Energiebesparing en verduurzaming

Thematrack 2

Seminar Zorg voor Energie

Energiebesparing en verduurzaming

Piet Visser - Programmamanager Vastgoed Ziekenhuisgroep Twente - Bestuurslid NVTG

Enkele producten NVTG : - Jaarlijks in april 2 daags congres - In 2016 IFHE Wereldcongres Den Haag - 7 regionale kringen - In oktober studiedag - In november 3 regio masterclasses - Maandblad FMT in de gezondheidszorg - etc.

Ook NVTG Lid worden ? Of wellicht media sponsor ? Vraag even mijn kaartje …. of geef mij uw kaartje.

Roberto Traversari TNO Dutch Centre for Health Assets

Kansen voor de zorg - Het moet en kan een onsje minder Roberto Traversari

11 28 november 2012 Roberto Traversari Kansen voor de zorg

Het moet minder; omdat energietarieven door veel onzekere factoren worden bepaald


Peak Oil: de productie van olie zit op zijn max

World oil production (EIA Monthly) for crude oil + NGL. The median forecast is calculated from 14 models that are predicting a peak before 2020 (Bakhtiari, Smith, Staniford, Loglets, Shock model, GBM, ASPO-[70,58,45], Robelius Low/High, HSM). 95% of the predictions sees a production peak between 2008 and 2010 at 77.5 85.0 mbpd


Schaarse middelen zijn duur: de energieprijs zal toenemen


Waar zit het potentieel In ziekenhuizen kan met beperkte maatregelen zeker 12,5% energie

worden bespaard (besparen zonder investeren) Uit de masterclass is gebleken dat er veel kansen liggen op de gebieden: Effectiviteit van de maatregel (geschat)

Verlichting

Hoog

Ventilatie Temperatuurregeling

Bevochtiging Stoomsysteem

Opwekking koude

Laag


Maak energiestromen inzichtelijk en volgen deze Verlichting: ca 40% van het elektriciteitsgebruik. Toepassen energiezuinige verlichting, dag nacht schakeling, aanwezigheidsschakeling, ruimtes apart schakelen Ventilatoren: ca 35% van het elektriciteitsgebruik ventilatievoud (vraaggestuurd – functiegericht, nachtschakeling, etc. -) Luchtbevochtiging: ca 75% van de stoomproductie Differentiatie in gewenste RV niveau’s (functiegericht) Stoomketel voorzien van ECO, vervanging oude condenspotten, druk stoomketel verlagen, behoefte gebruiker, weerconditie, reductie ventilatievoud


40-50% van het totaalgebruik in de kantoor-, polien laboratoriumomgeving vindt buiten werktijd plaats Computers

Koffie apparaten, beeldschermen Airco

Kopieer apparaten/printers Koelkast, verlichting Slim schakelen heeft het gebruik buiten werktijd met 20-30%

gereduceerd zonder verlies van gebruiksgemak (gebruikers hebben er niets van gemerkt). Van bewust uitschakelen naar bewust aanschakelen


Verwarming Bevochtiging van de lucht kost veel stoom en dat kan vaak best wel

minder Temperaturen voor verwarming kunnen best wel een graadje lager worden ingesteld Temperaturen voor koeling kunnen best wel een graadje hoger

worden ingesteld Actief beleid op bedrijfstijden (verwarming en koeling gaan voor “sluiting” kantoren en políe’s al uit.


Duurzaamheid is concreet (good practice) Verlichting: Alle verlichting hoogfrequent Experimenten met LED Veel ruimten voorzien van aanwezichheidsdetectie en daglichtregeling Gedrag Veel periodieke aandacht om het thema energie tussen de oren te krijgen


Duurzaamheid is concreet (good practice) Installatietechniek Toepassing van WKO Condensor koeling via natte koeltorens Twin-coils vervangen door warmtewielen Door contracten met van energiebedrijf (verplichte afname) geen verdere reductie mogelijk Optimaliseren stooklijnen (piep-regeling)


Stappenplan voor duurzame energiebesparing Financiën

Gedrag/bewustwording

Organisatie

1. Ambitie

Techniek

2. Organiseer de randvoorwaarden

6. Meet de effecten

5. Verduurzaam en pas opwekkers toe met een hoog rendement

4. Zet in op het voorkomen van gebruik

Business case (TCO/LCC)

3. Inzicht in energiestromen


Voor meer informatie: E. [email protected] T. 088 8662 208 M. 0653 194 752

Henk Veldhuis Ziekenhuis St. Jansdal Harderwijk

Zorg voor energie

Creativiteit loont! Visie op energie-efficiëntie en toepassing van duurzame energie, ook buiten de terreingrens

28 november 2012 Henk Veldhuis, hoofd Huisvesting ziekenhuis St Jansdal Harderwijk

Karakteristieken ziekenhuis •

Verzorgingsgebied Primair: Harderwijk, Ermelo, Putten, Nunspeet, Zeewolde en Dronten Secundair: Nijkerk, Barneveld en Elburg

•

341 bedden

•

Personeel 1754 medewerkers 127 medisch specialisten

•

Productiegroei (2011 t.o.v. 2010) Poliklinisch Klinische opnamen Dagverpleging Patiënteenheden

6% 6% 7% 6%

Marktaandeel opnamen (klinisch en dag) verzorgingsgebied St Jansdal 2011 Tussen haakjes staat de verandering van het marktaandeel in procentpunten ten opzichte van 2010

Marktaandeel poliklinisch verzorgingsgebied St Jansdal 2011 Tussen haakjes staat de verandering van het marktaandeel in procentpunten ten opzichte van 2010

Gerealiseerde aanpassingen energiebeheer tussen 1990 en heden • • • •

1993 Extra noodstroom aggregaat (op aardgas) (advies DWA) 1996 Levering warmte aan school (advies DWA) 1996 Realisatie koude opslag in de bodem (advies DWA) 1999 t/m heden Diverse aanpassingen aan installatie waaronder: a. Ventilatie schakelingen (klokprogramma’s op toeren) b. Thermoguards in luchtbehandeling geplaatst (tevens warmte wielen regeling verbeterd!) c. Energiezuinige hoogfrequente verlichting (T5) en nu LED verlichting. d. Windturbines (2 stuks) geplaatst in 2011

(ver)nieuwbouw • Centrale hal • Reactivering (De Klimop) • Begane grond Zorgfront: Dialysecentrum (i.s.m. Meander), poli Kaakchirurgie en Geboortecentrum • 1e verdieping Zorgfront: Perinataal centrum (moeder-kind) • Parkeergarage

Interieur nieuwe parkeergarage (581 auto’s) voorzien van totale led verlichting en detectie per parkeerplaats

Bouwen in de toekomst • • • • •

Bouwdeel L Renovatie OK-complex/nieuwbouw OK-complex Renovatie kliniek (340 -> 380 bedden?) Dagcentrum/bouwdeel Z Diverse interne verbouwingen

Renovatie en upgrading energiecentrale

Bestaande energiecentrale

Gerenoveerde energiecentrale

Van oud naar nieuw In 2008-2009 is de installatie omgebouwd

OUDE SITUATIE

NIEUWE SITUATIE

2x trafo 2x 630 kva 2x WKK 2x 285 Kw 1x noodstroom gas 300 Kw geen afgassenketel geen ECO’s 1 absorptie koelmachine 300KW 2 koeltorens 2 x 400 KW geen UPS, wel accu batterijen Hoofdverdeler 1500 amp. 2 stoomketels 2x 2500 KW

2x trafo (1x 630 kva + 1x 1000 kva) 2 WKK’s 2 X 484 kwE 1 noodstr. diesel aggregaat 1200 KWe 1 afgassenketel 600 KWt 2 ECO’s 2 x 110 kWt 1 absorptie koelmachine 700 KW 2 koeltorens 2 x 1200 KW Dynamische UPS 5 x 240 KWe Hoofdverdeelinrichting max. 2500 amp. 2 stoomketels 1x 2500 KW

Eerste plannen voor vervanging WKK’s en UPS Het initiatief voor het vervangen van de aanwezige WKK's is in 2002 ontstaan onder andere als gevolg van het aanscherpen van de milieueisen door de overheid. Voor het plan verder werd uitgewerkt, zijn er door drie adviesbureaus rapporten opgesteld om de vraag te beantwoorden wat de beste strategie voor de toekomst was: • Technical management juni 2003 “toekomstige energievoorzieningen St Jansdal Ziekenhuis” • Kema Arnhem januari 2004 “Second opinion toekomstvisie WKK Ziekenhuis St Jansdal” • Kema Arnhem februari 2004 “Toepassing duurzame energiebronnen St Jansdal” • Kema Arnhem januari 2005 “Energievoorzieningen St Jansdal verkennende rapportage voor outsourcing” • Verwey Oosterhout “Voorstel kostenbesparing door vervanging van de WKK-installatie t.b.v. St Jansdal Ziekenhuis te Harderwijk” Toetsing door College Bouw Ziekenhuis voorzieningen

Energiebehoefte schema juli 2007 Onderdeel / Gebouw Huidig gebouw (basis) Huidig Landstede (randmeer) school Uitbreidingschool (aangenomen m²) Poli B + SEH Zorgfront (zorggerelateerde functies) Centale hal Poliklieniek voorzijde Dagcentrum/POK 1 Noord Renovatie kliniek Dakopbouw HAP Zorggroep Noordwest Veluwe Reserve ? (nieuwbouw) Parkeergarage Totaal Energie behoefte zorg Verbruik per m2 zorgfunctie

BVO M² 29.232,00 1.000,00 2.950,00 2.750,00 400,00 780,00 900,00 950,00 1.940,00 144,00 325,00 4.293,00 1.000,00 21.400,00 46.664,00

Totaal Energie behoefte incl Parkeergarage

Energie behoefte Pe (kWe) Pth (kWth) Pk (kWk) 932,00 1.362,43 900,00 963,65 46,61 94,05 137,49 90,83 87,68 128,17 84,67 12,75 18,64 12,32 24,87 36,35 24,01 28,69 41,95 27,71 30,29 44,28 29,25 61,85 90,42 59,73 12,60 18,00 15,00 10,36 15,15 10,01 136,87 429,00 300,00 31,88 46,61 30,79 84,20 37,13 1.463,91 3.378,75 1.584,30 31,37 72,41 33,95 1.548,11

3.415,88

1.584,30

a.h.v. m² gelijk aan (ba Berekende waarde Middels meting bepaal Ingeschate waarde

In middels is er wel e.e.a. gewijzigd : mobiele MRI zorgfront en reactivering vergroot t.o.v. eerdere planningen energie toenamen ca.150kW

Interne energieopwekking Interne opwekking

2007

2008

2009

2010

2011

Elektriciteit (MWh)

4.223

4.407

5.360

5.666

5.986

Warmte (MWh)

5.530

5.600

5.690

7.378

6.882

Koude (MWh)

2.045

2.300

1.341

2.151

1.719

Totale hoeveelheid (MWh)

11.798

12.307

12.391

15.195

14.587

Energie Intern energieverbruik ziekenhuis St Jansdal Intern verbruik

2007

2008

2009

2010

2011

vloeroppervlak ziekenhuis totaal (m²)

29.232

30.000

33.200

35.172

46.600

Elektriciteit (MWh)

5.570

5.720

6.031

6.386

6.710

Verbruik per m² vloeroppervlak

0,19

0,19

0,18

0,11*

0,14

Warmte (MWh)

3.306

3.555

3.981

4.667

4.093


0,11

0,12

0,12

0,13

0,08

Koude (MWh)

2.050

2.300

2.265

2.830

2.720


0,07

0,07

0,06

0,08

0,06

Totale hoeveelheid (MWh)

10.926

11.575

12.277

13.883

13.523

Verbruik totale energie per m² vloeroppervlak

0,373

0,385

0,369

0,394

0,290

* Tijdelijk NSA opgesteld buiten bemetering om i.v.m. ombouw in energiecentrale

Energie en waterverbruik gerelateerd aan productie (gewogen patiënten eenheden) Hoeveelheid per patiënten eenheid

18 17 16 15 14 13

12 11 elektriciteit (kWh)

10

warmte (kWh)

9

koude (kWh)

8

water (m3)

7 6 * Een gewogen patiënteneenheid (gpe) is een gewogen gemiddelde van verpleegdagen, opnamen, dagopnamen en 1e polikliniekbezoeken

5 4 3 2

1 0

2007

2008

2009

2010

2011

Grafiek 1 Energie en waterverbruik gerelateerd aan productie ( gewogen patiënteneenheden*)

Totaalrendement energiegebouw over 2009 Totaal EG

Verliezen overig

Vrije koeling WKO’s

3762

(waardes in MWh)

Totaal IN

19684 MWh

604

Totaal UIT

15922 MWh

0

Verliezen

3762 MWh

Rendement

0,809

Stoom

2493

CV Gebouw

3981

UPS 569

18413

Diesel

Gas

Landstede

2044

E naar UPS

4674 MWh

E uit UPS

4534 MWh

Rendement

0,970

Verlies 702

Elektra

Absorber gkw

140 MWh

732 WKK

zkm gkw

Bronnen

381

923

5,4

electr. rendement WKK 1

0,371

electr. rendement WKK 2

0,372

GKW Geb.

1878 MWh

Elektra 702 5360

berekeningen : Dieselolie

Aardgas

(1 liter = 0,011638 MWh) ( cal. waarde = 31,65 mJ/m3)

(m3 x 31,65 = MJ)

Stoom

(warmte inhoud 3,5 bar = 2510 KJ/kg)

(kg x 2507 = KJ)

(MJ/3600 = MWh)

Verdeling verbruik over 2009

Totaalrendement energiegebouw over 2011 Verliezen overig 3128

WKO’s

(waardes in MWh)

555

Vrije koeling

Diesel

439

1

Stoom 2133

18763

Gas CV gebouw

926

4233

Elektra Landstede

Absorber gkw

2118

1223

Totaal EG Totaal IN Totaal UIT Verliezen Rendement

20243 MWh 17116 MWh 3128 MWh 0,846

UPS E naar UPS E uit UPS Rendement Verlies

6796 MWh 6345 MWh 0,934 MWh 451 MWh

WKK electr. rendement WKK 1 electr. rendement WKK 2 GKW Geb.

35,86 35,87 2813 MWh

berekeningen :

zkm gkw Bronnen

247

1358

Elektra

56,7 926 5987

Dieselolie

(1 liter = 0,011638 MWh)

(MJ/3600 = MWh)

Aardgas

( cal. waarde = 31,65 mJ/m3)

(m3 x 31,65 = MJ)

Stoom

(warmte inhoud 3,5 bar = 2510 KJ/kg)

(kg x 2507 = KJ)

Verdeling verbruik over 2011

Totaalrendement WKK’s over 2011 Straling + schoorsteenverliezen 2580 Noodkoelers

200

(waardes in MWh) HT

1536

LT

1199

ECO’s

667

Afgas ketels

3987

Elektra

5760

Eigen verbruik E

132

Gas 16060

Energie gas IN Energie warmte UIT energie opgewekt elektra Totaal verlies Totaal rendement

16060 7388 5892 2780 0,83

totaal uit

13280

Aandeel opwekking over 2011 STOOM Opwekkers Afgas ketel opgewekt Geproduceerd door ketels

3987 6856

Afnemers Totaal stoom afgenomen huis Stoom wisselaar tbv absorber TSA's

2133 1241 3482

Afgas ketel

3987 gas

Stoom Ketels

3227

2582 rendement 0,80

1241 2133 3482

6569

(totaal stoom opgewekt)

6856

(totaal afnemers)

Enkellijnen diagram

Schema UPS bypass

MMU 1 MMU 2 1 t/m 5

MMU 3

MMU 4 in

MMU 5

uit

MMU 6 MMU 7

in uitvoer

nu geïnstalleerd

Vervangen NSA, AKM Transformator en HVK

Bestaande NSA 285 KW elektrisch vermogen

Nieuwe NSA 1500 KW elektrisch vermogen


2e back-up stroomvoorziening tijdens ombouw

Back-up koelmachine tijdens ombouw


Nieuwe absorptie koelmachine

Nieuwe koeltorens geplaatst


Bestaande besturingskast en hoofdverdeler

Nieuwe besturing en hoofdverdeler

Aanpassen bronnen koude opslag

• Bestaande bronnen zijn aangepast en uitgebreid en daardoor beter regelbaar. • Tevens is de provinciale vergunning aangepast op het nieuwe vermogen en de waterverplaatsing.

Plaatsen afgassenketel en vervangen schoorstenen

Restwarmte uit uitlaatgassen middels afgassenketel

Plaatsen nieuwe schoorstenen

Afstudeerscriptie Daan Bording VU Amsterdam

Procentuele verdeling van de energieverbruikers van zes UMC’s

Wettelijke maatregelen Milieubeheer

Wet milieubeheer De Wet milieubeheer vereist dat maatregelen met een terugverdientijd van maximaal 5 jaar moeten worden uitgevoerd.

Ideëen ter verbetering Ideeën ter verbetering

prio

kosten

Eerdere signalering van brand, heel lokaal (aspiratie detectiesysteem), met name in de ruimtes waar brand ‘uitermate vervelend’ zou zijn; al of niet in combinatie met een veilige blusinstallatie (gas/ nevel/sproeischuim) zoals in de ICT-ruimte/telefooncentrale op te bewaken knooppunten.

hoog

€€

Bestaande ring naar CHLK/BHLK verzwaren via andere route dan de huidige kabeltunnel.

mid

€€

Op rail F of een ander strategisch punt (B of C) een NSA-aansluiting in de gevel maken.

mid

€

Het voorafgaand aan wijzigingen en investeringen in nieuwe (medische) technologie uitvoeren van een beoordeling gevolgen voor St. Jansdal.

mid

€

Het plaatsen van een generator op afdelingsniveau.

laag

€€€

Bij verdergaande uitbreiding van het ziekenhuis de energievoorziening elders plaatsen, zodat het ziekenhuis in geval van nood van twee kanten gevoed kan worden.

laag

€

Plaatsing van een extra NSA bij de tweede trafo, geënt op preferente groepen.

laag

€€€

Extra UPS voor BHLK. Voor bepaalde ziekenhuisonderdelen zoals de bloedmonsterband is een aparte UPS zinvol.

laag

€€€

Trafo T2 indien mogelijk voeden uit een ander net

laag

€

Optimale buffering van energie (m.n. warmte)

laag

€€

Mogelijkheden ter besparing onderzoeken (zoals effectieve koeling ICT, etc.)

laag

€

laag

€

Het verder automatiseren van de monitoring van de installatie, nu gebeurt nog veel handmatig.

Zijn er vragen?

Bedankt voor uw aandacht!

Ane Marten de Vries DWA

Besparen in de zorg? Neem een wko! Ing. A.M. de Vries DWA installatie- en energieadvies

Wat is een wko?

• Warmte- en koudeopslag in de bodem

Brontechniek

• Monobron  twee verschillende zandlagen • Open doublet  zelfde zandlaag

Wko in de zorg I

• Aanleiding – – – –

Hogere interne warmtelasten Uitbreiding in m2 Beperking in uitbreiding E-vermogen Lagere exploitatiekosten

Wko in de zorg II

• Goede combinatie in relatie tot bedrijfsvoering – – – –

Veel koudevraag Veel bedrijfsuren Ideale JBDK (veel basislast) Goede mogelijkheden tot koude laden: o luchtbehandelingsinstallatie o warmtepomp o droge koeler

Inpassing in bestaande bouw I

• Bestaand gekoeld waternet hergebruiken – Was LTK (6 - 12), wordt HTK (10 - 18) – Meer koeling leveren met bestaand net (uitbreiding in m2 en hogere interne warmtelast)

Inpassing in bestaande bouw II

• Renovatie van LBK-installatie o Grotere gekoeldwaterbatterij

• Groter koelvermogen met een lage elektriciteitsverbruik (geen uitbreiding van E-aansluiting)

Praktijkvoorbeeld

• Instituut Verbeeten Tilburg

• TweeSteden ziekenhuis Tilburg

Instituut Verbeeten

• Hoge interne warmtelasten als gevolg van medische apparatuur

• Combinatie van nieuwbouw en renovatie bestaande bouw

Instituut Verbeeten

• Uitbreiding van zorgaanbieding; extra bestralingsbunkers, PET-CT scanner, bezoekersfaciliteiten

Instituut verbeeten

• Wko: 850 kW; 90 m3/h • Geleverde hoeveelheid energie: circa • •

480 MWh Energiebesparing: 115.000 kWe CO2-besparing: 57 ton per jaar

TweeSteden Ziekenhuis • Renovatie van bestaande koelinstallatie

• Uitbreiding in koudevraag door interne verbouwingen

• Bestaande GKW-net hergebruikt

Twee Steden Ziekenhuis • Koude laden: – Luchtbehandelingskasten (in de bestaande kasten was ruimte voor grotere koelbatterijen) – Droge koeler

• Efficiëntere warmteterugwinning ten opzichte van twin-coil

Twee Steden Ziekenhuis

• Bestaande wko uitgebreid met een nieuwe: (2 x 90 m3/h) – Bestaande: koude laden en leveren – Nieuwe: alleen koude leveren

• Geleverde hoeveelheid energie: circa

• •

510 MWh Energiebesparing: 42.000 kWe CO2-besparing: 16 ton per jaar

Hoe blijft ú op de hoogte van de prestaties van uw installaties?

Nu de praktijk …


Korte pauze

Jeroen Beks Cofely

Outsourcing; ‘Kip van Columbus’ Jeroen Beks, Markt Directeur Healthcare 28 november 2012

Dilemma verandering zonder budget

Splitsing

• Core • Patient wordt klant • Verandering Zorgketen

• Non core, wat gaan we hiermee doen!!! • Catering, Facility Management

• Vastgoed wordt steeds meer gezien als faciliterend

Verschillende visies in de branche

Facility Management Utility voorziening

Core business

Insteek op functionele outsourcing die Core business direct raakt

Mantel W,E werk Energie inkoop

Steeds meer vorming inkoopcombinaties om prijs te drukken, commodity inkoop

Outsourcing de kip van Columbus

• Andere relatie

Beweging op verschillende assen, de case Doel – Financieel rendement

Doel - Beschikbaarheid utilities Doel - Conditie installaties

Middel - Energy Efficiency Sturen op totale energieverbruik en efficiëntie Doel is om binnen gestelde technische doelen het Financiele en technische rendement te maximaliseren.

Middel - Asset Efficiency Sturen op beschikbaarheid en betrouwbaarheid Doel is de status van de installatie te borgen en deze storingsvrij te laten functioneren.

85

Onderliggende elementen warmte gas water electra

koude

Energie Centrale

heet water warm water gas

tapwater electra

Tarieven

27/11/1 2

Investering Instandhouding Rendement

Tarieven SLA

86

Onze ervaring • Outsourcing is een keuze en zorgt voor structurele kostendaling • Breng focus aan op gemeenschappelijke doelen

• Durf te groeien in het partnership

Stelling

• Outsourcing klinkt interessant is een hype en brengt niets

Adriaan van Engelen Milieuplatform Zorgsector

Top down en bottum up Zorg voor Energie MPZ: Vereniging van intramurale zorginstellingen voor het stimuleren van een duurzame bedrijfsvoering Adriaan van Engelen, directeur Milieu Platform Zorgsector www.milieuplatform.nl [email protected] 2012

90

Milieu Platform Zorgsector 75 intramurale instellingen lid - daarvan ruim de helft van alle ziekenhuizen - en een groeien aantal GGz en verzorgingsinstellingen Activiteiten: - ledendagen - werkgroepen: Monitoren, Afval, Gevaarlijke stoffen, Energie, Inkoop, Milieuzorg, Wetgeving, MVO 91

Duurzame bedrijfsvoering Stand van zaken in de zorgsector

- de zorg loopt op milieugebied niet voorop - bij nieuwbouwprojecten gaat het redelijk - verder is het beleid meestal om te voldoen aan de minimum eisen van de wetgeving, weinig ambities op enkele uitzonderingen na

92

Duurzame bedrijfsvoering Oorzaken geringe aandacht voor milieu - De directie (RvB) uit haar ambitie niet - De directie (RvB) stuurt niet - Middenkader moet het vanuit haar budgetten zelf maar invullen - Middenkader heeft daarvoor overeenstemming nodig met de andere afdelingen, voordat er actie kan worden ondernomen 93

Duurzame bedrijfsvoering Oorzaken geringe aandacht voor milieu - De bruggen tussen de afdelingen ontbreken, waardoor dit intern gezien wordt als extra, want de directie vraagt er niet om milieu inkoop directie schoonmaak facilitair HRM

94

Bottum up - Tips doorkijken op www.milieuplatform.nl - Milieubarometer - www.milieubarometer.nl - Handige registratie tool en benchmark - Milieuthermometer Zorg:

- checklist voor Zorg : alvast doen wat kan 95

Bottum up - Gewoon aan de slag - Draaiboek energiecampagne - Zoek de 15% positief ingestelden - Creatief met budgetten: energiebudget ook voor onderhoud en campagne 96

De Milieubarometer = Online Milieuregistratie-instrument Taartdiagram van een gemiddeld ziekenhuis en verzorgingshuis

Bron = MPZ werkgroep Monitoren, zie ook www.milieubarometer.nl

97

Milieuthermometer Zorg Voor ziekenhuizen, GGz en overige intramurale zorginstellingen. In 2012 zijn de eerste drie ziekenhuizen gecertificeerd: OLVG, Ziekenhuis Amsterveen en Gelre Ziekenhuizen. Verder gebruiken circa 50% van alle ziekenhuizen deze tool al voor hun jaarlijks milieuprogramma.

Enkele tientallen verzorgingsinstellingen werken ermee. Amsta, Cordaan, en HVO-Querido, ZGAO, grote zorgkoepelorganisaties omarmen het systeem. 98

Milieuthermometer Zorg De Milieuthermometer is: - een milieuzorgsysteem in de vorm van een handige checklijst met criteria - certificeerbaar voor brons, zilver en goud; goud is gelijk aan Milieukeur door te voldoen aan alle verplichte en een x aantal extra criteria 99

op de website direct te raadplegen 100

17 Hoofdstukken met criteria 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Milieumanagement Energie Water Afvalwater Bodem Lucht Afval Hinder Gevaarlijke stoffen

10 11 12 13 14 15 16 17

Catering Reiniging Vervoer Inkoopbeleid Verbouw/nieuwbouw Groenbeheer Papier Textiel

101

Top Down Milieuthermometer Zorg Voor directies van GGz en overige intramurale zorginstellingen het handvat om in één zin taken te stellen en bruggen te slaag tussen afdelingen. Gelijk een goed basis voor aandacht energie

102

Top Down Milieuthermometer Zorg

103

Top Down Milieuthermometer Zorg “Onze instelling gaat in 2014 op voor certificering op het gouden niveau” - geen onnodige interne discussie - verbetering direct meenemen in lopend werk

104

105

Duurzame bedrijfsvoering Milieuthermometer: geeft de maatregelen in beeld Milieubarometer: geeft de prestatie in beeld

Samen de basis voor een duurzame bedrijfsvoering en inzicht voor directie 106

Milieu Platform Zorgsector Adriaan van Engelen www.milieuplatform.nl [email protected] 010 2450303

107


Pauze

Speeddating Kennismarkt

Energiebesparing en verduurzaming

Recommend Documents