Eisen aan veel gebruikte PBM’s OOG - EN GEZICHTSBESCHERMING
Meest gebruikte brillen • Veiligheidsbrillen • Ruimzichtbrillen • Brillen ter bescherming tegen röntgenstraling, laserstraling, ultraviolette, infrarode en zichtbare straling • Gelaatsschermen • Lashelmen en -kappen (met de hand vast te houden, met hoofdband of op veiligheidshelm monteerbaar) Veiligheidsbrillen De glazen van veiligheidsbrillen moeten van gehard glas of kunststof zijn en de montuur van metaal of kunststof. Beide hebben voor- en nadelen. Afhankelijk van de omgevingstemperatuur en de gevraagde krasvastheid van de glazen, moet een veiligheidsbril worden gekozen. Doel Bescherming van de ogen of gelaat tegen mechanische of fysische bedreigingen (inclusief beeldschermwerk), tevens het behoud van voldoende zicht op de werkplek. Uitvoering • Veiligheidsbril, bestemd voor medewerkers die veelvuldig of langdurig worden blootgesteld aan rondvliegende deeltjes (door hakken, bikken, slijpen, lassen, branden, schoonspuiten met perslucht, machinale bewerking van hout of metaal); opspattende vloeistoffen; stekende voorwerpen (takken), hetzij ten gevolge van eigen werkzaamheden, hetzij door werkzaamheden van derden (collega's). De bril is voorzien van zijkappen en, indien de medewerker brildragend is, van correctieglazen. De glazen zijn van gehard glas, tenzij de rondvliegende deeltjes gloeiende metaaldeeltjes zijn (lassen, slijpen). In dat geval moeten de glazen zijn vervaardigd van kunststof CR 39, voorzien van een krasvaste coating. Montuur en glazen moeten voldoen aan de eisen volgens de norm NEN-EN 166. •
Beschermbril, bestemd voor medewerkers die niet-brildragend zijn en die regelmatig worden blootgesteld aan de genoemde gevaren bij de veiligheidsbril, hetzij ten gevolge van eigen werkzaamheden, hetzij door werkzaamheden van derden (collega's). De bril is voorzien van kunststof glazen en sluit goed aan tegen het gelaat. Montuur en glazen moeten voldoen aan de eisen volgens de norm NEN-EN 166.
•
Overzetbril, bestemd voor brildragende medewerkers, die regelmatig worden blootgesteld aan de genoemde gevaren bij de veiligheidsbril, hetzij ten gevolge van eigen werkzaamheden, hetzij door werkzaamheden van derden (collega's). De bril is geheel vervaardigd van kunststof. De bril is tevens bestemd voor medewerkers, die incidenteel worden blootgesteld, zoals bezoekers. Montuur en glazen moeten voldoen aan de eisen volgens de norm NEN-EN 166.
•
Beeldschermwerkbril, bestemd voor medewerkers die, ondanks een goede werkplek oogklachten heeft. Dit kan worden veroorzaakt door verminderde gezichtsscherpte, minder goed samenwerken van de ogen of verminderd accommodatievermogen. Bekend is dat tussen 40- en 50-jarige leeftijd het accommodatievermogen vermindert. De korte afstand, waarop men scherp kan zien, wordt steeds groter. De gewone leesbril zal in dat geval geen oplossing bieden. Deze bril is bestemd voor een leesafstand van 30 á 40 cm. De leesafstand van een beeldscherm varieert daarentegen tussen 50 en 70 cm. Artikel 5.11 van het Arbobesluit schrijft voor, dat elke beeldschermwerker in de gelegenheid moet worden gesteld om een
oogonderzoek te ondergaan, periodiek en wanneer zich oogklachten voordoen. Hiertoe neemt u contact op met de bedrijfsarts om een afspraak te maken voor een visustest. De bedrijfsarts stelt vast of u in aanmerking komt voor een beeldschermwerkbril. Voor de aanschaf dient u met een ingevuld formulier, dat is ondertekend door de leidinggevende, naar één van de door de provincie geselecteerde opticiens te gaan. De kosten van de bril komen ten laste van de directie of dienst waarbij u werkt. •
Lasbril, te gebruiken bij autogeen lassen of snijbranden. Uigevoerd als overzetbril met opklapbaar voorstuk, voorzien van groene lasglazen.
•
Lashelm en lasschild, te gebruiken bij elektrisch lassen.
•
Gelaatsscherm, opklapbaar, uitgevoerd met blanke polycarbonaat ruit en bestemd voor gebruik bij werkzaamheden met bijtende stoffen (afbijtmiddelen) of werken met hogedrukspuit.
•
Gelaatsscherm, opklapbaar, uitgevoerd met scherm van kunststof gaas. Vormt onderdeel van bosbouwhelm (zie ook Hoofdbescherming: bosbouwhelm).
Levensduur Glazen en lasruitjes moeten worden vervangen, wanneer beschadigingen zijn ontstaan die als hinderlijk worden ervaren bij het zien (krassen, metaalspetters). Stof- en zuurbrillen moeten worden vervangen wanneer het materiaal in belangrijke mate is verouderd (kraken, stugheid, brosheid). Overige beschermingsmiddelen moeten worden vervangen wanneer ten gevolge van veroudering of beschadiging de beschermende werking tekortschiet. Gebruik en onderhoud In de nabijheid van de volgende werktuigen moeten de bijbehorende oog- en gelaatsbescherming worden opgeslagen in een afzonderlijk kastje: • • • •
slijpmachine: stof- en zuurbril branders voor autogeen lassen en snijden: lasbril hogedrukspuit: gelaatsscherm met blanke ruit lastrafo: lashelm of lasschild
Het bureau-/districtshoofd wijst de medewerker aan die verantwoordelijk is voor het onderhoud en de opslag van de bij de werktuigen behorende beschermingsmiddelen. In alle overige gevallen zijn de middelen toegewezen aan de medewerker. Deze is verantwoordelijk voor het in goede staat houden hiervan. Voorschriften voor het gebruik In de matrix voor gebruik en verstrekking van persoonlijke beschermingsmiddelen is aangegeven in welke situaties gebruik van de middelen verplicht is en wanneer aanbevolen. Enkele normen voor veiligheidsbrillen • NEN-EN 166: eisen specificaties lenzen en monturen • NEN-EN 169 en 379: lassen • NEN-EN 170: UV-filters • NEN-EN 207 en 208: laserstraling Wettelijke basis • Artikel 5.11 Arbobesluit: Oogonderzoek beeldschermwerk • Artikel 8.1 t/m 8.3 Arbobesluit: PBM’s
HAND - EN ARMBESCHERMING
Handschoenen, te gebruiken ter bescherming tegen onder meer • chemische en biologische invloeden • kou of hitte • mechanische invloeden, zoals stekende en snijdende voorwerpen, trillingen Chemische/biologische stoffen De bestendigheid en doorlaatbaarheid van handschoenen verschillen sterk per materiaal waarvan de handschoenen zijn gemaakt. Wanneer gebruik wordt gemaakt van het juiste materiaal, bieden handschoenen voldoende bescherming tegen de meeste chemische stoffen. In het chemiekaartenboek (uitgave van TNO en Samson) is per chemische stof aangegeven welk materiaal wordt aanbevolen. Ook geven de meeste leveranciers voldoende informatie over beschermingsgraad en doorslagtijd. Zie voor een globaal overzicht onderstaande tabel. Als wordt gewerkt met biologisch materiaal, zoals bloed en micro-organismen, is het dragen van handschoenen vaak een vereiste. Ook hier is het weer belangrijk om te weten hoeveel bescherming de handschoen biedt. Materiaal Natuurrubber (latex)
Butyl rubber Chloroprene
Fluorcarbon(viton) Nitril rubber Styrene-buta-dieen rubber Polyvinyl alcohol Polyvinyl chloride (PVC)
Bescherming tegen In water oplosbare zepen en detergenten Niet geschikt voor organische irriterende middelen, verdunde zuren en alkaliën Zuurbestendig, acrylaten (behalve butylacrylaat), isocyaniden Zepen en detergenten, verdunde zuren en alkaliën, amines, esters en alcoholen
Organische oplosmiddelen, voornamelijk gehalogeneerde en aromatische koolwaterstoffen Alifatische oplosmiddelen, plantaardige oliën
Verscheidene organische oplossingen zoals trichloorethyleen, tolueen Zepen en detergenten, oliën, metaalbewerkingsvloeistoffen, verdunde zuren en alkaliën, plantaardige oliën
Opmerking oplosmiddelen, sterke zuren en alkaliën, Doorlaatbaar voor nikkel
Plooibaar, scheurt snel Niet geschikt voor aldehyden, ketonen, gehalogeneerde verbindingen Duur Stug materiaal Alleen hypo-allergene chirurgische handschoenen Geen weerstand tegen water of waterige oplossingen Niet geschikt voor de meeste organische oplosmiddelen Niet elastisch
Handschoenen tegen kou Tegen bevriezing door vloeibare stikstof komen vrijwel uitsluitend speciale koude-isolerende handschoenen in aanmerking. Handschoenen tegen hitte • Stralingshitte: hiertegen beschermt gemetalliseerd katoendoek. Bestaat er ook gevaar voor vlammen en vonken, dan kan men geïmpregneerd wol- of glasweefsel eventueel met gemetalliseerd oppervlak toepassen. • Contacthitte tot 350° C: wol (gebreid en al dan niet geïmpregneerd), katoen (geruwd weefsel), acetaat, lussenweefsel. Een gemetalliseerd oppervlak heeft hier geen nut. Deze handschoenen moeten voorzien zijn van een kap die tot over de polsen reikt. Ze moeten met een simpele handbeweging uit te doen zijn.
Mechanische invloeden Voor het hanteren van zware en ruwe voorwerpen bestaan speciale handschoenen, hoewel ook leren handschoenen erg geschikt zijn. Tegen schuren, snijden en steken zijn handschoenen met verhoogde weerstand ontwikkeld. Een speciale handschoen is de metalen handschoen van aan elkaar verbonden ringetjes (maliënkolder). Ook zijn er handschoenen van gebreid soepel metaaldraad. Enkele normen voor handschoenen • NEN-EN 374-x: chemische stoffen en micro-organismen • NEN-EN 388: mechanische gevaren • NEN-EN 407: hitte en/of vuur • NEN-EN 420: algemeen • NEN-EN 511: koude Wettelijke basis • Artikel 8.1 t/m 8.3 Arbobesluit: PBM’s
GEHOORBESCHERMING
Er bestaan twee soorten beschermingsmiddelen: inwendige en uitwendige. Inwendige beschermingsmiddelen zijn oordopjes, earplugs, oorwatten en otoplastieken. Uitwendige beschermingsmiddelen zijn oorkap en gehoorhelm. Doel Demping van het geluidsniveau in werksituaties waar dit niveau 80 dB(A) is of hoger. Het verlagen van het geluidsniveau heeft altijd voorrang boven het verstrekken van gehoorbescherming. Uitvoering • Standaard oorkap met hoofdbeugel. Zijn duurzaam, daardoor goedkoop in het gebruik, passen iedereen en bieden in het algemeen een goede demping van middel- en hoogfrequent geluid. De afdichtingsringen, die na verloop van tijd hun soepelheid verliezen en daardoor slechter afdichten, kunnen worden vervangen. •
Oorkapset voor veiligheidshelm, te gebruiken met universeel adapter. Afdichtranden kunnen worden vervangen.
•
Oorkap als onderdeel van bosbouwhelm, zie ook Hoofdbescherming: bosbouwhelm.
•
Schuimrollen, vervaardigd van geïmpregneerd schuimplastic, gedragen in de gehoorgang en bestemd voor eenmalig gebruik en korte gebruiksduur. Het dempend vermogen hiervan is minder dan van de oorkap. Oorrollen vormen een alternatief voor de oorkap indien gelijktijdig een (veiligheids)bril wordt gedragen en waarbij veel dempingsverlies zou optreden ten gevolge van onvoldoende afdichting ter hoogte van de bril.
•
Otoplastiek. Is strikt persoonlijk, wordt gedragen in de gehoorgang en speciaal hiertoe aangemeten en vervaardigd. Door een ingebouwd filter is de dempingskarakteristiek zodanig te kiezen dat mondeling overleg minimaal wordt belemmerd.
Toelichting otoplastieken Otoplastieken zijn persoonlijke beschermingsmiddelen tegen schadelijk geluid die geheel op maat worden gemaakt en worden ingesteld op de omstandigheden waaronder de bescherming wordt gedragen. Ze bestaan uit een oorstukje, voorzien van een akoestisch kanaaltje. In dit kanaaltje wordt een filter geplaatst dat de frequenties in het hoorbare gebied in meer of mindere mate dempt. Het aanmeten van otoplastieken is specialistisch werk. Het is erg belangrijk een goede filter te kiezen. Een te lichte filter dempt het geluid onvoldoende. Daarnaast is het belangrijk periodiek de otoplastiek te testen op afdichting van het oor. Een otoplastiek die niet goed past kan een gevoel van schijnzekerheid geven. De gebruiker kan zelf niet tot nauwelijks beoordelen of de otoplastiek goed functioneert. Het is wel belangrijk om te realiseren dat voor kortstondig gebruik de otoplastieken minder geschikt zijn (vieze vingers bij het in- en uithalen van otoplastieken, makkelijk zoekraken). Levensduur • Standaard oorkap en oorkapset voor veiligheidshelm: na maximaal drie jaar de afdichtingsringen en de schelpinterieurs vervangen • Oorkapset voor bosbouwhelm: na drie jaar de complete helm vervangen • Schuimrollen: voor eenmalig gebruik • Oordoppen met kinbeugel: na drie jaar oordoppen en beugel vervangen • Otoplastiek: na 2 jaar nacontrole uitvoeren om te controleren of de otoplastiek nog pas, in verband met mogelijke veranderingen van de gehoorgang
Gebruik en onderhoud In de gehoorgang gedragen middelen moeten beslist met schone handen worden aangebracht. De middelen (uitgezonderd de oorrollen en -stopjes) moet regelmatig met water en zeep worden gereinigd. Voorschrift voor gebruik De verplichting tot het dragen van gehoorbescherming geldt voor provinciale medewerkers, inleenkrachten en stagiaires in situaties waar het geluidsniveau boven de 85 dB(A) stijgt. De werkgever dient de middelen te beschikking te stellen. Boven de 80dB(A) wordt het dragen van gehoorbescherming aanbevolen. Enkele normen voor gehoorbeschermingsmiddelen • NEN-EN 548 • NEN-EN 352 1 tot 3 Wettelijke basis • Artikel 6.8 Arbobesluit: Verplicht dragen gehoorbescherming • Artikel 8.1 t/m 8.3 Arbobesluit: PBM’s
HOOFDBESCHERMING
Veiligheidshelm Doel Bescherming van de schedel tegen vallende of rondvliegende voorwerpen of tegen stoten. Uitvoeringen • model 1: thermoplast: polyethyleen • model 2: thermoharder: glasvezelversterkt polyester, polycarbonaat of textielversterkt fenolhars • model 3: bosbouwhelm, bestaande uit polyethyleen helm, voorzien van oorkappen en gelaatscherm van gaas. Levensduur • model 1: drie jaar • model 2: negen jaar , het binnenwerk na drie jaar vervangen • model 3:drie jaar Nadat de helm door een zwaar voorwerp is getroffen of aan een hoge belasting is blootgesteld, dient de helm te worden vervangen door een nieuwe. Bijzonderheden Een veiligheidshelm moet voldoen aan de norm EN 397 "Industriële veiligheidshelmen" en zijn voorzien van een CE-markering. De fabricagedatum wordt aan de binnenzijde van de helm weergegeven. De datum van uitgifte mag de fabricagedatum met niet meer dan één jaar overschrijden. Onder invloed van zonnestraling wordt het materiaal bros. De helm mag daarom niet op een zonnige plaats, zoals de hoedenplank van een auto, worden bewaard. Voorschrift voor gebruik Draagplicht geldt voor provinciale medewerkers, inleenkrachten, stagiaires en bezoekers voor de volgende situaties: • • • • • •
op alle bouwwerken onder hooggelegen delen van bruggen, sluizen en gebouwen, wanneer aan die delen werkzaamheden worden verricht onder brugdekken werken met motorkettingzaag bij alle andere werkzaamheden waarbij wordt gehesen, geheid, bekist, ontkist, gesloopt of waarbij op andere wijze gevaar bestaat voor vallende voorwerpen bij werken met een schiethamer
Wettelijke basis • Artikel 8.1 t/m 8.3 Arbobesluit: PBM’s
MATRIX PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN
Oog
Gehoor
Adem
Hand
Voet
Veiligheidskleding
Signalerende kleding
V
werken met elektrisch handgereedschap
V1
slijpmachine
V
werken met slijptol
V
werken met kettingzaag
boven water
op/langs de weg
bij regen
bij koude
V
werken met bosmaaier
9 jaar 3 jaar 3 jaar 3 jaar
op steiger
helm (thermoharder) binnenwerk - helm helm (thermoplast) bosbouwhelm veiligheidsbril m/z correctieglazen beschermbril stof- en zuurbril oorkap oorrollen otoplastiek gelaatmasker snuitje, stof snuitje, stank handschoenen, ruw werk handschoenen, chemicaliën handschoenen, wegwerp handschoenen, waterdicht - lang veiligheidsschoen veiligheidslaars bosbouwlaars overall (oranje) stofjas werkjas body warmer werkbroek spuitkleding regenpak doorwerkpak bosbouwkleding kniebeschermers lasschort verkeersvest RWS verkeersvest (zomer) verkeersvest (winter) NS-vest (geel) veiligheidsjas reddingsvest valbeveiliging
draagtijd/ vervangtermijn
onder brug
Hoofd
materiaal en/of omschrijving
op bouwplaats/ bouwwerk
bescherming van en/of omschrijving
in werkplaats
Werkzaamheden
A V1 V1 V
A V1
A V2 V3
A1 A A
1 jaar 3 jaar
V
V
1 jaar 1 jaar 1 jaar
A
A
V
V
V1 V1
V
V
V
V
V
V
V3
A
V
V
V
A
A
A
V
1 jaar 4 jaar A
A V3
V1
V1
V1
V1
V1
V1
V = verplicht gebruik 1 = gebruik naar keuze van de drager 2 = behoort bij werktuig, vaartuig of bedieningshuis
V
V2
A = aanbevolen 3 = gebruik afhankelijk van het te verwerken product
