.
S
c
h
i
p
e
W
n
e
r
f
14-DA A G S C H T IJD S C H R IF T , G E W IJD A A N S C H E E P S B O U W , S C H E E P V A A R T E N H A V E N B E L A N G E N WAARIN OPGENÖ.MEN DE MUDEÜEELINGF.N VAN DE „COMMISSIE VOOR INBOUW VAN GENERATOREN IN INGESTELD DOOR HET DEPARTEMENT VAN W ATERSTAAT EN VAN HET „BUREAU OMBOUW MOTOREN
VAARTUIGEN”, (B .O .M .)”
ORGAAN V A N DEN CENTRALEN BOND V A N SCHEEPSBOUWMEESTERS IN NEDERLAND IN „SCHIP EN W ER F’ IS OPGENOMEN HET MAANDBLAD „DE TECHNISCHE KRONIEK” IOe JAARGANG
MEDEWERKERS:
REDACTIE:
Verantwoordelijk Huofdredactcur; G. ZANEN, Rotterdam Technische Redactie: ir J. W. HEIL w. i. en ir. G. DE ROOIJ s. i. Secretariaat der Redactie: Eendracht«weg 37, Rotterdam, Telefoon 20200 EERE-CÖMITÉ;
A. F. B R öNSING, Directeur der N .V . Stounivaart-Maatschappij „N ederland", Amuer,Fii-i; N . VE\ CONIJN, Directeur W erf „G uito" Firma A. F. Smulders, Schiedam: G. H . CRONE, G tiJ-V W m ter -van de Kamer van Koophandel, Amsterdam; ir, M. H , DAM ME. Directeur der N .V . Werkspoor, Amsterdam; I.. C. M. VAN LENDE NB URG, Administrateur der N .V . Verecnigde Nederlandsche Schccpvaart-Maatsehappij, VGravenh agc; D. C. EN DER I Jr.. Directeur der N .V . De Rottefdamschs Droogdok Maatschappij, Rotterdam ; J. W. lï. EVERTS, Directeur Koninklijke Paketvaart Maatschappij, Amsterdam; D. GOEDKOOP Dzn,, Directeur der N .V . Nederlamische Scheepsbouw Maatschappij, Amsterdam; A, J. M. GOUDRfAAN, Voorzitter van den Raad van Beheer der N .V . Van Nievclt, Gnudriaan & Co's Stopmvaaii-Maatschappij, Rotterdam; J. W. J. BARON VAN IIAFRSOLTE, Directeur van het Instituut vour Scheepvaart en Luchtvaart, Rotterdam; M, C KONING, OudDirecteur der N .V , Stoomvaart-Maatsthappij , .Nederland” , Amsterdam; Prof. 1’. ME VER, Oud-Hoogt eer aar aan de Technische Houge school, D elft; W. H . DE M ONCHY, Directeur der Hol! and-Amerika I.ijn, Rnttcrdam ; B. C. VAN OMMEREN, Directeur der N .V . I’hs. van Ommeren'* Scheepvaartbedrijf, Rotterdam ; ir. J. OVERWEG, Directeur der N .V . Machinefabriek Gebrs. Stork & Co,, Hengelo; C. PO T, Directeur der N .V . Eleetrotechnische Industrie v/h. W . Srait & Co., Slikkerveer; B. E. RUYS, Directeur der N .V . Rotterdamsche L byd, Rotterdam ; S. M. D. VAL5TAR, Directeur der N. V. Koninklijke Ncderlandsche Stoom boot Maatschappij, Amsterdam; W. VAN DER VORM, Directeur der N .V , Scheepvaart Sc Steenkolen Maatschappij, Rotterdam; ir. H . C. WÉSSELING, Directeur der N .V . Koninklijke Maatschappij ,,P e Schelde” , Vïissingen. Ja ar-Abonnement (hij vooruitbetaling) ƒ 7.36% buiten Nederland ƒ8.94*, losse nummers ƒ0.80* Advertenties 42 cents per regel, bij contract reductie (I'rijsverhuoging toegestaan door het Dcpart. van Handel, Nijverheid en Scheepvaart onder No. 17736 N . I*. d. d. 2$ April I94J) UITGAVE N .V . DRUKKERIJ M. WYT & ZONEN Postrekening S84SS, Telefoon 3J2JÖ (4 lijnen), Picter de Hoochvrcg U I, Rotterdam West
T IE N D E JAARGANG
J. BAKKER, ir. L. W. BAST. ir. W, VAN BEELEN, Prof. D r. ir. C. B. 'BIEZEND, ir. P. BOEIT, W, VAN DER BOR.N, Prof. Dr. ir. W, F. BRANDSMA, ir. A. H . TEN BROEK. Pm f. ir. G. BROUWER, ir. B, E. CANKRIEN, ir. J. CRAMER. I'. F. DE DECKER, ir. € . A. P. DELLAERT, ir. I . VAN DIEREN, l , F. H . DIRKZWAGER, J. P. DRJESSEN, ir. W . GERRITSEN, TH. VAN DER GRAAF, J. F. GUGELGT, ir. M. F. GUNNING, F. C. HAANEBRINK» W. A. HOEK, P. IN T VELD, ir. H. E. JAEGER, ir. J. JAN5ZFN, F, A. A. JASPERSE, ir. M. C. DE JONG, Prof. N. KAL, J. DE KANTER, ir- C. KAP5ENBF.RG. J. VAN KERSEN, ir. F, V . K. DE KLERK, Ing. E. KLINGELFUSS. D r. ir. J. J. KOCH, ir. IL KOOY Ir., ir. V , KROPHOLLER, ir. W. H . KRUYFFp' D. DE KWAADSTLNIET. ir. H. W . VAN DER LEE, Prof. ir. A. J. TER LINDEN, G. J. LUGT, Mr. G. J. LYKLAMA i N ljE HOLT, ir. H. J. MATH LENER I.ODERUS, F. C. M ATZINGER, ir. H. M. Ml. IER MATTE RN, Dr. ir. V. M. M EI|ER, ir. J. C . MÏLBORN, ir. A. J, MOILINGER, ir. F. MULLER, Dr. ir. V . J . MULLER, P ro f.ïr.J. MUYSKEN, A. A. NAGEI.KERKE, Ing. L, VAN OUWERKERK J.M.Lzn., .r. J. S. PEL, J. C. PIEK, ir. K. VAN DER POLS, Mr. D r. Ir. A. W. QUINT, ir. C. P. J. ROSIER, ir. V . H .C .E .RÖSINGH , ir. j, ROTGANS, ir. D. T. RUYS, C. J. RIJNEKE, ïr. W . P, G. SARIS, D r. Ing. F. SASS, ir. A. M. SCHIPPERS, Dr. P. SCHOENMAKER, J. J. SCHOO, Prof. Dr. Ing. E. 11. SCHULZ, ir. R. SMID, Jr. II, C. SNETHI.AGE, R. F. C. STROINK, Prof. ir. E. J. F. THIERENS, ir. C. THOMS, D r. ir. H . VAN DER VF.EN, j , A. DE VEF.R, C. VERMEY, C, VEROLME, ir, J, VERSCHOOR, E. VLIG, A. H . VOETELINK, Dipl. Ing. P. B. VOS, Prof. E. J. VOSSNACK, II. DE VRIES, IJ. L. DE VRIES, ƒ. W. WILLEMSEN, Mr. J. W ITKOP, Prof. ir. C. M. VAN W IJNGAARDEN, ir. A. H . VAN ÏJSSELMUIDEN, C. ZUI.YER.
OVF.RNT.MEN VAN ARTIKELEN ENZ. VERBODEN (ART. 15 DER AUTEURSWET 1912)
26 N O V . 1945 - No. 24
ELECTRLSCHE ROER AANDRIJVING*) DOOR
K. F. T E N G E U Z E N D A M De electrische roeraandrijving, zooals deze door de AEG ontwikkeld is, bestaat in hoofdzaak uit een krachtoverbrenging in W ard-Leonard-schakeling uit een electrische besturing op afstand, welke aan deze schakeling is aangepast en uit een bed.'eningsekmcnt, dat overeenkomt met de van oudsher toege paste wijze van sturen met een handwiel. Zooals bekend, wordt bij de Leonard-schakeling een gene rator, die met den arbeidsmotor, in dit geval den roermotor, eleetrisch is verbonden, door een op het boordnet aangesloten irotor aangedreven. Draairichting en toerental van den roer motor hangen nu af van de richting en de sterkte van den bekrachtigingsstroom in den generator. De afstandsbediening beeft ten doel, de verstelling van het roer teweeg te brengen in afhankelijkheid van de draaiing van liet handwiel. Dit geschiedt bij kleine installaties door een directe inwerking op het veld van den generator en bij grootere installaties met behulp van een mechanisch met het Leonardaggregaat gekoppelde opwekdynamo, die den bekrachtigingsstroom voor den generator levert. De generator, resp. de opwekdynamo heeft twee tegen elkaar geschakelde veldwikkclingen, die nauwkeurig op elkaar zijn afgestemd. De stuurstroomen van deze velden zijn zeer klein (een onderdeel van een am père). De door het stuurwiel bediende roerinstallatie is in fig. Ut samengebouwd met den axiometer, weergegeven. De roerin-
stellcr wordt bij de stuurzuilen volgens flg. 1tr door een hand wiel bediend en in den voet van de axiometerz.uil ingebouwd. Hij maakt van hart- tot hartstand 14-16 omwentelingen. De axiometerkop heeft een verlichte graadverdeeling met wijzer, die mechanisch met het stuurwiel is verbonden en de gewenschte roerverstelling aangeeft. Zijn contacten en weerstanden zijn in een huis aan den voet ondergebracht. Daar de roerinstcller in de onmiddellijke nabijheid van het compas staat, is alleen onmagnetisch materiaal gebruikt, bovendien zijn maatregelen getroffen om het ontstaan van magnetische strooivelden en daarmede een beïnvloeding van het kompas te voorkomen. Fig. 1b geeft een nieuwere constructie van de stuurzuil op de brug weer. Bij deze zg. z.wenkradzuil is de roerinstcller even eens onderin ingebouwd en wordt hij door een van de automobielbesturing nagebootst handwiel bewogen. De overbrenging is hierbij zoodanig gekozen, dat voor het omleggen van het roer van 0 tot hart slechts ca. % omwenteling noodig is. Bij het loslaten van het handwiel gaat dit door veerkracht in den middenstand terug. Daar dikwijls door reederijen de wensch geuit werd, een electrischen roerstandsaanwijz.er aan te brengen, hoewel deze bij de sympatische sturing niet beslist noodzake lijk is, werd bij deze nieuwe constructie een dergelijke aan wijzer ingebouwd, waardoor de roerstand steeds kan worden gecontroleerd. *)
Teekem ngen en foto’s A E G .
den elkaar weer opheffen. De inrichting kom t dan t o t stilstand. In fig. 2 is het principe van de schakeling w eergegeven. H et roer w ordt op gedwongen wijze electrisch in d e n door den roerinsteller op de brug ingestelden stand vastgehouderi, daar elk standsverschil tusschen roerinsteller en ro erw ach ter, dat door uitwendige invloeden zou kunnen w o rd en teweegge bracht, direct autom atisch w ordt gecompenseerd. Elke graadinstelling van den roerinsteller op de b ru g kom t absoluut en op gedwongen wijze overeen m et d en zelfd en graadstand van den m et het roerdrijfw erk verbonden roerw achter en daarmede ook van het roer zelf. Een uit den pas vallen, d. w. z. het optreden van een verschil tusschen roerinsteller en roer is onmogelijk en speciale mechanische of electrische roerstandsaanwijzers, zooals bij andere stuurm ethoden noodig zijn, zijn derhalve overbodig. D it is van veel belang o m d at elke extra inrichting, die naast het kompas v o o rtd u re n d moet worden waargenomen, de oplettendheid van den roergang er zou verdeelen. Fig. 1b F ig . 1a Voor schepen van gemiddelde grootte, to t ca. 65 00 ton, is een kleine kw adranten-roerinstallatie, als in fig. 3, m et een H et voordeel van het sturen m et de zw enkradzuil bestaat aandrijf m otor van ca. 4 pk ontw ikkeld. De kleine vermogens voornam elijk daarin, dat de bij de handsturing m et grooter maken hierbij het gebruik van een afzonderlijke opw ekdynam o wordende roerhoek toenem ende w eerstand kunstm atig door overbodig. De veldstroom en van den generator z ijn zoo klein, RutJereinsfel/ermitAxiome fer und Jnnenbeieuchtung
Ruderwächier
Anlassen Justierwidersfand
—r a F ig . 2
XS6648>a\
= = = = —
ro crm o to r L eo n ard -ag g reg aat ro e rin ste lle r ro e rw a c h te r roer
sas generator
passende middelen in de zw enkradzuil is nagebootst. Tevens is de overbrenging tusschen handw iel en insteller zoodanig, dat van de hartstanden to t den m iddenstand van h et roer de fijn gevoeligheid van het sturen toeneem t, waardoor een nauw keuriger koersvaren m ogelijk is. De roerinsteller en de roerw achter, die direct m et het roer drijfw erk, dus m et den roerkoning is verbonden, bevatten elk twee stel draaibaar aangebrachte weerstanden. Deze worden bij een instelling van het handw iel aan de eene of aan de andere veldw ikkeling van den generator, resp. van de opwekdynamo voorgeschakeld, w aardoor h et betreffende veld w ordt ver zw akt. D aar nu de onverzw akte veldw ikkeling overheerschend is, ontstaat er een electrisch veld en w o rd t er een spanning in den generator opgewekt. Er gaat dan een stroom door den roerm otor, waardoor het roer w ordt gedraaid. D it houdt zoo lang aan to t de roerw achter, die als terugdraai-inrichting w erkt, den overeenkomstigen stand heeft ingenom en, zoodat de vel-
Eingehäuse-Umformer Fig. 3
F ig . 4
F ig.
s
d a t zij direct door de electrische afstandsbesturing kunnen w o rd en geschakeld. Voor deze kleine installaties zijn de ankers v an aand rijfm o to r en generator op een as aangebracht, zoodat het Leonard-aggre gaat in een gemeen schappelijk huis is ondergebracht, w aar door de afm etingen zoo klein zijn, dat het aggregaat op de d rijf we rk grond plaat van de roerinstallatie kan worden onder ge bracht, resp. tegen het drijfw erkhuis kan worden aangeflensd. Bij dergelijke kleine installaties bieden de r o e r m a c h i n es m e t glijdkoppeling (la m ellenkoppeling) of met een elastische verbinding tusschen drijfrad en worm wiel, dus onder het verF ig . c vallen van de roerpin, o. a. het voordeel, dat hierm ede de roerinstallatie tegen golfstooten w ordt be scherm d. Bij grootere roerm om enten bestaat het mechanische deel van
thans:
vroeger: h yd r. telem oto r F ig.
A .E.G . afstands besturing 8
de roerinstallatie (fig. 4) uit een helm stok m et daarover lig gend kw adrant, dat door veeren en stootstangen elastisch m et den helm stok is verbonden. H et rondsel, dat op het kw adrant ingrijpt, bevindt zich m et het door den m otor en den worm aangedreven wormwiel op een gemeenschappelijke as. De drijfw erkkast is tezam en m et den roerw achter en den roerm otor op een gemeenschappelijke grondplaat aangebracht. H et electrische deel is in fig. 5 weergegeven. De roermotor is op een gemeenschappelijke grondplaat m et de wormwielaandrijving gekoppeld, terwijl het Leonard-aggregaat m et de af zonderlijke opwekdynam o voor d'e afstandsbesturing afzonder lijk of in de roerm achineruim te, dan wel op een andere geschik te plaats kan w orden opgesteld. De economische nadeelen van een slechte koersbestendigheid geven sommige reederijen aanleiding to t het inhouwen van autom atisch werkende stuurinrichtingen, die gemakkelijk in com binatie m et deze besturing kunnen w orden aangebracht. De verbinding van een gyroscopisch kompas m et een stuurautom aat geschiedt bij de afstandsbesturing zeer eenvoudig. Zijn mechanische en electrische eigenschappen waarborgen een volkom en sam enwerking, waarm ede een koersbestendigheid van het schip w ordt bereikt, als m et geen andere methode mogelijk is. Fig. 6 toont den stuurstand van een E-telem otor m et stuurautom aat aan boord van het m otörtankschip Rob. L. Hague, terw ijl fig. 7 de geheele installatie op den proefstand weergeeft. Koers- en roerregistraties, die op dit niet beladen en derhalve zeer beweegbare schip werden gemaakt,' vertoonden de geringe afw ijking van z t 0)5° fn perioden van 2-2% m in bij roeromleggingen van ± 3 ° naar elke zijde. Een zoo gunstig resultaat a= b = h = 1= o = p — q — r = s = v =
Fig. 7
verstelm otor om vorm er drijfw erk verstelas pom p zuiger zuiger roer verstelstang roerw achter
Fig. 9
kan m et een hydraulische telemotorbesturing ook bij benade ring niet worden bereikt. Een duidelijk beeld hiervan geeft het koersdiagram in fig. 8, dat opgenomen is aan boord van een vrachtschip, waarbij de hydraulische telemotor door een E-telemotor werd vervangen. De Electro-telemotor is een sympatische roeraandrijving van het kleinste vermogen en vervangt den tot voor kort gebruikelijken hydraulischen telemotor bij het aandrijven van de wisselschuiven van stoomroermachines, aanzettoestellen, enz. Hierbij komen geen kostbare buisleidingen, geen ventielen en geen lekkages meer voor, terwijl temperatuursinvloeden zijn uitgeschakeld en het onderhoud tot een minimum w ordt be perkt. D oor het nauwkeurige aanspreken van den E-telemotor w ordt een veel betere koersbestendigheid en daarmede een be sparing aan brandstof verkregen. De ervaring heeft geleerd, dat de koersafwijkingen bij de door den hydraulischen tele m otor gestuurde schepen vier- tot vijfmaal zoo groot zijn als bij de m et den sympatischen E-telemotor bediende installaties. Herhaaldelijk m et koersregistreertoestellen gemaakte op nam en toonen bij koersvaarten afwijkingen van slechts gemid deld ± 0,6°, een waarde, die bij telemotorsturingen op 2,5° en meer toeneemt. De besturing bestaat uit: 1 verstelmotor met drijfwerk (a -J- h) — 1 omvormer — 1 roerinsteller op de brug f — 1 roerwachter in de roerruimte v. De schuifmotor heeft een vermogen van ca. 0,8 pk. H et Leonard -^aggregaat is als een dubbele machine m et m otor en generator in een gemeenschappelijk huis uitgevoerd, zoodat het horizontaal of ook verticaal kan worden opgesteld. Bij de electrohydraulische roerinstallaties drijft een voort durend in dezelfde richting werkende electromotor een zuigerpomp aan, die het roer verstelt. Richtingsverandering en snel heid bij het roeromleggen worden door verandering van een zuigerslag van de pomp verkregen. De verstelling van den zuigerslag van de pomp geschiedt in het algemeen ook thans nog door de telemotorinstallatie. De bovengenoemde, door de constructie van deze installaties bepaalde slechte koersbesten digheid van het schip, leidde echter reeds in vele gevallen ertoe, ook hier de hydraulische telemotorinstallatie door de sympatische E-telemotor afstandsbesturing te vervangen. Fig. 9 toont een dergelijke installatie voor het regelen en sturen van een voortdurend in dezelfde richting werkende hydrau lische pomp. Hierbij zijn in principe dezelfde machines en toe stellen toegepast als voor de wisselschuifbesturing in fig. 7. De door het. Leonard-aggregaat geregelde en bestuurde m otor verstelt over een wissel aandrijving den slag van de zuigerpomp zoolang de roerganger het handwiel van den roer insteller beweegt. Regelen en sturen van den m otor en daar mede ook van de pomp en van het roer, geschieden m et behulp van den roerinsteller en van den roerwachter op de aan de hand van het schema in fig. 2 beschreven wijze. Evenals bij de door stoom bedreven roerinstallaties de wisselschuiven, zijn bij de electrohydraulische roerinstallatie de stangen voor het verstellen van den pompslag direct met den roerwachter ver bonden. De bij de hydraulische telemotorsturing aanwezige doode gang tusschen gever en ontvanger is hierbij volkomen vermeden. Elke, ook de kleinste verstelling van den roerinsteller op de brug kom t gedwongen overeen met een verstelling van den pompslag en daarmede van het roer. H et Leonard-aggregaat kan vervallen, wanneer een voort durend in dezelfde richting werkende motor aanwezig is. In dit geval w ordt de 1 pk generator direct tegen den pompmotor aangeflensd. Fig. 10 toont een dergelijke hydraulische roerinstallatie met
Fig. 10
E-telemotor voor het sturen van een voortdurend in dezelfde richting werkende pomp op den proefstand. De economie van de electrische roeraandrijving in bedrijf en in onderhoud overtreft verre die van elke andere aandrijving, zoodat electrificeering van de roerinstallatie in elk geval, zelfs op reeds in de vaart zijnde en door stoom bedreven schepen, gerechtvaardigd is.
HOOFDCOMMISSIE VOOR DE NORM ALISATIE
De Hoofdcommissie voor de Normalisatie in Nederland m aakt bekend, dat ter critiek zijn gepubliceerd de ontw erpnormaalbladen: V 1444 Schecpsonderdeelen. Pakkingstrooken en-pakkingringen van rubber. Keuringsvoorschriften. V 1470 Rubberartikelen, W .C.-doppen, ringen voor deurklemmen, doppen voor deurbuffers, sokken Voor stoelpooten. Keuringsvoorschriften. Critiek w ordt gaarne ingewacht bij het Centraal Norm alisatiebureau, Roelofsstraat 136, ’s-Gravenhage.
Toelichtingen
_?
De bladen zijn ontw orpen door commissie 43, voor de nor malisatie van rubberartikelen, onder voorzitterschap van ir. D. J. van Wijk. Deze normalisatie werd gewenscht geacht om aan de ge bruikers aanwijzingen te geven om trent de eischen, welke ge steld moeten worden ten einde de genoemde onderdeelen in behoorlijke kwaliteit te verkrijgen en tevens om aan de fabri kanten gelegenheid te geven, om de onderdeelen in voorraad te vervaardigen, zonder door de steeds scherper wordende con currentie te worden gedwongen tot fabricage van onvoldoend houdbare soorten. De eischen zijn, gebruik makende van de door het Rubberinstituut T. N . O. bij de keuring opgedane ervaringen, ont leend aan N 1001. Keuringsvoorschriften voor gewulcaniseerde rubber. Daar de onderdeelen aan boord aan het weder wórden blootgesteld, werd het gewenscht geacht de keuring ook hierop te betrekken. H et is evenwel thans nog niet mogelijk de'ver schillende factoren, welke hierbij optreden, te scheiden en de uitwerking van elk afzonderlijk te beoordeelen. Om deze reden werd een eisch opgenomen betreffende bestendigheid tegen atmosferische invloeden. De proef w ordt genomen als een z.g.
„dakproef”, waarbij de voorwerpen gedurende een aantal dagen aan den invloed van de zon en het weder worden blootgesteld. De tijdsduur van de proef is bepaald in samenhang m et de daglengte en m et de gemiddelde lichtintensiteit in de verschil lende maanden. De thans in den handel zijnde onderdeelen zullen slechts ten deele aan de gestelde eischen voldoen. W aar het hier onderdeelen voor schepen betreft, welker vervanging meermalen op be zwaren zal stuiten, meent de commissie hooge eischen te moeten stellen ten aanzien van de duurzaamheid. Hoewel dit uiteraard to t een geringe prijsverhooging zal moeten leiden, meende de commissie, dat zulks uiteindelijk in het belang zal blijken te zijn zoowel van consument als producent. In verband m et de zeer uiteenloopende afmetingen voor de verschillende profielen heeft de commissie van normalisatie der afm etingen afgezien.
C. F. van der Sluis f T e R otterdam is op 19 Novem ber jl. overleden de heer C. F. van der Sluis, in leven commercieel leider van de afdeeling reparatie van de D ok- en W erf maatschappij W ilton-Fijenoord N .V . De heer V an der Sluis, die een ouderdom van 52 jaar heeft bereikt, is gedurende m eer dan 20 jaren aan de bekende werf verbonden geweest. In scheeps-' bouw - en scheepvaartkringen was hij een gewaardeerd m an ,'w at wel zeer duidelijk bleek uit de enorme belangstelling bij de Leraarde be stelling op 22 N ovem ber jl. op de Algemeene Begraafplaats Crooswijk te R otterdam .
D e Sjpaansche koopvaardijvloot In 1542 beschikte Spanje over 925 schepen m et in totaal 1,02 millioen B .R .T., terw ijl in het laatste jaar vóór den Spaanschen burger oorlog, in 193 5, de vloot 934 eenheden m et 1,18 millioen B.R.T. telde. Deze daling der Spaansche tonnage valt des te meer op, daar in de jaren 1940 to t 1942 28.513 B.R.T. van stapel liep, doch daar naast m oet niet over het hoofd worden gezien, dat de Spaansche koopvaardijvloot tijdens den burgeroorlog door den verkoop van in totaal 5 5.775 B.R.T. aan de Sovjet-Unie aanzienlijk was verzw akt. In 1942 w erden 19 nieuwe eenheden m et 10.871 B.R.T. In dienst gesteld. Ö p het oogenblijt zijn bij de Spaansche werven bestellingen
geplaatst voor 213 schepen m et in totaal 290.800 B .R .T., w aarvan 130 m otorschepen m et 203.142 B.R.T. en 83 stoom schepen m et 86.8 5 8 B.R.T. De belangrijkste Spaansche w erven zijn de Sociedad Espanola de C onStrucción N aval te Bilbao, die op het oogenblik een groote fabriek voor de m ontage van dieselm otoren bouw t, de U nion N aval de L avante te Valencia, de scheepswerven van E chevarrieta v Larrinaga te Cadiz, de Com pania Euscalduna te Bilbao, de Talleres N uevo Vulcano en de M aquinista T errestre y M aritim a te Barcelona.
Rijksbureau voor ijzer en staal Telefoon:
Lange H o u tstra at 11 ) 1825 50 C asuariestraat 16 ) T , TT H eerengracht 38 )InterIoc' LL N ieuw e U itleg 2.8 115646 Lange H o u tstra at 6-8 112122
Inlichtingen: N ieuw e U itleg 28, tel. 115646 J. M. van V liet, P. Verhoef In verband m et D uitsche opdrachten: G. P. H ol In verband m et Enquêteering, Inschrijving en D ocu m entatie: H eerengracht 38, tel. 1825 50 Spreekuren: D insdag en D onderdag van 10— 12 en v an 14— 16 uur Directeuren: M. Sw anevelt — Secr. Mr. J. L. K ru ith o f; J. W . F. Sligting — Secr.esse Mej. M r. M. C. H . Lijbering; H . J. V. van de V oort — Secr. D rs. E. P. M. ter Vooren A dm inistrateur: H . F. Schwencke Algemeene Zaken: M. J. van den Brink Juridische Zaken: M r. A. R. M. Schölvinck D istributie: Drs. K. C. Bijkerk G rondstoffen: Ir. Ch. A, J. F. Giesberger Edeistaal: E. T . J. P. Neom agus Controle C ontingentbeheer: H . O. van der Straaten D uitsche O pdrachten: D. C. E. H . Bolman Sociale Zaken: A. J. G uépin Prijscontrole: Ing. C. G. R. Reesink Om bouw en vervanging: D. W . Fikkert H erdistributie: B. de Jong Buitendienst: J. L. R. Fleischeuer Docum entatie: H . Soederhuizen Algemeen Secretariaat: Mej. A. Z w art Schadevergoeding H erdistributie: J. Vis
N.V. v/h. BAKKER & Z O O N ALLE TECHNISCHE RUBBERARTIKELEN VOOR DEN SCHEEPS- EN M ACHINEBOUW
PEIFFER’S
MACHINALE STOELENFABRIEK STOFFEERDERIJ GATHA.RINASTRA.AT 17 » b o - ROTTERDAM - TELEFOON 26903
M
k
DEN UIJL & KOOIMAN B o l n e s cbij R o t t e r d a m ) T e l . R o t t e r d a m
S P E C IA A L A D R E S V O O R A R M S T O E L E N CLUBFAUTEUILS EN SOFA'S VOOR SCHEPEN TEV RED EN H BIDSBETUIG ING EN TER INZAGE
NEQERLANDSCHE GEREEDSCHAPPENFABRIEK
F lS s S *
72150
RUIMERS, FR AIS EN, SOU VE REIN BOREN
Ir. E. V A N D IE R E N s .«. R A A D G E V E N D IN G E N IE U R * tix . A jjk »^ A SBBk W. D E W IT H ST R A A T 8 . R O T T E R D A M .; IflüJfES&S 3SS.
ft
X
