Een nieuwe fiscus Het echte hervormingsplan
Een nieuwe fiscus Het echte hervormingsplan
Joseph J. M. Evers
Schrijver: Joseph J.M. Evers Omslag: Toon Kelder, l’Oiseau 1957 Copyright Toon Kelder Stichting, Leiden. 9789402129083 ISBN: © Joseph J. M. Evers, the Netherlands
Uitnodiging Onder bijval van de politiek wil staatssecretaris Wiebes “de fiscale rommelzolder” opruimen. Maar met hoeveel engagement, retoriek, wikken, verwarring, frustraties en kosten is die “rommel” op die “zolder” terecht gekomen? Hoe kon dit gebeuren? Een oorzaak is de voortdurende politieke regeldrift. Bij een fiscaal stelsel gaat het om de financiering van de overheid, om rechtvaardigheid, logische samenhang, uitvoerbaarheid, om ruimte voor de economie, maar ook om het bieden van sociale zekerheid. Maar de politiek gebruikt het stelsel vooral om te sturen en stapelt verandering op verandering. Afgezien van chaos, werk voor ambtenaren en bergen administratie levert dit weinig op. Dit pamflet is een pleidooi om die regelzucht te beteugelen door uit te gaan vanuit de rechtstaat en de logica van de fiscale praktijk. Aanwijzingen daartoe geeft het Amerikaanse instituut van registeraccountants die zijn opgesteld in de vorm van een checklist. En inderdaad, het huidige stelsel scoort duidelijk beneden de maat. De aanwijzingen van deze accountants leiden ook tot suggesties om het stelsel drastisch te vereenvoudigen. Maar ook om de bedrijfs- en vermogenswinsten realistischer te belasten. Daarmee wordt impliciet ook een fiscaal antwoord gegeven op Piketty’s studie over vermogensvorming. Wat heeft de lezer hieraan? Het fiscale stelsel is geen exclusief domein voor specialisten en politici. Iedereen komt het tegen. Het is bepalend voor ieders persoonlijke economie. Het huidige stelsel is dringend aan hervorming toe. De studie “Een nieuwe fiscus” geeft een beknopt, kritisch overzicht,
5
komt met een aanpak en formuleert concrete ideeën. Het boek geeft materiaal voor discussies. “Een nieuwe fiscus” is op die manier een institutioneeleconomisch getint pamflet. Het is gebaseerd op diverse boeken, rapporten en artikelen, maar ook op de ontwikkelingen die zich gedurende een lange periode voordeden. Uiteraard heb ik eigen ideeën toegevoegd, onder andere die uit mijn Kleine handleiding tot financieel-economisch herstel (Boom, 2014). De belangrijkste bronnen zijn in de tekst zó vermeld, dat zij via Google zijn terug te vinden. Verwijzend naar de omslag: menigeen ziet de belastingdienst overdrachtelijk als een zoekende kraai. Dat is het resultaat van de fiscale regeldrift. “Een nieuwe fiscus” is ook bedoeld als uitnodiging om bij te dragen aan de maatschappelijke discussie over de komende fiscale hervormingen.
Oegstgeest, december 2014 Joop Evers
6
Inhoud Uitnodiging
5
Richtlijnen voor de opzet van een fiscaal stelsel
9
De fiscale arena Politiek instrumentalisme Grenzen voor sociale zekerheid Amerikaanse ideeën over behoorlijke stelsels Gerechtigheid volgens het AICPA Goed functionerend volgens het AICPA Richtlijnen voor een behoorlijk sociaal stelsel
Het huidige stelsel beoordeeld
23
De onevenwichtige vennootschapsbelasting De inadequate vermogensbelasting Ingewikkelde belastingen op arbeidsinkomen De kooi van de hypotheekrenteaftrek De ongrijpbare zelfstandige ondernemer Pensioensparen fiscaal beoordeeld Het stelsel voor sociale zekerheid Fiscale praktijken en de wet
Suggesties voor de opzet van een fiscaal stelsel
43
Evenwichtige vennootschapsbelasting Belasting op vermogensopbrengsten in drie definities De eigen woning als gebruiksding én vermogen De zelfstandige ondernemer en de fiscus Een vlaktaks voor 80% van de IB-plichtigen Inkomstenbelasting op pensioenpremies Effectieve rijkstoeslagen
Besluit: structuur, invulling en politiek
69
7
8
