2025
Eindrapport Ermelo
2025
pag.
Inhoudsopgave
Voorwoord........................................................................................................................... 4 Inleiding............................................................................................................................... 5 Verantwoording en samenvatting..................................................................................... 6 Samenvatting van de speerpunten................................................................................... 7 Nadere uitwerking speerpunten........................................................................................ 8 Het bestuur van de toekomst......................................................................................... 11 Tot slot.............................................................................................................................. 13 Bijlagen............................................................................................................................ 14 Plattegrond....................................................................................................................... 15
pag.
Voorwoord Hoe zal Ermelo er in 2025 uitzien? Een uitdagende, maar ook lastige vraag. Hadden we in 1980 kunnen bedenken dat Ermelo er anno 2008 uitziet, zoals ze er nu uitziet? Toch is het belangrijk om prognoses te maken voor de toekomst. Minder jongeren, meer ouderen, en in totaal minder mensen. Het is oud nieuws, demografen waarschuwen hier al jaren voor. Hun boodschap begint echter nu pas tot ons door te dringen. Dat is niet onbegrijpelijk. De veranderingen in de omgeving gaan te langzaam om door te hebben dat directe actie nodig is. We gedragen ons als kikkers in langzaam warm wordend water, we blijven gewoon zitten tot het water kookt. De demografische voorspellingen voor Ermelo bij ongewijzigd beleid geven een beeld te zien van 5.000 minder inwoners in 2025. De impact hiervan op de locale economie en sociale infrastructuur is enorm. We zullen dus nu na moeten denken en maatregelen in gang zetten om deze negatieve demografische ontwikkeling een halt toe te roepen. Dit betekent onder meer dat we moeten investeren in de jeugd. Zij zullen in Ermelo goede toekomstperspectieven moeten kunnen vinden. Dat betekent dat er goede opleidingsen betaalbare huisvestingsmogelijkheden moeten zijn en dat er voldoende passende werkgelegenheid geboden kan worden. Uiteraard zal ook de sociale omgeving daarop moeten worden aangepast. Er is een omslag in ons denken nodig, willen we de kansen van de vergrijzing en krimp werkelijk kunnen grijpen. We moeten ons minder richten op het eenzijdige traditionele groeidenken. Dit betekent niet minder investeren, maar anders investeren. Investeren gericht op kwaliteit in plaats van kwantiteit. Met dit rapport willen wij een bijdrage leveren aan deze omslag. De bedrijvenkring Ermelo wil graag een stimulans geven aan de verdere ontwikkeling van dit prachtige dorp. Ermelo, juni 2008 Henk van Bruggen, Voorzitter Bedrijvenkring Ermelo
pag.
Inleiding De Bedrijvenkring Ermelo heeft in 2007 het startsein gegeven voor het voeren van een discussie over de toekomstige ontwikkelingen van en binnen de gemeente Ermelo. De bedrijvenkring is de discussie gestart in de wetenschap dat wezenlijke veranderingen in de toekomsteen langdurige voorbereiding van beleidsvoorstellen en besluiten vragen met daarna nog een lange fase van invoering en uitvoering van de genomen besluiten. Er is bewust voor gekozen om vanuit de belangensfeer van de bedrijvenkring, dus vooral vanuit de sociaal economische optiek en vanuit de ruimtelijke ordening. In eerste instantie is gekeken naar de sterkte en zwakte van Ermelo en naar de kansen en bedreigingen. De conclusie is gerechtvaardigd, dat de sterke punten van Ermelo natuur, zorg en recreatie zijn in een gemeenschap waar mensen leven, mensen wonen en mensen werken. Daarom biedt de bedrijvenkring dit rapport aan de lokale politieke partijen en het gemeentebestuur aan in de veronderstelling dat zij deze bijdrage zullen gebruiken om een discussie te voeren over de toekomst van Ermelo, die allesomvattend is.
pag.
Verantwoording en samenvatting De Bedrijvenkring Ermelo heeft in 2007 het initiatief genomen om een discussie te starten over een toekomstvisie voor de gemeente Ermelo in 2025. In het najaar van 2007 was er een startconferentie. Vervolgens is een aantal werkgroepen aan de slag gegaan. Het resultaat is verwoord in de discussienota 2025, die op 10 december 2007 met vele belangstellenden is besproken o.l.v. de burgemeester van Ermelo de heer Omta. De volgende onderwerpen zijn de revue gepasseerd. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Goede infrastructuur Indeling fysieke omgeving Versterking economische structuur Kwaliteit /vitaliteit samenleving Zorgsector Recreatiesector Agrarische sector
Op basis van discussie en in stemming gebrachte stellingen heeft dat geresulteerd in de volgende speerpunten: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
pag.
verplaatsen Kerkdennen compact winkelgebied vaste oeververbinding inrichten van een rondwegennet verplaatsen van Meerkanten concentreren van bedrijven in zorg en recreatie hoger beroepsonderwijs voor zorg en recreatie naar Ermelo halen
Samenvatting van de speerpunten: In een volgend hoofdstuk worden de speerpunten nader uitgewerkt. Hier een korte samenvatting van bovengenoemde punten. Op basis van de discussie over een goede infrastructuur zijn de conclusies getrokken, dat het (rond)wegennet verbeterd moet worden, dat Kerkdennen met de wetenschap van nu niet de ideale plaats is voor een industrieterrein. Het verplaatsen van het industrieterrein geeft tegelijkertijd nieuwe mogelijkheden zoals woningbouw, het concentreren van bedrijven die met zorg verbonden zijn. Ondernemers willen ook expansiemogelijkheden, een vaste oeververbinding met Zeewolde kan hier een bijdrage aan leveren. In de onstuimige ontwikkeling van Ermelo is ook het centrum verrommeld. Als we kritisch naar de inrichting van ons dorp kijken hoort daar ook het winkelgebied bij. De aanwezigheid van een station biedt ook kansen voor nieuwe ontwikkelingen. Immers gezien de ontwikkeling van het verkeer is een gebied bij een station een toplocatie. Er stoppen weliswaar alleen stoptreinen, maar toch. Recreatie is een belangrijke economische bedrijvigheid in Ermelo, maar de veranderend eisen die we stellen aan recreatie is een enorme uitdaging. De aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt vindt met name plaats in het beroepsonderwijs. Wat ontbreekt is hoger beroepsonderwijs. Het aanbieden van opleidingen voor sectoren waar we sterk in zijn zoals zorg en recreatie geeft extra toegevoegd waarde.
pag.
Nadere uitwerking speerpunten De bedrijvenkring heeft er bewust voor gekozen de discussie te starten vanuit de eigen belangensfeer, dus vooral vanuit de sociaal economische optiek en de ruimtelijke ordening. De versterking van de economische structuur kan tot stand komen door ontwikkelen van bedrijventerreinen, bedrijvenparken op locaties met betere verkeersaansluitingen. De ontwikkeling van een bedrijvenpark in De Driehoek of op Horst Zuid aan de A28 passen in dat beeld. Verkeersintensieve bedrijven zouden daarheen verplaatst kunnen worden. De vrijkomende ruimte kan voor andere doeleinden worden ontwikkeld. Het industrieterrein Kerkdennen is een terrein dat met stip voor verplaatsing in aanmerking komt. Met de kennis van nu zou je het daar niet ontwikkelen. De huidige knelpunten zijn met name de belasting van het gebied met zwaar verkeer en de vele gebruiksfuncties. Dit leidt tot veel overlast en gevaarlijke situaties. Reeds in 1999 is eer een rapport opgesteld over de ontwikkeling van het gebied. Er is besloten het gebied tot 2015 met rust gelaten wordt, maar dat betekent dat er nu nagedacht kan worden over verplaatsing van de huidige activiteiten, uiteraard in goed overleg met de ondernemers. Het opnieuw inrichten van dit terrein van 10 ha geeft een unieke mogelijkheid om een op zorg, health en wellness gericht gebied te ontwikkelen, waar wonen en werken wordt samengebracht. Je kunt hierbij denken aan laboratoria, aan klinieken, opleidingsinstituten, eerstelijns zorginstellingen, aan onderzoeksinstellingen, aan laboratoria. Kortom aan activiteiten die het profiel Ermelo als gemeente met een sterk zorgprofiel versterken en een nieuwe impuls geven. De aanwezige zorginstellingen zijn voor Ermelo van groot belang. Zij zijn een kritische succesfactor om dit doel te bereiken.
pag.
Een ander in het oog springend gebied is dat bij het station. Een gebied bij een station is van grote waarde voor economische ontwikkeling en ofschoon er alleen stoptreinen stoppen is het een gebied dat kansen biedt voor verdere ontwikkeling. Daarover zal in overleg moeten worden gegaan met de eigenaar, met Meerkanten. Stationsgebieden geven mogelijkheden voor kantoren, voor huisvesting en het is de toegang tot het centrum van het dorp. Als er iets verrommeld is dan is het centrum van het dorp. Voor het geheel zal een samenhangend plan gemaakt moeten worden. Met keuzes over de aard van het aanbod, doe je er boodschappen of ga je winkelen, over het voetgangersgebied, ondernemers zo veel mogelijk in het voetgangersgebied, over de sfeer over de mogelijkheid voor terrassen zonder uitlaatgassen. Het maken van een eenheid van het centrum is noodzakelijk wil het zijn aantrekkingskracht vergroten voor jong en oud. Beleving is een van de kernbegrippen van deze tijd. Dit is voor een winkelgebied erg belangrijk. Door hier aandacht aan te besteden zullen bezoekers, bewoners en bewoners zich aangetrokken voelen tot het centrum en willen ze er langer verblijven. Het gaat hierbij niet alleen om terrassen, maar ook om het uiterlijk van straten en gebouwen, het gaat over schoon en veilig, over goed onderhoud en uitstraling. Toeristen zijn ook een belangrijke doelgroep van het centrum. Recreatie en toerisme zijn ook van groot belang voor de toekomstige ontwikkeling van Ermelo. In 2007 was toerisme al de grootste inkomsten bron voor de gemeente Ermelo. Zomers verdubbelt het inwoneraantal van Ermelo door de aanwezigheid van vele toeristen op campings en bungalowparken. De aanwezigheid heeft een positief economisch effect. Als er echter iets is veranderd dan zijn het de wensen en verlangens van toeristen. De toekomstige opbouw van de Nederlandse bevolking, de veranderende eisen van de consument stelt de toeristische en recreatieve sector voor een enorme uitdaging.
pag.
Traditionele bezoekers van Ermelo zullen verdwijnen. Nieuwe markten moeten worden aangeboord in Nederland en daarbuiten. De ontwikkeling van het vliegveld van Lelystad kan van Ermelo de toegangspoort tot de Veluwe maken. Maatschappelijke ontwikkelingen als meer aandacht voor milieu en voor de druk op de vrije ruimte zullen van grote invloed zijn op het positioneren van Ermelo als toeristisch en recreatief gebied, maar gezien de ervaring zal daar door de ondernemers een passend antwoord op gevonden worden. Ook verbindingen met andere sectoren zoals zorg biedt daarbij mogelijkheden. Een goede samenwerking met het beroepsonderwijs is van groot belang, maar initiatieven om ook hoger beroepsonderwijsonderwijs aan te bieden kan op de speerpunten van het economisch beleid een extra impuls geven.
De grenzen van Ermelo zijn met betrekking tot woningbouw en het ontwikkelen van bedrijvenparken in zicht. We kunnen onze ogen daarvoor niet sluiten. Een nauwere samenwerking met Zeewolde ligt daarbij voor de hand, zowel op het terrein van huisvesting als voor de economische bedrijvigheid. De consequentie hiervan dat er serieus werk wordt gemaakt van een vaste oeververbinding tussen Ermelo en Zeewolde, maar daarmee zijn we er nog niet. Willen we meegaan in de vaart der volkeren dan zullen initiatieven zoals nu door ons als Bedrijvenkring zijn genomen moet worden ingebed in de ontwikkeling van de Noordwest Veluwe. Dat is een schaal voor een bedrijfsregio, die goed is voor iedereen. We zullen op eigen kracht moeten varen, maar ook over de grenzen van ons eigen dorp moeten heenkijken. De bereikbaarheid van Ermelo, het goed afwikkelen van vooral het auto- en vracht verkeer zal nog wel enige studie vergen, want bij de infrastructuur zien we dat het dorp zich in alle richtingen ontwikkeld heeft maar dat van enige samenhang nauwelijks of geen sprake is.
pag. 10
Bij ongewijzigd beleid zal de bevolking van Ermelo fors teruglopen met alle economische gevolgen van dien. Dat is het effect van demografische ontwikkeling in het algemeen, maar die een onevenredig effect hebben op Ermelo. Ook bij de leeftijdsopbouw van Ermelo zal dat effect nog een extra merkbaar zijn. Als we niets doen zal dat het perspectief zijn. Voor sommigen misschien een lonkend perspectief, maar niet voor ondernemend Ermelo. Wij willen ons inzetten voor de bestaande bedrijvigheid en de sterke punten nader vorm geven; natuur, zorg en recreatie. We willen dat hier geleefd, gewoond en gewerkt wordt. Jong en oud moeten hier kunnen wonen, jong en oud moet hier kunnen werken, jong en oud moet hier kunnen leven, waarbij met name gestuurd wordt op de sterke punten natuur, zorg en recreatie. Andere voor het dorp belangrijke werkgevers zoals defensie, zoals het onderwijs en het midden- en kleinbedrijf zijn daarbij eveneens van groot belang.
Het bestuur van de toekomst (Openbaar) bestuur in het kader van Ermelo 2025’ … vanuit de definitie dat bestuur ‘content’ geeft aan zowel (de) maatschappij als aan maatschappij processen. Voor (het) bestuur, het openbaarbestuur voorop, geldt hierbij de voorwaarde dat het goed staat voorgesorteerd. Dat vraagt t.a.v. onze uitspraak dat deze, wat betreft inhoudelijkheid, verdedigbaar, navolgbaar en uitvoerbaar is. Ermelo bestaat uit een gemeenschap die vooral op zichzelf is gericht en sterk is geïnspireerd door het principe van ‘Rentmeesterschap’. Ook in politiek opzicht is dit mens/wereldbeeld tot op heden leidend. De meeste ontwikkelingen in Ermelo kwamen ‘spontaan’ vanuit eigen dynamiek en tijdgeest. Reacties op deze (maatschappelijk en economische) ontwikkelingen kenmerkten zich door een reactieve en meer ad hoc opstelling in plaats van gericht en bewust ontwikkelen van een visie en een uitbuiten van(uit) sterke punten.
pag. 11
Ermelo kent een gezond vereniging/maatschappelijk/kerkelijk leven met een hoge inzet van vrijwilligers, Ermelo heeft een redelijk voorzieningenniveau naar de eigen inwoners. Veel ‘besturen’, in algemene zin, zijn onvoldoende kwalitatief toegerust op het sturen van ontwikkelingen in strategische betekenis. Mede hierdoor bestaat geringe potentie om invloed uit te oefenen op ontwikkelingen elders die van invloed zijn op de eigen ontwikkelingen. De ‘bestuurscultuur’ is behoudend, conserverend, risicomijdend, gericht op (eigen) korte termijndoelstellingen en niet op ‘natuurlijke samenwerking’; Daardoor is de innovatiekracht van de gemeente/gemeenschap relatief beperkt; weinig ontwikkeld en/of onvoldoende geactiveerd. De gemeenschap / samenleving heeft weinig ‘trekkers‘; Het maatschappelijk kapitaal is passief en wordt ook niet of nauwelijks geactiveerd (kennis en netwerk). Daarom is een meer proactieve houding nodig; handelen a.d.h.v. een ontwikkeld gedegen strategisch beleid dat voorwaardenscheppend en kaderstellend is (handhaven) en dan transparant en consequent uitgevoerd; Zet als gemeente/ gemeenschap ontwikkelingen in gang die moeten leiden tot een verbetering/vergroting van de kwaliteit van organisaties ( bv gemeente, MKB,) die op hun beurt faciliterend zijn voor het sturen en begeleiden van ontwikkelingsprocessen. Wees intern gericht en gefaciliteerd op voortdurend verbeteren van eigen bekwaamheid en kwaliteit. Ga met andere organisaties functionele samenwerkingsverbanden aan; houdt lijnen kort en verbindingen strak. Bestuur van morgen geeft blijk van het hebben van een koers die gebaseerd op een duidelijke strategische visie, gericht is op het faciliteren van andere “spelers”, zich ondersteund weet door een hoogwaardig (ambtelijk) apparaat. In het algemeen maar voor het openbaar bestuur in het bijzonder geldt dat zij beschikt over hoogwaardige, dynamische communicatiekanalen naar burgers en bedrijfsleven, over actieve burger en organisatie platforms. Dat zij nauw samenwerkt met ‘anderen’ en zich actief betrokken weet bij ontwikkelingen, vanuit een ‘open visie’ op de omgeving zonder zich belemmert te weten door ‘grenzen’ van welke aard dan ook. Vooral ook een bestuur dat samen met haar partners, een actief wervingsbeleid/promotiebeleid voert, tot versterking van die factoren waarin Ermelo uniek is: wonen, zorg en recreëren, zorg en verzorging, kortom “quality of life”.
pag. 12
Tot slot De Bedrijvenkring Ermelo wil een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de Ermelose samenleving opdat die ook op termijn een gezonde samenleving zal zijn, waarbij een evenwichtige afweging tussen wonen, werken en recreëren zal worden gemaakt. We willen hieraan een bijdrage leveren door middel van dit document en de bijbehorende presentaties. We hopen dat dit leidt tot een samenhangende beleidsvisie. We hebben niet gestreefd naar volledigheid. Het is een aanzet vanuit eigen kring waarbij naar de effecten en gevolgen elders in de samenleving is gekeken. Nu zijn de politieke partijen aan zet. Er ligt in de gemeente een sociaal economische beleidsplan en een structuurvisie met een beperkte horizon. Gezien de maatschappelijke ontwikkelingen hebben politieke partijen de verantwoordelijkheid een samenhangende visie voor onze gemeenschap neer te leggen. We zijn er ons van bewust dat dit geen eenvoudige opgave is, maar u bent nu aan zet. Er moet een samenhangende beleidsvisie komen, waarbij u niet alleen binnen de grenzen van Ermelo moet kijken, maar ook over de grenzen van het dorp heen. Niets doen is geen optie, maar beleid ontwikkelen zonder samenhang schiet ook niet op. We hopen op een samenhangend beleid met hoofdpunten, die richting geven aan verdere besluitvorming en het effecturen van besluiten.
pag. 13
Bijlagen • Ermelo 2025. Startnotitie • Discussienota versie 10 december 2007 • Integrale versie discussienota december 2007 • Ermelo.zó anders: Van ‘droom’ naar ‘praatplaatje’
pag. 14
pag. 15
2025
