TECHNIEK
Eindtermen en ontwikkelingsdoelen voor techniek toegelicht Begin dit schooljaar gaan we al voor het vierde jaar opnieuw aan de slag met de vernieuwde leerplannen techniek, zowel in de a- als de b-stroom. Langzaam begint iedereen hierin wel een beetje zijn weg te vinden. Ook de ambtenaren van de doorlichting zijn ondertussen ijverig aan de slag om techniek in de focus te plaatsen. Leraren zijn vaak bezig met de leerinhouden uit 5 of 11 mindmappen. De doorlichtingambtenaar focust hoofdzakelijk op de vraag via welke projecten de realisatie of de eindtermen en ontwikkelingsdoelen zijn gerealiseerd of aangeboden. Heel wat leraren kunnen de projecten niet plaatsen bij een ET of OD. In dit artikel vind je een aantal voorbeelden waarin je kunt zien hoe je deze ET of OD kunt interpreteren.
Eindtermen (ET) en ontwikkelingsdoelen (OD) Eindtermen: te realiseren over het eerste en tweede jaar van de a-stroom. Ze houden een resultaatsverplichting in. Alle leerlingen moeten de eindtermen bereikt hebben. Ontwikkelingsdoelen houden geen resultaatsverplichting in. Ontwikkelingsdoelen zijn streefdoelen. Alle ontwikkelingsdoelen moeten in de loop van het 1ste jaar van de b-stroom worden aangeboden.
Kerncomponenten van techniek De leerlingen kunnen: 1
1
Verschillende onderdelen en deelsystemen in een technisch systeem1 onderzoeken: de functies en de relaties ertussen toelichten
Een technisch systeem is een geheel van elkaar wederzijds beïnvloedende elementen en onderdelen die gericht zijn op het bereiken van (een) bepaald(e) doel(en).
Hoe kunnen we dit ontwikkelingsdoel realiseren? Enkele voorbeelden:
2
de functie van de onderdelen van een eenvoudige elektrische stroomkring uitleggen; onderzoeken van een stroomkring met een schakelaar en zonder een schakelaar (verklaring van de rol van een schakelaar); welk verschil geeft het gebruik van een drukschakelaar t.o.v. een tuimel- of schuifschakelaar; wat als je de spiegel niet monteert of zwart maakt; welke verschillen of overeenkomsten zijn er tussen een stroomkring met led- of gloeilamp; deelsysteem: fitting en gloeilamp, batterij …
Bij werkende of falende technische systemen onderzoeken hoe verbeteringen mogelijk zijn We kunnen deze doelstelling realiseren in bestaande projecten of het ontwerp aanpassen of aanvullen, bv. een eenvoudige stroomkring kan voorzien worden van een schakelaar. Bij niet werkende elektrische onderdelen van een project kun je met een eenvoudige multimeter nagaan waar het defect of euvel zich voor doet.
3
In concrete voorbeelden aangeven dat het bestuderen en aanpassen van een technisch systeem leidt tot optimalisering, innovatie en/of nieuwe uitvindingen De evolutie van het strijkijzer illustreert goed hoe deze ET of OD te realiseren is. Strijkijzer met gloeiende kooltjes De kooltjes koelen na verloop van tijd af en moeten dan ook vervangen worden.
Gietijzeren strijkijzer Het ijzer moet regelmatig opgewarmd worden op de kachel of stoof. Meerdere ijzers zijn nodig om continu te kunnen strijken. Een pannenlap is nodig om het warme handvat te hanteren. Een houten handvat voorkomt pannenlap moet gebruiken om hanteren.
dat het
je nog een strijkijzer te
De ontwikkeling van een elektrische weerstand zorgt voor continue warmte van het strijkijzer. Aanvankelijk waren deze strijkijzers vrij zwaar.
De strijkijzers werden na verloop van tijd lichter. Dat maakte het gebruik ervan minder lastig. Door middel van een thermostaat werd de temperatuur van het strijkijzer regelbaar, naargelang de aard van het te strijken textiel.
Een ingebouwd waterreservoir en drukknop (die stoom genereert) maken dat we de te strijken was niet meer op voorhand manueel vochtig moeten maken. Deze voorziening zorgt ervoor dat het comfort bij het strijken verbetert. Door het strijkijzer lichter te maken verbeterde het glijdvermogen. Dit werd nog beter door de zool te bekleden met teflon. Bezwaar bleef nog het gewicht van het water in het interne reservoir. In de zoektocht om het comfort bij het strijken te verhogen, staat het waterreservoir naast het strijkijzer. Het strijkijzer is lichter. Het waterreservoir is groter. Er moet dus bijgevolg minder bijgevuld worden.
Industrieel ontwerpers en fabrikanten zijn nog altijd op zoek naar vernieuwing, aanpassingen en verbeteringen om zo het strijkcomfort te verbeteren en minder tijdrovend te maken. Je kunt deze ET of OD bereiken door bv. het maken van een tijdsband. We kunnen dit suggereren voor verschillende onderwerpen/voorwerpen. We denken bv. aan: - muziekdragers; - radio; - fiets; - auto; - TV; - gamebox; - GSM, smartphone; - computer; - uurwerk; - …
Bovenstaande tijdsband is online gemaakt via: http://timerime.com/nl/ 4
In concrete voorbeelden van technische systemen uitleggen welk onderhoud noodzakelijk is voor de goede en duurzame werking ervan Vooral complexe, maar ook eenvoudige technische systemen zijn onderhevig aan onderhoud. Goed en regelmatig onderhoud verlengt de levensduur en vermijdt slijtage of defecten. Met een goed onderhouden fiets is het gemakkelijker fietsen. Een goed onderhouden grasmachine doet weer zijn werk feilloos na de
winter, bij aanvang van het grasmaaiseizoen. Het koffiezetapparaat moet soms worden ontkalkt, de diepvries ontdooid, een naaimachine moet worden gesmeerd … Onderhoud is soms ook noodzakelijk omwille van de eigen veiligheid. Denken we maar aan het onderhoud van een wagen, een lift, nazicht en onderhoud van de branders voor de centrale verwarming of de boilers. Soms is onderhoud, herstellen of vervangen noodzakelijk, bv. wanneer een lamp defect of de fietsband lek is. Onderhoud is niet altijd fysisch. Soms moet je eens de harde schijf van je PC of laptop ‘opruimen’ en overbodige bestanden of niet gebruikte programma’s wissen. Leerlingen zullen ongetwijfeld zelf heel wat voorbeelden aanbrengen waaruit blijkt dat onderhoud noodzakelijk is. 5
kunnen
In concrete voorbeelden de stappen van het cyclisch technisch proces2 aanduiden: probleemstelling, onderzoeken, ontwerpen, maken, in gebruik nemen, evalueren We kunnen deze ET of OD niet d.m.v. één project realiseren. Het is de bedoeling dat leerlingen de systematiek van het technisch proces al doende verwerven. Boodschap is in het verloop van de diverse projecten regelmatig terug te komen op het cyclisch proces. Opdracht blijft het aanbrengen van een duidelijke structuur volgens het technisch proces en duiding te geven tijdens de les of in het projectdossier. Visuele ondersteuning kan wellicht helpen om leerlingen tot inzicht te laten komen en bewust te laten worden van de diverse stappen in het technisch proces. Zo herkennen ze deze systematiek in nieuwe situaties.
2
Technisch proces Een proces kent een geleidelijk verloop van een reeks acties om een technisch systeem in te zetten, te ontwikkelen of te verbeteren. Kenmerkend voor techniek is het technisch proces, de vijf stappen: onderzoeken, ontwerpen, maken, in gebruik nemen, evalueren.
6
In concrete voorbeelden uit techniek het nut aantonen van de gebruikte hulpmiddelen zoals gereedschappen, machines, grondstoffen, materialen, energie, informatie, menselijke inzet, geldmiddelen, tijd Zonder inzet van hulpmiddelen zoals gereedschappen, machines, grondstoffen, materialen, energie, informatie, menselijke inzet, geldmiddelen, tijd … kunnen we niets realiseren. Leerlingen zullen dit ervaren doorheen de verschillende projecten die je realiseert in de techniekles. Een voorbeeld: een pennenhouder in hout Gereedschappen meetlat winkelhaak potlood zaag priem houtboor verzinkboor kolomboormachine machineklem kwast Grondstof massief hout naar keuze Materiaal lijm schuurpapier afwerkingsmiddel Energie spierkracht elektriciteit Informatie tekening van het werkstuk stappenplan van de realisatie infosteekkaart van de houtsoort veiligheidsinstructiekaart Menselijke inzet instructies van de leraar realisatie door de leerlingen Geldmiddelen grondstofkostprijs kostprijs van materialen energie vaste kosten3 Tijd realisatietijd: 4 lesuur
3
Vaste kosten zijn kosten voor afschrijving machines, slijtage aan gereedschappen, afvoer van afval e.a.
7
In concrete voorbeelden van technische systemen uitleggen dat men voor de ontwikkeling en het gebruik keuzen maakt op basis van criteria Om een probleem op te lossen bestaan er meestal verschillende mogelijkheden. Na het ontleden van de probleemgegevens ga je op zoek naar verschillende mogelijke manieren om het probleem aan te pakken. Op een bepaald ogenblik beslis je op welke wijze je dit zal doen. De keuze om voor de ene of de andere oplossing te kiezen, berust meestal op een proces waarbij we een aantal elementen (criteria) overwegen, afwegingen die we kunnen maken vanuit verschillende uitgangspunten.
8
In concrete voorbeelden uit techniek illustreren dat energie een noodzakelijk hulpmiddel is en omgevormd kan worden Voorbeelden: -
9
spierkracht wordt omgezet in beweging, bij het zagen, schuren, fietsen; elektrische energie wordt bij de kolomboormachine omgezet in beweging; elektrische energie wordt omgezet naar warmte bij de lijnbuiger voor kunststof, soldeerbout, kookplaat; smeltlijmpistool; zonne-energie wordt omgezet in elektriciteit in een fotovoltaïsche cel …
Met concrete voorbeelden uit techniek de rol illustreren van sturingen en regelsystemen in technische systemen Zonder dat we ons daarvan bewust zijn, worden we vaak geconfronteerd met gestuurde apparaten of regelsystemen. Enkele voorbeelden: -
de kamerthermostaat met weekprogramma voor het aansturen van de verwarming; de instelbare timer voor het aan- of uitzetten van allerlei toestellen; de wekkerradio zorgt dat je tijdig opstaat, met de preset-instelling kies je met één toets jouw favoriete zender;
-
10
een programmeerbare dvd-recorder neemt de geselecteerde programma’s op, ook als je niet thuis bent; de digitale agenda verwittigt je op voorhand aan een gemaakte afspraak; een GPS wijst stap voor stap de weg naar de eindbestemming; met een afspeellijst, programmeer je de volgorde van de muziek op je MP3 speler; …
Technische systemen, het technisch proces, hulpmiddelen en keuzes herkennen in verschillende toepassingsgebieden uit de wereld van techniek waaronder energie, informatie en communicatie, constructie, transport en biochemie Meestal behoren technische systemen niet louter tot één toepassingsgebied. We zien dikwijls een combinatie van elementen uit verschillende toepassingsgebieden met elkaar. Zo hebben apparaten die gebruik maken van elektrische energie ook een behuizing. Ook de motor is op zich een constructie. Een compostvat is een constructie, zo ontworpen, om de ideale voorwaarden te scheppen om het biochemisch proces van composteren mogelijk te maken. Vaak worden nieuwe technische systemen ontwikkeld om het comfort en gebruiksgemak te verhogen, te vereenvoudigen of te versnellen.
Het huidig wafelijzer is uitgerust met een thermostaat. Zo kun je de temperatuur exact regelen. De handgrepen zorgen er voor dat je je handen niet verbrandt bij het bakken. De bakvormen zijn verwisselbaar, zodat zowel Luikse als Brusselse wafels of nieuwjaarswafels gebakken kunnen worden. Daarenboven zijn de bakvormen bekleed met een antikleef baklaag. Laat leerlingen maar eens de vergelijking maken met het gietijzeren wafelijzer op de Leuvense stoof van overgrootmoeder. Techniek als menselijke activiteit De leerlingen kunnen: 11
Vanuit een behoefte een technisch onderzoek van de relevante vereisten
probleem
definiëren
na
Deze doelstelling gaat over het definiëren van de behoefte en het vastleggen van de criteria of eisen waaraan de oplossing moet voldoen. Deze eindterm of ontwikkelingsdoel overlapt met doel nr.7: “In concrete voorbeelden van technische systemen uitleggen dat men voor de ontwikkeling en het gebruik keuzen maakt op basis van criteria.” Vooraleer leerlingen kiezen voor de ene of de andere oplossing kunnen ze door middel van een aantal testen of wat opzoekwerk conclusies trekken in functie van welke oplossing het meest aan de criteria voldoet. 12
Modellen, tests en evaluaties gebruiken om een eenvoudig technisch systeem te ontwerpen uitgaande van een gedefinieerd probleem en rekening houdend met vooropgestelde normen en criteria Daag leerlingen vanuit een probleemstelling uit met de vraag om een oplossing te zoeken voor het probleem. Het kan hierbij een ontwerp blijven, maar een realisatie, maquette, concepttekening … behoren misschien ook tot de mogelijkheden. Voorbeeld: De tijdwinstmachine, vakoverschrijdend project DPB
http://www.dpbbrugge.be/tijdwinstmachine/resultaten/index.html 13
Een gegeven of eigen ontwerp planmatig uitvoeren met oog voor vereisten van kwaliteit, veiligheid, ergonomie en milieu Je kunt bij ieder project, uit eender welk toepassings- of verkenningsgebied bij de realisatie vertrekken vanuit een stappenplan. Dit kan op verschillende manieren worden opgevat: als een opeenvolging van bewerkingen, in een lijstje, een flowcard of via een opeenvolging van foto’s. Een visuele ondersteuning komt leerlingen uit de b-stroom zeker ten goede. Kwaliteitseisen kunnen in de ontwerpfase worden vastgelegd, eventueel samen met de leerlingen en functioneren mee als criteria bij zelfevaluatie of evaluatie. Kwaliteitseisen kunnen ook deel uitmaken van de criteria waaraan de oplossing voor de probleemstelling moet voldoen. Aandacht voor veilig handelen is een belangrijke attitude. Een steeds terugkerende aandacht hiervoor is beslist noodzakelijk. Leerlingen moeten bij het gebruik van gereedschappen en machines risico’s leren inschatten en de attitude aanleren om collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen spontaan te gebruiken. Op veiligheid staat geen prijs. Je moet hier dus altijd van vertrekken bij aankoop of gebruik van gereedschap, machines of installaties. Duidelijke, soms herhaalde instructie van de leerlingen is hiervoor een noodzaak.
14
Een technisch systeem in gebruik nemen Iedereen maakt dagelijks ontelbare keren gebruik van een of ander complex of minder ingewikkeld technisch systeem zonder zich daarvan bewust te zijn. We zijn het gewoon om na een drukke dagtaak neer te ploffen in de sofa, de afstandsbediening in de hand te nemen om te kijken naar ons favoriet programma op TV. Ga zelf maar eens na hoeveel technische systemen bij deze banale actie aan bod komen. Deze doelstelling beoogt het in gebruik nemen van een eigen ontworpen of gerealiseerd project. Kun je je de vreugde of ontgoocheling voorstellen van een leerling uit het 1ste jaar als hij of zij voor de eerste keer de schakelaar van een eenvoudig zelfgebouwd elektrisch circuit aanzet … en ziet dat het lampje, al dan niet, brandt?
15
Een technisch systeem evalueren op basis van vooraf bepaalde normen en criteria en hieruit conclusies trekken om het technisch proces te optimaliseren Laat leerlingen kritisch reflecteren op hun eigen handelen of realisatie aan de hand van de vooropgestelde criteria die bij aanvang van de ontwerpfase zijn vastgelegd. Bij het einde van het project kun je ook peilen naar wat leerlingen op een andere manier zouden doen en waarom, indien ze opnieuw hetzelfde project zouden aanpakken. Zoeken naar alternatieven aan het eind van het technisch proces hoort hierbij ook thuis. Leerlingen zijn beslist ook in staat om zichzelf of medeleerlingen te evalueren. Hier zijn vooraf duidelijk gemaakte afspraken en criteria een noodzaak. De zes criteria, kenmerken van een goede evaluatie, zijn: - validiteit, - betrouwbaarheid, - transparantie, - efficiëntie, - objectiviteit, - normering.
16
De opeenvolgende stappen van het technisch proces doorlopen om een eenvoudig technisch systeem te realiseren Deze doelstelling vraagt, denk ik, weinig toelichting. Het is evident dat de vijf stappen van het technisch proces in ieder project aan bod komen. Leerlingen, zowel uit de a- of b-stroom raken door het regelmatig herhalen van deze stappen vertrouwd met het technisch proces.
17
Hulpmiddelen kiezen en inzetten in functie van het doel en het gebruik In het begin van het 1ste jaar zullen de leerlingen sterk en strikt moeten worden aangestuurd bv. bij het gebruik van nodige hulpmiddelen of gereedschappen of bij het realiseren van een of ander werkstuk. Een met foto’s geïllustreerd stappenplan kan een goede ondersteuning zijn, vooral voor leerlingen met dyslexie of zij die moeite hebben met lezen. Het aanbieden van leerstof op diverse manieren is één van de drie principes van UDL4. Naarmate de leerlingen meer vertrouwd raken met materialen, gereedschappen, machines en werkmethoden, kun je overstappen naar meer open opdrachten en hen zelf laten beslissen op welke manier ze tot een oplossing of realisatie komen. Het blijft uiteraard een belangrijke taak van de leraar om altijd het veiligheidsaspect in het oog te houden.
18
Technische systemen die ze vaak gebruiken onderhouden volgens de onderhoudsvoorschriften Iedereen weet dat dagelijks onderhoud van machines, installaties, toestellen of gereedschappen de levensduur ervan verlengt en defecten of slijtage door gebruik vermindert. Dit kan beslist al op het niveau van de eerste graad. Zo kun je de leerlingen aan het werk zetten bij:
het onderhouden van de eigen fiets, smeren van de fietsketting, herstellen van het licht, eventueel het vervangen van remblokjes; het onderhouden van de machines en infrastructuur in het technieklokaal; het onderhouden van de kolomboor, het smeren van de draadstangen van de bankschroeven, het vervangen van een stofzak in de stofzuiger, het vervangen van de soldeerstiften van een soldeerbout …
Ook het onderhoud van huishoudtoestellen komt hiervoor in aanmerking, zoals bv. het ontkalken van een koffiezetapparaat. Onderhoud kan ook ruimer geïnterpreteerd worden. Zo kan het ‘opruimen’ van de harde schijf van een pc als onderhoud worden beschouwd.
4
UDL: universal design for learning zie www.siho.be
19
Technische systemen zorgzaam, doelgericht, veilig en ergonomisch gebruiken Het is evident dat we technische systemen op een correcte manier moeten gebruiken. De analyse van een gebruikershandleiding kan hiertoe bijdragen. Beslist noodzakelijk is om bij gebruik van machines of installaties eerst duidelijke instructies te geven en de veiligheidsmaatregelen te overlopen. Leerlingen moeten vertrouwd raken met het spontaan gebruik van de PBM en collectieve beschermingsmiddelen. Naast veiligheid is ook het aannemen van een goede werkhouding en het aanleren van een juiste methodiek noodzakelijk. In deze zin is het belangrijk om als leraar aandacht te hebben voor de correcte hoogte van de werktafels, bankschroeven en bedieningshoogte van machines.
20
Technische systemen realiseren in meerdere en verschillende toepassingsgebieden uit de wereld van techniek waaronder energie, informatie en communicatie, constructie, transport en biochemie Een realisatie kan zijn: het ontwerpen, maken, aanpassen, onderhouden, optimaliseren, herstellen, monteren of demonteren en gebruiksklaar maken. Vanuit het leerplan wordt er verwacht dat alle vormen van realiseren minstens één keer per schooljaar aan bod komen en dat de vijf toepassingsgebieden evenwichtig verdeeld worden over de loop van het schooljaar. De keuze op welke manier leerlingen iets realiseren hangt volledig af van de aard van het project. Zo is het bv. niet noodzakelijk dat er telkens een materieel ‘werkstuk’ als eindproduct wordt gerealiseerd.
Techniek en samenleving De leerlingen kunnen: 21
In concrete voorbeelden aantonen dat technische systemen ontworpen en gemaakt zijn om aan sociale en culturele behoeften te voldoen Een goed voorbeeld uit de leefwereld van de leerlingen is de evolutie van muziekdragers. Deze evolutie heeft zowel op sociaal als cultureel vlak een impact gehad.
Vele jongeren lopen vandaag met een hoofdtelefoon of met 'oortjes' te luisteren naar de muziek vanop hun smartphone. Dit is kenmerkend voor de huidige, meer individualistische tijdsgeest. De evolutie in de beschikbaarheid van mobiel internet, sociale media, life-streaming … hebben ongetwijfeld, naast een invloed op sociaal vlak, ook effect op het culturele. Denk maar aan de impact van bv. websites als Google, YouTube, Skype en andere. 22
In concrete voorbeelden aangeven wat de positieve en negatieve effecten van technische systemen zijn op het maatschappelijke leven en op de natuur Meestal creëert de ontwikkeling van nieuwe technische systemen een hogere mate van comfort of gebruiksgemak. Producenten zoeken immers bij de ontwikkeling van hun producten naar een betere afstemming op de behoeften van de consument. In het verleden is hierbij niet altijd rekening gehouden met de invloed op het milieu. Gelukkig is er nu meer aandacht voor deze negatieve aspecten, ook vanuit de overheid. Zo hebben ontwerpers met de ontwikkeling van een bestuurderloze auto de bedoeling het rijden met een wagen veiliger en energiezuiniger te maken. Eenmaal de technologie op punt staat, is het mogelijk dat ook mensen met een beperking zich autonoom met de wagen kunnen verplaatsen.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Google_Driverless_Car 23
Voorbeelden geven van maatschappelijke keuzes die bepalend zijn voor de ontwikkeling en het gebruik van nieuwe technische systemen Een van de voorbeelden in deze context is het onderzoek en de ontwikkeling van systemen om op een duurzame manier energie op te wekken. De keuze om meer middelen in te zetten voor het ontwikkelen van duurzame energie, heeft ertoe geleid dat bv. het rendement van zonnepanelen is verhoogd en de kostprijs voor productie en materiaal is gedaald.
De subsidies voor het installeren en het leveren van groene stroom, hebben velen doen beslissen om dergelijke panelen te installeren.
24
In concrete voorbeelden aangeven dat wetenschappen de keuzes binnen het technisch proces beïnvloeden Wetenschap maakt gebruik van techniek en technische systemen worden ontwikkeld in functie van de wetenschap. Dankzij de ontwikkeling van de microscoop kan techniek ingezet worden voor medisch, biologisch en forensisch onderzoek en bij het onderzoek van materialen, om maar een paar toepassingen te noemen.
25
In concrete voorbeelden aangeven variëren in de tijd en ruimte
dat
technische
systemen
Hier kan de evolutie van de windmolen als voorbeeld dienen. Vanaf de 15de eeuw werden de ‘staakmolens’ gebruikt om graan, tarwe en gerst te malen. In Nederland schakelde men ze in om vijzels aan te drijven om water over te pompen en zo de polders droog te houden. Begin 19de eeuw werden windmolens voor het eerst gebruikt voor het opwekken van elektrische energie. Nu zien we, her en der, de reusachtige
windturbines met tandwielkast of ringgenerator staan als we door Vlaanderen rijden.
26
In concrete voorbeelden aangeven hoe men duurzaam kan handelen in de verschillende stappen van het technisch proces Zorg om het milieu is een rode draad in het vak techniek. Er gebeurt nu veel onderzoek om technische systemen te optimaliseren, zodat ze minder energie verbruiken of werken op een eigen alternatieve energiebron. Naast aandacht voor energiegebruik is ook het zuinig en bewust omspringen met grondstoffen van belang. Op niveau van de klas kan hieraan in ieder techniekproject aandacht worden besteed. Verder kan gevraagd worden aan leerlingen om afval te beperken en bv. deze te scheiden in diverse fracties zodat deze kunnen worden gerecycleerd. Bij het ontwerpen kun je vragen dat leerlingen het cradle to cradle (C2C)principe hanteren bij het maken van keuzes. Het C2C-principe kan uitgelegd worden als ontwerpen van wieg tot graf. De centrale gedachte van de cradle to cradle (wieg tot wieg)-filosofie, is dat alle gebruikte materialen na hun leven in het ene product nuttig kunnen worden ingezet in een ander product. Het eerste verschil met conventioneel hergebruik is dat er geen kwaliteitsverlies is en geen restproducten overblijven die alsnog gestort worden. Ook het idee om na te denken over het hergebruik van gerecycleerd materiaal in een project kan hierbij aansluiten.
27
In concrete voorbeelden aangeven welke rol bepaalde technische beroepen vervullen in de verschillende stappen van een technisch proces Het realiseren van deze eindterm of dit ontwikkelingsdoel kan het best gebeuren door in alle projecten aandacht te hebben voor de diverse beroepen die met een of ander aspect van het project te maken hebben. Op de website http://www.vdab.be of http://www.onderwijskiezer.be vinden we een hele reeks filmpjes over de meest diverse beroepen.
28
Het belang erkennen van technische beroepen en van technische vaardigheden in de huidige samenleving en daarbij geen onderscheid maken tussen mannen en vrouwen Tijdens de technieklessen kunnen leerlingen zelf ervaren dat zowel mannen als vrouwen, gelijkwaardig zijn en dat, in tegenstelling tot de huidige maatschappelijke perceptie, niet echt uitsluitend mannelijke of vrouwelijke beroepen bestaan.
Door zelf een aantal technische vaardigheden aan te leren in de techniekles, door naar voorbeelden te vragen van technische problemen die ze thuis zelf hebben meegemaakt, kunnen de leerlingen ongetwijfeld vertellen wie er is langs gekomen om het technisch probleem te verhelpen. Je kunt ook op het ogenblik dat een of ander beroep ter sprake komt aan deze eindterm of ontwikkelingsdoel tegemoet komen. 29
De wederzijdse beïnvloeding van techniek en samenleving illustreren in verschillende toepassingsgebieden uit de wereld van techniek waaronder energie, informatie en communicatie, constructie, transport en biochemie Deze eindterm of dit ontwikkelingsdoel is eigenlijk de synthese van nagenoeg alle bovenstaande doelen. Als je hier dieper op in wilt gaan, kun je beslist wel een aantal voorbeelden in de techniekles vinden. Op vlak van energie kun je bv. de maatschappelijke discussie i.v.m. kernenergie versus de winning van alternatieve energie ter sprake brengen. Wat heel actueel is en waar leerlingen beslist mee te maken hebben, is de evolutie in de verstrekking van informatie en de evolutie van de communicatietechnologie. In de middeleeuwen werden berichten per koerier van zender naar ontvanger gebracht. Vandaag stuur je een mail naar de andere kant van de wereld en die is nagenoeg in realtime ter plaatse. De ontwikkeling van nieuwe materialen heeft de constructie en kostprijs van een wagen heel sterk bepaald. In het kader van biochemie kun je discussiëren over de genetische manipulatie van gewassen.
Tot slot Bij een doorlichting komen de inspecteurs controleren waar en wanneer, in welke projecten de eindtermen zijn gerealiseerd of waar de ontwikkelingsdoelen zijn aangereikt en hoe je hebt geëvalueerd en/of de doelstellingen door de leerlingen zijn bereikt. Het is dus van groot belang om dit als leraar zelf goed op te volgen. Een handig hulpmiddel kan hierbij het gebruik van de kruistabel zijn. Deze kun je downloaden op de website van het VVKSO. Voor de a-stroom: http://ond.vvkso-ict.com/vvksomainnieuw/leerplanpubliek.asp?NR=2010/017 Voor de b-stroom: http://ond.vvkso-ict.com/vvksomainnieuw/leerplanpubliek.asp?NR=2010/020
Tenslotte wil ik jou een inspirerend schooljaar toewensen.
Stef Grimonprez
