5-5-2009
Enterale voedingsondersteuning bij oncologische behandelingen Linda Bartholomeeussen
Dieetafdeling
Dieetafdeling
Overzicht • Voedingsinterventie: – Waarom? – Wanneer? – Hoe?
Dieetafdeling
1
5-5-2009
Voedingsinterventie: waarom? • “Quality of life” ! • Risico op nevenwerkingen beperken • Versterken van de behandeling = Ondersteunende therapie!! !!Tijdig starten!!
Dieetafdeling
Voedingsinterventie: wanneer? • Ondervoede patiënt • Gebrek aan eetlust langer durend dan 1 week (of het vermoeden ervan).
• Gewichtsdaling van > 5 à 10 % van oorspronkelijk gewicht. • Pre-operatief • Veranderd eetpatroon • Weglaten van bepaalde voedingsgroepen Dieetafdeling
Voedingsinterventie: hoe? 1. 2. 3. 4.
Vaststellen voedingsbehoefte Councelling Verrijken van de voeding Aanvullen met kant-en-klare preparaten 5. Enterale en (parenterale) voeding Dieetafdeling
2
5-5-2009
1. Vaststellen voedingsbehoefte • Energiebehoefte (TEE): – formule van Harris-Benedict BM x AF x SF x TF – Ambulante patiënt: 30-35 kcal/kg/d – Bedlegerige patiënt: 20-25 kcal/kg/d ! Actueel gewicht
Dieetafdeling
2. Councelling • Aandacht voor presentatie van de maaltijd • Tips bij malaiseklachten – Gebrek aan eetlust – Aversies, smaak- en reukveranderingen – Misselijkheid en braken
• Tips bij mechanische problemen – Aangepaste consistentie ‘op maat van de patiënt’
• Tips bij absorptieklachten • … Dieetafdeling
De Praktijk • ‘Gaston’ heeft chirurgie ondergaan voor een larynxcarcinoom. • Nu start hij met slikrevalidatie en radiotherapie en heeft vrij veel last van slijmen. • G=52kg L=1.63m BMI=19.5
Dieetafdeling
3
5-5-2009
Wat is je advies? • • • •
Geen verder gewichtsverlies Gemixte voeding Variatie in kleur en smaak Tips om de slijmen te beperken
Dieetafdeling
Evolutie? • Het slikken wordt toch te pijnlijk • Enkel nog vloeibare voeding • Vermagering tot 46 kg op 1 maand (BMI=17.3)
Dieetafdeling
• Ontbijt:
Anamnese
Beker halfvolle melk met Ovomaltine Glas vers fruitsap Koffie
• Middagmaal: Bouillon van jonge duif Verse groentensoep
• Avondmaal: Tas bouillon Bord vanillepap Beker halfvolle melk met Ovomaltine Koffie
Drank: Gaston drinkt 1L water/dag Dieetafdeling
4
5-5-2009
Anamnese Berekening: energie: eiwitten: vetten:
+/- 600 kcal 26 g 16 g
Dieetafdeling
3. Verrijken van de voeding • Calorieën: – Vetten – suiker en voedingssuiker: Caloreen (Nestlé) of Fantomalt (Nutricia) • Eiwit: melkpoeder of eiwitpoeder: Protifar (Nutricia)
• Gebruik van calorierijke dranken en tussendoortjes Dieetafdeling
Terug naar de praktijk • Ontbijt: Beker volle melk met Ovomaltine + 2 soeplepels melkpoeder Glas vers fruitsap + 1 maatje voedingssuiker Koffie + 1 maatje voedingssuiker
• Middagmaal: Bouillon van jonge duif met extra vlees Verse groentesoep met extra bindmiddel en 2 soeplepels room Dieetafdeling
5
5-5-2009
• Avondmaal: Tas bouillon met balletjes of eiermimosa Bord vanillepap van volle melk + 2 soeplepels melkpoeder + 1 maatje voedingssuiker Beker volle melk met Ovomaltine +2 soeplepels melkpoeder Koffie + 1 maatje voedingssuiker
Drank:
3-4 glazen frisdrank of sap per dag
Dieetafdeling
Berekening: energie: eiwitten: vetten:
1300 kcal 45 g 43 g
Nog niet voldoende!! Kant en klaar preparaat?
Dieetafdeling
4. Aanvullen met kant- en klare preparaten Nestlé/ Novartis Ensure Fresubin 2 Clinutren HP Melkdrank 2Cal kcal (+/-fibre) HC Ensure Fresubin Clinutren 1,5 Plus HP Protein Energy (+/- fibre) Fresubin Enrich Plus Energy Drink Ensure Fresubin Plus Original Drink Abbott
Fresenius
Nutricia Fortimel Compact Fortimel Extra Nutridrink (+/- fibre) Fortimel Regular
Dieetafdeling
6
5-5-2009
Abbott
Nestlé/ Novartis
Fresenius
Yoghurt drank
Ensure Plus Fresh
Fruitsap
Enlive Plus
ProvideXtra Drink
Ensure Plus
Fresubin creme
Nutridrink Yoghurt Clinutren Fortimel Fruit Jucy Clinutren 1,5 Fortimel soup Soup Clinutren Fortimel Dessert Creme Resource Fortimel Energy Fruit Fruit
Soep Pudding
Nutricia
Fruitmoes Kostprijs: 1.46 – 2.60 €/stuk Dieetafdeling
Specifieke bijvoeding voor oncologische patiënten Verrijkt met EPA zou productie van inflammatoire cytokines afremmen en dus
- metabolisme terug normaal - verbetering eetlust - behoud van vetvrije massa
Dieetafdeling
portie aanbevolen kcal eiwit (g) vet (g) EPA (g) prijs/stuk kostprijs/dag
Forticare
Prosure
Supportan
(Nutricia) 125 ml 3x 200 11,3 6,6 0,75 4,98
(Abbott) 240 ml 2x 300 16 6,1 1,01 4,45
(Fresenius) 200 ml 2x 300 20 13,4 1 4,86
14,94 €
8,90 €
9,72 €
Dieetafdeling
7
5-5-2009
Recent onderzoek heeft nogmaals aangetoond dat individuele nutritionele councelling belangrijk is voor een goed resultaat op lange termijn (3 mnd na RT) wat betreft nutritionele opname, nutritionele status, QoL en verlaagde morbiditeit. Ravasco et al, Clin Nutr 2007 Dieetafdeling
Aanvullen afhankelijk van anamnese! • + 2 energierijke producten (Nutridrink) – Energie:1900 kcal – Eiwit: 69g
• Vlak na maaltijd tot ten laatste 2 uur voor volgende maaltijd • Max. 2 per dag (= bijvoeding), anders verdringen/vervangen van gewone voeding Dieetafdeling
Gewichtcontrole na 1 maand • Gaston is er niet in geslaagd zijn gewicht op peil te houden, ondanks de nodige afwisseling in smaken en merken van bijvoeding. • De arts besluit hem te hospitaliseren om hem bij te voeden op een andere manier. Dieetafdeling
8
5-5-2009
5. Sondevoeding • • •
Keuze van de voedingssonde Toedieningswijze Keuze product
Dieetafdeling
Dieetafdeling
Sondevoeding thuis UZA is gestart met HEN project in 1994 volwassenen met sondevoeding thuis 70
60
aantal
50
40
30
20
10
20 07 (3 0/ 04 /0 8)
20 06
20 08
20 05
20 04
20 03
20 02
20 01
20 00
19 99
19 98
19 97
19 96
19 95
19 94
0
jaarta l
Dieetafdeling
9
5-5-2009
UZA – HEN project opstartdienst sondevoeding
31
8 11
36 alg interne
55
andere (ortho, uro, vaat, cardio,...)
1
chirurgie
5
gastro-enterologie gyneacologie
48
228
hematologie neurologie NKO oncologie pneumologie 138
Totaal: 565 patiënten, waarvan 387 oncologische patiënten (=68%)
Dieetafdeling
HEN - praktisch • Teaching: aansluiten SV, inloopsnelheid, (voedingspomp), zorg, hygiene • Aankoop SV: bij apotheek of gespecialiseerde home-care firma’s – – – –
Farmadomo Remedus Arseus Health Care (2care) Nutri-assistance
• Terugbetaling Dieetafdeling
Tussenkomst sondevoeding thuis Tussenkomst - Kosten Per dag Voor de voeding
Polymeer
€ 4,10
+/- €14
Semielementair
€ 15,00
+/- € 38
Toedieningsmateriaal Trousse zwaartekracht
€ 0,71
€ 2,50
Trousse pomp
€ 1,15
€ 4,50
Huur pomp
€ 0,41
+/- 40€ /maand
Dieetafdeling
10
5-5-2009
HEN- terugbetaling MAAR! Deze terugbetaling is slechts onder strikte voorwaarden oncologische patienten 1994-2008 (n=387) WEL terugbetaling sequellen van buccofaryngeale of laryngeale heelkunde en/of radiotherapie slikproblemen 253 fistel 35 stomatitis 1 (sub)Obstructie van de orofarynx, slokdarm of maag 7 Ernstige malabsorptie door: intestinale resectie 1 totaal
297 (=77% ) GEEN terugbetaling
cachexie anorexie
19 71
totaal
90 (=23% )
Dieetafdeling
Besluit Voedinsondersteuning voor de oncologische patiënt: • Grote waaier aan mogelijkheden • Individueel aangepast
Dieetafdeling
11
