Een schonere leefomgeving? Ook úw keuzes tellen mee

Een schonere leefomgeving? Ook úw keuzes tellen mee

Een schonere leefomgeving? Ook úw keuzes tellen mee

Inhoudsopgave

1. Een schonere omgeving Schoner en zuiniger Handige tips

05 05 05

2. Ook úw keuzes tellen mee Tip 1. Meer scheiden? Minder afval. Tip 2. Haal meer uit klussen en verbouwen Tip 3. Zuiniger rijden Tip 4. Nieuwe dieselauto schoner? Echt waar Tip 5. Comfortabeler wonen met minder energie Tip 6. Geld besparen met energiebesparen Tip 7. Kies voor groene energie Tip 8. Let op keurmerken Tip 9. Vliegen? Geef de natuur iets terug Tip 10. Groene rente met groen beleggen

06 06 07 08 08 10 11 12 13 14 15

3. Meer informatie

17

05

1 Een schonere leefomgeving

Een schone en veilige leefomgeving is belangrijk. Daar is iedereen het over eens. Maar door de milieuvervuiling en klimaatverandering is de leefomgeving niet altijd zo schoon en veilig als iedereen zou willen. Ook als consument kunt u hier wat aan doen. U kunt meewerken om een schonere en veiliger toekomst te maken voor de kinderen van nu en van morgen. Zo kunt u kiezen voor schonere producten. Dat pakt vaak ook nog eens voordelig uit. Als u een nieuwe dieselauto neemt met roet filter, krijgt u een belastingvoordeel. Als u thuis zuinig met energie omgaat, spaart u al snel veel geld uit terwijl u ook nog eens comfortaber kunt wonen. In deze brochure vindt u een tiental tips voor het maken van bewuste keuzes. Schoner en zuiniger Zowel bedrijven als de overheid zoeken naar nieuwe manieren om milieuvervuiling aan te pakken. Bedrijven ontwikkelen met allerlei nieuwere technieken (innovaties) producten die schoner én zuiniger geproduceerd kunnen worden. Daarmee besparen ze op het verbruik van grondstoffen en van energie. Zo dragen ze bij aan de oplossing van het milieuprobleem en versterken ze hun concurrentiepositie. De overheid kan als grote consument haar inkoopbeleid beïnvloeden door schonere en zuiniger producten te kopen. Het scheelt

nogal als de overheid meer groene energie gaat gebruiken of meer biologische producten in de personeelskantines aanbiedt. Daarnaast is de overheid ervoor om wetten en regels vast te stellen waarmee de veiligheid van mensen en de bescherming van het mlieu geregeld is. Maar dan wel regels die mensen en bedrijven niet onnodig in de weg zitten. En hen stimuleren tot het maken van bewuste afwegingen. Handige Tips Ook als consument kunt u kansen benutten om onze leefomgeving te verbeteren. De tips helpen u bij het maken van een bewuste afwegingen. Afwegingen die een schone en veilige leefomgeving, voor nu én voor in de toekomst, mogelijk maken. U vindt antwoord op de vraag wat u kunt doen en waar u meer informatie kunt vinden. Via de verschillende websites kunt u nog veel meer milieutips vinden.

06

2. Ook úw keuzes tellen mee

U kunt dus ook een steentje bijdragen aan een betere leefomgeving. Bijvoorbeeld door bewust om te gaan met energie. Of door zuiniger te rijden of uw huis te laten isoleren. En wat prettig is, u merkt het in uw portemonnee, want zuiniger rijden betekent minder tanken. En met een geïsoleerd huis kunt u rekenen op een lagere energierekening. Denkt u er wel aan om goed te ventileren? Dan houdt u ook in een geïsoleerd huis lekkere frisse lucht (zie ook www.vrom.nl/ventilatie). Om u op weg te helpen hebben we een tiental handige en schone tips voor u op een rij gezet. Tip 1. Meer scheiden? Minder afval. Tijdens ons leven gooien we zo’n 45.000 kilo afval weg. Als we ons afval beter scheiden, kan maar liefst driekwart daarvan worden hergebruikt. Help daarom mee aan een schoner Nederland en ga meer en vaker afval scheiden. Jaarlijks ontstaat er in huishoudens ongeveer 549 kg afval per persoon inclusief grof vuil bij het gemeentelijk afvalscheidingstation) Bijna de helft hiervan wordt gescheiden ingezameld. Dat kan dus nog meer worden. Het gescheiden ingezamelde afval zoals GFT (groente-, fruit- en tuinafval), papier en glas wordt verwerkt tot nieuwe producten.

Dat voorkomt flink wat milieuvervuiling. Klein chemisch afval (KCA) is afval van huishoudens dat gevaarlijk is voor het milieu als u het zomaar weggooit. Dit geldt bijvoorbeeld voor batterijen, medicijnen, verf en motorolie. Afvalscheiding maakt hergebruik mogelijk. Hergebruik bespaart het gebruik van nieuwe grondstoffen en energie. En er ontstaat minder vervuiling omdat er minder afval verbrand hoeft te worden. Kijk voor meer informatie, zoals een inzamellijst voor KCA, op www.vrom.nl/afvalscheiding of informeert u bij uw gemeente.

07 7

Hoe lang duurt het voordat zwerfafval uit het milieu is verdwenen? Klokhuis Banaan Sigarettenpeuk Plastic flesje Kauwgom Blikje Glazen fles Patatbakje

2 weken 1 tot 3 jaar 1 tot 5 jaar 5 tot 10 jaar 20 tot 25 jaar 1 ? tot 50 jaar 1 miljoen jaar 90 jaar

U kunt een bijdrage leveren aan een schonere leefomgeving en een beter milieu door: • • •

minder afval te produceren; afval goed te scheiden; geen afval op straat en in de natuur achter te laten.

Meer weten? Kijk op www.vrom.nl/zwerfafval

Veel mensen ergeren zich aan rondslingerend afval op straat of in de natuur. Daarnaast duurt het erg lang voordat het is vergaan. Een blikje doet er 50 jaar over om te verdwijnen, een bananenschil 1 tot 3 jaar. Afval ophalen kost de gemeente geld en dat wordt aan u doorberekend. Wist u dat elke kilo afval die niet naar de verbrandingsoven hoeft, 9 eurocent bespaart? En die besparing heeft een gunstige invloed op de hoogte van de afvalstoffenheffing die u aan de gemeente betaalt.

Tip 2. Haal meer uit klussen en verbouwen Nederlanders zijn echte doe-het-zelvers. Meer dan de helft van de bevolking klust tenminste één keer per maand. Een gemiddeld huishouden besteedt meer dan 500 euro per jaar aan het opknappen van huis en tuin. Met een goede voorbereiding en de juiste materialen kunt u niet alleen veel geld besparen, maar ook een steentje bijdragen aan het behoud van het milieu. Denk aan de juiste verf en duurzaam geproduceerd hout. Als u de klus door een bedrijf laat doen, kunt u vragen om de werkzaamheden zo veel mogelijk milieuvriendelijk uit te voeren. Kijk voor praktische tips op VROM www.vrom.nl/duurzaam klussen of op www.milieucentraal.nl

08 8

Tip 3. Zuiniger rijden Alhoewel auto’s de laatste jaren flink schoner zijn geworden, is autorijden nog altijd niet echt goed voor het milieu. Maar we doen het toch omdat we de auto nodig hebben voor ons werk of privé. Toch is het goed om af en toe weer eens na te denken over alternatieven. Kunt u bijvoorbeeld met de trein of tram naar het centrum van de stad? Of met de fiets naar het postkantoor als het mooi weer is? U spaart er geld mee en fietsen is ook nog eens goed voor de gezondheid. Wilt u toch autorijden, maar wel zo goedkoop mogelijk? Denk aan de volgende tips: • Er is een nieuwe manier van rijden die 10 tot 20 procent brandstof kan besparen en voor minder uitlaatgassen en lawaai zorgt. De belangrijkste tip is om de motor minder toeren te laten maken en eerder naar een hogere versnelling te schakelen dan u vroeger aangeleerd hebt. Wilt u daar meer over weten? Kijk voor tips op www.hetnieuwerijden.nl • U kunt geld (en misschien wel een tweede auto) besparen met carpoolen, autodaten of autodelen met bijvoorbeeld Greenwheels, ConnectCar, Diks en bij diverse autoverhuurbedrijven.

De gemiddelde carpooler bespaart jaarlijks 530 euro aan kosten voor brandstof, reparatie en onderhoud. Een autodateabonnement is bij 10.000 km per jaar 1.600 euro goedkoper dan eigen autobezit. Let ook op het brandstofverbruik van uw toekomstige nieuwe auto. Net als bij koelkasten en wasmachines moet de dealer op alle nieuwe auto’s een energielabel aanbrengen. In het Brandstofverbruikboekje staan het verbruik en de bijhorende energielabels van alle nieuwe personenauto’s die in Nederland te koop zijn. U kunt dit boekje via www.vrom.nl bestellen. Tip 4. Nieuwe dieselauto schoner? Echt waar. U rijdt wellicht een diesel omdat u veel goedkopere kilometers wilt maken. Maar, elke 1000 kilometer stoot uw diesel een koffiebeker vol heel kleine roetdeeltjes uit waar mensen ziek van kunnen worden. Als u een nieuwe dieselauto koopt, koop er dan een met een roetfilter. Die is minstens 90% schoner en bovendien krijgt u 600 euro korting op de aanschafbelasting (BPM). In Nederland is de luchtwaliteit slechter dan in de landen om ons heen. Dit komt o.a. door het verkeer. De slechte luchtkwaliteit veroorzaakt longschade en leidt ertoe dat er jaarlijks duizenden mensen vervroegd over-

09 9

lijden. De uitlaatgassen van moderne dieselauto’s bevatten in vergelijking met benzineauto’s tien maal meer stoffen die slecht zijn voor het milieu en de gezondheid: stikstofoxiden NOx en fijn stof/roet. Vooral die roetdeeltjes zijn schadelijk voor de gezondheid. Door technische ontwikkelingen is het nu mogelijk om tijdens de productie in nieuwe personendieselauto’s een roetfilter te plaatsen. De kortingsregeling compenseert voor het grootste deel de meerkosten van de filter. Hierdoor zijn een auto met filter en zonder filter nagenoeg even duur.

Wat is een auto met A- of B-label? Nieuwe personenauto’s hebben een energielabel met informatie over het energieverbruik. Auto’s met een A-label zijn het meest efficiënt met brandstof, auto’s met G-label het minst. Of de auto klein of groot is, maakt niet uit. In elke categorie zijn auto’s met A- of B-label. Een auto met A-label verbruikt 20% minder brandstof dan een auto met een C- of D-label. Gemiddeld bespaart u daarmee 7 volle tanks benzine per jaar en dat kost al snel 400 euro per jaar. Een auto met B-label bespaart circa 4 volle tanks benzine per jaar, ofwel 240 euro.

10

De overheid wil zo bereiken dat het aantal ’schone’ dieselpersonenauto’s op de weg toeneemt. Nederland is hiermee het eerste Europese land waar de roetfilter fiscaal wordt gestimuleerd. Meerdere EU-landen gaan dit voorbeeld volgen. Overigens kunnen nog niet alle in Nederland verkochte automerken een diesel met roetfilter leveren. Testresultaten van de dieselauto’s mét vindt u in de Ecotest op www.anwb.nl

Als u een dieselpersonenauto koopt (als lease-auto bijvoorbeeld), koop er dan een met een roetfilter omdat dit goed is voor de lucht die we met z’n allen inademen. Kijk voor meer informatie op www.vrom.nl/roetfilters

Tip 5. Comfortabeler wonen met minder energie Een comfortabel huis én een lagere energierekening? Dat kan prima als u energiebesparende maatregelen treft, bijvoorbeeld met dak- en gevelisolatie, of door een zonneboiler aan te schaffen. En als u een energiezuinige wasmachine of koelkast wilt kopen, let dan op het Energielabel. Energielabel Koelkasten, vriezers, wasmachines en wasdrogers en andere huishoudelijke apparaten worden verplicht voorzien van een energielabel. Zo kunt u zien of het apparaat zuinig is in gebruik. Als u kiest voor een zuinig apparaat bespaart u in de energiekosten èn levert u een bijdrage aan het behoud van het milieu. Want als u minder energie gebruikt, komen er ook minder broeikasgassen in de lucht. Ruim driekwart van uw energiekosten gaat op aan de verwarming van uw woning. Een hoogrendementsketel is veel zuiniger dan een gewone ketel. Met een hoogrendementsketel kunt u - met een gemiddeld verbruik van 250 m3 gas per jaar- meer dan 150 euro per jaar besparen. Een woning verliest warmte via de gevel, het dak en de vloer op de begane grond. Via een niet-geïsoleerd dak kan wel 30% van de warmte verloren gaan! Isoleren is beter

11

voor het milieu en goed voor uw portemonnee, want u hoeft minder te stoken. En als u bovendien verstandig ventileert, vaart u gezondheid er ook wel bij (zie www.vrom.nl/ventilatie). Het isoleren van de zolder of een vliering is dus een goede investering. Als u bijvoorbeeld het schuine dak van een verwarmde zolder isoleert, kan dat u 350 euro per jaar besparen. U kunt ook besparen door dubbel glas, muur- of gevelisolatie en vloer- of bodemisolatie aan te brengen. Met alle genoemde maatregelen wint u tevens aan comfort. Bij goede isolatie blíjft verstandig ventileren belangrijk. Kijk ook eens op www.consument-en-energie.nl EPA-advies: maatwerk voor uw huis Een Energieprestatieadvies of EPA is een maatwerkadvies om energie te besparen. Een gecertificeerd EPA-adviseur komt bij u thuis en kijkt naar de isolatie, verwarming en ventilatie in uw woning. Deze zet overzichtelijk op een rijtje hoe u energie kunt besparen en tegelijk uw wooncomfort kunt verbeteren, hoeveel u moet investeren en op welke termijn u dat weer terugverdient. Gaat u verbouwen, klussen of renoveren? Dan is het raadzaam om eerst een EPA te laten uitvoeren zodat u weet welke energiebesparingsmaatregelen u kunt meenemen in uw plannen. Zowel energiebedrijven als

Isolatie en energiebesparing: alle voordelen op een rij: • • • • • •

minder stoken; lagere energierekening; comfortabeler wonen: minder geluid; minder vocht (goed ventileren helpt daarbij!); waardevermeerdering van uw huis; en u draagt bij aan een verbetering van uw leefomgeving.

EPA-adviseurs kunnen een EPA advies opstellen. De prijs hiervoor verschilt per aanbieder, maar begint minimaal op 200 euro. Het loont de moeite om is bij verschillende aanbieders een offerte te vragen. Tip 6. Geld besparen met energie besparen Geld kun je maar eenmaal uitgeven. Dat is een waarheid die niemand zal bestrijden. Tips waarmee u geld bespaart in het gebruik van allerlei voorzieningen in huis zijn dan mooi meegenomen. Met een paar simpele aanpassingen in het gebruik van allerlei apparaten in uw huis kunt u al enkele honderden euro’s per jaar besparen. Die besparingen leiden tot een lager energie-

12

gebruik en dat is ook goed voor het milieu. Wilt u weten of u mogelijkheden heeft om op een eenvoudige manier energie, en dus geld en het milieu te besparen? Kijk dan op www.milieucentraal.nl om de Nationale Bespaartest ‘Minder Uitgaven, Meer Milieu’ in te vullen. In tien minuten ontdekt u waar uw kansen liggen en hoeveel u kunt besparen. De vragen zijn onderverdeeld in de onderdelen voeding, verwarmen en water, elektriciteit en autorijden. De test geeft u inzicht in de hoeveelheid geld en energie u per onderdeel kunt besparen. En dat is toch best leuk meegenomen. Tip 7. Kies voor groene energie Groene energie is elektriciteit die is opgewekt met behulp van duurzame energiebronnen. Deze wordt ook wel duurzame stroom, natuurstroom of ecostroom genoemd. De productie van elektriciteit uit aardgas, olie en steenkool is niet erg milieuvriendelijk. En de voorraden kunnen opraken. Groene energie is een beter alternatief, want deze elektriciteit wordt opgewekt met behulp van bijvoorbeeld wind- en zonne-energie. De overheid is net als u een consument. Maar dan een hele grote. Het scheelt nogal wat voor het milieu als de overheid bewust kiest voor schone en veilige producten. Door

bijvoorbeeld meer gebruik te maken van groene energie of biologische producten aan te bieden in de personeelskantines. De overheid vernieuwt dan ook haar inkoopbeleid. In 2005 zijn er bijna 3 miljoen huishoudens met groene stroom. Door te kiezen voor groene stroom draagt u bij aan een milieuvriendelijke energievoorziening. Bovendien is groene stroom vrijwel even duur als gewone elektriciteit. Omdat de markt voor groene stroom vrij is, kunt u zelf bepalen bij welke aanbieder u groene stroom koopt.

13

In uw huishouden merkt u er overigens niets van dat u groene energie gebruikt. Er is wat dat betreft geen enkel verschil met normale energie. Alle energiebedrijven bieden groene stroom aan. Kijk op de speciale site van het ministerie van Economische Zaken: www.groene-energie.nl Tip 8. Let op keurmerken Veel mensen maken zich zorgen om het milieu en willen er verantwoord mee omgaan. Producenten spelen daar op in. Stap een supermarkt binnen en u ziet steeds meer milieuvriendelijke producten en biologische voedingsmiddelen. Deze producten hebben allemaal een ‘milieusymbool’: een boompje, een groene pijl of iets anders. Wat betekenen die symbolen nou precies? En kan iedere producent zomaar een milieukeurmerk op zijn verpakking zetten? Milieukeur Milieukeur is hét onafhankelijke keurmerk voor milieukwaliteit dat op allerlei producten staat. Van kantoor- tot huishoudelijke artikelen en van groente en fruit tot aardappelen. Eén ding hebben al deze producten gemeen: van begin tot eind voldoen ze aan de strenge eisen van de Stichting Milieukeur. Het ministerie van VROM en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Milieukeur is makkelijk te herkennen aan het logo met hand en stempel. U vindt het op de verpakking of op het product zelf. In verschillende winkels kunt u al aardappelen, aardbeien, appels, toiletpapier en kattenbakvulling met Milieukeur kopen. Tuincentra verkopen vaak meststoffen, tuinmeubels, planten en verf met Milieukeur en bij veel woninginrichters is linoleum met Milieukeur verkrijgbaar. Maar u kunt tegenwoordig ook een verblijf boeken bij een camping, bungalowpark of groepsaccommodatie met Milieukeur. Er komen steeds meer producten met Milieukeur. Op www.milieukeur.nl ziet u welke producten.

14

(LNV) ondersteunen het Nederlandse milieukeurmerk: het Milieukeur. Naast Milieukeur zijn er nog talloze andere milieusymbolen. Deze verdienen niet allemaal de titel ‘keurmerk’. Van sommige symbolen is duidelijk wat ze betekenen, andere zijn louter verkooptrucs. Ze zijn bedacht door producenten of leveranciers en er is geen enkel zicht op de waarde en betrouwbaarheid. Kijk voor uitgebreide informatie over alle milieukeurmerken, zoals Milieukeur, op www.vrom.nl/milieukeurmerken Verder kennen we in Nederland het Europees Ecolabel. Dit is een milieukeurmerk dat in Europees verband tot stand is gekomen. In Nederland zijn er onder andere (af)wasmiddelen te vinden met het Europees Ecolabel the Flower van het merk KLOK. Ook bestaat er papier, textiel (LYCRA) en verf met dit label. Zie ook www.metdebloemkiesjevoorgroen.nl Tip 9. Vliegen? Geef de natuur iets terug In Nederland worden jaarlijks meer dan zes miljoen vliegreizen geboekt, waarvan een derde zakelijk en dus tweederde particulier voor bijvoorbeeld stedentrips en vakanties. Het blijkt dat vliegen ongeveer 10 procent van de uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt. Niet vliegen is natuurlijk het beste voor het milieu, maar soms zijn er redenen

om dat toch te doen. Overweegt u dan toch eens om de milieuschade te compenseren met ‘Business for Climate’, ‘Trees for Travel’ of ‘Coolflying’. De klimaatcompensatie voor de dienstreizen van de minister, de staatssecretaris en alle VROM-ambtenaren gaat via het Trees for Travel programma.

15

De praktijk van klimaatcompensatie Trees for Travel en Coolflying zijn organisaties die de aanleg en het behoud van bos verzorgen, met geld van reizigers die per vlucht de klimaateffecten willen neutraliseren. Dat kan al voor een bescheiden bedrag. Zo kunt u op de internetsite van Trees for Travel of Coolflying snel en eenvoudig uw CO2- uitstoot bepalen voor het vliegen. Maar ook voor andere reisvormen en ander energiegebruik is er een CO2-meter ontwikkeld. U vult uw vlucht en/of reiskilometers, gebruikte liters of energieverbruik in en u weet binnen een seconde hoeveel CO2equivalenten u per jaar moet compenseren en hoeveel bomen hiervoor nodig zijn. Kijk op www.treesfortravel.nl of www.coolflying.nl of www.milieucentraal.nl, onder trefwoord ‘klimaatcompensatie; wijs op reis’. Tip 10 Groene rente met groen beleggen Steeds meer burgers brengen hun geld bij de groenfondsen onder en het aantal groen gefinancierde projecten stijgt dan ook gestaag. Waarom doen zij dat? En waarom is dat aantrekkelijk? De overheid stimuleert initiatieven die goed zijn voor het milieu. Daarom heeft zij belastingvoordelen voor de financiering van groenprojecten ingesteld. Door belasting-

Wilt u meer weten over de projecten die met behulp van Groen beleggen gefinancierd worden, lees dan het jaarverslag ‘Groen beleggen’, een uitgave van Senternovem. U kunt het jaarverslag vinden op www.senternovem.nl/groenbeleggen.

voordelen is het voor spaarders en particuliere beleggers aantrekkelijk om hun geld onder te brengen bij een groenbank of een bank met een groenfonds. De groenbanken keren weliswaar een lagere rente uit aan spaarders en particuliere beleggers, maar door het belastingvoordeel krijgen zij het verschil gecompenseerd. In 2004 waren er 188.000 ‘groene’ spaarders tegenover 162.000 in 2003. In 2004 kregen 614 projecten een groenfinanciering toegekend tegenover 364 projecten in 2003. Dat zijn flinke stijgingen.

16

Achter deze getallen zitten mensen die betrokken zijn bij duurzame ontwikkeling en die dit via groen beleggen tot uitdrukking willen laten komen. De regeling richt zich immers niet alleen op letterlijk groene projecten als natuur, bos en landschap, maar ook de minder zichtbare doch zeker niet minder belangrijke projecten op het gebied van duurzame energie, duurzame bouw en duurzame, innovatieve technologie.

17

3. Meer informatie

VROM Op de site van VROM vindt u alle informatie uit deze brochure terug, plus meer informatie over milieu, klimaatverandering en tips voor bewust consumeren. Op deze site vindt u ook alle interessante links. En via deze links vindt u nog veel meer tips. Milieu Centraal VROM heeft Milieu Centraal in het leven geroepen om consumenten praktische en betrouwbare milieu-informatie te bieden. Kijk op www.milieucentraal.nl voor informatie over bijvoorbeeld klussen en verbouwen, de Persoonlijke Milieutest en de Nationale Bespaartest. Ook vindt u er informatie over afvalscheiding. Via 0900-1719 staan medewerkers van de Milieu Centraal Informatielijn u te woord op werkdagen van 9.00 – 17.00 uur. De kosten bedragen 15 cent per minuut. U kunt uw vraag ook stellen via de website. Stichting Milieukeur Deze website van SMK (voorheen Stichting Milieukeur) geeft informatie over milieubewust handelen door producent en consument. Het SMK ontwikkelt en/of beheert milieucriteria die verder gaan dan de wettelijke eisen. Op dit moment zijn er vijf soorten: Milieukeur agro/food, Milieukeur non-food, Europees Ecolabel, Groen Label

Kas en Duurzaam Terreinbeheer. Meer informatie op www.milieukeur.nl Energieprestatieadvies Voor informatie over het Energieprestatieadvies (EPA) kunt u terecht op: www.vrom.nl/energiebesparing. U kunt ook terecht bij de Milieu Centraal Informatielijn, tel. 0900-1719 (15 cent per minuut) of bij uw energiebedrijf. Zie ook www.epa.nl. Trees for Travel Als u gaat vliegen kunt u aanvullend voor een bescheiden bedrag per vlucht de Klimaateffecten neutraliseren. Met de opbrengsten financiert Trees for Travel de aanleg en het behoud van bos, minimaal zoveel als nodig is om binnen een jaar alle uitgestoten broeikasgassen door uw vliegreis(-zen) te compenseren. Meer informatie op www.treesfortravel.nl Coolflying COOL Flying biedt luchtreizigers de mogelijkheid om op basis van hun gevlogen kilometers de schadelijke uitstoot van broeikasgassen, veroorzaakt door hun vliegreis, te compenseren door de aanplant en bescherming van bossen wereldwijd. Meer informatie op www.coolflying.nl

18

Het Nieuwe Rijden Het Nieuwe Rijden biedt concrete voordelen voor iedereen die betrokken is bij mobiliteit over de weg. Voor de automobilist en beroepschauffeur betekent Het Nieuwe Rijden meer comfort en een hogere verkeersveiligheid en dus meer rijplezier. Ook vanuit economisch oogpunt is Het Nieuwe Rijden zeer interessant. Met tips en training kunt u uw brandstofverbruik zonder veel moeite zo’n 10% reduceren. Meer informatie op www.hetnieuwerijden.nl Nederland schoon! Nederland Schoon houdt zich bezig met de preventie en bestrijding van de hinder van zwerfafval. Zwerfafval bestaat voor het grootste gedeelte uit restanten van eten, drinken, sigaretten en kauwgom. Na hondenpoep scoort zwerfafval het hoogste op de lijst van ergernissen. Kijk op Stichting Nederland Schoon ter preventie van zwerfafval: Kijk op www.nederlandschoon.nl Groen beleggen Op www.vrom.nl/groenbeleggen en op www.duurzaam-beleggen.nl kunt u meer informatie vinden over groen beleggen.

Ministerie van VROM > staat voor ruimte, wonen, milieu en rijksgebouwen. Beleid maken, uitvoeren en handhaven. Nederland is klein. Denk groot.

VROM 5159 / juni 2005

Dit is een publicatie van: Ministerie van VROM > Rijnstraat 8 > 2515 XP Den Haag > www.vrom.nl