Eigentijd MAGAZINE VOOR DEELNEMERS VAN PENSIOENFONDS ZORG EN WELZIJN OKTOBER 2013
PFZW houdt vast aan eigen keuze Kijk op pag. 29
KRAAMVERZORGENDE WENDY:
‘HOE BEPAALT PFZW WAARIN WEL OF NIET WORDT BELEGD?’
Eerlijk beleggen en wat dit betekent voor Katja Schuurman
PREDIKANT EVERT-JAN:
‘PFZW MOET EERLIJK EN OPEN ZIJN OVER INVESTERINGEN’
Voorwoord
Eer en geweten PFZW belegt de premies die u en uw werkgever samen maandelijks afdragen. Dit doen we onder meer in aandelen, obligaties, vastgoed, infrastructuur en grondstoffen. Niet om winst te maken voor onze aandeelhouders, bonussen of voor een hogere beurskoers. We zijn een stichting zonder winstoogmerk. We zijn niet beursgenoteerd en hebben geen aandeelhouders, maar deelnemers. Alles wat we met onze beleggingen verdienen, komt ten goede aan de pensioenen van zo’n 2,5 miljoen mensen die we vertegenwoordigen. Daar is veel geld voor nodig, want gemiddeld ontvangt een gepensioneerde van PFZW vier keer meer dan zij inlegt. We kunnen met onze beleggingen een verschil maken. En dat is waar deze Eigentijd over gaat. Want beleggen we uw pensioenpremie in een bedrijf dat het niet zo nauw neemt met arbeidsomstandigheden of milieuregels? Of doen we dat liever in een bedrijf dat zich daar wel wat van aantrekt? Ik hoor u denken: in dat laatste. Dat vind ik ook. Maar levert die investering dan net zo veel of juist meer op? Want onze voornaamste verantwoordelijkheid is ervoor zorgen dat u straks een goed pensioen hebt. Hoe we die afweging maken, besprak ik met Katja Schuurman. Ook zij probeert met de dingen die ze doet verschil te maken. Drie van u vroegen we op pagina 12 hoe ú zou kiezen tussen rendement en ethiek. Iedereen is het erover eens: allemaal vinden we het belangrijk dat we handelen naar eer en geweten. Dat betekent voor mij dat ik bij elke investering die we doen aan u moet kunnen uitleggen waarom we dat doen. Daar mag u mij steeds weer aan herinneren.
Directeur Pensioenfonds Zorg en Welzijn 2
Eigentijd
Inhoud
IEDER Z’N STEENTJE Hoe draagt u op uw werk bij aan een betere wereld?
WAT VINDEN ZIJ?
19
Drie meningen over hoe PFZW zou moeten beleggen.
12
Marjan (42)
Jeanne (77)
Eerlijk beleggen Met beleggen een verschil maken; dat is het thema van deze Eigentijd
4 Pensioen32 Jo van Zoggel (75) raakte arbeidsongeschikt op z’n 48e. Toch kan hij goed van zijn pensioen leven.
15
vermogen
10
Vraag & Antwoord ‘Hoe bepaalt PFZW waarin wel en niet wordt belegd?’
Vraag & Antwoord ‘Beleggers krijgen hoge bonussen, maar mijn pensioen wordt niet geïndexeerd. Hoe kan dat?’
nieuws
Nieuws over uw pensioen. Goed om te weten!
9 Beleggen, rendement en
26
Lezen!
CASH
En verder
4 KATJA EN PETER
Katja Schuurman wil van Peter Borgdorff weten waarin hij het geld van deelnemers investeert.
28 29 Pensioen in het nieuws 30 Fotorubriek: Feiten over beleggen
(H)eerlijk beleggen! Eigentijd
3
TEKST: JEROEN MEI | FOTOGRAFIE: CEES RUTTEN
Katja maakt het verschil
Dat je met alles wat je doet een verschil kunt maken voor de mensen om je heen, kreeg Katja Schuurman (38) van huis uit mee. Van Peter Borgdorff (57), directeur van PFZW, wil ze wel eens weten: ‘Zeg, hoe eerlijk en verantwoord gaat PFZW eigenlijk om met het geld van deelnemers?’ 4
Eigentijd
Eigentijd
5
P
eter: ‘Katja, we hebben jou vandaag hier op deze
biologische boerderij uitgenodigd om te praten over eerlijk beleggen. Dat gaat onder andere over maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wat heb jij daar mee?’ Katja: ‘Veel. Ik noem het alleen geen maatschappelijke verantwoordelijkheid, dat klinkt zo moralistisch. Dat je je inzet voor mensen die het minder hebben in deze wereld, vind ik niet meer dan een vanzelfsprekendheid. Dat is iets wat ik al van jongs af aan zo heb gevoeld. Als ik op school ergens een werkstuk over mocht maken, dan ging dat over ontwikkelingssamenwerking. Na mijn vwo heb ik me vanuit die gedachte ook ingeschreven voor een studie politicologie. Tegelijkertijd schreef ik me in bij diverse castingbureaus en toen rolde ik in Goede Tijden Slechte Tijden. Ik heb mijn vader toen plechtig beloofd dat ik dat maar een jaar zou doen en dan weer ging studeren. Maar het liep anders, hahaha. Het leven is toch wat er gebeurt, terwijl je andere plannen aan het maken bent.’ Peter: ‘Maar een verschil willen maken is wel altijd blijven kriebelen?’ Katja: ‘Ja, en door de reizen voor mijn werk zag ik heel veel leed, maar ook de prachtige dingen. Daarom heb ik zelf zeven jaar geleden de stichting Return to Sender opgericht. We importeren producten, variërend van sieraden tot gebruiksartikelen, uit de armste gebieden
6
Eigentijd
van de wereld. Die spullen verkopen we via de Hema en onze eigen webshop. We zitten nu in tweeëntwintig landen en daardoor hebben jaarlijks duizenden mensen, veelal vrouwen, een eigen inkomen en een baan. Het geld dat daarmee verdiend wordt, vloeit terug naar educatieve projecten. Zo stimuleren we het ondernemerschap en de zelfstandigheid van de producenten.’
Peter: ‘Voor de meeste deelnemers staat een goed pensioen voorop.
Katja: ‘Als ik jou nou wat mag vragen, Peter. Hoe doen jullie dat
Katja: ‘Is het moeilijk om te kiezen tussen ethiek en zoveel mogelijk
bij PFZW; eerlijk en verantwoord omgaan met het geld van jullie deelnemers?’ Peter: ‘Voor mij is “eerlijk beleggen” eerlijk vertellen wat je met dat geld doet. Op het moment is dat zo’n 130 miljard euro. Ik vind dat ik van elke belegging moet kunnen vertellen wat het doel daarvan is. Kijk, uiteindelijk beleggen we om te zorgen voor een goed pensioen voor die 2,5 miljoen mensen die aan ons hun geld hebben toevertrouwd. Dat zijn vaak mensen die in hun werk zorgen voor andere mensen en het dus ook belangrijk vinden dat hun inleg niet ten koste van anderen wordt geïnvesteerd.’ Katja: ‘Niet ten koste van anderen, zeg je. Waarom zeggen jullie niet gewoon dat je wilt bijdragen aan een betere wereld, desnoods tegen een lager rendement?’
Daar ben ik heel eerlijk over. Ons uitgangspunt is dat we met onze beleggingen niet willen meewerken aan een slechtere wereld. We dragen dus ook niet per se bij aan een betere wereld, alleen als het kan. Die keuze hebben we gemaakt op basis van onderzoek onder onze deelnemers.’
Peter: ‘Ik wil van elke belegging kunnen vertellen wat het doel is’
winst maken?’
Peter: ‘Klopt. Zo proberen we een balans te vinden tussen genoeg
Peter: ‘Dat kan lastig zijn, ja. Heel recent hebben we bijvoorbeeld
geld verdienen en dat op een verantwoorde manier doen. We praten daar ook over met goededoelenorganisaties als War Child en Amnesty International. Die hebben hun pensioenen ook geregeld bij PFZW. Als zij ons wijzen op misstanden bij de partijen waar wij geld beleggen, dan gaan we met die partijen praten om te kijken of het beter kan.’ Katja: ‘Lukt dat? Jullie hebben immers veel geld en dus veel macht.’ Peter: ‘Dat is waar, maar tegelijkertijd moet je dat ook niet overdrijven. Wereldwijd zijn we als belegger een kleine speler. Aan de andere kant: we beleggen in Shell, dat al jaren problemen heeft in Nigeria met diefstal van olie, milieuverontreiniging en andere ellende. Daar zijn we al vijf jaar met Shell over in gesprek. Ze hebben nu besloten om daar te stoppen met olie winnen. Daar is dus wel degelijk iets veranderd.’
besloten niet meer te investeren in de tabaksindustrie. Tabak, daar kunnen we heel veel geld aan verdienen en het is volstrekt legaal. Toch voelt het niet goed om er in te beleggen. De tabaksindustrie voert een marketingstrategie die vooral is bedoeld om jongeren aan het roken te helpen. En we hebben problemen met de arbeidsomstandigheden op de tabaksplantages. We hebben drie jaar dat gesprek gevoerd, zonder effect. Dus zijn we gestopt. Net zoals we niet investeren in zware wapenindustrie en bedrijfstakken die verantwoordelijk zijn voor zware milieuverontreiniging. Terwijl we daar heel veel geld mee zouden kunnen verdienen.’ Katja: ‘Dus je maakt steeds een afweging?’
Eigentijd
7
Rekensom Duo & bn
Beleggen, rendement en vermogen. Het zijn best ingewikkelde begrippen.Hier drie tekeningen om ze inzichtelijker te maken. Als je in 1970 één euro zou hebben geïnvesteerd, hoeveel danéén eind 2012? Alshad je inje1970 euro zou hebben geïnvesteerd,
€1,-
In een oude sok
hoeveel had je dan eind 2012?
Katja: ‘Ik probeer zoveel mogelijk biologisch te eten en kleding te
8
Eigentijd
Peter: ‘Katja, heb jij het overigens van huis uit meegekregen om meer te doen met je leven dan alleen voor jezelf te leven?’ Katja: ‘Voor een deel wel. Mijn moeder komt van Curaçao, mijn vader is een Hollander. Ze hebben elkaar leren kennen op de kweekschool. Met z’n tweeën zijn ze drie jaar naar Curaçao gegaan om les te geven aan overvolle klassen. In de avonduren ging mijn vader de sloppenwijken in om de moeders bijles te geven. Dus mijn ouders waren ook heel betrokken bij hun omgeving.’ Peter: ‘En geef je dat ook door aan jouw dochter?’ Katja: ‘Sammie is pas drie, maar ik hoop later wel op haar over te brengen wat ik belangrijk vind. Niet door het haar te zeggen, maar door het te laten zien. Als ze oud genoeg is, gaat ze mee op reis. En niet alleen naar tropische eilanden, maar ook naar de arme gebieden in de wereld. Mijn ervaring is dat als je iemand in de ogen kijkt, die net als jijzelf dromen en verlangens heeft over het leven — terwijl ze intussen aan het overleven zijn — het niet anders kan dan dat je geraakt wordt. Voor mij werd het in ieder geval steeds moeilijker om onberoerd het vliegtuig in te stappen naar Nederland. Daarom ben ik me actief gaan inzetten. Zoals jullie bij PFZW ook je beste beentje proberen voor te zetten, begrijp ik uit je verhaal.’ Peter: ‘Waar mogelijk. We zijn echt geen organisatie die alleen maar goede dingen met geld kan doen. We moeten wel rendement maken. Zorgen voor een goed en betaalbaar pensioen, dat is en blijft onze eerste opdracht.’
€1
1970
2012
Sparen op de bank
€8,50
Belegd door PFZW
€28,50
Ontwikkeling financiële positie van PFZW (in miljarden euro's) Benodigd vermogen
129
Aanwezig vermogen
115
112
100 87
88
131
96
80 79
72
60
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Dekkingsgraad: 148%
92%
108%
104%
97%
101%
Als je in 2010 met pensioen ging en 40 jaar pensioen had opgebouwd, bestaat je pensioen uit:
Zelf ingelegde premie 24% Rente 31%
Meer van Katja zien?
Handig filmpje
Zien hoe de ontmoeting tussen Katja en Peter verliep? Download de
Meer weten over wat de gestegen levensverwachting betekent voor ons pensioen?
iPhone-app van Eigentijd en bekijk de video.
Kijk op www.pfzw.nl/langerleven voor een filmpje met duidelijke uitleg.
Beleggingsresultaten 45%
TEKENINGEN: MICHIEL MOORMANN
Katja: ‘Waarom zeggen jullie niet gewoon dat je wilt bijdragen aan een betere wereld, desnoods tegen een lager rendement?’
kopen waaraan mensen onder normale omstandigheden hebben gewerkt en waaraan ze een eerlijk inkomen hebben verdiend. Wat probeer jij te doen in het dagelijks leven?’ Peter: ‘Net als jij koop ik regelmatig biologisch eten, maar wel zolang het leuk blijft. Dus appels met wormen komen bij mij niet in huis, hahaha. Daarnaast probeer ik een steentje bij te dragen door naast mijn werk als pensioendirecteur bestuursfuncties in te vullen bij organisaties die mensen leren hoe ze met hun geld kunnen omgaan. Zodat ze niet in de problemen komen.’
Eigentijd
9
Antwoord #1
Vraag #1 (van Wendy)
10 Eigentijd
weegt heel zwaar voor PFZW’
Jan Willem: ‘PFZW heeft drie heel heldere uitgangspunten voor beleggingen. Samen vormen ze een soort grondwet. Bij elke beleggingsbeslissing is de afweging: draagt dit bij aan een goed pensioen voor onze deelnemers? Direct daarna, op nummer twee, staat duurzaamheid. Een belegging kan veel opleveren. Maar als hij niet bijdraagt aan een betere wereld, dan is het zeer de vraag of wij daarin willen investeren. Daarmee onderscheidt PFZW zich van andere pensioenfondsen. We hebben een duidelijk uitsluitingenbeleid en beleggen niet in bedrijven die bijvoorbeeld mensenrechten schenden of het milieu ernstig verontreinigen. Verder geloven we zeer in de dialoog met bedrijven. We spreken bij hen onze zorg uit over bepaalde ontwikkelingen en stellen vragen. Bijvoorbeeld over lekkende oliepijpen of het beloningsbeleid. Dat leidt vaak tot verbeteringen. Ten slotte, op nummer drie: onze beleggingen moeten beheersbaar zijn en niet té complex. Dat betekent dat we willen begrijpen waarin we investeren, zodat we risico’s goed kunnen inschatten.’
FOTOGRAFIE: ONNO KUMMER | TEKST: MONIQUE DE LIGNY
‘Hoe bepaalt PFZW waarin wel en waarin niet wordt belegd?’
‘De ethische kant bij beleggen
Barry Vrijssen Accountmanager
Jan Willem van Oostveen Manager beleggingen en financiële zaken
Wendy Huibers (31)
Wendy werkt als kraamverzorgende bij KraamInzicht in de regio’s Utrecht en West-Veluwe. Ze is getrouwd en woont met haar man, zoon en dochter in Veenendaal. Barry en Jan Willem beantwoorden haar vraag.
Barry: ‘De ethische kant bij beleggen weegt heel zwaar voor PFZW. Internationaal zijn we daarin koploper. Zo zijn we gestopt met beleggen in de tabaksindustrie. We hebben eerst geprobeerd met de fabrikanten te praten over arbeidsomstandigheden, kinderarbeid en reclame gericht op jongeren. Toen dat geen resultaat opleverde, was het uitsluiten van deze ondernemingen de enige optie. PFZW maakt weloverwogen keuzes, passend bij de ideeën van onze achterban in zorg en welzijn. Ook de mening van deelnemers betrekken we hierbij. Daar komen waardevolle uitkomsten uit. Zo blijkt bijvoorbeeld dat veel deelnemers het niet erg vinden later iets minder pensioen te ontvangen. Tenminste, als dat betekent dat PFZW nu geen ethisch onverantwoorde beleggingen doet.’ Ook een vraag? Stel ’m op
en misschien staat u wel in
de volgende Eigentijd. facebook.com/PFZWpensioen
Eigentijd 11
Mijn pensioen
Wat moet bij beleggen zwaarder wegen: ethiek of een zo hoog mogelijk rendement? Drie deelnemers geven hun mening.
‘Mensen kunnen soms schijnheilig zijn en hoog opgeven van hun ethische opvattingen’
Marjan Klop (42) salarisadministrateur Zorgcentrum De Wittenberg in Haaften ‘Dat een pensioenfonds moet beleggen, snap ik. Het is onvermijdelijk. Alleen dan kan voor alle deelnemers voldoende pensioen worden opgebouwd. Pensioen moet vooral een veilig gevoel geven. Maar ik vind het wel heel belangrijk wáár PFZW in belegt. Dat er wordt geïnvesteerd in projecten die goed zijn voor de aarde op de lange termijn. Zoals de microkredieten waar Máxima zich hard voor maakt. Of andere projecten, die rekening houden met de toekomst van de wereld. Ik vind dat het beleggingen en investeringen moeten zijn die goed passen bij de cultuur van de zorg. Dus géén wapens en géén kinderarbeid. Ook al betekent dit dat het rendement lager is. Liever later iets minder pensioen met een goed gevoel, dan meer pensioen met een slecht geweten. Zelf probeer ik ook op een verantwoorde manier te leven en geld te geven aan goede doelen. Al valt dat als alleenstaande moeder niet altijd mee.’
12 Eigentijd
Evert-Jan Prins (29) predikant in Heinenoord
‘Liever later iets minder pensioen met een goed gevoel, dan meer pensioen met een slecht geweten’
‘Het heeft natuurlijk ook met mijn beroep te maken, maar geld is niet alles in het leven. Er zijn meer dingen die ertoe doen, naast werk en pensioen. Ik vind: liever een onsje minder, als dat ervoor zorgt dat we er samen een betere wereld van maken. We hebben ook een verantwoordelijkheid voor mensen elders op aarde, die het veel slechter hebben dan wij. Zo kijk ik ook naar een pensioenfonds. Ik vind dat ze principieel moeten zijn waarin onze inleg wordt geïnvesteerd. Het is wel goed wanneer ze daar eerlijk en open over zijn. Laten zien wat de keuzes zijn en waarom. Wellicht leidt dat tot een minder pensioen. Zelf vind ik dat geen punt. Maar of iedereen dat zal accepteren? Mensen kunnen soms schijnheilig zijn en hoog opgeven van hun ethische opvattingen, maar zich verzetten zodra hun portemonnee wordt geraakt.’
Eigentijd 13
Mijn pensioen
PENSIOENNIEUWS
’Ik vind het geen prettig idee als ons geld in wapens zou worden belegd’
Oktober 2013
Jeanne Veraart (77) gepensioneerd technisch hoofdanalist Zuiderziekenhuis in Rotterdam
14 Eigentijd
De volgende pagina’s gaan over uw pensioen. Belangrijk dus! PS: U kunt dit katern ook uitscheuren en bewaren TEKST: MONIQUE DE LIGNY | FOTOGRAFIE: JANITA SASSEN
‘Natuurlijk is het mogelijk om rendabel te beleggen, op een ethisch verantwoorde manier. Ik ben van jongs af aan door mijn vader vertrouwd gemaakt met beleggingen en weet dat het kan. Voor mij wegen rendabel en ethisch beleggen allebei even zwaar. Maar als ik écht zou moeten kiezen, weegt de ethiek net wat zwaarder. Voor PFZW is beleggen trouwens ook de enige mogelijkheid om er wat van te maken. Met alleen die 2,5 procent spaarrente lukt dat natuurlijk nooit. Jonge mensen van nu willen straks ook een goed pensioen. Als pensioenfonds moet je dus nú risico’s durven nemen. Overigens zit daar voor mij wel een grens aan. Ik vind het geen prettig idee als ons geld in wapens zou worden belegd. Ik heb vroeger plant- en dierkunde gestudeerd. Toen al was ik bezig met milieu en duurzaamheid. Het respect voor de aarde zit er van jongs af aan in.’
Eigentijd 15
Duo & bn
PENSIOENNIEUWS
Meer nieuws vindt u op pfzw.nl
EERDER MET PENSIOEN? Ook met de wijzigingen in de pensioenregeling per 1 januari 2014 kunt u eerder met pensioen. Wanneer dat precies kan, hangt af van wanneer u bent geboren. Geboren vóór 1965 U kunt nog steeds met pensioen vanaf uw 55e. U heeft twee mogelijkheden: opnemen Flexpensioen of eerder opnemen ouderdomspensioen. A. U kunt uw Flexpensioen in laten gaan*. Wilt u dit voor uw 60e in laten gaan, dan kan dit voor de uren die u minder werkt. We bepalen dit als volgt: we kijken naar de periode van vijf jaar voordat u uw Flexpensioen laat ingaan en nemen over die periode het gemiddelde aantal uren die u heeft gewerkt. Vanaf 60 jaar kunt u uw Flexpensioen opnemen zonder dat u minder gaat werken. Wilt u dit nog niet opnemen dan kan dat alleen als u ongewijzigd blijft werken. Stopt u (gedeeltelijk) met werken? Dan moet u (gedeeltelijk) Flexpensioen opnemen. B. U kunt ouderdomspensioen opnemen. Hierbij zetten wij het Flexpensioen om naar ouderdomspensioen. Wilt u voor uw 60e ouderdomspensioen opnemen, dan kan dit alleen voor het gedeelte dat u stopt met werken. Vanaf 60 jaar mag u ouderdomspensioen opnemen. Het hoeft niet, ook niet als u op of na 60 jaar minder gaat werken. Geboren in of na 1965 U heeft twee mogelijkheden: A. U kunt uw Flexpensioen in laten gaan vanaf uw 55e*. Wilt u dit voor uw 60e in laten gaan, dan kan dit voor de uren die u minder werkt. We bepalen dit als volgt: we kijken naar de periode van vijf jaar voordat u uw Flexpensioen
16 Eigentijd
laat ingaan en nemen over die periode het gemiddelde aantal uren die u heeft gewerkt. Vanaf 60 jaar kunt u uw Flexpensioen opnemen, zonder dat u minder gaat werken. Wilt u dit nog niet opnemen dan kan dat alleen als u ongewijzigd blijft werken. Stopt u (gedeeltelijk) met werken? Dan moet u (gedeeltelijk) Flexpensioen opnemen. B. U kunt vanaf 62 jaar ouderdomspensioen opnemen. Het Flexpensioen hebben wij dan inmiddels omgezet naar ouderdomspensioen. Deze omzetting vindt automatisch plaats op 60 jaar, tenzij u er voor kiest om uw Flexpensioen te behouden. Vanaf 62 jaar mag u ouderdomspensioen opnemen. Het hoeft niet, ook niet als u op of na 60 jaar minder gaat werken. * Let op: • op 60 jaar zetten wij het Flexpensioen automatisch om naar ouderdomspensioen. U kunt er voor kiezen uw Flexpensioen te behouden. Enige maanden voor uw 60e ontvangt u vanzelf bericht hierover. • het Flexpensioen stopt op de eerste dag van de maand waarin u 65 wordt. Uw ouderdomspensioen gaat pas in vanaf het moment dat uw AOW ingaat. Dit sluit niet op elkaar aan. Om deze periode te overbruggen, kunt u ervoor kiezen om uw ouderdomspensioen eerder in te laten gaan.
Meer weten? Kijk op pfzw.nl/eerderstoppen of bel met de klantenservice.
SAMENWONEN? GEEF HET DOOR! Als u overlijdt, heeft uw partner recht op een pensioenuitkering. Dit heet partnerpensioen. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet uw partner bij ons bekend zijn. Woont u samen? Dan kunt u uw partner bij ons aanmelden. Daar is wel een notariële samenlevingsovereenkomst voor nodig. Andere overeenkomsten, zoals een testament, komen hiervoor niet in aanmerking. Bent u getrouwd of heeft u een geregistreerd partnerschap, dan hoeft u niets te doen. De gemeente waarin u woont geeft dan automatisch de gegevens van uw partner aan ons door.
Meer weten? Kijk op pfzw.nl/samenwonen voor meer informatie.
VERVROEGD PENSIOEN EN DE AOW-LEEFTIJD De wijzigingen in de pensioenregeling hebben gevolgen voor u als u vóór 1 september 2013 vervroegd ouderdomspensioen heeft laten ingaan. Het pensioen loopt gewoon door, maar het bedrag dat u ontvangt, wordt lager vanaf de eerste dag van de maand waarin u 65 wordt. Toen u met pensioen bent gegaan, zijn wij er namelijk vanuit gegaan dat uw AOW al op uw 65e zou ingaan. En dat is door de verhoging van de AOWleeftijd niet meer het geval. Hierdoor heeft u misschien tijdelijk een lager inkomen. Op dit moment onderzoeken we welke oplossing wij u kunnen bieden. Zodra hier meer over bekend is, laten we u dit weten via de e-nieuwsbrief en de website. Mogelijk komt u ook in aanmerking voor de overbruggingsregeling van de overheid. Kijk voor meer informatie hierover op de site van de Sociale Verzekeringsbank (svb.nl) of neem contact op met onze klantenservice.
BETAALKALENDER Bent u met pensioen? Dan ontvangt u in 2013 en 2014 op uiterlijk de onderstaande data uw pensioen op uw bankrekening. In 2013 25 oktober 23 november 21 december In 2014 25 januari 22 februari 22 maart 25 april 17 mei (vakantiegeld) 24 mei 25 juni 25 juli 23 augustus 25 september 25 oktober 22 november 20 december Maakt u gebruik van internetbankieren? Houd er dan rekening mee dat uw pensioen op de hierboven genoemde dagen pas in de loop van de middag op uw online overzicht te zien is.
Eigentijd 17
Eerlijk beleggen
MEESTGESTELDE VRAGEN Hieronder leest u de vragen die de laatste tijd het HIERONDER U DE meest gesteld werdenLEEST aan onze klantenservice.
3
Waar vind ik een overzicht van alle periodes waarin ik pensioen heb opgebouwd bij PFZW? Dit kunt u terugvinden op MijnPFZW. Ga naar pfzw.nl/MijnPFZW, kijk onder ‘mijn pensioen’ en klik vervolgens op ‘mijn basisgegevens’. Helemaal onderaan die pagina kunt u dan klikken op ‘bekijk alle periodes waarin u pensioen heeft opgebouwd’. Als u dit doet, krijgt u een overzicht van uw volledige arbeidsverleden in de sector zorg en welzijn. Ik wil graag weten hoe hoog mijn pensioen is op een bepaalde leeftijd. Kan dat? Jazeker. In de pensioenplanner op MijnPFZW kunt u zelf berekenen hoeveel pensioen u krijgt op de leeftijd waarop u uw pensioen wilt laten ingaan. Via pfzw.nl/MijnPFZW meldt u zich aan. Bezoekt u MijnPFZW voor het eerst? Dan kunt u kiezen voor inloggen via DigiD of u klikt u op de button ‘Registreren’. Als u inlogt via DigiD hoeft u verder geen gegevens in te vullen. Kiest u voor registreren? Dan vult u een aantal persoonsgegevens in om de registratie compleet te maken.
Meer info vindt u op pfzw.nl of bel de klantenservice (030) 277 55 77
18 Eigentijd
PFZW wil op een eerlijke manier omgaan met het geld dat het investeert. Wat doet u in uw werk om de wereld net een beetje duurzamer te maken? Zes deelnemers vertellen.
FOTOGRAFIE: PIM RAS | TEKST: MONIQUE DE LIGNY
2
WAT DOET U?
ILLUSTRATIES: ROBERT VULKERS
Heeft u vragen? Bel de klantenservice
1
Hoe geef ik mijn adreswijziging door? Verhuist u in of naar Nederland? Dan hoeft u niets door te geven. Uw adreswijziging wordt automatisch door de gemeente doorgegeven. U moet uw verhuizing natuurlijk wel bij uw nieuwe gemeente melden. Als u naar het buitenland verhuist, geef het dan aan ons door. Dat kan schriftelijk of via e-mail. Dit moet u ook doen als u na uw vertrek een Nederlands postadres aanhoudt. Vermeld bij uw adreswijziging uw klantnummer of geboortedatum. En vergeet u niet uit te schrijven bij de gemeente waar u woont. U kunt zich vanaf vijf dagen voor uw vertrek uitschrijven. Wilt u uw post op een ander adres dan uw woonadres ontvangen? Ook dan kunt u dit schriftelijk of via e-mail doorgeven. Vergeet ook hier niet uw klantnummer of geboortedatum te vermelden.
Facebook Hoe duurzaam bent u op uw werk? Deel het met ons op
facebook.com/PFZWpensioen
Eigentijd 19
reportage Eerlijk beleggen Duo & bn
VLIEGWIEL Herman Hoogstad (49) IC-verpleegkundige bij St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg Bouwt pensioen op bij PFZW sinds 1989 Misschien wordt wel nergens zóveel plastic verpakkingsmateriaal gebruikt – en weggegooid – als in een ziekenhuis. Want hygiëne en steriliteit staan voorop. Herman, afvalscheider avant la lettre, zag met lede ogen hoe al dit plastic afval op de grote hoop terechtkwam. Twee jaar geleden kwamen er op zijn initiatief – met hulp van enkele milieu-minded collega’s – op de IC aparte afvalbakken voor plastic. ‘Eerst als proef. Dat leverde in één maand al zes grote containers op. Iedereen werd zó enthousiast, dat het zich uitbreidde naar de rest van het ziekenhuis. Van linnenkamer tot apotheek.’ Hermans initiatief werkte als een vliegwiel. Toen het Financieele Dagblad dit jaar de Green Quest uitschreef om duurzaam ondernemen te stimuleren, was het Elisabeth de eerste organisatie die zich aanmeldde. Herman: ‘Nu hebben we een Duurzaamheidsteam dat binnen vijf jaar twintig procent minder energieverbruik wil bereiken en twintig procent minder niet– recyclebaar afval.’
ETEN ZONDER TROEP Lianne van der Meijde (26) Pedagogisch medewerker Kinderdagverblijf De Melkfabriek in Utrecht Bouwt pensioen op bij PFZW sinds 2011 Wat zijn ze bepalend, die eerste vier jaar van een mensenleven. ‘Pittige jaren voor kinderen’, weet Lianne. ‘Er gebeurt dan zóveel met ze. Motorisch. Met hun hersens. De hoeveelheid energie die dat kost, is onvoorstelbaar. Dan wil je zeker weten dat ze het juiste binnenkrijgen.’ Heel bewust stapte De Melkfabriek een tijdje geleden over op biologische voeding. Al het fruit, broodbeleg, de zuivelproducten en het vruchtensap worden ingekocht bij een biologische leverancier. Het brood komt van een biologische bakker. ‘Dus géén kunstmatige troep, zoals suikers of vage E-nummers. Bij ons krijgen de kinderen nu echt alleen maar goed eten.’ De ouders zijn er hartstikke blij mee. Ook zij hechten grote waarde aan gezonde en verantwoorde voeding. En de peuters zelf? ‘Laatst zei één van hen: “We hebben ander brood, hè? Veel lekkerder!” Mooi toch?’
20 Eigentijd
Eigentijd 21
Eerlijk beleggen
SCHOON EN STIL John Minneboo (60) Medewerker Technische Dienst Zorginstelling Amsta in Amsterdam Bouwt pensioen op bij PFZW sinds 1985
Rob Hakker (64) Milieucoördinator Zorginstelling Amsta Bouwt pensioen op bij PFZW sinds 1978 Hij trekt op als een sportwagen, maakt geen lawaai en rijdt super zuinig. De elektrische Renault Kangoo is volgens John ‘een feest om in te rijden’. Hij gebruikt ‘m om materialen af te leveren bij vestigingen in de stad. TL-buizen, machineonderdelen, dat werk. Rob: ‘Want verder doen we hier alles op de fiets.’ Vorig jaar tekende Amsta een convenant met de gemeente Amsterdam, “Duurzaamheid in de zorg”. De Renault is hier één van de tastbare resultaten van. Net als de energiezuinige verlichting en de composteerbare koffiebekers. Rob: ‘Sinds dat convenant zijn we een stuk milieubewuster. We beseffen dat we er veel mee terugverdienen.’ Overigens heeft de Renault nog wel wat kinderziektes. Slechts negentig kilometer actieradius, koude voeten in de winter en een oplaadtijd van acht uur. John: ‘Dus voor woon-werkverkeer gebruik ik nu weer mijn eigen auto.’
22 Eigentijd
Eigentijd 23
Eerlijk beleggen
KWALITEIT UIT DE STREEK Jelle Ferwerda (43) Chefkok bij Sint Maartenskliniek in Nijmegen Bouwt pensioen op bij PFZW sinds 2005 Boontjes uit Kenia? Vlees uit Urugay? Appels uit Zuid-Afrika? Vijf jaar geleden besefte chefkok Jelle dat het roer om moest. ‘Wij hebben prachtige producten in onze eigen streek. Daar wilden we naar terug. Dus géén vervuilende vlieguren meer, maar meegaan met de seizoenen en direct contact met de boer.’ Het begint allemaal met kwaliteit. Want zelfs de beste kok kan niks met een slecht product. Nee, dan de sukadelapjes van de natuurkoeien van boer Bolk uit het nabijgelegen Aerdt bijvoorbeeld. Jelle: ‘Onze patiënten steken nu hun duim op als de maaltijd wordt opgediend. Het is nooit wetenschappelijk bewezen, maar ik geloof er heilig in dat goed eten en drinken bijdraagt aan hun herstel.’ Kwaliteit betekent volgens Jelle ook: vakmensen aan het fornuis én aandacht en liefde voor de “positionering op het bord”. Voedselverspilling? Niet in de Sint Maartenskliniek.
24 Eigentijd
GROEN DAK Judith Elting (34) Praktijkondersteuner bij huisartsenpraktijk Zuidwolde Bouwt pensioen op bij PFZW sinds 1997 Een steentje bijdragen aan een gezondere wereld. Daar gaan ze in huisartsenpraktijk Zuidwolde best ver in. Natuurlijk door mensen beter te maken, immers hun core business. Maar ook door een zeer milieubewust praktijkgebouw. Zo bestaat het dak van de praktijk uit zonnepanelen en vetplanten. Judith legt uit: ‘De plantjes isoleren het gebouw. Daarbij wordt het regenwater opgevangen in spoelbakken in de grond. Dat gebruiken we bijvoorbeeld om de wc’s door te spoelen, en voor warmte- en koudeopslag.’ Patiënten moesten wel even wennen. Ze trokken bij toiletbezoek eerst de verkeerde conclusies uit het bruine regenwater. Maar nu vinden ze het alleen maar geweldig. Ook genieten ze van de schitterende binnentuin, waar vlinders worden aangetrokken door medicinale kruiden. ‘Maar die staan er puur voor de sier, hoor!’ lacht Judith.
Eigentijd 25
Antwoord #2
Vraag #2 (van Anouk)
26 Eigentijd
heel goed voorstellen’
Diana: ‘Het voelt onrechtvaardig dat je pensioen niet wordt verhoogd, terwijl andere mensen er goed geld aan verdienen. Voor de duidelijkheid: PFZW is tégen buitensporige bonussen. De partijen waarmee we zaken doen krijgen een vast percentage van de winst. Daar zit meteen ons dilemma. Want hoe meer winst onze beleggingspartners maken – en hoe meer zij er dus aan verdienen – hoe hoger jouw pensioen wordt. Uit die markt stappen is een optie, maar dan zou PFZW veel minder verdienen. Dan wordt de kans op indexatie, zeg maar het meestijgen van de pensioenen met de loonstijging in de sector, alleen maar kleiner. PFZW kan pas gedeeltelijk indexeren bij een dekkingsgraad tussen de 105 en 130 procent. De dekkingsgraad is nu nog onder de 105 procent. Te laag dus. Eind van het jaar beslist het bestuur hoe de indexering er in 2014 uit ziet.’
Florent: ‘Ook in het bestuur van PFZW is een groeiend
FOTOGRAFIE: ONNO KUMMER | TEKST MONIQUE DE LIGNY
‘Beleggers krijgen hoge bonussen, maar mijn pensioen wordt niet geïndexeerd. Hoe kan dat?’
‘We kunnen ons je vraag
Florent Vlak Bestuurslid en voorzitter beleggingscommissie
Diana Abrahams Woordvoerder
Anouk van der Leek (23)
Anouk begeleidt jonge kinderen met een meervoudige beperking bij de Amerpoort in Soest. Ze heeft een relatie en woont in Nunspeet. Florent en Diana beantwoorden haar vraag.
besef dat het eigenlijk zo niet langer kan. Dat het niet is uit te leggen dat er beleggingspartijen zijn die zó excessief veel verdienen. Hen zomaar de rug toekeren, is niet slim. Dan snijden we u, onszelf en alle andere deelnemers in de vingers. Want ze zorgen ook voor rendement. Wél zijn we in gesprek met deze beleggers. We stellen kritische vragen en zoeken nauwere samenwerking met andere grote beleggers, die ook de principes voor verantwoord beleggen onderschrijven. Zo willen we invloed uitoefenen om de overdreven bonussen tegen te gaan. Echter zónder het pensioenpeil te benadelen. Een nieuw beleid dus, waarmee we de komende jaren concreet aan de slag gaan.’ Ook een vraag? Stel ’m op
en misschien staat u wel in
de volgende Eigentijd. facebook.com/PFZWpensioen
Eigentijd 27
Eerlijk beleggen
In het nieuws
Feiten en cijfers
Sparen of beleggen? Elke 100 euro die een gemiddeld pensioenfonds eind 1985 belegde, groeide door rendementen tot bijna 650 euro. Was die 100 euro op een rekening van de bank gezet, dan was het bedrag nu maar 350 euro waard. BRON: PFZW
Beleggen loont Als pensioenfondsen in het verleden niet hadden belegd, waren onze pensioenen nu een stuk lager. Of de premie was fors hoger geweest. Dan was Nederland nu een stuk armer.
VOC
DE AMSTERDAMSE EFFECTENBEURS IS DE OUDSTE FINANCIËLE HANDELSBEURS TER WERELD. DE BEURS ONTSTOND IN DE 17E EEUW MET AANDELEN VAN DE VERENIGDE OOST-INDISCHE COMPAGNIE (VOC). BRON: VOC KENNISCENTRUM
6 x
DE BESTE In 2012 was PFZW voor de zesde keer op rij de pensioenaanbieder met het beste beleggingsbeleid. Dat beoordeelde de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling. Die vergeleek in dat jaar het beleggingsbeleid van vijftig pensioenfondsen en -verzekeraars. BRON: VBDO
Suikeroom De slimste belegger ter wereld is misschien wel Warren Buffet (83). De Amerikaanse zakenman heeft een vermogen van 53 miljard dollar, ongeveer 40 miljard euro. Hij is sinds een paar jaar bezig het grootste deel daarvan aan goede doelen te schenken.
PFZW houdt vast aan keuze De overheid heeft een voorstel gedaan voor wet- en regelgeving waarmee we rekening moeten houden bij de ontwikkeling van een nieuwe pensioenregeling. Alle pensioenfondsen mogen een advies geven over dat voorstel. PFZW houdt daarbij vast aan zijn eigen koers: een pensioen dat de loonontwikkeling volgt. PFZW heeft een voorkeur voor het zogenoemde reële contract. Daarbij wordt gestreefd naar maximale koopkracht, maar er horen wel verantwoorde risico’s bij. De andere variant, het nominale contract, biedt zekerheid. Maar dat kan ten koste gaan van de koopkracht. PFZW-deelnemers hechten aan behoud van koopkracht én hebben meer tijd om de risico’s te spreiden. Dat komt omdat het deelnemersbestand relatief jong is (jonger dan bij veel andere fondsen). Het reële contract is voor ons daarom de beste optie.
UMC’S NAAR PFZW e pensioenen van ruim 158.000 (oud-)UMC-medewerD kers en gepensioneerden gaan per 1 januari 2015 over van ABP naar PFZW. De overgang scheelt werknemers in de zorg in de toekomst een hoop gedoe als zij van baan veranderen. Tot nu toe betekende deze wisseling van baan ook een verandering van pensioenfonds. Medewerkers die arbeidsongeschikt zijn of nu Flexibel Pensioen en Uittreden (FPU) ontvangen, blijven bij het ABP. Nieuwe medewerkers die per 1 januari 2014 in dienst komen bij een UMC bouwen wel direct pensioen op bij PFZW.
Middenweg is de weg terug
131.800.000.000 Dat is het belegde vermogen van PFZW halverwege 2013. Dat bedrag was in 2011 nog 101,9 miljard.
BRON: FORBES
Kijk op
28 Eigentijd
Op deze pagina leest u meer over actuele pensioenonderwerpen. Kijk voor het laatste nieuws op pfzw.nl
voor meer feiten facebook.com/PFZWpensioen
Wij kunnen ons niet vinden in de tussenvariant die bepaalde fondsen willen, een mengvorm tussen het reële en nominale contract. In de visie van PFZW zijn we daarmee terug bij af: geen heldere keuze. Peter Borgdorff, directeur van PFZW: ‘Met het voorgestelde compromis gaan we eigenlijk op de oude voet verder. Een beetje van dit en een beetje van dat, is meer van hetzelfde’.
Meer weten?
Blijf bij!
Wilt u op de hoogte blijven van het nieuws rondom uw pensioen? Installeer de iPhone-app van Eigentijd of meld u aan voor de e-nieuwsbrief via onze website pfzw.nl/nieuwsbrief. U kunt ook over pensioen meepraten op onze Facebook-pagina: facebook.com/PFZWpensioen
Meer informatie over de veranderingen vindt u in het dossier over de nieuwe pensioenregeling op pfzw.nl
Eigentijd 29
Informatie
Mijn foto
Colofon
Op deze pagina vindt u handige informatie over PFZW. Voor meer info zie pfzw.nl 6
8
Download de app van Eigentijd!
10
Eigentijd is een uitgave van Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Het blad verschijnt in de maanden maart, juli en oktober en wordt onder deelnemers verspreid in een oplage van meer dan een miljoen exemplaren.
HEEFT U EEN KLACHT? LAAT HET ONS WETEN! 1
7
Het kan zijn dat u niet tevreden bent over PFZW. Geef uw klacht aan ons door. Dat is voor ons belangrijk, omdat het helpt onze dienstverlening verder te verbeteren. U kunt uw klacht op verschillende manieren kenbaar maken: via het klachtenformulier op pfzw.nl/klachten, telefonisch via onze klantenservice of schriftelijk. Alle contactgegevens vindt u op deze pagina.
9
(H)eerlijk beleggen! 2
3
4 5
Pensioenpremies beleggen is een zaak voor knappe koppen. Maar een boterham beleggen, kan iedereen. En dat is maar goed ook, want smaken verschillen. Daarom vroegen we u om een foto van uw ideaal belegde boterham. Het leverde deze smakelijke pagina op. Kijk voor meer foto’s op facebook.com/ PFZWpensioen
11
STUUR UW FOTO OP! Wilt u helpen om deze rubriek in de volgende editie van Eigentijd te vullen? Houd dan onze website, e-nieuwsbrief en Facebook-pagina in de gaten voor de volgende foto-opdracht! 1 Lidewij Kanters 2 Cock van Ooijen 3 Corrie Olthof 4 Annelies van Woudenberg 5 Mevrouw Peetoom-Gieling 6 Karin Barnhoorn 7 Henk Baltus 8 Jelly Holtrop 9 Ans Verhoeven 10 Ingeborg Breuers 11 Carla Fagel 12 Sjoukje van der Eems 13 Sterlin Bradshaw
30 Eigentijd
12 13
HOOFDREDACTIE Saskia Oostema
NIEUWSBRIEF Bijblijven? Abonneer u op de maandelijkse nieuwsbrief en ontvang het laatste pensioennieuws in uw mailbox. Ga naar pfzw.nl/nieuwsbrief
OVER EIGENTIJD
PENSIOENROUTE-APP
PFZW vindt het belangrijk u goed te informeren over alles wat met uw pensioen te maken heeft. Op onze website vindt u daarom uitgebreide informatie over de pensioenregeling. Ook kunt u zich aanmelden voor de informatieve e-nieuwsbrief via pfzw.nl/nieuwsbrief. Uit onderzoek blijkt dat de meeste deelnemers ook graag schriftelijke informatie ontvangen. Daarvoor is onder meer het magazine Eigentijd. Misschien denkt u dat het maken en versturen van een magazine veel duurder is dan het sturen van een brief. Toch is dat niet zo. De verzending van brieven valt in een hoger btwtarief dan verzending van een tijdschrift. Gezien de grote oplage van de verzending, maakt dit een aanzienlijk verschil.
Heel veel handige informatie en tips over uw naderende pensioen vindt u in de nieuwe app van PFZW. Verkrijgbaar in de App Store (iPhone) en Google Play Store (Android).
KLANTENSERVICE
Postbus 117, 3700 AC Zeist
[email protected] pfzw.nl/info (030) 277 55 77 bereikbaar op werkdagen tussen 8.00 en 18.00 uur
EIGENTIJD Veertiende jaargang, nummer 3 Oktober 2013
MIJNPFZW Wilt u online inzicht in uw persoonlijke pensioensituatie? Of zien welke gevolgen uw keuzes hebben op uw pensioen? Gebruik dan MijnPFZW, uw persoonlijke pensioenomgeving. Kijk op pfzw.nl/mijnpfzw
FACEBOOK
CONCEPT & REALISATIE ZB Communicatie & Media bv zbcom.nl ART DIRECTION ZB/Janita Sassen MET MEDEWERKING VAN Patricia Hamilton, Lydia Thann LITHOGRAFIE Grafimedia, Amsterdam DRUKWERK Roto Smeets, Weert VERSPREIDING Sandd VRAGEN Heeft u vragen over de bezorging van Eigentijd? Bel Sandd (055) 3682 525. REACTIES Pensioenfonds Zorg en Welzijn, Eigentijd, Postbus 117, 3700 AC Zeist INTERNETSITE pfzw.nl/eigentijd
Praat mee over pensioen en bekijk de filmpjes met BN’ers in de Facebook-app van Eigentijd facebook.com/PFZWpensioen
EIGENTIJD VOOR MENSEN MET EEN LEESHANDICAP Eigentijd is er ook in gesproken vorm (Daisy cd-rom). Hieraan zijn geen kosten verbonden. Aanmelden kan via de klantenservice (030) 277 55 77.
BORGBLOG
ISSN 1567-8253
Peter Borgdorff, directeur van PFZW, schrijft wekelijks een blog over pensioen. Lees mee en reageer op pfzw.nl/borgblog
YOUTUBE Bekijk filmpjes over de meestgestelde pensioenvragen op youtube.com/deelnemerspfzw
Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten ontleend worden. Bij de samenstelling van dit nummer is de redactie met de grootst mogelijke zorg te werk gegaan. Echter, cijfers en/of informatie kunnen in voorkomende gevallen reeds tijdens de productieperiode achterhaald zijn.
Eigentijd 31
€ash Laatstverdiende salaris: 816 euro netto (in 1986)
Pensioen van PFZW: 278 euro netto
Pensioen van PFZW inclusief AOW: 1.015 euro netto
‘Als het maar even kan, werk ik in de tuin. Heerlijk vind ik dat. Het is een grote hobby, misschien wel een uitlaatklep. Op mijn 48e raakte ik namelijk gedeeltelijk arbeidsongeschikt door een hernia, waardoor ik in de WAO belandde. Ik was onderhoudsmetselaar bij een psychiatrische inrichting. Accepteren dat ik thuis kwam te zitten, vond ik erg moeilijk. Ik had veel plezier in mijn werk. Pensioen ontvang ik van PFZW en van een ander pensioenfonds. Eerlijk gezegd heb ik me er nooit in verdiept. Ik vertrouw erop dat een fonds veilig en goed met mijn geld omgaat. Ik ben wel gekort op mijn inkomen, omdat ik arbeidsongeschikt raakte. Nog steeds vind ik dat niet eerlijk. Ik kon het toch ook niet helpen dat werken niet meer gaat? Gelukkig kunnen mijn vrouw en ik er samen goed van leven. Mijn financiële situatie zou ik, met de kennis van nu, ook niet anders hebben geregeld. Het leven overkomt je nu eenmaal. Met sommige dingen kun je gewoon geen rekening houden.’
32 32 Eigentijd
FOTOGRAFIE: PETRI BAKKER
Jo van Zoggel (75)
