Energie- en klimaatbeheer bij kleine en middelgrote gemeentes in de Euregio Warm-Up Energiebeheer in Duitse en Nederlandse gemeentelijke gebouwen

Energie- en klimaatbeheer bij kleine en middelgrote gemeentes in de Euregio „Warm-Up“ Energiebeheer in Duitse en Nederlandse gemeentelijke gebouwen Maatregelingenontwikkeling via het voorbeeld van de gemeentes Ennigerloh en Horstmar

Slotbijeenkomst Dr.-Ing. Thomas Böning Enschede, 31. Mai 2012 INFA-ISFM e. V. - Institut für Abfall, Abwasser Site und Facility Management e.V., Ahlen

www.infa.de

Projektbeteiligte

Aan Nederlandse kant

Aan Duitse kant

Gemeente Hardenberg 59.000 inwoners

Stadt Ennigerloh 20.000 inwoners

Gemeente Winterswijk 29.000 inwoners

Stadt Horstmar 7.000 inwoners

Saxion Hoogeschool

INFA-ISFM e.V.

www.infa.de INFA-ISFM e. V. - Institut für Abfall, Abwasser Site und Facility Management e.V., Ahlen

Seite 1

Werkgebied INFA-ISFM e. V. Abfallwirtschaft

Abwasserwirtschaft

-

- Betriebsberatung - Prozessoptimierung - Dezentrale Abwasserbeseitigung - Prozesswasseraufbereitung - Industriewasserbehandlung - Entsorgung von Abfallen aus Abwasseranlagen

Entsorgungslogistik Straßenreinigung Kennzahlenvergleiche Winterdienst Werkstätten Abfallwirtschaftskonzepte Abfallaufbereitung Sekundärbrennstoffe Biomasse Abfallverwertung

Management von Infrastruktureinrichtungen - Grünflächenwesen - Baubetriebshöfe/ Straßenunterhaltung - Straßenbetriebsdienst - Qualitäts- und Umweltmanagementsysteme - ÖPNV - Gebäudebewirtschaftung

Energie - Energieoptimierung bei Industrie- und Gewerbebetrieben - Energieberatung - Energieausweise - Thermographie

INFA-ISFM e. V. - Institut für Abfall, Abwasser Site und Facility Management e.V., Ahlen

www.infa.de Seite 2

Motivatie

duidelijk bewijs van globale warming

http://www.dougegen.de/wp-content/uploads/2009/11/karikatur_klimawandel.jpg


Seite 3

Motivatie

Doelen van de EU tot 2020: Verhoging van de energie-efficiëntie met 20% Verhoging van het aandeel duurzame energie tot 20% Reductie van broeikasgas met 20% (beneden het niveau von 1990)

Industrie, bedrijfsleven, gemeentes, privé huishoudens etc. moeten inspanningen doen om doelen te bereiken gemeentes bijzondere rol in het bereiken van de doelen hebben voorbeeldfunctie m.b.t. maatregelen voor: rationaal energieverbruik energie-efficiëntie gebruik van duurzame energieën etc. www.infa.de


Seite 4

Motivatie

Energetische Situatie in gemeentes en hun gebouwen steeds hogere energiekosten groeiende belasting voor de gemeentelijke begroting

Vaak geen goede kennis van het energieverbruik in de gebouwen Vaak zijn er dwingende redenen voor (energetische) sanering van gemeentelijke gebouwen Sanering van gebouwen loopt vaak vertraging op


Seite 5

Motivatie

T.b.v. effectieve maatregelen moet er een functionerend energiebeheer ondersteunend aanwezig zijn Bij het opstarten van een effectief energiebeheer-systeem hebben kleine en middelgrote gemeentes vaak nadelen: Te weinig gebouwen om gebruik te maken van synergieeffecten Klein aantal medewerkers met druk takenpakket Verantwoordelijkheden voor het energiebeheer niet helder

Weinig afstemming tussen gemeentelijk klimaatbeleid in het grensgebied (bijv. Euregio)

„Warm-Up“ Energie- en klimaatbeheer bij kleine en middelgrote gemeentes in de Euregio INFA-ISFM e. V. - Institut für Abfall, Abwasser Site und Facility Management e.V., Ahlen

www.infa.de Seite 6

Projectinhoud en –activiteiten


Seite 7

procesmodel tbv uitvoering energetische maatregelen

Projectinhoud en –activiteiten

opstellen kengetallen

regelmatig bijhouden van verbruik

vergelijk kengetallen (intern/extern)

berichtgeving/sensibilisering gebruikers

„Quick-Check“ beoordeling gebouwen in portfolio

„geen analyse“ „grove analyse“

Checklijst „softe maatregelen“

„detailanalyse“

grove analyse controle realisatie controle succes

beslissing mbv specifieke data’s van het gebouw en rekenmodel beslissing mbv specifieke data’s van het gebouw en rekenmodel


detailanalyse/ bezichtiging gebouw

geen noodzakelijkheid van sanering


investerings-/ financiële planning lijst van prioriteiten

INFA-ISFM e. V. - Institut für Abfall, Abwasser Site und Facility Management e.V., Ahlen realisatie

www.infa.de Seite 8

Energiebeheer Organisatie Energiemanagement

afleiding

energiebeleid – doelen -

Verantwoordelijkheid

Management gebouwen gegevens

Energie-Controlling

Energiemonitoring

Energiereporting gegevens

Automatische registratie (op afstand)

Handmatige registratie - Gebruiksaanwijzing - model

Registratie energieverbruik - Electriceit - warmte (gas) - water

Maandelijkse controle / evaluatie

Jaarlijks energieverslag

Energieleveringscontracten / accountant

Gebouwbeschrijving / verbruiksgeorienteerd energielabel

gegevens

Scholen / créches

Sportfaciliteiten


Openbaar bestuur

Cultuur

www.infa.de Seite 9

Energiebeheer Energiebeleid -doelen Richtlijnen voor het energiebeleid ondersteuning van de besluitvorming praktijkgericht

Doelen: energetische doelen baseren op het jaarlijkse energierapport en de richtlijnen herleiding van jaarlijkse en langdurige doelen doelen moeten meetbaar zijn! jaarlijkse verificatie van de doelen beschrijving in het jaarlijkse rapport

Maatregelen voor het bereiken van doelen definiëren Welke

maatregelen worden genomen om doelen te bereiken?


Seite 10

Energiebeheer Energiemonitoring

Automatische registratie (aflezen op afstand) Aflezen van teller op afstand Jaarlijkse plausibilisering nodig functionele test

Handmatige registratie dienstnota aan het bedrijfspersoneel m.b.t. het maandelijkse aflezen van de tellers (bijv. elke eerste maandag van de maand) distributie van geprefabriceerde meterlijsten voor het aflezen: verbruiksmedium teller-identificatienummer verbruik


Seite 11

Energiebeheer Energiemonitoring

Maandelijkse controle / evaluatie Vergelijking met de maand van het vorige jaar Zoek naar oorzaken bij opvallende cijfer, herleiding van spoedacties bijzonderheden in het jaarlijkse energierapport opnemen

Energieleveringscontracten / accountantcontrole Regelmatige marktverkenning/ -observatie Voorbereiding en doorvoering van aanbestedingstrajecten van de energieleveringscontracten Controle energie-facturen


Seite 12

Energiebeheer Energiereporting

Jaarlijks energierapport Gebruiken van digitale functie in het energiebeheersysteem Analyse en beoordeling van de energetische situatie van de afzonderlijke gebouwen Zijn de doeleinden gehaald? – vastleggen van nieuwe energetische doelen Opstellen energetische profielen van gebouwen Informatie in gebouwen t.b.v. bewustwording bij gebruikers


Seite 13

Energiebeheer EGV ondersteuning

EGV gesteund energiebeheer Meterbeheer per gebouw Systematische verbruiksregistratie

Geautomatiseerde evaluatie van energieverbruik

Opgave maken over grotere afwijkingen

Automatische rapportage


Seite 14

Projectinhoud en -activiteiten -Projectactiviteiten-


Seite 15

Gebouwoptimalisatie

Proces t.b.v. energetische gebouwoptimering

Process

Verzamelen van alle relevante basisgegevens van alle gebouwen in het portfolio

Gebouwenanalyse

Energetische rangschikking van het gebouw, bij voorbeeld m.b.v. beoordelingsportfolio

Groffe analyse

Bekijken van plannen, wat is de totale indruk van het gebouw, bij voorbeeld via kengetallen, visite ter plekke

Beslissing over detail-analyse / bezoek aan gebouw

Gedetailleerde analyse van energetische toestand met bezoek ter plekke

Detailanalyse, gebouwen bezichtiging Schil van gebouw

Klimaat- en ventilatietechniek

Verwarmingstechniek

Electrische energie

Gebruiker

www.infa.de

Realisering van maatregelen


Seite 16

Gebouwoptimalisatie Portfolio

Strategische instrumenten, bijv. portfolio-analyse


Seite 17

Gebäudeoptimierung Vorgehensweise

Algemene analyse overzicht plandocumenten korte inspectie van gebouwen beoordeling van een totaalindruk van kengetallen Beslissing over een gedetailleerde gebouwenbezichtiging of geen verdere beschouwing

Detailanalyse, gebouwenbezichtiging gedetailleerde beoordeling opname van de oppervlaktes en gebouwonderdelen energetische beoordeling van het gebouw en taxatie van het besparingspotentieel kosten-baten-analyse Beslissing tot moderniseringsmaatregelen op basis van de resultaten www.infa.de


Seite 18

Gebouwoptimalisatie Samenvattende weergave


Seite 19

Gebouwoptimalisatie Samenvattende weergave

1)

1) Mittlerer

Wert der unterschiedlichen Schulformen

www.infa.de


Seite 20

Gebouwoptimalisatie Portfolioanalyse Horstmar


Seite 21

Gebouwoptimalisatie Detailanalyse in Horstmar: Detailanalyse aan de hand van gebouwbezichtigingen: Astrid Lindgren Schule, Leer sporthal Dietrich-Bonhoeffer Schule Dietrich-Bonhoeffer Schule Priorisering via geschatte amortiseringsduur: Priorität I: < 10 jaar Priorität II: 10 – 20 jaar Priorität III: 21 – 30 jaar Priorität IV: > 30 jaar (Veronderstelling: Energieprijs voor aardgas 0,05€/ kWh, Energieprijs voor electriciteit 0,16 €/ kWh; jaarlijkse energieprijsstijging van 3%)


Seite 22

Gebouwoptimalisatie Maatregelen met kleine noodzakelijke investering – gevoelig maken van gebruikers Gedragstips voor scholen „kort en krachtig“ luchten – ramen niet op kier stellen voor de les 5 – 10 minuten kort en krachtig luchten (Duits: „Stoßlüften“) tijdens de les al naar behoefte 5 minuten kort en krachtig luchten tijdens het luchten radiatorventiel sluiten Radiatorventielen op „3“


Seite 25

Gebouwoptimalisatie Maatregelen zonder grote investeringen – gevoelig maken van gebruikers Gedragstips energie voor scholen Licht DOVEN!? Bij het verlaten van het klaslokaal het licht doven Bij voldoende daglicht de verlichting reduceren/uitschakelen Ramden DICHT!? Bij het verlaten van het klaslokaal de ramen van het klaslokaal dicht


Seite 26

Gerealiseerde Maatregelen Ennigerloh

M.b.v. uitgebreide analyses konden tijdens het project WarmUp, volgende maatregelen worden gerealiseerd: uitwisseling ramen Realschule uitwisseling van glazen bouwstenen tegen traphuiselementen van aluminium isolatie van het bovenste plafond van de Karl-Weierstraßschule: isolatie van in het totaal 263 m² plafond in de bovenste etage, 200 mm isolatie plat dak Olympiahalle: isolatie van in totaal 300 m² dakoppervlakte binnen areaal van bezoekersentrée incl. uitwisseling van de lichtkoepels, 120 mm bewustwording bij gebruikers Met behulp van een flyer-actie in stedelijke gebouwen worden de gebruikers attent gemaakt op een verantwoordelijke omgang met energie www.infa.de


Seite 27

Gerealiseerde maatregelen Horstmar

M.b.v. uitgebreide analyses konden tijdens het project WarmUp, volgende maatregelen worden gerealiseerd: Uitwisseling lampen sporthal Dietrich-Bonhoeffer-Schule Uitwisseling van in totaal 60 lampen bewustwording van gebruikers Uitwisseling lampen Turnhalle Dietrich-Bonhoeffer-Schule Uitwisseling van in totaal 60 lampen bewustwording van gebruikers M.b.v. een flyer-actie in stedelijke gebouwen worden gebruikers attent gemaakt op een verantwoordelijke omgang met energie


Seite 28

Duurzame Energie Principiele aanpak

Thermische en fotovoltaische zonneenergie Inschatting hoeveelheid van dakoppervlakte van alle openbare gebouwen

Registreren dakrichting van openbare gebouwen

Biomassa (bruikbaar door gemeentes) vaste biomassa Bio- / groenafval houtafval Afval houtwallen/bermen

Energetisch potentieel op basis van bruikbare specifieke zonneenergie

Aardwaarmte, dichtbij oppervlakte Inschatting potentieelt voor aardwaarmte

Diepte-geothermale energie Buiten beschouwing www.infa.de INFA-ISFM e. V. - Institut für Abfall, Abwasser Site und Facility Management e.V., Ahlen

Seite 29

Duurzame energieen Aanpak zonne-energie Horstmar Aantal geanalyseerde gebouwen

Niet geschikte gebouwen

Principieel voor zonne-energie geschikte gebouwen

Principieel voor thermische zonneenergie geschikte gebouwen

Bemerkung

14

3

Gebouwen zijn opgrond van verschillende omstandigheden niet geschikt, bijv. orientatie of grootte dakvlakte, schaduw

11

6

Resterende gebouwen zijn opgrond van hun gebruiksdoel niet geschikt voor thermische zonneenergie, bijv. scholen, gebouwen voor culturele doeleinden


www.infa.de Seite 30

Duurzame energieen Horstmar - Potentieel zonne-energie

Durchschnittliche Amortisationszeit in Ennigerloh und Horstmar: PV: 20 – 25 Jahre Solarthermie: 25 – 30 Jahre


Seite 31

Samenvatting en conclusie

Leidraad voor de participerende gemeentes voor een gestructureerd energiebeheer introductie van een digitaal energiebeheersysteem organisatiemodel

Procesmodel voor gebouwanalyse ter ondersteuning van het energiebeheer eerste gebouwbeoordeling via portfolio gestructureerde aanpak voor verdere analyses (analyses/ gebouwinspectie)

Het energiebeheer en de gebouwbeoordeling is voor kleine en middelgrote gemeentes met behulp van de ontwikkelde instrumenten een flink stuk makkelijker geworden. www.infa.de INFA-ISFM e. V. - Institut für Abfall, Abwasser Site und Facility Management e.V., Ahlen

Seite 32


M.b.v. een aangepast systeem is ook voor kleine en middelgroote gemeentes een energiemonitoring goed mogelijk.

Het energiemonitoring is de basis voor de ontwikkeling van maatregelen voor energiebesparing energie-efficientie.

Tijdens de looptijd van het project werden in beide Duitse gemeentes maatregelen gerealiseerd.

Meer zinvolle maatregelen, in het bijzonder op gebied van isolatie van deelarealen alsook de verwarmings- en ventilatietechniek konden worden aangetoond.


Seite 33


Een inschatting mbt het potentieel voor de inzet van duurzame energie toonde aan, dat via fotovoltaische installaties ca. 450.000 kWh/a in Ennigerloh c.q. ca. 276.000 kWh/a in Horstmar kunnen worden opgewekt. Dit betekent ca. 50 – 100 % van het energieverbruik van de openbare gebouwen. De inzet van een zonneenergie-installatie voor het verwarmen van drinkwater blijkt bij 18 gebouwen in Ennigerloh en 11 gebouwen in Horstmal zinvol te zijn. De duur voor de amortisering van fotovoltaische installaties en ook installaties voor thermische zonne-energie ligt tussen 20 – 25 jaar. Door de inzet van beschikbaar biomassa zouden ca. 25% van het behoefte aan warmte van de openbare gebouwen kunnen worden afgedekt. De belangrijkste projectresultaten zijn via de project-website beschikbaar: http://warm-up-energiemanagement.eu www.infa.de


Seite 34

INFA-ISFM e. V. Beckumer Straße 36 59229 Ahlen Tel. 02382/ 964-500 Fax 02382/ 964-600 http://www.infa.de

Hartelijk dank voor uw aandacht!

http://warm-up-energiemanagement.eu

Uw contactpersonen: Dr. - Ing. Thomas Böning 02382/ 964-511 [email protected] Dipl. – Biol. Sigrid Hams 02382/ 964-518 [email protected] INFA-ISFM e. V. - Institut für Abfall, Abwasser Site und Facility Management e.V., Ahlen

www.infa.de Seite 35

Energie- en klimaatbeheer bij kleine en middelgrote gemeentes in de Euregio Warm-Up Energiebeheer in Duitse en Nederlandse gemeentelijke gebouwen

Recommend Documents