Noord‐Brabant
• The
provincie
of
Noord‐Brabant
werkt
naar
een
dynamische
CO2
neutrale
economie
voor
ruim
2.4
millioen
inwoners
• Deze
routekaart
laat
5
thema’s
zien
die
leiden
naar
een
‘low
carbon
economy’
in
de
provincie
Noord‐Brabant
• Zelfs
na
het
Interreg
IVC
POWER
programma,
zal
een
sterk
groeiend
Brabants
netwerk
zich
inzeNen
voor
de
creaOe
van
een
duurzaam
en
economisch
gezonde
omgeving
• Neem
gerust
contact
op
met
het
Brabantse
netwerk
voor
samenwerkingsmogelijkheden
Energy
efficiency
Behaviour
change
Renewable
energy
Low
Carbon
Region
Sustainable
transport
Eco‐innova8on
and
environmental
technologies
Regionale
routekaarten
• The
presentaOes
die
volgen
schetsen
de
uitdagingen,
beleidstrends,
betrokken
parOjen
en
aanbevelingen
om
te
groeien
naar
een
CO2
neutrale
economie
met
duurzame
werkgelegenheid
binnen
de
5
POWER
thema s
• We
starten
met
een
diagram
van
de
stappen
die
doorlopen
worden
binnen
de
thema s
Thema
Project
CO2
neutrale
regio
Thema
Project
Uitdaging
CO2
neutrale
regio
Thema
Project
Uitdaging
Beleidsverduurzaming
CO2
neutrale
regio
Thema
Project
Uitdaging
Beleidsverduurzaming
Betrokken
organisaOe
CO2
neutrale
regio
Thema
Project
Uitdaging
Beleidsverduurzaming
Betrokken
organisaOe
Actoren
CO2
neutrale
regio
Thema
Project
Uitdaging
Beleidsverduurzaming
Betrokken
organisaOe
Actoren
Instrumenten
CO2
neutrale
regio
Thema
Project
Uitdaging
Beleidsverduurzaming
Betrokken
organisaOe
Actoren
Instrumenten
PrakOjk
ervaring
CO2
neutrale
regio
Thema
Project
Uitdaging
Beleidsverduurzaming
Betrokken
organisaOe
Actoren
Instrumenten
PrakOjk
ervaring
Meerwaarde
CO2
neutrale
regio
Thema/Project
• Hernieuwbare
energie/TIMBER:
Uitdaging
• De
routekaart
naar
een
biobasedeconomy:
- BenuNen
van
het
hoge
potenOeel
aan
grondstoffen
(biomassa)
in
de
regio.
Het
gebruik
is
nu
nog
beperkt
- Een
aanzienlijk
deel
van
het
potenOeel
is
niet
beschikbaar
voor
de
korte
termijn
- Zorg
voor
bescherming
van
kleine
iniOaOeven.
Deze
zijn
soms
financieel
erg
kwetsbaar
- Versnel
de
ontwikkeling
van
de
regionale
markt.
Nu
is
de
ontwikkeling
erg
traag
- Zorgen
voor
verbinding
tussen
producenten
/
consumenten,
zowel
onderling
als
met
elkaar
Beleidsverduurzaming
• Het
opzeNen,
verbeteren
en
promoten
van
een
duurzaam
regionaal
systeem
gericht
op
een
regionale
aanpak
en
samenwerking,
op
een
wijze
dat
dit
voor
lange
duur
de
producOe
en
consumpOe
van
hernieuwbare
energie
uit
biomassa
(2e
generaOe)
ondersteunt.
Dit
kan
door:
- Versterken
van
de
regionale
samenwerking
van
consumenten
(creëren
van
een
regionale
markt)
- Versterken
van
de
regionale
samenwerking
van
(potenOële)
producenten
(inclusief
de
gehele
toeleveringsketen)
die
uiteindelijk
zullen
leveren
aan
de
regionale
markt
- Verbeteren
van
de
duurzame
regionale
producOe
van
biomassa
uit
bronnen
die
nog
niet
direct
beschikbaar
zijn
• Succesfactor:
- Blijf
zoeken
naar
de
mogelijkheden
om
de
regionale
producOe
te
verbinden
met
regionale
doelstellingen,
zoals
biodiversiteit
en
landschapsbeheer,
op
een
wijze
dat
het
deze
doelen
versterkt
- Samenwerking
op
lokaal
en
regionaal
niveau
zal
resulteren
in
een
kortere
lijn
tussen
consumenten
en
producenten
van
energie
Betrokken
organisaOe
• Gemeente
Boxtel
• Streekraad
Het
Groene
Woud
&
De
Meierij
Actoren
• • • • • • • • • • •
Gemeenten
WoningcorporaOe
St.
Joseph
Rabobank
Dommel
en
Aa
CoöperaOe
Het
Groene
Woud
Waterschap
Dommel
en
Aa
Dienst
Landelijk
Gebied
Staatsbosbeheer
Agro
&
Co
ZLTO
Duinboeren
Burgers
Instrumenten
• Biomassa
Energie
Management
concept
• Biomassa
acOeplan
&
implementaOe
• Lokaal
partnership,
extern
advies
en
burger
parOcipaOe
• Best
pracOces
Uitwisseling
van
kennis
en
ervaringen
PrakOjkervaring
• Energiebureaurapporten/model
TIMBER
Meerwaarde
• InnovaOve
financieringssystemen
(SILCS)
• Duurzaam
transport
(E‐mob)
• Gedragsverandering
(TRISCO)
CO2
neutrale
regio
Thema/Project
• Eco‐innovaOe
en
eco‐efficiënOe/SILCS
Uitdaging
• Eind
2012
zijn
80
Brabant
Woningen
gebouwd
(energieneutraal,
betaalbaar,
etc)
door
vier
gemeenten
en
vier
corporaOes
• Viba‐Expo
slaagt
erin
dat
ook
andere
parOjen
Brabant
Woningen
gaan
bouwen
(opschalen)
• De
werkwijze
ontwikkelt
in
Geerpark
(mulO‐actor
samenwerking,
de
MGA‐methode
en
ambiOekaarten)
wordt
ook
in
andere
gebiedsontwikkeling
iniOaOeven
toegepast
om
duurzaam
te
ontwikkelen
Beleidsverduurzaming
• Overheden
werken
als
regisseur,
verbinder
of
facilitator
samen
met
stakeholders
om
via
innovaOe
urgente
problemen
op
te
lossen
• Nieuwe
allianOes
vormen
en
dan
samen
werken
in
concrete
projecten:
zoals
de
Brabant
Woning
en
de
waterslinger
• ParOcipaOe
van
alle
groepen
(stakeholders)
is
noodzakelijk
om
duurzame,
innovaOe
en
concrete
oplossingen
te
vinden.
Kennis,
ervaringen
en
middelen
bundelen
is
daarbij
van
essenOeel
belang
• EssenOeel
is
de
sleutelparOjen
vanaf
het
begin
van
het
ontwerp
en
bouwproces
erbij
te
betrekken
• Financiële
beslissingen
moeten
worden
gebaseerd
op
een
kosten‐ baten
analyse
van
de
hele
levenscyclus
van
een
gebouw,
gebied
of
product.
Alleen
dan
zijn
win
‐
win
oplossingen
beschikbaar
en
is
een
integrale
benadering
mogelijk/haalbaar
Betrokken
organisaOe
• Regionale
en
lokale
overheid
• Waterschappen
• WoningcorporaOes
en
service
en
informaOecentra
zoals
viba‐expo
• Vooral
als
regisseurs,
facilitators
Actoren
• Alle
parOjen
die
in
de
ontwikkel
&bouwketen
parOciperen:
- gemeenten
- woningcorporaOes
- parOculiere
huiseigenaren
- architecten,
bouw‐
en
installaOebedrijven
- banken
- energieleveranciers
Instrumenten
• ParOciperende
instrumenten
zoals
MGA
• De
‘Allemaal
winnen
matrix’en
het
drie
stappenplan:
verkennen,
experimenteren
en
opschalen
• Experimenten,
gelijkmaOg
verspreid
over
een
regio
• Centra
die
verbinden,
kennis
verspreiden,
kennis
borgen,
ervaringen
delen,
inspireren
en
daarmee
bijdragen
aan
opschaling.
Centra
worden
betaald
door
alle
belanghebbenden
PrakOjk
ervaring
• Brabant
Woning
iniOaOef:
samenwerking
met
vier
gemeenten,
vier
corporaOes,
de
provincie
en
experts.
Een
programma
van
eisen
voor
een
dergelijke
woning
is
ontwikkeld.
De
intenOe
is
om
voor
eind
2012
8o
woningen
te
hebben
gebouwd
• De
waterslinger
wordt
aangelegd
in
Heusden
en
Roosendaal
Meerwaarde
• Ontwikkelen
van
innovaOes
als
de
Brabant
Woning
en
de
waterslinger
creert
vernieuwing
in
de
bouw.
Zij
worden
zich
meer
bewust
van
de
noodzaak
om
te
veranderen
en
kunnen
beter
concurreren
als
zij
dit
ook
echt
gaan
doen
- E‐mob
- ITACA
- TrisCoBehaviour
Change
CO2
neutrale
regio
Thema/Project
• Duurzaam
transport
- E‐Mob
- ITACA:
InnovaOve
Transport
Approach
in
CiOes
and
metropolitan
Areas
Uitdaging
• Verbeteren
(inter)naOonale
bereikbaarheid
van
economische
kerngebieden
door
een
robuust
verkeers‐
en
vervoerssysteem
• OpOmaliseren
van
cruciale
achterlandverbindingen
• Bereikbare,
toegankelijke
en
bruikbare
hoogwaardige
groene
gebieden
voor
wonen,
werken
en
beleven
Beleidsverandering
• Ontwikkelen,
versterken
en
bevorderen
duurzame
intermodaliteit
en
mulOmodaal
vervoer
- Ontwikkelen
en
implementeren
van
integrale
en
op
elkaar
afgestemde
plannen:
duurzame
stads
mobiliteitsplannen,
zakelijke/goederen
vervoersplannen
en
algemene
stadsontwikkelingsplannen
- Bevorder
en
faciliteer
prakOsche
projecten
en
iniOaOeven:
bewustwordingscampagnes,
auto/vervoermiddeldelen,
opOmale
infrastructuur
en
posiOeve
prikkels
zoals
parkeerfaciliteiten
en
gebruik
van
openbaarvervoerbanen
voor
extra
voertuigen
- Bevorder
intermodaliteiOn
de
stad
en
omgeving
via
onderwijs,
training,
informaOe
en
burgerparOcipaOe,
prioriteit
geven
aan
gedragsverandering
via
innovaOeve
communicaOekanalen
en
nieuwe
sociale
media
- Koppel
doelen
van
verschillende
beleidsplannen
bij
het
opzeNen
van
projecten
Actoren
• • • • •
Regionale
en
locale
overheid
Bedrijfsleven
Burgers/maatschappij
Onderwijs
KennisinsOtuten
Instrumenten
• Businessmodellen
• Regionale
en
locale
netwerken
PrakOjkervaring
• Proeiuin
Geerpark
• hNp://www.geerpark.nl/home
Meerwaarde
• Sustainable
transport:
ITACA
• Behaviour
Change:
TrisCo
• Eco‐InnovaOon:
SILCS
CO2
neutrale
regio
Thema/Project
• Duurzame
transport/E‐Mob
• E‐Mobility
accelerator
Uitdaging
• Elektrischvervoer&
Smart
grids
- 200.000
E‐voertuigen
in
2020
- Versterken
van
de
ontwikkeling,
innovaOe,
toeleveringsketen
en
markt
van
elektrisch
vervoer
en
smart
grids
Beleidsverandering
• SOmuleren
EV
vraag
via
het
opzeNen
en
uitwerken
van
nieuwe
businessmodellen
voor
de
overheid,
bedrijven
en
burgers.
Doorontwikkeling
van
hoogwaardige
kwaliteit
van
EV
openbaar
vervoer
en
EV
faciliteiten
• Creëer
en
faciliteer
en
een
forum
van
Industrie
en
Markt:
- coördineren
en
implementeren
R&D
en
programma’s
rond
experiment
- bevorder
nieuwe
trainingen
en
opleidingen
- sOmuleer
toepassing
en
ontwikkeling
van
nieuwe
technieken
en
innovaOe
rond
E‐ vervoer
en
Smart
Grids
• Bevorder
de
standaardisaOe
op
EU
niveau:
- oplaadpunten
- emissies
CO2
per
km
in
2015
en
2020
- afschaffen
en/of
verminderen
van
de
verschillende
belasOngen
en
subsidies
gekoppeld
aan
E‐vervoer
Betrokken
organisaOe
• Brabantse
OntwikkelingsorganisaOe
N.V.
- hNp://www.bom.nl/
Actoren
• Regionale
en
locale
overheid
- hNp://www.brabant.nl/power
• Bedrijfsleven,
• Burgers/maatschappij
• Onderwijs
- hNp://www.tue.nl/
• KennisinsOtuten
- hNp://www.atcentre.nl/
Instrument
• Businessmodellen
• Regionale
en
locale
netwerken
- hNp://pro.ibrochure‐instant.com/ 902132323EMobbrochure3/ib/
PrakOjkervaring
• 5
business
modellen
met
filmpjes
• Beleids
en
Strategische
aanbevelingen
- hNp://pro.ibrochure‐instant.com/ 902124708EMobbrochure2/ib/
Meerwaarde
• Sustainable
transport:
ITACA
• Elektrisch
vervoer:
E‐mob
• Behaviour
Change:
TrisCo
CO2
neutrale
regio
Thema/Project
• Duurzame
transport/ITACA:
- InnovaOve
Transport
Approach
in
CiOes
and
metropolitan
Areas
Uitdaging
• Agenda
van
Brabant
• Sterk
stedelijk
netwerk
• Vitaal
landschap
van
stedelijk
netwerk
- Verbeteren
(inter)naOonale
bereikbaarheid
van
economische
kerngebieden
door
een
robuust
verkeers‐
en
vervoerssysteem
- Bereikbare,
toegankelijke
en
bruikbare
hoogwaardige
groene
gebieden
voor
wonen,
werken
en
beleven
Beleidsverandering
• Transformeer
van
waardeketen
naar
waardenetwerk;
• SOmuleer
en
bevorder
elektrische
fietsen
en
scooters
voor
de
korte
afstanden
en
gedeeld
gebruik
van
vervoermiddelen
• Verduurzamen
automobiliteit
onderdeel
van
iniOaOeven
en
investering
in
stedelijke
vernieuwing
en
ruimtelijke
kwaliteit
• De
mobiliteitsmarkt
zorgt
voor
vraag
en
aanbod,
de
overheid
is
kaderstellend
• Maak
beleving,
gemak,
comfort
en
persoonlijke
veiligheid
uitgangspunten
Betrokken
organisaOe
• SOchOng
Brabantse
Milieu
FederaOe
• hNp://www.brabantsemilieufederaOe.nl/
Actoren
• Regionale
en
locale
overheid
- hNp://www.polis‐online.org/
• • • •
Bedrijfsleven
Burgers/maatschappij
Onderwijs
KennisinsOtuten
Instrumenten
• Businessmodellen
• Regionale
en
locale
netwerken
PrakOjkervaring
Meerwaarde
• Sustainable
transport
(ITACA)
• Behaviour
change
(TRISCO)
CO2
neutrale
regio
Thema/Project
• Gedragsverandering
–
TRISCO
- TransiOonal
Island
CommuniOes
Uitdaging
• Nieuwe
en
andere
manieren
van
denken,
besluitvorming/sturing
en
uitvoering
zijn
nodig
• Bijdragen
aan
het
realiseren
van
duurzame
ontwikkeling
en
maatschappelijke
opgaven
en
het
economisch
potenOeel
tot
een
succes
maken
Beleidsverandering
•
• •
• •
Begin
op
community‐niveau
(gebouw,
straat,
wijk
of
omgevings/gebiedsniveau)
waar
mensen
elkaar
ontmoeten.
‘opeen
lijn
ziNen’
is
voor
veel
mensen
een
belangrijke
aspect
om
verantwoordelijkheid
te
nemen
en
acOes
in
gang
te
zeNen
om
de
kwaliteit
van
de
leefomgeving
te
verbeteren.
(In
dit
kader
is
het
nieuwe
concept
‘Burgerschap
in
de
doe
democraOe’
geïdenOficeerd
en
verder
ontwikkeld
en
uitgedragen
door
de
Universiteit
van
Tilburg,
Tilburgse
School
voor
PoliOek
en
Bestuur
Gedragsverandering
vraagt
van
ons
dat
wij
goed
met
elkaar
communiceren.
Leer
dezelfde
taal
te
spreken
en
elkaar
te
verstaan.
‘De
kunst
van
het
leven’
zoals
wij
zeggen
Het
onderwijs
is
een
cruciale
schakel
bij
gedragsverandering;
Naar
school
gaan
en
leren
zou
een
groot
plezier
moeten
zijn,
omdat
jongeren
hier
al
bezig
zijn
met
hun
toekomsOdeeën
en
wellicht
ambiOes.
Scholen
en
docenten
helpen
jongeren
om
hun
passie
en
overtuiging
te
onderzoeken
en
te
ontwikkelen
om
de
ambiOes
waar
te
kunnen
maken
Gedragsverandering
leren
door
‘leren
samenwerken’,
ervaring
en
goede
prakOjkvoorbeelde.
Leren
‘begrijpen
wat
er
aan
de
hand’
is
in
plaats
van
alleen
maar
denken
in
termen
van
eigen
belang
Gedragsverandering
vraagt
ook
een
nieuwe
rol‐
en
taak
van
de
overhead.
De
overheid
zou
moeten
leren
minder
zelf
te
doen
en
in
plaats
daarvan
verschillende
groepen
mensen
bij
elkaar
te
brengen
en
via
een
co‐creaOef
proces
oplossingen
te
vinden
en
acOes
te
op
te
zeNen.
Meer
sociale
interacOe,
betrokkenheid
en
verantwoordelijkheid
bij
de
direct
belanghebbenden.
Dit
is
gebaseerd
op
een
sturingsmodel
waarin
de
‘Overheidszaak’een
publieke
zaak
van
burgers,
communiOes
en
lokale
bedrijven
e.d.
is
geworden
Betrokken
organisaOe
• SOchOng
Brabantse
Milieu
FederaOe
- hNp://www.brabantsemilieufederaOe.nl/
Actoren
• Regionale
en
locale
overhead
- hNp://www.agentschap.nl/
• Burgers
en
bedrijven
• Sociale
gemeenschappen
• (Basis)scholen
Instrumenten
• Lesmethodieken
PrakOjkervaring
• Neem
contact
op
met
de
BMF
- http://www.brabant.nl/power
Meerwaarde
• Resultaten
van
TrIsCo
worden
geconOnueerd
via
het
plaporm
Leren
voor
duurzame
ontwikkeling
van
AgentschapNL
- hNp://www.lerenvoorduurzameontwikkeling.nl/
CO2
neutrale
regio
Thema
Project
Uitdaging
Beleidsverandering
Betrokken
organisaOe
Actoren
Instrumenten
PrakOjk
ervaring
Meerwaarde
CO2
Neutrale
Regio
