Er moet meer fatsoen in de bedrijven terugkomen

M a r k t l e i d e r

i n

o n d e r n e m e n d

T w e n t e .

| Twentevisie | Jaargang 17 | Nummer 4 | april 2005 |

Jort Kelder, hoofdredacteur Quote, houdt van uitdagen:

“Er moet meer fatsoen in de bedrijven terugkomen”

| Twentevisie | Jaargang 17 | Nummer 4 | april 2005 |

colofon

| inhoud

4

Jort Kelder pleit voor meer fatsoen in bedrijfsleven

9

Pieter Lakeman nog steeds de luis in de pels

12

Eddy Achterberg krijgt in Duitsland wél erkenning

14

Bert van Marwijks hart ligt nog steeds in Deventer

17

Amsterdam Smallcaps Index doekje voor het bloeden naast de AEX

19

Thales met de ondergang bedreigd

21

Curator Deterink hekelt graaien van managers en ondernemers

23

Column Online Strategie

25

Michiel Munneke uit Rijssen directeur van World Press Photo

27

Column Personeel en Organisatie

30

Regio Twente wijst bedrijfsleven op eigen verantwoordelijkheid bij vervoerplannen

33

Column Financieel Accent

35

Nieuws en Feiten

39

Onroerend Goed Transacties

41

Column Vastgoed

42

Beeldverslag Twentevisie Event en Memphis

47

IKTelgids

4 Jort Kelder, Quote Een interview tijdens het Twentevisie Event, met Twentse ondernemers als toehoorders. Die ondernemers vindt Kelder maar “saaie drollen” en hij roept op om met rotte tomaten te gooien. De jonge hoofdredacteur van het bekende lifestyle-zakenblad Quote, ook bekend door bretels en sexy soapster als vriendin, houdt van provoceren en af en toe ook procederen. Maar beveiliging vindt hij onzin: “Als iemand mij wil pakken, dan pakt hij mij.”

42 Twentevisie Event, geslaagd Burgemeester Kerckhaert legt tijdens de opening van het eerste Twentevisie Event in het Expo Center aan presentator Tom Egbers uit dat hij blij is met dit nieuwe concept voor ondernemers in Twente. Gezien de vele positieve reacties waren deelnemers en bezoekers het met hem eens. De combinatie van netwerken op themapleinen, entertainment en catering sloeg aan. En in dat plaatje pasten de opnames van Memphis perfect.

17 Thales, de toekomst? Staan er 700 banen bij Thales op de tocht? Dat hangt af van minister Kamp, die liever geen korvetten wil bestellen. En van de Twentse lobby, waaraan volgens Thales-man Van Rooijen en CDA-Kamerlid Annie Schreijer nogal wat schort. “De lankmoedigheid over het vertrek van Ericsson, Logica CMG en nu wellicht Thales, begrijp ik niet.”

Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch magazine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor ondernemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van interviews die hebben plaatsgehad in het economische programma ‘Memphis’ dat elke eerste zaterdag van de maand wordt uitgezonden via Radio Oost. De opnames vinden op dinsdag daaraan voorafgaand plaats in de TOS-ruimte van het Arke Stadion in Enschede. Daarnaast fungeert Twentevisie als officieel mededelingenorgaan voor deelnemers van de Industriële Kring Twente. Uitgever MediaSales Nederland bv., Anninksweg 50, Hengelo, Postbus 702, 7550 AS Hengelo, Telefoon 074 - 245 52 52, Fax 074 - 250 35 13, E-mail: [email protected], Website: www.twentevisie.nl Directie Clemens van den Biggelaar Bladmanagers Anno Oude Engberink, Marion Kosterink Redactie Jan Medendorp (hoofdredacteur), Martin Steenbeeke, Eric Brinkhorst (fotografie), Jaap Baart (fotografie columns) Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baart (fotografie) Secretariaat IKT Hengelosestraat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Telefoon 053-48 49 980, Fax 053 - 48 49 985 E-mail: [email protected], Website: www.ikt.nl Advertentie-exploitatie MediaSales Nederland bv., Jeroen Achterberg, Willeke Assink, Aleid Kluivers, Lidy Busscher (IKTelgids) Telefoon 074 - 245 52 52, Fax 074 - 250 35 13, E-mail: [email protected] Advertentiemateriaal aan MediaSales Nederland bv., Postbus 702, 7550 AS Hengelo Privé-abonnementen Kosten: € 35 per jaar (10 nummers). Opgave: alleen per fax 074 - 250 35 13 of E-mail: [email protected] Basis lay-out & vormgeving TerZake. reclameadvies, Hengelo Druk Roelofs, Enschede Cover foto Eric Brinkhorst Oplage De oplage bedraagt ongeveer 6.500 exemplaren en wordt verspreid onder IKT-deelnemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zogenoemde ‘decision makers’. Artikelen uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. © MediaSales Nederland bv

2

Twentevisie 04/2005

commentaar | jan medendorp

Jort Kelder 54

Fusie ROC’s om klein te blijven

56

Knobbe scoort op vakmanschap

58

Plezier in het werk bij Hamelandgroep

61

Het HEIM zoekt sponsors

62

Shared Services

63

Scope en IKT-nieuws

64

Twente Agenda

54 ROC van Twente CvB-voorzitter Karel van Rosmalen wil door kleine units, een ander type onderwijs en nog meer samenwerking binnen de onderwijsketen de ‘waarde’ van het ROC voor de regio verder vergroten.

+/&&)%

%302%33/

#!005##)./

#!&² #2µ-%

#(/#/,!

%$3/%0%.

&ORTUNEHOTDRINKS 2EGIO4WENTE   777&/245.%(/4$2).+3#/-

Ik betaal in principe niet voor vraaggesprekken. Het is graag of niet. Sommige gasten die uit het westen komen, bieden we soms een overnachting aan. En ik heb Herman Brood een keer een erg ruime onkostenvergoeding aangeboden, op voorwaarde dat hij tijdens de uitzending niet zou spuiten. Daar heb ik enorm spijt van gehad, want na een half uur was zijn ‘tank’ leeg. Er kwam bijna niets meer uit. Na de uitzending ging hij naar het toilet... en het was meteen weer reuze gezellig. Een collega kreeg ooit in een sportcafé Rob Rensenbrink aangeboden als gast. Fantastisch. Alleen Rensenbrink kwam overduidelijk niet voor het gesprek, maar alleen om de poen (ik meen duizend gulden betaald door de kroegeigenaar) op te halen. Ik heb Jort Kelder bij herhaling uitgenodigd om naar Memphis te komen. Geen zin, geen tijd, te ver. Maar voor het Twentevisie Event was er budget. Ook voor gasten voor Memphis. En Kelder wilde ineens wel komen. In een Maserati. Veel te laat. Hij logenstrafte mijn ervaringen: hij bracht wat hij beloofde. Een grote bek, niet te verwarren met arrogantie. Een leuk verhaal. Zelfs de lengte van zijn piemel en de borsten van zijn vriendin waren bespreekbaar. Ik zie aan de kijkcijfers bij TV Oost dat goede gasten leiden tot meer kijkers, dat zelfde geldt voor de radio-uitzending of voor dit blad. Maar het geldt ook voor een beurs of een congres. Het Twentevisie Event was wat dat betreft een succes. Het is toch raar dat er in Twente eigenlijk geen grote netwerkmanifestatie is. De uitgever van dit blad vindt dat zij dan de kar moet trekken. Ik was vrij sceptisch. Art Twente vind ik heel mooi, de bezoekers komen van heinde en verre alleen veel te weinig uit Twente. Dat is toch dat minderwaardigheidscomplex. Voor wat moois moeten ‘we’ naar het westen, als het hier komt, zal ‘het’ wel niets zijn, of zoiets. Ach, de regionale krant zeurde over de hoge toegangsprijs. Bezoek eens een popconcert of een andere bijeenkomst, zou ik zeggen. En Twentevisie Event is voor ondernemers. Het zal wel kinnesinne zijn omdat Tubantia nog niet eens een paar lezerdagen fatsoenlijk georganiseerd krijgt.

h)KZAGDECREATIEVE VOORSTELLENENWISTMETEEN DITGAATVOORONSWERKENv "EL-ARTIN(OFALSUOOKVINDTDATRECLAME RESULTAATMOETOPLEVEREN 

WWWWCMANL

Twentevisie 04/2005

3

Quote heeft een zwak voor de vermogende marktkoopman

‘Meer fatsoen

Jort Kelder: “Bij een krant maken ze de domste man hoofdredacteur, want de rest kan wat, namelijk een stukje schrijven. Alleen heb ik wel marketinggevoel van hoe je zo’n blad op de markt moet verkopen.”

4

Twentevisie 04/2005

interview | jort kelder

in het bedrijfsleven’ (door Martin Steenbeeke en Jan Medendorp) Jort Kelder is de verpersoonlijking van het ‘nieuwe geld’ in Nederland. “Laat zien wat je bezit, durft te leven,” verkondigt de hoofdredacteur van Quote tegen vermogend en ondernemend Nederland. Quote is de journalistieke vorm van belletje trekken. “Wij zijn heel commercieel, maar de mensen die Quote maken zijn hoogopgeleide journalisten en absoluut onomkoopbaar. Volkomen niet-corrupt en dat kun je van andere lifestyle bladen niet zeggen.”

het miljonairsbestaan. “Als je 20 jaar geleden de kranten opensloeg, dan las je alleen maar over de jaarcijfers van Shell en Unilever, dat was dan het bedrijfsleven. Wij hebben ze smoel gegeven.” Niet alleen ‘newsy’ maar ook ‘glossy’. De meest luxe auto’s, de jongste jachten, de mooiste business-babes, de laatste mode, bijna alles komt voorbij. Maar de aandacht voor de nouveau riche en haar behoeften lijkt de aandacht voor de journalistieke scoops en nieuwtjes te overtreffen. De Quote 500 met rijkste Nederlanders is het paradepaardje van het blad.

Hij komt drie kwartier te laat, deelt een sneer uit naar de interviewers en provoceert de zaal met toehoorders (tijdens het Twentevisie Event). “Ik vind jullie zo mak, gooi met rotte tomaten. Ik vind ondernemers saaie drollen.” Welkom in de wereld van Jort Kelder. De wereld van provoceren en procederen, de wereld van zien en gezien worden, van glitter en glamour. Kelder is hoofdredacteur van het zakenblad Quote en een graag geziene gast in de door hem uitvergrote wereld van maatpakken, autorally’s en luxe feesten. Bij het grote publiek is hij, de man met bretels, bekend vanwege zijn tv-optredens en zijn relatie met soapster Georgina Verbaan. “Ik geef de laatste tijd helemaal geen interviews meer, behalve dan over de lengte van mijn lid.” Bij Quote Media werken 260 mensen van wie ongeveer 10% bij het blad. “Het Angelsaksische dat wij bij Quote doen, dat zouden de kranten ook wel wat meer mogen doen. De omroepbladen zijn voor zestigers, de enige opzeggingen die ze krijgen zijn rouwkaarten. Ik ben geboren met het NRC-Handelsblad, ik lees die krant elke dag, maar het is een krant voor veertigers. Over 20 jaar is deze krant aan de beurt. Als je geen aansluiting bij twintigers zoekt, dan ben je dood.”

‘Ik geef de laatste tijd helemaal geen interviews meer, behalve dan over de lengte van mijn lid’

Quote 500 Kelder begon op 29-jarige leeftijd als hoofdredacteur van Quote, het blad dat in 1986 op de markt was gebracht. Hij kwam er binnen als stagiair maar kwam bovendrijven door zijn grote mond en bluf. Maar Kelder heeft meer dan een uitgesproken mening. Hij kan bogen op het feit dat hij Quote heeft gemaakt tot wat het is. Van een wat saai onderzoeksblad tot een zakenblad dat gerespecteerd wordt vanwege zijn diepgravende journalistiek, maar ook vanwteege zijn aandacht voor de prettige kanten van

Twentevisie 04/2005

Afgekeken uit Amerika. “Aan die lijst werken zeven redacteuren een half jaar. En dan wordt gezegd dat het bedrag niet klopt. Nee, het bedrag klopt inderdaad helemaal niet, want het is een schatting van iemands vermogen op een bepaald moment van de feiten die wij kennen. Wij weten heel veel, met afstand het meest van alle redacties in Nederland, maar we weten nog steeds geen pest, dat zeg ik eerlijk.”

Harrie Mens De mannen en vrouwen die in Quote figureren, behoren veelal tot het ‘nieuwe geld’. De categorie ‘oud geld’ is van oudsher niet zo in voor publiciteit. “Als je het grof zegt, die proleet, en als je het chique zegt, nouveau riche, die beschrijven we altijd op een afstandelijke journalistieke manier, met een dikke knipoog. Vroeger had je de mensen met een Volvo-station en een ribbroek, dat was geld in Nederland, die stemden op Hans Wiegel en als ze heel vermogend waren, kochten ze een huisje in Zwitserland. Het verschil tussen 2 miljoen en 100 miljoen zag je niet. Het ‘oude geld’ houdt elkaar gevangen. Sommige families zijn tegen de Quote 500 omdat ze dan ruzie krijgen met debiele neefjes die een Ferrari willen als ze in ons blad lezen dat de familie 200 miljoen bezit.” Kelder houdt op zijn manier van de nieuwe lichting miljonairs. “Winston Churchill zei al ‘it takes three generations to make a gentleman’. Al dat ‘oude geld’ was ook ooit nieuw geld. Dat waren ooit boefjes in Indië of ze gingen voor Oranje als struikrovers door het land. In de tweede en derde generatie doen ze heel duur, met eigen scholen. Je kunt Harrie Mens niet kwalijk nemen dat hij niet met mes en vork kan eten,

Suze kan het al beter. En als het nog gekund had, waren haar kinderen barones geworden. Ik zal dus nooit op de nouveau riche afgeven.

‘Jongens, Nina heeft gewoon een heel vuile vieze stinkende streek uitgehaald met die president-commissaris’ En dat komt ook omdat ze soms zo ontwapenend eerlijk zijn. Mensen die als marktkoopman zijn begonnen, zijn de leuksten. Ze zijn niet bang voor aandeelhouders, ze hebben geen commissarissen die lopen te zeuren, ze zeggen gewoon wat ze vinden. Ja, ik heb een zwak voor ze, maar dat betekent niet dat ik vervolgens een wit jacht van 55 meter mooi moet vinden.”

Nina Brink De redactionele bijdrage van Kelder aan Quote is niet meer zo groot als vroeger. Hij schrijft niet zoveel meer zelf. Kelder kent zijn plek. “Bij een krant maken ze de domste man hoofdredacteur, want de rest kan wat, namelijk een stukje schrijven. Alleen heb ik wel marketinggevoel van hoe je zo’n blad op de markt moet verkopen.” Zoals over de zaak Nina Brink en haar president-commissaris Schulhof die nogal van SM-sex schijnt te houden. Brink dreigde met gerechtelijke stappen over de beweringen dat ze een complot had gesmeed om van haar commissaris af te komen. Kelder weet zeker dat er geen rectificatie zal komen. “Jongens, Nina heeft gewoon een heel vuile vieze stinkende streek uitgehaald met die president-commissaris. Erik Smit, de beste onderzoeksjournalist van Nederland heeft een verhaal geschreven over de grootste ontslagzaak uit de Nederlandse geschiedenis waar 133 miljoen is betaald. Dan vragen ze aan mij ‘hoe kunnen jullie nou zo’n ordinair verhaal opschrijven’. Nee, die mevrouw doet zulke ordinaire dingen.”

Aanslag Maarten van den Biggelaar, de eigenaar van Quote Media, heeft zich eerder in Twentevisie wel eens laten ontvallen dat hij vond dat er teveel fouten werden gemaakt. “Oh ja, tegen mij zegt hij juist dat hij vaker een procesje wil,” reageert Kelder. Als het echt moet, zo zegt hij, is het blad niet te beroerd te rectificeren. Brieven van mensen die het niet eens ❯

5

interview | jort kelder

zijn met de inhoud van het vorige nummer worden afgedrukt op de eerste pagina’s, naast de foto waar op Kelder staat afgebeeld met zijn achterste naar voren met de tekst ‘Schopt u maar...’. Maar niet zonder bijdehand naschrift.

‘De professionals, mensen die mij om willen leggen, die zetten bij wijze van spreken hier nu in Hengelo een Bulgaar op de stoep. Dat kost een ton maximaal, misschien 5.000 euro en een keer naar de hoeren en dan heb je het geregeld’ Een paar jaar geleden reageerden lezers of relaties hun woede op een heel andere wijze af. Het hoofdkantoor van Quote en het huis van Van den Biggelaar werden beschoten. “De politie is er nooit achter gekomen wie het gedaan heeft. Ik heb ongeveer een lijstje van vijf types die ertoe in staat zijn. Ik ben een steentje in de schoenen van dit soort grote jongens. De maffia heeft vertakkingen in het vastgoed omdat ze daar hun geld witwassen. Corrupte accountants en advocaten doen daar aan mee.”

“De professionals, mensen die mij om willen leggen, die zetten bij wijze van spreken hier nu in Hengelo een Bulgaar op de stoep. Dat kost een ton maximaal, misschien 5.000 euro en een keer naar de hoeren en dan heb je het geregeld.” Kelder wordt niet meer beveiligd: “Dat heb ik wel gehad. Er zitten allemaal van die rare knopjes in mijn huis, maar ik geloof helemaal niet in die onzin. Ik ben gewoon bekend en als iemand mij wil pakken dan pakt hij mij.”

Politiek Kelder heeft zich laten ontvallen niet tot in lengte van jaren hoofdredacteur van Quote te blijven. Begonnen als stagiair en opgeklommen tot hoofdredacteur heeft hij zo’n beetje alles bereikt wat mogelijk is; het is al weer ruim zes jaar geleden dat Kelder werd uitgeroepen tot hoofdredacteur van het jaar en Quote tot tijdschrift van het jaar. Het duurt niet lang meer of Kelder zit zichzelf in de weg. Wat het wordt, weet hij nog niet, al denkt hij wel hardop na over een carrière in de politiek. “Ik heb voor dit nummer van Quote een interview gemaakt met Paul Fentener van Vlissingen. Dat gaat over hoe wij de wereld met zijn allen naar de verdommenis aan het helpen zijn. Dat is iets wat mij aanspreekt en waarvoor ik wel in de poli-

tiek wil gaan. Nee, niet bij Wilders, maak je geen zorgen. Ik zit in heel veel van die praatgroepjes met allemaal van die types die zeggen ‘het gaat toch allemaal wel heel traag in Nederland, waar is de inspiratie, zowel in het bedrijfsleven als in de politiek’. Het is onvermijdelijk dat er een beweging gaat voortkomen. De vervaging tussen de politieke partijen leidt tot nieuwe stromingen. Ik doe het alleen als ik met minimaal tien geloofsgenoten zou kunnen optrekken.” Kelder heeft tijdens zijn studietijd ervaring opgedaan in het hoofdbestuur van de JOVD. “Mijn beste vriendje uit die tijd, Mark Rutte, zit in het establishment van de politiek en met hem praat ik veel over dat soort dingen.” Ruim twee jaar geleden zei Kelder in de NRC dat Nederland toe was een sterke man. “Het gaat om leiderschap, ook in het bedrijfsleven. Veel van dat prutswerk in bedrijven is gebrek aan opvoeding van de topmensen; de zoon van de melkboer die zijn vakken wil vullen. Er zou wat meer fatsoen in die bedrijven moeten terugkomen en in de politiek wat meer durf, wat meer leiderschap.” Aan het einde van het interview, roept hij de mensen in de zaal toe: “Ik wil wel graag nog een paar nieuwe namen horen voor de Quote 500.” ■

Quote telt drie aandeelhouders. “Onder wie die grote Wessels hier uit Twente, die heeft een paar procent aan zijn kinderen gegeven als een soort verjaardagscadeau. Wij zijn voor hem blijkbaar een soort ‘gambling money’. Wessels heeft 1,5 miljard verdiend aan World Online. En dat trucje wilde hij nog een keer doen door van een ouder wets tijdschriftenbedrijf een multimediaal internationaal bedrijf te maken. Dat is niet gelukt. En dat wij ondeugend zijn, dat wij schrijven dat hij in een rijtjeshuis woont, heeft hem nog het meest beledigd.”

Twentevisie 04/2005

7

Actieve arrangementen Bedrijfsfeesten Teambuilding Stedenreizen Actieve reizen Zonreizen

Personeelsreizen & Evenementen Bel voor het bijzondere gewoon met Tendolle Evenementen of kijk op

www.tendolle.nl

Business Evenementen Relatiedagen Jubilea Openingen Productpresentaties Kick off Fusie Tendolle Evenementen Generatorstraat 34, Hengelo 074 - 255 70 30 [email protected]

In geval van ICT problemen wil ik

SUPPLIES

snel geholpen worden

sneller geholpen worden

snelst geholpen worden

Kantoorautomatisering is prachtig. Als het werkt. En blijft werken. Daar zorgen wij voor. U hebt de keuze uit 3 onderhoudscontracten. Gedon Basis: u kunt rekenen op 2 onderhoudsbeurten per jaar. Gedon Comfort: u ziet ons 4 keer per jaar verschijnen. Gedon Expert: u kiest voor alle zekerheid: maandelijks onderhoud. Daar aan gekoppeld is onze steun bij storingen. In het eerste geval zijn we binnen 36 uur ter plekke. Bij Comfort binnen 24 uur en als u voor het Expert contract kiest, kunt u binnen 4 uur op ons rekenen. Oftewel snel, sneller, snelst.

De beste merken werken nog beter voor u als er een naam achter staat. Gedon Groep Twentepoort Oost 12 7609 RG Almelo Tel: 0546 - 80 40 20 Fax: 0546 - 80 40 30 E-mail: info @ gedon.nl www.gedon.nl Gedon Groep Xerox Kieler Bocht 15 9723 JA Groningen Tel: 0900 - 1234500 Fax: 0900 - 1234000 E-mail: info @ xdirect.nl www.gedon.nl

De onverdroten jacht van Pieter Lakeman op malverserende bedrijven

interview | luis in pels

‘Kennis justitie onvoldoende’ Als particuliere crimefighter heeft hij in bijna dertig jaar tijd een reputatie opgebouwd. Hij is een soort ombudsman geworden, Peter R. de Vries in de zakenwereld. “Dat is iets overdreven, maar ik vind het niet vervelend dat ik zo gezien wordt.” Het werk heeft hem overigens financieel onafhankelijk gemaakt.

‘De witteboordencriminaliteit wordt niet efficiënt bestreden. De kennis ontbreekt’ Als Pieter Lakeman ergens zijn tanden in zet, laat hij niet snel los en wint hij opvallend vaak. “Ik heb twee ‘drives’. Ik beschouw mijn werk als zinvol. En verder vind ik het leuk, ik doe het met plezier.” Lakeman doet eigenlijk datgene wat justitie nalaat. “De overheid schiet op dit vlak erg tekort. De witteboordencriminaliteit wordt niet efficiënt bestreden. De kennis ontbreekt.” Zijn eigen kennis heeft hij opgedaan door te spieken bij de gewone politieman. “Wie heeft er belang bij dat bijvoorbeeld de jaarrekening niet goed wordt opgesteld? Tot voor kort stelde bijna niemand die vraag.”

Ahold

Pieter Lakeman te gast in Memphis. “Ik beschouw mijn werk als zinvol. En verder vind ik het leuk, ik doe het met plezier.”

door Martin Steenbeeke en Jan Medendorp) Als frauderende ondernemer is de kans groot dat je in dit land eerder met Pieter Lakeman dan met justitie te maken krijgt. De directeur van Stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie (Sobi) wordt na bijna dertig jaar doorspitten van jaarrekeningen

Twentevisie 04/2005

gevreesd als de man die het creatief boekhouden blootlegt. Van Ahold tot Aegon, van HBG tot Heino Krause; allemaal hebben ze kennis gemaakt met ‘de luis in de pels van het Nederlandse bedrijfsleven’. “Ik neem alleen opdrachten aan van mensen die in hun recht staan.”

Inmiddels staan vermaarde ondernemingen als Aegon, Ahold. HBG en KPN op de lijst met bedrijven die door Sobi ter verantwoording zijn geroepen. Lakeman beschouwt Cees van der Hoeven, tot voor kort bewierookt als een van de beste managers van ons land, een man “die bedrijven leegzuigt. Hij heeft valse jaarrekeningen opgemaakt. Hem wordt valsheid in geschrifte verweten en die klacht steun ik.” Voor de ongeveer dertig jaarrekeningprocedures heeft hij het leeuwendeel zelf aangezwengeld. “De voorbeeldfunctie vind ik belangrijk, vandaar de procedures tegen Ahold en KPN.” De tegenstand van de bedrijven is in de loop der jaren wel groter geworden. Waar hij in het verleden redelijk anoniem zijn werk kon doen, kan hij nu steevast rekenen op fors juridisch weerwerk. Jurgen Schrempff (inzake Dasa) heeft hem getracht de mond te snoeren door strafklachten tegen hem in te dienen. “Dat heeft toch wel effect. Er waren in die tijd ook journalisten die dachten die Schrempff is niet gek, die zal dat toch niet zonder reden doen. Die zaak heeft twee jaar geduurd en die heb ik gelukkig gewonnen.” ❯

9

DE N I E UWE VOLVO V50 SPORTSWAGON

... EN HET MOOISTE KOMT NOG: UW PROEFRIT! DE PERS WAS LAAIEND ENTHOUSIAST EN KWAM WOORDEN TEKORT. OP DE AUTOTENTOONSTELLINGEN STAL HIJ DE SHOW: Z’N RUIMTE, HET DESIGN, DE INNOVATIES…MAAR VOOR U EN VOOR ONS KOMT NU HET BELANGRIJKSTE: UW PROEFRIT IN DE NIEUWE VOLVO V50. WANT UW MENING TELT PAS ECHT. U BENT MEER DAN WELKOM! Volvo V50 vanaf 2 27.760 incl. BTW, excl. 2 425 kosten rijklaar maken, 2 47,20 kentekenkosten en 2 45 verwijderingsbijdrage. Leasetarief Volvo V50 vanaf 2 580 per maand., excl. BTW en brandstof, o.b.v. Full Operational Lease, 48 maanden en 20.000 km per jaar. Afbeelding kan afwijken van de standaarduitvoering. Gem. verbruik: 5,7 – 10,2 l/100 km (17,5 – 9,8 km/l), CO 2 uitstoot resp. 153 – 243 g/km. Wijzigingen voorbehouden

TWENTEPOORT WEST 9 ALMELO • TEL: 0546-548080 GRONAUSESTRAAT 216 • ENSCHEDE • TEL: 053-4862244 DIAMANTSTRAAT 14 • HENGELO (OV) • TEL: 074-2422966 WWW.FURNESS-CAR.NL

TEMPUR®. Een bekroond NASA-product.

Neem de proef op de som.

Ontwikkeld voor de ruimte en ideaal voor de

Ervaar nu de kwaliteit van dit Drukverlagende

aarde. Zelden kwam uw lichaam beter tot rust,

Slaapsysteem en van het ontspannen gevoel

omdat uw lichaamsgewicht en temperatuur de

van gewichtloosheid.

vorm van het matras bepalen. Het TEMPUR matras en kussen geven uw nachtrust daardoor alle ruimte en pijn geen kans.

Lasonderstraat 40, Enschede.Tel. (053) 435 85 55. www.sonex.nl

interview | luis in pels

Heino Krause

LegioLease

Lakemans werk vereist vaak een lange adem. De zaak Heino Krause bijvoorbeeld dateert al vanaf 1991. In mei doet de Hoge Raad naar verwachting uitspraak in deze zaak, maar Lakeman rekent erop dat dit niet de laatste zet is. 212 boeren uit Heino en omgeving claimen ruim tien miljoen euro van de voormalige coöperatie Heino Krause en haar rechtsopvolgers. De boeren vinden dat zij door wanbeleid van de directie en fraude met EU-subsidies gedupeerd zijn. Ondernemers die knoeien is van alle tijden, maar het invoeren van opties heeft malversaties volgens Lakeman in de hand gewerkt. Jaarverslagen die een te rooskleurig beeld van een bedrijf schetsen hebben een positief effect op de koers van het aandeel, waardoor opties meer waard worden. Ook zijn bedrijven gebaat bij een zo hoog mogelijke beurskoers omdat het voor bedrijven makkelijker wordt om andere ondernemingen over te nemen, of zich te beschermen tegen een vijandige overname. “Fouten belanden niet per toeval in jaarrekeningen. Slechte bedrijven maken ook slechte jaarrekeningen. Een bedrijf dat gezonde winst maakt, hoeft het resultaat niet op te krikken.”

Lakeman wordt vereenzelvigd met frauduleus handelen, maar niet al zijn werk betreft het boven water halen van gemanipuleer met cijfers en verslagen. Desgevraagd geeft hij in opdracht van bijvoorbeeld ondernemingsraden en directies ook adviezen over bijvoorbeeld fusies, overnames en investeringen. Zijn naam prijkt als een soort ‘goedgekeurd door de Nederlandse vereniging van huisvrouwen-certificaat’ onder de eerste folders van Legio Lease, het spaarbeleggingsproduct van Aegon waar veel onwetende amateur-beleggers voor miljoenen euro’s het schip mee in zijn gegaan. Dat is een nagel aan de doodskist voor iemand die beweert alleen te werken voor mensen die het gelijk aan hun zijde hebben. “Ik heb de eerste zeven, acht brochures beoordeeld en daar was niets mis mee. Niet alleen de brochures ook de producten

waren aanvankelijk goed. Voor het beeld is dat wel belangrijk. Je moet heel duidelijk onderscheid maken tussen het oerproduct en de latere producten. Bij de eerste producten konden ze geen cent schuld overhouden.” Maar toen het de ‘verkeerde’ kant opging, hield Lakeman zich stil. “Mensen konden zien dat op latere brochures geen goedkeuring meer van mij stond,” is zijn zwakke verweer. Voor een carrière in de politiek voelt hij niets, al heeft hij met zijn boek ‘Binnen zonder kloppen’ (1999) over de Nederlandse immigratiepolitiek wel een steentje bijgedragen aan de discussie over de allochtonenproblematiek. Lakeman heeft becijferd dat de ongehinderde, en door de politiek in jaren zeventig gestimuleerde toestroom van gastarbeiders Nederland zo’n slordige 70 miljard gulden heeft gekost. ■

Accountant Lakeman constateert dat de kwaliteit van de jaarverslagen de laatste tien jaar achteruit is gegaan. Sobi stelde in 2002 een prijs in voor het slechtste jaarverslag. Aegon had de twijfelachtige eer. Ahold en Bührman kregen de ‘opklopprijs’. Fijntjes stelt Lakeman vast dat het Aholdjaarverslag enkele maanden later in verband met het blootleggen van het boekhoudschandaal werd ingetrokken.

‘Alle accountantsfouten die ik heb gezien, waren altijd een gevolg van zwakke knieën’ Lakeman heeft geen goed woord over voor deze ondernemers, maar ook niet voor de accountants die jaarrekeningen goedkeuren. Zij oefenen volgens Lakeman geen controlerende taak uit, maar dekken bewust misstanden toe. In het geval van Heino Krause bijvoorbeeld keurde de accountant jaarrekeningen goed die niet klopten. Lakeman heeft al meermalen succesvolle procedures gevoerd tegen grote accountantskantoren. “Ik heb in mijn leven nog nooit een accountant een fout zien maken uit onkunde. Alle accountantsfouten die ik heb gezien, waren altijd een gevolg van zwakke knieën. Vergeet niet dat de accountant niet alleen verdient aan het controleren van de boeken maar daarnaast een veelvoud aan advieswerk.” En aangezien de accountants worden betaald door het bedrijf dat hen inhuurt (“cipier die betaald wordt door de gevangenen”), pleit Lakeman om het systeem te veranderen. “De accountant moet worden aangewezen door bijvoorbeeld het ministerie van Financiën of door de Autoriteit Financiële Markten.”

Twentevisie 04/2005

“Alle accountantsfouten die ik heb gezien, waren altijd een gevolg van zwakke knieën.”

11

Eddy Achterberg viert met Schalke 04 successen in de Bundesliga

‘Teruggaan naar Twente

Eddy Achterberg als coach van Schalke. “Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik niet geschikt ben om voor langere termijn als hoofdtrainer te functioneren.”

(door Martin Steenbeeke) Eddy Achterberg is met Schalke 04 in de race om het kampioenschap van de Duitse Bundesliga. Het zou de club uit Gelsenkirchen van een trauma verlossen en Achterberg de erkenning geven die hij bij zijn oude liefde, FC Twente, niet kreeg. “Ik ben het cement tussen de stenen.” De datum is een gitzwarte bladzijde in de historie van Schalke 04. Op 19 mei 2001 waande Schalke zich na de 5-3 zege op Unterhaching kampioen van Duitsland. Voor het eerst sinds 1958. Fans en spelers vierden massaal feest, totdat doordrong dat concurrent Bayern München in Hamburg nog aan het spelen was. En nog de gelijkmaker scoorde ook. Het allerlaatste schot van het seizoen. In de 94-ste minuut. Einde feeststemming, begin rouwverwerking. “Je krijgt kippenvel als je daar over praat,” zegt

12

Achterberg, die dag getuige van het feit dat één goal complete euforie kon laten omslaan in volslagen machteloosheid. “Volwassen mensen stonden te juichen en twee minuten later huilden ze als kleine kinderen.” In Nederland is het nauwelijks voor te stellen, maar Schalke heeft een impact op de supporters die vele malen verder gaat dan het ‘fan’ zijn. Schalke staat bij veel mensen op de eerste plaats in hun leven, nog voor hun werk en familie. De club telt 30.000 leden. Het nieuwe stadion, de Arena Auf Schalke, is met 61.000 toeschouwers elke veertien dagen op voorhand uitverkocht. Achterberg: “Ik ken een groep van twintig mensen die komt elke maand speciaal vanaf de Bodensee. Zevenhonderd kilometer rijden, dat kun je je niet voorstellen.” Ook Twente kent haar eigen Schalke-fanclub, Blau-Weiss Enschede. De fanclub beschikt over een beperkt aantal kaarten en moet elke thuiswedstrijd

mensen teleurstellen. Het is het ‘familiegevoel’ dat Schalke oproept, weet Achterberg. De laatste tien seizoenen zijn veel Nederlanders opgenomen in de familie van de Königsblauen. Johan de Kock, Marco van Hoogdalem, René Eijkelkamp, Youri Mulder en Niels Oude Kamphuis kwamen als speler; Huub Stevens en, in zijn kielzog, Eddy Achterberg zorgden voor Nederlandse invloeden vanaf de bank.

Doelsaldo De tragiek van Schalke (het al bijna een halve eeuw verstoken blijven van titels) is ook een beetje het verhaal van Achterberg. Bij FC Twente was hij er als speler in 1974 dichtbij, met Roda werd hij als assistent-trainer tweede en vlak voordat hij FC Twente in had geruild voor Schalke veroverde de Duitse club in 1997 de Uefa-cup. Dit seizoen kan Achterberg zichzelf en de club aan de slagroom op de pudding

Twentevisie 04/2005

interview | eddy achterberg

was mijn grootste fout’ helpen. Een maand geleden was de stemming wederom euforisch. Schalke versloeg in eigen huis Bayern München met 1-0 en voerde alleen de ranglijst aan. Niet lang, want een week later ging Schalke onderuit tegen het nietige Mainz 05. En dus valt er (bij het drukken van dit blad) nog met geen mogelijkheid te voorspellen wie er kampioen wordt: Schalke of Bayern München. “Als het maar niet op doelsaldo wordt beslist. Dat zou vreselijk zijn, ik heb liever dat we vijf punten achter staan,” zegt Achterberg, verwijzend naar de nek-aan-nek race uit 2001. Enige troost zou geput kunnen worden uit het feit dat Schalke zich via de tweede plek kwalificeert voor een plek in de Champions Leaque.

Hoofdtrainer Achterberg (58) blaast niet hoog van de toren als hem gevraagd wordt naar zijn aandeel in het succes. Hij is de man op de achtergrond, de brug tussen hoofdtrainer en spelersgroep. “We hebben laatst bij Schalke getest hoe je in elkaar zit en hoe je zelf denkt te functioneren in een groep. Ik denk dat ik een beetje het cement tussen de stenen ben. Assauer (de manager van Schalke, MS) heeft mij ook teruggehaald omdat er in het Duitse voetbal te weinig ‘spass’ zit. Duitse voetballers zijn erg serieus en soms moet er wel eens wat gebeuren om de boel wat losser te maken.”

‘Manager Assauer heeft mij teruggehaald omdat er in het Duitse voetbal te weinig ‘spass’ zit’ Zijn verleden als voetballer en trainer, positief en negatief, telt in Duitsland niet mee. Voor DOS, FC Twente en FC Groningen speelde de geboren Utrechter tussen 1964 en 1978 341 competitieduels. Zijn veertig doelpunten en die legendarische afzwaaier voor open doel in De Meer zijn al lang historie. “De Keu kennen ze hier niet,” geeft Achterberg toe. Het is de functie die respect afdwingt. “De cheftrainer staat helemaal bovenaan in de hiërarchie. De assistent staat daar direct onder. Daarnaast kun je nog meer respect afdwingen door in een partijtje een keer mee te doen. In mijn eerste periode bij Schalke deed ik samen met Stevens nog wel eens mee met een partijtje. Toen konden we ons nog goed redden hoor.”

Twentevisie 04/2005

Martin Jol Bij Schalke nam Achterberg in het begin van dit seizoen na het ontslag van Jupp Heynckes een aantal wedstrijden tijdelijk de honneurs waar. Hij deed het goed, dit in tegenstelling tot zijn eerste periode als tijdelijk hoofdtrainer bij Roda JC, in 1996. Achterberg verving toen Huub Stevens maar verloor direct de eerste wedstrijd met 8-0 en kreeg de ploeg niet aan het draaien. In Kerkrade was iedereen - inclusief Achterberg - blij dat Martin Jol een aantal weken later als hoofdtrainer werd aangesteld. Bijna tien jaar ouder en wijzer leek Achterberg zich bij Schalke als tijdelijk eindverantwoordelijke daarentegen als een vis in het water te voelen. Achterberg hoofdtrainer of hulptrainer? “Ik heb in mijn periode bij Roda de ambities wel gehad. Huub ging weg, ik had mijn diploma’s gehaald en wilde wel hoofdtrainer zijn. Uiteindelijk ben ik tot de conclusie gekomen dat ik niet geschikt ben om voor langere termijn als hoofdtrainer te functioneren. Ik heb andere behoeftes om met spelers om te gaan. Een hoofdtrainer moet soms asociaal zijn en dat wil ik niet. Huub zei wel eens dingen tegen spelers, nou, nou, nou. Achteraf zei ik tegen hem ‘als je dat tegen mij gezegd had, had ik je voor je hoofd geslagen’.”

FC Twente Het verschil met die zes wedstrijden bij Roda, toen het dus niet goed ging, en nu bij Schalke was duidelijk. Bij Roda zaten drie, vier spelers in de kleedkamer te huilen toen Huub bekend maakte dat hij naar Schalke ging. Er heerste een begrafenisstemming. Om die groep op gang te krijgen was heel moeilijk. Nu waren de spelers bij Schalke ontzettend blij dat Heynckes vertrok en dat er een nieuwe trainer met andere ideeën kwam. Dan gaat het in één keer lopen.” De teleurstelling als tijdelijk hoofdtrainer bij Roda valt in het niets bij zijn derde en laatste periode bij FC Twente. Achterberg kwam in 2000 terug naar Enschede, als assistent-trainer onder Fred Rutten. Het ging mis toen deze afgelost werd door John van ’t Schip. Het plotselinge vertrek van Van ’t Schip leidde het einde van Achterberg in. FC Twente stelde Rene Vandereycken als hoofdtrainer aan, Rinie Coolen werd bevorderd tot assistent en Eddy Achterberg werd op een zijspoor gezet. “Ik blijf het jammer vinden dat hij toen gestopt is, want we hadden zeker wat neer kunnen zetten,” zegt Achterberg

over John van ’t Schip. Nog altijd is er geregeld telefonisch contact. “Hij noemde me wel eens papa want ik was eigenlijk meer een vaderfiguur voor hem gezien het leeftijdsverschil.”

Recht voor zijn raap Achterberg, in het bezit van een nog drie jaar doorlopend contract, werd door FC Twente gestald bij de jeugd maar uit zijn lijden verlost toen Schalke bij het begin van het seizoen 20032004 vroeg of hij terug wilde komen als assistent. Een weeffout in zijn carrière werd zodoende hersteld. “Ik denk dat ik de grootste fout heb gemaakt om naar Twente terug te gaan,” oordeelt Achterberg. “Bij Schalke verklaarden ze me destijds voor stapelgek toen ik vroeg of ik van mijn nog een jaar lopende contract af kon. ‘Jij moet hier blijven,’ kreeg ik te horen. Maar bij Twente kon ik een zesjarig contract tekenen, bij mijn eigen cluppie. Toen ik terugkwam was het anders. Ik ben nooit makkelijk geweest voor medespelers en andere mensen. Ik ben recht voor zijn raap, zeg wat ik denk. Als ik me omdraai ben ik het al vergeten, ben ik het kwijt. Dat is altijd zo geweest maar in mijn laatste periode bij Twente waren er wat meer mensen die daar moeite mee hadden.” Zijn vertrek door de zijdeur geeft hem een ongemakkelijk gevoel. Terwijl hij bij Roda JC het idee heeft dat hij daar elk moment van de dag welkom is, is dat bij Twente anders. Hij komt nog wel in het Arke Stadion, niet zozeer vanwege de mensen, maar vanwege de verwantschap met de club. “Het is toch mijn cluppie.” Achterberg koestert geen wrok, maar ziet zichzelf niet nog een keer terugkeren. “Hooguit in de scouting,” mijmert hij.

‘Ik denk dat ik de grootste fout heb gemaakt om naar Twente terug te gaan’ Zijn contract loopt aan het einde van het seizoen af. Hij kan er bij Schalke nog één of twee jaar aan vastplakken maar dan lonkt woonplaats Losser definitief. Het uurtje woon-werkverkeer is geen belasting - Achterberg beschikt in Duitsland over een appartement - maar vindt het door zijn leeftijd het juiste moment om een stap terug te doen. “Zestig jaar is mooi, maar als de jongens volgend jaar tegen me zeggen ‘opa, wat denk je ervan’ dan ben ik van de één op de andere dag weg. Ik ben gelukkig nu zover dat ik kan zeggen dat het mooi is geweest.” ■

13

Het hart van toptrainer Bert van Marwijk ligt nog altijd in Deventer

‘Go Ahead mag nooit

Trainer Bert van Marwijk heeft iets met volksclubs, hij is geen man van bombast, theater, gouden rolexen of snelle Armani-pakken.

(door Eddy van der Ley) Oude liefde roest niet, zegt voetbaltrainer Bert van Marwijk. De voetballerij heeft hem tot een man van de wereld gemaakt, maar zijn hart ligt nog steeds in stad waar alles begon: Deventer. Saillant genoeg werd zowel zijn huidige club Borussia Dortmund als zijn eerste club Go Ahead Eagles onlangs in hun voortbestaan bedreigd én, uiteindelijk, gered. “Gelukkig maar,” zegt voetbalromanticus Van Marwijk. “Het voetbal kan niet zonder dergelijke volksclubs.” Nee, we laten ons niet verleiden tot een vergelijking tussen Go Ahead Eagles en Borussia Dortmund. Je associeert de slager op de hoek ook niet met een multinational, zoals je een roeiboot niet vergelijkt met de Queen Mary. Nou vooruit, één verschilletje dan, om het af te leren. Op de Südtribune in het Westfalenstadion staan tweewekelijks 26.000 toeschouwers op-

14

eengepakt naar de wedstrijden van Borussia Dortmund te kijken, als een levende muur van lawaai en emotie. “Je weet werkelijk niet wat je meemaakt,” is Van Marwijk de verbazing nog steeds niet voorbij. Voor de volledigheid: het totale aantal toeschouwers bij een thuiswedstrijd van Dortmund bedraagt 80.000, het hoogste gemiddelde ter wereld! Bij Go Ahead Eagles worden de thuiswedstrijden tegenwoordig bezocht door zo’n 3.000 mensen, die in plukjes over de tribunes verspreid zitten. Het verschaft de Adelaarshorst een haast naargeestige aanblik, ware het niet dat de constructie en de ligging van het barokke stadion voor enige compensatie zorgen. Althans, in de belevingswereld van de aan nostalgie en sentiment hechtende voetballiefhebber. Bert van Marwijk, van 19 mei 1952, is er zo eentje. De zoon van Deventer, hij zag in de koekstad het levenslicht, bezit een sterk gevoel voor romantiek en traditie.

Moeder Nooit zal hij zijn eerste schreden in het (voetbal)leven vergeten of bagatelliseren. Nee, Van Marwijk is trots op zijn Deventer roots. “Deventer heeft een bepalende rol in mijn leven gespeeld. Ik ben er opgegroeid en heb er gevoetbald, waardoor er voor altijd een band blijft bestaan. Jammer genoeg ben ik niet in de gelegenheid om nog vaak in de stad te komen, dat laat mijn drukke leven niet toe. Ik bezoek er alleen mijn moeder nog, maar dan gaat het in de gesprekken niet over Go Ahead Eagles. Moeder is niet zo’n voetbalfan.” De kittige linksbuiten Van Marwijk maakte in 1970 zijn debuut in het geel-rode habijt van Go Ahead Eagles. In de Adelaarshorst zou hij het Deventer publiek gedurende vijf seizoenen trakteren op schier onnavolgbare rushes en afgemeten voorzetten, om zo nu en dan een doelpuntje mee te pikken. Van Marwijk kwam in het shirt van de Deventer club tot 147 wedstrijden

Twentevisie 04/2005

interview | bert van marwijk

verloren gaan, nooit’ en 18 treffers. Later speelde hij voor AZ’67, MVV, Fortuna Sittard én (een keertje) het Nederlands elftal. Als trainer boekte hij successen bij een rits amateurclubs, om via Fortuna Sittard en Feyenoord bij Borussia Dortmund terecht te komen.

Volksclubs Het is geen toeval dat zijn cv louter volksclubs vermeldt. Van Marwijk is geen man van bombast, theater, gouden rolexen of snelle Armanipakken. Geef hem maar de kunst van de eenvoud. Vandaar ook zijn diepgewortelde liefde voor Go Ahead Eagles. “Ik ben nog altijd geïnteresseerd in de club, probeer de ontwikkelingen zoveel mogelijk te volgen. Natuurlijk schrok ik van de berichten over een faillissement, maar dergelijke volksclubs zullen altijd voortbestaan, denk ik. Natuurlijk zal ook Go Ahead Eagles - als de ergste problemen zijn verteerd - uiteindelijk naar een nieuw stadion moeten, hoe jammer dat ook is. Want de Adelaarshorst blijft uniek en is een monument voor het voetbal. De ligging, aan de Vetkampstraat, is werkelijk fantastisch. Mensen die door een volkswijk naar een voetbalstadion lopen, zo hoort het.” In die context kan Van Marwijk bij Borussia Dortmund zijn hart ophalen. Niet dat het kolossale Westfalenstadion middenin een volkswijk is gesitueerd, maar de supporterstrek is ongekend. Uit alle delen van industriestad Dortmund en directe ommelanden komen de aanhangers op wedstrijddagen aangewaaid. De krioelende menigte van zwart-gele fans bestaat grotendeels uit (staal)arbeiders, die hun waardigheid ontlenen aan de verrichtingen van de club en hun gemoedstoestand laten bepalen door een balletje binnenkant paal van een voetbalmiljonair.

Passie Van Marwijk geniet van de passie. “Die mensen zijn zo één met Dortmund, dat grenst aan het ongelooflijke.” Ook van de grote discipline heeft hij opgekeken. “Het is onvoorstelbaar hoe de supporters omgaan met de aanhangers van de tegenpartij. Neem bijvoorbeeld DortmundSchalke, de derby tussen de aartsrivalen uit het Ruhrgebied. Dat is Ajax-Feyenoord in het groot, maar dan wel met respect. Supporters lopen rondom de wedstrijd gewoon door elkaar heen en drinken na afloop een biertje met elkaar, ongeacht de rivaliteit en de uitslag. Nou, dat hoeven we rondom Ajax-Feyenoord niet te

Twentevisie 04/2005

verwachten. Daar staan de aanhangers elkaar naar het leven.”

‘Dortmund-Schalke is AjaxFeyenoord in het groot, maar supporters drinken hier met elkaar na afloop een biertje, ongeacht de rivaliteit en de uitslag’ Nee, geef Van Marwijk maar de Duitse (sport)cultuur. “Het is groots om in de Bundesliga te mogen werken. Er wordt beter gevoetbald dan menige Nederlander denkt, de sfeer is fantastisch en de stadions zitten vol. Aan het begin van het seizoen sprak ik er met mijn schoonzoon Mark van Bommel over. Ik had net met Dortmund bij Mönchengladbach gespeeld, voor 53.000 man, terwijl hij met PSV bij RBC Roosendaal had aangetreden, voor 5.500 mensen. Tja, dat vond hij toch ook wel een groot verschil.” Je zou bijna denken dat Van Marwijk in een warm bad van weldadigheid is beland, maar niets is minder waar. Natuurlijk, de geboren Overijsselaar werkt bij een (beursgenoteerde) club die de potentie heeft om tot de Europese voetbalelite te behoren, maar door financieel wanbeleid is er sprake van een extreem rumoerig en hectisch seizoen. “Ik heb in negen maanden meer meegemaakt dan een ander in 60 jaar,” weet Van Marwijk. “Maar het plezier in mijn werk is altijd gebleven. Als dat was verdwenen, had ik ontslag genomen.”

dingen te roepen, maar ik heb dat nooit serieus genomen. Binnen de club heb ik altijd het vertrouwen gehad, tussen mij en de spelers zijn er nooit problemen geweest en dat is voor mij maatgevend. En niet wat iemand vanaf Mallorca in de krant roept. Al zorgt het natuurlijk voor veel ophef en hectiek. Maar dat hoort er ook een beetje bij. De kunst is om zelf het hoofd koel te houden, je op je werk te richten en je niet teveel aan te trekken van randzaken.”

Europees voetbal Als randzaken echter in hoofdzaken veranderen en de club serieus in zijn voortbestaan wordt bedreigd, is ook Van Marwijk niet altijd zo stoïcijns als hij lijkt. Medio maart hing er een moorddadig zwaard van Damocles boven het Westfalenstadion. Op een speciale vergadering van de aandeelhouders - met de noodzakelijke terugkoop van het stadion als hot item - werd het lot van de club besproken. “Ik zou liegen als ik zou zeggen dat het me niets deed,” zegt Van Marwijk. “Het was een spannende dag en ik werd via telefoontjes op de hoogte gehouden, maar uiteindelijk is het goed afgelopen. Dat gevoel had ik van tevoren ook wel, want zo’n grote club kan en mag niet zomaar verdwijnen, maar toch: het deed me wel iets. Ik was oprecht opgelucht, net als al die supporters.”

Go Ahead Eagles is een voetbalbolwerk, dat nooit verloren mag gaan. Nooit.”

Enorme schulden Maar toch: de trainer kreeg het nodige te verduren. Kort na zijn aanstelling, in de zomer van 2004, bleek Borussia Dortmund met een monstrueuze schuld van 118,9 miljoen euro te kampen. Kwade genius Gerd Niebaum moest opstappen en Van Marwijk had geen cent te makken om zijn krappe, door blessures aangevreten selectie te versterken. Hij moest noodgedwongen een beroep doen op jeugdspelers (onder wie de 16-jarige scholier Kruska) en raakte verdwaald in de marge van de Bundesliga. Gevolg: zijn spelers werden na weer een nederlaag in het eigen stadion opgesloten door honderden woedende aanhangers en beursspeculant Florian Homm - die een kwart van de clubaandelen bezit - riep in de media dat Van Marwijk snel vervangen moest worden door collega Uwe Rapolder van Arminia Bielefeld. “De Bildzeitung gaf Homm de ruimte om die

Inmiddels hebben Van Marwijk en Borussia Dortmund weer wat kleur op de wangen gekregen. De ergste stress is verteerd en in de Bundesliga heeft de club het spoor van de overwinningen te pakken. ‘Diehard’-supporters, met in hun achterhoofd de Champions League-zege uit 1997, reppen zelfs al van Europees voetbal. “Dat lijkt me niet realistisch,” stelt Van Marwijk, “maar volgend seizoen hopen we weer een rol van betekenis te kunnen spelen in de Bundesliga. Ik moet nog even afwachten wat er op de transfermarkt mogelijk is en wie we kwijtraken, maar eigenlijk is Dortmund het aan de stand verplicht om weer mee te doen om de prijzen. Dat hebben de supporters verdiend.” Zoals ook de Deventer supporters recht hebben op betaald voetbal, voegt Van Marwijk toe. “Go Ahead Eagles is een voetbalbolwerk, dat nooit verloren mag gaan. Nooit.” ■

15

‘Belegger zit niet te wachten op nieuwe index voor smallcaps’

beurs | analyse

Rabo sceptisch, Ten Cate blij (door Jan Medendorp) De belegger die door de bomen het bos niet meer zit en afgaat op indexen, kan zijn hart ophalen. Het oosten des lands doet (als je Stork dat nog een enkele Twentse vestiging heeft buiten beschouwing laat) op de Amsterdamse beurs nauwelijks mee, kwantitatief is er weinig over na het vertrek van Flexovit en VolkerWessels (zelfs tijdelijk Midcap) en kwalitatief is het handel in de marge. Grolsch, Wegener en TKH-Group zijn mooie bedrijven, maar de belegger wordt er niet opgewonden van. Misschien van Ten Cate dat mag meedoen in de Amsterdam Smallcaps Index. Een doekje voor het bloeden naast de AEX (25 grootste fondsen, goed voor bijna 400 miljard aan marktwaarde) en de AMX (vroeger Midcap, de tweede garnituur goed voor 33 miljard). De nieuwe index is te koop voor in totaal 12 miljard. Sjoerd van Es van de Rabobank EnschedeHaaksbergen steekt niet onder stoelen of banken dat hij de nieuwe index een gedrocht vindt. “Zit de belegger te wachten op een weinig liquide index?” De vraag stellen is hem beantwoorden in dit geval. “De omzet in deze fondsen is niet hoog, er zijn dagen bij dat er in bepaalde fondsen helemaal geen handel plaatsvindt. Als beleggers in kleine fondsen willen investeren, zal hij veel meer per bedrijf kijken en niet naar een index die dus als referentiepunt ook niets voorstelt. Ook bij de samenstelling van de index kun je je vraagtekens zetten. De fondsen zijn nu geselecteerd op basis van handelsvolume en via het percentage vrij verhandelbare aandelen en de onderliggende waarde. Hierdoor is het dus mogelijk dat Antonov (marktkapitalisatie 43 miljoen) wel in deze index zit en Wegener (marktkapitalisatie 486 miljoen) ontbreekt.” Ten Cate laat weten juist enthousiast te zijn over de nieuwe index en hoopt dat de verhandelbaarheid van het aandeel verder zal verhogen.”

Blijdenstein Willink In de onderbond der beursfondsen (Veiling) speelt Blijdenstein-Willink een marginale rol die verder verkleind is na de overigens noodzakelijke verkoop van Lakatex. Voor het eerst sinds 1999 heeft Blijdenstein-Willink weer winst gerapporteerd (een miljoen tegen 3,8 miljoen verlies in 2003). Het bedrijf gaat zelfs direct weer dividend uitkeren van 0,28 cent per aandeel (wat neerkomt op

Twentevisie 04/2005

een pay out van 50%). Verbazingwekkend hoog. “Ze zijn voornemens dat ook in de komende jaren te doen, misschien omdat in de afgelopen jaren de aandeelhouders weinig plezier van hun aandeel hebben gehad.” Over 2005 verwacht BW een verdere toename van de omzet en de winst zonder dat dit verder werd gespecificeerd. “Het blijft een aandeel met een hoog risico. Het wordt door niet één bank echt gevolgd en soms

vindt er in het aandeel dagenlang geen handel plaats.” Maar twee jaar geleden had het grote Hunter Douglas (van Luxaflex) belangstelling voor het bedrijf. Die wilden 7,67 euro per aandeel betalen en Hunter Douglas zal Blydenstein-Willink, dat alleen nog bestaat uit Verosol raambekleding, toch wel goed volgen? “Wie weet wat er nu gaat gebeuren nu het bedrijf weer winst maakt, maar ik kan en wil er verder weinig over zeggen.” ■

Als gevolg van de verplaatsing van de radio-opname Memphis naar het Twentevisie Event is er in de maand maar t geen beursspel gespeeld. De draad wordt weer opgepakt op 3 mei bij de volgende opname van Memphis in het Arke Stadion. Hoe hoog staat de AEX dan? U kunt gratis meespelen via internet (www.twentevisie.nl). Amsterdam Smallcap IndeX (AScX), naar rato: Telegraaf 8,93 Eurocommercial Properties 7,72 Nieuwe Steen Investments 7,40 Exact Holding 6,93 Boskalis Westminster 6,84 Imtech 6,23 OPG 5,59 Vastned Offices Industrial 5,16 Sligro 4,73 Ordina 4,43 Van Lanschot 4,10 United Service Group 3,97

Univar Draka Jetix Europe Unit4Agresso Athlon Ten Cate Pharming Group BE Semiconductor Industries Grontmy Brunel InnoConcepts Antonov Sopheon

3,90 3,72 3,44 3,39 2,99 2,41 1,92 1,66 1,51 1,43 0,56 0,52 0,49

17

@[RY OR`YV``R[ c_NNTa \Z

R[VT TRQbYQ

>cZZcYncVb^hX]ZbVVihX]Vee^_bdZi^ZYZgZZchcZa`jccZc^cheZaZcde kZgVcYZg^c\Zc#9VikgVV\idbZZcY^gZXiZVVceV`ZcXdcXgZiZdeadhh^c\Zc# BZiodg\kjaY^\]Z^YZc]ZicddYoV`Za^_`Z\ZYjaYldgYZcVaaZoV`Zc!hVbZc bZij!odhcZabd\Za^_`\ZgZ\ZaY#KddgZZccVYZgZ`Zcc^hbV`^c\bZiYZoZ Z^\Zcl^_oZkVcWVc`^ZgZcZcYZgj^biZY^Zl^_]^ZgkddgWZhX]^`WVVg]ZWWZc! WZaijbZi%*()--*&%%d[`a^`ijcVVglll#[g^ZhaVcYWVc`#ca

B#=#IgdbeaVVc*'k,*&(67:chX]ZYZk%*()--*&%%

Digitaal archiveren met het gemak van kopiëren

( En wel zo makkelijk en snel terug te vinden )

U kent dat wel: u heeft net dat ene dossier uit het archief nodig, maar helaas is een van uw collega’s u al voor geweest. Gaat u nu alle afdelingen langs op zoek naar het dossier? Of nog erger, wacht u tot de map terug is? Gelukkig is er nu de Konica Minolta FlexiStore. Deze scant al uw papieren documenten en bewaart ze digitaal. En dat met één druk op de knop! FlexiStore is het archiveringsproduct voor afdelingen en werkgroepen met een bijbehorend eenvoudig bedieningsgemak en een interessante prijsstelling. Meer weten over de uitgebreide archiverings-mogelijkheden van deze multifunctionele printer-copier?

KN bv, Postbus 237, 1170 AE Badhoevedorp, tel. 0800 - 022 21 41, fax 020 - 658 41 60, e-mail: [email protected]

TV0104FT

Kijk op www.kn.nl/ftdz of bel GRATIS 0800 - 022 21 41

R&D met 700 werknemers bij Thales op de tocht

voorbeschouwing | oorlogsindustrie

Over korvetten en fregatten grote zeeën. Niet om op smokkelaars bij de Antillen te jagen. Daarvoor zijn korvetten met 80 man aan boord veel beter geschikt.”

Vergunning Korvetten zijn goedkoper, volgens Van Rooijen zijn op de tweedehandsmarkt een paar fregatten zo van de hand te doen voor een mooie prijs aan de Grieken of ergens in het Midden Oosten (Verenigde Arabische Emiraten) en ‘last but not least’ delen ook de kamerleden zijn mening. Thales loopt de deur plat in Den Haag. “De Kamer zet vraagtekens bij de operationele keuzes van Kamp. Kamerleden hebben moties ingediend en er lijkt wat bijsturing van het beleid. De minister is bezig onze rekensommen na te rekenen.” En ook de marine deelt de mening van Thales, wat vreemd klinkt. Als Kamp weigert te bestellen is de hoogwaardige technologische werkgelegenheid van 700 mensen serieus in gevaar. “We kunnen niet tien jaar wachten op de volgende order.” Het CNV maakt zich hard voor de Nederlandse oorlogsindustrie en de export van fregatten. Kolkman: “Elke exportorder moet worden voorgelegd aan het kabinet en daar komt wel of geen vergunning voor.”

Lankmoedigheid

Thales in Hengelo straks een verkoopkantoortje van de Fransen?

(door Jan Medendorp) Nederland zou korvetten moeten gebruiken om te jagen op drugssmokkelaars. Bovendien leiden de investeringen tot werk bij Thales in Hengelo, waar zo’n 700 werknemers het grootste innovatiecentrum (naast de UT) van Twente vormen. Maar minister Kamp wil niet. Zonder investeringen wordt het kenniscentrum waarschijnlijk (al over twee, drie jaar) opgeheven en zal Thales (het vroegere Signaal) verworden tot een ordinair verkoopkantoor van de Fransen, laten de vakbonden, de ondernemingsraad en het bedrijf eensgezind weten. De bonden en ondernemingsraad togen op 17 maart naar Den Haag om de vaste kamercom-

Twentevisie 04/2005

missie voor Defensie nog eens uit te leggen welke gevaren op de loer liggen. Maar dat wisten ze al, zegt Henk Kolkman van het CNV. “Er worden politieke spelletjes gespeeld.” De soep wordt zeker net zo heet gegeten als hij wordt opgediend, verklaart Frans van Rooijen van Thales. “De ontwikkelopdrachten van de Koninklijke Marine zijn voor ons van levensbelang om steeds weer nieuwe producten te ontwikkelen die we daarna ook exporteren.” De marine als etalage van Thales. Maar Kamp wil geen uithangbord zijn en heeft geen korvetten nodig, hij heeft tien fregatten en is daar blij mee. Maar Van Rooijen en Kolkman weten zeker dat Kamp korvetten nodig heeft. “Fregatten stammen uit de tijd van de koude oorlog, met een bemanning van 150 man op de

Van Rooijen is het hartstochtelijk eens met Annie Schreijer, het CDA-kamerlid dat vicevoorzitter is van de vaste kamercommissie voor economische zaken, die vindt dat er op alle fronten veel te weinig druk is vanuit Twente op Den Haag. “Ik moet zeggen dat aan de manier waarop de regio zich presenteert in het Haagse en dan vooral met haar lobbyactiviteiten, nog wel wat winst te halen is. Onlangs was minister Brinkhorst op bezoek en dan gaat de helft van de tijd op aan jubelverhalen, wat doen we het toch goed in Twente. De lankmoedigheid over het vertrek van Ericsson, Logica CMG en nu wellicht Thales, begrijp ik niet.” En vervolgens vergeten ze Brinkhorst te vertellen dat deze regio wel wat steun kan gebruiken.” De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we Thales ook niet gehoord hebben toen Ericsson sloot en Logica CMG vertrok. Maar eerst hebben de bonden en Thales deze maand wat te verhapstukken over de CAO. Want dat gaat ook gewoon door. ■

19

#OMMUNICATIEBEGINTMETVRAGENSTELLEN

#OLOSSEUM 04%NSCHEDE  WWWB VDHCOM /PSTANDIGEENGELMETKLAROEN UIT@$EVALVANDEOPSTANDIGEENGELEN 0IETER"REUGHELDE/UDERE -ETDEMOEDDERWANHOOPBLAASTEENTOTINSECTVERWORDENENGELDEAFTOCHTINEENSTRIJDTEGENDE!ARTSENGEL-ICHAÑLENDEZIJNEN:EBEVECHTENTEVUURENTEZWAARDDEENGELENDIE TEGEN'ODINOPSTANDKWAMEN/PHETSCHILDERIJGAATHETERNOGALSTEVIGAANTOEENUITHETTAFEREELBLIJKTONMISKENBAARDATDEONDERWERELDGEENPLAATSISOMVERLANGENDNAARUITTEZIEN

Louis Deterink komt de troep opruimen

lezing | curator

Hardleerse ondernemers (door Jan Medendorp) Als de plannen doorgaan en de rechtbank Almelo krijgt als specialisatie ‘faillissementsfraude’, dan zal de misschien wel bekendste Nederlandse curator Louis Deterink uit Eindhoven vaker op zijn geboortegrond (Reutum - of all places) terugkeren. Deterink geeft af en toe lezingen onder de noemer ‘ondernemen in zwaar weer’. “Ruim 60% van de faillissementen is te wijten aan mismanagement.” En surseance van betaling vindt hij in feite een wangedrocht: “Dat zie ik als herschikken van de stoelen op het dek van de Titanic.” Deterink vertelt humoristisch over de opzienbarende klussen uit het verleden. Het is ook een overwinning op zichzelf, want als kind was Lowietje (ma had een kruidenierswinkeltje, dus je moest ook aardig zijn tegen nare mensen en dat is niet altijd gemakkelijk) een onderdeurtje. En nu hangt iedereen aan De voorstelling mondt snel uit in een egoshow als Deterink vertelt over zijn hoogtepunten, van Hofnar Sigarenfabrieken (1991), DAF-trucks en Vie d’Or, Fokker, Verolme, Versatel, UPC naar zijn huidige klus SP Aerospace (waar hij een onderzoek doet naar de handelswijze van onder anderen Joep van den Nieuwenhuijzen). Bijna schichtig kijkt hij om zich heen al we hem na afloop van de lezing willen spreken. Ook over SP Aerospace. “Ik moet goed uitkijken wat ik zeg, want alles wat ik zeg, kan tegen mij worden gebruikt.” Van den Nieuwenhuijzen speelt (speelde?) ‘balletje, balletje’ met zijn bedrijven en vooral met de gelden die links en rechts binnenkwamen. Deterink moet het gegoochel met cijfers in kaart brengen. Hier in de regio kan de vroegere Holec-directeur Peter Denis daar ook mooie voorbeelden van geven. Geld dat ’s ochtends binnenkwam bij het bedrijf, stond ’s middags al op de rekening van moederbedrijf Begemann om de nacht daarna de wereld over te gaan. Overigens zijn Van den Nieuwenhuijzen en Deterink (via faillissementen van Fokker, Tulip en Verolme) geen onbekenden van elkaar.

Geen leergeld Mismanagement is de hoofdoorzaak van de faillissementen, constateert Deterink. Maar het gaat opvallend vaak fout na overnames en

Twentevisie 04/2005

’s Lands bekendste curator Louis Deterink in Enschede.

fusies, is ook Deterink opgevallen. “Er wordt stelselmatig te veel betaald en met vreemd geld. Na de overname blijken er bijvoorbeeld toch nog lijken in de kast te liggen. “En het valt me op dat vaak geen adequate controlesystemen aanwezig zijn of managementinformatiesystemen. Onbegrijpelijk.” Het is geen leergeld, vindt Deterink. “Als er straks weer een overnamegolf komt, gaan ze weer wedijveren wie de grootste heeft.” Surseance van betaling in geval van nood ziet Deterink niet als mogelijke reddingsboei van een bedrijf. “Circa 98% gaat alsnog failliet.” Een zinkend schip is niet te redden, wel in de fase er vlak voor. “Dan zijn er mogelijkheden om de balans te saneren via bijvoorbeeld herkapitalisatie waarbij leningen omgezet worden in aandelen. Verkoop van onroerend goed met een hoge overwaarde.” Of via de bekende constructie van ‘sale - lease back’ van activa.

Fraude Het graaien van managers en ondernemers is Deterink een doorn in het oog. Hij ziet de gevolgen bij de gewone man in de fabriek; in de afgelopen jaren heeft hij snel opgeteld bijna 30.000 mensen ontslag moeten aanzeggen. Tegen de Twentsche Courant Tubantia zei hij een paar jaar geleden ‘jammer dat ondernemen geen ethisch reveil kent’ en ‘weg met het oldboys-network’. De wetgeving in Nederland noodt uit tot frauderen, vindt hij. Weliswaar vindt hij de nieuwe boekhoudregels die moeten leiden uniformiteit een goede zaak. “Maar het wettelijk ongestraft betalen van grote negatieve eigen vermogens blijf ik een raar fenomeen vinden.” Bij het bedrijf Bons & Evers (Borne) heeft hij een commissariaat om contact te houden met het bedrijfsleven dat wel van goede wil is. Want in zijn vak word je snel cynisch en is het vertrouwen in ondernemers en managers al weggeëbd. ■

21

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | online strategie

Digitaal, mobiel, virtueel en persoonlijk Mensen zijn mobiel - de meeste IT systemen niet. Mensen zijn mobiel ook als ze aan het werk zijn. Men heeft behoefte aan diensten, communicatie en informatie, bijna altijd, zowel privé als zakelijk. Waar men dan ook is. De laatste 10 jaar is er veel te doen geweest over IT technologie, de internet hype en nog meer. Dit stadium zijn we voorbij. We staan aan de vooravond van een belangrijke verandering in de manier waarop wij leven, werken, leren, omgaan met elkaar en samenwerken. We gaan een toekomst tegemoet waarin elk proces digitaal, mobiel, virtueel en persoonlijk zal worden. De huidige economie wordt gedreven door een (r)evolutie in technologie, hoofdzakelijk op het vlak van informatie en telecommunicatie. De concurrentielat wordt hoger en hoger gelegd voor zowel landen als bedrijven. De noodzaak van verandering en onderscheidend vermogen om te overleven is nog nooit zo groot geweest als heden ten dage. Innovaties moeten toepasbaar zijn.

Business-driver ICT is niet meer een pure kostenpost, het is een business-driver geworden. Een mogelijkheid tot concurrentievoordeel. Daarom krijgt ICT een eigen doelstelling, en een direct verband met de rest van een organisatie. Het gaat niet alleen om de ‘hotbox’ en de prijs. Maar om de totale kosten, waar de hardware een onderdeel van is. Veel belangrijker nog, gaat het over het dagelijkse beheer van hardware en applicaties. Met een verhoogde eenvoud voor de gebruiker. Deze tendens wordt de laatste jaren steeds duidelijker zichtbaar. Darwin zei het al: niet de sterksten doch degenen die zich het snelst aanpassen aan de veranderende omgeving zullen op de lange termijn overleven. Voor de ICT kennisleverancier is het cruciaal dat er keuzes gemaakt zijn en er een duidelijke focus is in dit scala van markt-ontwikkelingen. Tenslotte is het geen sinecure voor organisaties om de kennis op een continu hoog niveau te houden en net datgene meer te bieden waar de klant om vraagt. Kortom; de ‘halfwaardetijd’ van de kennis wordt steeds korter.

Flexwerken De convergentie tussen spraak en data geeft de gebruiker interessante mogelijkheden. Vooral

Twentevisie 04/2005

als je kijkt naar de inmiddels beschikbare technologieën als Bluetooth, WiFi, VoIP, Wimax, GPRS, EDGE en UMTS. Het is dan vrij gemakkelijk een mobiel kantoor voor te stellen. Flexwerken en thuiswerken is in het bedrijfsleven en bij de overheid niet meer weg te denken. Immers blijkt uit onderzoek dat in Nederland 65% van de werkplekken gedurende de dag niet in gebruik zijn. Dat zijn dure vierkante meters. Ook is vanuit huis werken een steeds meer geaccepteerde manier van slim werken. Organisaties willen graag dat mensen aan het werk gaan in plaats van naar het werk gaan.

ele gegevens, om de reizigers optimaal te informeren over de vertraging en alternatieve reisroutes. Dit zijn sprekende voorbeelden van processen die digitaal, mobiel en virtueel zijn geworden. Het voordeel is bewezen. De producten zijn er, het netwerk geeft mobiele bandbreedte, de beveiliging is er, het is bewezen, nu is het aan de bedrijven en instellingen in Nederland om gebruik te maken van deze manieren van werken en samenwerken, zodat we over 10 jaar kunnen terugkijken naar wat we hebben gedaan in plaats van wat we hadden kunnen doen. ■

Het spreekt voor zich dat hierbij de nodige veiligheid en beveiliging van het netwerk in acht genomen worden!

Concurrentievoordeel Mobiel e-mail is geen killer applicatie ‘an sich’, het is een middel om productiever te zijn. Maar als je op datzelfde apparaat ook bedrijfskritische applicaties onderweg kunt gebruiken, dan ben je in staat klanten efficiënter te woord te staan of om betere service te leveren. Daarmee creëer je een concurrentievoordeel, daarmee kun je je onderscheiden.

Mobiel systeem Bij vrijwel elke verandering en innovatie in een organisatie komt technologie kijken. Elk proces zal digitaal, mobiel, virtueel en persoonlijk worden uitgevoerd. Een goed voorbeeld is landelijke beveiligingsorganisatie waar de communicatie met de beveiligingscentrale nu veel efficiënter geschiedt via het mobiele netwerk. Deze investering werd 6 maanden sneller terugverdiend dan geraamd en levert een besparing van 700.000 euro op jaarbasis. Of die middelgrote gemeente waar inspecteurs alle keuringen, inclusief foto’s, automatisch synchroniseren met het centrale systeem. Door het invoeren van het mobiele systeem hoeft de inspecteur de informatie niet meer handmatig te verwerken, waardoor hij meer tijd in het veld kan doorbrengen. Of neem de conducteurs op de trein. Een seinstoring kan soms wel voor duizenden reizigers consequenties hebben. De NS-medewerker is voortaan in permanent contact met de NScentrale. Bij storingen beschikt het desbetreffende treinpersoneel meteen over alle actu-

Edward Lohuis Commercieel directeur IT Oost Nederland BV

23

Als het om drankenapparatuur gaat... • Koffie- en Frisdrankautomaten • Kantine-automatisering • Ingrediënt-disposables

Leverancier van drankenapparatuur en ingrediënten Lenteweg 52 7532 RB Enschede Tel.: 053 - 461 57 35 Fax.: 053 - 461 57 45

Rijssenaar Michiel Munneke directeur World Press Photo

voorbeschouwing | world press photo

Nieuws in beeld (door Jan Medendorp) Michiel Munneke is sinds 2001 directeur van de mooiste fototentoonstelling die jaarlijks op meer dan 80 locaties in circa 40 landen wordt gehouden (en waar naar schatting drie miljoen mensen op af komen). Aan het einde van de maand (van 25 april tot 19 juni) worden de mooiste foto’s in Amsterdam tentoongesteld (meestal zo’n 40.000 bezoekers), in de Oude Kerk, op de Wallen. Munneke (geboren in Rijssen, schoolgaand in Vriezenveen) is zelf geen fotograaf, hij studeerde communicatiewetenschappen. De winnaar van 2004, de 48ste World Press Photo, is de Indiase fotograaf Arko Datta van persbureau Reuters. De foto toont een vrouw die rouwt om een familielid dat is omgekomen als gevolg van de tsunami. Het omgekomen familielid is slechts voor een klein deel zichtbaar. “Wij organiseren een wedstrijd voor de persfotografie, dus professionele fotografen. De winnaar is bijna altijd een foto van hard nieuws omdat de naam dat al aangeeft: het gaat over Press, het gaat om beeld dat de nieuwsgebeurtenissen van een jaar vertegenwoordigt.” World Press Photo is ontstaan in 1955, in Amsterdam. Toentertijd was dat nogal pretentieus, omdat de wedstrijd toen een locale aangelegenheid was. “Mensen die World Press

Photo niet kennen, denken dat het een organisatie is met een hoofdkantoor in een wolkenkrabber ergens in New York. Maar het is een betrekkelijk kleine club van twintig mensen.” De meest bekende activiteit is natuurlijk de tentoonstelling. “We doen ook veel aan educatie, het opleiden van jonge fotografen. En we ondersteunen fotografen in ontwikkelingslanden.”

Digitaal Een internationale jury van dertien mensen beoordeelt in tien dagen tijd de meer dan 60.000 foto’s die worden ingezonden voor verschillende categorieën. “Ik moet eerlijk zeggen dat we tegen de grenzen aanlopen van wat je mensen kunt laten zien. De juryleden zijn allemaal vrijwilligers; het zijn mensen die vanuit alle windstreken van de aardbol komen en ze doen het allemaal voor niets.” Er zijn in de afgelopen jaren incidenten geweest, met in scène gezette foto’s die de hoofdredacteur van de Daily Mirror zijn baan hebben gekost, foto’s van de aanslag in Madrid waar lichaamsdelen werden weggeretoucheerd. De digitale fotografie is prachtig, maar geeft gemakkelijk kans op manipulatie. “Ik denk dat kranten en tijdschriften worstelen met hun geloofwaardigheid, omdat er zoveel met fotografie wordt gerommeld. Vroeger was een plaatje gewoon de werkelijkheid. Binnen

de beroepsgroep leeft heel sterk de ongeschreven regel dat je niet aan de inhoud rommelt.”

Canon De tentoonstelling is een reizend circus. Tegenwoordig met audio-tour en al. “Bezoekers bleken heel erg geïnteresseerd in het verhaal achter de foto’s. Wat is het verhaal van de fotograaf, hoe kom je tot bepaalde beeldverhalen die je hier binnen de World Press Photo ziet.” Het gaat Munneke om de vrije uitwisseling van informatie. Maar dat zitten ze in pakweg China niet echt op te wachten. “Het belangrijkste principe is dat we de tentoonstelling in zijn geheel laten zien. Dus in 1989 met die foto van die jongen voor de tank. We doen ook vrij veel tentoonstellingen in Zuid-Afrika; dat zijn landen waar je dat soort beelden graag wilt laten zien, omdat daar over het algemeen heel weinig kranten zijn. Maar ook in Amerika hebben we veel moeite om het voor elkaar te krijgen.” Canon is een grote sponsor van de World Press Photo. Is dat niet link? “Nee, Canon is heel professioneel. Het bedrijf wil geassocieerd worden met het meest gerenommeerde internationale instituut voor de persfotografie. Ze zijn zich er heel erg van bewust dat als ze invloed uitoefenen op de inhoud, dat grote gevolgen heeft voor hun imago.” De winnende fotograaf verdient 15.000 euro. “En heel veel prestige.” ■

De Indiase fotograaf Arko Datta van persbureau Reuters maakte deze winnende foto.

Michiel Munneke uit Rijssen is directeur van World Press Photo.

Twentevisie 04/2005

25

/JFVX
CJK
)BOEQBL 'VMMDPMPVSQSJOUJOH
PQ
EF
9FSPY
J(FO ;FFS
TOFM
GMFYJCFM
FO
TVQFSWPPSEFMJH 1BTTFOEF
PQMPTTJOHFO WPPS
FML
MPHJTUJFL WSBBHTUVL

1SJOUTFSWJDF .AASTINKJETPRINTENENZWARTWITLASER PRINTEN NU OOK HOOGWAARDIG KLEUREN PRINTEN ! OP DE 8EROX I'EN 3NEL EN VOORDELIG PRINTEN OP DIVERSE PAPIERSOORTEN OF KUNSTSTOF :EER KORTE DOORLOOPTIJDEN ONGEKENDE MOGELIJKHEDENVOORVARIABELAFDRUKKEN ENÒCHTON DEMAND


.BJMWFSXFSLJOH "EWERKEN EN VERWERKEN VAN DATA BESTANDEN 0ERSONALISEREN VAN DOCU MENTEN ETIKETTENENMAILINGEN4EVENS COUVERTEREN HANDLING EN VERZENDING VANUWDIRECTMAIL

(SBGJTDIF
OBCFXFSLJOH /NS ZUSTERBEDRIJF h6AARDIGE (ANDENv VERRICHT HANDMATIGE NABEWERKING ENMACHINALEAFWERKINGINCLUSIEFBOEK BINDWERKZAAMHEDEN VOOR OA DRUK KERIJENENRECLAMEBUREAUS

de turn-key specialist: 7FSQBLLFO
FO
TFBMFO !LLE HANDMATIGE VERPAKKINGSWERK ZAAMHEDEN -ONTEREN EN VULLEN VAN #$ HOEZENOFDISPLAYSENALLESDAAR TUSSENIN %VENEENS MACHINAAL SEALEN ENKRIMPEN

dé sleutel ...tot zorgeloze

hallenbouw • ontwerp, vergunning en uitvoering

'VMGJMNFOU -EERDANPALLETPLAATSENTBV OPSLAG VOORRAADBEHEER EN HET OP AFROEP VERZENDEN VAN UW PRODUCTEN DRUKWERK OF PROMOTIE ARTIKELEN !LLES ONDERÏÏNDAK

van bouw en infrastructuur

Timberland Europe Inc. - Enschede

• snel, kwalitatief en scherp geprijsd • nuchtere Twentse mentaliteit • eerst rekenen, dán tekenen • vrije overspanning tot 100 m1 • VCA** en ISO gecertificeerd Penske Logistics - Coevorden

6OORMEERINFORMATIE


(ANDPAK.EDERLAND"6 ,ENTEWEG  26%NSCHEDE 0OSTBUS '$%NSCHEDE

(ANDPAK .EDERLAND

4   &  %INFO HANDPAKNL ) WWWHANDPAKNL

%F
TOFMTUF
IBOEFO
WBO
/FEFSMBOE

Bel Judith Timmerhuis voor een constructief gesprek: 053-435 88 14

Kon. H.H. Martens & Zn. BV - Oosterhout

www.systabo.nl een

onderneming

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | personeel en organisatie

Werkgever in vergrijzend Nederland Nederland heeft een probleem. Eén op de acht Nederlanders is 65 jaar en ouder. In 2050 zal dit één op de vier zijn. Langer of meer werken en afschaffen en veranderen van pensioenregelingen zijn niet voor niets steeds vaker inzet van verhitte discussies. Nederland vergrijst. En ook nog eens op steeds jongere leeftijd. Begon het aftellen voor werknemers vroeger bij pakweg 60, nu denken veel veertigers al na over de verdere invulling van hun leven. Deze categorie dreigt vast te lopen in een uitzichtloze cirkel van succes in hun baan, teren op dat succes, onvoldoende uitdaging voelen en tenslotte vastroesten. Ze maken zich geen nieuwe of betere vaardigheden eigen, maar verzanden in vervreemding, kennisachterstand en isolatie op het werk. Slecht voor de werknemer, de werkgever en de economie, maar ook nog eens onnodig! Bij veel bedrijven treedt verstopping op. We nemen weinig nieuwe medewerkers aan. Oudere medewerkers blijven zitten, ook omdat een uitstroomroute als de WAO inmiddels zo goed als afgesloten is. Daarnaast is er sprake van verwaarlozing van oudere medewerkers. Investeringen in ‘high potentials’ met grijze haren blijven uit. Gevolg: een achterstand bij oudere werknemers en een gebrek aan inzet en flexibiliteit. Senioren lopen nauwelijks meer warm voor nieuwe productiemethoden en andere veranderingsgolven, ze hebben het allemaal al eens gezien. Neem het ze eens kwalijk.

ondernemers niet ongrijpbaar. Het belangrijkste is om nú met het vraagstuk aan de slag te gaan en het niet bij een nobel streven te laten. Hieronder een paar aandachtspunten en overwegingen: 1. Haal het probleem naar voren Laat vergrijzing u niet overkomen, maar wees de problemen voor. Zonder al te veel investeringen, brengt u de actuele effecten van het vergrijzende personeelsbestand in uw organisatie in kaart. Bedrijven zijn bekend met hun huidige verloopcijfer, de economische situatie, de te verwachten groei, mogelijke innovaties op gebied van productie en wetgeving en hun huidige personeelsopbouw en loonkosten. Door verschillende scenario’s te vergelijken, ziet u als werkgever welke concurrentievoordelen u kunt behalen met de focus op inzetbaarheid en halen uw werknemers gezond hun pensioen. 2. Waar gaat het over? Vergrijzingsvraagstuk? Leeftijdsbewust personeelsbeleid! Dit suggereert dat er één probleem is met één denkbare oplossing. Niet dus! Een vraag kan zijn: hoe houd ik mijn oudere medewerker gemotiveerd en optimaal inzetbaar in een veranderende omgeving? Maar er zijn meer vragen: hoe krijg ik jonge instroom van nieuwe medewerkers en hoe organiseer ik kennisoverdracht als straks onze oudere medewerkers afvloeien? Het is belangrijk om te weten wat het vraagstuk is. Want dan kun je gefundeerd kiezen voor een doeltreffende aanpak.

gische contract tussen werknemer en werkgever. De werkgever geeft de werknemer jaarlijks meer salaris. In ruil daarvoor laat de werknemer steeds meer met zich ‘sollen.’ Je kunt pleiten voor een new deal: de werkgever belooft het werk interessant en gezond te houden, de medewerker belooft zich meer in te zetten. Maar dat hoeft niet te leiden tot meer salaris. Een heftige oplossing, maar het kan een antwoord zijn op hoge loonkosten en ruimte bieden voor het aannemen van nieuw personeel. 5. Vervroegde uitdiensttredingsmogelijkheden: een oplossing? Kort en goed: nee! Vervroegde uitdiensttreding wordt, met de vergrijzing, onbetaalbaar en vormt een belemmering om de problematiek structureel aan te pakken.

Resumerend Effectief leeftijdsbeleid begint met een goede risico-inschatting en scenario-analyse. Benoem en definieer uw vraagstuk, zodat u de uitgangspunten voor leeftijdbeleid kunt formuleren. Bepaal vervolgens de uitvoeringsmaatregelen, waarbij u het huidige personeelsbeleid beter kunt richten en inrichten. En zet daarbij, waar nodig en gewenst, externe expertise en ervaring in. Wij zijn u graag van dienst. ■

Nu aan de slag Ook aangescherpte wet- en regelgeving beperkt de inzetbaarheid van ouderen. Niet teveel tillen en nachtdiensten draaien, gewoon rustig uitdrijven tot aan je pensioen. Alleen: wanneer dat pensioen komt, is onzeker. Deze onzekerheid leidt tot interne pensionering. Oude medewerkers melden zich vaker ziek, willen niet meer investeren in nieuwe ontwikkelingen en zijn niet bereid om een ‘tandje bij te zetten’. Kosten voor vervanging, productieverlies zijn het gevolg. Ook loonkosten stijgen vanwege een onevenredige personeelsopbouw. Door het geringe aantal jonge werknemers in het bedrijf zijn kennisoverdracht en kennisbehoud binnen nu en 10 jaar een uitdaging. Voor kennisintensieve organisaties vormt dit probleem een serieuze bedreiging. Maar, en dat is het goede nieuws, de vergrijzingsproblematiek is voor

Twentevisie 04/2005

3. Mentaliteit U kunt prachtige programma’s ontwikkelen voor instroom, doorstroom of ontwikkeling, maar ze werken niet als de mentaliteit ‘hoe kijken wij naar onze medewerkers en collega’s’ niet ter discussie staat. Zolang de gedachte leeft dat een oudere medewerker toch niets meer kan leren, zal die daar naar handelen en geen gebruik maken van opleidingsprogramma’s. Een manier om mentaliteit te veranderen is te werken aan bewustwording: hoe kijken wij tegen de verschillende medewerkers aan en wat is hiervan het effect? 4. Zoek naar ‘de rek’ en bedenk oplossingen buiten de standaard kaders Het vergrijzingsvraagstuk is complex, onder meer omdat het geworteld ligt in het psycholo-

Gertjan Beens Regiodirecteur bij Arbo Unie

27

Bedrijfsleven ook verantwoordelijk voor dichtslibben wegen in Twente

Plan een

(door Mario van Santen) Als het over mobiliteit gaat, wordt er wat afgeklaagd door ondernemend Oost-Nederland. De A1 bij Deventer moet breder, er moeten extra afritten komen bij Hengelo, de N35 wordt smalend het karrespoor genoemd en de invalswegen van de grote steden in Twente slibben in sneltreinvaart dicht. En de overheid doet volgens de werkgevers veel te weinig. Is die kritiek terecht? “Nee,” zegt portefeuillehouder Jeroen Goudt van de Regio Twente. Hij vindt dat vooral de grotere bedrijven in Twente te gemakkelijk naar de overheid wijzen en zelf geen verantwoordelijkheid nemen. Dat het verkeer in Twente dreigt dicht te slibben, is een probleem dat al jaren door een groot aantal partijen wordt onderkend. MKB, VNO, TLN, Oost NV en de Kamer van Koophandel roepen al jaren dat er ingrijpende maatregelen moeten worden genomen, wil de regio niet nog meer achterstand oplopen. Ook de politiek in Twente is zich bewust van het probleem en kwam midden jaren negentig met een nieuw Verkeer en Vervoersplan, waarin de grootste knelpunten in kaart werden gebracht. De meeste van deze knelpunten (doortrekken RW35 naar Nijverdal, een betere verbinding Enschede-Arnhem, weefstroken langs de A1 bij Borne) zijn inmiddels verholpen, of staan op het punt te worden gerealiseerd. In dat Verkeer- en Vervoersplan werd

30

ook aangegeven dat het verkeer op de toegangswegen naar de grote steden in Twente in ras tempo vast zou komen te staan. Deze voorspelling is inmiddels realiteit geworden. Bijna dagelijks staan er files op de afritten van de N35 bij Enschede en de A1 bij Hengelo. Dat valt niet alleen de politiek te verwijten. Ook het bedrijfsleven zelf is hier schuldig aan. Vanuit het Vervoersinformatiepunt van de Regio Twente is jaren geprobeerd met bedrijven afspraken te maken over het opstellen van een vervoersplan, maar heeft dat in slechts 12 gevallen tot concrete afspraken geleid. “Behoorlijk teleurstellend,” concludeert ook Gerrit Niezink van het Vervoersinformatiepunt. “We moeten dan ook ernstig in gesprek met het bedrijfsleven over wat zij zelf kunnen bijdragen aan de mobiliteit in Twente.”

Teveel moeite In totaal zijn de afgelopen jaren 250 bedrijven bezocht. Daarvan hebben er dus maar twaalf daadwerkelijk een vervoersplan opgesteld. Alleen bij het ziekenhuis in Enschede en Eaton (Holec) in Hengelo werd met enthousiasme aan plannen gewerkt. Toen Eaton verhuisde naar een nieuw onderkomen, werden pendelbusjes vanaf het NS-station ingezet. Dat werkte goed. Ook bij enkele kleinere instanties zijn concrete resultaten geboekt. Toch gelden de plannen voor niet meer dan tienduizend werknemers. Niezink: “Kennelijk vinden bedrijven

het allemaal toch teveel moeite. Je moet er toch iemand voor vrijmaken. Wat we veel zien is dat dit soort zaken door een enthousiast hoofd personeelszaken soms wel wordt opgepakt, maar als die persoon wegvalt, zakt alles weer in elkaar. Dat heeft ook met de vrijblijvendheid te maken. Het wordt niet verplicht gesteld.”

Verplichten Daar zit een groot deel van de pijn. Waar het Vervoersinformatiepunt van de Regio Twente van alles bedenkt, zijn de aangesloten gemeenten niet verplicht dit uit te voeren. Elke gemeente heeft wel de mogelijkheid om met de verschillende milieuwetten in de hand bedrijven te kunnen verplichten een vervoerplan te maken. Toch wordt er van die mogelijkheid nauwelijks gebruik gemaakt. Waarom dat niet gebeurt, is niet duidelijk. Waarschijnlijk zijn gemeenten er niet happig op allerlei milieu-eisen te stellen, omdat ze anders bang zijn dat zo’n bedrijf zich elders gaat vestigen. Zolang dus niets dwingend wordt opgelegd, zal er op dit vlak maar weinig veranderen. De Regio Twente probeert gemeenten wel die kant op te sturen, maar het blijft uiteindelijk de verantwoordelijkheid van een gemeente of ze dit soort eisen aan bedrijven gaan stellen. En die vinden het allemaal wel goed. Gevraagd naar hun indrukken, laten de verschillende gemeenten weten dat ze weliswaar ook merken dat er weinig ontwikkelingen zijn op het gebied van vervoers-

Twentevisie 04/2005

analyse | vervoerplannen

vervoersplan plannen, maar ook geen idee hebben waarom dat zo is. Ze hebben maar weinig oog voor dit soort zaken, want dat hebben ze tenslotte overgedragen aan het Vervoersinformatiepunt van de Regio Twente.

Uitbreiding EU Het verkeer op de hoofdwegen in Twente zal de komende jaren alleen maar verder groeien. Dat heeft vooral te maken met uitbreiding van de EU. Van een vrachtwagen uit Polen, Litouwen of de Oekraïne kijkt niemand meer op. Door deze sterke groei zullen op de A1, ondanks de genomen maatregelen, opnieuw grote problemen ontstaan. Aanvullende maatregelen lijken dus absoluut noodzakelijk, omdat het regionale verkeer binnen Twente andere wegen zal gaan zoeken om de bestemming te bereiken. Die wegen zijn niet berekend op een toename van het verkeer. De Regio Twente is samen met de wegbeheerders verantwoordelijk voor het regionaal vervoer. Omdat ook na 2020 de wegen in Twente goed berijdbaar moet zijn, heeft de regio een groot aantal plannen liggen. Niet uitsluitend voor vervoer over de weg, maar ook voor alternatieve vervoerswijzen zoals de fiets of het openbaar vervoer. “Dat is noodzakelijk ook, want in de laatste nota Mobiliteit die de minister heeft geschreven, zegt ze min of meer dat het voor Twente voorlopig wel weer even genoeg is,” aldus Gerrit Niezink. “Wij zijn de komende jaren niet aan de beurt in Den Haag. Alle reden dus zelf op zoek te gaan naar oplossingen. Die bieden we al acht jaar aan, maar helaas hebben we moeten constateren dat het bedrijfsleven het tot nu toe niet erg voortvarend heeft opgepakt.”

blijft. Niet alleen maar klagen en zeggen dat er meer wegen moeten komen, maar ook zelf inspanningen doen. Door bijvoorbeeld eens te kijken of er vervoersplannen kunnen komen. Dat dus niet elke medewerker afzonderlijk met de auto naar het werk komt, maar hem samen met collega’s te laten rijden of hem op de fiets te laten komen. We hebben de afgelopen jaren alle bedrijven in Twente die meer dan honderd mensen in dienst hebben bezocht en gevraagd of ze een vervoersplan wilden opstellen. Dat is tot nu toe door slechts twaalf bedrijven en instellingen gedaan. Wij vinden dat buitengewoon teleurstellend. Daarom zijn we het vervoersmanagement ook sterk aan het heroverwegen. Het lijkt nu heel erg op het trekken aan een dode olifant.” De Regio Twente wil daarom op korte termijn met het bedrijfsleven in conclaaf. Portefeuillehouder Goudt: “Ik heb het bedrijfsleven al meermalen aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid en zal dat in deze gesprekken opnieuw doen.” We kunnen moeilijk heel Twente vol leggen met asfalt, aldus ook beleidsmedewerker Niezink. “Daarom gaan we bedrijven

daadwerkelijk de keus voorleggen wat ze willen. Het is ook in hun belang dat Twente groen blijft.”

Mislukt Voorbeelden over door het bedrijfsleven gemiste kansen zijn er genoeg. Meest recent is de bereikbaarheid van het industrieterrein in Oldenzaal. Bij het vervoersinformatiepunt kwamen hier klachten over binnen. Niezink: “Toen hebben we bij wijze van proef een bus laten lopen. Dat is faliekant mislukt, want er zat geen hond in die bus. Terwijl het toch een goede voorziening was. Daar gaat het dan om. Dat de directie ook tegen het personeel zegt; jongens ga met die bus. Want we zijn moeilijk bereikbaar voor klanten en opdrachtgevers, dus moeten we daar zelf ook iets aan doen. Daarom willen we alleen verder met deze initiatieven als het bedrijfsleven zelf ook aangeeft er meer werk van te willen maken. Alleen dan zijn wij nog bereid mee te zoeken naar bruikbare oplossingen. Als de liefde van één kant moet komen, dan zien wij daar de toegevoegde waarde niet van en kunnen wij onze energie beter ergens anders in stoppen.” ■

Vrijblijvend “Belangrijkste oorzaak voor het matige resultaat is het feit dat het allemaal te vrijblijvend is. Als er problemen zijn, dan vindt het bedrijfsleven dat de overheid die moet oplossen. Wij willen eigenlijk dat er voor al die problemen een gezamenlijke verantwoordelijkheid is. Want het is ook voor de bedrijven van groot belang dat Twente bereikbaar Tussen 1999 en 2003 hebben 12 bedrijven en instellingen een eigen breed vervoerplan opgesteld voor het woon-werkverkeer. Die plannen samen gelden voor ongeveer 10.000 werknemers. Het aantal bedrijven dat alleen een fietsplan heeft opgesteld bedraagt 71 (voor in totaal ca. 20.000 werknemers). Daarnaast heeft het Vervoersinformatiepunt (VIP) Twente 10 bedrijventerreinen in Twente ondersteund bij het gezamenlijk ontwikkelen van plannen voor vervoermanagement op deze bedrijventerreinen. Dat heeft overigens nog niet geleid tot concrete uitvoeringsplannen.

Twentevisie 04/2005

31

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | financieel accent

Kikadewado? Tijdens een persconferentie in het najaar van 2004 werd door de Staatssecretaris van Financiën voorlichting gegeven over de digitale aangifte. Aangifte doen zou vanaf 1 januari 2005 gemakkelijker worden! De ondernemers zouden kinderlijk eenvoudig digitaal aangifte kunnen doen, Kikadewado, zo meende de Staatssecretaris, een kind kan de was doen nietwaar? Nu veel ondernemers de aangiften omzetbelasting voor het eerst digitaal hebben ingediend komt de stroom van de complexere aangiften inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting langzamerhand op gang. Nog even afgezien van alle problemen die ondernemers ervaren met hun digitale aangiften omzetbelasting is het tijd eens stil te staan bij de digitale aangifte winstbelasting 2004. Is de digitale winstaangifte Kikadewado-proof?

De digitale winstaangifte Over het boekjaar 2004 dient u als ondernemer de winstaangifte digitaal naar de belastingdienst te verzenden. Hiervoor heeft de belastingdienst een digitale winstaangifte ontwikkeld die ten opzichte van de O(ndernemers)- aangifte van voorgaande jaren op belangrijke punten gewijzigd is. Naast uitgebreidere vragen met betrekking tot o.a. de auto van de zaak (kentekennummer) kunnen jaarrekeningen en andere bijlagen niet meer met de digitale winstaangifte meegestuurd worden. In de digitale winstaangifte wordt de winst herleid door een vermogensvergelijking. Hiervoor dient u de commerciële cijfers (jaarrekening) in te voeren en te vergelijken met de eveneens in te voeren fiscale cijfers. Naast het feit dat u tussen deze cijfers zelf aansluiting dient te maken stelt de belastingdienst enkele serievragen. Deze ja/nee- vragen lijken gemakkelijk genegeerd te kunnen worden, maar onderschat u de invloed van deze serievragen niet! Tezamen met het niet kunnen versturen van bijlagen kunnen deze vervelende fiscale gevolgen met zich meebrengen.

aangifte naderhand herzien door navordering indien achteraf een nieuw feit bekend wordt waarmee de belastinginspecteur bij het opleggen van de aanslag niet bekend had kunnen zijn. Beperktere mogelijkheden om toelichtingen te kunnen geven, zouden opgevat kunnen worden als feiten die op het moment van het opleggen van de aanslag de belastinginspecteur niet bekend hadden kunnen zijn. Is niet toegelicht niet bekend? Door navordering tot vijf jaar na afloop van het belastingjaar kan dan alsnog teruggekomen worden op een in een eerder stadium reeds goedgekeurde aangifte. Dat bevordert de rechtszekerheid van u als ondernemer natuurlijk niet. Getracht is een oplossing te zoeken in de serievragen.

De serievragen In de digitale winstaangifte zijn een aantal ja/nee-vragen opgenomen en zeer bijzondere situaties kunt u op speciale memovelden kwijt. Deze vragen geven u de mogelijkheid een toelichting te verstrekken en de belastingdienst de mogelijkheid een snelle risico-inventarisatie te maken. Deze vragen variëren van: “heeft er op de winstaangifte een accountantscontrole plaatsgevonden?” tot “hebt u willekeurig afgeschreven?” Ook is er een open vraag waarin u meer gegevens kunt verstrekken of de belastinginspecteur expliciet om een standpunt inzake een fiscaal vraagstuk kunt verzoeken. Op het moment dat u deze open vraag invult wordt uw aangifte automatisch door de belastinginspecteur beoordeeld. Vult u niets in dan kan het probleem van een nieuw feit gaan spelen. Vult u wel wat in dat wordt uw aangifte kritisch bekeken! Een zorgvuldige afweging is zeer gewenst.

Navordering

Het is ook niet de bedoeling dat alle ondernemers bij elke winstaangifte om een expliciet standpunt vragen. Op dat moment werkt het digitale systeem niet meer aangezien alle winstaangiften dan persoonlijk beoordeeld worden.

In de nieuwe winstaangifte is het niet meer mogelijk bijlagen mee te sturen. Hoewel er voor elke post in de balans en winst- & verliesrekening 99 specificatieregels bestaan ontstaat hier al een eerste fiscaal aandachtspunt. Want hoe zit het met navordering en het nieuwe feit? De belastingdienst kan immers een reeds goedgekeurde

Ook is het voorstelbaar dat bepaalde informatie zich niet leent als bijlage/toelichting van een digitale winstaangifte. Te denken valt aan kopieën van originele akten. Indien u als ondernemer wenst dat de belastingdienst over deze informatie beschikt, kunt u deze aanvullende

Twentevisie 04/2005

informatie het beste afzonderlijk aan de belastingdienst toesturen. Naast het maken van de nodige afwegingen dient u tevens op te letten wat u invult en wanneer u verstuurt. Wat te denken van het volgende:

Vorderingen en schulden In de winstaangifte worden vorderingen en schulden afzonderlijk gespecificeerd. Indien u een nog te betalen BTW-schuld nader gespecificeerd heeft ingevoerd en vervolgens uw winstaangifte instuurt voordat u deze BTW schuld middels een zogenoemde suppletie vrijwillig heeft verbeterd, loopt u het risico dat een naheffingsaanslag met boete wordt opgelegd. Het indienen van deze aangifte wordt dan niet beschouwd als zijnde een vrijwillige verbetering van de ingediende aangifte(n) omzetbelasting.

Tenslotte Gezien bovenstaande is het nog maar de vraag of de digitale winstaangifte Kikadewado-proof is. Kinderlijk eenvoudig is de invoer van en aansluiting tussen commerciële en fiscale cijfers immers niet. De specificatie van vordering en schulden, winstherleiding door het opstellen van een vermogensvergelijking en de afweging wat wanneer toe te lichten maken de digitale winstaangifte geenszins Kikadewado. Neemt u derhalve contact op met uw belastingadviseur. Hij of zij is van de ins en outs van de digitale winstaangifte op de hoogte en u voorkomt hiermee dat u onvoorbereid met ongewenste effecten van een Kikadewado- aangifte wordt geconfronteerd! ■

M.E.W. Steenwelle FB De auteur is als belastingadviseur verbonden aan Ten Kate & Huizinga te Hengelo

33

Kennis nodig

?

Perdix Technologies levert de kennis die u zoekt op het gebied van:

a de markten a innoverende technologie a de business a de juiste mensen

Technologies Perdix Technologies bv contactpersoon: ger brinks t: +31 (0)546 53 87 12, m: +31 6 2290 1777 [email protected], www.perdix.nl

G

E

W

O

O

N

N

A

A

R

H

O

F

L

E

V

E

R

A

N

C

I

E

R

CAREL LURVINK Professionele artikelen voor

Schoonmaak Schilder Veiligheid

Marssteden 40, 7547 TC Enschede NL Postbus 450, 7500 AL Enschede NL

Telefoon: 053 - 434 43 43 Fax: 053 - 433 71 05

E-mail: [email protected] Internet: www.carellurvink.nl

actueel | nieuws & feiten

Ondernemersnieuws Op 21 maart jl. heeft het dagelijks bestuur van Regio Twente besloten dat Connexxion vanaf 11 december dit jaar de nieuwe Openbaar Vervoer Concessie Twente krijgt. Het vervoer is niet aan de bedrijven BBA en Arriva gegund omdat hun prijs/kwaliteitsverhouding minder was. Doorslaggevend was de korting van bijna twee miljoen die Connexxion jaarlijks op de vergoeding biedt. Er komt een forse uitbreiding van de dienstregeling en ook worden vanaf medio december alle bussen eenduidig Twents rood gekleurd. Bovendien zullen vanaf juni 2007 de treinen twee keer per uur - met nieuwe treinen - op het traject Almelo-Mariënberg gaan rijden en in de spits gaan de stadsdiensten in Almelo, Hengelo en Enschede zes tot maximaal acht keer per uur rijden. En vermeldenswaardig is ook dat Twente de primeur krijgt met gratis internet in de bus, weliswaar via een eigen laptop. Regio Twente is zeer tevreden met de forse uitbreiding van de dienstregeling en de kwaliteit van het bus- en treinvervoer in Twente. De totale omzet van de concessie is gedurende tien jaar zo’n 200 miljoen euro. Op maandag 21 maart jl. vond in het Expo Center in Hengelo voor de eerste keer het Twentevisie Event plaats. Vanaf twee uur vond er voor de Twentse ondernemers een totaalprogramma plaats binnen een uniek concept waarin netwerken centraal stond. Op vijf themapleinen konden deelnemers zich profileren in een

ongedwongen sfeer binnen een entourage met veel entertainment en catering van hoog niveau. Topgasten gaven het geheel extra cachet: presentator Tom Egbers, spreker Gerard Spong, veilingmeester Jan Smit en de Memphis-gasten Jort Kelder, Pieter Lakeman en Eckhart Wintzen. Optredens van Girls Wanna Have Fun en The Trammps gaven het event een spetterend eind. De reacties zowel van deelnemers als bezoekers zijn erg positief en al met al is de organisatie (MediaSales Nederland en Expo Center i.s.m. New Entertainment en TerZake) zeer tevreden over het verloop van het Twentevisie Event en zij is nu reeds bezig met de tweede editie op 20 maart 2006. Elders in deze Twentevisie een beeldverslag met een nog vollediger versie daarvan op www.twentevisie-event.nl.

Brandveilig ondernemen is een hot item. Veel gemeenten voeren strenge controles uit bij bedrijven om te zien of bedrijven wel aan alle regels voldoen. Op dit moment maken ook in Overijssel veel gemeenten een inhaalslag op het gebied van brandveiligheid en gebruiksvergunning. Niet elke ondernemer heeft een gebruiksvergunning nodig, maar heeft wél te maken met brandveiligheidseisen: elk gebouw zal immers moeten voldoen aan brandveiligheidseisen die in het Bouwbesluit zijn opgenomen. Wat komt er dan op uw bedrijf af? Over deze en andere vragen willen de Kamers van Koophandel in Overijssel, VNO-NCW Overijssel, provincie, gemeenten en brandweer het bedrijfsleven in Overijssel samen uitleg geven in voorlichtingsbijeenkomsten die plaatsvinden in Zwolle (19 april, Congrescentrum De Vijverhoeve,

Het Twentevisie Event 2005: business to business in optima forma.

Twentevisie 04/2005

Noordelijke Ruitenweg 1, 16.30 - 18.30 uur), Hardenberg (20 april, Boomstammenrestaurant Het Heemse, Blankvoortallee 2, 16.30 - 18.30 uur en Enschede (27 april, Ondernemingshuis Twente, Hengelosestraat 585, 16.30 - 18.30 uur.) Deelname is kosteloos. Aanmelding voor Zwolle en Hardenberg dient plaats te vinden via mevr. C. Hollander, [email protected], telefoon 038 - 45 53 800; aanmelding voor Enschede via mevrouw N.Bos, [email protected], telefoon 053 - 48 49 783.

Koninklijke Ten Cate heeft overeenstemming bereikt met het management over de verkoop van de Noordwest-Europese Mega Valves bedrijven. Deze groep handelsondernemingen in componenten voor vloeistofsystemen maakt deel uit van de sector Technical Components. In de loop van 2004 werden de Franse en Italiaanse vestigingen gesloten. De Spaanse vestiging Business Key maakt geen deel uit van de voorgenomen transactie, aangezien deze vestiging over een specifiek assortiment aan producten beschikt en minder goed past binnen het concept van de overige Mega Valves bedrijven. De Spaanse vestiging is winstgevend en goed renderend. De verkoop is het gevolg van de aangekondigde strategische concentratie van Ten Cate op technisch textiel en de recente beëindiging van de reorganisatie binnen de Mega Valves groep. Met een overeenkomst tussen het ROC van Twente en Saxion Hogescholen wordt een speciale ‘longitudinale’ mhbo-leerweg in het leven geroepen, bestemd voor studenten van de mbo-opleiding Handel, niveau 4, aan de commerciële richting aan het ROC van Twente. Deze studenten kunnen nu gemakkelijker en sneller doorstromen naar de hbo-studie Small Business & Retail Management aan Saxion Hogescholen in Enschede. Bovendien moeten ze een test ondergaan waarin hun (potentiële) capaciteiten worden getoetst. Al met al kunnen studenten een tijdwinst van zo’n half jaar kunnen boeken. Nederland blijft de aankomende jaren verzekerd van een internationaal topevenement in de triatlonwereld, door de International Triathlon Holten, die dit jaar plaatsvindt op 16 juli. De organisatie kan deze toezegging doen doordat zij tot en met 2008 gesteund blijft door twee hoofdsponsors, Oad en Rabobank Holten. Tevens is de Triathlon Holten benoemt door de International Triathlon Union (ITU) tot European Premium Cup Race. Dit zal de aankomende jaren zorgen voor nog meer grote namen aan de start omdat de atleten door deze statusverhoging meer punten kunnen verdienen voor hun positie op de Europese ranglijst. Naar aanleiding van de bekendmaking van de ‘Startnotitie N18 Varsseveld-Enschede’ hebben VNO-NCW Twente, VNO-NCW Achterhoek en VNO-NCW Arnhem gepleit voor de opwaardering van N18 tot A18. Gelderland ❯

35

actueel | nieuws & feiten

en Overijssel werken samen om op de kennisgebieden Food, Health en Technology te excelleren en de focus op deze drie kennisgebieden is vastgelegd in de ‘Visie Triangle’. Daarin staat hoe wetenschappers, ondernemers en intermediairs samenwerken om de aanwezige kennis om te zetten in economische bedrijvigheid. De N18 als A18 moet als hoofdtransport-as een belangrijke verkeersverbinding zijn tussen de stedelijke netwerken KAN (Knooppunt Arnhem Nijmegen) en Netwerkstad Twente. Die verbinding wordt nu door werkgevers verder opgewaardeerd als verbindende fysieke schakel voor ‘Triangle’. Verder memoreren werkgevers nog eens dat de A18 ook nodig is omdat de A1 (als Amsterdam/Berlijn-as) binnen afzienbare tijd dichtslibt. Nieuw is dat werkgevers nu ook voorzien dat door het nieuwe MAUT-systeem (tol) in Duitsland vrachtverkeer gaat uitwijken naar parallelle verbindingen in Nederland. Per 1 maart 2005 is drs. Wilma van Ingen (47) benoemd tot voorzitter van het landelijk In Twente gaat vanaf 14 maart jl. een campagne van start die ondernemers wil bewegen om sollicitanten niet op afkomst of nationaliteit te selecteren, maar op criteria die ook gelden voor kandidaten van autochtone afkomst: Beoordeel zonder vooroordeel. In het CWI-bestand zitten nog te veel (jonge) allochtonen, vakbekwaam en gediplomeerd, die zich kunnen meten met Nederlandse kandidaten. VNO-NCW Twente, MKB-Oost, de Provincie Overijssel en het Regionaal Platform Arbeidsmarkt Twente werken al samen in het project mkb-Minderheden in de Oost, dat wordt afgesloten met deze campagne. In Twente gaat vanaf 14 maart jl. een campagne van start die ondernemers wil bewegen om sollicitanten niet op afkomst of nationaliteit te selecteren, maar op criteria die ook gelden voor kandidaten van autochtone afkomst: Beoordeel zonder vooroordeel. In het CWI-bestand zitten nog te veel (jonge) allochtonen, vakbekwaam en gediplomeerd, die zich kunnen meten met Nederlandse kandidaten. VNO-NCW Twente, MKB-Oost, de Provincie Overijssel en het Regionaal Platform Arbeidsmarkt Twente werken al samen in het project mkb-Minderheden in de Oost, dat wordt afgesloten met deze campagne. Als er niets aan gedaan wordt blijft het autogebruik in Twente stijgen en stagneert de groei van het openbaar vervoer. Maar een hoogwaardig openbaar vervoer kan helpen deze trend te keren en de steden bereikbaar te houden. Weliswaar kan het openbaar vervoer niet de problemen van het autogebruik oplossen, maar het kan wel maatregelen ten aanzien van het autogebruik aanvaardbaar en effectief maken en allure en dynamiek aan het stedelijk netwerk verlenen. Dat is de belangrijkste conclusie van de Stuurgroep

Twentevisie 04/2005

Agglonet Twente, die op 9 maart jl. haar rapport gepubliceerd heeft. De Stuurgroep werkte in opdracht van het Dagelijks Bestuur van Regio Twente. De strategie die de Stuurgroep aanbeveelt voor het openbaar vervoer in de toekomst is dat het één net moet vormen dat bestaat uit twee technieken, trein en bus, en uitgevoerd wordt door verschillende exploitanten. Deze strategie past in een al tien jaar lopend beleid om het openbaar vervoer met een groot aantal stappen te verbeteren. Die strategie is belangrijk zowel voor de verbinding in en tussen de steden als die met de omliggende gemeenten. De naam ‘Agglonet Twente’, waarvoor ook een logo gepresenteerd is, zal voortaan worden gebruikt om duidelijk te maken welke maatregelen en projecten onderdeel zijn van die strategie. De opleiding Small Business & Retail Management van Saxion Hogescholen is door het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) officieel gecertificeerd. Deze certificering houdt in, dat ‘Small Business’ door het CBL wordt beschouwd én erkend als hét opleidingsinstituut bij uitstek voor hoger kader in de retailhandel. De opleiding Small Business & Retail Management is tot nu toe de eerste en enige HBO-opleiding in Nederland die een dergelijke certificering van het CBL mocht ontvangen. Met de certificering spreekt het CBL zijn vertrouwen uit dat de opleiding Small Business & Retail Management, gericht op HBO ondernemerschap, de kwaliteit van het CBL-4 niveau kan waarborgen. Op donderdag 16 juni vindt in Cinestar in Enschede het tweede congres Zorg en Technologie plaats. Met Marijke van Hees als dagvoorzitter zal door bekende en deskundige sprekers een dagvullend programma gepresenteerd worden over zowel extramurale als intramurale zorginnovaties en de medische technologieën van de toekomst. Zorg en Technologie is een Twents samenwerkingsverband van tweedeen derdelijns zorginstellingen, Universiteit Twente, Saxion Hogescholen, regionale medisch technische bedrijven en overheid.

Rob Dieleman, oprichter en directeur van Axis Media-ontwerpers, heeft per 1 maart jl. het voorzittersschap van De Technologie Kring Twente (IKT)overgedragen aan Arthur Burghouts, mededirecteur/eigenaar van Borger & Burghouts milieuadvies B.V. en Insights International B.V. De TKT is een actief netwerk van 130 jonge hightech en kennisintensieve bedrijven in Twente en is opgericht vanuit een initiatief van de Universiteit Twente. Goed nieuws voor Cogas Energie: de uitkomst van een prijsvergelijkingonderzoek van de Consumentenbond luidt dat het energiebe-

drijf zowel bij gas als bij elektriciteit tot de top 3 van goedkoopste leveranciers behoort . Het onderzoek van de Consumentenbond vergelijkt de prijzen van 12 energieleveranciers aan de hand van 6 verschillende gebruikersprofielen. De profielen geven het verbruik aan, waarbij ook gekeken is naar de samenstelling van het huishouden. Op vrijdag 4 maart jl. hebben Smelt accountancy en Coster Consultants officieel hun samenwerking bekrachtigd door middel van de opening van hun nieuwe kantoor aan de Eeftinksweg 15 te Enschede. Smelt accountancy en Coster Consultants zijn (nu nog) zelfstandige bedrijven op het gebied van accountancy, (loon)administraties, belastingadvies en consultancy.

Smelt accountancy en Coster Consultants hebben hun samenwerking bekrachtigd door de opening van hun nieuwe kantoor in Enschede; beide directeuren poseren trots.

Ruim 70% van de bedrijven in Nederland valt onder milieuwetgeving via een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB), complexe stukken met regelgeving op diverse milieuaspecten. Uit een gezamenlijk initiatief van provincie en bedrijfsleven is het project voortgekomen tot vereenvoudiging van de regelgeving door per AMvB een checklist op te stellen. De Kamers van Koophandel in Overijssel, VNO-NCW Overijssel en provincie als initiatiefnemers organiseren drie bijeenkomsten voor bedrijfsleven, gemeenten en provincie waarin wordt een toelichting gegeven op het toepassen van de AMvB-checklist in de praktijk. De bijeenkomsten vinden plaats in Enschede (8 juni, Ondernemingshuis Twente, Hengelosestraat 585, 16.30 - 18.30 uur), Zwolle (9 juni, Congrescentrum De Vijverhoeve, Noordelijke Ruitenweg 1, 16.30 - 18.30 uur) en Hardenberg (13 juni, Boomstammenrestaurant Het Heemse, Blankvoortallee 2, 16.30 - 18.30). Aanmelding voor Zwolle en Hardenberg dient plaats te vinden bij mevrouw C. Hollander, KvK Regio Zwolle, [email protected], telefoon 038-45 53 800 en voor Enschede bij mevrouw N. Bos, KvK Veluwe en Twente, [email protected], telefoon 053 - 48 49 783. ■

37

Het boek ‘Merken gesterkt in Twente’, het langverwachte boek over (inter)nationale toppers, die hier hun wortels hebben, verschijnt in de eerste helft van 2005. Het is de kroniek van 11 beroemde merken. Het verhaal van de mensen die deze merken groot maakten. Het is geschreven vanuit trots voor de regio, in de warme toon waarmee Tukkers over Grolsch praten.

Twentevisie Event In samenwerking met Regio Twente, Kamer van Koophandel Veluwe en Twente, Saxion Hogescholen, RTV Oost en Twentevisie presenteert SIR het boek tijdens het Twentevisie Event op 21 maart a.s. De 11 topmerken zijn daar sterk vertegenwoordigd. U komt toch ook?

Voorinschrijven ‘Merken gesterkt in Twente’ is een waardevol cadeau voor uw relaties (of voor u zelf). U kunt zich voorinschrijven op de website www.twentsemerken.nl. Het boek kost € 25,00 excl. BTW en verzendkosten.

Voor meer informatie: Telefoon 053-4307044 www.sir.nl

Telefoon 053-4348050 www.markeys.nl

www.twentsemerken.nl

SCHOONMAKEN IS EEN VAK Reimersdennenweg 11 7559 PL Hengelo

Tel: 074-2780283 Fax: 074-2780875

Voor vragen kunt u contact opnemen via E-mail: [email protected]

Zadelhoff Zakelijk Te koop Oude Molenweg 27, Hengelo

Te huur Grotestraat 111A, Nijverdal

Op de hoek van de Oude Molenweg en de Hertzogweg te Hengelo is ca. 202 m2 kantoor-/opslagruimte voor de verkoop beschikbaar. Het betreft hier een voormalig woonhuis, welke is gelegen op loopafstand van het winkelcentrum van Hengelo. De totale perceelsoppervlakte bedraagt 184 m2. Het object is bijzonder geschikt voor een kleine zelfstandige ondernemer.

Winkelruimte inclusief voorterrein in het centrum van Nijverdal gelegen naast de Halfords en direct nabij de hoek van het Keizerserf en de Grotestraat. In de omgeving zijn de navolgende winkels gevestigd: Dolcis, Halfords, Juwelier Saffier, Cappo Chino, Wibra, Valk Bloemen, Het Broekenhuis, Linchére, Multi Vlaai, Videotheek, Wereldwinkel, Leferink Schoenen en Blokker.

Vloeroppervlak : ca. 164 m2 kantoor-/opslagruimte, gelegen op de begane grond en ca. 38 m2 kantoorruimte, gelegen op de verdieping Parkeren : aan de openbare weg Koopprijs : € 260.000,00 k.k. Aanvaarding : nader overeen te komen

Vloeroppervlak : ca. 417 m2 winkelruimte op de begane grond Opleveringsniveau : in huidige staat, schoon en ontruimd en o.a. voorzien van toilet, pantry en systeemplafond met verlichtingsarmaturen Parkeren : ruime voldoende openbare parkeergelegenheid in de omgeving, aan de achterzijde van het pand bevindt zich een grote parkeerplaats Aanvaarding : in overleg, kan echter snel : € 55.000,- per jaar, Huurprijs te vermeerderen met BTW Voor meer informatie: DTZ Zadelhoff Winkels Oost, 026 - 4 452 445

Te huur “De Bolder’ Hengelo

Ca. 2000 m2 verhuurbaar oppervlak kantoor- en archiefruimte gelegen in het gebouw “de Bolder” te Hengelo. Het gebouw is gelegen op de hoek van de Prinses Beatrixstraat en de Spoorstraat. Het betreft hier een markant gebouw welke prominent is gelegen op stationslocatie. De kantoorruimten zijn te huur per verdieping vanaf circa 240 m2. De kantoorruimten zijn o.a. voorzien van vloerbedekking, systeemwanden, systeemplafonds, kabelgoten o/v bekabeling en centrale kantine/keukenvoorziening. Tot het gehuurde behoren ruim voldoende parkeerplaatsen op eigen terrein. Vloeroppervlak Huurprijs Parkeren Oplevering Aanvaarding

: ca. 2.000 m op diverse verdiepingen : € 125,00 per m2 per jaar, te vermeerderen met BTW : ca. 20 parkeerplaatsen op eigen terrein : inclusief wanden, vloerbedekking en bekabeling : per direct 2

Het betreft een selectie uit ons magazine Zadelhoff Zakelijk. Voor meer informatie kunt u uiteraard contact met ons opnemen.

Te huur / Te koop ’t Lochter, Nijverdal

Op het nieuw ontwikkelde bedrijventerrein ’t Lochter in Nijverdal zijn nog slechts enkele kavels beschikbaar voor de ontwikkeling van kantoren, dan wel showroomruimten. Op de hierboven getoonde afbeelding is een impressie te zien van de mogelijke indeling van de te ontwikkelen panden. In overleg met de ontwikkelaars kan wellicht een passend plan voor uw onderneming ontwikkeld worden. Het betreft in deze een ontwikkeling van de BON B.V.

Vloeroppervlak : variërend Koopsom/huurprijs : afhankelijk van de te realiseren bebouwing en het opleveringsniveau Opleveringsniveau : in overleg met de koper/huurder zal het opleveringsniveau worden vastgesteld Bereikbaarheid : de locatie ligt langs de weg van Almelo naar Zwolle Aanvaarding : per direct

053 4 300 900

actueel | vastgoed

Vastgoed transacties Almelo ◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens de verhuurder, een institutionele belegger, ca. 200 m2 winkelruimte aan het Schouwburgplein 11-13 verhuurd aan een winkel in camping- en cadeauartikelen. De huurprijs wordt niet bekend gemaakt.

Boekelo ◆ Polman Bedrijfsmakelaars heeft aan de Boekeloseweg 400 circa 250 m2 bedrijfsruimte verhuurd aan Textielbedrijf Haton B.V. voor een periode van 6 maanden. Polman Bedrijfsmakelaars trad op namens de eigenaar, Ter Steege Holding uit Rijssen.

Enschede ◆ Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens de huurder 340 m2 kantoorruimte aangehuurd op de tweede etage aan de Nijverheidstraat 11, alsmede 5 parkeerplaatsen. Huurder is DGB Earth Sciences B.V., ten Hag Bedrijfsmakelaars trad op namens de verhuurder. ◆ Namens Becker Interieurgroep heeft Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars circa 245 m2 winkelruimte aan de Lasondersingel 4-8 te Enschede verkocht aan de gemeente Enschede. De koopsom bedraagt naar verluidt € 260.000,-. ◆ Namens de eigenaar, Maatschap Oosterstraat, heeft Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f twee units verhuurd in Gezondheidscentrum Oosterpoort, gelegen aan de Oosterstraat 2. Compressie Groep Oost B.V. is de huurder van ca. 57 m2 kantoor- praktijkruimte op de begane grond. De huurprijs bedraagt € 8.000,per jaar, te vermeerderen met BTW. Privazorg Twente B.V. is de huurder van ca. 68 m2 kantoor-praktijkruimte, eveneens op de begane grond. De huurprijs bedraagt € 9.860,-, te vermeerderen met BTW. ◆ Polman Bedrijfsmakelaars heeft namens Sita EcoService B.V. circa 1.000 m2 bedrijfsruimte aan de Euregioweg 210 verhuurd aan Netline Enschede V.O.F. ◆ Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens de eigenaar, een particuliere belegger, ca. 270 m2 kantoorruimte en 660 m2 bedrijfsruimte verhuurd aan de Ir. E.L.C. Schiffstraat 220. Huurder is Techno Lease B.V. De huurprijs bedraagt € 36.000,-, te vermeerderen met BTW.

Twentevisie 04/2005

Aan de Nijverheidstraat 11 te Losser is circa 2180 m2 bedrijfsruimte, ca. 300 m2 kantoorruimte en een woonhuis verkocht aan Assisi Beheer B.V. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars bracht deze transactie tot stand.

◆ Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens de koper, In Person Uitzendbureau, Landgoed ’t Stokhorst, gelegen aan de Oldenzaalsestraat 500 te Enschede, aangekocht. Deze kantoorvilla, groot 1.000 m2, zal door In Person gebruikt worden als kantoorruimte.

Oldenzaal ◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens een particuliere belegger een kantoorruimte van ca. 140 m2 gelegen in het Dienstencentrum Hanzepoort, Hanzepoort 1a, verhuurd aan Faciliteiten Beveiliging Twente. De huurprijs bedraagt € 12.600,- te vermeerderen met BTW.

Hengelo ◆ Aan de Nieuwstraat 59 is circa 350 m2 winkelruimte verhuurd aan de ANWB/VVV. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 50.000,-. De transactie is tot stand gekomen door bemiddeling van Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars. ◆ DTZ Zadelhof v.o.f. heeft namens verhuurder, bouwcombinatie Hegeman-Goossen, circa 1.500 m2 bedrijfsruimte aan de Kanaalstraat 29 verhuurd aan Akom Oldenzaal. De huurprijs wordt niet bekend gemaakt.

Rijssen ◆ Polman Bedrijfsmakelaars heeft namens een particuliere belegger 300 m2 bedrijfsruimte aan de Kalanderstraat 24/B verhuurd aan Sjon Bedden & Bedmode. ◆ Polman Bedrijfsmakelaars heeft namens een particuliere belegger 1000 m2 bedrijfsruimte aan de Jutestraat 20 verhuurd aan Leverink Op & Overslag. Het betreft hier een kortlopend huurcontract. ■

Losser ◆ Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars heeft namens een regionale ontwikkelaar het kantoorpand in verhuurde staat aan de Brinkstraat 2 verkocht aan een beleggercombinatie. Met deze beleggingstransactie is een koopsom gemoeid van € 1.220.000,-. ◆ Aan de Nijverheidstraat 11 is circa 2180 m2 bedrijfsruimte, ca. 300 m2 kantoorruimte en een woonhuis verkocht aan Assisi Beheer B.V. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars bracht deze transactie tot stand. De koopprijs bedraagt naar verluidt € 1.000.000,-.

Namens de koper, In Person Uitzendbureau, heeft Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. de kantoorvilla Landgoed ’t Stokhorst, gelegen aan de Oldenzaalsestraat 500 te Enschede, aangekocht.

39

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | vastgoed

Bestaan flexkantoren niet meer? Het flexkantoor werd in het midden van de jaren negentig ontwikkeld. De technologische ontwikkelingen maakten het mogelijk om op meerdere plekken in het gebouw te werken. De laptop en de mobiele telefoon deden hun intrede en digitaal archiveren was binnen bereik. Het werd gemakkelijker om buiten kantoor te werken. Op het vliegveld, in het park, maar ook thuis. ‘The office is where you are’ was het motto van consultants en werken moest ‘fun’ zijn. Het kantoor zou zijn langste tijd gehad hebben, want men kon met de helft van de ruimte toe. Vreemd genoeg gebeurde het tegenovergestelde. De ruimtebehoefte nam toe. De hausse op de kantorenmarkt werd eind jaren negentig met name veroorzaakt door ICT- en internet-bedrijven. De digitale revolutie zorgde voor een economische ontwikkeling, die zijn weerga niet kende. Een nieuwe economie zou er komen die alleen maar kon groeien. En flexkantoor of geen flexkantoor, deze bedrijfstakken waren gezamenlijk verantwoordelijk voor een opname van maar liefst 4,75 miljoen m2 (43%) kantoorruimte in de jaren 1997 tot en met 2003.

Einde cellenkantoor Er werd definitief afgerekend met het gesloten, inflexibele en saaie cellenkantoor en men koos en masse voor een meer open werkomgeving. Flexibiliteit en het verbeteren van de interne communicatie was het credo. Door de besparingen op het aantal te huren vierkante meters werden investeringen in multifunctionele PC’s, geavanceerde telefooninstallaties, hoogwaardige randapparatuur etc. haalbaar. Er was budget voor een grand café, een fitnessruimte of design meubilair. De werkomgeving was een middel om personeel aan te trekken en te binden. Het instorten van de ICT-markt was het eerste teken dat de ‘new economy’ toch volgens oude wetten werkte. Bedrijven en instellingen bliezen hun verhuisplannen af of stelden huisvestingsbeslissingen uit. Investeringen voor het aantrekken van personeel maakten plaats voor kostenverlaging. In op uiterlijk en luxe gebaseerde kantoren werd minder geïnvesteerd. Het flexkantoor had rond 2000 zijn definitieve vorm gevonden als ‘activiteit gerelateerde werkplekomgeving’, hetgeen zoveel betekent als dat er voor verschillende kantooractiviteiten

Twentevisie 04/2005

specifieke ruimten werden ontwikkeld. Kamers, open werkplekken, vergaderruimten, brainstormruimten, concentratiecellen etc. vormden het aanbod, waaruit de werknemer kon kiezen en die voor kortere of langere tijd konden worden gebruikt. De overgang van het cellenkantoor naar deze innovatieve werkomgeving moest wel zorgvuldig worden begeleid. Een team van specialisten met liefst een ‘changemanager’ moest er zorg voor dragen dat de medewerker zou leren anders te werken.

Einde flexkantoor Het flexkantoor verliest echter in de huidige tijd langzamerhand zijn aantrekkelijkheid vanwege de hoge investeringskosten in apparatuur, meubilair en de vaste inrichting. Vrijwel alleen organisaties die minder afhankelijk zijn van de markt, zoals de overheid en semi-overheid, investeren nog in deze innovatieve werkplekomgeving. Het concept begint ook haarscheurtjes te vertonen. Doordat bedrijven eerder krimpen dan groeien is de noodzaak om te wisselen minder aanwezig. Er is immers ruimte genoeg. Men ervaart ook praktische nadelen bijvoorbeeld doordat er op vergaderdagen niet voor iedereen een werkplek is. Parttimers willen vaak dezelfde dagen niet werken, waardoor er meer werkplekken nodig zijn. Sowieso zijn sommige werkplekken aantrekkelijker dan andere, dus worden deze eerder gereserveerd of eerder bezet door werknemers, die vroeger op kantoor (kunnen) zijn. Het wisselen van werkplek vraagt bovendien veel tijd en leidt soms tot onwenselijke situaties, waarin de verkeerde werkzaamheden in een ruimte worden gedaan zoals overleggen in een concentratiecel, vergaderen in een teamruimte.

Vraag naar flexibiliteit Desondanks heeft de vraag naar meer flexibiliteit veel losgemaakt bij bedrijven en deze trend heeft zijn sporen nadrukkelijk nagelaten. Vaste werktijden hebben plaats gemaakt voor flexibele werktijden, thuiswerken is geaccepteerd, er zijn meer parttimers en de technologie stelt ons in staat overal te werken. Modern management is minder hiërarchisch en stuurt meer op output dan op aanwezigheid. Het kantoor is meer een ontmoetingsplaats geworden en geen plek waar men moet zijn van negen tot vijf. Al deze ontwikkelingen wijzen er op dat op zichzelf de

behoefte aan flexibele, open kantoren eerder trend dan hype zijn. Bovendien verstrekt de noodzaak om kosten te besparen in de huidige markt het streven naar efficiency. Een flexkantoor echter waarbij al het personeel ‘footlose’ wordt gemaakt door laptops, mobiele telefoons en digitale archieven is voor veel bedrijven op dit moment echter een stap te ver. Enerzijds door de aanzienlijke investeringen (waar men bovendien mee blijft zitten in geval van krimp) en anderzijds doordat dergelijk verandermanagement te veel vraagt van een organisatie onder hoogspanning in economisch mindere tijden.

Nuchtere kijk Onze ervaring van de afgelopen jaren is dat bedrijven vrij nuchter naar hun werkomgeving kijken. De waarde van alle nieuwe ontwikkelingen in kantoorconcepten is vooral gelegen in het feit dat organisaties nu veel bewuster een keuze maken uit een palet van mogelijkheden en kantoorconcepten kiezen die passen bij het werkproces en de economische mogelijkheden. Op dit moment moet een kantoor kwalitatief goed zijn, maar op extra’s wordt bezuinigd en men is huiverig voor experimenten. Dit resulteert over het algemeen in efficiënte kantoorconcepten met een ruimtebehoefte van circa 18-22 m2 v.v.o. per werknemer c.q. werkplek (bij een vast kantoorconcept), afhankelijk van de functie van het kantoor. Opvallend vaak wordt gekozen voor een combikantoor, dat wil zeggen een kantoorconcept met open en gesloten werkplekken, dat zich ook goed leent voor het invoeren van flexplekken voor een deel van de organisatie. Een laag vierkante meter gebruik in relatie tot een lage investering is in de huidige markt aantrekkelijk (en blijkt een succesformule). ■

Edwin H. Mulder MRICS RT Directeur/partner DTZ Zadelhoff

41

Aan de doorgaande route op het Euregio Bedrijvenpark is ca. 5.705 m2 bedrijfsruimte en ca. 530 m2 kantoorruimte op 10.399 m2 grond te koop. Deze ruimten zijn verdeeld over 3 multifunctionele bedrijfsgebouwen. Verkoop in gedeelten is bespreekbaar. De objecten zijn, gezien de ligging nabij verschillende uitvalswegen waaronder de Rijksweg A35 en wegen richting Losser, Oldenzaal, Enschede en Duitsland, goed bereikbaar.

Lenteweg 6: - Bedrijfsruimte ca. 2.370 m2 - Kantoorruimte ca. 315 m2

Twenteweg 7: - Bedrijfsruimte ca. 1.935 m2 VOORZIENINGEN: betonvloer, systeemplafond met inbouw verlichtingsarmaturen in kantoren, verwarming, zonwering,

rolluiken, alarm, toiletgroepen, pantry, krachtstroom, 5 overheaddeuren, laadkuil, verhard buitenterrein, hekwerk,

TE KOOP

OPPERVLAKTEN: Euregioweg 310-312: - Bedrijfsruimte ca. 1.400 m2 - Kantoorruimte ca. 215 m2

VRAAGPRIJS: Op aanvraag

EUREGIOWEG 310-312 TE ENSCHEDE

Nieuw te bouwen kantoorpand gelegen op een markante zichtlocatie, groot circa 3.840 m2 verdeeld over 11 bouwlagen met een parkeerkelder ten behoeve van 80 parkeerplaatsen en circa 30 parkeerplaatsen op het maaiveld. SPECIALITEITEN - Magna Porta ligt aan de voet van de snelweg, met een directe aansluiting op de A35 Enschede/ Zwolle en de A1 richting Apeldoorn/Amsterdam. Magna Porta. Tevens dient deze ruimte als wacht- en zithoek voor de bezoekers van verschillende bedrijven binnen Magna Porta. De topkoeling in het gebouw zorgt voor een optimale klimaatbeheersing. De buitenkant van de

kantoortoren is bekleed met gepolijst wit marmer en heeft aluminium vliesgevels met zonwerend HR++ glas. Ruimtes zijn te huur vanaf 270 m2.

TE HUUR

De entree van Magna Porta kenmerkt zich door een 6 meter hoge luxe ontvangstruimte. In deze multifunctionele ontvangstruimte bevindt zich de centrale receptie, een pantry voor algemeen gebruik en een expositieruimte voor heel

HUURPRIJS: 125,- per m2 te vermeerderen met BTW

HENRIETTE ROLAND HOLSTLAAN ONG. ALMELO

Uw bedrijf vestigen in een levendige wijk nabij het stadshart van Enschede? Dat kan in het plan Roombekerveld. In Roombekerveld, in een gebied omgeven door de Lijsterstraat, Stroinksbleekweg en de nieuwe Steenbeltweg, heeft Ter Steege Vastgoed een plan ontwikkeld waarin wonen en werken samengaan. In het Plan Roombekerveld worden 20 bedrijfshallen gebouwd, in grootte varierend van circa 255 m2 tot circa 370 m2. Eventueel zijn de bedrijfshallen onderling te koppelen. De gevelindeling kan door een koper danwel huurder zelf bepaald worden. U kunt kiezen uit vele gevelvarianten. Hierdoor is voor een ieder zijn

eigen identiteit gewaarborgd.

TE HUUR/TE KOOP

Tevens bestaat de mogelijkheid om alleen een bedrijfshal of alleen een woonhuis te kopen. De bedrijfshallen worden gebouwd op een afsluitbaar terrein, waardoor uw veiligheid optimaal is. Het project is gelegen nabij uitvalswegen richting A35 en de Duitse A31. De bereikbaarheid middels openbaar vervoer is uitstekend.

KOOPSOMMEN vanaf € 180.000,- VON te vermeerderen met BTW HUURPRIJZEN vanaf € 20.200,per jaar te vermeerderen met BTW Collegiaal met Meeus makelaar

ROOMBEKERVELD TE ENSCHEDE

Wij weten waar het met uw zaak naartoe gaat Post Jr. Bedrijfsmakelaars Boulevard 1945 - 202 7511 AG Enschede Tel. 053 - 434 00 38 E-mail [email protected] Internet www.postjr.nl

BEDRIJFSMAKELAARS

De bedrijfsunits hebben een vrije hoogte van 6,40 meter, waardoor het oppervlak van de unit te vergroten is door het aanbrengen van een gehele of gedeeltelijke verdiepingsvloer. Enkele units zijn reeds standaard voorzien van een verdiepingsvloer. Elke bedrijfsunit krijgt de

beschikking over minimaal 3 parkeerplaatsen.

huren van bedrijfsunits is bespreekbaar.

OPLEVERINGSNIVEAU: Monoliet gestorte betonvloer, vloerbelasting max. 1500 kg, electrisch bedienbare overheaddeur, lichtstraat (m.u.v. units 1, 12, 13 en 14), meterkast met standaard vermogens. Het

KOOPSOMMEN vanaf € 85.000,- VON te vermeerderen met BTW

TE KOOP

Op prominente lokatie bij de entree van het Euregio Bedrijvenpark te Enschede worden door Janssen de Jong Vastgoed 15 bedrijfsunits gerealiseerd variërend in grootte van 76 m2 tot 140 m2. Het bedrijfsverzamelgebouw is zeer goed te bereiken vanuit het centrum van Enschede, Glanerbrug, Losser alsmede vanaf de Rijksweg A35.

Collegiaal met Snelder Zijlstra de Groot bedrijfsmakelaars

EUREGIOWEG ONG. TE ENSCHEDE

Eerste Twentevisie Event op maandag 21 maart

voorbeschouwing | twentevisie event

Netwerken en entertainment Het Twentevisie Event wordt, na een spectaculaire openingsshow, ‘afgetrapt’ door twee topsprekers, Co Adriaanse en Gerard Spong. Tijdens de slotparty ’s avonds zijn er optredens van The Trammps uit Amerika en Girls Wanna Have Fun. Voorafgaand aan die optredens is er de veiling van Stichting Kans voor een Kind, die de vele voordelen in deze samenwerking - na de zelfstandig georganiseerde veiling in 2003 - ziet.

Clemens van den Biggelaar, directeur van MediaSales Nederland, en Rob Kerkhoven, voorzitter van Stichting Kans voor een Kind, voor het Expo Center, waar op 21 maart het eerste Twentevisie Event met onder andere de veiling van de stichting zal plaatsvinden.

In Twente ontbreekt een business to business relatiebeurs (na het wegvallen van de Euregio Business Beurs). Uitgeverij MediaSales Nederland (van onder meer Twentevisie) en het Hengelose Expo Center zijn in het gat gedoken en zijn voornemens jaarlijks een groot evenement onder de naam Twentevisie Event te organiseren. Met bekende Nederlanders, veel entertain-

ment en natuurlijk het business to business gedeelte. Op maandag 21 maart 2005 wordt het voor de eerste keer georganiseerd. De uitgangspunten: binnen een fantastisch programma dat plaats vindt tussen 14.00 en 23.30 uur staat de netwerkende ondernemer centraal in een totaalconcept van business-to-business, catering, entertainment en een boeiend programma.

Directeur Van den Biggelaar van MediaSales gaat er van uit dat het Event jaarlijks zal terugkeren. “Ik ga ervan uit dat er de eerste keer minimaal zo’n 1.500 bezoekers zullen zijn, onder wie relaties van de deelnemers. Ook niet-standhouders kunnen het Twentevisie Event bezoeken. Zij betalen voor een kaart 125 euro. “Veel? Dat valt wel mee, denk ik. Een tientje wordt gedoneerd aan Stichting Kans voor een Kind. En voor dat geld krijg je een fantastisch programma en de hele dag eten en drinken. Een kwart van het budget gaat op aan de catering (van Boenders Catering), want dat moet van een hoog niveau zijn, vind ik. Een deel van het geld gaat naar de sprekers en de artiesten. Voor een avondje TOS betaal je zomaar 100 euro en wat krijg je daarvoor? Het Twentevisie Event wordt voor het eerst gehouden. Daarom wil Van den Biggelaar voor de mensen die enthousiast inschreven voor de beurs wat terugdoen. Astronaut André Kuipers komt speciaal voor hen naar Twente om een lezing te verzorgen. Daarvan komt uiteraard een verslag in Twentevisie. ■

Stichting ‘Kans voor een Kind’ geeft Twentse kinderen, die vanwege ziekte of anderszins het kind van de rekening zijn, de kans om een wens uit te laten komen. Tijdens het Twentevisie Event zal een veiling worden gehouden ten bate van deze stichting. Gepresenteerd door Tom Egbers en onder leiding van veilingmeester Jan Smit, voorzitter van Heracles Almelo, zullen onder meer onder de hamer komen: • shirt met alle handtekeningen van de Heracles-selectie • lezing van Gert-Jan Verbeek, trainer van Heerenveen • lezing van Michael van Praag • shirts van de Olympische wielerploegen, gesigneerd door Gerrie Kneteman (met foto) • shirt van het huidige Nederlands elftal, gesigneerd door de hele selectie en Marco van Basten • gesigneerd shirt van Europees voetballer van het jaar Ronaldino • gesigneerde keu waarmee driebander Dick Jaspers wereldkampioen werd • ballonvaart met ‘een VIP’ • gesigneerde CD van Lionel Richie • gesigneerd shirt van Pierre van Hooijdonk • gesigneerd shirt van Ryan Giggs van Manchester United • gesigneerd shirt van Ruud van Nistelrooij • gesigneerde Gouden Plaat van The Trammps • een aantal bijzondere schilderijen • een wijproeverij van grand cru-wijnen voor 10 personen • een zeer bijzondere oude fles wijn • shirt met handtekeningen van de Heerenveenselectie • enzovoorts. Ook het economisch radiocafé Memphis zal tijdens het Twentevisie Event worden opgenomen, in het restaurant van het Expo Center (zoals altijd tussen 17.00 en 18.00 uur). Met als speciale gasten Quote-hoofdredacteur Jort Kelder, oud-Ajaxvoorzitter Michael van Praag en de excentrieke zakenman Eckart Wintzen. Ook wordt aandacht besteed aan het boek ‘Merken gesterkt in Twente’, dat tijdens het event zal worden gepresenteerd. Iedereen kan zoals altijd gratis de opnames bijwonen. Deze opname komt in plaats van 29 maart in het Arke Stadion in Enschede. Wie aan het Twentevisie Event wil deelnemen als standhouder of kaar ten wil bestellen kan daar voor bellen: 074 - 255 07 30, of mailen: [email protected]. Aanmelden kan ook via de website www.twentevisie-event.nl.

Twentevisie 02/2005

9

Memphis met Jort Kelder, Pieter Lakeman en Eckart Wintzen

Twentevisie Event 2005

1.

2.

3.

4.

4.

4.

4.

5.

42

6.

impressie | twentevisie event

1. Meteen een feestelijke stemming bij de entree van het Expo Center. 2. Adje Vandenberg bezig met het speciale Twentevisie-schilderij t.b.v. de veiling. 3. Hema-directeur Goldschmidt (midden) wordt ‘gescand en goedgekeurd’. 4. Volop gelegenheid voor standhouders en bezoekers om te netwerken. 5. De ijsbar op themaplein Clear was pas echt ver frissend. 6. Op themaplein Market vond de introductie plaats van het boek ‘Merken gesterkt in Twente’. 7. De sympathieke spreekstalmeester Tom Egbers stelt een paar vragen aan Burgemeester Kerckhaert, die het initiatief van het Twentevisie Event prees. 8. Gerard Spong sprak onder andere over sodomie en sexboerderijen in Twente. 9. Organisatie en burgemeester in kort overleg voor de officiële opening. 10. Het begin van het Event: zang en spectaculaire lasershow. 11. Robert Speijdel (links) en Louis Snellers, onafscheidelijk als altijd.

7.

8.

9.

10.

11.

43

12. De opnames van Memphis van RTVOost vonden ook plaats tijdens het Twentevisie Event. Met drie bijzondere gasten: Pieter Lakeman, Eckar t Wintzen en Jor t Kelder, die door Jan Medendorp en Mar tin Steenbeeke geïnter viewd werden. Het restaurant van het Expo Center was afgeladen vol. 13. Jor t Kelder krijgt les van wereldkampioen driebanden Dick Jaspers, kopman van eredivisieteam Twentevisie. 14. Volop stemming aan het begin van de avond op Par ty Plaza. 15. Het avondprogramma bestond uit een spectaculaire veiling van Stichting Kans voor een Kind (opbrengst ruim 50.000 euro!) onder leiding van Jan Smit en gepresenteerd door Tom Egbers, charmant bijgestaan door Kim Kötter. Daarna optredens van Girls Wanna Have Fun en The Trammps.

12.

2. 12.

12.

12.

14.

44

12.

13.

6. 15.

15.

De volgende opnames van Memphis vinden plaats op 3 en 31 mei om 17.00 uur, als vanouds in het Arke Stadion. Op 3 mei zijn te gast kosmonaut André Kuipers, Ado Huisman van modebedrijf Falcon en Henk Kesler, directeur van de KNVB. Als u wilt worden geïnformeerd welke gasten aanschuiven en als u uitgenodigd wilt worden, kunt u zich voor de e-mailservice opgeven via www.twentevisie.nl.

15.

7.

15.

15.

8.

Nou, reken maar van yes.

15.

Maandag 20 maart 2006

10.

”Leuker kunnen we het niet maken.”

Als fiscalist weten we alles, maar dan ook echt alles van de ingewikkelde en over en weer vliegende belastingwetgeving. En dat levert geheid hele leuke resultaten op.

M.H.Tromplaan 8, Enschede. Telefoon 053-4316161. www.bakxrombouts.nl

45

IKT Visie op…

Eigen kracht

Fusie ROC’s om klein te blijven 54 Knobbe scoort op vakmanschap 56 Plezier in het werk bij Hamelandgroep 58 Het HEIM zoekt sponsors 61 Shared Services 62 Scope en IKT-nieuws 63 Twenteagenda 64

Het RPA kwam onlangs met cijfers over de nog steeds maar niet groeiende werkgelegenheid in Twente. Twee grote werkgevers in de regionale maakindustrie, Polaroid en Texas Instruments, kondigden forse reorganisaties aan en Lucent Technology wil uit Twente vertrekken. De achtergronden voor deze teruggang in werkgelegenheid mogen verschillend zijn (een teruglopende markt, een verplaatsen naar goedkopere produktielanden of een samenvoegen met andere locaties in Nederland), maar het feit blijft. Anderzijds zijn er ook voorbeelden van Twentse maakbedrijven die heel goed presteren. Neem nu Brinks in Vriezenveen of Knobbe uit Hengelo die in het vorige en in dit nummer van Twentevisie aan het woord komen. Twee bedrijven die hun technologie én organisatie op een hoog peil hebben gebracht en zich flexibel kunnen aanpassen aan de steeds veranderende eisen van de markt. Een voorbeeld voor anderen én het thema van de Oostelijke T&U-dag op 25 juni a.s. Maar er gebeurt meer: binnen het speerpunt Zorg en Technologie werd een succesvolle ‘speed dating middag’ gehouden waarop de kleine regionale bedrijven contacten konden leggen met de groten binnen de zorg. Half juni organiseert deze sector weer een symposium. Het RPA meldde óók een groeiend tekort aan technisch opgeleid personeel. Ook daar wordt in Twente hard aan gewerkt. Denk maar eens aan het Integraal Praktijk Centrum waarin STODT, SMEOT en het ROC gaan samenwerken en aan de succesvolle acties die datzelfde ROC viert om de instroom naar de technische opleidingen te vergroten. Zij zullen bij het stimuleren van de jeugd binnenkort nog meer dan voorheen kunnen worden geholpen door het HEIM (het Hengelo’s Educatief Industrieel Museum), dat begin 2006 verhuist naar een veel groter pand. Het blijft natuurlijk jammer dat sommige bedrijven mensen moeten ontslaan, maar als daarmee de continuïteit zoveel mogelijk wordt gehandhaafd en er tegelijkertijd in de regio door pragmatisch samen te werken en krachten te bundelen weer nieuwe mogelijkheden worden geschapen, krijgt de toekomst weer wat kleur. En dat is de basisvoorwaarde om op eigen kracht onze positie als tweede industriële regio te versterken. Geert de Raad Voorzitter IKT

Stichting Industriële Kring Twente - Postbus 5501, 7500 GM Enschede - Tel. 053 - 48 49 980 - Fax 053 - 48 49 985

www.ikt.nl

| Twentevisie | Jaargang 17 | Nummer 4 | April 2005 |

R O C v a n Tw e n t e

Fuseren om klein

54

Karel van Rosmalen: “De gemeenten moeten een voorbeeld nemen aan het onderwijs.”

Met ruim 20.000 leerlingen, bijna 10.000 cursisten en zo’n 1.800 medewerkers lijkt het nieuwe ROC van Twente een onwerkbare moloch waar ieder individu - en met name de student - volledig opgaat in de massa. Voor de voorzitter van het College van Bestuur, Karel van Rosmalen, was de fusie tussen de beide ROC’s echter juist noodzakelijk om kleiner te worden en om in kleinere units te kunnen gaan opereren. “En die 20.000 zijn nooit allemaal tegelijk op school. Het gaat altijd om een combinatie van theorie op school en praktijk binnen een bedrijf of instelling.”

(door Niko Wind)

“Zonder die fusie was er ‘groot’ gebouwd bij de stations in Almelo en Hengelo. Nu kunnen we daar kleiner bouwen én we kunnen een vestiging in Enschede (bij de Zuiderval) ontwikkelen. Met drie vestigingen kunnen we dichter bij de leerling gaan zitten. Het totaal aantal vierkante meters in die drie vestigingen wordt uiteindelijk zelfs minder dan in de plannen van de beide - toen nog onafhankelijke - ROC’s.”

Coachen en projecten De fusie en de nieuwbouw openen ook de mogelijkheid om optimaal over te stappen op de nieuwe manier van onderwijs geven. De klaslokalen, waar de scholieren keurig de theorie krijgen

voorgeschoteld zijn verdwenen en vervangen door praktijkruimtes waarin ook een hoekje is waar de leerlingen de lesstof kunnen doornemen én met elkaar bespreken. Theorie is in de nieuwe onderwijsvisie duidelijk ondersteunend geworden aan de praktijk. “Het gaat steeds sterker om projecten, waarbij groepen leerlingen - begeleid door een coach - zelf aan de slag gaan. Dat kan gaan van het schrijven van een ondernemingsplan bij de economische opleidingen tot het ontwerpen en fabriceren van kantoormeubilair.” Met gepaste trots vertelt Van Rosmalen over de vergadertafel en het bureau in zijn - overigens uiterst bescheiden - directiekamer, die zijn vervaardigd door een ‘eigen’ projectgroep. Er zijn zelfs leerlingen en docenten bezig met de plannen voor de indeling en inrichting van de nieuwbouw in Hengelo, waardoor hun deel van het gebouw ook écht van hen zal worden. “Het mooie van dit soort projecten is dat de leerlingen buiten hun eigen vakgebied moeten kijken en leren begrijpen én waarderen wat anderen doen. En - dat is zeker zo belangrijk - ze ontwikkelen de competenties die nodig zijn voor hun toekomstig beroep. Daar hebben ze weinig aan geschoolde vakmensen die over onvoldoende sociale vaardigheden beschikken en niet in een team kunnen werken. Het beoordelen van de leerling gebeurt inmiddels op de combinatie van pure vakkennis én competenties. En die competenties zijn voor alle opleidingen gelijk.” Ook de interactie met het bedrijfsleven is veel groter geworden. Veel opdrachten worden buiten de deur uitgevoerd, begeleid door iemand vanuit het gastbedrijf.

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

te worden Het leuke is, volgens Van Rosmalen, dat de docenten in het algemeen enthousiast zijn. Zeker omdat ze nu in teams gaan opereren, die in hoge mate bepalen hoe ze het onderwijs willen geven. Uit niets blijkt dat ROC hierdoor een vergadercircus is geworden. “Integendeel, onze docenten zijn allemaal praktijkmensen, die eerder minder dan meer willen vergaderen.”

Samenwerken De ROC’s zitten in het hart van de beroepskolom, tussen het VMBO en het HBO in. Om deze rol goed te vervullen is samenwerken essentieel. Over de samenwerking met de Saxion Hogeschool is al meer geschreven, onder meer in het vorige nummer van Twentevisie; het gaat daarbij onder meer om het ontstaan van doorlopende leerwegen door zowel afstemming in het onderwijs als door gezamenlijk gebruik van dezelfde (laboratorium-)ruimtes. 30% van de instroom van de Saxion Hogeschool Enschede komt vanuit het ROC; landelijk gezien een enorm hoog percentage. “We gaan daarin steeds verder. Onze leerlingen kunnen in de laatste fase van hun opleiding een ‘minor’ kiezen; een extra pakket waardoor ze beter kunnen instromen in het HBO of in het bedrijfsleven.” Het summum daarvan is de mogelijkheid voor afgestudeerden van het ROC om - met een aanvullend pakket - in te stromen in het tweede jaar van de opleiding Small Business. “De leerlingen hebben echter geen vrije keuze om elk ‘branchevreemd’ extra pakket te kiezen. We stemmen dat zo goed mogelijk af met het bedrijfsleven. Dus welke combinatie van kennis en vaardigheden is er nodig voor een branche of zelfs voor een specifiek bedrijf of instelling.” Naast een betere uitstroom mikt Van Rosmalen uiteraard ook op een betere instroom, dus op samenwerking met het VMBO. “En daar is eenzelfde proces op gang gekomen, maar dan op lokaal niveau. In Enschede bouwen we samen één gebouw; in Hengelo komen de voordeuren van beide gebouwen recht tegenover elkaar te staan, waarbij zelfs de mogelijkheid is om de gebouwen aan elkaar vast te maken.” Hij verwacht dat de samenwerking met de verschillende VMBO-scholen daardoor sterk zal verbeteren. “Met Saxion gaat alles als vanzelf. Er bestaat geen enkel contract met daarop de handtekeningen van Cor Boom en mijzelf. Maar toch staat er bovenaan de roltrap in het hoofdgebouw van Saxion een groot bord met ‘ROC van Twente’ ten teken dat er ook docenten en studenten van ons in dat fraaie gebouw aanwezig zijn.”

Techniek De Twentse onderwijsketen - en met name het ROC van Twente - is niet alleen koploper als het gaat om samenwerking en doorstroming. Als enige regio in Nederland is hier de teruggang in de animo voor de techniek gestopt. Sterker nog, het ROC van Twente kreeg dit schooljaar zelfs een paar honderd inschrijvingen meer dan het jaar daarvoor. De verklaring voor deze ontwikkeling is nooit wetenschappelijk onderzocht, maar zal, volgens Karel van Rosmalen waarschijnlijk het gevolg zijn van de goede samenwerking met het bedrijfsleven en het steeds weer uitdragen van dezelfde boodschap: ‘De techniek is niet vies en

www.ikt.nl

daarin is een prima boterham te verdienen. Ook als de economie even tegenzit’. “We hebben als ROC van Twente de grootste techniekopleiding van Nederland en zijn - vooral door samenwerking met het bedrijfsleven - onze positie verder aan het versterken.” De totstandkoming van het integraal praktijkcentrum in het Hengelose Hart van Zuid zal daaraan een extra impuls kunnen geven. “Het is toch uniek dat organisaties als STODT en SMEOT met ons samen één gebouw gaan neerzetten en dat alle leerlingen en cursisten in Twente de beste metaalopleiding van Nederland krijgen met de best mogelijke apparatuur en machines. De machines die in het bedrijfsleven staan, kunnen we als onderwijsinstellingen nooit betalen. Door samen te werken kunnen we wel veel betere apparatuur kopen.” Hij schuift de eer voor deze ontwikkelingen direct door naar Jouke Gietema, die als voorzitter van het OKC Metaal in staat is gebleken alle partijen te binden en vooral uit te stralen dat een techneut meer moet kunnen en kennen dan zijn eigen kleine stukje techniek.

Zelfs met de UT Hoewel de afstand tussen de opleidingen aan het ROC en de Universiteit Twente enorm is, blijkt ook tussen deze twee instellingen plotseling samenwerking te ontstaan. “Bij de UT kwamen ze tot de ontdekking dat ze bij de ontwikkeling van een medical school onze hulp prima kunnen gebruiken. Het leeuwendeel van het personeel in een ziekenhuis is immers afkomstig van het MBO.” Het was, volgens Van Rosmalen, dan ook logisch dat Willem ter Beest hem vroeg om mee te denken over het nog vertrouwelijke concept van een nieuwe medische opleiding. “We kunnen zelfs met onze horecaopleiding een bijdrage leveren.” Ook in de sfeer van de bedrijfsverzamelgebouwen blijkt een integratie van MBO en WO tot stand te komen. Het BTCTwente en het nieuwe Campus Business Center dat op 24 mei a.s. wordt geopend, lijken qua concept er veel op elkaar. “Ze hebben ook voor een belangrijk deel dezelfde aandeelhouders: mensen als Hennie ten Hag en Herman Spenkelink die ‘besmet’ zijn met het heilige vuur van wijlen Harry van den Kroonenberg en het belang zien in goed gecoachte nieuwe ondernemingen. Het is dus logisch dat deze twee centra gaan samenwerken en op den duur zelfs figuurlijk onder één dak komen. Waarom zou je bij een nieuwe activiteit niet eerst rondkijken met wie je kunt samenwerken.” BTC-directeur Gerard van Houweninghe vormt momenteel als interim-directeur van Campus Business Center de fysieke band tussen de beide incubator centers. Hoewel hij een import Tukker is - hij verdiende zijn sporen bij de Universiteit Utrecht en het ministerie van EZ - heeft hij dezelfde frustraties als bijna alle mensen die actief zijn in de regionale netwerken van bedrijven en instellingen. “Waarom loopt de ‘grensoverschrijdende’ samenwerking bij ons zo soepel en bij de overheden zo extreem stroef. ■

55

Jan Lammers (Metaalindustrie Knobbe):

‘Scoren op

56

Jan Lammers kickt op vakkanjers.

Brinks-directeur Ton de Bruine noemde hem één van de straatvechters van de Twentse metaal. De Metaalunie beloonde zijn inzet met de uitverkiezing tot Beste Leerbedrijf van 2003. Beide kwalificaties zijn juist, want Jan Lammers zet zich als één van de felsten in voor de kwaliteitsverbetering binnen de regionale metaalindustrie en zijn bedrijf Metaalindustrie Knobbe geldt als voorbeeldbedrijf voor de (regionale) maakindustrie. Voor de IKT-deelnemers was het bedrijfsbezoek daarom veel meer dan een kijkje in de keuken: zij kregen een indrukwekkende lezing over het verbeteren van vakmanschap en de wijze waarop men vakmanschap kan inzetten om de performance te verbeteren.

(door Niko Wind)

Metaalindustrie Knobbe en zusterbedrijf Cylpro doen het goed. Na een dip in 2001 groeit de omzet van beide bedrijven - ondanks de stagnatie in de economie - gestaag. Knobbe produceert op een

aantal achtassige draai/freeswerkstations tandwielen en andere gecompliceerde stalen onderdelen van de Nederlandse markt; Cylpro is global supplier van aluminium cilindertubes voor de cabrio-systemen van Power Packer Oldenzaal én USA. Met veertig medewerkers is Metaalindustrie Knobbe dus - evenals Brinks Vriezenveen - een wereldspeler en een toeleverancier voor de zo kritische automobielindustrie. En net als Ton de Bruine koos Jan Lammers bewust voor specialisatie.

Ferrari “Het is mij gelukt om in dertien jaar tijd een miniem bedrijfje om te bouwen tot een regionaal toppertje. En ik wil graag mijn ‘geheim’ met iedereen delen.” Het succes van Metaalindustrie Knobbe is in één woord samen te vatten: Vakmanschap. Met een hele dikke hoofdletter. “Geavanceerde machines zijn uiteraard de basis, maar zonder goede mensen bereik je daar niets mee. Niemand zou zijn dure Ferrari toevertrouwen aan een - zoals dat vroeger heette - machinebankwerker. Ik geef mijn mensen wel de verantwoordelijkheid voor machines van meer dan een half miljoen euro. Maar dan moet ik er uiteraard wél zeker van zijn dat de betrokken medewerker deze verantwoordelijkheid

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

vakmanschap’ aankan.” Dat betekent, volgens Lammers, dat het investeren in vakmanschap zeker zo belangrijk is als het investeren in machines. “Daarnaast zul je het werk zo moeten organiseren dat je maximaal gebruik kunt maken van beide investeringen.”

Competenties Jan Lammers is zelf breed opgeleid: HTS werktuigbouwkunde, gevolgd door een studie bedrijfskunde aan de Universiteit Twente én hij is tijdens die laatste studie besmet door zijn afstudeerhoogleraar Harry van den Kroonenberg met het ondernemersvirus. “Ik heb gemerkt en geleerd dat binnen de huidige bedrijven het pure vakmanschap lang niet genoeg is. Er komen op deze mensen veel meer aspecten van de bedrijfsvoering af, zodat ze naast hun technische kennis veel andere vaardigheden moeten ontwikkelen. In die dertien jaar is niet alleen het bedrijf gegroeid en veranderd, ook de omgeving groeide en stelde compleet andere eisen aan de dingen die wij hier in Hengelo maakten. De tijd dat iemand met een MTS-diploma voorgoed afscheid kon nemen van de schoolbanken is voorgoed voorbij. Ook voor de man achter de machine gaat het om lifetime learning.” Lammers verwacht daarom van al zijn mensen dat ze elk jaar ten minste één cursus volgen om zich te verbeteren. Dat kan betrekking hebben op de techniek, maar óók op sociale vaardigheden. “Als iemand geregeld iets moet presenteren, zal ik hem stimuleren om zich daarin verder te bekwamen.” Geld speelt daarbij voor hem geen enkele rol. Basis voor de ontwikkeling van de vakman van de toekomst is bij Knobbe het competentiemodel. Dat betekent het periodiek meten van competenties en het - met behulp van opleidingen - versterken van zwakkere competenties. “Alleen op deze manier krijg je de vakman van de toekomst: goed geschoolde techneuten, die inzicht hebben in alle bedrijfsprocessen en - door hun sociale vaardigheden optimaal kunnen functioneren.” Voor Lammers is competentiemeting zeker geen te zwaar middel om een bedrijf van net veertig medewerkers op een hoger niveau te tillen. “Onze strijdkreet is ‘Think Global, Act Local’. Dus we willen op lokaal niveau de klant het beste bieden en streven er tegelijkertijd naar om op mondiale schaal het beste jongetje van de klas te zijn.”

Kleurcodes Het hoger kader binnen Knobbe en Cylpro is echt op topniveau. Daaronder zit nog een gat, dat Lammers geleidelijk wil opvullen. “Maar onze organisatie moet niet alleen uit toptechneuten bestaan. Elk bedrijf heeft mensen nodig op meerdere niveau’s. Wij werken ook met uitzendkrachten en die kunnen minder dan anderen en hebben dus ook minder verantwoordelijkheid.” Die verschillende niveaus worden met kleuren aangegeven. “Iemand die van kleur wil veranderen zal daar veel energie in moeten steken. Met name door het volgen van opleidingen. Die kleurcodes zijn ruwweg ook gekoppeld aan werkzaamheden en verantwoordelijkheden. Dus als een uitzendkracht - de laagste in de kleurenschalen - een opdracht krijgt, die hij niet kan uitvoeren, moet hij deze dus weigeren.”

www.ikt.nl

Vakkanjers Lammers wordt pas echt enthousiast als hij over het project ‘vakkanjers’ praat. “Daar worden de vakmensen van de toekomst gemaakt. Ik zie het aan de jongens van ons eigen team Knobbe: drie jongens van het ROC en één van de Saxion Hogeschool die zijn uitverkoren om Nederland te vertegenwoordigen tijdens de Olympiade, eind mei in Helsinki. Zij zijn door al die extra’s zo gegroeid dat ze hun medeleerlingen zeker vijf jaar vooruit zijn.” En met die extra’s doelt Lammers niet alleen op de technische kennis en vaardigheden (waar het in essentie om gaat), maar ook op de sociale vaardigheden. “Ze hebben zelfs een mediatraining gehad om zo goed mogelijk over te komen in de krant, op radio en TV. Door deze extra aandacht op andere terreinen zijn ze ook op hun vakgebied enorm gegroeid.” Uiteraard hoopt hij op een medaille. “Dat is goed voor Twente en straalt ook een beetje af op Metaalindustrie Knobbe. Er zit weliswaar maar één van onze mensen in het team, maar omdat wij de begeleiding verzorgen, mochten wij onze naam eraan verbinden.” Veel belangrijker dan de PR voor zijn eigen bedrijf is de uitstraling. “Wij kunnen met onze vakkanjers laten zien dat onze technische opleiding tot de beste van de wereld behoort én dat techniek boeiend is. Mijn vakkanjers kunnen zo voor een zaal van honderd mensen vertellen over hun project en de manier waarop zij het werken in de techniek ervaren.”

Leren in de praktijk Mede door de veranderingen binnen het ROC van Twente en de komst van het Integraal Praktijkcentrum is de band met het (technisch) bedrijfsleven steeds hechter geworden. Jan Lammers: “De jongens en meisjes krijgen die ene dag in de week bij het ROC goede theoretische kennis en wij leren hen in de praktijk de rest. En dat is een combinatie van praktische én sociale vaardigheden.” Aan de andere kant zijn ROC, STODT en SMEOT de ideale leveranciers van extra kennis voor de mensen die al volledig aan het werk zijn. “Als bij ons iemand extra kennis nodig heeft, kunnen we die bijna altijd bij de regionale opleidingsinstituten vinden. Wat dat betreft is Twente ideaal georganiseerd.” Hoewel Jan Lammers iedere ondernemer in de regio alles over zijn bedrijf en zijn aanpak wil vertellen, waarschuwt hij voor hooggespannen verwachtingen. “Dit type verbeteringen gaat stapje voor stapje en vaak zijn die stapjes veel kleiner dan je hebt gehoopt. Ik ben er nu ruim tien jaar mee bezig en weet dat ik over tien of twintig jaar - tenminste als ik hier dan nog ben - nog steeds bezig zal zijn met het creëren van de vakman van de toekomst. Die toekomst verandert immers steeds sneller en je moet zorgen niet op afstand te komen.” Dat het kan, heeft Lammers inmiddels wel bewezen: uitgroeien van een klein, breed metaalbedrijfje naar een middelgrote specialist, die zowel op kwaliteit en leverbetrouwbaarheid als op prijs de strijd aankan met de internationale concurrentie. ■

57

B e n n i e t e Ve l u w e ( H a m e l a n d g r o e p N e e d e ) :

‘Plezier in

58

Voor Bennie te Veluwe is plezier de beste motivatie.

De managementfilosofie van directeur Bennie te Veluwe van de vestiging Neede van de Hamelandgroep is simpel en geldt zeker niet alleen voor SWbedrijven: de medewerkers moeten plezier in het werk hebben en mee kunnen denken over kleine en grotere beslissingen én je moet trachten het beste uit de mens te halen: het ontwikkelen van talenten. Ook moet je, vooral op de werkvloer, zorgen voor voldoende draagvlak. Hij is formeel een ambtenaar, maar hij gedraagt zich als een pragmatische techneut die wars is van bureaucratie. “Bij ons wordt er gelachen, maar ook bikkelhard gewerkt, waarbij iedereen - ook de gehandicapten - zich voor meer dan honderd procent inzet voor het bedrijf. Begeisterung noemen wij dat.”

(door Niko Wind)

Tijdens het bezoek van IKT vertelt Bennie (want zo noemt ieder van de 450 medewerkers hem) vol vuur over die blinde werknemer, die op zijn 65-ste niet wilde stoppen of over de man die door martelingen doofstom is geworden en nu als collega weer waardering krijgt en eindelijk weer kan lachen. “Mijn doel is om de arbeidsproductiviteit van mensen ten volle te benutten, of liever nog meer. En dat krijg je door de mensen

plezier in het werk te geven, maar ook door te kijken naar hun hobby’s.” Hij heeft fraaie voorbeelden, zoals vrouwen die thuis graag borduren en zich tijdens hun werk volledig kunnen uitleven op het bestucken van printplaten. Of van die man, die zogenaamd te dom was om te tellen, maar penningmeester bleek te zijn van een grote vereniging. Hij kon dus veel meer dan men aanvankelijk dacht. Omdat ‘lol in het werk’ voor hem essentieel is, laat hij de medewerkers regelmatig aangeven of ze plezier in hun werk hebben. “We halen hierbij een score van rond de 97%.” Hij daagt iedereen uit om in het eigen bedrijf hetzelfde te doen! Plezier hebben betekent in zijn ogen ook de grenzen verleggen. “Onze mensen moeten de kans krijgen om op twee niveau’s bezig te zijn: uitvoerend én lerend. Dat betekent zowel andere dingen doen als de bestaande dingen beter of sneller. Iemand aansporen om in plaats van vijftien dingen per dag er twintig te maken, heeft niets te maken met slavendrijver. Als hij weken later met trots vertelt dat hij er soms zelfs dertig maakt, weet je dat hij met meer voldoening en meer plezier aan het werk is. Niet harder werken maar slimmer.Wij zeggen vaak tegen ons kader: bedenk wel dat je van onze mensen niet alleen de handjes inhuurt, maar er ook geheel gratis een hoofd bij krijgt. Het gaat om motiveren en - waar mogelijk - extra vaardigheden aanleren.” Bennie heeft hiervoor een mooie tekst: ‘Als je daadwerkelijk de ervaring, kennis en persoonlijke talenten van mensen weet te benutten en hen ook nog de ruimte geeft om verbeteringen aan te brengen, dan gaat je pro-

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

het werk hebben!’ ductiviteit met grote stappen omhoog’. “Vaak worden talenten bij mensen onvoldoende aangeboord en ontplooid. Dat is jammer en zo laat menige ondernemer geld liggen. Doe er wat Pokon bij en de talenten gaan groeien en bloeien....” En dat geldt zeker niet alleen voor SW-bedrijven.

Heksenbezems De tweede lijn in het beleid is het opknippen in kleine units en een grote mate van delegatie van verantwoordelijkheden. “Het vormen van kleine fabriekjes leidt tot een veel grotere betrokkenheid. Zeker als men resultaatverantwoordelijk is voor het complete proces. Je moet teams vormen met een winnaarsmentaliteit.” De vier units (metaal, elektronica, assemblage en drukkerij) hebben een eigen bedrijfsbureau en krijgen maximaal de ruimte om hun ‘performance’ te verbeteren. Dat geldt niet alleen voor het directe contact met hun klanten, maar ook voor kleinere en grotere investeringen, zelfs voor het neerzetten van een nieuwe hal voor de assemblagegroep van 4,5 miljoen gulden “Als zij me kunnen voorrekenen dat het investeren in een nieuwe machine rendabel is, zal ik dat niet tegenhouden. En als ze die investering mogen doen, dan zullen ze er vanzelf voor zorgen dat er werk voor komt.” Een mooi voorbeeld was de aanschaf van een nieuwe, grotere krimpautomaat. Bennie zag het niet zitten omdat daarvoor toch geen werk te vinden was, maar gaf wel toestemming om een paar honderd euro in te zetten voor een marketingactie. “De jongens kochten van dat geld een aantal heksenbezems en stuurden die, in folie gekrompen, naar bedrijven die mogelijk werk voor ons zouden hebben. Na een nabelronde was er genoeg aanbod voor een rendabele investering. Iedereen kende ons vanwege die grote bezems. Wij hebben de heksenbezem boven in het magazijn gehangen met een bordje erbij: ‘Wij kunnen niet heksen....’ was één van de reacties. We hebben vorig jaar zelfs een tweede straat moeten aanschaffen.” Dat meedenken gebeurt ook door de klant. Hun mensen komen geregeld op bezoek om te kijken wat er in de producten of de manier van produceren kan worden verbeterd. “Oud Nedapdirecteur Paijens heeft ons - lang geleden - zelfs geholpen met de prijs van stekkers voor de toenmalige PTT door automatisering zodanig te verlagen dat hij ze niet uit China hoefde te halen.”

Philips en Kwantum Binnen de Hamelandgroep Neede is men van hoog tot laag trots op hun werk én hun klanten: In de elektronica zijn dat - naast Nedap - bedrijven als Nemef, Atag, KPN, Stork en Philips. “We zijn key-supplier van Philips!” Dat deze elektronicagigant ook trots is op dat kleine SW-bedrijfje in Neede, blijkt uit het feit dat oud president-directeur Jan Timmer vorig jaar de nieuwe (mechatronica-)montagehal heeft geopend. Die bedrijfshal lijkt in niets op een traditioneel SW-bedrijf. Het is een perfecte werkomgeving, compleet met een antistatische vloer en speciale werktafels voor foutloos werk. Ergens aan het eind van een productielijn zit een man met een badge op: een Philips-medewerker die de eindcontrole uitvoert en zich prima op zijn gemak voelt tussen al die geestelijk wat minder bedeelde medemensen.

www.ikt.nl

In een andere hal is het metaalbedrijf gevestigd; een gewaardeerde toeleverancier van producten uit draad en buis voor veel grote winkelketens. Kwantum beloonde de inzet zelfs met de vermelding ‘Beste toeleverancier’; een eretitel die niet alleen te danken is aan de kwaliteit van het werk, maar vooral ook aan de logistiek en de inzet van de mensen. Weer een mooi verhaal: “Bij een grote ombouw bij een Kwantum-vestiging - iets wat altijd voor een deel in het weekend moet plaatsvinden - kwam iemand van het hoofdkantoor op maandagochtend om vijf uur kijken of zijn mensen werkelijk - zoals ze zeiden - dag en nacht doorwerkten. Er stond alleen een vrachtwagen van de Hamelandgroep. De jongens wilden de file voorblijven en in ieder geval op tijd zijn.....” De wereld van de winkelketens is echter veel groter. Op Bennie’s lijstje staan ook bedrijven als de Edah, de Duitse Biltzeitung, Leen Bakker, Bruna, Intertoys, C 100, Piet Klerxks en Praxis. De Hamelandgroep heeft uiteraard een efficiënte inpakafdeling, maar maakt ook kunststof borderranden en zelfs complete karts. “Een oud wereldkampioen, die zelfs nog met Michael Schumacher had geracet, wilde zelf karts ontwikkelen en bouwen. Wij heb hem ervan overtuigd dat hij verkoop en productie beter kon scheiden. Wij bouwen ze nu.” Niet voor niets is - naast de kunst aan de muren - de blikvanger in de entreehal een fraai gespoten kart. Bennie te Veluwe kan uren doorpraten over de dingen die uit de fabriek komen, zoals producten voor Indes, Johnsen & Johnsen, de ventilatieroosters voor in ramen en deuren, handdoekautomaten voor Hokatex. Trots praat hij over het assembleren van Brabantia-afvalbakken voor kunststofspuiter Timmerije en zelfs de indirecte toelevering naar Scania en Mercedes. “De echte waarde van een bedrijf zit niet in de aandelen, maar in datgene dat er op de werkvloer gebeurt. Het onderscheidend vermogen van een onderneming wordt bepaald door de manier waarop de apparatuur wordt bediend, hoe producten en diensten worden verkocht en de wijze waarop service aan de klant wordt verleend. Dat is mensenwerk!” Weer een paar oneliners: ‘Het gaat om persoonlijk ondernemerschap’, ‘Van werknemer naar ondernemer’, ‘Doen of het je eigen bedrijf is’, ‘Respect en waardering voor de medewerkers’ en ‘De basis van onze organisatie wordt gevormd door inspirerende leiders die excellente prestaties stimuleren’. “Alles is bij ons gericht op het verbeteren van de kwaliteit, leverbetrouwbaarheid en het in de hand houden van de kosten. We draaien financieel gezien goed en investeren dat weer in onze mensen. Ook in gehandicapten die geen zak met subsidiegeld meebrengen.” De logistiek, de planning en de andere ‘normale’ bedrijfsactiviteiten heeft Bennie, samen met het management team, in de bijna dertien jaar dat hij directeur is, op topniveau gekregen; vooral doordat hij alle ideeën van onderaf liet opborrelen. “Uiteindelijk hebben wij alles aan ons personeel te danken. Bij mijn aantreden heb ik iedereen gevraagd zijn pijnpunten op te schrijven. Dat waren er 190. Al die punten hebben de mensen zelf opgelost. Mede door deze aanpak wordt elke verandering moeiteloos geaccepteerd. Ze hebben deze immers zelf ■ voorgesteld!”

59

Fred Engel zoekt sponsoren

Het HEIM gaat verhuizen 61

Na bijna tien jaar plannen maken gaat het HEIM eindelijk verhuizen naar de mooiste locatie die maar denkbaar is: de Wilhelminaschool, waar Stork in het (grijs) verleden de eigen bedrijfsopleiding had ondergebracht. Een historisch pand in het Hengelose Hart van Zuid, letterlijk op een steenworp afstand van het nieuwe ROC en het Integraal Praktijk Centrum waarin STODT en SMEOT hun activiteiten zullen bundelen. Stichtingsvoorzitter Fred Engel heeft echter één probleem. Voor de exploitatie van dit technisch educatief museum is geld nodig, zowel van de overheid als van het bedrijfsleven. (door Niko Wind)

Op dit moment trekt het HEIM jaarlijks zo’n 20.000 bezoekers, vooral schoolkinderen van de groepen 7 en 8, die in de praktijk kennis komen maken met de wonderen der techniek. In de nieuwe, veel grotere locatie aan de Industriestraat moeten dat er 40.000 worden en niet alleen leerlingen van het basisonderwijs, maar ook van de lagere klassen van het VMBO en mogelijk van de HAVO en het VWO. Fred Engel: “Het is voor de regio van levensbelang dat de instroom naar het technisch onderwijs wordt vergroot. Liefde - of mooier nog - fascinatie voor de techniek is daarvoor een belangrijke voorwaarde. Bij ons kunnen ze - in een soort practicum techniek - zelf aan de slag!”

Industrieel erfgoed De educatie van de jeugd is één van drie peilers onder het HEIM. “We hebben ook een belangrijke functie als bewaarder van het Twentse industrieel erfgoed. We beschikken over een unieke verzameling oude machines uit de glorietijd van de metaal- en elektrostad Hengelo, maar hebben bijvoorbeeld ook een uitgebreide verzameling historische boeken.” Engel hoopt dat het HEIM daardoor óók een studiecentrum zal worden voor

www.ikt.nl

studenten van Saxion en de UT én voor alle anderen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de Twentse industrie. Met de verhuizing zal ook het totale oppervlak bijna verdubbeld worden, waardoor het HEIM kan uitgroeien tot ‘het huis der techniek’, waar bedrijven en organisaties bijeenkomsten kunnen houden, waar zij hun nieuwe producten kunnen tonen of hun jubilarissen kunnen huldigen.

Geld Alles draait echter om geld; ook bij de plannen voor de verhuizing naar de Wilhelminaschool. Fred Engel: “We hadden twee jaar geleden alles rond totdat opeens de Rijksdienst voor Monumentenzorg de subsidie van 1,5 miljoen euro niet meer wilde of mocht verstrekken. Na een zoektocht naar een andere locatie en veel, heel veel gesprekken toonde de gemeente Hengelo zich bereid om ons voor datzelfde bedrag een lening te verstrekken.” Om de rente en aflossing én het nieuw aan te trekken personeel te bekostigen zijn sponsoren nodig. “Onze founding fathers, Thales, Eaton Holec en Stork, dragen fors bij en we hopen door de ministeries van EZ en O&W aangewezen te worden als regionaal educatief centrum. Maar dan nog wordt het knijpen.” Bezuinigen op educatie wil Engel niet, mogelijk wel op een echte conservator voor het museum. “We werken met meer dan honderd vrijwilligers maar kunnen niet zonder een kleine vaste staf.” Zijn hoop is gevestigd op de regionale maakindustrie. “Alle bedrijven - en niet alleen in de metaal en elektro - zullen ook in de toekomst behoefte hebben aan goed opgeleid en gemotiveerd technisch personeel. Wij zorgen hier voor de goede voedingsbodem. Als elk bedrijf nu eens duizend euro per jaar doneert, kunnen wij onze educatieve én museale taak optimaal uitvoeren. Zij krijgen daar een plaats op onze ‘wall of fame’ voor terug én een op het bedrijf toegesneden sponsorpakket .” Directeur Albert Peterson (074 - 243 00 54) is daarvoor de centrale ingang. ■

Het nieuwe HEIM staat letterlijk in de steigers.

Daar

we weer!

De juiste uitstraling, daar gaat het om. Ook voor úw bedrijf. Daarom biedt Total Sign u een totaalpakket dat veel verder gaat dan een krachtig logo en een flitsende belettering. Brochures, advertenties, websites, lichtreclame of standbouw, wij draaien er onze hand niet voor om. Dus als u op zoek bent naar de juiste uitstraling, moet u bij ons Sign!

VOOR DE JUISTE UITSTRALING Total Sign Reclameprojecten BV Marssteden 61 7547 TE Enschede T 053-428 38 62 | F 053-428 38 63 www.totalsign.nl | [email protected]

Geen onverdeeld succes

Shared Services kosten te reduceren en de prestaties van deze ondersteunende diensten te kunnen meten. “SSC’s zijn mogelijk geworden door de snelle digitalisering en het feit dat door fusies organisaties steeds groter en internationaler worden.” Strikwerda noemde als drijfveren voor SSC’s onder meer het verbeteren van de synergie, het verhogen van de professionaliteit, de arbeidsproductiviteit, de flexibiliteit en de transparantie. Het gaat dus om te standaardiseren processen, die de minste toegevoegde waarde leveren. Een mooi en succesvol voorbeeld is de landmacht, waar 7000 medewerkers alle taken uitvoeren, die indirect te maken hebben met het primaire proces. “Als je de reorganisatiekosten buiten beschouwing laat, kan dit soort operaties een besparing opleveren van 20 tot 30%.”

62

De menselijke kant

Eddy van Eeden (r) en Martijn van Oorschot waarschuwen voor ondoordachte stappen.

De wereld van de organisatieadviseurs lijkt een nieuw werkterrein te hebben gevonden: de introductie van Shared Service Centers. Dit in één organisatie onderbrengen (of outsourcen) van activiteiten als HRM, administratie of logistiek lijkt te leiden tot kostenreductie door efficiëncyverbetering. Eddy van Eeden (directeur NCP Personeelsmanagement) en vooral Martijn van Oorschot (Kent organisatieadviseurs) zetten tijdens een IKT-bijeenkomst grote vraagtekens bij deze nieuwe ontwikkeling. In veel van die reorganisaties wordt de mens totaal vergeten.

(door Niko Wind)

Basis voor veel beschouwingen over Shared Service Centers is het boek van Strikwerda, die onder andere inging op de kostenreductie die het verwijderen van één ‘schijf’ uit de organisatie kan opleveren. Zijn definitie is, volgens Eddy van Eeden, wat smal omdat ook het uitbesteden van diensten - zoals parkmanagement, extern payrolling en de activiteiten van inkoopcombinaties - ook als Shared Service kunnen worden aangemerkt. “Met de definitie van Strikwerda waren er in 2003 in Nederland al zeker meer dan honderd van deze Shared Service Centers.”

Kostengedreven Besluiten voor het onderbrengen van een deel van de activiteiten in een interne of externe ‘onafhankelijke’ organisatie worden in principe top-down genomen als mogelijkheid om de

Martijn van Oorschot liet vooral de nadelen zien. Hij baseert zich op zijn onderzoek aan de USBO te Utrecht dat onder de titel ‘De elementen van het spel: over uitbesteding en andere arrangementen’ in boekvorm is verschenen. En hij werd daarbij gesteund door een uiterst kritisch gehoor. “Als je een heel onderdeel uit een bedrijf haalt, bestaat er een grote kans dat de medewerker zich veel minder zal identificeren met het bedrijf of de business unit waar hij daarvoor werkzaam was. Hij of zij is niet langer deel van de groep en dat betekent meestal dat er wederzijds vijandbeelden ontstaan. Dat is niet bevorderlijk voor de motivatie.” Hét bezwaar van dit soort operaties, zoals bijvoorbeeld het IMKmodel, kennismanagement en outsourcing, is dat er altijd wordt uitgegaan van een abstracte werkelijkheid. De mensen worden er uit weggelaten. De legitimatie voor al die organisatorische veranderingen is altijd hetzelfde, met kostenreductie als meest belangrijke argument. De beslissing wordt altijd genomen door een kleine groep die louter denkt vanuit een organisatiemodel, maar geen inzicht heeft - of wil hebben - in de mensen zelf. Zij gaan er aan voorbij dat gemotiveerde medewerkers beter werk afleveren en dat betrokkenheid en motivatie elkaars evenknie zijn.” De mensen kunnen na een outsourcing, in zijn ogen, nog minder zelfstandig opereren en door met de twee nieuwe bedrijven een scheiding aan te brengen tussen verantwoordelijkheid en uitvoer, kunnen er grote spanningen ontstaan. Voor hem is het oprichten van Shared Service Centers in veel gevallen het meedoen aan een hype. “De externe adviseurs verdienen er een goede boterham aan, maar of de organisatie erdoor verbetert, is in veel gevallen maar de vraag.” Bij de overheid leidt verzelfstandiging door de ‘zucht naar control’ vaak tot nog meer regelgeving.

Hoe wel? De beide adviseurs gaven echter ook positieve signalen af. “Het kan goed gaan als de concrete aanleiding in de besluitvorming wordt betrokkenen en er arrangementen worden gekozen waarin de medewerkers weer naar voren komen en de procesmatige aspecten worden meegenomen.” Belangrijk is ook om te onderzoeken of er geen andere oplossingen zijn voor de problematiek. “Blind meedoen aan een hype leidt bijna altijd tot problemen.” ■

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

Scope NIEUWE DEELNEMERS

Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen.

IKT-Eibergen/Neede

Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur per e-mail ([email protected]) aan te leveren.

Drukkerij Maarse B.V. Postbus 16 7150 AA Eibergen Contactpersoon: dhr. W.H.M. Maarse Stoverink Interieurbouw & Interieurmontage Postbus 38 7150 AA Eibergen Contactpersoon: dhr. P.C.G. Stoverink

Ons adres: IKT/Twentevisie, T.a.v. Saskia Rikhof-Slot, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Tel. 053 - 48 49 980, Fax. 053 - 48 49 985

63

Rob Dieleman, oprichter en directeur van Axis Media-ontwerpers en sinds 2000 voorzitter van de Technologie Kring Twente heeft per 1 maart jl het voorzittersschap overgedragen aan Arthur Burghouts, mededirecteur/eigenaar van Borger & Burghouts milieuadvies B.V. en Insights International B.V. De inschrijvingstermijn voor de Overijssel Innovation Award 2005 loopt tot en met 16 mei a.s. Alle informatie is te vinden op www.innovationaward.nl

IKT-Enschede PragmaWerkt Postbus 365 7570 AJ Oldenzaal Contactpersoon: mevr. R. Grobben Camps advocatuur Postbus 40009 7504 RA Enschede Contactpersoon: dhr. mr. M.J.E.C. Camps Tijhuis Gerechtsdeurwaarders Postbus 120 7600 AC Almelo Contactpersoon: dhr. H. Keizer Winnock Capitool 10 7521 PL Enschede Contactpersoon: mevr. E.H. Buitenhuis

3T en Indes hebben de prestigieuze Mechatronics Trophy 2005 gewonnen met hun gezamenlijke ontwikkeling van de ‘rolstoel hulpaandrijving’, die is gebaseerd op de elektrische fiets, die door Sparta met veel succes in de markt is gezet. Het aandrijf- en besturingssysteem ‘Joystick on the Wheel’, is onder meer bedoeld voor rolstoelers die niet meer met de hand hun wielen kunnen laten draaien. Andere regionale genomineerden waren IMS en Lasertec/Technobis.

IKT-Hengelo

Op dinsdag 24 mei 2005 wordt het Campus Business Center in Hengelo officieel geopend. Dit bedrijvencentrum voor jonge ondernemers met Mbo-achtergrond is een initiatief van het ROC van Twente om zelfstandig ondernemerschap sterker te stimuleren. Aansluitend vindt een minisymposium plaats met sprekers van wereldfaam. Zie verder www.campusbc.nl

IKEA Hengelo Business Postbus 164 7550 AD Hengelo Contactpersoon: dhr. D.H. Beltman

Onder de titel ’Bedrijfsovernames en bedrijfsstrategie’ is een cursusboek verschenen over zakelijke vernieuwing, veranderingsprocessen, bedrijfsstrategie, bedrijfsovernames. Met tips voor kopers en verkopers, feiten, meningen en ervaringen. Een boek van en voor ondernemers, geschreven door dr.ir. (Paul) P.M. van der Velden. Het is te bestellen via [email protected] (ISBN 90-807008-3-5).

www.ikt.nl

v.l.n.r.: Peter Orth (3T), Wilbur de Kruijf (Indes) en juryvoorzitter W. Teunissen.

Twente Agenda 2005 64

Datum

Aanvang

Onderwerp

Plaats

Organisatie

18 april 19 april 26 april 27 april 28 april 13 mei 18 mei 06 juni 08 juni 09 juni 14 juni 16 juni 20 juni 22 juni 23 juni 23 juni 27 juni 30 juni 04 juli 06 juli 01 sept. 08 sept. 12 sept. 14 sept. 20 sept. 21 sept. 21 sept. 26 sept. 28 sept. 29 sept. 30 sept. 03 okt. 13 okt. 18 okt. 03 nov. 12 nov. 16 nov. 18 nov. 21 nov. 23 nov. 28 nov. 30 nov. 07 dec. 08 dec. 12 dec. 13 dec. 14 dec.

15.30 uur 11.30 uur 16.00 uur 15.45 uur 16.00 uur 13.30 uur 07.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 16.30 uur 10.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 12.00 uur 12.30 uur 16.00 uur 16.30 uur 17.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 12.00 uur 16.30 uur 07.00 uur 16.30 uur 16.30 uur 12.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 12.00 uur 15.30 uur 16.15 uur 18.00 uur 09.30 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 12.00 uur 16.30 uur 12.00 uur 12.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur

Jaarvergadering/bedrijfsbezoek IKT-Oldenzaal Jaarvergadering/lunchbijeenkomst IKT-Hengelo Jaarvergadering TIB-Advies Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Bedrijfsbezoek Eijkelkamp B.V. Ontbijtbijeenkomst IKT-Almelo Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie VIT-lunch Jaarvergadering/bedrijfsbezoek IKT-Haaksbergen Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo Symposium Zorg & Techniek Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Lunchbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente Oostelijke T&U-dag Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Bedrijfsbezoek IKT-Enschede Informele bijeenkomst IKT-Oldenzaal Bedrijfsbezoek IKT-Almelo Informele bijeenkomst IKT-Enschede Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Lunchbijeenkomst IKT-Almelo Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo KPMG-ontbijt Bedrijfsbezoek IKT-Eibergen/Neede Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie VIT-lunch Bijeenkomst IKT Productie, Logistiek & Techniek Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Lunchbijeenkomst IKT-Oldenzaal Jaarvergadering IKT Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Twente Concert Interregionaal Klootschiet Toernooi Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Lunchbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente VIT-lunch Eindejaarsbijeenkomst IKT-Enschede Eindejaarsbijeenkomst IKT-Oldenzaal Eindejaarsbijeenkomst IKT-Hengelo Eindejaarsbijeenkomst IKT-Almelo

Oldenzaal Hengelo Enschede Enschede Hengelo Goor Almelo Hengelo Enschede Haaksbergen Hengelo Enschede Hengelo Eibergen Rijssen Almelo Hengelo Enschede Oldenzaal Almelo n.t.b. Goor Hengelo Almelo n.t.b. Hengelo Eibergen Hengelo Enschede Hengelo Haaksbergen De Lutte Almelo Hengelo Delden/Bentelo Diepenheim Hengelo Haaksbergen Hengelo Neede Hengelo Rijssen Enschede Enschede Oldenzaal Hengelo Almelo

IKT IKT TIB IKT IKT VNO-NCW IKT IKT VIT/Oost NV IKT IKT Oost NV IKT IKT IKT Oost NV IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT KPMG IKT IKT VIT/Oost NV IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT/TKT IKT IKT IKT IKT IKT VIT/Oost NV IKT IKT IKT IKT

Voor opname in de Twente Agenda kunnen organisaties en instellingen in principe hun geplande bijeenkomsten en evenementen t.b.v. het Twentse bedrijfsleven via IKT opgeven. IKT neemt echter geen verantwoordelijkheid voor de juistheid van de verstrekte gegevens en behoudt zich het recht voor van plaatsing.

Voor nadere informatie: IIKT VNO-NCWMidden TIB-Advies Oost NV KPMG

tel. 053 - 484 99 80 tel. 055 - 522 26 06 tel. 053 - 484 98 38 tel. 053 - 484 98 49 tel. 053 - 483 25 25

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen