Een leven na de dood door Jannelie Oosterwijk
Tweeëntwintig jaar en weduwe. Het lijkt bijna onmogelijk, maar het overkwam Erna (27). Na een periode van drie jaar vechten voor zijn leven, verloor ze haar man Wimjan aan de gevolgen van kanker. Een levensverhaal vol geloof, hoop, liefde en verdriet. “Ik ontmoette Wimjan op de middelbare school”, vertelt Erna. “We zaten in VWO 5 bij Nederlands naast elkaar en vonden elkaar erg interessant. De vonk sprong over en op 16 juni 2000 kregen we verkering. Ik was zeventien en Wimjan zou drie dagen later ook zeventien worden.” Tieners waren het nog. Een verliefd stelletje in de bloei van hun leven. Niemand had kunnen verwachten dat dit zorgeloze leventje zo snel zou omslaan naar een leven vol ziekte, operaties en tegenslagen. Na anderhalf jaar verkering kreeg Wimjan last van zijn knie. “Ik maakte me niet zo heel veel zorgen”, zegt Erna. “We dachten dat het misschien een ontsteking was of een verrekte spier. Nee, aan kanker hadden we nooit gedacht. De ergste ziekte die we tot dan toe hadden meegemaakt was Pfeiffer en dat leek toen al heel erg”, vertelt Erna met een kleine glimlach. “We mochten in die tijd niet zoenen, omdat ik dan ook ziek zou kunnen worden. Een onmogelijke opgave voor een stelletje dat net een jaar verkering heeft natuurlijk. We hebben het twee dagen volgehouden. Dat waren de dingen waar we toen mee bezig waren. We waren nog zo jong.” In een achtbaan 31 december 2001. Kanker. Een ongewenst begin van een nieuw jaar. “We waren met oud en nieuw met z’n allen bij elkaar. Mijn familie en zijn familie. Wat een gezellige avond had moeten worden, was nu een jaarwisseling vol zorgen, angst en verdriet. Wat zou het volgende jaar ons brengen?” Veel onderzoeken volgden in de maanden na de diagnose. Erna en Wimjan stapten, samen met hun families in een achtbaan waarvan ze nog niet wisten hoeveel hoogte en dieptepunten deze had. “Ik weet niet eens precies meer wanneer en in welke volgorde zich alles heeft afgespeeld. Daar schaam ik me soms voor en denk ik ‘hoe kun je zoiets nou vergeten?’. Toch weet ik sommige momenten nog wel heel erg goed. Zo vroeg Wimjan mij een keer, toen we in de wachtkamer zaten voor de uitslag van een bloedonderzoek, of ik hem nog wel wilde als hij kaal zou zijn van de chemokuren. Vreselijk vond ik dat. Het is nooit in me opgekomen om Wimjan te verlaten”, zegt Erna zelfs met verbazing in haar ogen. Ze kan niet begrijpen dat mensen elkaar verlaten, alleen maar omdat dat de makkelijkste weg is. “Natuurlijk wist ik dat het allemaal niet makkelijk zou worden, maar ik was vastberaden. Ik hield echt van Wimjan en als ik van iemand hou is dat onvoorwaardelijk. Hij was niet zomaar een vriendje van de middelbare school. Hij was de ware.” Erna’s band met Wimjan werd alleen maar sterker en de liefde steeds groter. Hun verkeringstijd was niet alleen maar vol zorgen en verdriet. Er waren ook leuke momenten en die herinnert Erna zich maar al te goed. “Natuurlijk zorgde de ziekte dat onze levens veranderden, maar we hadden het er niet dag en nacht over. We hebben erg veel lol gehad samen. We keken de hele comedieserie Friends in het ziekenhuis en we leerden te genieten van de kleine dingen. Elk moment dat het even beter ging probeerden we te koesteren.” Het was ook niet zo dat Wimjan drieënhalf jaar alleen maar ziek is geweest. De chemokuren sloegen aan en hij werd schoon verklaard. Erna en Wimjan waren op dat
moment beiden negentien jaar. “We waren heel blij en dankbaar, maar na een paar maanden kwam de ziekte weer terug”, herinnert Erna zich. “Hoeveel maanden er tussen heeft gezeten weet ik niet precies, maar de klap was weer erg hard.” De chemokuren begonnen opnieuw. Erna en Wimjan zaten weer hele dagen in het ziekenhuis, waar hun beide studies onder leden. Erna was bezig met een Management studie en Wimjan studeerde rechten. “De tweede keer dat er kanker werd geconstateerd was erg moeilijk. Toen Wimjan voor de tweede keer ‘beter’ was verklaard, waren we ook wel blij en dankbaar, maar we hielden er meer rekening mee dat het eventueel weer mis zou kunnen gaan. Als je zo onzeker bent over de toekomst is het erg lastig om je te richten op je studie. Gelukkig was Wimjan een echte doorzetter, waardoor ik ook doorging met mijn studie. Soms zaten we samen in het ziekenhuis te studeren, dat gaf ook een beetje afleiding.” Erna is een sterke vrouw, maar ze vertelt dat ze die kracht niet van zichzelf heeft. Ze is christen en gelooft dat God haar kracht en troost gaf in deze moeilijke tijd. “Ik geloof dat, hoe je levensweg ook loopt, God altijd bij je is. Hij laat je nooit alleen. Dat gaf troost en rust in deze moeilijke periode. Daarbij kwam ook dat Wimjan heel sterk en optimistisch was. Ook hij geloofde dat God een doel had met zijn leven en vertrouwde op Hem. Hierdoor bleef ik ook hoop houden voor de toekomst.” Even samen Deze hoop zag je terug in de beslissing om te gaan trouwen. “Na een verkering van ongeveer vier jaar wilden we heel graag bij elkaar zijn”, vertelt Erna. “Natuurlijk zagen we elkaar al bijna dagelijks, maar dat is toch anders dan dag en nacht samen zijn.” Op 24 december 2003 vroeg Wimjan Erna ten huwelijk. “We gingen gezellig een dagje samen weg. In die periode ging het goed met Wimjan. Hij was aan het revalideren van een corrigerende operatie aan zijn been die na een eerdere operatie verkeerd was hersteld. Van kanker was Wimjan op dat moment, zo ver wij wisten, genezen. Ik heb geen moment getwijfeld over mijn antwoord en zei direct ja.” De trouwdag werd gepland op 16 september 2004. De locatie werd geregeld, de trouwjurk gekocht en de kerk en het stadhuis gereserveerd. Maar toen opnieuw een grote tegenslag. “Wimjan voelde al dat het weer niet goed zat en in mei werden er uitzaaiingen gevonden in zijn longen. Omdat de kans groot was dat Wimjan in september erg ziek zou zijn van eventuele chemokuren en daar waarschijnlijk ook weer kaal van zou worden, besloten we eerder te gaan trouwen.” 1 juli 2004 zou het worden, maar daarvoor moest er wel erg veel geregeld worden. Het stadhuis, de kerk en het hotel waar de receptie zou worden gehouden moesten wel allemaal vrij zijn op die datum. “We zijn zo dankbaar voor de steun die we toen hebben gehad. Iedereen heeft enorm zijn best gedaan om de bruiloft te regelen. Het hotel heeft zelfs een vergadering verplaatst, zodat wij toch de receptie daar konden houden. Erg mooi wat mensen allemaal voor je doen om het allemaal toch een beetje makkelijker te maken.” Voordat de grote dag daar was, waren Wimjan en Erna eerst nog ceremoniemeesters op de trouwerij van Wimjans oudere broer op 19 juni 2004. “Het was best heftig, twee trouwerijen binnen één maand. Misschien namen we wel te veel hooi op ons vork, maar het was ook juist een leuke afleiding om bezig te zijn met de voorbereidingen.” Van haar eigen trouwerij heeft Erna erg kunnen genieten, maar de emoties waren natuurlijk heel dubbel. “Vreugde en verdriet wisselden zich af. Ik was blij dat ik nu echt samen met Wimjan kon zijn, maar de onzekerheid over de toekomst maakte dat er ook veel gehuild werd. We wisten niet of we lang bij elkaar zouden zijn. De dokter had wel gezegd dat Wimjan waarschijnlijk nooit heel oud zou worden, omdat de vorm van kanker die hij had erg agressief was.” Dat het stel nog maar negen maanden samen zou zijn, daar had niemand rekening mee gehouden.
Over de vraag of ze heeft kunnen genieten van hun getrouwde leven samen, moet Erna even nadenken. “Er zijn wel heel veel moeilijke momenten geweest. We zijn de dag na onze bruiloft wel op huwelijksreis gegaan. Een weekendje in een hotel in Emmen. We konden niet verder en langer gaan, omdat het risico te groot was dat we in het buitenland naar het ziekenhuis zouden moeten. Op onze huwelijksreis heb ik Wimjans dikke haarbos weer gemillimeterd. Als hij zou beginnen aan de chemo’s zou zijn haar weer gaan uitvallen en dan kon het beter alvast kort zijn. We hebben het wel leuk gehad samen, maar we wisten dat we weer een heel moeilijke periode tegemoet zouden gaan.” De dag nadat Wimjan en Erna terug kwamen van hun huwelijksreis, moest Wimjan alweer naar het ziekenhuis voor chemo. Zo wil niemand zijn wittebroodsweken beginnen. “Natuurlijk was dat niet leuk, maar we konden niet anders. De verpleegkundigen waren wel extra lief voor ons. Ze schoven een bed voor me naast Wimjan, zodat ik bij hem kon blijven slapen. Het is maar een klein gebaar, maar op zo’n moment ben je daar zo blij mee.” Een laatste beetje hoop De chemokuren sloegen aan en Wimjan kon in november 2004 geopereerd worden aan de tumoren in zijn longen. Deze operatie slaagde en even was er weer hoop op een goede afloop. Maar nog geen twee maanden later kreeg Wimjan opnieuw klachten. Hij had pijn bij zijn longen en hoestte bloed op. “De doktoren constateerde bij een scan dat de ziekte nu nog verder was uitgezaaid. Het zat niet alleen meer in zijn longen, maar door zijn hele lichaam”, vertelt Erna. “Dit was het eerste moment dat het tot me doordrong dat het einde weleens heel dichtbij kon zijn. Door ons geloof hadden we nog steeds wel een beetje hoop, maar we werden wel realistisch. Dit kon zo niet langer.” Er werden gesprekken gevoerd die iemand van tweeëntwintig nooit zou moeten voeren. “We hadden het over een eventuele begrafenis. Over hoe Wimjan dit graag zou willen. Ook wilde hij dat ik, als hij er niet meer was, weer gelukkig zou worden. Hij wilde niet dat ik te lang alleen zou blijven.” Erna vindt het nog steeds onbegrijpelijk hoe rustig en liefdevol Wimjan dit bracht. “Je moet wel heel veel van iemand houden, wil je diegene een leven met iemand anders kunnen gunnen. Wimjan had al eerder dan ik door dat hij niet meer lang te leven had en had zich daar al bij neergelegd. Ik was nog niet zover en vond het verschrikkelijk om dit te horen. Ik kon me geen leven met iemand anders dan Wimjan voorstellen.” 22 april 2005. “Ik kan me nog maar weinig herinneren van de periode na het sterven van Wimjan. Ik weet dat ik een aantal dingen wel moest doen, zoals het uitzoeken van de rouwkaart en het regelen van de begrafenis. Ik wilde niet, maar ik moest wel”, vertelt Erna. “Ik kan me nog herinneren dat ik net na het overlijden een rondje ging lopen. Even naar buiten samen met m’n moeder. Ik was al anderhalve week het huis niet uit geweest.” Ook andere praktische dingen moesten worden gedaan, zoals kleren kopen voor de begrafenis. Shoppen. Normaal zo gezellig, nu zo zinloos. Eenzaamheid Na de begrafenis moest Erna haar leven weer gaan oppakken. “De eerste twee weken heeft mijn moeder bij me geslapen, maar zij kon natuurlijk niet voor altijd blijven. Ik ben helemaal geen type om alleen te zijn. Toch heb ik nooit wakker gelegen en ben ik nooit echt bang geweest. Verdriet, dat had ik wel heel veel.” Ook na de begrafenis ontving Erna veel steun van haar familie en veel troost uit haar geloof. “Ik geloof dat Wimjan het nu veel beter heeft en dat hij nu volmaakt gelukkig is. Het zou egoïstisch zijn als ik hem hier had willen houden terwijl hij zo ziek was en zoveel pijn had. Wimjan zag er op het einde ook naar uit om te gaan. Hij vond het heel moeilijk om afscheid te nemen van mij en zijn familie, maar wist dat de pijn snel over zou zijn. Hij vond rust.”
Erna ging na twee weken gewoon weer werken. “Mijn baas was erg begripvol en gaf me alle tijd die ik nodig had. Of ik nou een maand nodig had of een half jaar, ik was altijd weer welkom. Dit ‘niet moeten’ maakte juist dat ik snel weer aan het werk wilde. Thuis komen de muren alleen maar op je af. Mijn werk bood me afleiding van het intense verdriet.” Het leven van Erna ging door, ook zonder Wimjan. “De eerste maanden, of zelf jaren, voelde ik me erg eenzaam. Natuurlijk had ik steun van mijn eigen familie, de familie van Wimjan en mijn vrienden, maar de eenzaamheid konden zij niet opvullen en mijn verdriet niet wegnemen”, vertelt Erna. In 2007 heeft Erna haar Management studie af kunnen ronden. “Doordat ik al werk had, zat er niet zo’n vaart achter om mijn diploma te halen. Het heeft me veel moeite gekost om alle gemiste vakken en toetsen in te halen, maar ik ben erg blij dat ik toch heb doorgezet. Langzaamaan ging ik me weer beter voelen. Ik was niet meer continue verdrietig, maar die eenzaamheid bleef. Toch kon ik echt nog niet denken aan een andere man. Ik zou nooit meer iemand vinden van wie ik net zoveel zou kunnen houden als van Wimjan. Dacht ik.” Een nieuwe start Na ongeveer drieënhalf jaar stond Erna toch wel weer open voor een relatie. “Zoals ik al zei, ben ik geen type om alleen te zijn. Ik heb met een paar jongens gedatet, maar de klik was er niet. Achteraf was ik er waarschijnlijk nog niet helemaal klaar voor.” Toen kwam Micha. “Micha was een vriend van een goede vriendin van mij. Mijn vriendin, Marieke, wilde ons graag aan elkaar voorstellen, dus gingen we op dubbeldate. Zij met haar vriend, Micha en ik. Micha was een leuke jongen en het voelde meteen goed,’ zegt Erna met een glimlach op haar gezicht. “Mijn vriendin had Micha al verteld over mijn verleden en had hem gevraagd of hij daarmee kon leven. Als hij bij voorbaat al wist dat hij dat niet aankon, zou Marieke ons nooit hebben voorgesteld. Ze wilde mij verdere teleurstellingen of pijn besparen. Gelukkig stond Micha helemaal open voor mij. Hij heeft een heel groot hart.” Erna en Micha kregen verkering en negen maanden later, 24 januari 2009, vroeg Micha Erna ten huwelijk. “Het voelde allemaal zo goed. Ik heb er heel veel respect voor hoe Micha met de situatie is omgegaan. Hij kreeg toch verkering met een meisje dat heel veel ‘bagage’ met zich meedraagt en dat nog steeds verdriet heeft over een andere man. Hij is nooit jaloers geweest als ik het had over Wimjan. Micha weet dat hij niet op de tweede plaats komt, maar dat ik net zoveel van hem hou als ik van Wimjan hield. Dat maakt het voor Micha ook makkelijker om er voor mij te zijn als ik verdriet heb. Hij heeft zelfs samen met mij de nieuwsbrieven, die gestuurd werden naar familieleden en vrienden om hen op de hoogte te houden van Wimjan, allemaal gelezen. Ook hebben we samen de trouwfilm van mijn bruiloft bekeken. Hij wilde mij beter leren kennen en begrijpen wat ik had meegemaakt. Dit meeleven en begrip vind ik nog steeds heel erg bewonderenswaardig aan Micha.” Waar de meeste mensen die trouwen er één schoonfamilie bij krijgen, kreeg Micha er twee. “Door alles wat we hebben meegemaakt, ben ik erg hecht geworden met de familie van Wimjan. Ik ga nog steeds heel goed met hen om en vind dat zelf niet meer dan normaal. Voor Micha is dat wel wat moeilijker, maar ook hier gaat hij heel goed mee om. Het klikt goed tussen Micha en de familie van Wimjan en daar ben ik heel blij om.” Op 3 september 2010 was de bruiloft van Micha en Erna. Opnieuw een dag met veel dubbele emoties. “Ik heb wel echt kunnen genieten van de dag, maar het was geen normale bruiloft. Ook niet voor Micha”, vertelt Erna. “We waren met drie families. Die van Micha, van mij en van Wimjan. Dit is al heel bijzonder. In de kerk en het stadhuis werd Wimjan ook niet vergeten. Dat kan ook niet, want hij hoort bij mijn leven en je kunt op zo’n
dag niet doen of al die moeilijkheden en pijn er niet zijn geweest. Gelukkig lag de nadruk niet op dit verdriet en voerde de blijdschap de boventoon.” Opnieuw gelukkig Erna is nu bijna achtentwintig jaar, anderhalf jaar getrouwd en....zes maanden zwanger! “Ik had nooit durven hopen dat ik nog zo gelukkig zou worden. Ik heb nu alles waar ik ooit van droomde. Een man en, als alles goed mag blijven gaan, een gezin. Een paar jaar geleden had ik me dat echt niet kunnen voorstellen”, zegt Erna met haar handen gevouwen om haar buik. “Wimjan en ik hebben het wel over kinderen gehad. Na anderhalf jaar verkering moesten we daar al over nadenken. Door de chemokuren zou de kans groot zijn dat Wimjan onvruchtbaar zou worden. Op negentienjarige leeftijd moesten we beslissen of we zaad wilden invriezen. Alles kwam toen zo op je af. Nu is het anders, alles gaat ongedwongen. Natuurlijk heb ik nog weleens verdriet, maar ik heb Micha nu. Ik sta niet meer alleen in mijn verdriet, maar kan het delen met mijn man. Ik ben weer echt gelukkig.”
