Elfstedentocht 1997 – mijn derde en een echte Dagen voor de tocht. Een paar dagen voor de Kerst in 1996 begon het te vriezen en wel zo dat we al snel op het natuurijs konden. Ook het seizoen 95/96 was winters geweest met wat natuurijs maar nu vroor het ook zo hard dat zich snel een goede ijslaag ging vormen. Alsof ik er voorzichtig rekening mee ging houden dat deze vorstperiode wel eens tot een Elfstedentocht zou kunnen leiden ging ik zodra het ijs dik genoeg was natuurijs kilometers maken. Hiervoor gebruikte ik mijn favoriete Bannetocht die ik steevast begon vanuit café de Vrijheid in Spijkerboor. Eerst combineerde ik werk en schaatsen om de hoeveelheid kilometers langzaam op te voeren van 30km naar maximaal 90km. Daarnaast was er dan de zoals ik dat noemde de hersteltraining op de Meent in Alkmaar bedoeld om de afvalstoffen weer kwijt te raken en de volgende dag weer fris op het natuurijs te kunnen rijden. Zodoende die dagen rond en na Kerst maakte ik totaal ongeveer 300km op natuurijs waarbij ik ook zorgde voor voldoende rust vooral na de laatste training van 90km. Dan gewoon een dagje overslaan wat al moeilijk genoeg is als er natuurijs ligt. Maar deze keer had ik het gevoel dat deze vorst iets moois in petto had. Toen kwam er na het vuurwerk en de oliebollen op 1 januari 1997 de melding van Henk Kroes uit Friesland “We gaan los”. De volgende dag, 2 januari, bleek dat met het nieuwe en versnelde draaiboek de 15e Elfstedentocht gepland werd al voor zaterdag 4 januari. Dat is dan toch even schrikken want het was alweer 11 jaar geleden en zo vroeg nog in het seizoen en daardoor ook nog wat weinig kilometers op natuurijs gereden. Maar goed die week zou daar dus nog 200km bij gaan komen. Direct na het noemen van de datum met mijn oude schaatsmaten gebeld en bij elkaar gekomen om te bepraten hoe het dit keer te gaan doen. Jan Verduin had een adres van een roei en kanovereniging in Leeuwarden waar we met ons grote gezelschap van rijders en begeleiders konden overnachten en gebruik konden maken van de keuken. Een hele organisatie dit keer en er was maar weinig tijd om alles rond te krijgen. Op 3 januari rond het middaguur was het zover en reed er een konvooi aan wagens vanuit Alkmaar richting Leeuwarden. Het gebouw van de roei- en kanovereniging was prima geschikt om hier te overnachten op eigen meegenomen kampeerbedden die we naast de verwarming in de kleedruimten konden plaatsen. De vrouwen van de verschillende rijders zorgden voor het eten en zouden ook de rijders de volgende dag naar het FEC brengen voor de start. Omdat niet iedereen op hetzelfde ogenblik van start zou gaan werd er op een bord met krijt door ondergetekende een schema gemaakt van rijders met tijden van opstaan en vertrek en wie de rijders zou brengen. Die avond voor het slapen gaan nog een heerlijke maaltijd gehad met veel koolhydraten en na het op volgorde neerleggen van de kleren die morgen nodig waren zochten we de slaapzak op. Jan Zijp en ik zouden vanwege ons vroege starttijden als eerste naar de FEC worden gebracht en onze wekker zou die nacht om 04:00 afgaan. Jan zou weer in de wedstrijd starten en gezien zijn ontwikkeling van de laatste jaren had hij dit keer zeker kans op zijn kruisje wat hij in 1986 was misgelopen. Wel was het zo dat bijna elke rijder vond dat hij of zij te weinig op natuurijs had gereden en tevens maakte iedereen zich wel zorgen over de weersvoorspelling van matige vorst in combinatie met een sterke ONO wind die een voorspelde gevoelstemperatuur van -24 zou geven. Na de twee gemakkelijke tochten van 85 en 86 zou dit in ieder geval weer een echte worden zoals een Elfstedentocht hoort te zijn. Gelukkig de wind zou die dag wel gaan afnemen was voorspeld en ook prettig was dat wij toen nog niet wisten dat er van afnemende wind geen sprake zou zijn. Met al die gedachte vielen de meeste van ons in slaap of wachtten met gesloten ogen op het moment van opstaan. Na het opstaan in gepaste rust om de andere snurkers niet te wekken hadden Jan en ik ons aangekleed en nog wat gegeten en gedronken alvorens de ijskoude nacht in te stappen op naar de auto die al door onze chauffeur ontdaan was van het ijs op de ruiten. Een ijskoude klus was dat en zelfs tijdens de rit naar de FEC werd het in de auto ook niet echt warm. Misschien maar beter ook dacht ik want anders worden de verschillen te groot. Bij het FEC van Jan afscheid genomen en hem vooral succes gewenst. Dit keer zou
het zeker lukken want ik had er verstand van. Rustig aan ging ik het FEC binnen op weg naar het startvak en wachtte daar op het moment dat ook voor ons de deuren naar buiten zouden opengaan.
De tocht Om precies 5:45 een kwartier na de wedstrijdrijders ging ik van start de koude in en weer als bekend nu tussen de rijen mensen door die je toejuichen en toeschreeuwen en vooral je bemoedigen. Ze moesten eens weten hoe belangrijk zij zijn omdat zij en later ook de andere Friezen en Friezinnen er voor een groot deel voor zorgen dat deze dag er een gaat worden die bij de rijders nooit meer wordt vergeten en waar ze op terugkijken als een van hun mooiste dagen. Maar goed genoeg emotioneel gedoe ik was al gehard en had het die eerste meters ook vooral verschrikkelijk koud. Toch niet te hard gaan lopen want straks zit je even stil bij de Zwettehaven om je schaatsen aan te doen en als je te hard hebt gelopen en je hebt gezweet koel je ongelooflijk af en dat is een slecht begin. Het feest was weer kompleet op en rond de Zwettehaven maar toch was ik blij op weg te gaan met de skibril en twee mutsen op het hoofd en het verstand verder op nul. Ik ben een beetje nachtblind, maar of het nu was door de bril toch voorzien van dubbele glazen die niet kan beslaan, die eerste kilometers van de Zwette gingen weer als vanouds slecht. Zo slecht zelfs dat ik plotseling gestrekt op het ijs lag gewoon achterover gevallen en mijn bril en wanten waren in die val ook op het ijs gevallen maar waar? Met het geluid van aankomende rijders die ook niets zien en al kruipend op het ijs en voelend naar mijn bril en wanten dacht ik dit wordt een drama. Gelukkig vond ik net op tijd mijn spullen en kon mij weer snel oprichten om in ieder geval naderend onheil af te wenden. Het is me wat dacht ik direct twee elfstedentochten gereden en niet een keer gevallen en hier lig ik al na nog geen 5km op het ijs. Nu verder naar Sneek en heel blijven en maar rustig aan totdat het een beetje licht gaat worden. Uiteindelijk Sneek zonder problemen verder gehaald en IJlst ook geen probleem en nu met wat meer vaart richting Sloten. In Woudsend helaas vergeten te kijken hoe koud het was maar volgens mijn eigen thermometer moest de temperatuur ver onder nul zijn want zelfs de zeemlederen lap voor het kruis had niet het verlangde effect. Bij het Slotermeer aangekomen volgden we het uitgezette traject wat naar mijn idee anders lag dan in die eerdere tochten. Voor het eerst ook was er een stukje met wind tegen en wist ik gelijk wat mij na Staveren te wachten stond. Mijn rijschema had ik ook op deze zware omstandigheden aangepast en ik ging er van uit vandaag er ongeveer 12 uur over te gaan doen. Immers ik was natuurlijk ook weer 11 jaar ouder geworden sinds die tochten van 85 en 86. Bijna had ik vorig jaar besloten met de 50 jaar in zicht de Elfstedentocht niet meer te gaan rijden en ook anderen nu een startkans te gaan geven maar dit was mij door mijn omgeving uit het hoofd gepraat. Op dit moment met die prachtige zonsopkomst boven het Slotermeer was ik blij toch weer aanwezig te zijn en het schaatsen ging eigenlijk ook prima. Gelijk een diesel kwam ik steeds beter op gang maar snelheid was niet het hoogste doel. Genieten stond bovenaan de lijst en dat deed ik volop. Ook al is het je derde elke tocht is weer een aparte belevenis en deze was zeker een echte met echte winterse omstandigheden. Na Sloten nu met de wind in de rug even de snelheid opgevoerd tot het begin van de Luts. Verderop staan een paar auto’s op het ijs, ik denk journalisten voor een mooi plaatje en schroef de snelheid nog verder op. Te laat kom ik er achter dat deze auto’s de plek markeren waar er sprake is van kistjesijs. Er zijn hier twee ijsvelden tegen elkaar aan het schuren geweest en er heeft zich een hobbel gevormd van opstaande en in elkaar geschoven stukken ijs. Nu zie ik ook dat er met een vlag wordt gezwaaid maar ik kan niet meer remmen en vlieg over deze bult heen, kom helemaal los van het ijs en land vervolgens gelijk een skischansspringer op beide schaatsen een paar meter verder en zonder gelukkig te vallen kan ik verder schaatsen. Oei, wat een blunder en wat zullen deze mensen gedacht hebben of waren ze verbijsterd over zo veel atletisch vermogen? Voor mij zit de schrik er even in en ik besluit toch nog beter te gaan opletten. De Lust en Balk en verder het Gaasterland in is een mooi deel van de route. Wel is het oppassen met rijden omdat de vaart tussen de bomen doorgaat en je wel het midden moet houden om veilig te rijden. Passeren hier is daarom ook lastig wat een rijder ook moet ervaren
Plotsklaps zie ik deze zich om een dikke tak boven het ijs wikkelen om vervolgens met een volledige draai hieronder op het ijs te vallen. Nog net gaan er geen bordjes omhoog bij de rijders waar ik nu mee op rijd. Van mij had hij anders een 5 gekregen voor uitvoering maar een 10 voor artistieke inhoud. Hoopte wel voor hem dat hij verder kon en moest weer denken aan mijn eigen stunt van daarnet. Op de Fluessen en de Morra weer snel gereden en ook uitgebreid mijn drank- en voedselvoorraad aangesproken. Immers met het vorderen van de tocht neemt de honger af maar juist de dorst toe en ik wil in ieder geval voor Staveren het grootste deel van mijn voer op hebben. Het voldoende drinken is altijd een probleem in het tweede deel van de tocht en je kunt natuurlijk niet alle benodigde drank mee gaan nemen in de rugzak. Waarom dat te doen voor Staveren wel simpel om de reden dat bij deze wind en omstandigheden de echte tocht ook hier pas echt begint. Direct na Staveren buigt de tocht tegen de wind in en gaat het echte werk beginnen.
Staveren Inderdaad als verwacht na het stempelen hier de eerste bocht naar rechts en gelijk een stukje de wind vol in het gezicht. Het lijkt hier wel een wachtkamer van rijders die pauzeren eten of plassen maar vooral ook wachten op rijders waar ze zich bij aan kunnen sluiten. Hier worden de groepen gevormd van gelijkgestemden die verder op weg gaan. Ik wil nooit stoppen en ook nu niet maar moet wel mijn slag aanpassen om vooruit te komen. Gelukkig heb ik in de voorbereiding tijdens de Bannetocht voldoende kunnen oefenen met het tegen de wind rijden op het stuk van Spijkerboor richting Neck. Deze training betaalt zich nu uit en nog voor Workum vormt zich achter mijn rug een groepje rijders die soms nog vrolijk met elkaar praten. “Vorige keer ging het sneller” en nog voor ik wil zeggen dat hij dan maar op kop moet gaan rijden hoor een ander hem al antwoorden ”vorige keer waren we een stuk jonger” Beide rijders hadden gelijk en ook ik voel dat het tempo niet erg hoog is. Dat gaat nog wat worden en ik begin weer te rekenen. Na verloop van tijd wordt er niet meer gepraat in mijn groep en blijkbaar vind iedereen het tempo prima want er wordt geen kop gedaan en zo geraken we in Workum en Hindelopen en gaan nu pal tegen de harde wind in richting Bolsward. “Wanneer gaat die k**wind eens afnemen” hoor ik roepen uit het diepst van zijn hart door een van mijn “volgelingen”. Al mijn hoofdrekenen tijdens het laatste uur geven aan dat ik toch zeker rond 11:15 in Bolsward wil zijn. Mijn voorgenomen schema van 12 uur was opgedeeld in 5,5 uur over de eerste 100km tot Bolsward dus en dan 6,5 uur over die laatste 100km. Bolsward blijk ik precies om 11:00 aan te doen want ik val met mijn neus in een nieuwsuitzending met uiteraard het live verslag over de wedstrijd die nu naar een climax lijkt te gaan. Het beeld wat wordt gegeven over de omstandigheden van de Noordhoek doen bij mij de angst groeien dat een uur speling voor die tweede 100km wel eens veel te weinig zou kunnen zijn. We zien wel en we gaan nu verder dat wil zeggen ik alleen eigenlijk want mijn trouwe volgelingen zijn plots in geen velden of wegen meer te bekennen. Hadden wel even dank je wel kunnen zeggen maar ik rijd nu verder en krijg gezelschap van een oudere rijder die niet aan de tocht deelneemt maar in afwachting is van zijn zoon die wel rijdt. Samen willen ze vanaf Bolsward naar Harlingen rijden. Zoon is nog niet in zicht en om in ieder geval warm te blijven rijdt deze man een stukje met mij op en vraagt mij de oren van het hoofd. Gezellig is het wel en dit verzetje had ik ook wel nodig omdat inmiddels de eerste sporen van lichamelijk verzet zich gingen aandienen. Op weg naar Harlingen ligt hier weer de bekende kluunplek en het heel lage bruggetje waar ik vroeger nog gewoon diep zittend onderdoor kon. Nu lukt dat niet meer en of het bruggetje lager is geworden of het diep zitten lukt mij niet meer zo goed en ik besluit op het laatste ogenblik mij toch maar over het ijs te laten glijden bang dat anders mijn rugzak aan de rand van de brug blijft steken. Ofschoon ik nu op het ijs lig is hier dus geen sprake van een val en dat wil ik hier uitdrukkelijk stellen. Nee, vallen dat had ik echt achter de rug dacht ik.
Drie maal binnen honderd meter Ik reed prima ondanks de wind en kou en verheugde mij al op de zegetocht bij het binnen rijden van Harlingen. Er waren weinig rijders op het ijs in mijn nabijheid en gezien mijn vroege starttijd verbaasde het mij dat er zich niet meer rijders uit de achterhoede mij nu gezelschap zouden houden. Net was ik bezig mij met in dit probleem te verdiepen of ik lag met mijn neus op het ijs. Bij een nieuwbouwproject langs de vaart vlak bij Arum gebeurde dit onder de ogen van een aantal toeschouwers nog wel. Ik dacht opstaan en doen of er niets is gebeurd, gewoon een strootje of scheur en verder niets maar helaas na twee slagen lag ik er weer. Nu dit maal ook nog eens op de knie geland en dat deed extra zeer. Toen zag ik de oorzaak van al mijn leed namelijk zand op het ijs. Logisch ook gezien de nieuwbouw aan de overkant. Na voorzichtig weer opgestaan te zijn zag ik een soort van uitgezette baan inclusief schaatssporen en ik dacht hier gaat het wel weer. Eigenlijk wilde ik zo snel mogelijk uit het zicht geraken van die toeschouwers die toch moeten hebben gedacht wat een stumper en hoe heeft die toch tot hier moeten geraken met die schaatsstijl? Ja, hoor de derde val was nog mooier vooral ook omdat ik te lang trachtte deze nog te voorkomen. De val was er niet minder om en eigenlijk de eerste keer deze dag dacht ik “Waar ben je op je vrije zaterdag nu helemaal mee bezig”. Dit was het dieptepunt voor deze dag besloot ik na uit het zicht van de toeschouwers nog eens luidkeels naar boven mijn ongenoegen voor zoveel leed kenbaar gemaakt te hebben. Ik herstelde langzaam weer en de knie die ik bezeerd had voelde ik wel maar werd gelukkig niet dik of stijf. Nu doorgaan en vooral ook doorgaan, wie zei dat ook altijd weer? Harlingen reed ik binnen en ving op dat Henk Angenent de wedstrijd had gewonnen. Nu hij is binnen en nu ik nog dacht ik en reed het kanaal over en dan ergens linksaf de vaart op van Sex Bier en Rum richting Franeker. Dit traject met al zijn kluunplaatsen tot en met het fietstunneltje is als een soort van crosscountry of veldrijden maar dan voor schaatsers. Nee, het heeft niet echt mijn voorkeur maar veel wordt goedgemaakt door al die helpende handen en vooral bemoedigende opmerkingen. Zou die Friezin van 1986 er weer staan en vindt ze mij weer er zo fris uitzien? Nu ik zag er misschien fris uit ik voelde mij allesbehalve fris en mijn schaatsen waren zo verschrikkelijk bot geworden dat ik mij had voorgenomen deze in Franeker te gaan wisselen met mijn baanschaatsen die ik als reserve schaatsen in mijn rugzak meedroeg. Mijn vrouw Vera en haar vriendin zouden mij in Franeker verwelkomen en dat leek mij de plek om van schaatsen te gaan wisselen. De doorkomsttijd die ik had opgegeven aan hen klopte nog prima want ik lag precies op schema. Nu het feestvierende Franeker in en kijken waar de dames staan.
Franeker - eindelijk de echte Frans. Toegegeven wij als schaatsers en zeker na ruim 100km door zware omstandigheden zijn niet of nauwelijks meer te herkennen of we lijken eigenlijk allemaal op elkaar. De dames hadden al meerdere rijders hartstochtelijk verwelkomd in de veronderstelling dat ik het was die nu Franeker binnenreed althans dat was hun verklaring. Ze waren ook bijna knuffelmoe toen de echte Frans aan de beurt kwam maar ik vond het toch wel leuk hun te zien. Marja de vriendin van Vera had zoveel kleren aan dat de vergelijking met een Michelin mannetje hier heel goed voo op ging. De vrolijkheid van de dames leek ook te zijn opgewekt door wellicht enkele Friese kruidendrankjes of andere alcoholica. Snel nu van schaatsen verwisseld wat niet meeviel omdat de schoenen zeer koud en stijf waren en het vasttrekken van de veters met de koude handen zeer deed. Ook het even stilstaan en zitten deed mij geen goed, als mij goed bekend, en ondanks de gezelligheid besloot ik na een laatste kus snel weer door te rijden. Nu wachtte er het langste stuk in vaak grote eenzaamheid naar Dokkum via Bartlehiem. Direct na het uitrijden van Franeker kreeg ik weer een aantal rijders achter mij en sommige van deze voor mij onbekende rijders bleven zelfs tot in Leeuwarden bij mij in de buurt zoals ik later zou horen. Kijkend naar het ijs leek het tempo nog redelijk omdat stukjes riet, ijsslijpsel en sneeuwresten over het ijs joegen door de wind die nu vol in het gezicht stond en zeker nog niet was afgenomen. Wat een onrecht wordt ons toch aangedaan door deze wind en
waarom hadden ze dit nu verkeerd voorspeld. Als je kapot komt te zitten vindt je jezelf erg zielig en heeft ook iedereen schuld aan jouw gevoel van depressie. Tot het gaatje gaat het vandaag en die rijders achter mij spraken ook al geen woord. Iedereen was bezig met overleven en ik vocht om de snelheid toch niet onder de 14km/uur te laten komen. Kort rijden rechtop en goed gebruik maken van je massa is die toch nog ergens goed voor kom je het verst. Soms dacht ik misschien kan iemand anders de kop overnemen en het tempo wat opschroeven. Dan kwam ik omhoog en keek dan even naar links of naar rechts maar dan deden die zombies achter mij dat ook en niemand kon of wilde op kop rijden. Heel even was er kopwerk van een andere rijder en kon achteraan de groep even bijkomen maar toen bleek het tempo sterk te dalen en dus nam ik snel weer de kop over want ik wilde absoluut niet meer dan 3 uur doen over dat stuk van 43km naar Dokkum. Dan maar wat meer afzien en hopen dat er geen grote inzinking zou komen. De Blikvaart was weer slecht met veel scheuren en het is er erg smal maar na Berlikum ging het beter al was het afzien met die harde wind. De enkele toeschouwers langs het parcours hier in de hel van het noorden leven echter goed mee en vertellen je hoe ver het nog is tot Bartlehiem of tot de molen. Wel vervelend is het dat vaak onjuiste informatie wordt gegeven wat voor een rijder in nood soms hard aankomt. Bijvoorbeeld je rijdt een kwartier en vervolgens wordt de doorgegeven afstand tot een bepaalde plaats groter in plaats van kleiner. Het is mij bij die vorige tochten ook opgevallen en nu hoor ik het maar hecht er weinig geloof aan. Ik zie het wel en maak mij langzamerhand ook wat zorgen over de snelheid waarmee de zon richting horizon gaat. Ik heb nu eenmaal de pest aan in het donker te moeten rijden maar sneller dan dit tempo, ik schat tussen 12 en 14km/uur, kan ik niet opbrengen temeer omdat ik al een paar uur een enorme dorst heb. Stom, gewoon vergeten ook in Franeker mijn bidons te vullen. Mijn ervaring is dat je steeds meer vocht nodig hebt vooral in het tweede deel van de tocht en dat er daar te weinig mogelijkheden zijn je bidons te vullen zonder van het ijs af te moeten. In Bartlehiem zal ik wel moeten stoppen om wat te gaan drinken anders gaat dit zo niet meer. Gelukkig komt eindelijk Bartlehiem in zicht en net na de brug buig ik af naar een Koek en Zopie tentje. Ook mijn volgelingen hebben blijkbaar dorst want ook hier laten ze mij niet alleen. Ik heb zo veel dorst dat ik er even de tijd voor moet nemen en het bankje uit de wind zit ook als de fortuil thuis wat lekker maar ik moet ook verder. Direct gevolgd door mijn kompanen ga ik weer op weg naar Dokkum, nog 12km echt een klusje van niets ware het niet dat het inmiddels wel lijkt te stormen. Het leed wordt nog enigszins verzacht door een prachtige zonsondergang maar nu daalt ook de temperatuur weer. Gevoelstemperatuur ongeveer - 28 nu en in zit in gedachten al in Dokkum. Voor noodgevallen heb ik naast de bekende isolerende goud/zilver folie ook een klein flesje echte cognac meegenomen. Stel je kan niet verder je ziet het niet meer zitten en je denkt dat je laatste uurtje er is. Dan is er als troost toch nog even die godendrank als laatste beetje warmte toch? Nu er had zich geen noodsituatie voorgedaan en heimelijk had ik al besloten het flesje in Dokkum als soort van beloning te gaan nuttigen. Raar dat zo’n bonus in het vooruitzicht je zo bezig kan houden. Trouwens in de zomer heb ik dat met mijn bosloopjes ook. In gedachten zie ik dan grote glazen bier verschijnen en weet ik dat ik er behoorlijk doorheen zit maar dat de beloning aan de finish er staat te wachten. In mijn eerste elfstedentocht van 1985 had ik in Dokkum ook een klein flesje beerenburg gedronken dat daar als reclame op het ijs werd uitgereikt. Ik weet nog goed dat ook dat drankje gezorgd had voor wat warmte en dat je er wat soepeler van ging rijden. Al die gedachten maakten dat Dokkum toch redelijk snel werd bereikt en onder de toejuichingen, applaus en gezang van die duizenden mensen langs de kaden stempelde ik af en dronk mijn beloning leeg tot op de bodem. Nu naar Leeuwarden en kom maar op want dit wordt een makkie met nu de wind in de rug. Gewoon goed kijken en rechtop blijven rijden en je ging vanzelf bijna. We reden nu niet meer vlak achter elkaar maar wat verwaaierd en genoten allemaal van het gemak waarmee we nu konden rijden. Inmiddels was de zon al een tijdje onder de horizon verdwenen en ging het steeds meer schemeren. Na Bartlehiem nog het stuk tegenwind deels richting Oudkerk en dan de laatste kilometers naar de Bonkevaart waar je in de verte reeds de felle TV lichten van kon zien. Precies 5 minuten achter op mijn voorgenomen schema van 12 uur reed ik om 17:50 over de finish in Leeuwarden. Blij dat ik er weer was en voorlopig maar even de
schaatsen aan de kant want ik voelde mij redelijk gebroken. De gang naar de bus leek wel een gang van een kreupele maar ik was niet de enige. In de bus zonk ik in die zoete toestand van geluk en tevredenheid toen er een boom van een schaatser mij op mijn schouder tikte.”Bedankt dat ik achter je heb kunnen zitten anders had ik het waarschijnlijk niet gehaald” Een van die door mij genoemde “zombies” bleek geroerd en dankbaar en ik antwoordde iets van “graag gedaan hoor geen moeite” en na deze leugens zonk nog verder weg in mijn stoel. Het leek of de cognac nu pas zijn effect ging krijgen. Om weer een beetje tot leven te komen en te bereiken dat de afvalstoffen het lichaam weer konden verlaten besloot ik lopend vanaf het FEC richting de roei- en kanovereniging te gaan. Dat bleek iets langer dan ik had gedacht maar uiteindelijk kwam ik er aan. Jan, ook succesvol geweest, en ik waren de eersten die de klus hadden geklaard en weer op de thuisbasis waren. Ook de anderen druppelden na verloop van tijd binnen en iedereen had het kruisje gehaald en dat was best wel een prestatie gezien de zware omstandigheden van deze tocht. Die avond zijn we na het inpakken weer naar huis gereden om daar nog even na te genieten van de warme belangstelling van vrienden, kennissen en buren die allemaal reeds het verhaal van de tocht van mijn vrouw hadden gehoord. Nu naar bed en de volgende dag weer gebroken op want dat wist ik dat dat zou gebeuren. Het kruisje is binnen en wat een dag was het geweest. Terugkijkend was dit de zwaarste geweest van de drie maar ook de mooiste en misschien juist wel vanwege die zware omstandigheden. Misschien was dit ook wel voor mij de laatste elfstedentocht, wie zal het zeggen? Nu maar even geen 200km meer dacht ik totdat mijn vriend een paar dagen later belde voor de Noordhollandtocht en die had ik nog nooit gereden.
