Eindrapportage Let s Talk: aansprekend implementeren

Eindrapportage ● eindrapportage ● 16 maart 2010

Eindrapportage Let’s Talk: aansprekend implementeren

Auteur(s) : Versienummer

© Kennisnet.nl

Janneke Louwerse / Stanislascollege Westplantsoen Delft :

16 maart 2010

1 / 16

2 / 16

Let’s Talk: aansprekend implementeren ● eindrapportage ● 16 maart 2010

1 Inleiding 1.1 Gebruikte applicaties

3 3

2 Behaalde resultaten 2.1 Doelstelling 2.2 Resultaten per product 2.3 Resultaten per activiteit 2.4 Gebruikerservaringen

6 6 10 12 13

3 Knelpunten en aanbevelingen 3.1 Knelpunten en oplossingen 3.2 Aanbevelingen 3.3 Succespunten 3.4 Vervolg

14 14 15 15 16


1

Inleiding

De indirecte aanleiding voor dit project was ziekte. Toen vorig schooljaar de lessen Engels door ziekte en vertrek van docenten veelvuldig uitvielen, zagen de vervangende docenten zich voor een aantal uitdagingen geplaatst. Een daarvan betrof het onderdeel spreekvaardigheid in een havo-4 klas. De leerlingen van deze klas moesten, net als alle andere leerlingen uit die jaarlaag, een mondelinge presentatie houden van tien minuten. Dat betekende 280 minuten spreektijd, exclusief commentaar, vragen of nabespreking, wisseling van sprekers, applaus, valse starts, enzovoort. Omdat een les, omwille van de concentratie, onmogelijk van begin tot eind gevuld kan en moet zijn met deze spreekbeurten, zou het zeker acht lessen (à 45 minuten) hebben gekost om deze spreekvaardigheidsoefening op een behoorlijke manier af te werken. Maar, het resterende aantal lessen van die periode bedroeg vier. Lessen waarin de leerlingen ook nog voorbereid moesten worden op hun toets. Vandaar dat er naar een oplossing werd gezocht waardoor de spreekbeurten parallel ‘afgewerkt’ konden worden. Allereerst kwam daarvoor het programma Voicemailboard1 in beeld. Maar omdat de gebruiksvriendelijkheid van dit programma in ieder geval in eerste instantie wat tegenviel en het niet ingepast kan worden binnen onze elektronische leeromgeving Moodle, leek de Moodlemodule Nanogong de eenvoudigste oplossing. Het werd een rommelige, geïmproviseerde oplossing. De headsets in het computerlokaal bleken niet te werken, allerlei instellingen binnen het netwerk en binnen Moodle bleken niet te kloppen. Zodoende hebben niet alle leerlingen hun presentatie verstaanbaar ingesproken. Maar deze noodoplossing leverde wel inspiratie en daardoor uitzicht op een gedeeltelijke oplossing van de problemen waarmee het moderne vreemde talenonderwijs al sinds jaar en dag kampt, waar het gaat om het trainen van spreekvaardigheid. De drie hoofdproblemen: •

tijd: spreekoefeningen/presentaties nemen veel lestijd;

•

omvang klassen: er moet in groepjes worden gewerkt waardoor docent de aandacht moet

•

schroom: gêne onder leerlingen om in een vreemde taal te spreken.

verdelen en veel leerlingen te weinig in de doeltaal spreken (zie bovenstaand punt);

Uiteraard riep het experiment ook didactische vragen op. Een mondelinge presentatie houden voor de klas is immers fundamenteel anders dan een stuk tekst inspreken ‘in een computer’. Daarom zou de toepassing van dit ict-middel passend moeten zijn bij het didactische doel.

1.1

Gebruikte applicaties

Nanogong Nanogong is een Java-applet die volledig geïntegreerd kan worden binnen Moodle. Het is een verbluffend eenvoudige maar daardoor zeer doeltreffende applet waarmee de leerling, individueel, spreekvaardigheidsopdrachten kan uploaden. Bijkomend voordeel is dat de docent over een eenvoudige opnamemogelijkheid beschikt die in alle bronnen en opdrachten van Moodle gebruikt kan worden. Op deze manier kan de docent bijvoorbeeld mondelinge instructies geven, een stuk tekst voorlezen en natuurlijk mondelinge feedback geven op een ingestuurd audiobericht. Zoals gezegd is Nanogong2 voor individueel gebruik: de leerling spreekt individueel in en de berichten kunnen uitsluitend door de leerling zelf en de docent beluisterd worden.

1

Voor meer info: http://www.webindeklas.nl

2

Voor meer info: http://gong.ust.hk/nanogong/index.html

3 / 16


Afbeelding 1.1: Het leerlingscherm van Nanogong. Met de rode knop wordt de opname gestart. De rechter bewaarknop stelt de leerling in staat het audiofragment op de eigen computer te bewaren. In het tekstblok, voor toelichting op het audiobericht, zijn volop lay outmogelijkheden en kunnen via copy/paste eenvoudig plaatjes ingevoegd worden.

Afbeelding 1.2: Het docentenscherm van Nanogong nadat de berichten zijn verzonden door leerlingen. In het vakje ‘beoordelingen’ kan de docent schriftelijke en/of mondelinge feedback geven. Zodra dit gebeurd is, krijgt de leerling een ‘alert’ email.

Voicethread Voicethread is een webbased programma waarmee leerlingen rondom een afbeelding of filmpje groepsgewijs kunnen communiceren. Dit communiceren kan op verschillende manieren: • iets inspreken (eventueel met beeld van de webcam); • iets typen; • tijdens het inspreken kan er in de afbeelding getekend worden; • tijdens het inspreken kan de video gestopt, vooruit- of teruggespoeld worden. Het inspreken gebeurt asynchroon. Dit betekent dat de leerlingen niet op hetzelfde moment hoeven te werken, en dat hun bijdragen pas definitief worden als ze op 'save' hebben geklikt. Maar omdat dit opslaan heel vlot verloopt, is een vrijwel synchrone toepassing in een computerlokaal ook zeer goed mogelijk. De Voicethread kan op twee manieren aangewend worden: • de docent levert plaatjes/video ’s aan aan de hand waarvan leerlingen praten en op elkaars bijdrage reageren; • de leerling loadt zelf plaatjes/video ’s up en beheert zijn/haar Voicethread (moet dan klasgenoten uitnodigen deel te nemen aan het forum).

4 / 16


Afbeelding 1.3: Een Voicethreadforum Engels met vier deelnemers. In het midden het plaatje dat de docent of leerling aanbiedt om over te spreken, rondom de deelnemers. Door op de omringende deelnemers te klikken, kan hun bijdrage beluisterd worden. Met het bedieningspaneel onder het plaatje kan de leerling een eigen bijdrage plaatsen.

Voicethread3 is gratis beschikbaar tot vijftig Voicethreads per e-mailadres met een bijbehorende storage van 250 Mb.

3

Voor meer info: http://voicethread.com/#home

5 / 16


2

Behaalde resultaten

2.1

Doelstelling

Het project Let’s Talk: aansprekend implementeren had, zoals de projectnaam verraadt, twee doelstellingen. Allereerst was het de bedoeling een (gedeeltelijke) oplossing te bieden voor een knelpunt in het moderne vreemde talenonderwijs: de spreekvaardigheidstraining. De icttoepassingen die daarvoor gebruikt werden, moesten volledig geïntegreerd worden in Moodle, de elektronische leeromgeving van onze school, om de tweede doelstelling te verwezenlijken, namelijk: de elo verder implementeren door een toepassing aan te bieden die docenten voorheen niet hadden. Doelstelling A: Mondelinge taalvaardigheid Waarschijnlijk is het aanleren van mondelinge taalvaardigheid in MVT nog nooit zo belangrijk geweest als nu. In een sterk globaliserende wereld waarin dankzij ICT-technieken amper barrières zijn om snel en mondiaal met elkaar te communiceren, moet men zich adequaat kunnen uitdrukken in andere talen. Het implementeren van een ICT-toepassing (Nanogong/Voicethread) zou de in de inleiding genoemde knelpunten voor een belangrijk deel weg kunnen nemen: •

tijd: leerlingen kunnen tegelijk tijdens de les in een computerlokaal en/of thuis in eigen tijd hun opdrachten inspreken;

•

omvang klassen: de leerling kan veel meer oefenen dan voorheen;

•

schroom: leerlingen kunnen hun opnames opnieuw doen en in een veilige omgeving de opnames maken. De docent bepaalt of de bestanden voor medeleerlingen te beluisteren zijn.

Tijd/omvang klassen Engels

Frans

Duits

Spaans

Chinees

2

2

3

1

1

Tabel 2.1: Aantal deelnemende docenten (totaal 9) per vakgroep Moderne Vreemde Talen

Aantal keren dat Nanogong/Voicethread tijdens de projectperiode gebruikt is ... ... in een computerlokaal

20

... in klaslokaal met smartboard

10

... als huiswerk

15

Tabel 2.2: Aantal keren dat ict gebruikt is (gemiddeld 5x per deelnemende docent)

Uit bovenstaande tabellen figuren blijkt dat elke deelnemende docent gemiddeld vijf keer gebruik heeft gemaakt van Nanogong en/of Voicethread in de periode tussen medio oktober en de kerstvakantie 2009. De manier waarop de programma’s zijn ingezet verschilt behoorlijk. Zo heeft één docent Engels uitsluitend spreekvaardigheidsopdrachten als huiswerk opgegeven, terwijl een meerderheid van zijn collega’s alleen in het computerlokaal, tijdens lestijd, gewerkt heeft. De (les)tijd die de docent besteedt aan spreekvaardigheid ... ... is (fors) toegenomen

56%

... is gelijk gebleven

33%

... is (fors) afgenomen weet niet Tabel 2.3: Respons van de deelnemende docenten in %

0% 11%

6 / 16


Is de effectieve tijd die besteed is aan spreekvaardigheid nu toegenomen of niet? Een meerderheid van de docenten denkt van wel. Dit is niet omdat er meer lestijd ingeruimd is voor spreekvaardigheid, maar omdat men de indruk heeft dat leerlingen meer doen (i.e. spreken) tijdens een les spreekvaardigheid met ict, dan tijdens een traditionele spreekvaardigheidles. Docente Spaans: ‘Grote voordeel was dat iedereen met Spaans bezig was en iedereen heeft gesproken.’ Docent Engels: ‘Didactisch gezien heb ik veel winst gemaakt. De leerlingen hebben Engels gesproken en dat is in de les nog bijna niet gelukt!’ Hierbij moet opgemerkt worden dat in de klassieke situatie de docent in een volle klas niet altijd even goed kan inschatten hoeveel de leerlingen daadwerkelijk in de doeltaal spreken. Spreken via de elo resulteert in een concreet, voor de docent controleerbaar product. Daar staat tegenover dat een traditionele les sneller georganiseerd is. Leerlingen verschuiven het meubilair zonodig en gaan in groepjes zitten. Maar voordat alle computers opgestart zijn, alle leerlingen goed zijn ingelogd op de elektronische leeromgeving en de headsets werken, is er, afhankelijk van het technisch functioneren, behoorlijk wat lestijd voorbij. In deze opstartfase heeft de docent het druk met het verhelpen van individuele technische problemen en heeft de les de neiging wat chaotisch te beginnen. Het geven van spreekvaardigheidsopdrachten als huiswerk is uiteraard nieuw. Alle tijd die leerlingen daaraan besteden is dus winst, zowel didactisch als wat betreft tijd. Hierbij moeten wel twee kanttekeningen worden geplaatst: •

Lang niet alle leerlingen bleken thuis dusdanig geoutilleerd dat ze de opdrachten konden inspreken. Een headset of (ingebouwde) microfoon was vaak wel voorradig, maar de benodigde Java was niet altijd geïnstalleerd, of de leerling is zo weinig ict-vaardig dat hij/zij geen toestemming geeft Java te gebruiken.

•

Navraag leverde op dat slechts een deel van de leerlingen inderdaad tijdens het inspreken het gehoopte oefenen toepast: naar jezelf luisteren en opnieuw inspreken tot je tevreden bent. Veel leerlingen verzenden de eerste of tweede poging al naar de docent en zijn dus niet in staat tot en/of geïnteresseerd in reflexie op het eigen spreken. Op dit punt zou de docent dan ook meer kunnen begeleiden cq. sturen.

Schroom Tijdens de klassieke klassensituatie wil er nog wel eens sprake zijn van schroom. Leerlingen die giechelig op elkaar reageren of juist uit verlegenheid ‘dichtslaan’. Tijdens het inspreken via Nanogong en Voicethread bleken veel leerlingen zich aanvankelijk nóg ongemakkelijker te voelen. De onwennigheid met de apparatuur en het ‘in-het-luchtledige-praten’ zal daarbij wellicht een rol gespeeld hebben. Maar na dit aarzelende begin omschrijven alle docenten zonder uitzondering de werksfeer als zeer ‘positief’, ‘prima’, ‘rustig’, ‘ontspannen’ en spreekt men van ‘geconcentreerde leerlingen’. Ze nemen hun spreektaak zeer serieus, dit vaak in tegenstelling tot een traditionele spreekvaardigheidles. Zeven van de negen docenten4 geven dan ook aan dat de leerlingen het in meerderheid nuttig en leuk vonden om op deze manier hun spreekvaardigheid te oefenen. Dat zou impliceren dat de motivatie van de leerling, in ieder geval tijdelijk, toegenomen is door deze ict-toepassing.

4

Eén docent wist het niet goed in te schatten en één docent had het niet in een klassensituatie toegepast en kon er dus niet goed over oordelen.

7 / 16


Doelstelling B: Implementatie ELO Nanogong en Voicethread en daaraan gekoppelde (interactieve) opdrachten illustreren goed de veelgen(r)oemde ‘didactische meerwaarde’ van de ELO. Door docenten dit te laten ervaren en uit te laten dragen, wordt het implementatieproces aangejaagd. Deze doelstelling is deels behaald. De doelstelling impliceert dat de spreekvaardigheidsoefeningen geïntegreerd zouden worden met andere vaardigheden en de interactieve mogelijkheden van de applicaties optimaal uitgebuit zouden worden. Uit de enquête onder de deelnemende docenten blijkt dit maar ten dele te zijn gebeurd. Combinatie met andere domeinen: lezen

-

luisteren

11%

schrijven

-

lezen & luisteren

33%

geen

56%

Tabel 2.4: Mate waarin spreekvaardigheidsopdrachten zijn gecombineerd met andere vaardigheden in %.

Bij ‘schrijven’ moet opgemerkt worden dat veel leerlingen de neiging hadden om eerst aantekeningen te maken voordat ze gingen inspreken. Sommige docenten adviseerden dat, anderen ontmoedigden het om te vermijden dat de spreekoefening in voorlezen veranderde. Beide methodes kunnen natuurlijk uitstekend didactische doelstellingen dienen. Vastgesteld moet worden dat een (kleine) meerderheid van de docenten (56%) de spreekvaardigheidsoefening als geïsoleerde opdracht aanbood. Uploaden door leerling van (audio)visueel materiaal: ja

22%

nee

78%

Tabel 2.5: Mate waarin leerlingen verplicht werden plaatjes/video’s te uploaden bij hun spreekvaardigheidsopdrachten in %.

Het uploaden van eigen plaatjes/video’s, naar alle waarschijnlijkheid bevorderend voor de betrokkenheid van de leerling, is weinig gebeurd. Dat is deels te wijten aan de (onbekendheid met de) techniek. Toch is er belangstelling onder docenten voor deze mogelijkheid. Een docent Engels heeft de leerlingen zelf Voicethreads laten maken waarbij ze een multiple choice toets samenstelden en de vragen en antwoordmogelijkheden, voorzien van plaatjes, inspraken. Een docente Frans zette de Nanogong in om leerlingen te laten praten over hun eigen beeldmateriaal. Hiermee bootste zij de situatie van het mondelinge examen na waarbij leerlingen naar aanleiding van hun eigen meegebrachte foto’s een gesprek voeren met de examinator. Is het implementatieproces (aan de docentkant) aangejaagd door dit project, zoals beoogd? Wat betreft de kwantitatieve kan van het implementeren kan vastgesteld worden dat een kleine meerderheid van de deelnemende docenten (iets) meer met de elo is gaan werken naar aanleiding van dit project. ja, aanzienlijk meer

11%

ja, een beetje meer

44%

nee, evenveel

44%

nee, (aanzienlijk) minder

-

Tabel 2.5: Mate waarin docenten meer of minder gebruik zijn maken van de elo in %.

Voor het project is een elo-cursus ingericht met daarop alle relevante informatie. Via deze cursus hield de projectleider de deelnemende docenten op de hoogte van ontwikkelingen en wees hun op

8 / 16


het tijdpad. Bovendien moedigde de projectleider de deelnemers aan om via deze cursus met elkaar te communiceren. Zo kon men deelnemen aan enquêtes en via het forum ervaringen uitwisselen. Dit laatste bleek voor veel docenten wat onwennig. Er werd zelden spontaan op elkaar gereageerd en het forumgebruik werd niet vertaald naar de eigen lespraktijk. Toch is door dit project de bekendheid met de communicatiemogelijkheden van de elo ongetwijfeld toegenomen.

Afbeelding 2.6: Moodle-cursus voor deelnemende docenten aan het spreekvaardigheidsproject

Op de vragen of docenten nu ook anders zijn gaan denken over de elo en over ict in het onderwijs meer in algemene zin, wordt verschillend geantwoord. Een deel van de deelnemers behoorde al tot de zogenoemde voorhoedelopers en bij hen is veelal het al bestaande enthousiasme verder verstevigd. Docent Engels: ‘Ik ben er wel (nog) meer van overtuigd dat ict onze lessen aantrekkelijker en meer op de leerling gericht maakt en het is qua organisatie/administratie een uitkomst.’ Ook ict-beginners zien mogelijkheden: Docente Duits: ‘Als ook een a-techneut als ik dit leuk vind, dan is het voor veel collega's geschikt. Ik heb er echt lol in gekregen!’ Maar er zijn ook kritische geluiden: Docente Duits: ‘Ik was eerst heel enthousiast maar vind het nu te veel werk kosten voor de docent. Is het einddoel misschien boeken besparen? Voor mij is het voor af en toe, als onderbreking van het normale lesprogramma.’

9 / 16


Resumerend: het implementatieproces heeft een bescheiden impuls gekregen door dit project. Toch blijft het gebruik van de elo, naast de Nanogong/Voicethread-onderdelen achter bij de hoop en verwachting. De meeste docenten zijn door het project wel naar de elo gelokt maar gaan niet verder op expeditie naar elo-toepassingen voor hun onderwijs. Dit ligt niet zozeer aan een gebrek aan belangstelling maar meer aan een gebrek van tijd en aan prioriteit om er eens goed voor te gaan zitten. Bovendien is het goed waakzaam te zijn voor vroeg opgelopen (technische) frustratie: Docente Duits: ‘Hoewel ik veel heb voorbereid aan mogelijk werk voor de leerlingen, gebruik ik ELO op dit moment alleen als bron van informatie. Misschien komt dat omdat ik een leuke opdracht had voor de wiki die toen niet werkte.’ Een dergelijke negatieve ervaring kan ervoor zorgen dat een, aanvankelijk enthousiaste, docent lange tijd de vingers niet wil branden aan de elo. Doelstelling C: Bijkomende verwachte voordelen Onder doelstelling C vielen de volgende verwachte, bijkomende voordelen: 1.

variatie in werkvormen

2.

meer aansluiting op belevingswereld leerling

3.

eigen inbreng van leerling resulterend in grotere betrokkenheid

4.

meer aandacht voor fluency/functioneel-communicatief gebruik

ad1. Alleen al door het invoegen van deze opdrachten is er een grote variatie in werkvormen ontstaan. Maar de variëteit binnen de spreekvaardigheidsopdrachten is nogal beperkt gebleven. Veelal betrof het het inspreken van conversatieopdrachten uit de lesmethode of het beschrijven van een door de docent geplaatste foto. Dit hoeft niet te bevreemden: de docent zal zich met een nog onbekende en onbewezen techniek aanvankelijk niet al te veel op de hals willen halen. Zodoende komt het creatief denken over opdrachten wat later op gang. ad2. Hier liggen nog kansen, door met de opdrachten meer in te spelen op de actualiteit en de leerwereld van de leerlingen. Bovendien kan aan hen een meer productieve, sturende taak aangeboden worden. ad3. Het uploaden van eigen (audio)visueel materiaal leidt bij de leerling zonder twijfel tot een grotere betrokkenheid. Het programma Voicethread biedt veel mogelijkheden om leerlingen eigen materiaal te laten inbrengen en op dat van anderen te reageren. Een manier van communiceren die veel aan de door de leerling gebruikte web 2.0 toepassingen doet denken. Dat kan zeker meer uitgebuit worden. In het project waren de opdrachten zoals gezegd vooral docentgestuurd. ad4. Dit is zeker het geval. Docenten kunnen niet alles op detail naluisteren en becommentariëren. Daardoor wordt het oefenen an sich belangrijker dan de meting van het resultaat van dat oefenen.

2.2

Resultaten per product

Productnaam:

getrainde docenten

Doel

de innovatieve techniek zo wijd mogelijk verspreiden door de school met als einddoel dat het opgenomen wordt in het curriculum

Resultaat

in alle mvt-vakgroepen heeft een meerderheid van de docenten een geïnteresseerde, welwillende houding ten aanzien van het project, ook leden uit de secties Nederlands en Geschiedenis plannen gebruik te gaan maken van Nanogong

Conclusie

uitgevoerd volgens plan, vergde wel meer tijd dan gepland omdat veel deelnemende docenten beperkte elo-vaardigheden hadden bij

10 / 16


aanvang Productnaam:

gevarieerd lesmateriaal spreekvaardigheid geïntegreerd in Moodle

Doel

uitbouwen van content op de ELO en uitbreiden van didactisch repertoire met daardoor mogelijkheden tot uitwisseling

Resultaat

deelnemende docenten5 hebben, spreekvaardigheidsopdrachten gemaakt in Moodle maar deze hebben een zeer geringe overdraagbaarheid.

Conclusie

De gemaakte opdrachten zijn over het algemeen uitsluitend gericht op spreekvaardigheid en hebben een incidenteel karakter.

Productnaam:

leerlingenenquête over leereffect en perceptie project

Doel

in kaart brengen hoe de leerling het project ervaren heeft

Resultaat

vanwege de tijdsdruk hebben veel leerlingen korte tijd meegedaan met het project. Omdat dit een zeer oppervlakkige enquête zou worden, is die niet afgenomen maar vervangen door een docentenenquête

Conclusie

docentenenquête waarvan de resultaten door deze hele rapportage verwerkt zijn

Productnaam:

video-impressie over project (proces en opbrengst)

Doel

bekendheid geven aan het project binnen en buiten de school

Resultaat

video laten maken door 010-media Rotterdam, op Youtube geplaatst http://www.youtube.com/watch?v=hHBjFk3Dk1o positieve reacties over ontvangen

Conclusie

volgens plan uitgevoerd

Productnaam:

presentatie over het project tijdens ict-studiedag

Doel

bekendheid geven aan het project binnen de school

Resultaat

plenaire presentatie aan alle collega-docenten en workshop voor mvt-docenten (27/28 januari 2010), tijdens vakgroepstudiemiddag (4 maart 2010) opnieuw workshops

Conclusie

volgens plan uitgevoerd

Productnaam:

aanbevelingen voor toepassingen buiten het talenonderwijs

Doel

brede toepassing van techniek

Resultaat

in de praktijk bleek het denken over toepassingen zich toch te beperken tot het talenonderwijs. Als enige optie buiten het vreemde talenonderwijs, werden Nederlands en geschiedenis genoemd.

Conclusie

dit product is niet realistisch gebleken; het vervult kennelijk geen didactische leemte

Productnaam:

headsets

Doel

technisch bereikbaar maken

Resultaat

65 solide headsets aangeschaft van het merk Logitech (Clearchat USB)

5

Een docent heeft uitsluitend met Voicethread gewerkt en leerlingen buiten de elo om laten werken.

11 / 16


Conclusie

2.3

werkt goed, robuust, weinig knopjes

Resultaten per activiteit

Alle docenten zijn persoonlijk benaderd deel te nemen aan dit project, de meeste in levende lijve, anders per e-mail. Docente Duits: ‘Het hielp ook erg dat je me een persoonlijke uitnodiging via de mail stuurde. Ik weet niet of ik op een algemene oproep (in het Bulletin of zo) gereageerd zou hebben. Misschien geldt dat voor meer mensen?’ Op de startbijeenkomst stonden de volgende punten centraal: •

uitleg project

•

uitleg programma's (Voicethread en Nanogong)

•

uitwisseling van ideeën over toepassing (opdrachten)

•

oefenen

Na deze startbijeenkomst zijn nog verschillende tussentijdse bijeenkomsten (vaak in tussenuren en pauzes) gehouden, veelal in wisselende samenstellingen. Het blijft nu eenmaal een uitdaging docenten bij elkaar te krijgen op eenzelfde tijdstip. Begeleiding in de klas Tijdens een eerste les met ict-toepassingen hebben de docenten, vrijwel zonder uitzondering, assistentie gekregen van een van de ict-ambassadeurs. Dat werd zeer gewaardeerd. De docenten voelden zich hierdoor zekerder. Na afloop van het project hebben we gezamenlijk naar de video gekeken en nagepraat. Via de elo is een evaluatie (enquête) gehouden.

12 / 16


2.4

Gebruikerservaringen

Ervaringen leerlingen •

Docente Frans: ‘Na wat opstartproblemen (wachtwoord vergeten etc.) gingen de leerlingen goed en superserieus aan het werk. Hoewel ze het individueel moesten werken, vonden een paar leerlingen het leuker om het met z'n tweeën te doen, wat ook kon. Ze vonden het erg leuk en wilden het vaker doen!’

•

Docente Duits: ‘Een aantal vwo-5-leerlingen heb ik naar hun ervaringen gevraagd: ze vonden het confronterend om zichzelf te horen. Hun eerste reactie was ‘lastig', maar een aantal was ook heel positief. De eigen uitspraak viel soms tegen.’

Ervaringen docenten - organisatorisch •

Docente Frans: ‘Ik ga niet roepen dat het allemaal vanzelf is gegaan. Je moet er wel

•

Docenten Spaans: ‘Ik had wat moeite met waar ik nu precies mijn post kon lezen en hoe

even voor gaan zitten, maar vooralsnog is het die moeite en tijdsinvestering waard.’ ik moest reageren. Trouwens wel een belangrijk punt voor mij om goed te overdenken aangezien ik 62 leerlingen heb ...’ Ervaringen docenten – didactisch •

Docent Duits: ‘Inhoudelijk beperkt: het is vaak oplezen in plaats van spreken. De

•

Docente Chinees: ‘Het grootste didactische voordeel is dat ze na het inspreken naar

vereiste minimumtijd (soms maar 1 minuut) wordt meestal niet of nauwelijks gehaald.’ zichzelf kunnen luisteren.’ Ervaringen docenten – technisch •

Docente Frans: ‘Ik ben erg enthousiast over Nanogong en wil me verder nog verdiepen in Voicethread. De techniek laat me toch nog wel eens in de steek: headsets die niet worden herkend, het plotseling niet meer kunnen opnemen, de Nanogongopdrachten die niet kunnen worden geïmporteerd. Maar we geven niet op.’

Zie voor meer ervaringen de video-impressie.

13 / 16


3

Knelpunten en aanbevelingen

3.1

Knelpunten en oplossingen

Knelpunt

Beschrijving

planning

te late levering headsets

Oplossing - op een zaterdag stad en land afgefietst om een klassenset bij elkaar te sprokkelen (later kwam de echte bestelling alsnog) - projectperiode verlengd - eerder bestellen, meer in zijn algemeenheid: direct alle randvoorwaarden regelen

planning

veel te laat afronden

- niet meer op te lossen, een volgende

eindrapportage

keer wel te voorkomen, door: - betere planning projectleider - minder (diverse) belasting projectleider (te veel werkzaamheden)

gebruiksvriendelijkheid

voor de wat minder ict-

- meer tijd nemen voor training

Voicethread

vaardige docenten bleek

docenten

Voicethread een brug te

- project uitvoeriger introduceren bij

ver

docenten

didactische planning

een hele les alleen

- voorzieningen treffen voor flexibele

lesuur

spreken is didactisch

inzet van computers (laptops of

geen verstandige keus

‘wegklapbare’ computers), - klas opsplitsen in groepjes en rouleren met opdrachten - voldoende alternatief materiaal voor leerling

mogelijkheden

veel docenten wilden af

- leerlingen hebben in één microfoon

Nanogong

van het individuele

ingesproken onder de naam van één van

karakter van Nanogong

hen

en leerlingen in

- overstappen op Voicethread

tweetallen laten spreken, ook leerlingen wilden dit tijdsbelasting docent

het naluisteren en het

- voorafgaand aan de opdracht bepalen

feedback leveren op de

of en zo ja, hoe de ingeleverde bijdragen

ingeleverde opdrachten

worden beluisterd/becommentarieerd

is zeer tijdrovend techniek

inloggen in

- moeilijk oplossing voor te vinden: ict-

computerlokaal

computerlokaal soms

afdeling kampt al lange tijd met dit

zeer tijdrovend of

hardnekkige probleem

onmogelijk techniek gewoon

Nanogong speelde niet in

- ict-afdeling heeft dit grotendeels

lokaal

alle gewone lokalen af op

verholpen

het Smartboard omdat Java ontbrak techniek thuis

geen Java of geen

- headset verplichting in het

microfoon

boekenpakket (wordt met directie over gesproken) - een duidelijke instructie schrijven voor het gebruik en de benodigdheden thuis

techniek algemeen

een meerderheid van de

- betere prestaties algeheel ict-

14 / 16


docenten benoemd de

voorzieningen

technische randvoorwaarden als ‘eigenlijk niet voldoende’. 3.2

Aanbevelingen

Technische tips: •

Dé open deur: de technische randvoorwaarden moeten vlekkeloos zijn. Dat betekent dat elke computer Java heeft, de headsets werken, alle leerlingen vlot op het educatieve netwerk kunnen inloggen.

•

Degelijke headsets. We hebben robuuste USB-headsets gekocht. Dat is een verstandige zet geweest: één plug (in plaats van dubbele jack) maakt het minder kwetsbaar en bovendien kunnen verschillende ingangen van de computer gebruikt worden.

Organisatorische tips: •

Zorg voor een goede plek voor de headsets waar ze veilig liggen maar ook goed bereikbaar voor de docent (drempel moet niet onnodig hoog zijn). Bewaar ze afzonderlijk in plastic zakjes zodat de snoeren niet verward raken.

•

Zorg, als je een heel lesuur in het computerlokaal bent, altijd voor voldoende voor-alshet-niet-zou-werken-materiaal en opdrachten. Dit komt tevens van pas voor snelle leerlingen. Vermijd daarbij vrijblijvendheid want dat mondt uit in doelloze (andere) webactiviteiten,

•

Instructie: de docenten moeten goed geïnstrueerd worden. Zó goed, dat zij de leerling feilloos kunnen instrueren. In de praktijk blijkt het namelijk nogal tegen te vallen met de whizzkidachtige kwaliteiten van de leerlingen. Hierdoor loopt het proces onnodige vertraging en soms zelfs averij op.

Didactische tips: •

In een fysieke klassensituatie oefenen de leerlingen met elkaar. Dit face-to-face contact moet natuurlijk ook blijven bestaan. Toch kan het groepseffect heel verrassend ‘nagebootst’ worden met het programma Voicethread. Stimuleer daarbij wel dat leerlingen naar elkaar luisteren en op elkaar reageren.

•

Bepaal van tevoren wat je als docent doet met de ingesproken opdracht. Beluister en becommentarieer je ze allemaal, of steekproefsgewijs of bespreek je enkele klassikaal? Meld de leerling dit van tevoren.

•

Besteed aandacht aan de reflexiecomponent want die lijkt zich niet bij alle leerlingen spontaan aan te dienen: het luisteren naar zichzelf dan het trachten te verbeteren.

3.3

Succespunten

Succespunt

Beschrijving

docentendynamiek

deelnemende docenten waren enthousiast. Er ontstond een levendig contact tussen de verschillende secties waarbij veel ideeën werden uitgewisseld.

motivatie leerlingen

leerlingen ervaren het oefenen van spreekvaardigheid in ieder geval als een welkome afwisseling, alle docenten melden dat hun leerlingen het in meerderheid ‘leuk’ én ‘nuttig’ vonden

inzicht docenten

een meerderheid van de docenten geeft aan dat het gebruik van Nanogong/Voicethread hun helpt bij het inschatten van het niveau van de leerling

meer oog en feedback

de docenten geven aan het waardevol te vinden dat ze door deze

voor individuele

technieken de individuele leerling beter kunnen begeleiden, zij het dat

15 / 16


prestaties

dit buitengewoon tijdrovend is

dwang

de docenten geven aan het waardevol te vinden dat ze door deze

vervolg

alle deelnemende docenten geven aan het gebruik van

technieken de individuele leerling, cru gesteld, dwingen tot spreken Nanogong/Voicethread voort te willen zetten in hun lessen

3.4

Vervolg

Studiedagen/cursussen Op school staan veel studiedagen in het teken van ict-toepassingen. Tijdens de afgelopen studiemiddag was er voor de moderne vreemde talendocenten de mogelijkheid om een workshop Nanogong te volgen. De reacties daarop waren zeer enthousiast. Toch hebben nog maar weinig docenten het aangedurfd om het ook daadwerkelijk (in een computerlokaal) tijdens een les toe te passen, waarschijnlijk uit angst voor de technische obstakels. De ict-ambassadeurs proberen zoveel mogelijk in de lessen aanwezig te zijn om te assisteren maar dat is om roostertechnische redenen niet altijd mogelijk. Verspreiding verder in de vakgroep De deelnemende docenten melden allemaal Nanogong/Voicethread in de toekomst te willen blijven gebruiken. Bovendien hebben ze, op een uitzondering na, er vertrouwen in dat ook andere sectieleden6 de spreektoepassing van de elo willen gaan gebruiken. Die zullen dan wel eigen opdrachten moeten ontwerpen, want slechts twee docenten zeggen materiaal voor collega’s in de aanbieding te hebben. Verder denken over spreekvaardigheidsonderwijs Het project heeft ertoe geleid dat docenten opnieuw zijn gaan nadenken over de manier waarop spreekvaardigheidsondewijs wordt gegeven. Dit heeft geleid tot creatieve ideeen waarbij ict vaak, maar niet altijd een rol speelt. Docent Engels: Het ideale spreekvaardigheidsonderwijs zou zeer afwisselend zijn, bijvoorbeeld een combinatie van: •

‘imiteer oefeningen’ (het nazeggen van zinnen)

•

vrijere opdrachten n.a.v. beeldmateriaal, eventueel zelf bijeengezocht door leerling

•

interviews afnemen met elkaar en mensen buiten de school (via Skype?)

•

rollenspellen (bijv. speel een vergadering na) mbv video

•

overleg over groepsopdrachten

•

oefeningen face-to-face zonder gebruik van computer’

De ict-ambassadeur zou idealiter omstandigheden en inspiratie moeten bieden om dit verdere denken over vernieuwingen in het (spreekvaardigheids)onderwijs te stimuleren en faciliteren. Belangrijk daarbij is het onderlinge contact, en het contact tussen talensecties. Zo kan er hopelijk een cultuur ontstaan waarbij uitwisseling van ervaringen en lesmateriaal gemeengoed wordt.

6

Dit geldt niet voor de sectie Chinees omdat die uit één docente bestaat.

16 / 16

Eindrapportage Let s Talk: aansprekend implementeren

Recommend Documents