20/04/2013
Rol en competenties van verpleegkundigen in spirituele zorg Katholieke Hogeschool Limburg (Joke Lemiengre, Elke Detroyer) Wit-Gele Kruis Vlaanderen (Louis Paquay, Luc Van Gorp) Katholieke Universiteit Leuven (Chris Gastmans, Bernadette Dierckx de Casterlé)
1. Spiritualiteit, wat betekent dit? EEN DIALYSEPATIENT VERTELT: “Soms kan je echt mede-leven in hun ogen lezen, of, empathie voelen of gewoon iets dat ze je laten voelen dat je ook iemand bent, en dat ze begrijpen waardoor je heen moet gaan, en weet je, er echt zijn met jou. Dit helpt veel. De verpleegkundigen die je je herinnert, zijn deze waar ik mij echt mee verbonden voelde. Vaak heb ik het gevoel dat zo’n verbondenheid precies een spirituele verbondenheid is.” (Tanyi et al., 2006) Ethos - Joke Lemiengre
2
1
20/04/2013
2. ROL VAN DE VERPLEEGKUNDIGE IN SPIRITUELE ZORG
ZIJN
Het ondersteunen, het opkomen voor en het mogelijk maken van het verbinden van de patiënt met datgene wat voor hem wezenlijk en van
Spirituele zorg: Dynamisch samenspel tussen ‘zijn’ en ‘doen’
grote betekenis is.
• Zorgattitudes • Presentie • Zelfbewustzijn DOEN • Spirituele zorginterventies • Communicatie en rapportage
Lemiengre et al. in process
3. Competenties Vlaamse thuisverpleegkundigen in het verlenen van spirituele zorg Onderzoeksdoel: Het beschrijven van de percepties van de Vlaamse thuisverpleeg- en zorgkundigen met betrekking tot hun competenties in het verlenen van spirituele zorg.
Ethos - Joke Lemiengre
4
2
20/04/2013
2. Methode (1) Design Cross-sectioneel beschrijvend survey onderzoek Steekproef 20% random sample verpleeg- en zorgkundigen Wit-Gele Kruis Vlaanderen (Juni-September 2012)
Ethos - Joke Lemiengre
5
2. Methode (2) Ontwikkeling survey instrument: “Competenties spirituele zorg in de thuisverpleging” • Basis: Nederlandse “Spirituele Zorg Competentie Schaal” (van Leeuwen et al. 2006). • Aanpassing schaal op basis van inzichten literatuurstudie (McSherry 2007, Edwards et al. 2010, Lemiengre et al. in progress).
Ethos - Joke Lemiengre
6
3
20/04/2013
2. Methode (3) Validering survey instrument: “Competenties spirituele zorg in de thuisverpleging” •
Inhoudsvaliditeit (expertenconsultatie): Scale Content Validity Index >0.90
•
Face validiteit: 11 ad random verpleegkundigen Wit-Gele Kruis Vlaanderen
•
Multivariate exploratieve factoranalyse: 26 items werden weerhouden en onderverdeeld in 3 factoren (62.4% en 59.3% verklaarde variantie) Ethos - Joke Lemiengre
7
2. Methode (4) Survey instrument: “Competenties spirituele zorg in de thuisverpleging” (26 items) • Zorgattitudes (n=10) • Spirituele zorginterventies (n=7) • Zorgproces en organisatorische aspecten van spirituele zorg (n=9)
Ethos - Joke Lemiengre
8
4
20/04/2013
Voorbeeld Creëren van ruimte waardoor de patiënt zijn mogelijke levensvragen kan uiten Belang dat u aan deze competentie hecht: 0 Niet belangrijk 0 Minder belangrijk 0 Belangrijk 0 Erg belangrijk 0 Prioritair
De mate waarin u zich competent voelt: 0 Helemaal niet competent 0 Niet competent 0 Competent 0 Erg competent 0 Uitermate competent
Ethos - Joke Lemiengre
9
2. Methode (5) Analyses •
Beschrijvende analyse (frequenties en %)
•
Invloed demografische kenmerken op percepties: Univariate analyses Multivariate lineaire regressieanalyse
•
SPSS versie 16.0
Ethos - Joke Lemiengre
10
5
20/04/2013
3. RESULTATEN Respons: 56% (n=564)
Kenmerken steekproef: • • • •
Geslacht: vooral vrouwen (93%) Leeftijd: tussen 40 en 49 jaar (40%) Geloof: Christelijk, niet-praktiserend (66%) Opleiding: – 50% verpleegkundigen (HBO5) – 38% bachelor in de verpleegkunde – 10% zorgkundigen
•
Ervaring: 20 tot 29 jaar (41%). Ethos - Joke Lemiengre
11
3. RESULTATEN Respons: 56% (n=564)
Kenmerken steekproef: •
Bijkomende opleiding palliatieve zorg, ethiek of pastorale zorg (13%)
Ethos - Joke Lemiengre
12
6
20/04/2013
SPIRITUELE ZORGCOMPETENTIES
BELANG Zorghoudingen
Spirituele zorginterventies
Zorgproces en organisatorische aspecten van spirituele zorg
Gepercipieerde mate van verworvenheid
Ethos - Joke Lemiengre
13
Gepercipieerd belang “zorghoudingen” 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40%
Prioritair
30% 20%
Erg belangrijk
10%
Belangrijk
0%
Niet belangrijk Helemaal niet belangrijk
Ethos - Joke Lemiengre
14
7
20/04/2013
Gepercipieerde mate van verworvenheid “zorghoudingen” 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40%
Uitermate competent
30%
Heel competent
20%
Competent
10%
Niet competent
0%
Helemaal niet competent
Ethos - Joke Lemiengre
15
Gepercipieerd belang “spirituele zorginterventies” 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30%
Prioritair
20%
Erg belangrijk
10%
Belangrijk
0%
Niet belangrijk Helemaal niet belangrijk
Ethos - Joke Lemiengre
16
8
20/04/2013
Gepercipieerde mate van verworvenheid “spirituele zorginterventies” 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30%
Uitermate competent
20%
Heel competent
10%
Competent
0%
Niet competent Helemaal niet competent
Ethos - Joke Lemiengre
17
Gepercipieerd belang “zorgproces- en organisatorische aspecten spirituele zorg” 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30%
Prioritair
20%
Erg belangrijk
10%
Belangrijk
0%
Niet belangrijk Helemaal niet belangrijk
Ethos - Joke Lemiengre
18
9
20/04/2013
Gepercipieerde mate van verworvenheid “zorgproces- en organisatorische aspecten spirituele zorg” 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30%
Uitermate competent
20%
Heel competent
10%
Competent
0%
Niet competent Helemaal niet competent
Ethos - Joke Lemiengre
19
Invloed van B Bijkomende opleiding palliatieve zorg, ethiek of pastorale zorg op gepercipieerd belang van:
1. Zorgproces en organisatorische aspecten van spirituele zorg (p<0,05) 2. Spirituele zorginterventies (p<0,01)
Ethos - Joke Lemiengre
20
10
20/04/2013
Invloed van B Aantal jaar verpleegkundige ervaring op gepercipieerd belang van Spirituele zorginterventies (p=<.001)
Ethos - Joke Lemiengre
21
Besluit • Erg positieve percepties Vlaamse thuis- en zorgkundigen t.a.v. zorgattitudes in de spirituele zorg, • Gematigd positieve percepties t.a.v. spirituele zorginterventies • Gematigd positief tot eerder negatieve percepties t.a.v. zorgproces en organisatorische aspecten van spirituele zorg
Ethos - Joke Lemiengre
22
11
20/04/2013
Besluit • Invloed bijkomende opleiding palliatieve zorg, ethiek of pastorale zorg én aantal jaar ervaring in de zorg op gepercipieerd belang van spirituele zorg
Ethos - Joke Lemiengre
23
12