Eindverslag. Dementieaanbod Someren, Lierop, Someren-Heide en Someren-Eind

Eindverslag

Dementieaanbod Someren, Lierop, Someren-Heide en Someren-Eind

Colofon Uitgave: RDO Samen voor dementie Deurne Asten Someren, december 2011 Auteurs: Ivonne Berkers en Tilly Huberts namens Samen voor dementie/Onis Welzijn en Irma Hurkens van Onis Welzijn. Aan de opzet van het eindverslag is meegewerkt door Stichting Zet. Te bestellen bij: Onis Welzijn Laan ten Roode 71a 5711 GB Someren [email protected] (0493) 44 12 34 Referentie: PV ZOEK Someren 2011 © Geheel of gedeeltelijke overname van tekst is toegestaan mits met bronvermelding. Foto’s zijn ter beschikking gesteld door de gemeente en particulieren en kunnen slechts worden overgenomen na uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

De activiteiten worden (mede) mogelijk gemaakt door subsidie van de Provincie Noord-Brabant.

Inhoudsopgave 1 1.1 1.2 1.3 1.4

Dementie: eerste verkenning…………………………………………………….1 Toekomstverwachtingen rond dementie en dementiezorg ........................ 1 Situatie in de gemeente Someren ........................................................ 3 De opdracht ..................................................................................... 3 De methodiek ................................................................................... 3

2

ZOEK in de gemeente Someren ....................................................... 5

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12

ZOEK-Resultaten ............................................................................. 7 Informatie en voorlichting .................................................................. 7 Participatie ..................................................................................... 10 Specifieke preventie ........................................................................ 13 Wonen ........................................................................................... 14 Financiële/administratieve hulpverlening............................................. 16 Het verkrijgen van voorzieningen op maat .......................................... 17 Mobiliteit ........................................................................................ 19 Service .......................................................................................... 20 Voeding ......................................................................................... 21 Screening, diagnostiek en behandeling ............................................... 22 Steun en hulp van mantelzorg ........................................................... 23 Zorg en thuis wonen ........................................................................ 25

4.

ZOEK: Samenvatting van de resultaten ......................................... 28

5.

Aanbevelingen ............................................................................... 30

Bijlagen ..................................................................................................... 33

1

Dementie: eerste verkenning

In dit eerste hoofdstuk verkennen we globaal de problematiek waarbij we aandacht schenken aan de verwachte toename van het aantal cliënten in de gemeente en de daarmee samenhangende vraagstukken met betrekking tot de zorgen dienstverlening.

1.1

Toekomstverwachtingen rond dementie en dementiezorg

De Brabantse Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie beschrijft in haar actieprogramma1 een aantal actuele ontwikkelingen rond dementie: De populatie De verwachting is dat er een sterke groei zal optreden van het aantal mensen met dementie. Daarbij is een aantal tendensen te onderscheiden: De gemiddelde leeftijd zal toenemen en er zal een toename van de groep 80- en 90-plussers met dementie zijn. Sterke toename van de groep alleenstaanden met dementie. Toename van het aantal allochtonen met dementie. Twee tot drie maal zoveel oudere vrouwen met dementie dan mannen. Toename van andere gezondheidsproblemen naast de ziekteverschijnselen van dementie. Personeelstekort De zorgvraag groeit en wordt complexer. Dit gecombineerd met een ontgroening van de bevolking leidt tot een verwacht personeelstekort in de zorg. Tekort aan informele zorg De verwachting is dat het aantal (beschikbare) mantelzorgers zal afnemen onder andere door de toename van geografische spreiding van gezinsleden, kinderloosheid, de toename van het aantal alleenstaanden en de hogere arbeidsparticipatie van vrouwen. De vraag om vrijwilligers zal toenemen; tegelijkertijd zien we een vergrijzing bij het vrijwilligersbestand optreden. Toename van de kosten van AWBZ-uitgaven Door de toename van het aantal mensen met dementie zal het tekort aan intramurale plaatsen voor mensen met dementie toenemen na 2015 en daarmee de AWBZ-kosten2. Het stimuleren van zo lang mogelijk in de eigen omgeving, de eigen (ook aan verandering onderhevige) kern te blijven wonen met behoud van kwaliteit van leven heeft een grote preventieve werking en kan een bijdrage leveren aan verlagen van de AWBZ kosten. Gemeenten krijgen grotere verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van leven van thuiswonende mensen met dementie en hun naasten/mantelzorgers Het wordt steeds duidelijker dat welzijn en maatschappelijke ondersteuning van grote betekenis zijn voor de kwaliteit van leven en dat steeds meer functies onder de verantwoordelijkheid van de gemeente vallen. Dit betekent dat gemeenten grotere invloed hebben op het versterken van samenwerking en afstemming tussen wonen, welzijn en zorg.

1

H. Stoop, A. van der Schoot, Brabants Actieprogramma Dementie 2011-2015,Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, april 2011. 2 Momenteel wordt slechts 2% van de totale zorgkosten besteed aan thuiszorg; de overige 98% van de kosten worden gemaakt door verpleeg- en verzorgingshuizen. 70% van de ouderen met dementie woont thuis.

1

Tevens kan de gemeente bijdragen aan het doorbreken van financieringsschotten en aan de onderlinge samenwerking (gemeente, zorgkantoor en zorgverzekeraars). Bij gemeenten zien we tegelijkertijd ook de ontwikkeling zich in de toekomst niet specifiek te richten op dementie, maar breder, meer integraal te kijken naar kwetsbare inwoners. Vergroten van de eigen verantwoordelijkheid van burgers Een kenmerkende ontwikkeling in de samenleving is een steeds breder appèl op de zelfredzaamheid van de burger. Deze tendens is zeker herkenbaar in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en in de opvattingen over Welzijn Nieuwe Stijl. Daarnaast is er sprake van een toenemende mondigheid bij zorgvragers en een grotere diversiteit in leefstijlen met als gevolg: andere zorgvragen en andere oplossingsmogelijkheden. Zoals bijvoorbeeld het toepassen van moderne hulpmiddelen als domotica. Er is veel onderzoek gedaan naar de specifieke behoeften van mensen met dementie en hun naasten. Antwoorden op deze behoeften, in de vorm van voorzieningen, producten en diensten, stellen hen in staat om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven functioneren, in de eigen omgeving en geven mensen het gevoel, ondanks alles, kwaliteit van leven te behouden. Het bieden van deze voorzieningen valt deels onder de verantwoordelijkheid van de gemeente (Wmo). Andere diensten worden gefinancierd vanuit de AWBZ, de Zorgverzekeringswet en de Wet Werk en Inkomen en of privaat, omdat posten aftrekbaar zijn voor de inkomstenbelasting.

Someren gemeentehuis

2

1.2

Situatie in de gemeente Someren3

Ook Someren ontkomt niet aan een groei van het aantal mensen met dementie. De prognoses zijn als volgt: Populatie totale groep 40 t/m 64 jarigen 65-plussers

Index ten opzichte van 2008

2010

2015

2020

2030

2040

221

264

309

395

475

27

28

30

27

22

194

237

279

367

453

2010 113

2015 135

2020 158

2030 202

2040 243

Bij deze aantallen dient 25% extra opgeteld te worden om een schatting te krijgen van de totale groep mensen met dementie, inclusief die mensen bij wie de diagnose nog niet definitief is vastgesteld en de mensen met lichte dementie.

1.3

De opdracht

Het portefeuillehouders overleg van de gemeenten Deurne, Asten en Someren heeft op 2 december 2010 besloten tot uitvoering van de schets ‘Is het dementieaanbod in uw gemeente en in uw regio toekomstproof?’ De opdracht tot uitvoering van deze schets is verstrekt aan het Regionale Dementie Ondersteuningsnetwerk (RDO) Samen voor dementie Deurne Asten Someren. De schets past binnen kerntaak 5 van het Projectplan (R)DO-DAS van februari 2009, namelijk ‘het signaleren van knelpunten in zorg op het gebied van omgaan met dementie en opstellen van beleidsadviezen’.

1.4

De methodiek

In ZOEK: Zicht Op Elke Kern wordt de schets ‘Is het dementieaanbod in uw gemeente en in uw regio toekomstproof’4 als methodiek ingezet om zicht te krijgen op de huidige en gewenste situatie in de gemeente. De schets is opgebouwd vanuit de behoeften van mensen met dementie en hun naasten en laat de verbinding zien met antwoorden op de verschillende behoeften, het gewenste aanbiedingsniveau (thuis/wijk/kleine gemeente/grote gemeente/regio) en bijbehorende wettelijke kaders en financieringsstromen (bijlage 3). De schets met bijbehorende onderleggers kan als een toets wordt gebruikt om zo inzichtelijk te maken of: Er hiaten of overlappingen zijn in het aanbodpakket in de gemeente en in de kernen, uitgaande van de behoeftecategorieën. Er voldoende diversiteit in het aanbod per behoeftecategorie geboden wordt. Het aanbod op de door de doelgroep gewenste niveaus worden aangeboden.

3

H. Stoop, Factsheet Gemeente Asten: dementie ook uw zorg, Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, 2009. 4 De schets ‘Is het dementieaanbod in uw gemeente en in uw regio toekomstproof?’ is ontwikkeld door Hilde Stoop in opdracht van de Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie.

3

4

2

ZOEK in de gemeente Someren

Met ZOEK gemeente Someren zijn we op zoek gegaan naar het Somerense antwoord op de behoeften van mensen met dementie en hun naasten. Om aan de behoeften te voldoen is vanzelfsprekend een bepaald aanbod nodig. Wellicht dat het huidige aanbod al voor een deel tegemoetkomt aan de vraag. Het is ook denkbaar dat nieuwe of aanvullende vormen van zorgen dienstverlening nodig zijn. Hoe dit aanbod eruit ziet, kan namelijk overal verschillend zijn.

De Schets ‘Is het dementieaanbod in uw gemeente en in uw regio toekomstproof’ onderscheidt een dertiental behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers in de thuissituatie. Dat zijn de volgende categorieën: 1. Informatie en voorlichting 2. Participatie 3. Specifieke preventie 4. Wonen 5. Financiële/administratieve hulpverlening 6. Het verkrijgen van voorzieningen op maat 7. Mobiliteit 8. Service 9. Voeding 10. Screening, diagnostiek en behandeling 11. Steun en hulp van mantelzorg 12. Zorg en thuis wonen 13. Tijdelijk onzelfstandig wonen Elke categorie kent een aantal subcategorieën. Een aantal van deze behoeften geldt gedurende alle fases van de dementie (fase vóór de diagnose, de diagnosefase en de manifeste fase: thuis of na opname); andere behoeften kunnen ook alleen voor een bepaalde fase gelden. Afhankelijk van de fase kan de inhoud van de behoefte natuurlijk verschillen. Zo is er bijvoorbeeld in alle fases behoefte aan informatie en voorlichting, maar zal de inhoud van de voorlichting er in de fase voor de diagnose anders uitzien dan in de manifeste fase. Bron: Schets is het dementieaanbod in uw gemeente en in uw regio toekomstproof?’ van de Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, november 2009, H. Stoop.

In de gemeente Someren is op 9 juni 2011 in Cultureel Centrum de Ruchte de startbijeenkomst georganiseerd voor ZOEK Someren. Tijdens deze bijeenkomst waren zowel vertegenwoordigers van professionele zorgen dienstverlenende organisaties aanwezig als vertegenwoordigers van mensen met dementie, lokale (vrijwilligers) organisaties, KBO’s et cetera. Wethouder Theo Maas hield een warm pleidooi voor het meedoen aan ZOEK; Marij van Brussel alias Zus Clownerie en gecertificeerd ‘Mimakker’ nam de aanwezigen mee in de belevingswereld van een dementerende, en Ivonne Berkers en Tilly Huberts gaven een toelichting op de methodiek en uitleg over het traject in Someren. De film ‘Ik ben altijd dicht bij je’ maakte, ondanks technische problemen, voor menigeen de noodzaak voor goede opvang en ondersteuning van mensen met dementie en hun naasten/mantelzorgers nog eens extra duidelijk. Na de startbijeenkomst is verder gegaan met het werven van deelnemers in de 4 kernen van de gemeente Someren. Als voorbereiding op de gesprekken met de deelnemers is de schaalindeling in het schema ‘gewenst aanbiedingsniveau van antwoorden op behoeften van mensen met dementie en mantelzorgers’ (zie bijlage 1) vertaald naar de schaal voor de gemeente Someren.

5

Hierbij zijn de aanbiedingsniveaus in de originele schets als volgt vertaald: Schaalindeling 2.000 – 5.000 inwoners 5.000 – 10.000 inwoners

Origineel Thuis Buurt Wijk/kleine gemeente

10.000 – 50.000 inwoners 50.000 – 200.000 inwoners 200.000 – 500.000 inwoners >500.00 inwoners

Stadsdeel/middelgrote gemeente Grote gemeente/subregio Regio Landelijk

ZOEK Someren Thuis Buurt Lierop Someren-dorp Someren-Eind Someren-Heide Gemeente Someren Regio Helmond Vervallen Landelijk

Daarnaast is een inventarisatie gemaakt van bestaande antwoorden in deze regio op de 13 behoeftecategorieën en hun uitsplitsingen aan de hand van de ‘behoeftenkaart dementie’ van de Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie (zie bijlage 3). De inventarisatie is voorgelegd aan en besproken met twee leden van het Steunpunt dementie van Quartz, transmuraal centrum voor de regio Helmond. Met de deelnemers heeft Ivonne Berkers individueel ‘gesprekken aan de keukentafel’ gevoerd, wat de deelnemers zeer waardeerden. De deelnemers hebben verschillende achtergronden, zijn al dan niet actief in het verenigingsleven, kern, gemeente en hebben op hun beurt weer gesproken met anderen over ZOEK en deze informatie, ervaringen vervolgens weer ingebracht in de ‘keukentafelgesprekken’ met Ivonne Berkers. Van deze gesprekken wordt in hoofdstuk 3, per behoeftecategorie, uitgebreid verslag gedaan. Aangevuld met aanbevelingen per behoeftecategorie vormt hoofdstuk 3 als het ware het kloppend hart van de rapportage ZOEK Someren. In hoofdstuk 4 is het resultaat van deze besprekingen verwerkt in het schema ‘waardering geboden antwoorden behoeften van mensen met dementie en hun naasten’. In hoofdstuk 5 zijn de belangrijkste aanbevelingen samengevat. Als bijlagen zijn opgenomen: het schema behorend bij de originele schets ‘Is het dementieaanbod in uw gemeenten en in uw regio toekomstproof? gewenste situatie’ (bijlage 1), evenals de ‘Behoeftenkaart dementie’ met algemene voorbeelden van antwoorden (bijlage 2) en tot slot het schema ‘Wiens verantwoordelijkheid kan dit zijn?’ (bijlage 3).

6

3

ZOEK-Resultaten

Aan de hand van de inventarisatie van bestaande antwoorden zijn de kwaliteit en de kwantiteit van de antwoorden per behoeftecategorie beoordeeld. De resultaten van deze gesprekken worden in paragraaf 3.1 tot en met 3.13 gepresenteerd.

3.1

Informatie en voorlichting

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Informatie en voorlichting

Meldpunt

Antwoorden voor Someren Huisarts WIZ-loket Someren IDOP functie Lierop Ouderenadviseurs (Onis, KBO) Steunpunt Mantelzorg (Onis) Sociale Wijzer Asten Someren Casemanagers dementie (Zorgboog, Savant) Lokale teams zorginstellingen Alzheimer Nederland, afdeling Zuidoost Alzheimer Café Geheugen-, thuiszorgwinkels Alzheimertelefoon Diverse websites (onder andere Alzheimer Nederland, Hersenstichting, Vilans, Moderne dementiezorg, Anders zorgen, Herken dementie, GRIP) Steunpunt Huiselijk Geweld regio Peelland Steunpunt regio Eindhoven Meldpunt ouderenmishandeling (landelijk)

Het Alzheimer Café is matig bekend; de motivatie om verder dan de eigen kern te gaan is nauwelijks aanwezig. Als redenen hiervoor geeft men op: ‘Het is te ver weg, ik heb er geen zin, ik ben niet zo mobiel’. Het enige aspect dat spreekt vóór Helmond is: ‘daar kennen ze me niet’. Wel bestaat er grote behoefte aan een Alzheimer Café binnen de eigen kern. Men is wel zoekende naar wie dat kan gaan regelen. Lierop ziet hier een taak voor zichzelf weggelegd (wordt meegenomen in IDOP plannen).

Lierop

Men is zeer tevreden over het loket WIZ: goede hulp, op een positieve klantvriendelijke manier, ‘staan altijd voor je klaar ook als ze niet meteen een antwoord hebben’. Een spreekuur binnen de eigen kern is een wens. Vaak zijn het de kinderen die er gebruik 7

van maken en de senioren zelf minder. Voor hen is het meer een drempel. Hoe kleiner de kern hoe meer het een schroom lijkt voor de mensen om naar de gemeeente te gaan: ‘Dat lossen we zelf wel op’, heeft nog altijd de voorkeur. Met betrekking tot dementie kan men zich niet voorstellen wat het WIZ loket kan betekenen of bieden. Daarnaast is de vraag of het thema dementie bij het WIZ loket voldoende op de kaart staat. Mocht dat wel zo zijn, dan zou het loket daar nog meer informatie over moeten geven. De casemanager dementie is niet tot nauwelijks bij geïnterviewden bekend. Men verwacht van een casemanager dementie maatwerk, waarbij de eigen keuze van de klant voorop staat. De casemanager als functionaris hoeft niet los te staan van een organisatie, als hij maar door organisaties heen onafhankelijk doorverwijst. Over het gebruik van internet zegt een aantal geïnterviewden: ‘daar zit ik niet op, ik maak er beperkt gebruik van, dit soort dingen zoek ik niet op, ik heb liever dat iemand mij dit soort dingen vertelt’. Men ziet hier een rol weggelegd voor adviseurs van de KBO om daarin geschoold te worden. Zij kunnen dan met gebruikmaking van een laptop informatie geven. De vrijwillige adviseurs worden positief gewaardeerd omdat ze ‘van onszelf’ zijn, het zijn medeburgers en dat vindt men positief. Bijscholing van deze mensen is wel van belang. Digitale newerken worden nog beperkt gebruikt. De Alzheimer telefoon heeft nauwelijks bekendheid. Wie hem wel kent, denkt er geen gebruik van te maken, aangezien men de voorkeur geeft aan een face to face benadering. Het thema anonimiteit of afstand speelt hier geen rol. In Someren krijgt iemand die 65 wordt een felicitatiepakket van de gemeente en daarin wordt verwezen naar de ouderenadviseur. Het systeem van de antwoordkaart werkt prima. Via dat kanaal en systeem worden ouderenadviseurs nog wel eens benaderd. In Someren-Eind speelt de ouderenadviseur van KBO een hele belangrijke rol. De informatie over en bekendheid van deze ouderenadviseurs kan nog verbeterd worden. Belangenbehartiging: mensen vinden dat deze organisaties te veel informatie verstrekken die te weinig indruk maakt: ‘het is veel te ingewikkeld, daar ga ik geen gebruik van maken, ik kijk wel in mijn eigen organisatie’. Als eerste ingang voor belangenbehartiging worden toch weer de ouderenadviseurs genoemd. In het verlengde van de Eerste Hulp Bij Dementie Informatiekoffer wordt de medewerker van het Steunpunt Mantelzorg bij Onis genoemd. Toch vinden mensen het een hele stap om de koffer gaan lenen omdat ze dan moeten toegeven dat het zo ver voor hen is. Men waardeert de klantvriendelijke ontvangst, met een gesprekje, maar realiseert zich dat het een hele stap is. Werkgroepleden vanuit Someren geven aan de geheugenwinkel en zorgwinkels te kennen. Die liggen ergens in de stad en daar komen ze wel eens langs. Geïntegreerde voorzieningen in het gewone leven hebben wel de voorkeur boven speciale voorzieningen. Vanuit Someren-Eind komt expliciet de wens voor huisbezoek. Het bezoek zelf is ook een controlemoment met een hoge mate van persoonlijk contact wat als zeer prettig wordt ervaren. ‘En er hoeft niet altijd iets aan de hand te zijn om bij mij thuis langs te komen: het mag ook gewoon gezellig zijn?!’ In Lierop geeft men aan graag iemand uit het dorp te willen hebben die als vraagbaak allerlei vragen op het gebied van zorg en welzijn kan beantwoorden en die af en toe aanwezig is. Iemand uit het dorp zelf die de mensen kent en die integer te werk gaat. Aan meldpunten heeft men geen behoefte. ‘Dat lossen wij zelf wel op’.

8

Aanbevelingen

Er is een voorkeur voor informatie die dichtbij gegeven wordt, face to face, in de eigen kern, door een bekend gezicht uit ‘eigen kring’. Tegelijkertijd aarzelt men soms om gebruik te maken van voorzieningen omdat men daarvoor moet erkennen ergens aan te lijden. Ook het idee dat zichtbaar wordt wat men heeft, werpt een drempel op voor gebruik. WIZ loket functioneert naar tevredenheid. Wel is betere / meer informatie over dementie gewenst. Huisbezoek van ouderenadviseurs wordt positief gewaardeerd. Ook als er niet iets aan de hand is.

Someren Speelheuvelplein

9

3.2

Participatie

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Educatie en scholing (niet regulier)

Ontmoeting

Lotgenotencontact

Ontspanning

Sociale dagopvang Sociale dagopvang en toezicht

Belangenbehartiging

Burgerparticipatie en beleidsontwikkeling

Antwoorden voor Someren Cursus omgaan met dementerenden (Onis) Themabijeenkomst Omgaan met dementie voor vrijwilligers (Quartz) Omgaan met dementie (GGZ Oost-Brabant) Beweeggroep(Quartz) Cursus tiltechnieken ‘Voor elkaar’(maatjesproject Onis) Inlooppunt mantelzorgers Dag van de mantelzorg Alzheimer Café Alzheimer Nederland, afdeling Zuidoost-Brabant Beweeggroep Quartz Logeerhotel voor mantelzorgers Henricushof Lierop De Schakel Dagverzorging PG De Lisse Asten, de Nieuwenhof Deurne, Sonnehove Someren, Eegelshoeve Someren Gespreksgroepen dementie (Onis) Alzheimercafé KOP-groepen GGZ Oost Brabant Activiteiten KBO ‘Voor elkaar’ (Onis) Beweeggroep Quartz De Ruchte De Weijers Dagopvang in zorginstelling Panta Rhei, Op de Mozik en andere zorgboerderijen Dagopvang in zorginstelling (ook in Asten, Deurne en Bakel) Zorgboerderij o.a. Nederweert Zorgtuinderij Casemanagers dementie (Zorgboog en Savant) KBO afdelingen gemeente Someren Astense gehandicaptenvereniging Werkgroep mantelzorg (Onis) Alzheimer Nederland, afdeling Zuidoost Zorgbelang Brabant Dorpsraad Participatieraad Wmo Clientenraden zorgorganisaties KBO Gilde Someren Kerkelijke gremia

Educatie en scholing niet regulier Op het gebied van niet reguliere educatie en scholing kent men alleen de cursus ‘leren omgaan met dementerenden’ van Onis. Over andere vormen van educatie en scholing is nog veel informatie gewenst. Siris is een heel belangrijke informatiebron. Ontmoeting Mensen bezoeken het liefst een wijk- of buurthuis in de eigen kern. Bij de ontwikkeling hiervan is veel behoefte aan ondersteuning door de gemeente. Someren-Eind zet actief in op de ontwikkeling van het buurthuis. Opvallend is dat met name ook moeders met jonge kinderen graag iets met ouderen zouden willen doen. In Lierop vindt men dat men nog te weinig kan bieden via Henricushof. Men zou graag vaker open willen zijn en een spilfunctie willen vervullen in de gemeente. Als ontmoetingspunt is het algemene begrip ‘inlooppunt voor mantelzorgers’ niet populair: ‘daar ga ik niet naar toe, misschien wel als het een andere naam heeft’. Een logeerhotel voor mantelzorgers zorgt evenmin voor positieve reacties: ‘klinkt heel mooi, maar ik los het in mijn eigen netwerk op’. Ook de teleurstelling speelt een rol: ‘er wordt mooi over gedaan, maar als het zo ver is blijf ik er toch zelf mee zitten’. Veel waardering is er voor vrijwilligersorganisaties zoals Rode Kruis en Zonnebloem. De voor10

keur gaat uit naar het zoeken van oplossingen dichtbij huis en in eigen kring of van deze genoemde vrijwilligersorganisaties. Lotgenotencontact Veel mensen ervaren lotgenotencontact nadat er sprake is van opname in een verzorgingshuis, deelname aan dagactiviteiten, wat zorgt voor een natuurlijke vorm van lotgenotencontact en dat vinden mensen prettig. Het wordt heel belangrijk gevonden dat KBO dementie niet uitsluit: dus ook dat een ontmoetingspunt voor mensen met dementie en naasten blijft. Heel duidelijk is de roep om mensen zo lang mogelijk gewoon mee te kunnen laten doen, waarbij partners dan als vanzelf ook lotgenoten ontmoeten. Genoemde plaatsen waar dit soort contacten als prettig ervaren wordt: Sonnehove en Eegelshoeve. Ontspanning Naasten voelen het als een taak om ontspanning te bieden en kunnen worden geholpen door het mogelijk te maken dat mensen zelf zo lang mogelijk kunnen blijven doorgaan met wat ze al deden. Op het moment dat organisaties iets ter ontspanning organiseren, voelen naasten zich en zijn zij zelf verantwoordelijk voor brengen en halen, waardoor ze nog geen rust of voldoende tijd hebben voor zichzelf. Men vindt het niet erg om normale prijzen te betalen voor ontspannende activiteiten. Mensen kiezen bij voorkeur ook dan weer voor buurthuizen in eigen wijk of kern: ‘de afstand is te overbruggen en we zien elkaar’.

Someren-Heide harmonie

11

Sociale dagopvang Men is zeer tevreden over de zorgboerderijen. Voor dagopvang in een reguliere instelling is het niet altijd mogelijk om naar de instelling van de eerste voorkeur te gaan, waardoor mensen genoodzaakt zijn om verder weg te gaan. Men geeft er de voorkeur aan om dichtbij te blijven, maar men is toch wel tevreden: ‘het is er gezellig’. Vaker hoorden we ook: ‘ik ben wel tevreden, maar ons mam vindt het er verschrikkelijk’. Het verschil in beleving tussen mantelzorger en betrokkene zelf loopt ver uit elkaar. Dit verschil in beleving leidt tevens tot andere vragen als het gaat om belangenbehartiging. Burgerparticipatie en beleidsontwikkeling Men vindt het heel belangrijk dat de gemeente naar de burgers luistert en bijeenkomsten organiseert waarin mensen hun verhaal kwijt kunnen. De KBO, het Gilde en de kerk worden genoemd als steunpilaar in de contacten tussen burgers en gemeente. Aanbevelingen

Informatie over scholing is gewenst, alleen de cursus omgaan met dementie (Onis) is bekend. Er is een voorkeur voor bezoek aan wijk- of buurthuis in eigen kern of wijk, dicht bij huis. Men wil zo lang mogelijk mee blijven doen met reguliere activiteiten. O.a.bij de KBO. Zorg dat reguliere voorzieningen toegankelijk blijven voor mensen met dementie. Dagopvang: er is een voorkeur voor opvang dicht bij huis, daarnaast is men heel tevreden over zorgboerderijen. Gebruikers zijn soms minder tevreden over de dagopvang dan de mantelzorger. Voor belangenbehartiging spelen KBO, gilde en kerk (de laatste mn. in kleine kernen) een rol. Er is behoefte aan contact met lotgenoten, maar mantelzorgers willen niet op die noemer deelnemen aan activiteiten. Men ontmoet elkaar liever ‘op natuurlijke wijze’.

12

3.3

Specifieke preventie

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Bemoeizorg

Antwoorden voor Someren Huisbezoek risicogroep Signalering door eerste lijn/consult huisarts Bemoeizorgteam GGZ Oost-Brabant Steunpunt Huiselijk Geweld

Het woord bemoeizorg zelf wordt als zeer onplezierig ervaren, maar na uitleg over wat het is, begrijpt men de benaming en ziet men dat dit vooral voor mensen met steeds minder sociale contacten en geen eigen netwerk belangrijk kan zijn. Tegelijkertijd de kritische kanttekening dat hoe kleiner de kern is, hoe minder snel deze zorg zal worden ingeschakeld, aangezien er meer sociale controle is ingebouwd. Huisarts wordt genoemd als eerste ingang. Zeker ook in Lierop waar een zeer betrokken huisarts actief is. Men vraagt zich af of Buurtzorg en de casemanager hier een rol in kunnen spelen, maar uit onbekendheid daarmee weet men zelf het antwoord daar niet op. Aanbevelingen

De huisarts is de eerste ingang voor specifieke preventie; Hoe kleiner de kern, hoe meer men geneigd is het eigen netwerk in te schakelen in plaats van zorg.

13

3.4

Wonen

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Aangepaste woonomgeving Fysieke woningaanpassing

Veiligheidstechniek in de woning

(Verpleeg-)hulpmiddelen

Aangepaste woonvorm

Antwoorden voor Someren Woonzorgservicezone en clusterwoningen voor dementerenden Pluspakket van Bergopwaarts en WoCom Klussendienst (Onis) WIZ-loket Someren Personenalarmering door Onis, Zorgboog, Wocom, particulier systeem Domotica Hulpmiddelen verstrekt door Savant Zorgwinkel in Helmond, De Lisse, Thuiszorgwinkel de Zorgboog in Asten, Land van Horne (via Witven in Someren in samenwerking met Medicura), Ouderenwinkel, particuliere markt (het prikbord in verzorgingstehuizen en op Marktplaats) Incontinentiemateriaal: Apotheek, thuiszorgwinkel Zorgboog, Savant Zorgwinkel Helmond, Ouderenwinkel, Medithuis Kangoeroe-, mantelzorg- en groepswoningen

Aangepaste woonomgeving De woonomgeving is in zijn algemeenheid niet aangepast aan of uitgerust met plekken die geschikt zijn voor dementerenden in zijn algemeenheid. Dit vindt men wel een gemis. Het enige wat je tegenkomt is kleinschalig wonen. Er is vraag naar geclusterde seniorenwoningen met enige mate van vrijheid en grote mate van toezicht. De Einder, Henricushof en Sonnehove zijn gebouwen in de kernen die genoemd worden om geschikt te maken voor individueel-/groepswonen. Fysieke woningaanpassing Deze zijn bij iedereen bekend: de woningbouwverenigingen maken goed reclame. Verschillende mensen maken er gebruik van. Niemand relateert deze categorie aan specifiek voor dementie: veel somatiek, en de ouder wordende mens. Veiligheidstechniek in de woning Personenalarmering is uitgebreid bekend en wordt ook regelmatig gebruikt (organisatie of particulier). De domotica voorzieningen: daar heeft men van gehoord, maar men kent niemand die er gebruik van maakt. De voorziening op zich is dan ook nog onbekend. Verpleeghulpmiddelen Het verband, specifiek voor dementie, ziet men niet. Iedereen weet waar men verpleeghulpmiddelen kan halen: het aanbod, koop en leen, is uitgebreid bekend. Sommige dingen, zoals incontinentiemateriaal, halen mensen liever zelf, zonder briefje, rechtstreeks bij de drogist, dan bestaat ook niet het risico dat het pakket wordt afgeleverd bij de buren. Het gebruik van andere hulpmiddelen vindt men heel normaal. Soms kunnen zaken opgelost worden omdat een handig hulpje in de familie een aanpassing kan maken. Dat zagen we voornamelijk in de kleine kernen. Aangepaste woonvorm Er is grote behoefte aan langer thuis in eigen huis kunnen blijven. Helaas is er weinig bekend over mantelzorg- of kangoeroewoning. Twee mensen geven aan behoefte te hebben aan uitleg over regelgeving en de gevolgen van mantelzorg. Men ziet dit ook als taak voor de woningbouwvereniging. Het idee ‘ga als mantelzorger bij moeder in de tuin wonen’ stuit op het bezwaar dat men dan weg moet als moeder er niet meer is. Heel weinig van wat genoemd wordt, is specifiek voor dementie in deze categorie.

14

Aanbevelingen

Er is grote behoefte om langer thuis te kunnen wonen. Wellicht kunnen voorzieningen in de zin van aanpassingen aan de woonomgeving hier positief aan bijdragen. Indien woonvoorzieningen nodig zijn is er een voorkeur voor geclusterde woningen met toezicht. Het eigen netwerk wordt ingeschakeld om kleine aanpassingen aan huis te doen. Daarnaast kent men de opplusregeling van de woningcorporaties. Informatie over ‘opplusvoorzieningen voor dementie’ is onbekend. Personenalarmering is bekend en wordt gebruikt, domotica is nog onbekend.

Someren Den Evert

15

3.5

Financiële/administratieve hulpverlening

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Adviserende en administratieve hulpverlening

Financiële tegemoetkoming Inkomensondersteuning

Antwoorden voor Someren Wmo-loket Casemanagers dementie (Savant, Zorgboog) Formulierenbrigade (Onis) ‘Voor elkaar’ (Onis) KBO belastingadvies LEV Groep Particuliere markt: professionele hulp Wmo-loket (voor inkomensondersteunende voorzieningen en/of belastingen) Wmo-loket Gemeente Asten Kredietbank Kwijtschelding gemeentelijke belastingen, kortingspas voor culturele activiteiten, bijzondere bijstand, schuldhulpverlening

Adviserende en administratieve hulpverlening Mensen geven aan een keuze te willen hebben: ‘ga ik particulier of via welzijn/overheid hulp halen?’ Velen kiezen er in eerste instantie voor niet bij de gemeente aan te kloppen en geven de voorkeur aan particuliere ondersteuning zo lang ze dat financieel kunnen blijven dragen: ‘dan weet niet iedereen het’. Heel vaak komt de taak voor de administratie bij de kinderen te liggen. Het toenemende aantal ouderen zonder kinderen heeft veel minder keuze. Mensen willen ook de keuze maken om met hun administratieve zaken buiten hun dorp te gaan vanwege privacy. De formulierenbrigade van Onis en KBO worden zeer positief gewaardeerd. Veel van de administratieve hulpverlening loopt via het WIZ-loket en de LEV groep. Het maatjesproject van Onis wordt ook gewaardeerd, want ‘dan komt er iemand bij mij thuis binnen mijn vier muren’. Uit het particuliere circuit in de regio worden 2 bedrijven genoemd en daar is men tevreden over. Financiële tegemoetkoming Dat dat via het WIZ loket loopt, is voor iedereen helder. Helaas zeggen mensen dat ze er weinig tot geen gebruik van maken vanwege schaamte: ‘ik ga er met lood in de schoenen naar toe, dan moet ik alles overleggen en dat vind ik niet prettig’. De drempel om gebruik te maken van inkomensondersteunende voorzieningen is vooral in een dorp hoog. Inkomensondersteuning Voor inkomensondersteuning geldt hetzelfde als bij de financiële tegemoetkoming: men maakt hier liever geen gebruik van, en als het dan toch moet, stelt men het tot het allerlaatst uit. Men krijgt graag eerst neutrale informatie dan direct via de uitkeringsinstantie. Heel weinig van wat genoemd wordt, is specifiek voor dementie in deze categorie. Aanbevelingen

Privacy is een belangrijk item als het gaat om financiële en administratieve hulpverlening. De diensten van KBO en Onis worden positief gewaardeerd omdat de ouderenadviseur of het maatje aan huis komt. Particuliere dienstverlening wordt positief gewaardeerd, omdat dat gevoel voor privacy geeft en men dit als onafhankelijk ervaart. Aankloppen bij de gemeente kent een hoge drempel vanwege de vele gegevens die men moet overleggen en het gevoel van schaamte.

16

3.6

Het verkrijgen van voorzieningen op maat

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Consultatie en advies

Bemiddeling Indicatie en toewijzing van individuele Wmovoorzieningen

Indicatie van toewijzing van AWBZ-functies

Indicatie voor verkrijgen van materiële/financiële hulp

Regie en coördinatie

Client(-systeem) ondersteuning

Antwoorden voor Someren WIZ-loket Someren Casemanager dementie (Savant, Zorgboog) Ouderenadviseurs KBO en Onis Hulptelefoon Alzheimer Nederland Casemanager dementie (Savant, Zorgboog) Mantelzorgconsulent Steunpunt mantelzorg WIZ-loket Voor collectief doelgroepspecifieke voorzieningen en individuele voorzieningen, ook specifiek voor de mantelzorg Indicatie, ook middels huisbezoek CIZ WIZ-loket Someren in de taak als toeleiding naar AWBZ (kan rol zijn voor) WIZ-loket Someren Voorzieningen in het kader van inkomensondersteuning Casemanagers dementie (Savant, Zorgboog) Zorgcoördinatorenverzorgings-/verpleeghuizen EVV-ers verzorgings-/verpleeghuizen Transferverpleegkundigen ziekenhuizen Maatschappelijk werk ziekenhuizen Eigen netwerk middels bewindvoering Casemanagers dementie (Savant, Zorgboog) Video Interactie Begeleiding (Savant) Steunpunt mantelzorg (Onis)

Consultatie en advies Heel veel adviesmogelijkheden zijn onbekend. De organisaties zijn weliswaar bekend, maar de specifieke functies zoals hulptelefoon, casemanager, ouderenadviseur niet. Door contacten met de organisatie kom je uiteindelijk terecht bij deze specifieke functies. Een organisatie mag best landelijk zijn, maar moet ook als organisatie lokaal te zien zijn. Bemiddeling Kernen, zoals Lierop, Someren-Heide en Someren-Eind, hebben behoefte aan een dorpscontactpersoon per kern. Kernen vallen nu terug op een mantelzorgconsulent, casemanager dementie, welzijn als algemene functie. Indicatie en toewijzing individuele Wmo voorzieningen Deze functie is niet specifiek gericht op dementie. Mensen zijn wel heel tevreden over het WIZ loket. De vraag is of er voldoende kennis en kunde omtrent dementie aanwezig is. Indicatie toewijzing en AWBZ-functies Mensen vragen zich af waarom dingen dubbelop moeten: ‘ik heb dat toch al eens ingevuld, waarom moet ik dat weer invullen? Waarom moet ik elke keer opnieuw door de molen, ze weten toch wat er met me aan de hand is?’. Men heeft soms twijfels of er sprake is van een onafhankelijk indicatie of dat het een indicatie is die gebaseerd is op ‘hoeveel is er nog over wat op moet?’. Iemand gaf aan zelfs twee maal voor hetzelfde op keuring te moeten: iets wat wel erkend werd, maar toch moest gebeuren. Indicatie en krijgen van materiële financiële hulp Men is zeer tevreden over het WIZ-loket, echter in de beleving duurt de toekenning te lang, omdat de nood heel hoog is op het moment dat men zich tot het loket wendt. Eigenlijk had men de indicatie vandaag nodig gehad. Regie en coördinatie Eén iemand die de regie voert, is zeer wenselijk. Bij voorkeur op lokaal niveau in goed contact met de betroffene en met de familie. 17

Client(-systeem)ondersteuning Eén iemand wist van het gebruik van Video Interactie Begeleiding. Verder onbekend. Veel in het ondersteuningscircuit is bekend, maar er gebruik van maken is iets anders. Redenen die hiervoor werden opgegeven: ‘ik wil er niet bij horen, ik heb genoeg aan mezelf, de voorziening voldoet niet’. Aanbevelingen

Voor voorzieningen op maat is de toegang via de lokale, bekende persoon of organisatie van belang. Aandachtspunten daarbij zijn: WIZ loket: zorg voor voldoende specifieke informatie over dementie. En algemeen: vermijd het twee maal vragen van gegevens. De toekenning van voorzieningen via het WIZ loket duurt (te) lang. Van voorzieningen ter ondersteuning van de cliënt verwacht men niet dat die daadwerkelijk iets bieden. Geef goede informatie hierover om de drempel om hier gebruik van te maken te verlagen. Eén iemand die de regie voert is wenselijk.

18

3.7

Mobiliteit

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Individuele vervoers-verplaatsingshulpmiddelen Aangepast vervoer buitenshuis

Antwoorden voor Someren Individuele verstrekkingen via Wmo-loket, AWBZ, zorgverzekeraar, rolstoel, rollator etc. Begeleiding bij vervoer, vervoersvoorzieningen zoals collectief vervoer: Regiotaxi en Valys Begeleidingskosten openbaar vervoer Rode Kruis

Mensen zijn tevreden over de hulpmiddelen binnen de regio Someren. Kritische kanttekening: begeleider moet betalen, gebruiker zelf is gratis. In het bijzonder m.b.t. dementie is men daar kritisch over: ‘ik moet eigenlijk kosten maken die ik onterecht vind. Je kunt de taxichauffeur niet opzadelen met een dementerende, maar wordt op die manier toch bestraft’. Indiceren per geval: wat je krijgt, hangt af van de reden en afstand bij de aanvraag. Toch moet je elke keer opnieuw een aanvraag indienen, ook als er sprake is van een terugkerende vraag die voortkomt vanuit een ziekte. Er is behoefte aan een soort algemeen beleid om dit te ondervangen. Lastig is dat Regiotaxi niet buiten de regio vervoert, Valys wel. Er zijn twee verschillende aanbieders. Men heeft de ervaring dat mondeling gemaakte afspraken vaak fout lopen. Binnen een vervoersorganisatie moet je dan geluk hebben dat je iemand treft die het goed oppakt. Voorziening wordt vaak gecombineerd gebruikt voor meer gebruikers tegelijk: men zit in een taxi en er moeten nog meer mensen opgehaald worden. Daar is begrip voor, maar soms moet iemand er echt bijgepropt worden, althans dat gevoel heeft men. Aanpassen aan het groepsschema is onafwendbaar. Heel vervelend vindt men het volgende: ‘je moet wachten, maar ze wachten niet op mij’. De chauffeur is heel bepalend voor klanttevredenheid en is het boegbeeld van de eigen organisatie. Aanbevelingen

Geef de begeleider van iemand met dementie die niet alleen kan reizen ook de vergoeding voor de taxi. Zorg dat een aanvraag voor een vervoersvoorziening bij ongwijzigde omstandigheden niet steeds opnieuw hoeft aangevraagd te worden. Verbeteren van de organisatie van het taxivervoer waardoor zaken als het fout lopen van afspraken, lange omwegen maken en veel mensen in de taxi verminderd worden. Vergeet de beroepsgroep ‘chauffeurs’ niet informatie te geven over ‘omgaan met dementerenden’

19

3.8

Service

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Haal- en breng-servicediensten Servicediensten thuis

Overige servicediensten

Antwoorden voor Someren Middenstand die bijv. boodschappen thuisbrengt Punt Extra (kapper, pedicure enz.) Klussendienst (Onis) Maatjesproject ‘Voor elkaar’ (Onis) Particuliere markt (kapper, pedicure, tandarts, opticien, apotheek, supermarkten) Maaltijden: Onis, Savant, SWOH, Supermarkten, particuliere catering, eigen netwerk Geheugen zoekt steun

Haal- en brengdiensten Onbekend. Wordt geen gebruik van gemaakt. Servicediensten thuis Deze servicediensten zijn niet specifiek voor dementie. Er is wel veel aanbod aan servicediensten thuis. Men heeft de wens om alles wat goed loopt zo lang mogelijk normaal te houden: de eigen kapper, de eigen pedicure etc. Wat er wel heel erg uitspringt, is de behoefte aan een eigen eetpunt per kern. Zeker niet dagelijks, want daar is geen animo voor. Wel is het van belang om ook aandacht te hebben voor diëten en het moet vooral gezellig zijn. Men verwacht dat uit een eetpunt contacten ontstaan, waardoor vragen binnen het eigen systeem opgelost kunnen worden. Aanbevelingen

Servicediensten zijn niet specifiek voor dementerenden, men wil zo lang mogelijk reguliere voorzieningen blijven gebruiken.

Lierop de Boomen

20

3.9

Voeding

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Ondersteuning bij bereiding van de maaltijd

Maaltijdlevering thuis

Eetpunt

Antwoorden voor Someren Thuiszorg, 7 dagen per week; opwarmen van maaltijd; verder geen bereiding ‘Voor elkaar’ (Onis) Dietiste of ergotherapeute (bij slikproblemen) Eigen netwerk Praktsiche thuishulp door vrijwilligers en warme maaltijddienst: Onis, Savant, SWOH, ‘Voor elkaar’, eigen netwerk, supermarkt Eetpunt in de wijk of zorgcentrum: Sonnehoeve, de Einderd, de Vurherd, Henricushof, Varendonck College

Men kent verschillende aanbieders via de thuiszorg die eventueel kunnen helpen met het bereiden van maaltijden: het opwarmen van een maaltijd in de magnetron, waarvoor 15 minuten per dag beschikbaar is. De keuze voor een koelversmaaltijd is dan een vereiste, aangezien de tijd voor een diepvriesmaaltijd te kort is. Van dit aanbod wordt gebruik gemaakt. Maaltijdlevering aan huis is ook bekend. Daar wordt gebruik van gemaakt. Dit varieert van koelvers, diepvries tot warm bezorgd. Indien men de maaltijd warm aangeleverd krijgt, moet die ook direct gegeten worden. Dat kan een nadeel zijn. Misschien daarom ook scoort koelvers het best. Niemand klaagde over de prijs van maaltijden. Ook bij deze categorie de roep om een eetpunt in elke kern. Het Varendonk College scoort met een inlooprestaurant op maandag en donderdag heel goed. Drie elementen worden als zeer positief genoemd: het eten is goed, men vindt het erg gezellig en het is bij jongeren. Eetactiviteiten lopen goed als mensen zich daarvoor niet constant moeten melden, maar waar ze voor kunnen kiezen als ze er zelf zin in hebben. Aanbevelingen

Maaltijdbezorging en eetpunten voorzien in een behoefte. Vooral open eetpunten waar men zonder afspraak terecht kan worden prettig ervaren. Er is behoefte aan een eetpunt per kern

Someren-Eind de Einder 21

3.10 Screening, diagnostiek en behandeling Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Screening en diagnostiek

Behandeling

Crisisinterventie

Antwoorden voor Someren Huisarts Geheugenpoli van Elkerliek (Helmond), Sint Anna Geldrop), Sint Jans gasthuis (Weert) Afdeling geriatrie van Elkerliek en Sint Anna GGZ Oost-Brabant en RC GGz Weert Afdelingen geriatrie van Elkerliek en Sint Anna GGZ Oost-Brabant en RC GGz Weert Keyserinnendael, Nieuwenhof Crisisopname bij plotselinge uitval van mantelzorg GGZ Oost-Brabant en RC GGz Weert De Zorgboog (toekomst)

Screening, diagnostiek en behandeling Mensen vinden de huisarts een enorm belangrijke spil in het geheel. Of de huisarts zelf het initiatief moet nemen om te verwijzen of moet wachten tot zijn patient eraan toe is, vindt men een dilemma. Het idee dat de huisarts wacht tot je eraan toe bent, vindt men wel prettig. De afdeling geriatrie in het ziekenhuis is wel bekend, maar de polikliniek geriatrie niet. Dit komt voort uit de ervaring dat iemand in het ziekenhuis ligt met iets anders, maar via die weg op de afdeling geriatrie terecht komt. In het ziekenhuis nemen de arts en het systeem het a.h.w. van de mantelzorger over, inclusief het beslis- en regelwerk dat normaal gesproken vanuit huis gedaan wordt. Het gevoel dat anderen zorg overnemen kan prettig zijn omdat de mantelzorger zich dan minder belast voelt. Achteraf wordt dat vaak als een opluchting ervaren, maar op het moment zelf soms niet. GGZ is voor mensen een hele moeilijke stap: positief is wel dat men verwacht dat er veel expertise zit op het gebied van dementie. Crisisinterventie Iedereen ziet een logische rol voor de GGZ weggelegd, maar wat men doet is zelf oplossingen zoeken tot het werkelijk uit de klauwen loopt. Hoe dat moment voor te blijven met bijv. een tijdelijke opname in een logeerkamer vindt men ingewikkeld en moeilijk: waar is er dan plek? Over logeren wordt gezegd: ‘voor de naasten misschien wel een oplossing, maar hoe leg je uit dat hij toch wel weer naar huis kan komen?’. Voelt als het begin van het weggeven van degene voor wie je zorgt. Aanbevelingen

De huisarts is de spil in het geheel en de toegang tot specifiekere zorg Maak de stap naar speciale zorg (bv. geriater, GGZ) kleiner of bouw tussenstappen in waardoor mensen niet wachten tot het te laat is. Biedt dagverzorging op kleine afstand Geef meer voorlichting over de polikliniek Geriatrie, eventueel i.s.m. huisartsen

22

3.11 Steun en hulp van mantelzorg Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Steun en hulp van mantelzorg

Begeleiding en ondersteuning van mantelzorg

Tijdelijke ontlasting

Verlichting van zorgtaken

Financiële ontlasting

Ontheffing van inkomenswerving

Antwoorden voor Someren Gemeente is mede verantwoordelijk voor het voorkomen van overbelasting van de mantelzorg en kan een rol spelen in het mede realiseren van randvoorwaarden zodat mantelzorg geboden kan worden. Mantelzorgconsulent Steunpunt Mantelzorg (Onis) Casemanagers dementie (Savant, Zorgboog) Lotgenotencontact, gespreksgroepen, inloopochtend Respijtvoorzieningen: voor tijdelijke overname van taken van de mantelzorger: ‘Voor Elkaar’ (Onis), Handen in Huis, Zonnebloem, Panta Rhei (Neerkant) Logeerhotel voor mantelzorgers Het mantelzorg verlenen vergemakkelijken Praktische steun (o.a. vrijwilligersdiensten): Rode Kruis, maatjesproject ‘Voor elkaar’, klussendienst, KBO, Punt Extra, Computersysteem zoals Sharecare Ter bestrijding van hoge kosten in relatie tot zorg bieden. Financiële tegemoetkoming als langdurig mantelzorg geboden wordt aan zorgbehoevende met minimaal 6 maanden AWBZ-indicatie Tijdelijke ontheffing sollicitatieplicht mantelzorger (UWV) Mantelzorg bieden mogelijk maken, bijvoorbeeld met behoud van uitkering Algemene Bijstandswet

De functie mantelzorger is geaccepteerd, maar het begrip en de naamgeving niet. Er is een behoefte aan begeleiding en ondersteuning van mantelzorg, maar vooral met een ontspannend karakter. Van daaruit is het makkelijk om iemand te leren kennen, waarna de vragen vanzelf komen: ‘als ik jou nog niet ken, klop ik niet aan’. Op het moment dat er meer nodig is, wil men dat graag zelf aan kunnen geven. De ingang is dus ontspanning: de rest komt dan wel. Veel contacten komen op deze manier tot stand met het Steunpunt Mantelzorg van Onis. De suggestie is om mailgroepen voor mantelzorgers aan te maken. Chat gebruiken om elkaar korte vragen te stellen en om elkaar oplossingen aan de hand te doen. Een lotgenoot, iemand die het zelf meegemaakt heeft, daar vindt men het advies sneller en acceptabeler van dan van iemand achter het bureau. Advies aan professionals: jij hoeft ze niet te vinden. Je moet zelf vindbaar zijn! Tijdelijke ontlasting Heel veel mensen lossen dat in het eigen netwerk op. Het maatjesproject wordt met thema eenzaamheid erg gewaardeerd: voor eenzame mensen maatjes inzetten is heel positief. Wellicht zijn er veel meer mogelijkheden, maar daar weet men onvoldoende van: ‘zolang we het zelf op kunnen lossen, ga ik ook niet zoeken naar andere dingen’. Een respijtvoorziening: ‘o, wat mooi, maar dat werkt toch niet’. Een eerder opgedane teleurstelling hiermee maakt dat mensen niet teruggaan voor een tweede keer. Verlichting van zorgtaken Er is heel veel waardering voor vrijwilligers van allerlei organisaties: Zonnebloem, Rode Kruis, kerk, bezoekproject KBO, ‘Voor elkaar’(Onis). Financiële ontlasting Mensen kennen het mantelzorgcompliment wel, maar vinden dat geen ontlasting. Voor mantelzorg geldt dat men zich daar niet in verdiept, maar dat men probeert het zelf op te lossen: ‘vroeger zorgden ze voor ons, nu doen wij dat voor hun. Zo lang mijn portemonnee het trekt, ga ik niet op zoek naar een andere oplossing’.

23

Ontheffing van inkomensverwerving De ontheffing is wel bekend, maar er wordt geen gebruik van gemaakt. Via het UWV is sollicitatievrijstelling mogelijk, maar de mantelzorger heeft er liever een baan bij, dan dat hij alleen maar mantelzorger is. Aanbevelingen

Behoud en versterk de begeleiding en ondersteuning van mantelzorgers, o.a. door het bieden van ontspannende activiteiten waar men elkaar kan ontmoeten. Behoud en versterk vrijwilligersprojecten die verlichting bieden (KBO, rode Kruis, maatjes, enz.) Creëer een virtueel platform waarop mantelzorgers elkaar kunnen ontmoeten. Maak onder mantelzorgers meer bekend over regelingen zoals het mantelzorgcompliment, en leg eventueel uit wat de meerwaarde van toekenning kan zijn.

Someren-Heide

24

3.12 Zorg en thuis wonen Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Ondersteunende begeleiding

Huishoudelijke hulp Persoonlijke verzorging Verpleging

Activerende begeleiding (dagstructurering en activering)

Antwoorden voor Someren Dagverzorging PG Casemanager dementie (individu/systeem) Video Interactie Begeleiding (Savant) ‘Voor elkaar’ (Onis) (vrijwilligers)initiatieven en in buurthuizen etc. Rode Kruis, Zonnebloem Ontmoetingshuis en –centrum, bijv. de Einderd en de Schakel Thuiszorg Particuliere hulp Thuiszorg PGB zelfstandigen Wijkverpleging Verpleeghuiszorg thuis (o.a. Buurtzorg, Land van Horne, Rinette Zorg, Savant, Zorgboog) Dagbehandeling (Savant, Zorgboog, Landrijt GGZ Oost-Brabant)

Ondersteunende en activerende begeleiding Ondersteunende begeleiding moet in de kern geboden worden, in een dienstencentrum, ontmoetingscentrum, wijkhuis. Soms wordt activerende begeleiding te ver weg geboden. Soms moet iemand een paar dorpen verder omdat er geen plaats vrij is dichtbij, of de voorziening ontbreekt: een gemiste kans. In Lierop is het opgenomen in de IDOP plannen, waar veel hoop, goede wil van uit gaat en de plannen omgezet zullen worden in concrete activiteiten. Mantelzorgers zijn bereid om zelf financieel te investeren in de begeleiding. Men heeft de indruk dat kleine aanbieders zoals zorgboerderijen alles beter kunnen overzien. In een grote organisatie is dit veel moeilijker. Hoe kleinschaliger, hoe toegankelijker, hoe minder lagen van overleg en afschuifmogelijkheden. Wel van belang is bij activerende begeleiding: vaak vindt de naaste het heel prettig, maar degene die het moet ondergaan, vind het heel onprettig. Huishoudelijke hulp Is bekend en er wordt goed gebruik van gemaakt. Bij huishoudelijke hulp maakt de gemeente de keuze en omdat dat gepaard gaat met aanbestedingen kan er een wisseling van leverancier plaatsvinden. Realiseert men zich wat dat voor de klant en specifiek voor de dementerende betekent? Persoonlijke verzorging en verpleging Vooral de grote aanbieders zijn uitgebreid bekend. Voor de grote aanbieders wordt gekozen vanuit gemak en zekerheid. De kleine aanbieders kunnen in de knel komen. Dat heeft ook te maken met PGB-wetgeving. Men vindt het een ingewikkelde procedure, maar eenmaal geregeld is het helder. Bij functies betreffende dementie zowel thuis als in het verzorgingshuis behoort het personeel een andere kwalificatie te hebben dan voor de andere functies. Het feit dat men dit genoemd heeft, is gebaseerd op een aantal ervaringen, waarvan men zegt: ‘had dat niet anders gekund?’ Terminale zorg is goed geregeld binnen reguliere zorg. Gestimuleerd vanuit de IDOP gedachte is er behoefte aan een hospice voorziening in de eigen gemeente, of eventueel in buurgemeente, maar niet buiten de regio.

25

Aanbevelingen

Bied ondersteunende begeleiding aan in eigen kern, in eigen ontmoetingscentrum. Bij zorg aan huis of in een verzorgingshuis is kennis van dementie nodig voor goede zorg. Wisselingen in personeel zijn ten nadele van de klant. Men verwacht bij kleine aanbieders van zorg (dit geldt ook voor zorgboerderijen) korte lijnen en ‘het kunnen overzien’ waardoor men een voorkeur heeft voor kleine aanbieders van zorg. Van oudsher zijn de grote aanbieders wel beter bekend.

Kapel Someren-Eind

26

3.13

Onzelfstandig wonen

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Tijdelijk verblijf Langdurig verblijf

Antwoorden voor Someren Ter ontlasting van de mantelzorg: logeervoorziening, logeerhuisopname in verzorgingshuis Kleinschalige woonvorm met 24-uurszorg en – toezicht, afdeling groepsverzorging: Savant, Land van Horne, Stichting KBWO (Helmond), Panta Rhei (Neerkant), evt. Zorgboog en Amaliazorg Particulier initiatief

Tijdelijk verblijf Als ruim vantevoren bekend is dat er een behoefte ontstaat aan een tijdelijk verblijf, wordt de oplossing in het eigen netwerk gezocht. Sowieso wordt er altijd eerst in de eigen omgeving naar een oplossing gezocht. Vooral in geval van crisissituatie wordt gebruik gemaakt van tijdelijk verblijf, tenzij het in het eigen netwerk opgelost kan worden, want dan hoeft het niet. Je bent overigens pas een crisis als er een professional bij komt. Het begrip ‘welkomgezin’ is onbekend in deze regio. Klinkt uitnodigend, maar is onbekend. Langdurig verblijf Meeste aanbieders, die groot zijn, zijn goed bekend. Klein en particulier vind je ze als je ernaar gaat zoeken, maar mensen die niet zoeken blijven hangen bij grote aanbieders. Kleinschaligheid scoort hoog, indien de voorzieningen ook daadwerkelijk kleinschalig zijn. Men wil graag die kleinschaligheid als die ook in de eigen kern te vinden is : liever 6 mensen in de eigen kern, dan 200 in de gemeente. De bouw en uitstraling zijn belangrijk. Aanbevelingen

Voor tijdelijk verblijf zoekt men vooral oplossingen in eigen kring. Mogelijkheden om dit te faciliteren zijn daarop belangrijker dan in een voorziening. Voor langdurig verblijf gaat de voorkeur uit naar kleinschalige voorzieningen, maar deze zijn minder bekend.

27

4. ZOEK: Samenvatting van de resultaten In dit hoofdstuk zijn de resultaten van de werkgroepbesprekingen samengevat in het schema ‘Waardering geboden antwoorden op behoeften van mensen met dementie en hun naasten’. De behoeftecategorieën zijn genummerd 1 t/m 13 en corresponderen met paragrafen 3.1 t/m 3.13 van hoofdstuk 3. De kruisjes in de tabel geven het gewenste aanbiedingsniveau weer en zijn, al dan niet, voorzien van een kleur. Constatering is sowieso dat veel behoeften niet als specifiek ‘voor dementie’ worden ervaren, waardoor soms, om die reden, gekozen is om geen kleur toe te kennen. De verklaring voor het kleurgebruik is als volgt: x x x x

Aanwezig, heeft toegevoegde waarde, dus continueren. Beeld per categorie verschillend/eventueel aanpassing nodig. Wordt gemist/als onvoldoende ervaren, dus aanpassen. Onbekend.

Activiteiten die een rood kruis hebben, moeten aangepakt worden. Geel betekent dat men óf er verschillende meningen op na houdt/ervaringen mee heeft, óf dat er aanpassing nodig is. Groen betekent continueren. Geen kleur wil zeggen onbekend, of in relatie tot het onderwerp te weinig bekend specifiek m.b.t. dementie.

5. Financiële en administratieve hulpverlening

x

x x

Educatie en scholing (niet regulier) Ontmoeting

x

Lotgenotencontact

x

x

Ontspanning

x

x

x

x

x x

Belangenbehartiging Burgerparticipatie en beleidsontwikkeling

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Aangepaste woonomgeving

x

x

x

x

Fysieke woningaanpassing

x


x

(Verpleeg-) hulpmiddelen

x

Aangepaste woonvormen Adviserende en administratieve hulpverlening Financiële tegemoetkoming

x

x

x

x

x

x

Inkomensondersteuning

x

x

Sociale dagopvang en toezicht

Bemoeizorg

Nederland

Regio Helmond

x

Meldpunt

Sociale dagopvang

3. Specifieke preventie 4. Wonen

Gemeente Someren


Someren Heide, Eind, Lierop

1. Informatie en voorlichting 2. Participatie

Buurt

Waardering geboden antwoorden op behoeften van mensen met dementie en hun naasten naar aanbiedingsniveau

Thuis

Het advies is, en dat geldt voor alle categorieën, om dementie specifieke kennis en vaardigheden op te doen. Zie verder ook de aanbevelingen bij de desbetreffende behoeftecategorie in hoofdstuk 3.

x

28

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Client(-systeem)ondersteuning Individuele vervoers- en verplaatsingshulpmiddelen Aangepast vervoer buitenshuis

x

8. Service

Haal- en brengservicediensten

x

Servicediensten thuis

x

Overige servicediensten

x

9. Voeding

Ondersteuning bij bereiding van de maaltijd Maaltijdlevering thuis

x

11. Steun en hulp van mantelzorg

12. Zelfstandig wonen en zorg

13. Niet zelfstandig wonen

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x x

Eetpunt 10. Screening, diagnostiek en behandeling

x

Nederland

Regio Helmond

7. Mobiliteit

Someren Heide, Eind, Lierop

x

Buurt

Gemeente Someren

6. Het verkrijgen van voorzieningen op maat

Thuis

Consultatie en advies Bemiddeling Indicatie en toewijzing van individuele Wmo-voorzieningen Indicatie en toewijzing van AWBZ-functies Indicatie voor het verkrijgen van materiële/financiële hulp Regie en coordinatie

Waardering geboden antwoorden op behoeften van mensen met dementie en hun naasten naar aanbiedingsniveau

Screening en diagnostiek

x

Behandeling

x

Crisisinterventie

x

x

Steun en hulp van mantelzorg Begeleiding en ondersteuning van mantelzorg Tijdelijke ontlasting

x

x

x


x

x

x

Financiële ontlasting Ontheffing van inkomensverwerving Ondersteunende begeleiding

x

Huishoudelijke hulp

x

Persoonlijke verzorging

x

Verpleging Activerende begeleiding (dagstructurering en activering) Tijdelijk verblijf

x

x

x

x

x x

Langdurig verblijf

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Verklaring kleurgebruik: x x x x

Aanwezig, heeft toegevoegde waarde, dus continueren. Beeld per categorie verschillend/aanpassing nodig. Wordt gemist/als onvoldoende ervaren, dus aanpassen. Onbekend.

29

5. Aanbevelingen Van zelf doen naar zorg Zelf doen ‘Zelf doen’ is de grootste gemene deler in alle categorieën. Mensen willen bij voorkeur zelf oplossingen bedenken. Dat geldt voor het aanbrengen van kleine voorzieningen in huis, voor het verlichten van mantelzorg, voor het deelnemen aan activiteiten. Men kijkt vooral in eigen kring, die bestaat uit familie, buren, vrienden maar daarna komen ook kleine organisaties in de eigen kern in beeld waarvan men de mensen persoonlijk kent. Hoe kleiner de kern, hoe sterker dit lijkt te zijn. Vrijwilligers worden hoog gewaardeerd. Het faciliteren van dit zelf doen; het versterken van de informele zorg, kan dan ook veel winst opleveren. De keerzijde is dat het beroep op vrijwilligers, op mantelzorgers dermate groot kan worden dat men de vraag niet meer aan kan. Bovendien verwacht of wenst men wel een zekere mate van deskundigheid. Een aanbeveling is dan ook om het eigen initiatief zoveel mogelijk ruimte te geven en te bezien wat dit eigen initiatief kan versterken. Reguliere voorzieningen Als het zelf doen niet meer lukt en er geen bekende vrijwilligers zijn in de eigen kern, is er een voorkeur voor reguliere voorzieningen of commerciële voorzieningen boven voorzieningen die georganiseerd worden voor specifieke doelgroepen. Zo willen mantelzorgers wel contact met lotgenoten, maar niet door naar een mantelzorgerslotgenotencontactgroep te gaan. Men neemt liever deel aan een gezellige inloopeetpunt, dan aan een eetgroep voor mensen met een beperking. Deels speelt hier mee dat het moeilijk is te erkennen dat men ‘iets heeft’. Deels wil men ook dit voor de buitenwereld niet weten. Zo kan het voor bezoek aan een Alzheimercafé een nadeel zijn om naar Helmond te reizen, maar ook een voordeel vanwege de anonimiteit. Deelname aan reguliere voorzieningen kan echter door een beperking in de knel komen. Aanbeveling is om reguliere voorzieningen zoveel mogelijk te faciliteren om het mogelijk te maken dat mensen met een beperking hier gebruik van kunnen maken. Ook hier is de opmerking op zijn plaats dat dat wel het nodige van vrijwilligers en personeel vraagt en niet iets is dat vanzelfsprekend ingepast kan worden. Gebruik van zorg Als het echt niet anders kan, zet men de stap naar specifieke zorg. De kanalen daar naar toe zijn vaak de geëigende, bekende kanalen: de huisarts, de grote zorgvoorzieningen. Deze weten mensen wel door te verwijzen naar bijvoorbeeld een casemanager, een geriater, een dagopvang. Zelf op zoek gaan naar (digitale) informatie doet men (nog) niet veel. Het zetten van de stap naar zorg is moeilijk en mensen doen dat liefst pas als het echt niet anders kan. Maar als de zorg dan uit handen genomen wordt, kan er wel opluchting volgen. Om te voorkomen dat de situatie te ernstig wordt en bijvoorbeeld de mantelzorger overbelast raakt, zou het verkleinen van de stappen naar zorg of een grotere bekendheid kunnen helpen. Kleinschaligheid Er is een voorkeur voor kleinschalige voorzieningen. Men heeft het beeld dat de zorg hier beter geregeld wordt, dat er meer continuïteit in personeel is, waardoor men niet met veel verschillende verzorgenden of professionals te maken krijgt. Kennis en deskundigheid Naast de positieve uitspraken over ouderenadviseurs en het WIZ loket is er ook een roep om (meer) deskundigheid. Bij mensen met dementie en hun mantelzorgers is er behoefte aan contact met deskundige mensen, die kennis hebben van dementie. Dit geldt voor zowel adviseurs (vrijwillig of professioneel) als voor verzorgenden. Ook wil men dat reguliere voorzieningen zo lang mogelijk toegankelijk blijven voor mensen met dementie. Mogelijk vraagt dit ook om extra kennis van de betrokkenen om dit te kunnen realiseren. 30

Deze vraag om deskundigheid kan wellicht strijdig zijn aan de voorkeur voor vrijwilligers in plaats van (gespecialiseerde) professionals en reguliere activiteiten in plaats van voorzieningen voor doelgroepen.

31

32

Bijlagen 1

Schema ‘Is het dementieaanbod in uw gemeente en in uw regio toekomstproof?’

2

Behoeftenkaart dementie

3

Schema ‘Wiens verantwoordelijkheid kan dit zijn?’

33

Bijlage 1: Schema ‘Is het dementieaanbod in uw gemeente en in uw regio toekomstproof?’ (Bron: Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie/2009)

2.

Participatie

Lotgenotencontact

x

x

x

x

x

Belangenbehartiging Burgerparticipatie en beleidsontwikkeling

x

x

x

x

x

x

Financiële tegemoetkoming

x

x


x

x

Aangepaste woonomgeving

8.

Service

Landelijk

Regio

x x

4.

Mobiliteit

x

x

x

x

x

x

Fysieke woningaanpassing

x


x


x

Aangepaste woonvormen Adviserende en administratieve hulpverlening

x

x

x

x

x

x

Consultatie en advies

x

x

x

Bemiddeling Indicatie en toewijzing van individuele Wmo-voorzieningen Indicatie van toewijzing van AWBZ-functies Indicatie voor verkrijgen van materiële en financiële hulp Regie en coördinatie

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Cliënt(-systeem) ondersteuning Individuele vervoers- en verplaatsingshulpmiddelen Aangepast vervoer buitenshuis

x

x

x

x

x

x

x

x

Haal- en brengservicediensten

x

x

x

x

Servicediensten thuis Overige servicediensten

x x

x

x

x

x

x

x

x

Sociale dagopvang en toezicht

Bemoeizorg

7.

x

x

3. Specifieke preventie

6. Het verkrijgen van voorzieningen en levering op maat

x

x

Sociale dagopvang

5. Financiële en administratieve hulpverlening

x

Meldpunt Educatie en scholing (niet regulier) Ontmoeting Ontspanning

Wonen

Grote gemeente/ subregio


Stadsdeel/middel grote gemeente

Buurt

Thuis

1. Informatie en voorlichting

Wijk/kleine gemeente

Gewenst aanbiedingsniveau van antwoorden

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers

x

x

x

34

x x

Eetpunt 10. Screening, diagnostiek en behandeling

Screening en diagnostiek Crisisinterventie

x

x


Steun en hulp van mantelzorg Begeleiding en ondersteuning van mantelzorg Verlichting van zorgtaken

x

x

12. Zelfstandig wonen en zorg

13. Niet zelfstandig wonen

x

Behandeling

x

x

x

x

x

x

Financiële ontlasting Ontheffing van inkomensverwerving Ondersteunende begeleiding

x

Huishoudelijke hulp

x

Persoonlijke verzorging

x

Verpleging Activerende begeleiding (dagstructurering en activering) Tijdelijk verblijf

x

x

2.000 5.000 10.000 50.000 200.000

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Langdurig verblijf

Schaalindeling: Thuis, in huis Buurt Wijk/kleine gemeente Stadsdeel/middelgrote gemeente Grote gemeente/subregio Regio

Landelijk

x

Regio

x

Grote gemeente/ subregio

Wijk/kleine gemeentel

Ondersteuning bij bereiding van de maaltijd Maaltijdlevering thuis

Voeding

Buurt

Thuis

9.

Stadsdeel/ middelgrote gemeente

Gewenst aanbiedingsniveau van antwoorden


-

5.000 10.000 50.000 200.000 500.000

inwoners inwoners inwoners inwoners inwoners

Legenda kleuren De beantwoording van bepaalde behoeften is voor burgers, die niet zelf in staat zijn om met eigen middelen en mogelijkheden deze behoeften adequaat te beantwoorden, in de Zorgverzekeringswet, AWBZ of de Wmo vastgelegd. Bij welke behoeften dit het geval is, wordt in bovenstaand overzicht met een kleur weergegeven, waarbij de soort kleur aangeeft in welke wet dit geregeld is. AWBZ-voorziening Indien er sprake is van matige en/of gevorderde dementie kan bij deze behoefte de AWBZ-indicatie Begeleiding worden afgegeven Wettelijke Wmo-voorziening of taak Zorgverzekeringswet

35

Bijlage 2: Behoeftenkaart dementie (bron: PZP 2009) (bron: Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie 2009) Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers en een selectie van mogelijk passende antwoordwijzen Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers 1.

2.



Meldpunt

Informatie- en adviespunten in de wijk Wmo-loket Dementieconsulent Dementiegids: sociale kaart (op internet) Alzheimertelefoon Belangenbehartigingsorganisatie Meldpunt ouderenmishandeling

Participatie

Educatie en scholing (niet regulier)

Cursus leren omgaan met …..dementerenden Cursus Tiltechniek

Ontmoeting

Wijk- en buurthuizen bieden doelgroep mogelijkheden voor ontmoeting Alzheimerafdeling Buddy/maatjesproject Alzheimercafé Blijf actief bij dementie Ontmoetingshuis Inlooppunt voor mantelzorgers Dag van de mantelzorg Logeerhotel voor mantelzorgers Algemeen of ziektespecifiek en/of relatiespecifiek Inloopochtenden Gespreksgroepen Alzheimercafé Ontmoetingshuis Dagverzorging PG KOP-groepen Wijk- en buurthuizen bieden doelgroep mogelijkheden voor ontmoeting Vrijwilligers actief in specifiek recreatieaanbod voor dementerenden: creatieve activiteiten, spel, muzie, dans Buddy/maatjesproject Blijf actief bij dementie Ontmoetingshuis Logeerhuis Dagopvang Huiskamerproject Dagopvang PG Ontmoetingshuis

Lotgenotencontact

Ontspanning

Sociale dagopvang Sociale dagopvang en toezicht Belangenbehartiging

Burgerparticipatie en beleidsontwikkeling

3.

Een selectie van mogelijke antwoorden

Specifieke preventie

4. Wonen

Bemoeizorg

Aangepaste woonomgeving Fysieke woningaanpassing

Afdeling van Alzheimer Nederland Zorgbelang Brabant Dementieconsulent Platform voor mantelzorgers Vertegenwoordigers van de doelgroep worden actief betrokken Klanten-/cliëntenraden Patientenvertegenwoordigers Huisbezoek risicogroep (bijv. door Dementieconsulent) Bemoeizorgteam GGZ Meldpunt Ouderenmishandeling Verantwoordelijkheid van hulpverleners (inherent aan taakinvulling van de in de zorg betrokken hulpverleners): signaleren van dementie en van overbelasting bij mantelzorg door eerste lijnszorg Woonzorgservicezone Clusterwoningen voor dementerenden (Complexgewijze) woningaanpassingen, woningplusprojecten Woonzorgvoorzieningen

36

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Veiligheidstechniek in de woning

Personenalarmering Domoticavoorzieningen


Hooglaagbed Incontinentiemateriaal Hulpmiddelen zoals douchestoel, postoel Kangoeroewoning Mantelzorgwoning Groepswoning voor dementerenden Dementieconsulent Formulierenbrigade Maatschappelijk werk Professionele hulp bij administratie Inkomensondersteunende voorzieningen en/of belastingen (toeleiding is mogelijke rol voor Wmo-loket) Tegemoetkomingsregeling Buitengewonen Uitgave (TBU) wordt overgeheveld naar Wmo, toegespitst op chronisch zieken en mensen met handicap Toeleiding is mogelijke rol voor Wmo-loket Bijvoorbeeld bij beperkte AOW (denk o.a. Surinaamse ouderen, allochtonen), onder minimuminkomensgrens Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Kortingspas voor culturele activiteiten/centra Bijzondere bijstand Schuldhulpverlening Hulptelefoon Dementieconsulent (Allochtone) ouderenadviseur Mantelzorgconsulent Dementieconsulent Voor collectief doelgroepspecifieke voorzieningen en individuele voorzieningen, ook specifiek voor de mantelzorg Indicatie, ook middels huisbezoek (zeer gewenst) Gemeente heeft taak in toeleiding naar de AWBZ De behoefte van de zorgbehoevende is bepalend of een indicatie verstrekt wordt CIZ Kan rol zijn voor het Wmo-indicatieloket Voorzieningen in het kader van inkomensondersteuning

Aangepaste woonvorm 5.

Adviserende en administratieve hulpverlening

Adviserende en administratieve hulpverlening Financiële tegemoetkoming


6.

Het verkrijgen van voorzieningen op maat

Consultatie en advies Bemiddeling Indicatie en toewijzing van individuele Wmo-voorzieningen Indicatie van toewijzing van AWBZfuncties Indicatie voor verkrijgen van materiële/financiële hulp Regie en coördinatie

Cliënt(-systeem) ondersteuning

7.

Mobiliteit

Individuele vervoers/ verplaatsingshulpmiddelen Aangepast vervoer buitenshuis

8.

Service


Haal- en brengservicediensten Servicediensten thuis

Dementieconsulent Gewenst/noodzaak bij een aanbodpakket dat door meerdere hulpverleners/organisaties wordt aangeboden Zorgcoordinator Casemanager Zorgtrajectbegeleider Dementieconsulent Mantelzorgconsulent Ondersteunende begeleiding in de thuissituatie Ondersteuningsgroep (voor mantelzorgers gekoppeld aan respijtvoorziening) Video-Interactie-Begeleiding Bij fysieke achteruitgang, motorische problematiek Duwrolstoel Rollator Begeleiding bij vervoer Begeleidingskosten openbaar vervoer Vervoersvoorzieningen zoals collectief vervoer Woonzorgservice in de wijk Kapper Pedicure Praktische steun Vriojwillige oppascentrale Geheugen zoekt steun Buddy/maatjesproject Financiële tegemoetkoming in de kosten

37


Overige servicediensten 9.

Voeding

Screening, diagnostiek en behandeling

Huishoudelijke verzorging Alphahulp

Maaltijdlevering thuis

Praktische thuishulp (vrijwilligers) Warme maaltijddienst (indien de persoon hier mee over weg kan ofwel dit kan hanteren) Inkomensondersteunende voorziening (indien de persoon dit aan kan, gezien zijn problematiek) Eetpunt in de wijk of in (woon-)zorgcentra (indien de persoon dit aan kan, gezien zijn problematiek) Geriatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis GGZ

Screening en diagnostiek Behandeling

Crisisinterventie 11.

Steun en hulp van mantel zorg

Steun en hulp van mantelzorg

Begeleiding en ondersteuning van mantelzorg

Tijdelijk ontlasting


Financiële ontlasting

Ontheffing van inkomensverwerving 12.

Zorg en thuiswonen

Warme maaltijddienst Woonzorgservice in de wijk Hoteldiensten Geheugen zoekt steun

Ondersteuning bij bereiding van de maaltijd

Eetpunt

10.


Ondersteunende begeleiding

Huishoudelijke hulp

Persoonlijke verzorging Verpleging

Geriatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis GGZ Dagverpleging Crisisopname bij plotselinge uitval van mantelzorg Gemeente is mede verantwoordelijk voor het voorkomen van overbelasting van de mantelzorg en kan een rol spelen in het mede realiseren van randvoorwaarden zodat mantelzorg geboden kan worden Lotgenotencontact Gespreksgroepen Inloopochtenden/punten voor mantelzorgers Mantelzorgconsulent Dementieconsulent Respijtvoorzieningen: voor tijdelijke overname van taken van de mantelzorger Oppas in huis Buddy/maatjeszorg Sociale dagopvang Sociale dagopvang en toezicht Mogelijk antwoord is ook gebaseerd op behoefte van de dementerende c.q. de beperking van de mantelzorger (eventueel in combinatie met AWBZ-functietoekenning en/of individuele Wmo-voorziening toegekend aan persoon met beperking) Het mantelzorg verlenen vergemakkelijken Praktische steun (vrijwilligershulpdiensten) Mogelijk antwoord is ook gebaseerd op behoefte van de dementerende c.q. de beperking van de mantelzorger Ter bestrijding van hoge kosten in relatie tot zorg bieden: inkomensondersteunende maatregelen en/of belasting Financiele tegemoetkoming als langdurig (-> 6 maanden) mantelzorg geboden wordt aan zorgbehoevende met minimaal 6 maanden AWBZ-indicatie Mantelzorg bieden mogelijk maken, bijvoorbeeld met behoud van uitkering Algemene Bijstandswet Dagverzorging PG Ontmoetingshuis Ontmoetingscentrum Dementieconsulent (individu/systeem) Video Interactiebegeleiding (systeem) Maatje, buddy Praktische thuishulp (vrijwilligers) Terminale vrijwillige thuiszorg Alpha-hulp Huishoudelijke verzorging Zie Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen Wijkverpleging Ziekenverzorging

38


Een selectie van mogelijke antwoorden Verpleeghuiszorg thuis

13.

Onzelfstandig wonen

Activerende begeleiding (dagstructurering en activering)

Dagbehandeling Ontmoetingscentrum

Tijdelijk verblijf

Ter ontlasting van de mantelzorg Logeervoorziening Welkomgezin Logeerhuisopname in verzorgingshuis Intervalopname Kleinschalige woonvorm met 24-uurszorg en –toezicht Afdelings groepsverzorging Groepswoning met 24-uurszorg en –toezicht Afdeling met 24-uurszorg en –toezicht Herbergiershuizen Particulier initiatief

Langdurig verblijf

39

Bijlage 3: Schema ‘Wiens verantwoordelijkheid kan dit zijn?’ Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers 1. Informatie en voorlichting 2. Participatie

1. Voor de diagnose5

2. Diagnosefase

3.

Manifeste fase thuis

opname

Informatie en voorlichting Meldpunt Educatie en scholing (niet regulier) Ontmoeting Lotgenotencontact Ontspanning Sociale dagopvang Sociale dagopvang en toezicht Belangenbehartiging Burgerparticipatie en beleidsontwikkeling

3. Specifieke preventie

Bemoeizorg

4. Wonen

Aangepaste woonomgeving Fysieke woningaanpassing Veiligheidstechniek in de woning (Verpleeg-) hulpmiddelen Aangepaste woonvorm6 Adviserende en administratieve hulpverlening Financiële tegemoetkoming Inkomensondersteuning

5. Financiële/ administratieve hulpverlening

6. Het verkrijgen van voorzieningen op maat

Consultatie en advies Bemiddeling Indicatie en toewijzing van individuele Wmovoorzieningen Indicatie van toewijzing van AWBZfuncties Indicatie voor verkrijgen van materiële/ financiële hulp Regie en coördinatie Cliënt(-systeem) ondersteuning

5 6

Ook wel de ‘niet-pluisfase’ genoemd. AWBZ-verblijfsvormen passen bij de beantwoording van behoeftecategorie 13.

40

Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers 7. Mobiliteit

8. Service

1. Voor de diagnose7

2. Diagnosefase

3.

Manifeste fase thuis

Individuele vervoers-/ verplaatsingshulpmiddelen Aangepast vervoer buitenshuis Haal- en brengservicediensten Servicediensten thuis Overige servicediensten

9. Voeding

Ondersteuning bij bereiding van de maaltijd Maaltijdlevering thuis Eetpunt

10. Screening, diagnostiek en behandeling

Screening en diagnostiek


Steun en hulp van mantelzorg Begeleiding en ondersteuning van mantelzorg

Behandeling Crisisinterventie

Verlichting van zorgtaken Financiële ontlasting

12. Zorg en thuis wonen

Ontheffing van inkomensverwerving Ondersteunende begeleiding8 Huishoudelijke hulp Persoonlijke verzorging Verpleging Activerende begeleiding (dagstructurering en activering)9

13. Onzelfstandig wonen

Tijdelijk verblijf Langdurig verblijf

Mogelijke financieringskaders voor beantwoording van de behoeften Privaat Wmo Zorgverzekeringswet (eventueel in aanvullend pakket) AWBZ Wet werk en bijstand/Belastingwetgeving

7 8

Ook wel de ‘niet-pluisfase’ genoemd.

Beantwoording valt binnen de AWBZ-functie Begeleiding. Dagopvang en huiskamerproject zijn mogelijke antwoorden passend bij behoeftecategorie participatie, sociale opvang (met toezicht). 9 Beantwoording valt binnen de AWBZ-functie Behandeling.

41

Eindverslag. Dementieaanbod Someren, Lierop, Someren-Heide en Someren-Eind

Recommend Documents