Emotionele intelligentie

Emotionele intelligentie

Stephanie Lievens en Fien Van Wonterghem Seminarie: psycho-pedagogische competentie Begeleiding:Mevr. Verstraete 2006-2007

Emotionele Intelligentie

2

Inleiding Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat het frequent terugkerend onderwerp was tijdens de voorbereidende gesprekken. Problemen in onze maatschappij ontstaan vaak doordat we niet weten hoe we moeten omgaan met onze eigen emoties. Daarom vonden wij het erg interessant om te werken rond emoties en hoe we er uiteindelijk moeten mee omgaan. Wij hebben onze scriptie dan ook in twee delen gesplitst. In het eerste deel vertellen we over emoties, welke basisemoties we hebben en welke gezichtsuitdrukkingen daarmee gepaard gaan. In het tweede deel gaan we dieper in op de manier waarop we best met onze emoties omgaan en de emoties van anderen. We doen dit aan de hand van het begrip emotionele intelligentie.


3

Inhoudstafel

1Emoties 1.1 Wat is emotie? 1.2 De basisemoties en gezichtsuitdrukkingen 1.2.1 Boosheid 1.2.2 Vreugde 1.2.3 Verdriet 1.2.4 Angst 1.2.5 Afschuw of walging 1.2.6 Verrassing 2 Emotionele intelligentie 2.1 Zelfbeheersing 2.2 Zelfbewustzijn 2.3 Motivatie 2.4 Empathie 2.5 Sociale vaardigheden 2.6 Nut van emotionele intelligentie 2.7 Emotionele intelligentie ontwikkelen 2.8 Emotionele intelligentie bij kinderen en jongeren 2.9 Emotionele intelligentie bij volwassenen 2.9.1 Emotioneel intelligent opvoeden 2.9.2 Emotionele intelligentie op de werkvloer 2.10 Enkele feiten van emotionele intelligentie 2.10.1 Emotionele intelligentie en leeftijd 2.10.2 Emotionele intelligentie en geslacht 2.10.3 Veel gestelde vragen


5 5 5 6 6 7 8 8 10 10 12 14 15 16 18 18 19 20 20 21 21 21 21 21

4

1 Emoties 1.1 Wat is emotie? Elk individu beschikt over emoties. De wetenschap spreekt over opwinding of geestverstoring, gevoel, passie, elke heftige of opgewonden toestand. Emoties zijn er op elk moment van de dag. Denk maar aan je ergernis als iemand voorbijsteekt aan het loket. Teleurstelling na het verliezen van een wedstrijd. Maar ook vreugde bij het weerzien van een vriend. Emoties ontstaan al in een heel vroeg stadium. Vanaf de peutertijd wordt een groot deel van de emoties en de verwerking gevormd. In de loop der jaren ontwikkelt je emoties zich steeds verder, op basis van opgedane ervaringen. Door die ervaringen leren we omgaan met onze emoties en met die van anderen. Als je goed kan omgaan met je emoties en die van anderen, heb je een hoog emotionele intelligentie. Je emotionele intelligentie kan je dus aanleren. Hierbij moet je vooral bewust leren omgaan met je emoties: ga confrontaties aan en ontloop geen situaties. Evalueer elke situatie. Word niet meteen kwaad als iemand een verkeerde inhaalmanoeuvre maakt. Misschien gaat het wel om een spoedgeval. Kortom, kennis van de eigen emoties of zelfbewustzijn vormt de beste aanzet.

1.2 De basisemoties en gezichtsuitdrukkingen 1.2.1 Boosheid Boosheid is een negatieve emotie. Dit betekent niet dat het een slechte emotie is of dat deze emotie niet getoond mag worden, maar in onze maatschappij wordt het onze kinderen vaak aangeleerd om deze emotie te onderdrukken, wat niet altijd de juiste reactie is. Maar altijd en overal kwaad reageren is ook niet de juiste oplossing. Je moet dus een evenwicht vinden tussen reageren en in zekere zin onderdrukken. Emotioneel intelligente personen hebben dit evenwicht dan ook gevonden. Als je boos bent stijgt je bloeddruk en gaat je hart sneller slaan, het adrenalinegehalte in je bloed stijgt. Je spieren spannen zich en je gezicht loopt rood aan. Je lichaam maakt zich als het ware klaar om te vechten. Je kunt je boosheid laten blijken door harder te praten, onrustig heen en weer te lopen, te stampvoeten, met je vuist op tafel te slaan, of te gooien met deuren of met servies. Maar vooral ook aan je gezichtsuitdrukking is je boosheid te herkennen. Emotionele Intelligentie

5

Je gezichtsuitdrukking bij boosheid: Je voorhoofd wordt samengeknepen, waardoor een frons ontstaat Je wenkbrauwen worden omlaag getrokken Je perst je lippen samen of laat je tanden zien Je ogen lijken uit te puilen en vuur te schieten Je neusvleugels staan wijduit Je oogleden zijn gespannen Je gezicht loopt rood aan 1.2.2 Vreugde Vreugde is de emotie die je voelt bij tevredenheid, enthousiasme, plezier, blijheid en geluk. Het is een positieve emotie: je voelt je prettig en lacht. Lachen wordt vaak gezien als het belangrijkste teken van vreugde. Iemand die lacht hoeft echter niet per definitie blij te zijn. Als je je niet zo goed voelt kan lachen wel bijdragen tot verbetering van je stemming. Als je blij bent vinden er verschillende fysiologische reacties in je lichaam plaats. Je bloeddruk stijgt en je hart gaat sneller kloppen. Je ademhaling wordt sneller. Tegelijkertijd ontspant je lichaam zich. Er is aangetoond dat er bij vreugde verschillende hormonen, waaronder endorfine worden vrijgemaakt Vreugde kan daardoor ook bijdragen aan een goede gezondheid en vermindering van pijn. Vreugde is aanstekelijk; je kunt het delen met anderen. Je gezichtsuitdrukkingen bij vreugde: Je voorhoofd is ontspannen of heeft lichte horizontale rimpels Je wenkbrauwen worden lichtelijk opgetrokken De hoeken van je lippen gaan omhoog Soms wijken je lippen en worden je tanden zichtbaar Als je hard lacht gaat je mond open Je wangen worden opgelicht Er ontstaan rimpels vanaf je neusvleugels naar je mondhoeken Naast je ogen spreiden zich rimpeltjes zijwaarts (kraaiepootjes)


6

1.2.3 Verdriet Verdriet is de emotie die je voelt bij teleurstelling, ongeluk en rouw. Het is net zoals boosheid een negatieve emotie, maar terug geen slechte emotie of een emotie dat niet getoond mag worden, zoals zo vaak beweert wordt in onze maatschappij. Terug is het een kwestie van een evenwicht zoeken tussen je verdriet uiten en niet uiten. Met een lichte voorkeur om je emotie te uiten, wat je emotionele gezondheid ten goede komt. Het huilen staat je nader dan het lachen. Verdriet heeft vaak te maken met verlies. Dit kan gaan dan om iemand die is overleden, een onbeantwoorde liefde, een gemiste kans of een afwijzing voor een belangrijke baan. Ook heimwee is een vorm van verdriet vanwege verlies. Huilen is een manier om je verdriet te uiten. Dit kan een gevoel van opluchting geven. Verdriet kun je delen met anderen; het kan helpen als je gesteund wordt in je verdriet. Iemand die verdrietig is heeft vaak behoefte aan aanraking, een arm om zich heen. Verdriet is aanstekelijk. Het verdriet van anderen kan ons ook verdrietig maken. Denk maar eens aan een begrafenis van iemand die je zelf niet zo goed kent of gewoon aan een droevige film. Je gezichtsuitdrukking bij verdriet: Je voorhoofd is gefronst Je wenkbrauwen worden samen getrokken De hoeken van je lippen wijzen omlaag Je onderlip kan gaan trillen Er ontstaan rimpels vanaf je neusvleugels naar je mondhoeken De huid rond je oogleden wordt naar binnen getrokken Je ogen worden vochtig

1.2.4 Angst. Angst is de emotie die je voelt als je schrikt of bang bent. Het is ook een negatieve emotie: je voelt je er meestel niet prettig bij. Als je schrik hebt dan heb je het gevoel dat er iets vreselijks of gevaarlijks gaat gebeuren. In de tijd van de holbewoners die altijd op hun hoede moesten zijn voor gevaar was dit een zeer zinvolle emotie. Angst vergrootte hun oplettendheid en maakte hun lichaam gereed om te vluchten, te vechten of stokstijf te bevriezen waardoor ze niet opvielen. In onze moderne tijd zijn angsten soms minder reëel en


7

kunnen deze zelfs ziekelijke vormen aannemen. Denk maar eens aan de fobische angst voor spinnen, terwijl spinnen hier toch niet echt een bedreiging vormen. Veel mensen leven voortdurend in angst: angst dat ze ontslagen worden, angst dat hen of anderen wat gebeurt en angst om dood te gaan. Angst kan lang achtereen duren en zorgen voor voortdurende waakzaamheid. Angst kan ook plotseling optreden: schrikken. Het verhoogt het adrenalinegehalte in het bloed. Sommige mensen vinden het gevoel van spanning geeft prettig en kijken daarom graag naar een griezelfilm. Je gezichtsuitdrukkingen bij angst: Je wenkbrauwen trekken samen en weer omhoog De lippen worden licht teruggetrokken en de mond geopend Je onderlip wordt omlaag getrokken De ogen worden groot Er kunnen rimpels ontstaan in het midden van je voorhoofd Je neusvleugels trekken strak Je huid trekt bleek weg Je kunt transpiratie op je voorhoofd krijgen (angstzweet

1.2.5 Afschuw of walging Afschuw is een het gevoel dat je iets vies vindt of dat het je tegen staat. De gradatie van afschuw verschilt van lichte tegenzin tot walging: - Ik walgde van de geur van braaksel - Ik ging bijna over mijn nek bij het zien van dat dode varken. - Ik vind lever afschuwelijk vies! Afschuw is een negatieve emotie die vaak voorkomt bij het zien, ruiken of proeven van iets dat je niet lekker vindt. Ook herinnering aan iets onsmakelijks kan het gevoel van afschuw geven. Afschuw kan gepaard gaan met misselijkheid, kokhalzen en verlies van eetlust. Het kan zelfs voorkomen dat je werkelijk moet braken omdat iets je tegen staat. Je kunt afschuw herkennen doordat iemand zich afkeert van hetgeen hij vies vindt, afwerende gebaren met zijn handen maakt, zijn neus optrekken misschien je tong uitsteken en misschien rochelende geluiden: bah!, bluhhh! , bulch!


8

Je gezichtsuitdrukking bij afschuw: Je trekt je neus op, op je neusrug ontstaan rimpels Je wenkbrauwen worden naar binnen getrokken Je oogleden worden samengeknepen Er ontstaan lijnen onder je onderste ooglid Je wangen worden omhoog getrokken Je trekt je bovenlip omhoog Misschien steek je je tong uit Je krijgt horizontale plooien vanaf je neus naar je kin

1.2.6 Verrassing Verrassing is de emotie die plaatsvindt als iets onverwacht of plotseling gebeurt. Verrassing wordt gezien als een positieve emotie. In de Nederlandse taal wordt wel het onderscheid gemaakt tussen een aangename en onaangename verrassing. In beide gevallen is het een reactie op een onverwachte gebeurtenis. Verrassing is een combinatie van verbazing met blijdschap. Het is een emotie die duidelijk herkenbaar is aan de reactie van iemand. De verraste persoon blijft meestal stokstijf staan, ademt diep in en slaat soms de handen naar het hoofd of voor de mond. De eerste kreten die iemand uitslaakt bij verrassing zijn bijna ook non-verbaal en hebben meestal niet veel meer inhoud dan: Ooooh! Aaaah!, Oeoeoe! of Eeee! Je gezichtsuitdrukkingen bij een verassing: Je wenkbrauwen worden hoog opgetrokken Je ogen staan wijd open Je onderkaak kaak zakt naar beneden en je mond valt open. Je krijgt horizontale rimpels over de hele breedte van je voorhoofd


9

Opmerking Het is duidelijk dat er emoties zijn die tot verschillende basisemoties behoren. Zo is jaloezie een variant op woede, met eventueel elementen van vrees en verdriet. Ook het gevoel van twijfel of hoop zijn moeilijk te classificeren. Toch bestaan er wel degelijk kernemoties. Paul Ekman, een professor aan de universiteit van California, deed een onderzoek bij mensen uit geïsoleerde culturen. Zij waren aldus niet beïnvloedt door film of televisie en kenden geen schrift. Hij ontdekte zo dat mensen overal ter wereld dezelfde basisemoties herkennen.


10

2 Emotionele intelligentie. Het is de bedoeling dat je de emoties die we in vorig hoofdstuk beschreven hebben, intelligent gebruiken. Daarom hebben emotionele intelligentie. Emotionele intelligentie verwijst naar de capaciteit om onze eigen gevoelens en die van anderen te herkennen, om onszelf en anderen te motiveren en om goed om te gaan met onze eigen emoties en met emoties bij relaties. Emotionele intelligentie bestaat uit 5 componenten: Zelfbeheersing: in staat zijn uw eigen emotionele gesteldheid te sturen en te beheersen. Zelfbewust zijn en weten wat u emoties u vertellen. Motivatie: uw emoties in banen leiden om het u mogelijk te maken uw doelen te bereiken. Empathie: het herkennen en lezen van emoties bij anderen. Sociale vaardigheden: het contact met en de invloed op anderen.

2.1 Zelfbeheersing. Test: 1) Je bent op vakantie, het regent terwijl het zonnig had moeten zijn. Hoe reageer je? A)Je klaagt voortdurend over het weer tegen iedereen die wil luisteren. B)Je schrijft kaartjes naar huis met de opmerking:’het is prachtig weer voor de eenden.’ C)Je probeert activiteiten te verzinnen waarbij de regen geen spelbreker is. 2) Iemand noemt je steeds bij een naam waar je niet van houdt. Bv. een bijnaam van vroeger waarvan je dacht dat je hem kwijt was. Hoe reageer je? A)Je doet het gehele geval af als kinderachtig. B)Je maakt opmerkingen die de ander kan horen maar spreekt hem/haar niet direct aan. C)Je spreekt de ander aan met een naam waarvan je weet dat hij/zij daar niet van houdt. 3) Je rijdt op de vierbaansweg waar vrachtwagens- zoals ze vaak doenvoortdurend op de linkerbaan komen om in te halen en zodoende het verkeer ophouden. Hoe reageer je? A)Je accepteert de situatie gelaten. B)Als je de hinderende vrachtwagens passeert, drukt je op uw claxon.


11

C)Je gebaart naar Jan en alleman dat je niet gelukkig bent met de situatie. 4) Iemand wiens werk u erg waardeert, zegt dat hij of zij voor de komende drie maanden niet voor u kan werken. –Hij/zij heeft te veel te doen enz.Hoe reageer je? A)Je blijft de persoon belagen om het werk eerder te doen. B)Je wacht drie maanden, C)Je vindt iemand anders om het werk te doen. 5) Je moet wachten op een shuttlebus die u naar het vliegtuig moet brengen omdat een andere passagier te laat is. Hoe reageer je? A)Je vraagt de chauffeur meerdere malen hoelang deze nog zal wachten voor deze wegrijdt. B)Je leunt achterover in u stoel en gaat lezen. C)Je maakt vlijmscherpe opmerkingen tegen de andere passagiers als de laatkomer arriveert. 6)Je staat in een rij. De rij naast u gaat sneller. Wat doe je? A)Je blijft in jouw rij en wacht op uw beurt. B)Je blijft in jouw rij en kijkt herhaaldelijk op uw horloge. C)Je wisselt jouw rij en hindert daarbij andere mensen. Test Zelfbeheersing 1 2 3 4 5 6 TOTAAL

Meest EI

Minst EI

Tussenliggend

C A A B B A

A B B C C C

B C C A A B

Zelfbeheersing gaat over het vermogen om onze emotionele staat te beheren en te controleren. Het gaat ook over de verantwoordelijkheden die je moet nemen en rekening moeten houden met andere mensen. Enige zelfbeheersing is nodig om de samenleving effectief te laten functioneren. De kunst van zelfbeheersing ligt in het werken met jouw gevoelens niet in het toegeven aan gevoelens. Door de genoegdoening uit te stellen en de impulsiviteit te onderdrukken, krijg je meer controle over jezelf en plaats je jezelf in een voordelige positie ten opzichte van anderen. Zelfbeheersing gaat over het beheren van gevoelens zodat je je op een manier gedraagt die bij de omstandigheden past. Emotionele Intelligentie

12

2.2 Zelfbewustzijn Zelfbewustzijn is het bewust zijn van je emoties. Op een dieper niveau zult je de kracht herkennen waarmee je diepste gevoelens uw levenservaringen verrijken. De ervaring wijst uit dat er vaak valse en onrealistische zelfbeelden hebben. Het kan zijn, om twee uitersten te noemen, dat je veel te laag over jezelf denken of dat je te vol bent van je eigen waarden. Als je plannen maakt, beslissingen neemt of actie onderneemt is wie je bent meer dan wat ook gedefinieerd door de kracht van je diepste gevoelens. Hoe bewonderenswaardig het dus mag zijn om op andere vlakken succesvol te willen zijn, je moet je wel afvragen wat er bij jouw gaande is, niet alleen in jouw hoofd maar ook in jouw emoties. Test: 1) Je krijgt een paar tegenslagen te verwerken bij iets waar je altijd al goed in bent geweest. Hoe reageer je? A)Je zegt tegen jezelf dat je ‘het’ misschien kwijt bent. B)Je zegt tegen jezelf dat je ‘het’ niet plotseling kunt kwijt geraakt zijn en dat de handigheid wel terug zal komen. C)Je zegt tegen jezelf dat als anderen jouw meer zouden helpen, je terug zou kunnen komen op het niveau waar je was. 2) Hoe reageert je doorgaans als je in een nieuwe groep met nieuwe mensen komt? A) Je bent verlegen en zegt zo weinig mogelijk. B) Je bent behoedzaam en op jouw hoede en wacht tot de mensen tot de mensen je benaderen. C) Je bent open en vriendelijk, behalve als er iets gebeurt waardoor jouw houding verandert. 3) Een vriend vraagt je wat je van het leven verwacht. Wat antwoord je? A) Je zegt:”Ik weet bijna altijd wat ik verwacht.” B) Je zegt:”Ik weet nooit zeker wat ik verwacht.” C) Je zegt:”Soms weet ik wat verwacht maar andere keren ben ik daar niet zo zeker van.


13

4) Er is een film geweest met Brad Pitt als zwangere man. Hoe reageer je daarop. A) Het is een fantastische en absurd idee om een mannelijke acteur een zwangere persoon te laten spelen vooral als het Brad Pitt is. B) Het is gewoon weer zo’n trucagemiddel voor Pitt. C) Je gelooft niet in de hypothese, het is te ongeloofwaardig. 5) Denk aan de laatste vijf gesprekken die je hebt gehad en probeer je te herinneren wat er tegen je gezegd werd- niet de precieze woorden maar het principe. Hoeveel herinner je je? A) Heel weinig. B) Delen ervan. C) Bijna alles. 6) In een enquête word je gevraagd waarom je denkt dat de mensen bevriend met je blijven. Wat is je antwoord. A) Je zegt dat ze om jouw geven omdat je om hen geeft. B) Je zegt dat ze om jouw geven om wat je bent met al jouw gebreken. C) Je zegt dat ze om jouw geven omdat ze al altijd jouw vrienden zijn geweest. Test 2 1 2 3 4 5 6 Totaal

Meest EI B C A A C B

Minst EI A A B B A C


Tussenliggend C B C C B A

14

2.3 Motivatie Simpel gezegd verwijst motivatie naar de krachten die je gedrag stimuleren en dirigeren, de krachten die je helpen, als individu en in groepen, om doelen te bereiken. Je hebt het hier over zelfvertrouwen, doorzettingsvermogen, vastberadenheid, volharding, toewijding en optimisme. Het begrijpen van de motivatie draagt bovendien in belangrijke mate bij tot je sociale vaardigheden, inclusief je vermogen om een positief effect te hebben op het gedrag van anderen, conflicten te vermijden en op te lossen, coöperatief met mensen te kunnen leven en werken, leiderschap uit te voeren en bij te dragen tot het bouwen en steunen van succesvolle teams. Test: 1) Je voelt je gefrustreerd en geïrriteerd omdat je gevraagd bent een moeilijke taak uit te voeren. Wat doe je? A) Je neemt een korte pauze om helder na te kunnen denken en om een plan uit te werken om de taak efficiënt te kunnen aanpakken. B) Je houdt je frustratie voor jezelf en gaat er zo goed mogelijk mee aan de slag. C) Je klaagt erover tegen iedereen die ernaar wil luisteren en zorgt dat je de taak zo snel mogelijk afmaakt. 2) Je wordt gevraagd om aan een taak te werken waar u een intense hekel aan geeft. Wat doe je? A) Je doet de taak zo snel mogelijk maar met een minimale inspanning. B) Je blijft de taak uitstellen en doet eerst andere werkzaamheden waar je liever werkt. C) Je pakt de taak op en doet het zo goed mogelijk; je besteedt er zoveel mogelijk tijd en moeite aan. 3) Je hebt negatieve commentaar gekregen op jouw prestatie, iets wat je niet verwacht had. Hoe reageer je? A) Je luistert zonder commentaar naar de kritiek maar je wijst het vanbinnen af. B) Je weigert botweg het bewijs waarop de commentaar gebaseerd is. C) Je luistert zorgvuldig naar de commentaar en overweegt manieren om jouw werk te veranderen rekening houdend met de commentaren.


15

Test 3 1 2 3 Totaal

Meest EI A A C

Minst Ei C B B

Tussenliggend B C A

2.3 Empathie Empathie is het vermogen om in de gedachten en de persoonlijkheid van iemand anders door te dringen en door dat te doen in uw verbeelding te kunnen ervaren wat de subjectieve gevoelens of diepste emoties van die ander te zijn. Empathie omvat het vermogen om deze vaardigheden en eigenschappen toe te kunnen passen, zowel op het niveau van groepen en organisaties als op het niveau van persoon tot persoon. Empathie is daarom het medium waardoor je jezelf bewust worden van onuitgesproken signalen of emotionele aanwijzingen, die anders onopgemerkt voorbij zouden gaan. Test 1)Je bent op een feest. Een goede vriend(in) die de helle avond heel stil is geweest, barst plotseling in tranen uit. Wat doe je? A)Je gaat naar de vriend(in) toe, leidt hem/haar weg van de starende blikken van de mensen en biedt hem/haar wat te drinken aan, evenals een luisterend oor. B)Je zegt tegen de vriend(in) dat hij/zij op moet houden zich aan te stellen en dat zijn/haar gedrag je in verlegenheid brengt tegenover de andere mensen. C)Je negeert jouw vriend(in) en gaat naar een ander deel van de ruimte. 2) Je ontvangt een sms waarin je samen met een goede vriend(in), die op dat moment niet bij jouw is, wordt uitgenodigd om die avond uit te gaan. Wat doe je? A)Je zendt meteen een berichtje terug waarin je zegt dat je een definitief antwoord zult sturen als je contact hebt gehad met jouw vriend(in). B) Je antwoordt onmiddellijk en zegt dat je zeker zult gaan maar dat je nog niet C) Je zendt meteen een boodschap terug waarin je zegt dat je en jouw vriend(in) blij zijn met de uitnodiging en deze accepteren.


16

3)Iemand op een aangrenzende werkplek heeft moeilijkheden met de nieuwe computersoftware en houdt daarmee de werkzaamheden van het team op. Wat doe je? A)Je geeft mondelinge instructies aan de betreffende persoon over hoe hij of zij verder moet en gaat dan door met jouw eigen werk. B)Je erkent het belang van de taak voor het team, stopt onmiddellijk met wat je aan het doen bent, neemt het werk over en doet het zelf. C)Je vraagt de persoon uit te leggen wat het is dat het probleem veroorzaakt en gaat dan korte tijd naast hem/haar zitten terwijl hij/zij aan het werk is, ondertussen coachend waar het nodig is. 4)Wanneer je een groepje mensen nadert die je nauwelijks kent, stoppen ze met praten op het moment dat je je bij hen voegt. Hoe reageer je? A)Je beschuldigt hen er met een grapje van om achter iemands rug om over iemand te praten -misschien bent je het wel- en je kijkt hoe ze reageren. B)Je gaat door alsof je niets vreemds aan hun gedrag hebt opgemerkt. C)Je neemt aan dat ze een privé-gesprek hebben , maakt jouw excuses voor de onderbreking en vraagt of het goed is als je bij hen komt staan. Test 4 1 2 3 4 Totaal

Meest EI A A C C

Minst Ei B C B B

Tussenliggend C B A A

2.4 Sociale vaardigheden Sociale vaardigheden zijn heel belangrijk bij het ontwikkelen van emotionele intelligentie. Het zijn onze sociale vaardigheden die het ons mogelijk maken om contact met anderen aan te gaan, het geaccepteerd en opgenomen worden in een groep,het goed functioneren in een groep, enz... Sociale vaardigheden zijn belangrijk in alle aspecten van ons leven tenzij je natuurlijk als een kluizenaar op een onbewoond eiland leeft, totaal geïsoleerd van de andere mensen. Deze vaardigheden zijn vooral het vermogen om met anderen te communiceren en het vermogen om effectief en harmonieus met anderen samen te werken. Sociale vaardigheden lijken sommige mensen gemakkelijk af te gaan, maar dat verbergt vaak de hoeveelheid tijd, moeite en aandacht voor detail die


17

deze mensen in het opbouwen en onderhouden van het relaties stoppen, het werken met anderen en het ontwikkelen van hun leiderscapaciteiten. Test: 1) Je vermoedt dat iemand die ja na staat, ongelukkig is over iets dat je gedaan hebt, maar als je vraagt hoe hij of zij zich hierover voelt, zegt de persoon alleen ’Oké’. Wat doet u? A) Je geloot wat je gezegd wordt – dat alles werkelijk OK is. B) Je wacht totdat je denkt dat het juiste moment daar is en moedigt de persoon dan aan eerlijk te zijn en te praten over hoe hij of zij zich werkelijk voelt. C) Je neemt aan dat de persoon er liever niet tegen jouw over praat en respecteert diens recht op stilzwijgen over deze zaak. 2) Je bent in gesprek met iemand en je ogen lijken je iets anders te vertellen dan wat je te horen krijgt. Wat doe je? A) Je zegt zo beleefd als je kunt dat het je niet duidelijk is wat er gezegd wordt en zoekt naar een opheldering over de dingen die u bezighouden. B) Je behandelt wat er gezegd wordt met achterdocht maar neemt je voor het later uit te zoeken. C) Je haalt je schouders op over je twijfels en neemt wat er gezegd wordt voor waaraan. 3) Een nieuweling in je groep heeft moeite met het soort taalgebruik en de grapjes die jullie in je groep maken. Wat doe je? A) Je gaat door zoals gewoonlijk - de nieuwkomer moet zich maar aanpassen aan de groep en niet omgekeerd. B) Je corrigeert de miscommunicatie van de nieuwkomer als die zich voordoet. C) Je neemt de tijd om de nieuwkomer wat van jullie taalgebruik en grapjes uit te leggen en moedigt de anderen aan om dit ook te doen. 4) Je begint te voelen dat er te veel grapjes gemaakt worden ten koste van een goedaardige persoon in je groep en dat de persoon er genoeg van heeft om zo behandelt te worden. Hoe reageert u? A) Je spreekt rustig met de andere leden van de groep om te tonen dat je bezorgt bent om die ene persoon en je stelt voor dat ze hun gedrag veranderen. B) Je probeert de grap weg te leiden van de betreffende persoon in de richting van de andere groepsleden C) Je doet niets – je wacht tot de andere groepsleden de boodschap doorkrijgen en stoppen met wat ze aan het doen zijn. Emotionele Intelligentie

18

Sociale vaardigheden 1 2 3 4 totaal

Meest EI

Minst EI

Tussen beiden

B A C A

A C A C

C B B B

2.6 Nut van emotionele intelligentie Een hoog IQ is niet direct een garantie voor zakelijk succes. Mensen met een hoog IQ falen nog wel eens, terwijl andere met een lager IQ meer succes hebben. IQ blijkt dus geen factor te zijn die bepaalt of iemand succesvol is. Uit onderzoek blijkt dat mensen die succesvol zijn een hoog EQ hebben. Een hoog EQ voorspelt dus in hoge mate iemands succes. Meer in detail blijkt zelfs dat emotionele vaardigheden twee keer zo belangrijk zijn in hun bijdrage tot succes. Uit onderzoek blijkt dat mensen met een hoger EQ gezonder zijn, minder last hebben van stress, beter presteren en een hogere tevredenheid hebben over hun levenskwaliteit. 2.7 Emotionele intelligentie ontwikkelen. Gelukkig is gebleken dat in tegenstelling tot IQ, EQ verder te ontwikkelen is. Uw IQ ligt redelijk vast, is in hoge mate erfelijk, ontwikkelt zich en bereikt een hoogte punt in uw late tienerjaren en stabiliseert zich tot u eind vijftig bent, waarna het zachtjes afneemt. Emotioneel intelligente vaardigheden zijn geen aangeboren talenten, maar aangeleerde vaardigheden, en zijn dus te verbeteren. Hoe kun je emotionele intelligentie ontwikkelen of verbeteren? Hoewel de denkende hersenen iets al kunnen begrijpen als ze het slechts één keer gehoord of gelezen hebben, is er voor de emotionele hersenen helaas een andere aanpak nodig: zeer veel oefening en herhaling. U zult het echt moeten willen en er hard voor moeten werken. Een korte cursus of een doe-het-zelfboek biedt helaas geen eenvoudige oplossing omdat bestaande gewoontes vaak moeten worden afgezwakt èn vervangen moeten worden door betere gewoontes.


19

Enkele tips om je EI beter te ontwikkelen: • Krijg meer inzicht in uw eigen emoties en hun invloed • Bepaal uw sterke en zwakke punten • Verbeter of ontwikkel uw zelfvertrouwen • Hou een positieve kijk op dingen • Verbeter of ontwikkel uw inlevingsvermogen • Onderken en kom tegemoet aan behoeften van anderen • Leer hoe u anderen inspireert en motiveert • Leer hoe u anderen kan helpen zichzelf te ontwikkelen • Leer hoe u beter om kunt gaan met conflicten • Leer hoe u beter binnen een team en met andere teams samenwerkt 2.8 Emotionele intelligentie bij kinderen en jongeren Goleman denkt dat als kinderen gerichter en met meer aandacht begeleid worden in hun emotionele ontwikkeling, er veel narigheid voorkomen kan worden zoals criminaliteit, zelfmoorden, depressies,… Al deze zaken zouden voortkomen uit een gebrekkige emotionele ontwikkeling van jonge mensen. En als een beetje training op jonge leeftijd zoveel kan opleveren, waarom zouden we daar niet onmiddellijk mee beginnen? Eetstoornissen, afzonderingsgedrag, angst en depressie, crimineel of agressief gedrag, tienerzwangerschappen, problemen met de concentratie, verslavingen: niet alleen in de Verenigde Staten, maar ook elders komt het steeds meer voor. En vooral bij jongeren die in hun vroege jeugd niet geleerd hebben om om te gaan met emoties als angst, onvrede en gedeprimeerdheid. * EQ bij kinderen op school. Het EQ, de gedragsstijlen, hebben invloed op de leerprestaties. Meestal is die invloed stimulerend, een laag EQ werkt remmend. Als de schoolresultaten niet goed zijn, dan kan dit aan het IQ liggen maar als er niets mis is met het EQ kan dat komen door de emotionele en andere persoonlijkheidsstijlen. Emotionele intelligentie zorgt er ook voor dat je , na een slecht rapport, niet meteen opgeeft. Dat je je herpakt en de volgende keer beter gaat doen. Emotionele intelligentie kan getest worden maar dat laat je beter niet over aan de leerkracht, die hebben al genoeg aan het hoofd en bovendien moet je al iets kennen van psychologie dus laat je het best over aan de begeleidingsdienst. De leerkracht moet zelf ook een hoog EQ hebben, hij moet het goede voorbeeld geven. Het is de bedoeling dat hij de kinderen helpt waar ze het moeilijk mee hebben.


20

2.9 Emotionele intelligentie bij volwassenen. Volwassenen kunnen door emotionele intelligentie succesvol zijn in hun werk maar ook bij het opvoeden van hun kinderen kan emotionele intelligentie belangrijk zijn. 2.9.1 Emotioneel intelligent opvoeden. Emotioneel coachende ouders stellen grenzen, maar ze zijn niet gefixeerd op wangedrag. "Volgzaamheid, gehoorzaamheid en verantwoordelijkheid ontstaan vanuit een gevoel van liefde en verbondenheid, dat kinderen in hun gezin voelen." Maar opvoeden met liefde is niet genoeg. Het geheim zit hem in de manier waarop ouders in gesprek gaan met hun kinderen als de emoties hoog oplopen. Sommige ouders zien die situaties als unieke gelegenheden om hun kind iets te leren over het omgaan met emoties, en de normen en waarden in het gezin. Op den duur krijgt het kind van deze emotioneel coachende ouders hierdoor vanzelf een noodzakelijke dosis zelfvertrouwen, maar zonder dat dat ten koste gaat van een gevoel van verantwoordelijkheid en een moreel besef. Emotioneel coachende ouders zijn zich bewust van de emoties van hun kind, luisteren naar hun kinderen en laten hun kinderen voelen dat hun gevoelens niet verkeerd zijn. Ze helpen hun kinderen hun emoties te verwoorden. 2.9.2 Emotionele intelligentie op de werkvloer. Personen die succesvol zijn op hun werk, zijn meestal niet de personen met een hoog iq, hoog diploma.De meest succesvolle baas is diegene die het best weet om te gaan met "de zogenaamde zachte factoren, diegene die uitblinkt in zelfkennis, het aansturen van emoties, motivatie, inlevingsvermogen en het hanteren van andermans emoties". En dat klopt zeker in de kenniseconomie van vandaag. Veel vaker dan vroeger worden lompe, ongevoelige bazen door hun ondergeschikten afgedankt.


21

2.10 Enkele feiten van emotionele intelligentie. 2.10.1 Emotionele intelligentie en leeftijd. Onderzoek heeft uitgewezen dat leeftijd invloed heeft op emotionele intelligentie. EQ blijkt het hoogst ontwikkeld te zijn zo rond de eind veertig, begin vijftig, en bevestigt de algemene wijsheid dat emotionele volwassenheid met leeftijd en ervaring komt. 2.10.2 Emotionele intelligentie en geslacht. Onderzoek heeft ook uitgewezen dat er verschil is in EQ tussen mannen en vrouwen. Niet zozeer op de totaalscore, maar wel op de verschillende onderdelen. Vrouwen lijken betere interpersoonlijke vaardigheden te hebben dit wil zeggen dat ze beter zijn in het herkennen van emoties bij anderen , terwijl mannen betere intrapersoonlijke vaardigheden lijken te hebben en dus meer met hun eigen emoties en behoeftes bezig zijn. 2.10.3 Veel gestelde vragen

Zijn vrouwen emotioneel intelligenter dan mannen? Nee, maar er is en belangrijk onderscheid: vrouwen zijn iets beter in het herkennen van emoties bij anderen (empathie). Mannen daarentegen houden zich vooral meer bezig met hun eigen emoties en behoeftes. Compenseert EQ de "klassieke intelligentie" (het IQ) ? Nee, maar het helpt! Als klassieke intelligentie meet hoe goed je bent om problemen op te lossen, dan meet emotionele intelligentie hoe goed je bent om die oplossing in de praktijk te brengen. Beide staan dus niet los: bijvoorbeeld: als je tijdens de IQ test nerveus bent, dan zal je minder goed scoren. Is EQ echt een parameter voor de kans op succes? Waarschijnlijk. Aangezien er nog heel wat lange-termijn-onderzoek dient te gebeuren rond EQ drukken we ons voorzichtig uit. De aanwijzingen zijn echter duidelijk: succesvolle mensen hebben gemiddeld een hoger EQ. Deze vaststelling wordt bevestigd door de relatie tussen EQ en salaris. Zijn emoties aangeboren of cultureel? De basisemoties lijken al aanwezig van bij de geboorte. Kleine verschillen in emoties, en combinaties leren we waarschijnlijk aan. Het uiten van emoties is cultureel - soms is het een taboe (chinezen zullen blijven lachen, zelf als ze woedend zijn of hard Emotionele Intelligentie

22

onderhandelen,als westerling krijg je in zo'n situatie soms de indruk dat ze je uitlachen)

Kan je emotionele intelligentie aanleren? A) Ja, het gaat om competenties: dat zijn dingen die je kan leren, net als lezen en schrijven - hou er wel rekening mee dat je ook niet op een dag hebt leren en schrijven - het vergt heel wat oefening! B) het hangt er van af: als voor jou bepaalde dingen niet belangrijk zijn in het leven (zoals contact hebben met anderen, interesse voor mensen, voor het non-verbale, ...) dan is de kans minder groot dat je je emotionele intelligentie zult ontwikkelen. Voorbeeld: we kunnen mensen niet leren goesting hebben. Waarom hebben wij emoties? Ze vertalen denkprocessen uit ons onderbewuste in signalen die ons "bewustzijn" niet kan negeren


23


24

Emotionele intelligentie

Recommend Documents