer in de kijker had kunnen rijden en daardoor misschien ook wel een contract bij de ‘grote’ Rabobank-ploeg had kunnen krijgen. Maar ik maakte deel uit van een bijzonder goede lichting, met renners als Thomas Dekker, Kai Reus, Robert Gesink, Bauke Mollema en Lars Boom. Zij waren de kopmannen voor wie door de anderen gewerkt moest worden. Ik hoorde dus bij de anderen.” Ondanks dat boekte Veelers in de vijf Rabo-jaren imposante overwinningen zoals Parijs-Roubaix, de Ronde van Berlijn, drie etappes én de eindzege in Olympia’s Ronde en de Tour de Lorraine.

‘Ik voel me geen grote meneer in het peloton, maar óók geen piepeltje’ Leerzaam

Tom Veelers doet er alles aan om mee te kunnen naar de Tour, maar kan voorlopig niets anders dan afwachten.

(door Gerhard Nijboer) De spanning druipt er bij Tom Veelers de laatste tijd van af. Al weken verkeert de 24-jarige, tegenwoordig in Oldenzaal woonachtige wielrenner tussen hoop en vrees. “Ja, de Tour de France beheerst me wel,” geeft het Twentse talent toe. “Sinds mijn ploeg Skil-Shimano een uitnodiging heeft gekregen van de Tourdirectie heb ik er mijn zinnen op gezet. Ik wil er heel graag naar

26

toe, doe er ook echt alles voor, maar kan niet anders dan gewoon afwachten. De beslissing ligt bij ploegleider Rudie Kemna.” De teamchef uit Deurningen heeft Veelers wel aangewezen in de voorselectie van twaalf renners, maar laat zich niet uit over welke negen uiteindelijk de Grand Boucle mogen rijden. “Ik wil bij niemand valse verwachtingen wekken en ook

niemand bij voorbaat teleurstellen. De twaalf geselecteerden moeten allemaal rekening houden met de Tour,” zegt Kemna vier weken voordat het grootste wielerspektakel ter wereld in Monaco van start gaat. “We moeten niet alleen de beste renners meenemen, maar vooral het beste team aan de start brengen; een goede mix van specifieke individuele kwaliteiten en renners die alles doen in het belang van de ploeg.” Twentevisie 06/2009

Skil Shimano was er vorig jaar als de kippen bij toen Veelers aangaf toe te zijn aan de overstap naar het grote werk. Bij Rabobank was geen plek meer vrij, zodat de toen pas 22-jarige bij streekgenoot Rudie Kemna aan het avontuur kon beginnen. Hij verbaasde in het eerste jaar alles en iedereen door in vrijwel alle wedstrijden van voren te rijden. Zijn eerste profzege boekte Veelers in de Ronde van Qinghai Lake in China en in tal van andere internationale koersen mengde hij zich tussen alle grote mannen van het peloton. Het gaat er dus ernstig op lijken dat Twente ook in de toekomst verzekerd blijft van vertegenwoordigers op het hoogste wielerniveau. ‘We’ hadden in het verleden toppers als Hennie Kuiper, Erwin Nijboer, Rob Harmeling, Rudie Kemna en Gerard Veldscholten die het Twentse stalen ros op wereldniveau glans gaven. Nu geselen de klasbakken Bram Tankink, Gerben Löwik en Joost Posthuma namens de regio met Twentevisie 06/2009

succes de pedalen. En met Tom Stamsnijder (Enter), Albert Timmer (Gramsbergen) en Tom Veelers staat de hen opvolgende generatie ambassadeurs van Twente al weer klaar. “Ik heb er wel vertrouwen in dat dat gaat lukken. In elk geval zet ik bij Skil Shimano goede stappen in die richting. Ik rijd een redelijk allround programma van klassiekers, kleine meerdaagse wedstrijden en grote etappekoersen. Daar komt uit dat ik in vrijwel alle disciplines goed uit de voeten kan. Alleen de tijdrit is wat minder, maar daar wordt hard aan gewerkt.”

Geen piepeltje Dat Veelers een allrounder genoemd mag worden, blijkt onder meer uit ereplaatsen in de vlakke Ronde van Qatar voor sprinters, de zware en heuvelachtige Ronde van Andalusië, de ‘klassieke’ Ronde van België, maar ook in de gerenommeerde Parijs-Nice, die deels over het parcours van de Tour de France gaat. Juist in die koersen dwong Skil Shimano de wildcard voor de Tour af. “We hebben ons daar goed laten zien als ploeg, zoals we dat ook in Parijs-Roubaix en de Ronde van Vlaanderen hebben gedaan. Dat we als Continental Team in die ProTour-wedstrijden mochten starten was al een overwinning voor ons. Natuurlijk kijk ik nog steeds wat tegen de grote namen als Boonen, Petacchi, Armstrong, Menchov en Contador op, maar nu met respect in plaats van angst. Ik voel me geen grote meneer in het peloton, maar óók geen piepeltje. Ik ben gewoon één van hen.”

Spiegel Niks dikke nek, niks grootspraak, niks overdreven gedoe. Gewoon een nuchtere Tukker, die hard werkt voor het succes van zichzelf en de ploeg en zich daarbij niet bediend van smerige trucjes of onsportief gedrag. “Ik wil een goede collega zijn, maar misschien zou iets meer brutaliteit in de koers wel beter zijn. Dat hangt samen met zelfvertrouwen. Dat krijg je door op basis van ervaring en intuïtie de goede beslissingen te nemen en door juiste training en begeleiding. En daar mankeert het bij Skil Shimano absoluut niet aan. Alle renners krijgen een individueel trainingsschema mee en worden strikt begeleid door trainer Merijn Zeeman. We hebben in Deurningen een huis waar de renners regelmatig bijeenkomen voor groepstrainingen en testen. Dat is uniek in de wielerwereld.” Maar Tom Veelers schroomt ook niet om af en

toe zelf kritisch in de spiegel te kijken. Zo heeft hij onlangs het ouderlijk huis in Ootmarsum verwisseld voor een eigen stekkie in Oldenzaal. “Ik geneerde me steeds meer ten opzichte van mijn ouders en broers en zussen, die altijd moesten aanvaarden dat ik in het gezin mijn eigen weg ging. Het ging om aangepast eten en drinken, een ongeregeld leefpatroon en een heel andere inspanning-rust verhouding dan de anderen. Om irritaties te voorkomen en zelf nóg meer op wielrennen te focussen, ben ik met mijn vriendin gaan samenwonen in Oldenzaal. Dat gaat bijzonder goed. En het is ook prettig voor mijn familie.”

‘Misschien zou iets meer brutaliteit in de koers wel beter zijn’

Kwartet De selectie voor de Tour de France moet voor Tom Veelers het voorlopige hoogtepunt in zijn nog prille profcarrière worden, maar als de ploegleiding toch voor anderen kiest, is dat voor de Oldenzaler niet meer dan “een teleurstelling” zoals hij het zelf uitdrukt. “Ik ben nog jong, de concurrentie in de ploeg is groot en we hebben misschien ook nog te maken met andere belangen. Ik kan me voorstellen dat de organisatie van de Tour heel graag een paar Franse renners van ons aan de start ziet. En als er ook nog een Japanner mee moet, slinken de kansen voor de anderen. Maar toch ik heb goede hoop, want ik kan goed sprinten óf de sprint aantrekken voor anderen, kan in het middengebergte redelijk mee én ik heb de kwaliteiten om met een groepje weg te rijden en een etappe te winnen”. En dan zou het zo maar kunnen dat begin juli een recordaantal Twentse wielrenners aan de start staat van de Tour de France. Rabobank stuurt vrijwel zeker Bram Tankink (Haaksbergen) en Joost Posthuma (Enschede). Als Rudie Kemna nu zo vriendelijk is om namens Skil Shimano Albert Timmer én Tom Veelers af te vaardigen, is het kwartet Tukkers in de Tour compleet en dat is voor zover bekend nooit eerder in de historie voorgekomen. En Twente levert er met Kemna dan ook nog een ploegleider bij. Zou dát een mooi en vooral effectief promotieproject voor de regio Twente zijn?  ■

27

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | financieel accent

Professional Service Firms in turbulente tijden De ontwikkeling van en het aandeel in de dienstverlenende sector in Nederland nemen nog steeds verder toe. Binnen deze sector werken onder meer professionals samen in een maatschapstructuur zoals vrije beroepsbeoefenaren, medici, architectenbureaus, reclamebureaus en dergelijke. Doorgaans toppers in hun vak, maar niet altijd en op voorhand toppers in het aansturen en leiden van een onderneming.

Strategisch Ondernemen Deelname aan dit omvormingsproces of een onderdeel hiervan dient met de nodige zorgvuldigheid gepaard te gaan. Het betreft hier doorgaans tevens een strategische (her)oriëntatie van de onderneming. Doel is om het ‘samenwerkingsverband’ op een hoger plan te krijgen en in deze turbulente tijden onderscheidend te blijven.

Doet de structuur er toe? De Professional Service Firms (PSF) zijn ideaal voor samenwerkingsverbanden waarin hoogwaardige professionals werkzaam zijn. Iedereen zou dan in zijn vakgebied optimaal moeten kunnen presteren. De praktijk laat evenwel ook andere ontwikkelingen zien. De samenwerkingsvorm kan qua inhoud zeer beperkt zijn. U kunt bijvoorbeeld denken aan een kostenmaatschap, waarin feitelijk alleen de kosten worden verdeeld en ieder zijn eigen omzet krijgt toegerekend, tot een maatschap waarin de winst gelijkelijk verdeeld wordt en alles wat er tussenin zit. Uiteraard zijn deze structuren qua samenwerking ook bij besloten vennootschappen zichtbaar.

Professional Service Firms in de praktijk Sinds enige tijd bestaat er een ontwikkeling waarin de strikte kostenmaatschap aan erosie onderhevig is. Dat komt met name omdat in elke sector sprake is van een groter beroep op bijvoorbeeld kwaliteiten als positionering in de markt, financieel inzicht, acquisitie en personeelsbeleid, etcetera. In het bijzonder is dit zichtbaar in de gezondheidszorg waar grotere maatschappen, als gevolg van toenemende specialisaties en meer indirecte taken, ook andere kwaliteiten gevraagd worden. Doorgaans beschikt niet iedere professionele partner gelijkelijk over al deze kwalificaties en competenties. Hiertoe is het derhalve van blijvend belang om dit soort taken over te dragen aan partners die hier wel de competenties voor hebben om te bewerkstelligen dat de som van de gelijke delen meer is. Zulks kan dan inhouden dat een aantal zogenoemde ‘indirecte taken’ worden overgedragen aan een of meerdere professionals en deze hiervoor ook bevoegdheden en de benodigde tijd krijgen toegewezen. Twentevisie 06/2009

Een ‘one best way’ is er gelukkig niet. Het blijft maatwerk en in dat kader is het ook van belang om periodiek de klokken weer eens gelijk te zetten en vast te stellen of de huidige taak- en functie verdeling binnen de PSF nog optimaal is. In de praktijk zien we vele vormen van samenwerking. Alleen blijkt dat een eenmaal gekozen structuur lange tijd in stand blijft. De periodieke evalulatie gaat dan veelal onder in de operationele activiteiten. Belangrijke aandachtspunten zijn daarbij bijvoorbeeld: · organisatie grootte; · hoe de (bestuurs)taken op dit moment zijn verdeeld; · de ‘spagaat’ tussen bestuurstaken en klantenkring; · macht afstaan is moeilijk; het onderscheid tussen de verschillende rollen als aandeel houder en professional is doorgaans voor velen niet gemakkelijk.

Adviezen: Om te komen tot een optimale benutting van uw PSF op ‘bestuurlijk’ en operationeel niveau zijn er een aantal aspecten die naar voren komen: · zorg voor duidelijkheid in organisatie en structuur, zodat het voor iedere deelnemer duidelijk is in welke hoedanigheid deze deel neemt aan bijvoorbeeld een vergadering (aandeelhouder, professional); · de partners moeten de competentie hebben om van rol te kunnen veranderen; · zijn de professionals in staat om zaken te delegeren aan het bestuur? · de beste professionals zijn doorgaans niet de beste bestuurders; · bij grotere PSF: beoordeel de mogelijke meerwaarde van een bestuurder buiten de eigen kring; deze kan knowhow mee brengen die nu onvoldoende aanwezig is. In deze turbulente tijden blijft het op gezette

tijden aandacht geven aan de wijze waarop de samenwerking binnen PSF plaatsvindt van evident belang.

Winstverdeling Een belangrijk aspect is nog niet benoemd, en dat betreft de winstverdeling. Bijvoorbeeld indien gekozen wordt voor een overdracht van taken en bevoegdheden, dan wel een turnaround van een kostenmaatschap naar een winstverdelende maatschap. Deze zal goed beoordeeld moeten worden, aangezien het feitelijk faciliteren van indirecte taken bij sommige partners kan leiden tot verminderende omzet. Uiteraard gezamenlijk met als doel een beter rendement en tevreden cliënten.

Hoe dit te regelen? Gelukkig zijn er duidelijke inzichtelijke stappenplannen beschikbaar om bovenstaande ontwikkelingen in goede banen te leiden. Indien u werkzaam bent binnen een PSF als partner, overleg dan eens met uw adviseur omtrent deze stappenplannen in het kader van strategisch ondernemen. Dit kan er toe leiden dat uw aandeelhoudersovereenkomst, directiestatuut of uw maatschapovereenkomst weer eens tegen het licht wordt gehouden op een aantal aspecten zoals in deze column genoemd. Op deze wijze zorgt u, ook intern, voor een situatie waarin iedereen die werkzaam is binnen uw organisatie als professional, datgene doet waarin deze excelleert. Werken aan operational excellence wordt dan ondersteund door een goed bestuur dat dit faciliteert. Kortom, om de PSF optimaal te laten functioneren in deze veranderende markt is een checkup aan te bevelen.

R.H.J. (Ralph) Burink RA De auteur is partner bij Ten Kate & Huizinga in Enschede

29

Eco-toerisme, wellness en natuurlijk duiken in Divers Paradise

interview | bonaire

Peter Zeylmaker wil dat uit.” Aan een bureau in Haarlem waarover Bonaire niet zo heel enthousiast is. Ronella Tjin Asjoe-Croes, directeur van Tourism Corporation Bonaire (noem het de V V V) verwoordt het iets anders: “Wij zien de constitutionele veranderingen als een heel positief proces; het biedt heel veel kansen voor Bonaire om zich verder te ontwikkelen. Het opent verschillende deuren voor Bonaire. Van de toeristen komt ongeveer 45% uit Noord-Amerika, de overige uit Europa. We willen graag meer Europeanen en ook meer Nederlanders naar ons eiland trekken.”

‘Ik moet mijn zonnebril om het uur even oppoetsen, want dan heb je daar een zoutlaag opzitten’ Divers Paradise

De Twentse reclameman Peter Zeylmaker wil de taak van Verkeersbureau voor Bonaire in Nederland op zich te nemen. “We moeten niet er geen tweede Aruba van maken en geen Jan Patat op de boulevard.” (Foto: Zeylmaker & Partners.)

(door Jan Medendorp) Bonaire is een droomeiland. Zonder fraaie zandstranden, maar daardoor ook geen rijen dure Amerikaanse hotelketens zoals op Aruba. Twee grote voordelen heeft Bonaire: het wordt een stukje Nederland op negenduizend kilometer afstand met een tropische klimaat en geweldige natuur en de KLM blijft er rechtstreeks op vliegen. De bekende Twentse reclameman Peter Zeijlmaker is in de race om de taak van Verkeersbureau voor Bonaire in Nederland op zich te nemen.

30

Zeylmaker en Partners (onderdeel van de Commix Groep), dat een fraai kantoor langs de A1 bij Apeldoorn bezit, is meer dan een reclamebureau; het is een uitgever, een internetbedrijf, Zeylmaker maakt televisieproducties en organiseert beurzen en tentoonstellingen. “‘Destination-marketing’, zoals ik dat maar noem, ligt daar dicht tegenaan. Landen als Frankrijk, Duitsland, Turkije en andere landen hebben een eigen Verkeersbureau in Nederland. Kleinere landen als Bonaire niet. Die besteden

Tjin Asjoe-Croes is bezig met een toeristisch masterplan voor Bonaire. “Wat willen we en hoe kunnen we ons product verbeteren, ook in het kader van de aanstaande constitutionele veranderingen. We zijn in de markt aan het kijken naar andere mogelijkheden van promotie en positionering van Bonaire om kansen beter te benutten. En daarover zijn we in gesprek met verschillende partijen onder wie Zeylmaker.” Duidelijk is wel dat Bonaire niet kiest voor het goedkope massatoerisme van Aruba. De oceaan om Bonaire is helder als glas. En dat moet vooral zo blijven, vinden ze op Bonaire. “Bonaire heeft gelukkig gekozen voor duurzame ontwikkeling, voor behoud van natuur en cultuur. Die visie heeft de regering van ons eiland al jaren geleden gedefinieerd. Als gevolg daarvan biedt het eiland fraaie natuurparken op het eiland, maar ook onder water.” Bonaire noemt zich niet voor niets (onder meer op alle nummerborden te lezen) Divers Paradise.

Zestig miljoen klanten Dus op tieners die komen zonnen en zuipen zit Bonaire niet te wachten. “Bonaire is inderdaad meer een eiland voor rustliefhebbers, liefhebbers van natuur. Het eiland is groter dan Aruba, maar er wonen slechts 15.000 mensen.” Bonaire ziet meer toekomst in de iets oudere eco-toerist die veelal ook een iets dikkere portemonnee Twentevisie 06/2009

Verkeersbureau worden heeft. Om te voorkomen dat we nu denken dat Bonaire een rustoord voor rijke bejaarden is, zegt ze: “Er zijn mogelijkheden om te kajakken, kite-surfen, duiken, en noem maar op.”

‘De constitutionele veranderingen zien wij als een heel positief proces’

Het klinkt Zeylmaker als muziek in de oren. Hij heeft al een plan gemaakt om op basis van de uitgangspunten van Tsjin Asjoe-Croes mensen te interesseren. “In de Benelux inclusief de Duitse grensstreek wonen ongeveer zestig miljoen mensen, dat zijn zestig miljoen potentiële vakantiegangers naar Bonaire. In mijn ogen is de markt enorm; er zal natuurlijk op Bonaire wel wat aan hoteluitbreiding worden gedaan. Er zijn nu twee hotels op het eiland, Hilton is in ontwikkeling, maar ik juich het alleen maar toe dat de Nederlandse overheid met de mensen op Bonaire zegt: laten we het eiland in de staat houden zoals die nu is, want we moeten niet er geen tweede Aruba van maken en geen Jan Patat op de boulevard.”

Cruiseboten Behalve veel duikers doen honderden cruiseboten Bonaire aan. “Dat zijn dagrecreanten.” Die komen ’s ochtends aan wal, drinken koffie op de boulevard, bekijken de winkeltjes en stappen weer op de boot en varen weg. “Precies, ik adviseer Bonaire zich veel meer te richten op verblijfsrecreanten. Bonaire wil graag mensen uit het hogere segment. Eén van de dingen die je daarbij kunt bedenken en wat zeer goed past bij het ecotoerisme dat het eiland voorstaat is ‘wellness’. Het professionele vertroetelen. “Dat ook, maar Bonaire is een heel zoutig eiland, het ligt midden in de Caribische gebied. Ik moet mijn zonnebril om het uur even oppoetsen, want dan heb je daar een zoutlaag opzitten. Dat betekent ook dat het eiland goed is voor mensen met lichte huidproblemen.”

Investeringsmogelijkheden Doordat Bonaire een soort gemeente (Openbaar Lichaam) van Nederland wordt, zijn er nog veel meer mogelijkheden, schat Zeylmaker in. “De Nederlandse wet is er van toepassing, dus ook Twentevisie 06/2009

Ronella Tjin Asjoe-Croes, directeur van Tourism Corporation Bonaire (noem het de VVV): “Van de toeristen komt ongeveer 45% uit Noord-Amerika, de overige uit Europa. We willen graag meer Europeanen en ook meer Nederlanders naar ons eiland trekken. “We moeten er geen tweede Aruba van maken en geen Jan Patat op de boulevard.”

wat betreft de eigendommen en de investeringen.” Het is niet voor niets dat veel KLMpersoneel een tweede huis op Bonaire heeft. Waarmee ook de rechtstreeks verbinding met het moederland verzekerd lijkt… “Bovendien heeft Arkefly uit Enschede ook een aantal vluchten op Bonaire. Als wij voor Bonaire aan het werk mogen, zullen wij de communicatie

over Bonaire met Nederland en België sterk verbeteren. Op dit moment wordt België in het geheel vergeten. Daar zouden wij in de rol van verkeersbureau een bepaalde functie in kunnen vervullen; maar ook bijvoorbeeld aan de communicatie richting touroperators, richting reisbureaus kan in onze ogen het nodige verbeterd worden.” ■

31

actueel | nieuws en feiten

Ondernemersnieuws Tijdens de bijeenkomst in de Grolsch Veste van Twente Bereikbaar ontmoetten ondernemers en overheden elkaar om over de bereikbaarheid in Twente te brainstormen. Eenvoudige maatregelen kunnen - blijkens een aantal aansprekende praktijkverhalen van werkgevers - ervoor kunnen zorgen dat we niet allemaal tegelijk in de file staan. Verder blijken fietsregelingen een populair instrument dat winst oplevert voor werkgever en werknemer, maar ook flexibele werktijden. Gezamenlijk nadenken over en investeren in dit soort kunnen bijdragen aan minder verkeer in de regio. De concrete plannen die daaruit voortkomen, worden ingediend bij de landelijke Taskforce Mobiliteitsmanagement.

Werkgevers en overheden in Twente slaan de handen ineen om Twente bereikbaarder te maken. (Foto: Eric Brinkhorst.)

De Oostenrijkse ondernemer Florian Kaps gaat samen met twee Nederlandse compagnons in Enschede Polaroid, dat medio 208 sloot, weer opstarten. Volgens Kaps zijn er nog steeds een miljard Polaroidcamera’s in omloop en de directklaarfoto van Polaroid zou in dit digitale tijdperk juist weer charme hebben. Medio 2010 moet de productie weer op gang komen. De Oostenrijkse ondernemer denkt dat er nog zeker tien jaar lang behoefte zal blijven aan Polaroidfoto’s. Uit een economische sterkte/zwakte-analyse door de Kamer van Koophandel blijkt dat de industrie in Hengelo twee kanten heeft. De sterke punten zijn dat er accenten liggen op innovatie en creativiteit, de strategische ligging, de nieuwe bedrijventerreinen, het imago van modestad en de aantrekkingskracht van Westermaat Plein. De keerzijde is onder meer de verkeersdruk tijdens de spits op de A35/afslag bedrijvenpark Twentekanaal en de verminderde aantrekkingskracht van de binnenstad vanwege de concurrentie van Westermaat Plein. Manager Financiële Administratie 2009, ofwel winnaar van de Associatie Award. Zo mag André van der Horst uit Almelo, financieel manager bij Twence, zich noemen na zijn verkiezing tijdens het Nationaal Congres Administratie eind mei in het Beatrixtheater in Utrecht. Deze verkiezing is een initiatief van de Associatie voor Praktijkexamens, die jaarlijks tienduizenden kandidaten examineert op verschilTwentevisie 06/2009

(V.l.n.r.) Makelaar Martin van Zetten van Post Jr., de familie Evers, wethouder Jan Bron, de familie Mulhof en makelaar Ludan Schmid van ten Hag zijn blij met de Overbruggingsgarantie. Foto: Patrick van Gemert/Zutphens Persbureau)

lende terreinen, waaronder het praktijkdiploma boekhouden en het SPD-diploma. Het Duitse bedrijf JK-Holding uit Windhagen, producent en wereldmarktleider van zonnebanken, heeft een meerderheidsbelang verworven in het Enschedese Virobuster, dat vorig jaar opzien baarde met de Steritube, een apparaat dat bacteriën, schimmels en virussen in de lucht voor nagenoeg elimineert. Deze techniek blijkt een doeltreffend antwoord op de toenemende problematiek van onder meer MRSAbesmetting in ziekenhuizen en virusuitbraken zoals SARS, TBC, en de vogelgriep.

De laad- en losplaats op het Hengelose stationsemplacement verdwijnt. Spoorbeheerder ProRail onderzoekt de mogelijkheden om de laad- en losplaats, ofwel ‘lalo’, op het Hengelose stationsemplacement naar Almelo te verhuizen, waar een nieuwe regionale los- en laadplaats wordt gebouwd. Een geruststelling voor het actiecomité Last in Zuid, dat vreesde dat de ‘lalo’ op Boeldershoek zou komen met meer vrachtverkeer als gevolg. De gemeente heeft het terrein nodig voor de bouw van het transferium in het kader van de uitbouw van Centraal Station van Twente. De gemeente Enschede is de beste Nederlandse gemeente als het gaat om digitale dienstverlening. Zo blijkt uit een klanttevredenheidsonderzoek dat is uitgevoerd door TNS NIPO in opdracht van Benchmarking Publiekszaken. Bijna 5.000 digitale klanten van de gemeentelijke websites werden hierbij ondervraagd en beloonden Enschede met een 7,7.

André van der Horst, financieel manager bij Twence: Manager Financiële Administratie 2009.

De stagnerende woningmarkt lijkt een goede impuls te krijgen met de Overbruggingsgarantie van elf NVM-makelaars in Hengelo. Omdat dubbele woonlasten hiermee worden voorkomen, is inmiddels al een aantal woningen met Overbruggingsgarantie verkocht. De eerste gelukkige is Gert-Jan Evers uit Hengelo die met hulp van Post Jr. Makelaars zijn appartement met garantie verkocht. Overbruggingsgarantie wordt verleend door de verkoper, waarbij een deel van de koopsom bij de notaris in depot wordt gezet. Uit die pot krijgt de aankopende partij een uitkering voor de dubbele woonlasten zolang de eigen woning nog niet is verkocht. De dubbele lasten kunnen voor één of voor twee jaar worden gecompenseerd en de makelaar legt de Overbruggingsgarantie vast in de koopakte. Meer informatie op www.overbruggingsgarantiehengelo.nl.

In de periode vanaf 11 april tot en met 10 mei 2009 heeft de Rechtbank de volgende faillissementen doorgegeven. Aan het onderstaande kunnen geen rechten worden ontleend.  Tussen het verschijnen van deze uitgave en de uitspraak van de rechtbank kunnen er wijzigingen ontstaan. Voor de actuele situatie kan men terecht bij het handelsregister, telefoon 09001234567 of via www.kvk.nl/faillissementen. Almelo: Mondo Transpor t B.V.; Stichting Aandelenbeheer Stufac; Schepers Afbouw B.V.; J. Hesselink, geb. 6-6-1982 hodn Voegersbedrijf J. Hesselink. Bergentheim: T. Kleijer, geb. 14-111960 hodn T. Kleijer. Enschede:Climatechniek en Installatie B.V.; Huize Holterhof B.V.; ArchiTeck Bouwadvies B.V.; Keeler Bestratingen B.V.; Stichting Enschede, City of Events; AmstelVredestein N.V.; M.F. Bajwa, geb. 5-1-1974 hodn FB Genpower Technology & Shipping; J. de Paauw, geb. 22-11-1963 hodn Euro Bouw Techniek; Hengelo: ArKee MDC B.V. Rijssen: M. van de Water, geb. 18-5-1974 beherend vennoot van Parlane Nederland. Persberichten kunnen per e-mail worden toegestuurd aan [email protected]. Tekst als word-bestand, eventuele foto’s of ander illustratiemateriaal als jpeg, 300 dpi.

35

transacties

| vastgoed

vastgoed | transacties

Vastgoed transacties

ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens Bouwcombinatie Hegeman Goossen V.O.F. circa 630 m² bouwterreinruimte aan de Loodsstraat 1 (project Kanaalkwartier) verkocht aan ten Tije Beheer B.V. tegen een koopsom van 94.500 euro v.o.n.

Almelo Post Jr. Bedrijfsmakelaars heeft namens haar opdrachtgever circa 1.000 m² bedrijfsruimte aan de George Breitnerstraat 14 verkocht aan een particuliere vastgoedbelegger. De koopsom bedraagt 230.000 euro. DTZ Zadelhoff heeft namens stichting Dimence bemiddeld bij de aanhuur circa 1.825 m² kantoorruimte aan de Egbert Gorterstraat 3. De verhuurder is Dura Vermeer en deze werd bijgestaan door Euverman Temmink & Partners. De huurprijs wordt niet bekend gemaakt. Uniek Bedrijfsmakelaars heeft namens een particuliere belegger circa 200 m² kantoorruimte verhuurd aan de Twentepoort Oost 61 (Utopia). De huurders zijn  Pieper Advocaten, Memprofs, Considium en Eurocare. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Deze transactie is collegiaal overeengekomen met DTZ Zadelhoff.

Uniek Bedrijfsmakelaars heeft namens een particuliere belegger circa 200 m² kantoorruimte verhuurd aan de Twentepoort Oost 61 in Almelo.

ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens een belegger aan Shock Media (intenet/serverbeheer) circa 140 m² kantoorruimte aan het Noordbroek 5 verhuurd tegen een huurprijs van 10.500 euro per jaar.

ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens een particulier circa 160 m² bedrijfsruimte met woonhuis aan de Pastoriestraat 45 verkocht aan MSBN Vastgoed tegen een koopsom van 400.000 euro.

Oldenzaal Federatief Samenwerkingsverband 8.05, Regio NO Twente heeft aan de Dr. Poelsstraat 63a in Oldenzaal, circa 198 m² kantoorruimte gehuurd. De huurprijs bedraagt 22.900 euro per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie, namens de eigenaar tot stand.

Mercator Holding B.V. heeft aan de Ir. E.L.C. Schiffstraat 51 in Enschede bedrijfsruimte en kantoorruimte gehuurd. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie tot stand.

DTZ Zadelhoff heeft in collegialiteit met Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars bemiddeld bij de verhuur van circa 131 m² kantoorruimte aan de M.H. Tromplaan 4. De huurder is Administratiekantoor Jansink en de huurprijs wordt niet bekend gemaakt. Rijbo Enschede B.V. heeft aan de Slijpsteen 7 260 m² bedrijfsruimte gehuurd. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder, Amelink Onroerende Zaken B.V., tot stand.             Marpa Holding B.V. heeft aan De Reulver 76-78 circa 1.000 m² bedrijfsruimte gekocht. De koopsom is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie, namens de verkoper, Hofsté Vastgoed B.V., tot stand. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens de verhuurder, een particuliere belegger, de ruimte aan de Olieslagweg 136 verhuurd aan Ten Donkelaar cs Administraties &

Advies B.V. De huurprijs bedraagt 7.200 euro op jaarbasis. Mercator Holding B.V. heeft aan de Ir. E.L.C. Schiffstraat 51 375 m² bedrijfsruimte en 240 m² kantoorruimte gehuurd. De huurprijs bedraagt 33.500 euro per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de eigenaar tot stand.

Marpa Holding B.V. heeft aan De Reulver 76-78 in Enschede circa 1.000 m² bedrijfsruimte gekocht. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie tot stand.

ong. De hoofdhuurder is Schuitema Vastgoed, waarvoor Uniek Bedrijfsmakelaars optrad. De huurprijs bedraagt 150 euro p/m²

Zengerink Makelaars bemiddeld bij de verhuur van de Oldenzaalsestraat 129-131. De huurder is stichting scholengroep Primato en de huurprijs wordt niet bekendgemaakt.

Hengelo Post Jr. Bedrijfsmakelaars heeft namens haar opdrachtgever circa 100 m² winkelruimte aan de Haverstraatpassage 3 g verhuurd aan Rifle Jeanstore. De huurprijs op jaarbasis bedraagt 45.600 euro. ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens een particulier aan Kapsalon Bibob circa 180 m² winkelruimte aan De Heurne 27 verhuurd tegen een huurprijs van 23.000 euro per jaar.

Goor Uniek bedrijfsmakelaars heeft circa 180 m² winkelruimte verhuurd aan het Weversplein

ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens Janssen de Jong Vastgoed circa 112 m² bedrijfsruimte (unit 9) aan Hinmanweg ong verhuurd aan Wildenborg Consultancy tegen een huurprijs van 124.500 euro per jaar.

Now Lichtreclame B.V. heeft aan de Oude Boekeloseweg 15 een bedrijfsruimte met kantoorruimte gehuurd. De totale oppervlakte bedraagt 855 m². De huurprijs bedraagt 40.000 euro per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie, namens de eigenaar tot stand. DTZ Zadelhoff v.o.f heeft namens de eigenaar, Ter Beek Hengelo Holding B.V., circa. 510 m² bedrijfsruimte aan de Aquamarijnstraat 177 verhuurd aan FitnessLease B.V. De huurprijs bedraagt 25.000 euro per jaar.   DTZ Zadelhoff heeft in collegialiteit met

Uniek Bedrijfsmakelaars heeft circa 86 m² winkelruimte verhuurd aan La Vertu B.V. t.b.v. een kledingzaak. De winkel is gelegen aan de Deurningerstraat 25/B. De huurprijs bedraagt circa. 215 euro per m². De verhuurder is een particulier.

DTZ Zadelhoff v.o.f heeft namens Ter Beek Hengelo Holding B.V. circa. 510 m² bedrijfsruimte aan de Aquamarijnstraat 177 in Hengelo verhuurd aan FitnessLease B.V. 

Levite Makelaars bemiddelde bij de verkoop van de commerciële ruimte aan de Grotestraat 268 in Nijverdal.

Enschede

Nijverdal

DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens bouwbedrijf Assink een bedrijfsunit van ca. 330 m² verkocht aan de Kopersteden 10 a voor 300.000 euro v.o.n. De koper is een particuliere belegger.

Levite Makelaars heeft namens opdrachtgever Lenco Vastgoed V.O.F. bemiddeld bij de verkoop van de commerciële ruimte met een b.v.o. van 100 m² aan de Grotestraat 268 aan een uitzendbureau in de bouwgerelateerde branche.

DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens de nieuwe huurder Lief! circa 120 m² winkelruimte gelegen aan de Raadhuisstraat verhuurd. Cushman & Wakefield trad op voor de verhuurder MN Services. De vertrekkend huurder is Gulunay Keferze Holding B.V. DTZ Zadelhoff heeft namens een institutionele belegger bemiddeld bij de verhuur van een kantoorunit aan de Raadhuisstraat 2. De huurder is eenmanszaak WCU en de huurprijs bedraagt 11.850 euro per jaar.  

36

DTZ Zadelhoff heeft namens een particuliere belegger bemiddeld bij de verhuur van circa 1.635 m² kantoorruimte aan de Berkstraat 100. De huurder is NykampNyboer Corporate B.V. en deze werd bijgestaan door Weldam Vastgoedadvies.

DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens bouwbedrijf Assink een bedrijfsunit van ca. 330 m² verkocht aan de Kopersteden 10 a in Enschede.

Twentevisie 06/2009

Now Lichtreclame B.V. heeft aan de Oude Boekeloseweg 15 in Hengelo een bedrijfsruimte met kantoorruimte gehuurd. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie tot stand.

Twentevisie 06/2009

Transacties kunnen per e-mail worden toegestuurd aan [email protected]. Tekst als word-bestand, eventuele foto’s of ander illustratiemateriaal als jpeg, 300 dpi.

37

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | werving en selectie

Bedrijfsopvolging, een delicaat proces D e komende tien jaar gaan er zo’n 80.000 bedrijven van eigenaar wisselen. Bedrijfsopvolging: voor de ene ondernemer een prettig vooruitzicht, omdat het stokje zal worden overgedragen, voor de ander een pittige opgave, omdat het loslaten een lastig proces is. Hoe dan ook, het moment van overdracht komt een keer, onvermijdelijk ! Een delicaat proces, dus. Niet zo verwonderlijk als je bedenkt dat er een zware verantwoordelijkheid op de schouders rust om een bedrijf dat één of meerdere generaties in goede banen is geleid aan een volgende generatie door te geven. Vaak is het verantwoordelijkheidsgevoel extra groot, omdat er ook aan medewerkerszijde zich meerdere generaties verbonden hebben aan de onderneming. Er spelen dan ook naast zakelijke en rationele afwegingen, persoonlijke en emotionele invalshoeken een dominante rol.

Specialisten Goede voorbereiding en het in de juiste volgorde plaatsen van de te nemen stappen vormen een eerste voorwaarde om het opvolgingsproces in goede banen te leiden. Aangezien vrijwel niemand hiermee eerder te maken heeft gehad in zijn werkzame leven, ligt het voor de hand de ondersteuning van specialisten in te roepen. Vakmensen die de ratio bewaken, geen emotionele betrokkenheid hebben, maar dit element wel herkennen en erkennen. Daarbij is niet alleen de klik tussen de (beoogd) directeur en de specialist van belang. Onontbeerlijk is ook dat de verschillende specialisten, zoals de accountant, de fiscalist en de notaris elkaar onderling goed verstaan en functioneel samenwerken. Naast deze vaak geraadpleegde specialisten, kan het ook zinvol zijn vakmensen voor de ‘zachtere’ aspecten van de bedrijfsopvolging te betrekken. Minder voor de hand liggend, inderdaad. Maar uiterst zinvol om een aantal afbreukrisico’s aanzienlijk te verkleinen.

De waarde van mensen Als mensen een belangrijke waarde van de onderneming zijn (en dat is toch eigenlijk altijd wel het geval), dan is het van belang om deze waarde voor de toekomst zoveel mogelijk veilig te stellen. Kennis, ervaring en commerciële slagkracht moeten ook na de opvolging behouden blijven en stellen voor een deel de toekomst van de organisatie veilig. Denk hierbij aan de medewerkers die

38

als sleutelfiguren fungeren in de organisatie. Zij voelen zich verbonden aan de organisatie, maar misschien nog wel sterker aan de ondernemer. Zij identificeren zich met het bedrijf en vormen tegelijkertijd met elkaar de identiteit van het bedrijf. Wat gebeurt er met hen als de onderneming overgaat in nieuwe handen? Hebben zij vertrouwen in de nieuwe eigenaar of de opvolger, of niet? De vraag is dan hoe je er voor zorgt dat de goede mensen na een bedrijfsopvolging niet hun loyaliteit aan de organisatie en de directeur verliezen en vertrekken. Is de opvolger goed genoeg om het bedrijf te gaan leiden? En wordt hij (of zij) ook als zodanig door de werknemers en de sleutelspelers gepercipieerd? Om die vragen te beantwoorden kan op verschillende manieren externe expertise worden gevraagd.

IJkmoment Allereerst blijkt het moment van overdracht vaak een mooi ijkmoment om expertise en competenties van alle sleutelfiguren in de organisatie te inventariseren. Een nulmeting door een expert die daarvoor beproefde methoden en instrumenten gebruikt, maakt het palet aan kwaliteiten dat in huis is inzichtelijk. En openbaart automatisch ook waar er nog lacunes en ontwikkelpunten in het nieuwe managementteam liggen. Een transparant uitgangspunt om met frisse blik te gaan bouwen.

nemen tijd voor reflectie en in zo’n opvolgingscontext is er vaak behoorlijk wat te reflecteren, te werken aan het zelfbeeld en aan het herkennen van de eigen emoties. Door regelmatig spiegelende gesprekken te voeren, kan de nieuwe directeur zich vaak aanzienlijk verstevigen. Hij wordt door de coach geconfronteerd met de consequenties van zijn beslissingen en kan zijn slagkracht vergroten. Moet zo’n coach nu perse een professionele coach zijn? Dat hangt uiteraard van de situatie en de behoefte van de directeur af. Regelmatig zien wij ook succesvolle coaching door ervaren directeuren, die met veel energie en enthousiasme de minder ervaren directeur-grootaandeelhouder aanscherpen en inspireren.

Conclusie Door bij een bedrijfopvolging ook goed te kijken naar de consequenties voor leiderschap en medewerkers en te kijken naar het aanwezige en ontwikkelbare managementpotentieel, wordt de kans op een succesvolle toekomst aanzienlijk vergroot. Op die manier blijft enerzijds de focus op het realiseren van harde, soms nieuwe bedrijfsdoelen. Anderzijds komt er dan ook aandacht voor het behoud van loyaliteit onder belangrijke sleutelspelers, het goed landen van de nieuwe directeur en het stimuleren en motiveren van medewerkers tot het leveren van grote, bijzondere prestaties.

Strategie en doelen Om vast te kunnen stellen wélke kwaliteiten voor de organisatie zo belangrijk zijn, moet helder zijn wat de strategie en de doelen zijn. Vaak heeft de opvolger daar al zijn eigen ideeen over en niet zelden wijken die wat af van de koers van de vorige directeur. Om de waardevolle sleutelfiguren aan boord te houden, zal de nieuwe directeur hen moeten betrekken in de totstandkoming van de strategie en de doelen. Voor sommige directeuren kan de hulp van een externe professional dan enorm helpen. Bijvoorbeeld door middel van korte, intensieve begeleidingstrajecten, waarin groepspatronen worden doorzien en objectieve feedback wordt geven, het juiste klimaat voor zakelijke effectiviteit wordt gecreëerd. Een dergelijk traject zorgt ook dat directeur en organisatie aan elkaar en aan de nieuwe gezagsverhouding gaan wennen.

Coach Maar ook de opvolger zélf kan zich versterken door middel van een coach. Succesvolle leiders

Sanne Lohman en Frank ten Doeschate De auteurs zijn werkzaam bij Ebbinge en Company Twentevisie 06/2009

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | juridisch gezien

Zorgtaken in het geding: de (zorgende) vrouw aan zet! De kantonrechter te Amsterdam heeft zich onlangs in een tweetal zaken gebogen over de problematiek zorgtaken in combinatie met werk. In de eerste zaak een makelaar die een verzoek om vermindering van de arbeidsduur wegens ouderschapsverlof afwees op zijn plaats gezet. Wat was er aan de hand? Barbara, een 40-jarige werkneemster, is op 1 mei 2005 als assistentmakelaar bij de makelaar in dienst getreden. Op 9 juli 2008 is Barbara bevallen van een dochter. Voorafgaand aan het zwangerschapsverlof is op verzoek van Barbara de arbeidsduur verminderd naar vier dagen per week. Het verzoek van Barbara om van die vier dagen twee halve dagen thuis te mogen werken ging de makelaar te ver. Afwijzing van het verzoek volgde. Barbara was niet voor één gat te vangen. Zij nam na haar zwangerschapsverlof tot 1 januari 2009 één dag per week een vakantiedag op. Een structurele oplossing was daarmee nog niet bereikt. Barbara heeft om die reden begin oktober 2008 tegenover de makelaar aangegeven dat zij in het jaar 2009 één dag per week ouderschapsverlof wilde opnemen. De makelaar heeft aangegeven daarmee niet akkoord te kunnen gaan. Barbara zou dan wel telefoniste kunnen worden.

een werknemer zorgtaken uitoefent) verminderen van de arbeidsduur naar drie dagen per week is een volstrekt alledaags verschijnsel. De gewichtigdoenerij over de bijzondere relatie tussen makelaar en klant maakt weinig indruk op de rechter. Bij vrijwel alle functies van (aankomende) professionals, van makelaar, rechter, advocaat, accountant, huisarts, leraar basisschool, kunnen quasi-serieuze redeneringen worden geponeerd over de bijzondere relatie met de klant, zoals de makelaar doet, maar daarmee wordt de positie van die professionals ernstig ondermijnd, aldus de rechter. De stelling van de werkgever dat de klant altijd maar met één makelaar te maken krijgt, vindt de rechter ongeloofwaardig.

Zorgtaken Werknemers die een zorgtaak in het gezin dragen, wordt daarin door de wetgever (nationaal en internationaal) bescherming geboden. Naar hedendaagse taken mag - omgekeerd - het feit dat die zorgtaken worden uitgeoefend niet als belemmering uitwerken om het eigen werk te doen en carrièreperspectief te behouden. Daarbij behoort bescherming middels de WAA (Wet Aanpassing Arbeidsduur) en de Waz (Wet Arbeid en Zorg), maar ook door hedendaagse maatstaven van goed werkgeverschap.

Ontbinding arbeidsovereenkomst Dat de nieuwe situatie de makelaar niet aanstond was geen verrassing. Ten eerste had de makelaar bezwaar gemaakt tegen het (tijdens werktijd) kolven van Barbara. Daarnaast had de makelaar aan Barbara meegedeeld dat zij wegens haar beperkte werktijd niet meer voor particuliere klanten mocht werken. Barbara heeft zich uiteindelijk ziek gemeld, waarna de makelaar om ontbinding van de arbeidsovereenkomst heeft verzocht en Barbara dit op haar beurt ook heeft gedaan. De kantonrechter ontbindt de arbeidsovereenkomst wegens de verstoorde verhouding tussen partijen. De overwegingen van de kantonrechter zijn nogal uitgesproken. De rechter rekent kort en bondig af met de makelaar.

Standpunt werkgever Het standpunt van de makelaar dat het zijn bedrijfspolicy is dat een makelaar niet parttime kan werken, vindt geen genade in de ogen van de rechter. Het (gedurende de periode dat Twentevisie 06/2009

Indirecte discriminatie De handelwijze van de makelaar leidt tot indirecte discriminatie, omdat het veel vaker vrouwen dan mannen zijn die ouderschapsverlof opnemen of verzoeken om arbeidsduurverkorting, aldus de rechter.

ingang van 1 september 2004 is Maria opnieuw in dienst getreden bij haar werkgever. Wegens een wereldwijde reorganisatie is haar arbeidsovereenkomst opgezegd tegen 1 september 2007. Er ontstaat discussie over de datum van indiensttreding. Maria stelt dat daarbij moet worden uitgegaan van de datum 11 februari 1991, terwijl de werkgever de datum van 1 september 2004 als uitgangspunt neemt. Maria voert onder meer aan dat goede verzorging en opvoeding van kinderen een maatschappelijk belang is en acht de opstelling van haar werkgever onrechtvaardig en discriminatoir omdat die erop neerkomt dat vrouwen, die dat belang meer dan mannen behartigen, worden geconfronteerd met anciënniteitsverlies.

Oordeel kantonrechter De kantonrechter veegt dit argument van tafel. Volgens de kantonrechter kan in zijn algemeenheid niet (meer) worden gesteld dat de zorg voor kinderen noodzakelijkerwijs meebrengt dat vrouwen hun werk moeten opgeven. Op zich is het volgens de kantonrechter wel denkbaar dat de zorg voor haar kind Maria heeft beperkt in haar mogelijkheden tot het verrichten van betaalde arbeid, maar ook daaruit volgt nog niet zonder meer dat zij redelijkerwijs genoodzaakt is geweest tot opzegging van het eerste dienstverband. Uitkomst is dat de datum van het tweede dienstverband als uitgangspunt dient voor de financiële afvloeiingsregeling.

Uitkomst De kantonrechter ontbindt de arbeidsovereenkomst onder toekenning van een ontbindingsvergoeding van € 29.000,-.

Zorgtaken in de strijd gegooid In de tweede uitspraak oordeelt de Amsterdamse kantonrechter dat de werkgever niet discriminatoir heeft gehandeld. Werkneemster Maria is op 11 februari 1991 in dienst getreden bij (de rechtsvoorganger van) de werkgever. Per 1 juli 2003 heeft Maria haar dienstverband opgezegd omdat zij haar werk niet langer kon combineren met de opvang en opvoeding van haar vijfjarige dochter. Met

Mr. Brigitte Siesling De auteur is werkzaam als advocaat bij Van Overbeek de Meyer c.s. Advocaten te Deventer

39

Twintig jaar Hoger Management Cursus van Saxion wordt in stijl gevierd

achtergrond | festival

Stijlloos Management Festival: boeiende sprekers Gertjan Verbeek De organisatie van het Stijlloos Management Festival heeft goed haar best gedaan om een aantal aansprekende gasten naar Saxion te halen. Een van hen is Gertjan Verbeek die we allemaal kennen als voetbaltrainer van Heracles, Heerenveen en Feyenoord en die voorheen bij de eerste twee teams actief was als voetballer. Zijn meest tot de verbeelding sprekende succes als trainer is waarschijnlijk dat hij met Heerenveen vijf keer achter elkaar Europees voetbal bereikte. Verbeek zal, op de voor hem kenmerkende boeiende en nuchtere wijze, zijn toehoorders een kijkje achter de schermen geven van het beroep van voetbaltrainer en vertellen over de wijze waarop hij in die hoedanigheid werkt.

Jaap Peters

Jaap Peters. (Foto: Saxion.)

Het is feest op Saxion. Dit jaar viert de Hoger Management Cursus namelijk haar twintigste jaargang en dat mag natuurlijk niet onopgemerkt voorbijgaan. Daarom vindt er op 25 juni bij Saxion een evenement plaats met de bijzondere titel Stijlloos Management Festival. Het Stijlloos Management Festival wordt georganiseerd voor het hoger management uit de regio’s Twente en Achterhoek, waarvan een belangrijke doelgroep logischerwijs bestaat uit de oud-cursisten van de Hoger Management Cursus.

Programma Het leeuwendeel van het festival bestaat uit een keur van lezingen en workshops door tal van sprekers, die in verschillende zalen van Saxion achter het spreekgestoelte zullen plaatsnemen. Maar eerst kan om 12.30 uur in de centrale hal een lunch genuttigd worden en op dezelfde plek zal de bijeenkomst tevens officieel geopend worden. Om 13.30 start dan het officiële gedeelte waarbij de bezoekers kunnen uitzwermen over een groot aantal zalen om de spreker van hun keuze te kunnen aanhoren. Als de laatste genodigde is uitgesproken is het tijd voor de borrel in het Grand Café waar vanzelfsprekend ook volop genetwerkt zal worden. Twentevisie 06/2009

Wie ongetwijfeld ook veel belangstelling zal trekken is Jaap Peters, organisatiekundige bij DeLimes organisatieontwikkeling in Zwammerdam. Maar Peters doet meer. Zo is hij voorzitter van de Stichting Chaosforum.com, een stichting die nadenkt over de toepassing van de Chaos- en Complexiteitstheorie in de moderne bedrijfskunde. Ook schrijft hij boeken, zoals Intensieve Menshouderij uit 2005, waarin hij stelling neemt tegen de Anglo-Amerikaanse wijze van organiseren die ‘mensen reduceert tot een weggooibatterij’. In 2006 werd dit boek genomineerd als Managementboek van het Jaar. Naast boeken staan er tal van publicaties op zijn naam en is hij columnist voor ADVisie, Management Tools, Medisch Ondernemen en de website Organisatieactivist.nl.

Wim de Ridder Niet minder boeiend zal het verhaal zijn van Wim de Ridder, hoogleraar Toekomstverkenning en Toekomstonderzoek aan de Universiteit Twente. Na zijn studie bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit promoveerde hij in 1977 aan de Vrije Universiteit. Van 1975 tot 1983 was De Ridder hoofd Economisch Bureau en Planning van de NMB-Bank, rechtsvoorganger van de ING Bank. Van 1983 tot 2007 was hij directeur van de Stichting Maatschappij en Onderneming, kenniscentrum van het bedrijfsleven. Ook De Ridder heeft een groot aantal publicaties geschreven, met name op het terrein van lange termijnverkenning en strategievorming. Bovendien is hij een geliefde gast op congressen en verzorgt hij in-company presentaties over strategische onderwerpen.

Wim de Ridder. (Foto: Saxion.)

Overige sprekers Het wordt moeilijk kiezen voor de bezoekers, want naast Verbeek, Peters en De Ridder komen er meer sprekers van op zijn minst enig allooi naar Saxion. Bijvoorbeeld Marjolein Rikmenspoel, onder meer auteur van het boek Spirituele intelligentie, SQ: de kracht van persoonlijke ontwikkeling, een standaardwerk over spirituele intelligentie. Verder zien we Jan van Kammen met de levendige en humorvolle Magic Minded waarin actuele thema’s gerelateerd aan werk aan de orde komen in een show vol magie. Van Kammen is niet de minste, gezien ook bijvoorbeeld zijn optredens in Las Vegas en Hollywood. Van geheel andere orde is Rogier Mensink, die bedrijven adviseert over het toepassen van search data en de mogelijkheden van Google uitlegt. Andere namen zijn Dick J.A. van Vlooten, Wim Horsthuis, Jos J. van der Werf en Jos Olde Engberink.Tot slot maken ook twee oud-cursisten hun opwachting, te weten Ties Mulder, die na allerlei omzwervingen beeldhouwer is geworden, en niemand minder dan oudkeeper Hennie Ardesch.. Inschrijven voor het Stijlvol Management Festival kan via de website www.stijlloosmanagement.nl. Oud-cursisten hebben wat de entree betreft een streepje voor, zij betalen namelijk slechts 99 euro, 100 euro minder dan de overige belangstellenden. ■

41

Een kwart eeuw Triathlon Holten:

‘Ik heb een kind zien opgroeien’

Special TRIATHLON HOLTEN 2009 M a r k t l e i d e r

i n

o n d e r n e m e n d

T w e n t e .

2-5 juli

25 jaar Triathlon Holten:

special | triathlon

Van lokaal evenement tot

Europees Kampioenschap

strijd. “Elk jaar wordt er bij de evaluatie kritisch gekeken of bepaalde zaken verbeterd kunnen worden en wordt de lat een stuk hoger gelegd. Vooral de sturende mensen zijn nu alweer bezig met de jaren na het EK.”

moet fit en actief blijven.” De vraag komt op waar Holten op afstevent. Een WK? Daar komt Holten in de huidige opzet niet voor aanmerking, weet Martin Pieters. Het WK wordt niet meer bepaald aan de hand van één, maar een serie wedstrijden. De wedstrijden, met een prijzenpot van in totaal 3,5 miljoen dollar, worden gehouden in steden als Singapore, Madrid, Londen en Washington. Steden met een miljoenenpubliek en vaak hoofdsteden. “En voordat Holten hoofdstad van Nederland is, zijn we een eindje verder,” zegt Pieters. ■

No-nonsense

De drie (ex)voorzitters zijn (van links naar rechts) Martin Pieters (2007 tot heden), Hans Tutert (2005 tot 2007) en Peter Corstanje (1985 tot 2004).

(door Martin Steenbeeke) In de 25 jaar dat de Triathlon Holten bestaat, hebben slechts drie voorzitters aan het roer gestaan. Initiatiefnemer Peter Corstanje zelfs meer dan twintig jaar. Samen met zijn opvolgers Hans Tutert en Martin Pieters kijkt hij terug op een kwart eeuw Triathlon Holten. “Ik heb een kind zien opgroeien.” Wat was er gebeurd als Peter Corstanje niet had gesolliciteerd als badmeester in Holten? Dan was het EK 2009 waarschijnlijk in een ver buitenland gehouden en was er zelfs helemaal geen sprake van een triatlonwedstrijd in Holten. Bij zijn sollicitatie, halverwege de jaren tachtig, vraagt het zwembadbestuur of Corstanje genegen is om naast zijn badmeesterwerkzaamheden wellicht ook een sportief evenement te organiseren. Omdat triatlon midden jaren tachtig een sport in opkomst is en het zwem-

46

bad Twenhaarsveld in een mooie omgeving gelegen is, oppert Corstanje de organisatie van een triatlon. Corstanje: “Triatlon heeft mij altijd getrokken. Ik heb wat met duursporten.”

Cultuur In augustus 1985 wordt in Holten de eerste (mini)triatlon gehouden. De 150 deelnemers zijn met name afkomstig uit het dorp en omliggende regio maar in snel tempo weten triatleten uit het hele land Holten te vinden. Holten wordt in de daaropvolgende jaren enkele malen het decor van een NK en gaat meetellen voor klassementswedstrijden van de Europese (ETU) en Wereldtriathlonbond (ITU), waardoor ook veel buitenlandse triatleten naar Holten komen. De organisatie van het Europees Kampioenschap geldt als hoogtepunt. “Het zit in de cultuur van de organisatie,” zegt Hans Tutert over de gestage groei in omvang en kwaliteit van de wed-

Belangrijk voor de ontwikkeling van het evenement is de finishverplaatsing in 1989, van de omgeving van het zwembad naar het centrum van het dorp. Daarmee wordt het een evenement van en voor Holten, waardoor nog meer Holtenaren de Triathlon als ‘hun’ evenement gaan beschouwen. De Stichting Triathlon Holten mag zich verheugen op de steun van vele honderden vrijwilligers. Zij vormen “het kapitaal van de organisatie,” zegt Martin Pieters. “Zonder hen geen wedstrijd.” Door het hele jaar heen is er een kern van enkele tientallen mensen actief, terwijl er in het wedstrijdweekeinde enkele honderden belangeloos actief zijn. Vast wordt gesteld dat de nuchtere, no-nonsense houding van de Holtense bevolking goed aansluit bij het karakter van de sport. Corstanje: “In deze sport kom je weinig uitwassen tegen. Heb jij wel eens wat over doping en triatlon gehoord?” Triatlon, zegt Martin Pieters, is een sport waarbij de deelnemers nog met beide benen op de grond staan. “Geen vedettes, geen ego’s, geen exorbitante eisen van atleten. Hier kun je nog gerust op de Olympische kampioen afstappen om hem wat te vragen. Dat maakt het organiseren een stuk leuker.”

Vertrouwen Opvallend is dat Holten geen triatlonlclub kent en dat de vrijwilligers dus vanuit andere verenigingen worden gerekruteerd. Corstanje: “Ik kwam nieuw in Holten en moest dus direct aan de slag om vrijwilligers te binden. Wim Brinks van de atletiekclub en de motorclub waren daarin bepalende factoren. Gelukkig kreeg ik hen mee en dat verbaast me wel, dat ze zo’n jonge jongen als mij het vertrouwen gaven. Het meedenken is ook opvallend. Iedereen in Holten weet wel waar je moet zijn als er iets geregeld moet worden. Dat zul je in een grote stad als Nijmegen, waar ik nu woon, niet snel zien. Bij veel evenementen willen mensen geld zien maar in Holten zitten ze gerust een dag lang met een vlag op de hoek van de straat.” Holten heeft als voordeel, zegt Hans Tutert, dat veel Holtenaren meedoen aan de recreatieve wedstrijd. Daarom zijn familieleden eerder bereid om te helpen. Daarnaast speelt mee dat het slechts één keer per jaar wordt gehouden. “Mensen willen zich niet voor langere tijd binden, maar in Holten Twentevisie 06/2009

Triathlon Holten zet Twente op de kaart De begroting van de Triathlon Holten is ten opzichte van vorig jaar verdubbeld, tot 800.000 euro. Ondanks de recessie heeft de organisatie relatief weinig moeite gehad om de begroting rond te krijgen omdat de meeste sponsorcontracten in een vroegtijdig stadium zijn afgesloten. De provincie Overijssel (50.000 euro), gemeente Rijssen-Holten (20.000 euro) en de Regio Twente (40.000 euro) geven een eenmalige subsidie. Daarnaast mogen de Triathlon Holten, Enschede Marathon, FBK Games, CSI Geesteren en Military Boekelo in 2009 en 2010 samen 100.000 euro subsidie van de Regio Twente verdelen. De Regio Twente stimuleert de onderlinge samenwerking en wil via de grote sportevenementen Twente positioneren als ‘internationale toptechnologische innovatieve regio, met een goed sociaal-cultureel voorzieningenniveau’. Via de zogeheten Agenda van Twente en de Innovatieroute worden tientallen miljoenen euro’s in de regionale infrastructuur geïnvesteerd. Twente wil in 2017 minimaal vijf topsportlocaties hebben die geschikt zijn voor internationale wedstrijden. Het gerenoveerde FBK-stadion en de bijna voltooide indoorhal in Almelo behoren hier toe. De derde topaccommodatie-in-wording is het zwem/waterpolosportcentrum in Nijverdal. Een hippisch centrum en een roeibaan (bij Almelo) zijn nog onderwerp van onderzoek. De ver- of nieuwbouw van de voetbalstadions in Enschede en Almelo komen niet in aanmerking voor financiële steun, zegt Regio-bestuurder Karel Loohuis: “Voetbalstadions zijn ons te makkelijk. Natuurlijk doen Heracles en FC Twente ook aan Twentepromotie maar wij hebben als het om topsport gaat een bredere kijk. Als blijkt dat roeien of een hippisch centrum niet doorgaat, gaan we ook nationaal kijken wat er aan accommodaties gemist wordt en proberen we dat in Twente te realiseren.”

komt 85% slechts één dag in actie. Die overige 15% is er uiteraard wel heel druk mee.”

Fit en actief Dat een spontaan idee van een badmeester 25 jaar na dato uitmondt in een heus EK verbaast Hans Tutert niet. Hij stond samen met Martin Pieters aan de basis van het idee om een gooi te doen naar de organisatie van dit grote evenement. “Ik heb nooit gedacht dat het niet Twentevisie 06/2009

Het EK Triathlon wordt van 2 tot en met 5 juli in Holten gehouden. In verschillende categorieën strijden ongeveer 1200 triatleten om de titels. Daarnaast doen (zaterdag 4 juli) enkele honderden regionale triatleten mee aan de reguliere kwart- en achtstetriatlon die jaarlijks in Holten wordt gehouden. De Europese (elite)top komt op zondag 5 juli in actie. Het 1,5 kilometer lange EK-zwemparcours wordt afgewerkt in zandwinningplas De Domelaar. Vervolgens wordt een 40 kilometer lang fietsparcours afgelegd, dat onder meer over de Holterberg voert. Het afsluitende 10 kilometer lange looptraject voert door het dorp Holten. De finish is op de Smidsbelt in het centrum. Wie het EK live mee wil beleven, vindt meer informatie over het wedstrijdschema, het randprogramma en de bereikbaarheid op www.ectriathlon2009.eu.

kon in Holten. In de afgelopen jaren zag je de organisatie naar een heel hoog niveau toegroeien. Zeker als je het vergelijkt met andere evenementen. Daarom is de keuze om in een klein dorp als Holten het EK te houden gerechtvaardigd. Corstanje: “Dit EK is dan ook niet hét hoogtepunt maar een hoogtepunt. Nu al spreken ze in Holten over nieuwe doelen, terwijl er ook heel veel organisaties zijn die er na zo’n EK mee ophouden. Dit is gezond. Een organisatie

47

Technisch coördinator Adrie Berk ziet samenwerking als noodzaak

special | triathlon

Nederlandse triatlontop

balanceert op smal koord de keuken kijken, maar ik kan helaas nog geen vijftig fietsen lenen van de wielerunie,” meldt Berk. Het kostenaspect speelt volgens hem een rol bij de ontwikkeling van de sport. Wie aan triatlon doet moet voor drie verschillende sportdisciplines materiaal aanschaffen. En dat is een sta-in-de-weg voor de aanwas van nieuwe leden.

Basis

Adrie Berk: “We mogen bij die bonden wel in de keuken kijken, maar ik kan helaas nog geen vijftig fietsen lenen van de wielerunie.”

(door Martin Steenbeeke) Het is een gewetensvraag die hem wordt gesteld. Heeft technisch coördinator Adrie Berk van de Nederlandse Triathlon Bond liever een Europees Kampioenschap of een Europees kampioen. “Ik kies voor een Europees Kampioen in eigen land,” antwoordt Berk diplomatiek. Als dat uitkomt, slaat Berk twee vliegen in één klap. Want een Nederlandse winnaar én een Europees Kampioenschap in eigen land dragen bij aan de bekendheid van de sport. “Je bent gegarandeerd van media-aandacht. Voor het WK in Hamburg was de belangstelling in Nederland gering maar voor Holten zal dat anders zijn.” Berk beseft dat de sport voor structurele media-aandacht helden nodig heeft. Het zwemmen heeft/had Van den Hoogenband en

50

Velthuis, de voetbalsport Van Persie en Sneijder en zelfs het waterpolo heeft het Olympisch damesteam, maar de triatlonsport doet het zonder boegbeelden. In de jaren tachtig en negentig leverde Nederland met Rob Barel en Thea Sybesma nog internationale toppers, maar de laatste tien jaren zijn de prestaties een stuk minder. De kinderen van Adrie Berk, zoon Sander en dochter Birgit (zie kader), zijn de Nederlandse vaandeldragers maar hun achterstand op de top is groot. Berk is blij dat wielrenner Lance Armstrong heeft aangekondigd dat hij na zijn wielercarrière aan de Iron Man in Hawai wil meedoen. “Of het nu Armstrong of Jennifer Lopez is die meedoet, elke aandacht is goed.”

Samenwerking Berk heeft diverse functies vervuld bij de Nederlandse Triathlon Bond, waaronder die

De technisch coördinator weigert zich neer te leggen bij het feit dat Nederlandse triatleten tekort komen voor de internationale top. Het zit ’m volgens Berk vooral in het looponderdeel. De Nederlandse dames en heren leggen op de Olympische Afstand gemiddeld zo’n anderhalve minuut toe op de toptriatleten. Het verschil lijkt te overbruggen, maar volgens Adrie Berk is het balanceren op een smal koord. Het potentieel aan Nederlanders dat met de top mee kan komen, is domweg te klein. Met 7.000 aangesloten leden bij de NTB is de basis ook te smal. Waar Nederland vijf à zes atleten heeft die 10 kilometer in 31 minuten lopen, hebben landen als Frankrijk en Duitsland wel twintig atleten die dit kunnen. De Nederlandse toppers Sander en Birgit Berk, Luuk van Es en Youri Severin proberen deze kloof te dichten. Wellicht dat ze bij de Olympische Spelen in Londen van 2012 een rol kunnen spelen. Maar Berk verwacht uiteindelijk meer van de nieuwe generatie. “Bij de junioren zitten grote talenten. Maar het is een proces van de lange adem, dat zeker nog vier jaar zal duren. Wel verwacht ik van de huidige junioren goede resultaten tijdens het EK in Holten.” Een van de toppers in spe is Rachel Klamer uit Denekamp. “Nationaal is ze nu al top, maar internationaal moet ze zich nog bewijzen.” ■

van bondscoach. Hij verkocht een goed lopend bloemenbedrijf om zich fulltime in te kunnen zetten voor de sport, waarmee hij als zwemtrainer van een club uit Aalsmeer voor het eerst mee in aanraking kwam. Het bondscoachschap bekleedde hij “uit idealisme,” want goed betaald werd de functie niet. “Het eerste jaar moest ik er zelfs geld op toeleggen.” Zijn doel is een dusdanige structuur op te zetten dat Nederlandse triatleten aanhaken bij de internationale top. De NTB heeft in Zuid-Limburg een Nationaal Trainingscentrum ingericht, waar toptriatleten het bedrijven van topsport makkelijk kunnen combineren met studie. Op eigen kracht de top halen, is een kansloze zaak, meent Berk. Samenwerking is in een land als Nederland noodzakelijk. De triatloncoaches moeten hun kennis verrijken via bijvoorbeeld de zwem- en atletiekbond. “We mogen bij die bonden wel in Twentevisie 06/2009

Broer en zus Berk willen pieken Ze hebben hun seizoen afgestemd op het EK om in eigen land te kunnen vlammen; Sander en Birgit Berk. “Ik wil wat laten zien na een teleurstellende Olympische Spelen,” zegt Sander, die in Beijing 31ste werd. Een plek bij de beste vijf is zijn doel, al erkent hij dat de Europese triatlontop zo breed is dat de helft van het aantal deelnemers zou kunnen winnen. Birgit, die in het Franse F ont-Remeu speciaal een hoogtestage heeft afgewerkt, mikt op een klassering in de top tien. “Dat zou geweldig zijn.” Sander traint onder bijna ideale omstandigheden in Zuid-Afrika, waar hij woont. Toch waren de nationaal kampioenen de afgelopen weken in Holten te vinden om te trainen. “Wij kennen het parcours natuurlijk al, maar je wilt iedere bocht en steen kennen,” zegt Birgit. Ze hoopt dat het ‘thuisvoordeel’ in het voordeel van de Nederlanders werkt. Het ideale scenario zit al in hun hoofd; op het bochtige fietsparcours met een kleine groep afstand nemen, zodat er met een voorsprong aan het afsluitende looponderdeel begonnen kan worden. Dat er aan de meet 6.000 euro prijzengeld voor de winnaar ligt, is bijzaak. “Het gaat om de gouden medaille.”

Rachel Klamer kiest voor triatlon Rachel Klamer uit Denekamp focust zich al ruim een jaar op het EK. De laatste maanden wilde ze zich “volle bak” voorbereiden, maar het eindexamen VWO gooide roet in het eten. “Vooral het fietsen kost tijd en dan ben je in examentijd eerder geneigd te gaan leren,” verklaart ze. Door de mindere voorbereidingen zijn de verwachtingen minder hoog. Vorig jaar verraste ze door als beginnend triatlete verdienstelijk 26ste te worden bij het junioren-EK in Lissabon. “Dit is het laatste jaar voor mij als junior. Mijn doel in Holten is een plek bij de eerste zestien, zodat ik me kwalificeer voor het WK in Gold Coast, maar nu weet ik niet of dat realistisch is.” De nationale juniorenkampioen heeft inmiddels definitief een keuze gemaakt tussen triatlon en atletiek. In beide sporten blinkt ze uit, maar ze gaat zich toeleggen op triatlon. “Ik dacht dat het een moeilijke keuze zou zijn, maar het ging eigenlijk vanzelf.” Als ze slaagt voor haar studie gaat ze studeren in Maastricht en wonen in het Limburgse topsportcentrum van de Nederlandse Triathlonbond. Daar kan ze haar trainingsuren verdubbelen en zich onder deskundige begeleiding verder ontwikkelen. “Ik verlies door mijn onervarenheid nog altijd tijd bij de wissels. En bij zo’n EK kun je dan net de aansluiting missen.” Eind 2009 wil ze in het Turkse Alanya haar eerste kwarttriatlon afwerken.

Twentevisie 06/2009

51

Samenwerking Dit katern binnen Twentevisie is bedoeld voor en met nieuwe ondernemers, maar natuurlijk ook voor de geïnteresseerde gevestigde ondernemer. We werken samen met de Kamer van Koophandel, Kennispark, Saxion, Campus Business Center, New Business Society (NBS) en het Bedrijfstechnologisch Centrum (BTC). Met laatstgenoemde drie partners hebben we de afspraak gemaakt dat we in samenwerking een speciale Memphis New Business organiseren. De eerste twee in die reeks hebben reeds plaatsgevonden, op 30 maart in het Campus Business Center en op 11 mei in de businesslounge van de NBS.

Memphis New Business op 2 oktober Op maandag 2 oktober a.s. vindt de derde editie plaats van Memphis New Business. Plaats van handeling is dan bedrijvencentrum BTC-Twente. Hiervoor worden specifiek de bedrijven uitgenodigd die daar zijn gehuisvest, evenals de bedrijven die hun domicilie hebben in Campus BusinessCenter in Hengelo en de leden van de New Business Society. Andere nieuwe ondernemers zijn natuurlijk ook van harte welkom, evenals overige geïnteresseerden.

Bijlage voor nieuwe ondernemers in twente

54

Stop selling, start listening: Customer Development Inspiratie, motivatie en netwerken. Daar draaide het om tijdens de Silicom Summit begin juni in Palo Alto, California. Voor diegenen die dat niet weten: Silicon Valley is het voorbeeld in de wereld als het gaat om business development vanuit een universiteit (in dit geval Stanford University). Ebay, Google, Microsoft en IBM zijn er allemaal begonnen. Kennispark Twente organiseerde deelname aan een conferentie in Silicon Valley over ondernemerschap, met vier jonge ondernemers. Frank Wille (Novulo), Paul Heysters (Recore Systems), Jaap Beernink ( B & M Business Development ) en Ronny van ’t Oever (Micronit) namen deel aan een bootcamp, waar de eigen propositie, pitch en businessmodellen tegen het licht gehouden werden. Een bijzondere, leerzame ervaring, met inspirerende woorden van de goeroes uit de States. Ook voor mij en Erwin Holtland, wij mochten mee vanuit Kennispark Twente. Een lezing die mij bijzonder is bijgebleven, is die van Steve Blank (Stanford University). Hij heeft het over Customer Development, dat parallel moet lopen aan Product Development. ‘Stop selling, start listening’ is zijn credo. Zijn idee is dat - in dit geval - technische bedrijven niet binnen hun laboratoria moeten blijven om hun producten te perfectioneren, maar vooral ook buiten de grenzen van hun gebouw moeten kijken. Wat is eigenlijk het probleem van de klant dat je als bedrijf op wilt lossen? Hoeveel wil de klant voor jouw oplossing betalen? Lost jouw concept het probleem van de klant wel op? Ik denk dat dit een fundamenteel punt is dat juist de echt jonge ondernemers - diegenen die nu tegen fantastische technieken aanlopen en daar mee willen ondernemen - deze les in hun oren moeten knopen. Een perfect product dat niet voorziet in een behoefte zal je geen geld opleveren. En dat punt is juist waar meneer Blank (met dezelfde achternaam als onze eigen Dave Blank, vast geen familie) de link kan leggen naar Enschede. Daar zijn ontzettend veel getalenteerde

technische mensen, die met passie hun producten willen perfectioneren. Daarbij verliezen zij de klant nog wel eens uit het oog. Mijn tip (of eigenlijk Steve’s) aan jullie als jonge ondernemers? ‘In a startup no facts exist inside the building, only opinions. So get out of the building. Stop selling and start listening’ - Steve Blank. Mijn aanvulling daarop is dat je ook vooral eens naar Silicon Valley moet gaan, om daar deel te nemen aan een programma waarin je kunt luisteren naar goeroes. Je zult na ‘Aha-erlebnissen’ met frisse moed, inspiratie en praktisch tips terug naar Nederland komen. Nog niet helemaal overtuigd? Lees de ervaringen van Micha Mulder ( Micronit ) die t wee maanden in Silicon Valley was via www. embeddedcoaching.com. Of lees de ervaringen van de vier ondernemers die met ons mee gingen via www.kennispark.nl.

Nieuwsberichten Varia Steeds groter belang nieuwe bedrijven voor economie In de afgelopen 20 jaar is het belang van nieuwe bedrijven voor de Nederlandse economie en voor de werkgelegenheidsontwikkeling sterk toegenomen. Belangrijke oorzaken van de snelle groei van het aantal nieuwe bedrijven - het gaat om een verdubbeling - zijn onder andere de opkomst van nieuwe diensten en een de stimulering door de overheid met betrekking tot ondernemerschap. Ook is de versobering van de sociale zekerheid het ondernemerschap als alternatief voor werknemerschap in beeld gebracht. In 2007 is het aantal nieuwe ondernemingen toegenomen tot 93.000, waarvan bijna 70.000 startende ondernemingen en 23.000 nieuwe dochterbedrijven van bestaande bedrijf). Dat zijn een paar conclusies uit het rapport ‘Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid - periode 1987-2008’ van onderzoeksbureau EIM. Steun van minister-president Balkenende Minister-president Balkenende vindt dat de circa 1 miljoen zzp’ers in Nederland steun en een plaats in het sociaal-economische overleg verdienen. Ook vindt hij dat de belemmeringen voor zpp’ers om gebruik te maken van voorzieningen als pensioenopbouw weggenomen moeten worden. FNV Zelfstandigen dringt er al geruime tijd op aan dat zzp’ers een plek krijgen in de overlegstructuren die van oudsher alleen tussen werkgevers en werknemers plaatsvinden. Tot nu toe zijn volgens de organisatie de sociale partners hierin nog teveel gericht op de aloude pijlers werkgever/werknemer. Steun voor starters met handicap Er komen meer mogelijkheden voor startende ondernemers met een handicap bij het uitoefenen van hun bedrijf. Minister Donner van SZW wil deze groep ondernemers structurele voorzieningen bieden zoals een doventolk, aangepast vervoer en aanpassing vna de werkplek. Totnutoe was het zo dat de voorzieningen alleen werden verstrekt tijdens de re-integratieperiode tijden de opstartfase. Het kabinet wil de positie van ondernemers met een handicap versterken door belemmeringen weg te nemen. Het wetsvoorstel moet op 1 januari volgend jaar ingaan. De voorwaarden zijn dat beginnende ondernemers een handicap of ziekte hebben en er is een inkomensgrens. Het UWV beoordeelt de aanvragen en verstrekt de voorzieningen. Gestart vanuit de WW?: let op de uren Er zijn starters die vanuit de WW zijn gestart die denken dat alleen de declarabele moeten worden opgegeven. Maar het UWV zegt dat alle uren die aan het bedrijf zijn besteed, moeten worden opgegeven. Starters vanuit de WW die in het verleden meer uren aan de Belastingdienst hebben opgegeven, krijgen van het UWV een boete opgelegd. FNV Zelfstandigen heeft aangegeven dat het boetebeleid onterecht is, omdat sommige starters niet op de hoogte konden zijn van deze regels of andere informatie hebben gekregen van UWV-medewerkers. De brochure ‘Kan ik met een uikering voor mezelf beginnen’ worden alle regels uitgelegd.

Janinka Feenstra, Communicatieadviseur Kennispark Twente www.kennispark.nl

Heel veel studenten willen ondernemer worden In de resultaten van een onderzoek van Stichting Jong Ondernemen staat het opvallende gegeven dat 84 procent van de studenten aangeeft hoogstwaarschijnlijk een eigen bedrijf te willen beginnen na de studie. De economische crisis vormt daarvoor geen beletsel. Van de studentondernemers denkt 85 procent dezelfde of zelfs meer risico te nemen met het bedrijf. Studenten onderstrepen het belang van onderwijs om ondernemerschap te bevorderen; dat kan met speciale programma’s en starterspakketten. Dit schooljaar draaien al meer dan duizend studentondernemingen.

Bijlage voor nieuwe ondernemers in twente

Hallo! Online community voor (minder) goed gebekte ondernemers “Ik zoek me een ongeluk op free Lance websites, ik bezoek verschillende gratis seminars en ontmoet enige mensen. Er komt niet veel uit. Behalve toch nieuwe contacten en een opdracht voor een collega freelancer wiens cv beter op de opdracht paste.” Deze ondernemer heeft blijkbaar een probleem en deze ervaring heeft hij of zij - net als vele anderen - geventileerd op de nieuwe zakelijke community van de Kamer van Koophandel (www.kvk.nl/hallo). Hallo! is vergelijkbaar met steeds populairder wordende online communities als LinkedIn, FaceBook en Hyves. Hallo! is echter speciaal gericht op ondernemers en biedt volop mogelijkheden om ervaringen te delen, vragen te stellen, kennis te delen, te netwerken én… wellicht problemen zoals het bovenstaande op te lossen. Maar ook om contacten die je tijdens een bijeenkomst hebt opgedaan te onderhouden. En het is heel simpel: je doet het gewoon vanuit je luie stoel. Zonder het belang van netwerkborrels te kort te doen: als je er een keer geen tijd voor hebt, kun je ook op Hallo! zonder moeite in contact komen met de mensen die jezelf uitkiest.

‘Hallo! doe je gewoon vanuit je luie stoel’ Het begin: maak een profiel aan Essentieel is dat je een profiel aanmaakt met heldere trefwoorden om jezelf en je bedrijf te omschrijven. Stel je bent net begonnen met een koeriersdienst in Twente, je hebt al zoveel werk dat je partners zoekt en je wilt duurzaam ondernemen. Vul dan trefwoorden in als ‘koerier’, ‘regio Twente’ en ‘duurzaam ondernemen’. Wie weet melden zich potentiële kandidaten, maar omgekeerd kan het ook werken, dus wie weet komen er concrete opdrachten uit voort. Groepen Via een handige zoekfunctie heb je ondernemers in een bepaalde regio of branche zo gevonden. Ook

is het mogelijk deel te nemen aan een groep met een bepaald thema. Binnen zo’n groep kun je discussiëren en slim (én gratis) gebruik maken van de kennis en ervaring van anderen. En dat mensen zeer graag bereid zijn kennis en ervaring te delen, is inmiddels wel duidelijk. Dat geldt zeker voor net gestarte ondernemers die collega-ondernemers graag willen helpen, maar daarnaast zijn er ook professionals met veel ervaring op verschillende vakgebieden die vragen kunnen beantwoorden en voorlichting kunnen geven. Groepsbeheerders In twee maanden tijd is het aantal deelnemers al boven de 6000 uitgekomen. Met name ondernemers die vooral zelf actief zijn op Hallo! en zo behoort het ook te werken. Dat wil zeggen binnen de helder opgebouwde structuur van de community, met vier hoofdonderdelen: Vragen en antwoorden, Ervaringen, Contacten / Ondernemers en Groepen. Wat het laatste betreft: je kunt aanhaken bij een bestaande groep of je eigen groep aanmaken. Veel mogelijkheden dus om kennis te delen en jezelf te profileren. Maak er snel gebruik van!

Leergang Succesvol Ondernemen voor starters

55

De Kamer van Koophandel organiseert op dinsdag 29 september van 19.00 tot 22.00 uur in Conferentiehotel Drienerburght aan de Drienerlostraat 5 in Enschede de leergang Succescol Ondernemen. Deze cursus is een prima voorbereiding op het ondernemersplan voor startende bedrijven en ondernemers die al een tijdje actief zijn. Planmatig werken is een voorwaarde voor succesvol ondernemen en een goed ondernemingsplan is van cruciaal belang. In de leergang Succesvol Ondernemen komen alle bedrijfsfacetten aan de orde. Ervaren docenten geven ondersteuning bij het opstellen van een ondernemingsplan aan de hand van veel praktijkvoorbeelden. De opzet van de leergang is dat een bedrijfsidee concreet wordt uitgewerkt tot een bedrijfsconcept dat levensvatbaar is. Na de leergang is de onderlinge samenhang tussen alle onderdelen van het ondernemingsplan duidelijk. Deelnemers moeten zich wel realiseren dat er een behoorlijke inzet wordt gevraagd, zowel tijdens als buiten de bijeenkomsten. Die inzet wordt echter ruimschoots beloond met een goed doortimmerd plan. De leergang Succescol Ondernemen bestaat uit 7 modules die op elkaar zijn afgestemd: 1. Aan de slag met uw ondernemingsplan 2. Marketing voor starters 3. Bedrijfsadministratie opzetten voor starters 4. Financiën voor starters 5. Belastingen voor starters 6. Juridische zaken voor starters 7. Ondernemersvaardigheden voor starters De kosten voor de leergang, die 8 dagdelen duurt, bedragen 210 euro bij inschrijving voor de gehele leergang in plaats van 240 euro. De contactpersoon is Saskia van der Gronden, tel. 055- 579 61 78, e-mail saskia.vander. [email protected]

Varia Uitstel bij belastingschuld De belastingdienst gaat soepeler om met bedrijven die een belastingschuld hebben als gevolg van de economische crisis. In overleg met de Belastingdienst is uitstel mogelijk. Om daarvoor in aanmerking te komen, moet er sprake zijn van een levensvatbare onderneming, de belastingschuld later kunnen voldoen en concreet kunnen aangeven voor welke periode het uitstel is bedoeld. Voor nadere informatie: contact opnemen met de Belastingdienst. Hoe krijg ik mijn geld? Het is altijd vervelend als facturen te laat of zelfs niet betaald worden. Wat te doen?: de eerste stap is een betalingsherinnering sturen, heeft dat geen resultaat dan moet er een formele juridische sommatie gestuurd worden en heeft dat ook geen resultaat dan kan de factuur voor een incasso uit handen worden gegeven aan een incassobureau, gerechtsdeurwaarder of advocaat.

J oop Dahlmans Stafmedewerker Voorlichting

Bijlage voor nieuwe ondernemers in twente

Rob Gregorowitsch Directeur Voorlichting

Starters niet geremd door lager inkomen Uit onderzoek blijkt dat een minder inkomen starters er niet van weerhoudt een eigen bedrijf te beginnen. Motieven als ‘eigen baas zijn’ en ‘meer voldoening’ spelen een grotere rol dan bijvoorbeeld een lager inkomen en financiële onzekerheid bij ziekte en arbeidsongeschiktheid. Het gemiddelde inkomen van ondernemers in de afgelopen jaren relatief sterk is gedaald ten opzichte van dat van werknemers. Desondanks blijft het aantal starters stijgen.

IKT Visie op…

Europese verkiezingen Als we het over één ding eens lijken te zijn, is het wel dat de Europese verkiezingen de kiezer niet aanspreken. En eigenlijk is dat niet zo verwonderlijk. De berichten die wij horen en lezen over ‘Brussel’ geven weinig mensen het gevoel, dat daar zinvolle beslissingen worden genomen. En als ze er wel zijn, worden ze vaak niet goed

63

begrepen of uitgelegd. Wat daardoor de overhand krijgt, is de ‘onbenulligheid’ van veel Europese maatregelen. Veel daarvan lijken te zijn bedacht vanachter een

OUD bureau, zonder echt gevoel over wat er in de maatschappij leeft. Of het nu gaat

over het verbieden van conventionele gloeilampen - hetgeen uiteindelijk de gewo-

ne burger geld gaat kosten - of over het formaat die een banaan minstens moet

hebben of het teveel benadrukken van het bevorderen van een Europese markt, het

spreekt niet aan. En daarnaast de perceptie dat er met geld wordt gestrooid, zowel in belastingvrije salarissen, als in de oncontroleerbare kostenstructuren. Daarbij

gevoegd het bekende, miljoenen kostende op-en-neer pendelen tussen de verga-

derlocaties in Brussel, Straatsburg en Luxemburg geeft de meesten van ons het

gevoel dat het alleen gaat om het baantje in de EU-politiek en niet om ook echt

De kracht van Twente 64

iets te bereiken voor Europa.

Waarover vooral beslissingen genomen zouden moeten worden, zijn terreinen als

Anne van der Meiden 67 mijmert na Carmel College 68 midden in de maatschappij Wouter Witzel 70 is een topper

welvaart, politieke stabiliteit, munteenheid en kunnen samenleven in een Europese maatschappij, die echt open is. Laat culturele verschillen alsjeblieft blijven bestaan;

het is het zout van een samenleving, die er alleen maar boeiender door wordt. Wij

zoeken met elkaar één wereld, waarin we vrij kunnen wonen, werken en leven. Maar dat moet dan wel een wereld zijn, waarin het ‘gelijk’ zijn langzaam op één niveau wordt gebracht en niet geforceerd en ongenuanceerd grenzen worden opengegooid, met alle marktverstorende consequenties van dien.

En het moet zeker niet zo zijn, dat alleen door gebruik te maken van ‘klokkenluiders’ mogelijke misstanden aan de kaak worden gesteld. De EU moet zelf zorgen voor voldoende onafhankelijke, regelmatige en vooral duidelijke controle op het doen en laten van alle afdelingen, met een jaarlijkse publieke discussie over de door die

Electromach 72 bouwde op de groei Scope 73 Twente Agenda 74

afdelingen bereikte resultaten en de daarmee gepaard gegane kosten. Als we die duidelijkheid krijgen, zal het begrip voor ‘Europa‘ toenemen en zullen kiezers ook meer betrokken willen zijn en hun stem uitbrengen. Ik wens ons allen een doortastend parlement.

Geert de Raad Voorzitter IKT

Stichting Industriële Kring Twente - Postbus 5501, 7500 GM Enschede - Tel. 053 - 48 49 980 - Fax 053 - 48 49 985

| Twentevisie | Jaargang 21 | Nummer 06 | Juni 2009 |

Wat maak t Twente bijzonder

De kracht 64

Een van de laatste IKT-bijeenkomsten voor de zomer had als titel ‘De kracht van Twente’ met als onderkop de van de site van de Regio gehaalde kreet ‘Het aardse karakter, de moderne geest en het ondernemend vermogen om door te pakken en zaken van de grond te krijgen’. Voor Gert-Jan Hospers, sociaal geograaf en Tukker in hart en nieren, was dit ‘gefundenes Fressen’. Zijn tegenspeler, Stefan van Hulst, wist te weinig van Twente om zich een oordeel te vormen. Hij vertelde wel wat men in de regio Eindhoven doet om het naderend tekort aan gekwalificeerd personeel op te vangen. Misschien is die aanpak nuttig voor Twente, al is de situatie met een aantal zeer grote bedrijven en sectoren in Eindhoven totaal anders dan in MKBland Twente. Anne van der Meiden, de derde spreker tijdens deze bijeenkomt, benaderde de kenmerken van onze regio op geheel eigen wijze. Dit verdient ook een eigen verhaal.

(door Niko Wind)

Gert-Jan Hospers kijkt de laatste tijd anders naar Twente. Hij is geboren en getogen in het fraaie dorp Lonneker en is hoogleraar City- en Regiomarketing aan de Universiteit Twente. En hij zegt nog steeds dat hij nooit uit de regio zal vertrekken. Doordat hij inmiddels ook is benoemd aan de Universiteit van Nijmegen, kijkt hij niet meer alleen van binnenuit, maar ook veel sterker van buitenaf naar ‘zijn’ regio. Hij kent de geheimen van Twente en wil die graag met anderen delen. “Wist u dat Twente - na Manchester - de grootste textielregio in de wereld was? Wist u dat hier 619.000 mensen wonen; meer dan in Groningen, Drenthe, Zeeland en Flevoland en bijna net zo veel als in Friesland? Wist u dat het Nederlands veiligste en groenste regio is? ” Dat Twente bol staat van de netwerken is uiteraard bekend, maar dat het daarmee ook internationaal koploper is, was minder bekend. “Wij Tukkers hebben nog een aantal andere positieve eigenschappen: trots, trend en traditie gaan hand in hand en samenwerking zit ons in de genen.” Twente heeft echter concurrenten van formaat en het probleem is dat daar tastbare consumentenartikelen vandaan komen. Wij hebben eigenlijk alleen Grolsch en Bolletje. Voor de rest van onze grotere bedrijven (zoals Ten Cate, Norit en TKH) is het ‘Twente inside’; topproducten en -technologieën, waarmee we niet te koop kunnen lopen.”

Een van de trends in Twente is de innovatie. Daarmee staan we als regio - na ZO Noord-Brabant (met Philips als trekker), Delft en het Westland (met de TU Delft) en Noord-Limburg (met Océ) - op de vierde plaats. “Twente is een echte innovatieve Piek in de Delta.” Onze regio heeft in de ogen van Gert-Jan Hospers een traditionele structuur als het om industriële bedrijvigheid gaat: bouw, materialen, metaal en veiligheid. “Maar we koesteren vooral ons eigen DNA en zijn

van Twente

trots op het landschap, de taal, de symbolen en de identiteit. We zijn de enige regio met een eigen volkslied en wie hier komt wonen of studeren, wordt vanzelf een beetje Tukker.” De sfeer rond de (verloren) bekerfinale in de Kuip spreekt boekdelen en het Twentse Ros is een symbool waar niemand omheen kan. Dat de Twentenaren in het verleden - vanwege de schrale grond - op elkaar waren aangewezen, heeft geleid tot een cultuur van samenwerken. We zijn topscoorders in netwerken en vertrouwen en we scoren op beide gebieden veel hoger dan de rest van Europa. Die saamhorigheid zorgt ook voor een cultuur van matsimi dan matsiku… Hét gevaar voor Twente is, volgens Gert-Jan Hospers, dat we te veel naar onszelf kijken. “Think global, act global. En vooral vertel overal hoe goed we zijn en waarin we beter zijn dan andere regio’s in Nederland of Europa.” Hij ziet niets in kostbare regiocampagnes op radio en TV. “We moeten door te doen, laten zien wie we zijn en wat we kunnen.” Het Solar Team Twente, dat de financiën nog steeds niet 100% rond heeft, ziet hij als hét voorbeeld van de Twentse manier van werken: duurzaam en veilig, op basis van de nieuwste technologie en tot stand gekomen door samenwerking binnen het onderwijs. “Deze studenten van Saxion en de UT verdienen uw financiële bijdrage!”

65

Boeien en binden Natuurlijk weet men in Twente dat we goed zijn en dat we het beter doen dan de rest van Nederland - alleen weten ze het daar nog niet… Gert-Jan Hospers wees al op het gevaar dat dit navelstaren met zich meebrengt. De Zwitserse horloge-industrie is daar bijna aan onderdoor gegaan. De samenwerking in het merk Swatch betekende de redding voor Neuchâtel en omgeving. Leren van ander regio’s is dus even belangrijk (zo niet belangrijker) dan door elkaar te stimuleren proberen hogerop te komen. Die ‘andere’ regio waarvan Twente iets kan leren is Eindhoven. Daar is een Brainport opgezet, waarin onder meer wordt getracht een antwoord te vinden op de te verwachten grote vraag naar geschoold personeel. Stefan van Hulst is programmaleider van het programma ‘Werken in Brainport’. Hij liet zien hoe ze de problematiek in Eindhoven uiterst systematisch willen aanpakken. Geen nestgeur en eigenheid, maar een harde zoektocht naar talent. Als voormalig manager Employer Branding bij Philips heeft hij het over ‘boeien en binden’. “Als je door een goede branding goed personeel binnenhaalt maar de achterdeur open laat staan, schiet je er niets mee op. Het boeien is marketing, het binden is personeelsbeleid.” Toch lijkt dat ‘binden’ niet op de traditionele arbeidstrouw van de Tukker.

Niet praten maar doen Vernieuwend

en wat kan b eter?

Brainport is zo’n 4 jaar geleden opgericht als exponent van het innoverende industriële karakter van Eindhoven en omgeving. “We hebben sindsdien wel duizend keer verteld wie we zijn en wat we willen. We hebben zelfs eigen lobbyisten in Den Haag en Brussel.” Het doen en het laten zien waar je mee bezig bent, is echter veel belangrijker dan het vertellen van mooie verhalen. Eindhoven kent - net als Twente - een Taskforce Technologie, Onderwijs en Arbeidsmarkt (TTOA). In Twente werkt dat als een verbinding tussen netwerken; in Eindhoven is het een

Gert-Jan Hospers (l) benadrukt de eigenheid; Stefan van Hulst wil het beste uit de mens halen.

geformaliseerd project binnen Brainport.” Het werkterrein van Stefan van Hulst is het project ‘Werken in Brainport’. “En daar moeten we ook nu het in onze regio dramatisch slecht gaat, hard aan werken. “We moeten ondanks dat aan de toekomst denken en zorgen dat we bij een opleving van de economie weer voldoende mensen hebben. We zijn daarom blij dat we door een gerichte actie bij de bedrijven meer dan honderd leerwerkplekken voor de ROC’s (BOL en BBL) hebben kunnen regelen.”

Vraag en aanbod Stefan van Hulst wist niet veel van Twente en ook niet dat hier al vele jaren een Career Center opereert dat zich richt op het binnenhalen van talent en het regelen van werk voor de partner en onderwijs voor de kinderen. In Eindhoven zetten ze het alleen wat sterker aan. Daar gaan ze ook op roadtour naar MIT om talent te interesseren voor een baan bij een grote Eindhovense onderneming. Interessanter is hun poging om vraag en aanbod binnen de (lokale) arbeidsmarkt beter op elkaar af te stemmen. Betaald door de grote bedrijven wordt er een systeem opgezet waarmee werknemers in de vrije tijd - door onder meer self-assessments - een goed inzicht kunnen krijgen in de eigen capaciteiten en de hiaten in hun competen-

www.ikt.nl

ties. “Doordat het MBO en - na lang aarzelen - ook het HBO besloten heeft om hun avondopleidingen in dit systeem te zetten, kan iedereen ook snel vinden op welke wijze deze hiaten kunnen worden opgevuld.” Belangrijker nog is dat iedereen op deze wijze kan zien voor wat voor functie hij of zij gekwalificeerd is. Dit E-portfolio wordt stapsgewijs ingevoerd in tien bedrijven. Dit systeem zorgt nu voor een bevordering van de arbeidsmobiliteit en de persoonlijke ontwikkeling binnen een organisatie. Het levert op den duur de CV’s op die nodig zijn om het tekort aan personeel op te vangen. Uiteraard is het ook een nuttig instrument bij het invullen van het opleidingstraject binnen de regeling van de deeltijd WW. Het opleidingsplan rolt als het ware zo uit de PC. “We denken in de regio over een aantal jaren 5.000 nieuwe mensen nodig te hebben, maar met de vervangingsvraag zullen dat er zeker 50.000 zijn. We hebben een veelvoud aan CV’s nodig om aan deze vraag te voldoen.” Het E-portfolio lijkt een instrument dat vrijwel één op één door het bedrijfsleven in Twente kan worden overgenomen. Met name voor de interne doorstroming en het waarderen van de verworven competen■ ties.

Bespie gelingen van prof. Anne van er Meiden

Over habitus en mycelium 67

Anne van der Meiden had de lachers op zijn hand.

Na de wat formele presentaties van Gert-Jan Hospers en Stefan van Hulst mocht prof. Anne van der Meiden zijn licht laten schijnen op het bijzondere karakter van Twente en de Twentenaren. Geen flitsende PowerPoint-presentatie, maar filosoferend en reflecterend; beschouwend en geestig zoals van deze tachtigjarige ras-Tukker mag worden verwacht. Met zijsprongetjes naar de godsdienst en de communicatiewetenschappen vertelde hij waarom Twente zo bijzonder is en wat de Tukkers onderscheidt van de andere Nederlanders. (door Niko Wind)

De mijmeringen van Anne van der Meiden gingen vooral over de habitus, het zich thuis voelen en tevreden zijn. “De mens wil, net als de dieren, een plekje waar men veilig is. En dat geldt sterk voor de Tukkers, voor wie de noaberschap de hoeksteen vormde van het bestaan. Zonder noabers kon men in moeilijke tijden niet overleven. Later werden de bedrijven belangrijk. In Enschede was men van Van Heek of van Jannink. Mensen uit Hengelo waren anders en stonden hoger op de maatschappelijke ladder.” Die sterke verbondenheid met het bedrijf is gebleven. Elk bedrijf heeft een eigen cultuur en als je daarin niet past, moet je snel weg wezen. Mede hierdoor gaat het bij fusies en overnames zo vaak mis. “De cultuur verandert, men voelt zich niet meer thuis en is niet meer tevreden.” In de oudheid verdedigde men zijn habitus (zijn woonplaats) met het zwaard in de hand; nu loopt men weg als men zich er niet meer thuis voelt. “De filosoof Heidegger zei al dat men het meest gehecht is aan de eigen woonplaats.” Habitus komt van het Latijnse wonen; het Engelse habit betekent gewoonte en ook de habijt is van dezelfde stam afgeleid.

www.ikt.nl

Luther en Calvijn Er is, volgens prof. Van der Meiden, nog een groot verschil tussen de oosterlingen en de westerlingen. En dat is een weerspiegeling van de leren van de hervormers Luther en Calvijn. “Luther ging uit van de kleinschaligheid, het dorp of de stad, Calvijn van het ‘grote baken’ en de wil om steeds meer te bereiken. Het calvinisme is dan ook de basis van de agressieve reclame.” De raiffeisen- en boerenleenbanken zijn luthers; de grote handelsbanken calvinistisch. “In feite heeft dit calvinisme nooit grip gekregen op het oosten van het land.”

Zout Al filosoferend kwam Anne van der Meiden op de enorme zoutvoorraden die zich in de Twentse bodem bevinden. “Dit zout is het mycelium waarop de Twentse paddenstoel groeit. Elk bedrijf heeft een eigen mycelium, dat bepalend is voor de aard en de sfeer; voor Twente en de Tukkers is dat het zout.” Het zout smelt ijs als het bevroren is, geeft smaak aan dingen die geen smaak hebben en beschermt voedsel tegen bederven. In de ‘vertaling’ van Anne van der Meiden betekent dit dat ruzies snel worden gesust; dat men op een eigen manier kleur en fleur aan het leven geeft en dat het oude goed wordt bewaard. “Kern is echter de habitus, het eigene. Niet voor niets waren vroeger al die voetbalclubs de centra van het maatschappelijk leven. Een wethouder sprak niet in het gemeentehuis met de burgers, maar kwam naar de voetbalkantine om de horen wat er in zijn gemeente leefde.” Als uitsmijter bracht Anne van der Meiden een staaltje van droge Twentse humor. “Ik kreeg laatst een e-mail met daarin de laatste woorden van een vrouw op haar sterfbed: ‘Ik wil niet dood, maar wat moet ■ je dan?’

O ok V MBO vindt aansluiting

Carmel College midden 68

In Twentevisie besteedt IKT regelmatig aandacht aan ontwikkelingen op de Universiteit Twente, de Saxion Hogescholen en het ROC van Twente. De basis voor dit alles ligt echter in het Voorbereidend Middelbaar Onderwijs. Ruim 60% van alle jongeren starten na de basisschool in het VMBO. De tweede stap is de HAVO of het MBO (het ROC en AOC). De toppers (de laatbloeiers) stromen door naar het HBO. Reden genoeg voor IKT-Oldenzaal om op bezoek te gaan bij het Twents Carmel College. Om precies te zijn bij Marcel Snijders, die in de locatie Potskampstraat de scepter zwaait over de VMBO en de 1.300 kinderen die na de twee jaar brugklas het advies hebben gekregen om op VMBO-niveau door te gaan. Het Twents Carmel College wordt landelijk gezien als een van de scholen die voorop lopen bij de onderwijsvernieuwing en met name de aansluiting tussen het onderwijs en het beroepenveld. Marcel Snijders is een van de trekkers van dit proces. De invulling laat hij graag over aan de vijf adjunct-directeuren die elk één sector voor hun rekening nemen. En uiteraard aan de docenten, want hij probeert in alles de verantwoordelijkheid zo laag mogelijk in de organisatie te leggen.

bij het b e drijf sleven

in de maatschappij

binnen ons voedingsgebied. Dat geldt zowel voor de afnemers, banken, gemeenten, notarissen, industriële bedrijven, de middenstand en dergelijke, als voor de toeleveranciers - de basisscholen - en de afnemers - het MBO en HBO. Zo kijken we met het technologisch bedrijfsleven en het ROC naar de leerstof die we aanbieden en hebben we de lokale middenstand zover gekregen dat ze een complete winkelstraat hebben ingericht; inclusief oefen-filialen van Albert Hein en Intersport waar de leerlingen met echte producten en echte kassasystemen ervaring op kunnen doen voordat ze op stage gaan.”

69

Schoolverlaters Ruim 60% van de kinderen gaat na de basisschool naar het VMBO en ze belanden bijna allemaal via deze brug op het MBO of de HAVO. Tenminste zo gaat dat in Twente. Marcel Snijders moest laatst wat meewarig lachen toen hij een brief van het Ministerie van OC&W kreeg, waarin werd aangedrongen om het percentage vroegtijdige schoolverlaters te reduceren. “Dat zal bij ons moeilijk zijn, want bij ons verlaat minder dan 1% van de leerlingen de school zonder diploma. Daarbij gaat het altijd om bijzondere gevallen. Echte drop-outs kennen we niet.” Hij beseft terdege dat hij het daarbij gemakkelijker heeft dan scholen in de Randstad, maar hij weet ook dat de besturingsfilosofie en onderwijsvisie van het Twents Carmel College ook op andere scholen veel meer leerlingen binnen boord zouden kunnen houden.

(door Niko Wind)

De overstap Op de keper beschouwd heeft het Twents Carmel College het - na alle fusies in het onderwijs - gemakkelijk. “We zijn de enige school voor Voortgezet Onderwijs in Noord-Oost Twente en hebben dus een constante instroom van kinderen.” Die monopoliepositie heeft er niet toe geleid dat men achterover is gaan leunen. Integendeel, de school heeft alle energie kunnen stoppen in de kwaliteit van het onderwijs. “We proberen het onderwijs zo betekenisvol mogelijk aan te bieden. Niets is erger dan lesstof voorgezet te krijgen waarbij je geen flauw idee hebt waarvoor je het later nodig zou kunnen hebben.”Als voorbeeld noemt hij het vak wiskunde voor de beroepsgerichte richtingen. “Voor leerlingen die later de techniek in willen, is het vak anders gekleurd dan voor de detailhandel of de gezondheidszorg.” Het Twents Carmel College heeft zelfs een fulltime kwaliteitsfunctionaris in dienst, die op verzoek van de locaties en sectoren onder meer onderzoek doet naar de klanttevredenheid onder de leerlingen, ouders, basisscholen, stagebedrijven en vervolgonderwijs.

Docentenstages Marcel Snijders hamert er keer op keer op dat het onderwijs en het bedrijfsleven natuurlijke partners zijn en dat docenten moeten weten wat er gebeurt in de sectoren waarin hun leerlingen uiteindelijk hun plek zullen vinden. De docentenstage is daarbij een ideaal middel. Maar er gebeurt veel meer. “We hebben een omgevingsraad ingesteld met daarin vertegenwoordigers van de meest uiteenlopende groeperingen

Sinds de leerplicht tot 18 jaar is opgetrokken, blijft vrijwel niemand meer op VMBO-niveau hangen. Vanuit het Twents Carmel College stroomt 85% door naar het MBO en 15% naar de HAVO. Reden te over om - zeker met het ROC - goede afspraken te maken over een soepele overgang. Want die stap kan nog wel eens leiden tot schooluitval. “In Enschede wordt in de Scholingsboulevard een vrijwel automatische overgang gecreëerd, die waarschijnlijk erg goed zal werken. Bij ons is het vooralsnog niet mogelijk om de laatste jaren van het VMBO en de eerste fase van het MBO volledig te integreren; we hebben wel in veel vakgebieden een doorlopende leerweg gecreëerd, waarbij in ons laatste jaar al vakken worden aangeboden die de leerlingen in het eerste jaar van het MBO zullen krijgen.” Qua leerstof is de overgang dus eenvoudig. Blijft natuurlijk de overstap naar een andere, nog grotere school. De ontwikkelingen binnen het ROC, waarbij gestreefd wordt naar kleine units, zal volgens hem gunstig werken. Het grote voordeel van de grote omvang van zijn school is, volgens Marcel Snijders, dat de leerlingen een enorm breed scala aan opleidingen kunnen volgen. “We bieden in feite alles aan op elk niveau en laten tegelijkertijd zien waar en hoe ze verder kunnen gaan met hun ontwikkeling”.

commerciële technologie op als projectmanagers bij het vertalen van wensen van particulieren. Simpel gezegd: iemand belt op dat hij een speciaal tuinhek of een tuinverlichting zoekt. De leerling die hij aan de telefoon krijgt, zet een complete machinerie in werking. Van de inventarisatie van de wensen en het uitbrengen van een offerte tot en met de daadwerkelijke realisatie. Samen met zijn of haar medeleerlingen gaan ze met de opdracht aan het werk. “De afdeling Horeca Toerisme en Voeding is langzamerhand omgetoverd tot een heus Party- en Congrescentrum. De leerlingen van deze afdeling verzorgen de catering op school. Ook ‘mensen van buiten’ kunnen in overleg op school vergaderen, waarbij de leerlingen alle randvoorwaarden regelen.”

Praktijkgericht De aansluiting met de praktijk heeft aan de Potskampstraat ook op een bijzondere manier invulling gekregen. Naast de mini-ondernemingen, die een welig bestaan leiden, treden de leerlingen van de opleiding

Ook de leerlingen die de theoretische leerweg volgen (de oude MAVO) ontkomen niet aan praktische scholing. Zij moeten naast de reguliere theorievakken verplicht een beroepsgericht programma volgen. Het

www.ikt.nl

doel is een beter beroepsbeeld en goede aansluiting met het vervolgonderwijs.

Technologiehal Met 1.300 leerlingen barst het Twents Carmel College bijna uit zijn voegen. Marcel Snijders heeft nog één grote wens, die binnen de bestaande bebouwing kan worden gerealiseerd: een nieuwe ruimte voor de technische opleidingen. Met deze technologiehal is een bedrag gemoeid van 9 miljoen euro. Als beloning voor dit bijzondere onderwijsconcept kreeg de school van het ministerie een subsidie van 2,8 miljoen. De gemeente wilde een flink deel van het tekort bijdragen, maar zit door de crisis wat in financiële problemen. Het bedrijfsleven wil wél hun toezegging gestand doen om de inrichting te verzorgen. “Het zit even tegen, maar ik ben er zeker van dat we ook dit project uiteindelijk kunnen realiseren.” ■

De winkelstraat is één van de paradepaardjes van Marcel Snijders.

Crisis deer t Hengelo’s b edrijf niet

Electromach bouwde op de groei Eigenzinnig

72

Electromach is evenals zijn directeur eigenzinnig en marktgedreven. Ook de overname door branchegenoot (en toeleverancier) Stahl heeft veel voeten in de aarde gehad. “We wilden de zekerheid dat onze nieuwe moeder volledig mee wilde gaan in ons groeiscenario en ons de vrijheid zou geven ons verder te ontwikkelen als dé specialist voor de olie- en gaswereld en de daaraan verbonden chemische industrie. Pas toen we deze zekerheid hadden en ervan overtuigd waren dat de firma Stahl hun afspraken na zou komen, hebben we in 1998 onze aandelen overgedragen.” Binnen deze verticale integratie was de rolverdeling duidelijk: Stahl maakt producten, Electromach systemen. Door de groeiende vraag naar complete installaties is ook het moederbedrijf aan het opschuiven in de richting van systemen. “Onze systemen onderscheiden zich echter van wat in Duitsland wordt gebouwd. Wij bouwen ook complexe systemen en ontwikkelen hiervoor bijbehorende besturingssoftware.”

Olie en gas Jan Wijnen wil na 42 jaar een stapje terug doen.

Jan Wijnen trad in 1967 als eerste medewerker in dienst van Electromach; in 1983 kwam hij in de directie en tien jaar later - toen oprichter Hans Roerink met pensioen ging - werd hij managing director. Nu leidt hij een 150 ‘man’ sterk bedrijf, dat zich volledig heeft gespecialiseerd op elektrische systemen voor ruimtes met ontploffingsgevaar. Zijn markt is de internationale olie- en gaswereld en de chemische industrie. Hij weet dus wat groeien is en kreeg van de holding (het Duitse Stahl) toestemming om op Westermaat Campus een gebouw neer te zetten met een vloeroppervlak van 7.500 m², waarvan tweederde deel voor de productie. “Het is wat aan de grote kant, maar we verwachten binnen tien jaar qua omzet te zijn verdubbeld. Mijn opvolgers moeten daarna maar verder kijken; ik ga het binnenkort wat rustiger aandoen. En dat mag ook wel na een arbeidscarrière van 45 jaar.” Ruimte voor uitbreiding is er genoeg, Electromach kocht van de gemeente Hengelo een terrein van zo’n 23.500 m²!

In de deal met Stahl is afgesproken dat Electromach de markt in de Benelux voorziet van alle producten van het concern en daarnaast international opereert met hun specialisme: explosieveilige en drukvaste kasten met elektronica en elektrische schakelingen. En dat is in bijna alle gevallen maatwerk. “Om deze reden hebben we een zeer sterke engineeringafdeling met allemaal HBO-ers die zoveel eigen verantwoordelijkheid krijgen dat ze - als ze eenmaal gesetteld zijn - erg honkvast blijken te zijn. Zelfs in de periode dat technisch personeel extreem schaars was, is er niemand vertrokken.” Dat gold, volgens Jan Wijnen, zowel voor engineers als voor de productiemedewerkers. “Ondanks onze omvang proberen we zo veel mogelijk als familiebedrijf te opereren. Het ‘Twentse’ speelt daarbij uiteraard een grote rol.” Hoewel Electromach een uniek product levert dat kwalitatief hoog staat aangeschreven, let men ook in de wereld van de olie- en gasproducenten op de prijs, al is snel en op tijd leveren zeker net zo belangrijk. “Daarom hebben wij het Cubex explosieveilig kastensysteem ontworpen. Dit modulaire systeem kunnen wij binnen enkele weken tot klantspecifieke besturingen of verdelingen bouwen, want alle basiscomponenten hebben wij op voorraad. Het unieke is dat wij standaard een kantbewerking in een bewerkingsdoorloop doen.”

(door Niko Wind)

Meters maken De oude locatie aan de Hamerstraat was letterlijk te klein geworden. Electromach had tot vier keer toe de panden van de buren opgekocht, maar door al die uitbreidingen (en door de omzetgroei) was het logistiek gezien bijna onmogelijk geworden om de vereiste hoge kwaliteit te halen. De nieuwbouw is volledig toegesneden op de aard en de noden van het bedrijf: relatief veel ruimte voor engineering en een productieruimte waarin alles draait om efficiency en een schone - en vooral prettige - werkomgeving. “We hebben een bouwteam gevormd, waarin we samen met de architect een optimaal én mooi gebouw hebben gerealiseerd.”

Als hij het over productie heeft, praat Jan Wijnen over het (handmatig) monteren en bedraden van schakelkasten en over containers met complexe besturingssystemen waar de klant in het veld alleen nog maar de voedingskabel hoeft aan te sluiten om de installatie in bedrijf te stellen. Het gaat over de net uitgevoerde mega-orders voor Siberië en over de installaties voor olievelden in Saoedi-Arabië die zonder uitzondering voorzien zijn van systemen van Electromach. Zorgen over de toekomst heeft hij niet. In tegendeel. “Als de economie ook maar iets aantrekt, hebben we in 2013 wereldwijd zo’n 6% energie tekort. De oliemaatschappijen zullen dus bezig blijven met het ontwikkelen van nieuwe velden. En dat kunnen ze niet zonder onze systemen.” ■

Scope Nieuwe deelnemers

Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen.

IKT-Enschede

Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur per e-mail aan te leveren.

Wim Bosman Air & Ocean B.V. Kloosterstraat 11A 7571 AH Oldenzaal Contactpersoon: dhr. N. van der Veer

IKT-Hengelo IP Hengelo Deldenerstraat 53 7551 AB Hengelo Contactpersoon: dhr. M.J. Jordaan

IKT-Oldenzaal Bos Peters Boterstraat 53 7571 EB Oldenzaal Contactpersoon: dhr. B.F.M. Peters Stadstheater De Bond Postbus 154 7570 AD Oldenzaal Contactpersoon: mevr. M.C.M. van der Burg

Op initiatief van TopsportSelect trad golfer Stefan Matel een dag op als chauffeer van Grolsch-topman Rob Snel. Het gesprek op de voorbank van de Volvo (de sponsor van het project) wat voor beiden zeer verhelderend. Rob Snel kreeg tijdens de rit een goed beeld van de meerwaarde van (ex-)topsporters voor het bedrijfsleven. Voor Stefan was het een mooie gelegenheid om te laten zien dat de studie Small Business goed te combineren is met een internationale sportcarrière. Hij kreeg een bevestiging van zijn voorgenomen carrièrepad. Annemarie Heuvel van TopsportSelect wil meer van dit soort gesprekken arrangeren.

www.ikt.nl

Ons adres: IKT/Twentevisie T.a.v. Saskia Rikhof-Slot Postbus 5501 7500 GM ENSCHEDE

73

Tel. 053 - 48 49 980 Fax. 053 - 48 49 985 E-mail [email protected]

Op donderdag 2 juli aanstaande wordt op het vliegveld Twente een bijzondere bijeenkomst gehouden in het kader van het actieprogramma Versterking Industriepotentieel Twente (VIT). Het is een informatieve bijeenkomst over de toekomst van de Luchthaven Twente en markeert het begin van de periode waarin de twee uitgewerkte vlekkenplannen (structuurvisies) samen met een voorgenomen besluit ter inzage wordt gelegd. Tijdens de bijeenkomst ontvangen de bezoekers een toelichting op het voorgenomen besluit en structuurvisie. Zoals bekend hebben de gemeente Enschede, provincie Overijssel en het Rijk de projectorganisatie VTM (Vliegwiel Twente Maatschappij i.o.) in het leven geroepen om de gebiedsontwikkeling van Luchthaven Twente en omgeving uit te werken. In 2008 werden de eerste resultaten van het gebiedsontwikkelingsproces door VTM bekend gemaakt, waarna zij de opdracht kreeg twee vlekkenplannen uit te werken tot twee structuurvisies. Meer informatie over de gebiedsontwikkeling van Luchthaven Twente is te vinden op www.vliegwieltwente.nl. Aanmelden kan - voor zover er ■ ruimte is - bij Oost NV, Ingrid Wiering, tel. 053 - 851 68 51.

Zone2design is verhuisd naar de ‘Roombekerpoort’, een pand aan de Lasondersingel 33 in Enschede. Het is de entree van de herboren wijk Roombeek. De ontwerpers willen daar met trots iets neerzetten en hun huidige positie benadrukken. Het is voor hen een sprankelende omgeving, die de creativiteit voedt. De creativiteit van Zone2design komt onder meer tot uiting in de nieuwe huisstijl van IKT.

Twente Agenda 74

Datum

Aanvang

Onderwerp

Organisatie

23 juni 24 juni 2 juli 1 sept. 3 sept. 14 sept. 16 sept. 16 sept. 17 sept. 21 sept. 24 sept. 30 sept. 5 okt. 6 okt. 6 okt. 7 okt. 7 okt. 13 okt. 3 nov. 5 nov. 11 nov. 12 nov. 14 nov. 16 nov. 17 nov. 18 nov. 20 nov. 23 nov. 25 nov. 1 dec. 7 dec. 10 dec. 15 dec.

17.00 uur 16.00 uur 18.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 07.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 15.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 07.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 18.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 09.30 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur

Informele bijeenkomst IKT-Oldenzaal Bedrijfsbezoek IKT-Almelo VIT-bijeenkomst Luchthaven Twente Opname programma Memphis Informele bijeenkomst IKT-Enschede Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Ontbijtbijeenkomst KPMG Lunchbijeenkomst IKT-Berkelland Bedrijfsbezoek IKT-West-Twente Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Jaarvergadering IKT Lunchbijeenkomst IKT-Oldenzaal Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo Opname programma Memphis Ontbijtbijeenkomst IKT-Almelo e.o. Avondbijeenkomst IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Opname programma Memphis Twente Concert Bedrijfsbezoek IKT-Enschede Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Interregionaal Klootschiet Toernooi Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Bedrijfsbezoek IKT-Berkelland Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente Opname programma Memphis Eindejaarsbijeenkomst IKT-Oldenzaal Eindejaarsbijeenkomst IKT-Enschede Eindejaarsbijeenkomst IKT-Hengelo

IKT IKT VIT Twentevisie IKT IKT KPMG IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT Twentevisie IKT IKT IKT Twentevisie IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT Twentevisie IKT IKT IKT

Voor nadere informatie: IKT tel. 053 - 484 99 80 Twentevisie www.twentevisie.nl KPMG tel. 053 – 483 25 25