CODIS/DOC/11/33 2011-10-06
V Vlaams Verbond van het Katholiekk Secundair Onderwijss Guiimardstraat 1, 1040 Brussell
INTE ERN DOC CUMENT T VVKSO O CODI-HA A/DOC/11/20 0 2011-09-23 3
et continuüm in het h studiiedomein n Econom mie en m maatscha appij He 1
Eigenheid van n het studiiedomein
1.1
Omsc chrijving
Hett studiedom mein Econom mie en maa atschappij omvat o alle studierichtinngen waar het macro-eco onomische en e bedrijfsec conomische (micro-econ nomie) aspect van onzee maatschap ppij centraall staa at. Lee erlingen die kiezen voorr een econo omische ople eiding, kiezen voor een brede kijk op o de maat-sch happij. Enerzzijds willen zij z inzicht ve erwerven in de d macro-ec conomie (dee wetmatighe eden van de e alge emene econ nomie) maar anderzijds kkiezen leerlin ngen ook voo or dit studieddomein omda at zij interes-se hebben voorr de wereld van v de micro -economie (b bedrijfsecono omie) en de informatica. De Belgische economie e is een e zeer op en economie e d.w.z. dat onze relatie met de restt van de we-d bijzonder belangrijk b is.. Omwille va an deze ope enheid en de e geglobaliseeerde wereld d kunnen de e reld eco onomische aspecten niet los gezien w worden van de d taalkundig g- culturele aaspecten. Ha andel drijven n met de rest van n de wereld betekent b ookk in contact komen met an ndere cultureen, met vreemde talen. Binnen dit studiedomein be ereiden drie sstudierichting gen voor op academischhe opleidinge en in het ho-d focussen n op de alfaw wetenschappen. Daarna aast is er vooornamelijk een e gerichte e gerr onderwijs die doo orstroming naar commun nicatie-, IT- e en/of bedrijfs skundig gerichte professsionele bacheloropleidin-gen n. Belangrijk is oo ok de bredere doorstrom ing naar verrschillende vormen van oonderwijskun ndige bache-opleidingen (opleiding ( kle euteronderw ijs, lager ond derwijs, secu undair onderw rwijs).. Enkele studierich-loro ting gen leiden op p tot directe tewerkstellin ng in de com mmerciële die enstverleningg (klantgerichte opleidin-gen n). Via de Se e-n-Se opleid dingen kunne en leerlingen n aanvullend d een arbeidssmarktgerich hte kwalifica-tie vverwerven. In h het studiedo omein zijn err ook opleidiingen met ra aakpunten met m het dom mein taal en cultuur. Mett nam me de opleid dingen Econ nomie-moderrne talen en Secretariaat-talen zijn sstudierichting gen waar de e com mponent mod derne talen van v belang iss.
1.2
Geme eenschappe elijke compo onenten in alle a opleidingen van hett studiedom mein (visie VVKS SO)
g van taalvaardigheden g gebaseerd op o het ERK. Uitgangspunnt bij deze taalontwikke-De ontwikkeling g moet zijn de e visietekst over o het leren n van moderrne vreemde talen (M-VV VKSO-2007-0 062). ling
2
De studie va an de taal ge ebeurt in het aso vanuit het taalkundig aspect (ta aal en cultuurr). In de tso-stu udierichtinge en wordt voo oral het comm municatieve aspect van de d taal binneen een bepaa alde context bekklemtoond. Dit D gebeurt in n functie van de functie van v de doors stroming naaar een profes ssionele bachelor of de arbe eidsmarkt
2
Bestaande opleiding gen in de ttweede en n de derde graad
2.1
Ov ver welke sttudierichtingen gaat he et?
A ASO
2de graad
3de graad
Economie e
TSO O
BSO
Han ndel-Talen
Kantoorr
Han ndel
Verkoopp
Economie e.-Moderne ta alen
ndel Han
Kantoorr
Economie e - Wiskunde e
Seccretariaat-tale en
Verkoopp
Economie e - Wetensch happen
Boe ekhouden-infformatica Info ormaticabehe eer
Adm ministratie vrrije beroepen n + 18
Kantoorradministratie e en gegevennsbeheer
Imm mobiliënbehe eer alage Winkelbbeheer en eta KM O-administra atie Verrkoop en disttributie KM O-ondernem merschap
Verkoopp en vertegennwoordiging Logistiekk .
Com mmercieel webverkeer Inte ernationaal trransport en goe ederenverzen nding Med dico-sociale administratie e
2.2
An ndere studie erichtingen binnen/buitten het stud diedomein
De studiericchting Mode e-Verkoop oriënteert zic h vooral op de verkoop p van mode--artikelen. Deze D studierichtin ng behoort wellicht w beter tot het studie edomein Eco onomie en maatschappij, m ,
3
De studierichtin ngen Handel-talen (twee ede graad ts so) en Secre etariaat-talenn (derde gra aad tso) zijn n opg gebouwd ron nd een belan ngrijke comp ponent mode erne talen. In n de derde ggraad Secre etariaat-talen n tso komen bove endien aspe ecten van on nthaal en klantvriendelijkh heid aan bodd. Deze stud dierichtingen n bevvinden zich op o het “spann ningsveld” m met het studie edomein taal en cultuur. De studierichtin ngen Onthaa al en Public Relations en Hospitality y hebben oook belangrijke e elementen n rond commercië ële dienstverrlening. Omw wille van de talige compo onent horen ze thuis in het h studiedo-mein taal en cu ultuur. De co ontext is die e van de com mmerciële dienstverleninng. Horen ze e dan eerderr thuis in het stud diedomein ec conomie maa atschappijl?
3
Analyse van de d bestaan nde opleid dingen in de d tweedee graad
3.1
Kanto oor bso
Prrofiel van de e studierichting volgens s de criteria a van het co ontinuüm Brreed/specifie ek: Sp pecifiek gericchte studieric chting voor d de vorming va an medewerrkers in de addministratie Ab bstract/concrreet: Ve erwerving va an leerdoelen n en verwerkking van het geleerde g op concreet (enn praktisch) niveau n Trransferabel/to oepasbaar: To oepassingsgericht naar de d administra atieve sectorr Aa antal leerling gen op 1 septtember 2011 1: 2696 He et aantal is in n de periode 2003 – 201 1 met bijna 20 2 % gedaald d
3.2 2
Verko oop bso
Prrofiel van de e studierichting volgens s de criteria a van het co ontinuüm Brreed/specifie ek: Sp pecifiek gericchte studieric chting voor d de vorming va an verkoopm medewerkerss Ab bstract/concrreet: Ve erwerving va an leerdoelen n en verwerkking van het geleerde g op concreet (enn praktisch) niveau n Trransferabel/to oepasbaar:: To oepassingsgericht naar de d functie van n winkelbediende Aa antal leerling gen op 1 septtember 2011 1: 756 He et aantal is in n de periode 2003 – 201 1 met ruim 12 % gedaald d.
4
Op 1 septtember 2013 3 start de vernieuwing v van de tweede graad Ka antoor en Veerkoop bso.. De beide studierichtiingen zullen n een brede ere vorming aanbieden. Voor beidee studierich htingen zal de gemeensc chappelijke, brede vorrming aange evuld worde en met een beperkt aantal specifieke e doelstellin ngen. De leerdoelen zullen geformuleerd zijn op ee en heel con ncreet en pra aktisch niveeau. Beide stu udierichtinge en zullen vo ooral toepas ssingsgeric cht zijn naarr ondersteu nende func cties in de adm ministratie, re etail (detailh handel) en lo ogistiek.
3.3
Ha andel-talen tso
gens de critteria van het continuüm m Profiel van de studierrichting volg Breed/specifiek: Breed vorm mende studiierichting me et specifieke aandacht voor de talen en de bedrrijfseconomis sche context Abstract/co oncreet: Gemiddeld d abstractien niveau met th heoretische e en concrete benadering b Transferab bel/toepasba aar: Transfer vvan leerdoele en naar diverrse contexte en in de maa atschappij, ge erelateerd aaan het studie edomein Aantal leerrlingen op 1 september 2011: 2 1845 Het aantal is tussen 20 003 en 2011 in dalende liijn (- 25 %).
3.4
Ha andel tso
gens de critteria van het continuüm m Profiel van de studierrichting volg Breed/specifiek: Breed vorm mende studiierichting me et specifieke aandacht voor bedrijfse economie, infformatica en n talen Abstract/co oncreet: Eerder hoog abstractieniveau mett theoretisch he en concre ete benaderiing binnen dde economis sche context Transferab bel/toepasba aar: Transfer vvan leerdoele en naar diverrse contexte en in de maa atschappij, ge erelateerd aaan het studie edo-
5
mein Aa antal leerling gen op 1 septtember 2011 1: 5184 He et aantal is tu ussen 2003 en 2011 in d dalende lijn (-- 25 %).
3.5 5
Econo omie aso
Prrofiel van de e studierichting volgens s de criteria a van het co ontinuüm Brreed/specifie ek: Brreed vormen nde studierichting met kle emtoon op de d brede alg gemene vorm ming en mett een aanzett vo oor de studie e van het alg gemeen eco onomische De D meeste scholen s hebbben in deze richting een n du ubbel aanbod: leerlingen n hebben vo oor wiskunde e de keuze tussen t een lleerweg 4u of 5u. In de e prraktijk beïnvloedt dit hun doorstromin ng naar wisk kundig minde er sterke of ssterkere rich htingen in de e de erde graad. De D doorstrom mingskansen n blijken in de praktijk dus beperkt te worden doo or het volgen n va an de leerweg 4u. Ab bstract/concrreet: Ho oog abstracttieniveau, ve erwerving va an leerdoelen n en verwerking van hett geleerde op o een hoog g theoretisch, co onceptueel en e formeel nivveau Trransferabel/to oepasbaar: Ve erwerking va an leerdoelen n via een vee elzijdige trans sfer naar de brede maatsschappij. Aa antal leerling gen: (feb.2010): 17.035 Aa antal leerling gen KO (sep pt. 2010): 138 895. n dalende lijn He et aantal gaa at tussen 200 03 en 2010 in n (- 14 %).
4
6
5
A Analyse va an de bestaande oplleidingen in de derd de graad
5.1
Ka antoor bso
gens de critteria van het continuüm m Profiel van de studierrichting volg Breed/specifiek: Specifiek vvormende stu udierichting Abstract/co oncreet: Verwerving g van leerdo oelen en ve erwerking va an het gelee erde op conc creet (en prraktisch) nive eau. Sterk prakktische ICT-opleiding (Offfice) Transferab bel/toepasba aar: Sterk toepassingsgericcht naar de administratiev a ve sector toe e Kwalificatie e: secretaria aatsmedewerrker, boekho udkundig be ediende
Kwantitati tieve elemen nten: Leerlingen naantal 6de ja aar (2009-2010): 2285 (evvolutie: dalen nd ) Leerlingen naantal 6de ja aar KO: 1571 (68.7% van n het totaal)
Werkzoeke enden na 1 jaar (2009): 110 1 (31.8% tt.o.v. 23.4% voor het stud diegebied)
Elementen n bij analyse: •
Profie el boekhoudkkundig bedie ende is niet realistisch. Het bedrijfsleven vraagtt voor dit profiel een m medewerker met m bachelorr-niveau
•
Het te e bereiken niveau van ta aalverwerving g wordt niet gehaald omwille van dee gebrekkige beheersing van het Nederlands N en e de moderrne vreemde talen
•
De ricchting Kantoo or heeft nood d aan een nie euwe profilerring. Binnen deze richtingg kan hoogsttens opgele eid worden tot t het uitoeffenen van on ndersteunende administrratieve en seecretariële werkw zaamh heden en ba asiscompeten nties voor on nthaal.
•
Heel w wat leerlinge en kiezen deze richting o omwille van de d status van n een kantooorjob, nietteg genstaand de zij over onvoldoende o e kantoorattittudes beschikken. Boven ndien is de richting Kan ntoor bso – omwillle van het geringe kostenplaa atje – een aantrekkingsp a pool voor jonngeren uit ka ans-
7
arme gezinnen. •
Pluspunt: de uitsteken nde training vvan ICT-vaarrdigheden
Co onclusie : De e richting zo oals ze nu in ngevuld is, v voldoet NIET aan een behoefte b op de arbeidsm markt. He et sterker uiitbouwen van de comm unicatieve vaardigheden v n in combinaatie met de goede ICT-vo orming biedtt meer mogelijkheden vvoor een ruiimere invulling naar com mmerciële en e logistieke e die enstverlening g (of Adminis stratie, retail en logistiek). Het uitbreiden van de oopleiding me et de compe-tenties van een “medewerk ker klantend ienst” schept ook meer kansen k op dee arbeidsmarrkt. He et aanbod ‘K Kantoor’ en ‘V Verkoop’ in d de derde gra aad is achterhaald. Doel is de leerling gen een bre-de ere kwalificattie te bieden n om een flexxibeler inzettbaarheid op de arbeidsm markt te bev vorderen. Op p termijn verdien nt het aanbe eveling om éé én gemeens schappelijke studierichtinng te organiseren (‘Admi-nisstratie, retail en logistiek’ of ‘Commerrciële dienstv verlening’) met m keuzemoodules, die do oor de scho-len n ingevuld worden w naarg gelang de so ociaal-econom mische realitteit van de reegio. De leerrling kan dan n kie ezen voor de e profielen ‘a administratie ef medewerke er’, ‘verkoopmedewerkerr’, ‘logistiek medewerker’ m ’ en n ‘medewerker klantendie enst’. He eroriëntering en tegelijjkertijd verb breding van n het profie el schept m meer kansen n op de ar-be eidsmarkt.
5.1.1
5.1.2
5.2 2
Verko oop bso
5.2 2.1
e studierichting volgens s de criteria a van het co ontinuüm Prrofiel van de Brreed/specifie ek: Sp pecifiek vorm mende studie erichting binn nen de detailhandel Ab bstract/concrreet: Ve erwerving va an leerdoelen n en verwerkking van het geleerde g op concreet (enn praktisch) niveau n Trransferabel/to oepasbaar: Ve erwerving va an leerdoelen n en verwerkking van het geleerde g op concreet (enn praktisch) niveau n
8
Kwalificatie e: winkelbed diende
nten: Kwantitattieve elemen Leerlingen naantal 6de ja aar (2009-2010): 642 ( evvolutie: dalen nd) Leerlingen naantal 6de ja aar KO : 436 (67 7.9 % van het totaal) Werkzoeke enden na 1 jaar j (2009):
37 ( 23 3.4 % t.o.v. 23.4 % voor het h studiegebbied)
Elementen n bij analyse: De opleidin ng focust op dit ogenblik vooral op he et profiel van n een winkelb bediende in dde detailhand del. De studierrichting is duidelijk gericht op kwalifica atie. Heel wat le eerlingen kie ezen deze ric chting omwillle van de interesse voor de verkoop en het creatieve aspect via a de praktijk beeldende vorming. v Nocchtans is de invulling van n de praktijkk beeldende vorming voor verbetering vatbaar. De eze compone ent moet me eer gericht zijjn op de meerchandising van het producct. Volgens he et leerplan zou z de studie erichting ook mogelijkhed den moeten bieden b voor tewerkstellin ng in de grootha andel. Weinig g scholen sla agen er echte er in een stageplaats in de d groothanddel te voorzie en.
Conclusie e: De opleiding voldoett aan een be ehoefte van de arbeidsmarkt .Er is een kwantittatief problee em ( te weinig afgestudeerd den in verho ouding tot he et aantal arb beidsplaatsen) maar ookk een kwalita atief probleem ((te enge ople eiding, bijna uitsluitend g efocust op detailhandel). d . Er wordt te e weinig aan ndacht besteed aan de lo ogistieke fun nctie in de de etailhandel. U Uitbreiding met het profie el “logistiek k medewerk ker” (magazzijn-medewe erker) binne en de retail--context is gewenst.
Op 1 septtember 2013 3 start een vernieuwd v trraject in de 3de graad bs so. Doel van de vernieuw wing is leerlingen brede er op te leid den en een grotere g afsteemming te rear liseren op p de socio-economische e realiteit va an de regio. In de derd de graad Ka antoor bso zullen leerllingen als basis b een opleiding tott administra atief medewerk ker volgen, aangevuld met ofwel een opleiding tot logiistiek medeewerker (ma aga-
9
zijjnmedewerk ker) of mede ewerker klan ntendienst. In de derde graad g Verkoop bso zull en de leerlingen als ba asis een oplleiding tot verkoopmev de ewerker volg gen, aangev vuld met ofw wel een ople eiding tot lo ogistiek med dewerker in de retail off grroothandel of o medewerrker klantend dienst. De e opleiding bevindt zich in het nieu uwe continu uüm bij de opleidingen o die kwalific catiegerichtt zijjn (eerder breed), b maar opschuive end naar “links” op he et continuüm m omwille van v de verstterking van de d talen.
5.3 3
Secre etariaat-talen n tso
Prrofiel van de e studierichting volgens s de criteria a van het co ontinuüm Brreed/specifie ek: Ee erder breed, met bijzonde ere aandach ht voor moderne talen en ICT-vaardig heden Ab bstract/concrreet: Ge emiddeld ab bstractienivea au, concrete en praktisch he benaderin ng van onthaaal, commun nicatie, com-municatieve va aardigheden en ICT-vaarrdigheden Trransferabel/to oepasbaar: Stterk toepassiingsgericht naar n secretarriële vaardigh heden Do oorstroming//kwalificatie: Ge erichte doorrstroming na aar PB Officcemanageme ent en Communicatiemaanagement, ruimer naarr an ndere richting gen binnen het h hogescho oolstudiegeb bied handelswetenschapppen en bedrrijfskunde en n lerrarenopleidin ngen Kw walificatie: via a Se-n-Se doorstroming op de arbe idsmarkt naa ar secretarie eel medewerrker (profiele en vastgoed-be ediende, jurid disch medew werker, medissch secretare esse)
wantitatieve e elementen n: Kw Le eerlingenaan ntal 6de jaar (2 2008-2009): 1250 (evolutie: dalend ) 1042 (83.4 % van het tottaal) Le eerlingenaan ntal 6de jaar KO: K W Werkzoekende en na 1 jaar (2009):
125 (16.9 % t.o.v.17.1 % voor het sttudiegebied)
Do oorstromingssgraad (2005 5-2008): 73% % Do oorstroming PB: 89.5% % verworven studiepunten s n PB: 52.7 % Do oorstroming AB hogeschool: 5.3%
10
% verworvven studiepunten AB hogeschool : 28 8.6 % Doorstrom ming AB unive ersiteit: 5.2% % % verworvven studiepunten AB univ versiteit: 5.2 %
type
lln
% lln
2865
Secretarriaat-Talen
slaaagcijfer 49,7%
Office managemen nt
PBA
558
19,48%
64,1%
Bedrijffsmanageme ent
PBA
447
15,60%
53,1%
Onderrwijs: lager on nderwijs
PBA
249
8,69%
48,1%
Onderrwijs: secund dair onderwijs s
PBA
226
7,89%
43,7%
Comm municatieman nagement
PBA
174
6,07%
46,1%
Sociaa al werk
PBA
160
5,58%
46,7%
Journa alistiek
PBA
111
3,87%
51,6%
Toerisme en recreatiemanagem ment
PBA
107
3,73%
52,7%
ABAHO
103
3,60%
28,0%
PBA
102
3,56%
57,3%
Toege epaste taalku unde Onderrwijs: kleutero onderwijs
Elementen n van analy yse: Het vernie euwde leerpla an dat startte e per 1.09.20 010 omvat heel wat competenties diee zeer sterk verwant zijn m met een hed dendaagse invulling van de taken va an een management-asssistant. De ICTI vaardighed den van de le eerlingen wo orden sterk o ontwikkeld. Trekt onvo oldoende leerlingen aan die d een bew wuste keuze voor v moderne talen makeen. Het te be ereiken B1-nivveau van hett ERK wordt niet altijd ge haald. Meerdere scholen bied den ‘opties’ aan a buiten he et studiegebiied (‘event’).
Conclusie e: Het vernie euwde leerpla an heeft als doel de kenn nis en vaardigheden van n de modernee vreemde ta alen beter te on nderbouwen in samenhan ng met de ta aken uit het profiel p manag gement-assisstant. De minderr goede doorrstromingscijffers zouden op termijn moeten m verbe eteren. De uitdagiing is de doelstellingen voor modern ne vreemde talen voldoe ende af te sttemmen op een verdere doorstroming naar de PBA-opleiding g Management-assistantt of Commuunicatiemana age-
11
ment. De e raakvlakke en met andere studierich htingen (OPR R, Hospitality y) zijn groot.. In de toekomst is hett be eter deze sttudierichting gen te herb bekijken en eventueel te t versmeltten tot een zeer goede e ta alige opleidin ng. De e versterking g van de moderne vreem mde talen kan ervoor zorgen dat de l eerlingen be etere kansen n he ebben voor een e succesvo olle doorstrom ming naar he et hoger onderwijs. Op p termijn mo oet het doorstromingska arakter naarr de PBA-op pleidingen M Management--assistant off Co ommunicatie emanagemen nt versterkt w worden. Nu is de doorstrroming bijnaa even sterk gericht naarr alllerlei lerarenopleidingen.
5.4
Hand del tso
Prrofiel van de e studierichting volgens s de criteria a van het co ontinuüm Brreed/specifie ek: Brrede vorming g met aanda acht voor verrschillende aspecten a van n de bedrijfseeconomie (boekhouding,, co ommercieel beleid, b onderrnemerschap p) Ab bstract/concrreet: Ee erder hoog abstractienive a eau met theo oretische en concrete benadering binnnen de econ nomische en n co ommerciële context c Trransferabel/to oepasbaar: Trransfer binne en de context van het stu udiegebied, meer m bepaald d het manageement van een e bedrijf Do oorstroming//kwalificatie: Ge erichte doorsstroming naa ar PB Bedrijffsmanageme ent en ruime er naar andeere richtingen n binnen hett stu udiegebied handelswete h nschappen e en bedrijfskunde en de le erarenopleidi ng Kw walificatie: Via Se-n-Se doorstroming d naar de arb beidsmarkt als a marketing gmedewerkerr, secretariee el medewer-ke er, assistent filiaalmanage f er, zelfstand ig ondernem mer
wantitatieve e elementen n: Kw Le eerlingenaan ntal 6de jaar (2 2008-2009): 2525 (evolu utie : dalend d, maar mind er sterk dale end dan de andere richtingen in het studiegeebied ) eerlingenaan ntal 6de jaar KO: K 2 2103 (83.3 % van het to otaal) Le W Werkzoekende en na 1 jaar (2009):
201 (15.7% % t.o.v. 17.1 % voor het sttudiegebied)
Do oorstromingssgraad (2005 5-2008): 78.4 4% Do oorstroming PB: 91.5% % verworven studiepunten s n PB: 58.8 %
12
Doorstrom ming AB hoge eschool: 4.2% % % verworvven studiepunten AB hogeschool: 37% % Doorstrom ming AB unive ersiteit: 4.4% % % verworvven studiepunten AB univ versiteit: 20 %
5726
Handel
56,2%
Bedrijffsmanageme ent
PBA
2360
41,22%
62,4%
Onderrwijs: secund dair onderwijs s
PBA
408
7,13%
54,1%
Onderrwijs: lager on nderwijs
PBA
367
6,41%
54,1%
Office managemen nt
PBA
337
5,89%
65,0%
Sociaa al werk
PBA
265
4,63%
55,3%
Onderrwijs: kleutero onderwijs
PBA
188
3,28%
66,5%
Comm municatieman nagement
PBA
156
2,72%
48,9%
Toege epaste inform matica
PBA
132
2,31%
44,5%
Verple eegkunde
PBA
125
2,18%
64,4%
Orthop pedagogie
PBA
121
2,11%
59,3%
n van analy yse: Elementen De studierrichting biedtt een brede opleiding o aan n. Verschillende aspecte en van het beeleid binnen een onderneming worden behandeld, b met m toch een n overwicht van v commerrciële doelsteellingen en doeld stellingen d die de onderrnemingszin bij jongeren willen aanm moedigen. De studierrichting zorgtt – door dez ze brede inv ulling – voorr een goede aansluiting op de PBA Bedrijfsmana agement. De grootstte groep afge estudeerden kiest voor ee en opleiding PBA Bedrijfsmanagemeent.
Conclusie e: Het doorsttromingskara akter behoud den en verste erken. De hu uidige brede vorming sluiit zeer goed aan bij de bred de PBA-opleiding Bedrijfs smanagemen nt. Via een S Se-n-Se ople eiding kunne en leerlingen n kiezen voo or een geric chte kwalificaatie voor de e arbeidsmarkkt.
13 3
5.5 5
Boekh houden-info ormatica tso o
Prrofiel van de s de criteria e studierichting volgens a van het co ontinuüm Brreed/specifie ek: eerder breed en gericcht op boekh houden en anderzijds a opp het program mmeren van n be edrijfseconom mische toepa assingen Ab bstract/concrreet: eerder hoog abstracctieniveau met m theoretisc che en conc rete, praktisc che benade-rin ng binnen de e bedrijfsecon nomische en n ICT contextt Trransferabel/to oepasbaar: transfer binn nen het stud diegebied be edrijfseconom mie en toege epaste infor-matica Do oorstroming / kwalificatie e: gerichte d doorstroming g naar PBA Bedrijfsmanaagement. Mindere door-strroming naar informatica-opleidingen in het hoger onderwijs Kw walificatie: viia de Se-n-S Se opleidinge en Assistent accountant, Medewerke r expeditie en e medewer-ke er marketing kan de leerliing doorstrom men naar de e arbeidsmarkt.
Kw wantitatieve e elementen n: Le eerlingenaan ntal 6de jaar (2 2008-2009): 1125 (evolu utie : dalend d, omwille va n de dubbele e profilering) Le eerlingenaan ntal 6de jaar KO K : 809 (71.9 9 % van het totaal) t W Werkzoekende en na 1 jaar (2009): 125 5 (19.2 % t.o..v 17.1 % voo or het studieegebied) Do oorstromingssgraad (2005 5-2008): 85.2 2% Do oorstroming PB: 88.4% % verworven studiepunten s n PB: 65.4 % Do oorstroming AB hogeschool : 6.2% hool: 43.8 % % verworven studiepunten s n AB hogesch Do oorstroming AB universiteit: 5.4% % verworven studiepunten s n AB universiiteit: 28.8 %
3134
B Boekhouden-informatic ca
2,1% 62
Bedrijfsma anagement
PBA P
1423
45,441%
68 8,2%
Toegepaste informatic ca
PBA P
369
11,777%
67 7,9%
Onderwijs: secundair onderwijs o
PBA P
209
6,667%
60 0,6%
ABA AHO
113
3,661%
43 3,4%
Multimedia a en communicatietechno o.
PBA P
97
3,110%
61 1,5%
Onderwijs: lager onderrwijs
PBA P
92
2,994%
56 6,4%
Handelswe etenschappe en
14
Sociaa al: werk
PBA
90
2,87%
54,4%
Office managemen nt
PBA
57
1,82%
64,9%
Onderrwijs: kleuterronderwijs
PBA
54
1,72%
70,7%
Inform matiemanagement informa atiesys.
PBA
38
1,21%
71,6%
n van analy yse: Elementen Vooral leerlingen met goede g leerattitudes kieze en voor deze e studierichtin ng. 2 profielen n die enigszzins ver uit elkaar e liggen n. Leerlingen n met een uitgesproken keuze voor bedrijfsecono omie, hebben niet noodz zakelijk het a abstractievermogen dat vereist v is vooor het onderd deel Toegepastte informaticca in de ople eiding. De tw wee profielen n zijn moeilijk verzoenbaaar. Dit verkllaart dat deze sstudierichting g elk jaar min nder leerlinge en telt. Goede doo orstromingsccijfers vooral naar Bedrijffsmanageme ent. Weinig le eerlingen strromen door naar n informatica a -opleidinge en in het hog ger onderwijjs. Er is dus s duidelijk sp prake een geerichte doors stroming naarr PBA Bedrijfsmanageme ent. Een bep perkte groep p leerlingen kiest voor eeen vervolgopleiding inform matica in het hoger onderrwijs. De zeer go oede slaagcijfers (het be este resultaa at van alle studierichtinge en derde graaad) is mede e het resultaat vvan het feit dat d heel watt leerlingen met goede leerattitudes l in de tweedde graad kie ezen voor Boekhouden-inforrmatica in de e derde graad d.
Conclusie e: Aangezien n zowel Boekhouden-info ormatica alss Handel voo oral voorbere eiden op dooorstroming naar n een PB B Bedrijfsmanag gement, is de d vraag op pportuun of er e niet moett gezocht wo worden naar een breed gem meenschappe elijk profiel vo oor beide stu udierichtingen. Het verdie ent aanbeveling in de toe ekomst de du ubbele profilering op te heffen h en naa te denken over o een bredere studierichting met een n evenwicht a aan commerciële en boekhoudkundigge inhouden.. Een derge elijke breed vormende v stu udierichting zzou bijvoorbe eeld “Bedrijfs seconomie” kkunnen heten n.
Via de vernieuwde Se--n-Se-opleidiingen kunne n leerlingen doorstromen n naar de arbbeidsmarkt.
15 5
5.6 6
Inform maticabehee er tso
Prrofiel van de e studierichting volgens s de criteria a van het co ontinuüm Brreed/specifie ek: specifiek Ab bstract/concrreet: eerder hoog abstracctieniveau met m theoretisc che en conc rete, praktisc che benade-rin ng binnen de e ICT contextt Trransferabel/to oepasbaar: binnen b de co ontext van he et studiegebied Do oorstroming//kwalificatie: gerichte doo orstroming na aar PB toege epaste inform matica Kw walificatie: ge een. De bedrijven in de IT T-sector vrag gen persone eel met minsttens een PB--kwalificatie.
Kw wantitatieve e elementen n: Le eerlingenaan ntal 6de jaar (2 2008-2009): 701 (evoluttie: dalend ) Le eerlingenaan ntal 6de jaar KO: K 68% van het totaal W Werkzoekende en na 1 jaar (2009): 87 ( 21% t.o.v. 17,1 1 % voor het studiegeebied) Do oorstromingssgraad (2005 5-2008): 80.8 8% Do oorstroming PB: 88.7% % verworven studiepunten s n PB: 58.5 % oorstroming AB hogeschool: 4.8% Do hool: 34.8 % % verworven studiepunten s n AB hogesch Do oorstroming AB universiteit: 6.6% % verworven studiepunten s n AB universiiteit: 24.7 %
1763
IInformaticabeheer
55 5,2%
Toegepaste informatic ca
PBA P
786
44 ,58%
64 4,1%
Multimedia a en communicatietechno o.
PBA P
212
12 ,02%
53 3,4%
Bedrijfsma anagement
PBA P
102
55,79%
56 6,7%
Informatiemanagemen nt informatiessys.
PBA P
84
4 ,76%
67 7,5%
16
Onderrwijs: secund dair onderwijs s
PBA
q83
4,71%
49,1%
Elektro onica-ICT
PBA
77
4,37%
58,5%
Inform matica
PBA
36
2,04%
26,1%
Grafiscche en digita ale media
PBA
34
1,93%
36,3%
ABAHO
19
1,08%
48,4%
PBA
18
1,02%
36,3%
Audiovvisuele kunstten Onderrwijs: lager on nderwijs n van analy yse: Elementen
De studierrichting heefft een duidelijk profiel en n wordt ook gekozen door leerlingenn die een ke euze willen makken voor toeg gepaste inforrmatica in he et hoger onde erwijs. Niet alle le eerlingen die e kiezen voo or deze studiierichting hebben altijd de d juiste leerrattitude bij aana vang van d de derde gra aad. Gaandew weg echter g groeit de mottivatie van de e leerlingen. De introdu uctie van het vak Bedrijfsbeheer in de e lessentabel (sinds 2009 9) moet ernst stig in vraag worw den gestelld. De aanwe ezigheid van een minima ale bedrijfsec conomische component c inn de opleidin ng is noodzakelijk. Een aanda achtspunt blijjft de versterrking van de slaagkansen n in het hoge er onderwijs.
Conclusie e: Uit de jaarrlijkse studie van AGORIA A – ICT blijktt een vraag om o meer leerlingen te latten doorstrom men naar een informatica-o opleiding in het hoger on nderwijs. De e sector is wanhopig w op zoek naar ICTI kenniswerkers. De studierrichting Inforrmaticabehee er kan hier e een antwoord d blijven op bieden. Heeel wat leerlin ngen kiezen nu vanuit deze richting bewust voor een n opleiding in nformatica (professionele bachelor). Het verdie ent aanbeveling het unie eke profiel va an deze stud dierichting te e behouden en eventuee el te versterken n met het oog g op de doorstroming naa ar het hoger onderwijs. In de toekkomst verdie ent het aanb beveling dezze studierich hting te beh houden ondeer de benam ming “Toegepasste informaticca”.
17 7
5.7 7
Econo omie – mod derne talen a aso
5.7 7.1
s de criteria e studierichting volgens a van het co ontinuüm Prrofiel van de Brreed/specifie ek: breed Ab bstract/concrreet: hoog abstractienive a eau met the eoretische benadering vvan economische vraag-stu ukken, bovenop de talige e vorming en n de brede algemene vorming. Trransferabel/to oepasbaar: breed b Do oorstroming//kwalificatie: brede doorsstroming naar AB en PB Kw walificatie: ge een.
wantitatieve e elementen n: Kw Le eerlingenaan ntal 3de graad d (2009-2010 0): 10 607 (ev volutie: lichtjes dalend) KO O: 78,5% van totaal W Werkzoekende en na 1 jaar (2009): 205 5 ( 13,7% t.o..v. 14,1 % vo oor het studieegebied aso)) Do oorstromingssgraad (2005 5-2008): ? oorstroming PB: 54,2% Do % verworven studiepunten s n PB: 75,9 % Do oorstroming AB hogeschool: 14.5% hool: 58,2 % % verworven studiepunten s n AB hogesch Do oorstroming AB universiteit: 31,3% % verworven studiepunten s n AB universiiteit: 48,4 %
an analyse: Ellementen va He et overgrootsste deel van n de leerlinge en stroomt door d naar he et hoger ondderwijs. De studierichting s g he eeft een proffiel dat een doorstromin ng naar alle vormen van het hoger oonderwijs mogelijk moett maken en er wordt w ook vriij breed geko ozen, hoewe el hoofdzakelijk in econom misch georië ënteerde stu-die erichtingen. Meer dan ge emiddeld voo or aso strome en deze leerlingen door, naar PBA. De e slaagcijferss voor acade emische bach heloropleidin ngen zijn vrij laag tot zeeer laag. Gene eratiestuden-ten in een proffessionele ba acheloropleid ding halen vrrij goede slaa agcijfers.
18
e: Conclusie Binnen het studiegebie ed aso is dez ze richting ee en van de minst m sterke richtingen. Dee negatieve motieven voo or de keuze naar een de erde graad e economie – moderne tallen wegen vvaak door op p de positieve. Leerlingen zoeken z deze e richting dikkwijls op na faalervaring met het vakk wiskunde, ook niet steedss om de poo ol moderne ta alen op te zo oeken. In vee el gevallen hebben h leerlinngen econom miemoderne ta alen geen gu unstig advies s voor aso ge ekregen. De richting g bevindt zicch op het co ontinuüm diccht bij de bre ede doorstroming, maar door de min nder sterke invu ulling voor wetenschappe w en en wisku nde en de daaruit d voorvloeiende leeerlingenpopulatie verloopt de e doorstromiing minder breed en voorr de academ mische bache elorrichtingenn niet zo succ cesrijk als bed doeld. De do oorstroming naar (voora al) economisc ch gerichte professioneeel bacheloropleidingen is w wel vrij succe esrijk.
5.8
conomie – wiskunde w as so Ec
5.8.1
Profiel van de studierrichting volg gens de critteria van het continuüm m Breed/specifiek: breed Abstract/co oncreet: hoo og abstractieniveau met e een brede algemene vorrming, aangeevuld met sp pecifieke uitdie eping voor wiskunde en economie. e Transferab bel/toepasba aar: transfera abel Doorstrom ming/kwalifica atie: brede do oorstroming naar AB/PB Kwalificatie e: geen.
Kwantitati tieve elemen nten: Leerlingen naantal 3de grraad (2009-2 2010): 2890 ((evolutie: ste erk dalend: 36% in 6 jaar) r) Leerlingen naantal 6de ja aar KO: 82% va an het totaal Werkzoeke enden na 1 jaar (2009): 53 ( 15,1% tt.o.v. 14,1 % voor het stu udiegebied) Doorstrom mingsgraad (2 2005-2008): Doorstrom ming PB: 28,4 4% % verworvven studiepunten PB: 86.2 % Doorstrom ming AB hoge eschool: 19,5 5% % verworvven studiepunten AB hogeschool: 75,,3% Doorstrom ming AB unive ersiteit: 52,2% %
19 9
% verworven studiepunten s n AB universiiteit: 67,3 %
Ellementen va an analyse: Binnen aso he eeft econom mie een sterkk profiel. De richting worrdt gekozen door leerlingen die een n uittdaging voorr de pool wis skunde willen n aangaan en dit willen paren p aan eeen duidelijk geprofileerde g e po ool als econo omie (in tege enstelling tott bv wetensc chappen of talen t behoorrt economie immers niett tott de basisvorming). De eze richting maakt de brede b doorsttromingsfunc ctie behoorlijk goed waaar. Voor de drie soorten n ho oger onderwijs scoort ec conomie-wiskkunde hogerr dan het gemiddelde vaan het studie egebied aso.. De e doorstroming verloopt hoofdzakelijk h k naar econo omisch georiënteerde BA AMA-opleidingen.
onclusie: Co Ecconomie - wiiskunde is ee en sterke, po otentieel bree ed doorstrom mende richtinng met behoo orlijke slaag-cijjfers in het hoger h onderrwijs. Deson danks gaat het leerlinge enaantal in deze richting de laatste e jarren gestaag achteruit. Ecconomie hee eft veel van de d aantrekke elijkheid verlo oren, grotendeels door hhet achteruitg gaan van de e insstroom uit de e tweede gra aad econom ie aso. De breedte b van de d opleiding wordt enigs szins beperktt do oor het niet voorkomen v va an een natuu urwetenscha appelijke com mponent Ba achelor-stude enten uit ee en niet-econo omische rich hting kunnen in de meesste economisch gerichte e accademische en e professionele bachelo oropleiding nog n starten zo onder een vooorkennis ec conomie. .
9 5.9
Econo omie – wete enschappen n aso
Dezze richting ging pas in 20 008-2009 va an start en wordt w in deze analyse niett uitgebreid opgenomen. o . Hett profiel van de richting was bij de a aanvraag bijj de overheid door de oonderwijsvers strekkers vrijj neg gatief omschreven: deels s als opvang voor de leerlingen die de pool wiskuunde vluchte en, maar een n ietss bredere basis voor wettenschappen n en wiskund de willen opz zoeken met hhet oog op academische a e stud dies, deels ook o als opva ang voor de minder talig ge leerling. In Vlaandereen volgden in n 2009-2010 0 425 5 leerlingen de d richting, in i 2009-2010 0 telde het katholiekond k erwijs 362 leeerlingen. Ov ver de door-stro oming naar het h hoger ond derwijs zijn g gezien de rec cente oprichtting geen geggevens beke end.
20
6
Samenvatte ende conc clusies uitt de analyse
6.1
Ha andel bso
•
De stud dierichting Ve erkoop bso voldoet v aan e een concrete e behoefte op p de arbeidssmarkt.
•
De stud dierichting Kantoor K bso sluit s niet me eer aan op een e behoefte e van de arbbeidsmarkt. Voor V boekho oudkundige taken rekrute eren onderne emingen enkel nog op ba achelorniveauu.
•
Vlaanderen behoorrt tot de top tien van de e logistieke regio’s r in Eu uropa. In heeel wat regio’’s in Vlaanderen worden n logistieke zones z uitgebo ouwd.
•
Een vlo otte en goede beheersing g van het Ne ederlands wo ordt als prob blematisch aaangegeven door d de versschillende se ectororganisa aties en bedrrijven
•
De stud die- en beroe epsoriënterin ng ligt te snell vast (reeds vanaf de tweede graad)).
6.2
andel tso Ha
•
De stud dierichting BoekhoudenB informatica iis duidelijk een e doorstrom mingsgerichtte studierichtting. Het aan ntal verworve en studiepun nten binnen de professio onele bachelo oropleidingenn (62 %) ligtt hoger dan n het gemidd delde voor TS SO (58 %). De stud dierichting wil w voorbereid den naar tw wee domeinen in het hog ger onderwijss. De gegev vens van de e VLOR tone en aan dat slechts s een beperkte gro oep afgestud deerden kiesst voor een vervolgoplleiding inform matica in het hoger ond erwijs. De grootste g groe ep leerlingenn kiest voor een vervolg gopleiding Be edrijfsmanagement.
•
De stud dierichting Handel H biedt ook goede doorstroming gskansen. Het H aantal veerworven stu udiepunten binnen de professionele p e bachelorop pleidingen (5 57 %) is bijna gelijk aan het gemidde elde voor TS SO (58 %). De stud dierichting be ereidt op een n breed scala a van domeinen uit het hoger h onderw wijs voor. De e belangrijkkste groep le eerlingen kie est voor een vervolgople eiding Bedrijffsmanagemeent. De verschillende le erarenopleidingen zijn vo oor heel wat leerlingen oo ok een altern natief.
•
De leerrlingen uit de e studierichting Informati cabeheer kie ezen heel ge ericht voor eeen vervolgopleiding informatica. De D slaagcijfers in het ho ger onderwijjs tonen ech hter aan datt het doorstrromlingskarakter onderr druk staat. Het aantal vverworven sttudiepunten binnen de p rofessionele bacheloro opleidingen (55 %) ligt ietts onder het gemiddelde voor TSO (5 58 %). De tew werkstellingskkansen na ee en zesde jaa ar zijn niet grroot. Het werkloosheidsccijfer ligt hierr hoger dan n het gemidd delde voor he et studiegebi ed.
•
De leerrlingen uit de e studierichtiing Secretarriaat-talen kie ezen uit een breed scalaa van studierrichtingen. Opvallend is dat weinig leerlingen kkiezen voor een e taalkund dige vervolgoopleiding. No ogal wat lee erlingen kieze en voor een lerarenopleiiding. De sla aagcijfers in het h hoger onnderwijs zijn niet goed. H Het aantal ve erworven stu udiepunten b binnen de prrofessionele bacheloropleeidingen (49 9 %) ligt bed duidend lager dan het gemiddelde vo oor TSO (58 %). De recente hervormiing van het leerplan he eeft als bedo oeling het niv veau van de studierichtin ng te versterrken. Het verrsterken van n het doorstrromingskarakkter zal echte er ook moete en gebeuren n door een grondige aanppak van de leerplannen n moderne vreemde v talen.
6.3 •
conomie aso Ec dierichting Economie-mo De stud E oderne talen n biedt leerlingen goede doorstrominngskansen naar n een pro ofessionele bachelorople eiding. De sllaagcijfers vo oor een academische baacheloropleid ding tonen a aan dat deze e studierichtin ng niet echt vvoorbereidt op o een vervo olgopleiding aan de unive ersiteit.
21
•
De studierichting Econ nomie-Wisku unde biedt le eerlingen goede doorstroomingskanse en naar een n academische opleiding.
7
Krijtllijnen voo or een con ntinuüm do oorstromingsgerich ht – beroepsgericht
7.1
Tweede graad
Vie er brede studierichtingen volstaan als onderbouw: •
Studierichting “Econom mie” met een breed verdiepend profie el als onderbbouw voor “E Economie” in n de derde graad
•
Studierichting “Bedrijfse economie” m met een bree ed profiel als onderbouw voor “Bedrijfseconomie”” en “Toegep paste informa atica” in de d derde graad
•
Studierichting “Taal en n communica atie” (domein “Taal en cultuur” c ) meet een breed profiel alss onderbouw w voor de studierichtingen n in de derde e graad van het h domein T Taal en cultuur
•
Studierichting “Commerciële diensttverlening” (o of “Administrratie en retai l”)met een gerichter pro-fiel en een sterkere nadruk op toep passingsgerichtheid als onderbouw o voor de stud dierichting in n de derde graad “Administratie, retaiil en logistiek k” en een verrdere speciaalisatie via Se e-n-Se.
7.2 2
Derde e graad
7.2.1
Brede e studierichting met ruiime (academ mische en professionelee) doorstrom mingsmogelijk kheden
Binnen het con ntinuüm is err behoefte aa an een breed d vormende opleiding diie voorbereid dt op acade-missche opleidin ngen binnen de economiische wetens schappen. De D studierichtting Econom mie-wiskunde e verrvult deze be ehoefte. De studierichtin ng Economie e-moderne ta alen vervult ddie behoefte e niet. Door-stro omingscijferss tonen dit aa an. Binnen de logicca van het continuüm c sttellen we voo or om in de toekomst ééén richting Economie E te e beh houden die gekozen g worrdt door leerrlingen die vo oor een hoge abstractieggraad kiezen n. Deze stu-dierrichting focusst voorname elijk op de ma acro-econom mische verbanden en de w wiskundige modellen m die e daa arbij gehante eerd worden.
7.2.2
Brede e studierichting met do orstromings smogelijkhe eden in bedrrijfsmanage ement, comm municatiema anagement e en onderwijjs
Hett diepteprofie el van deze studierichting s g is hoog genoeg om de afgestudeerrden goede slaagkansen s n te g geven voor een e scala va an professio onele opleidingen binnen n het hoger oonderwijs. Ook O moet de e worden om de brede doorstromingsskansen te garanderen.. ople eiding voldo oende breed gehouden w Ten n opzichte va an de bestaa ande opleidin ngen Boekho ouden-inform matica tso, H Handel tso en n Economie-moderne talen aso a zullen inhoudelijke a aanpassingen n moeten gebeuren. Dezze studierich hting “Bedrijfseconomie e” besteed vooral v aanda acht aan de verschillende beleidsas-peccten binnen de ondernem ming met ee en bijzondere e aandacht voor v integrattie van ICT en e een sterkk nive eau voor vre eemde moderne talen.
22
7.2.3
Sttudierichting g met gerich hte doorstro omingsmog gelijkheid na aar ICT-ople idingen
Binnen het continuüm is i er behoeftte aan een sstudierichting g met een ruime aandaccht voor ICT T en een voldoende verdiep pend niveau. Deze studiierichting mo oet goede doorstromingsskansen bie eden naar het bre ede scala van professionele bachelorropleidingen in Toegepas ste informatcca of ICT. Deze studie erichting “To oegepaste informatica”” besteed vo ooral aandac cht aan het probleemop plossend vermo ogen van de leerlingen to oegepast op p het ontwikk kelen van so oftware en heet installeren n en beheer van een netwerkk.
7.2.4
Sttudierichting gen met berroepskwalifiicaties
Principes: •
De derrde graad mo oet op een flexibele f ma nier worden georganisee erd zodat dee leerlingen zich gerichte er kunnen vo oorbereiden op specialisa atie binnen een e Se-n-Se--opleiding
•
De Se-n-Se-opleidingen moeten n een gerich te kwalificatie aanbieden n
Concreet: •
De derd de graad “Ad dministratie, retail en log gistiek” biedt de modules s administrattief medewerrker, en medewerrker klantend verkoop pmedewerke er, logistiek medewerker m dienst aan
•
De huid dige Se-n-Se e opleidingen n worden gerreorganiseerrd naar volge ende opleidinngen: o
Secreta arieel medew werker: modu ules
Vastgoedbe ediende
Medisch-so ociaal secreta aresse
Juridisch medewerker
o
Assistent accountan nt
o
Marketing medewerrker (of Junio or Account Manager) M
o
Expedittie medewerk ker
o
Ondern nemerschap: modules
Zelfstandig ondernemerr
Assistent Fiiliaalmanage er
