GEZONDHEID
De nieuwste onderzoeken over de kwaliteit van de lucht in huis zijn formeel: de binnenlucht in onze woningen blijkt meer vervuild dan de buitenlucht. Wij, die meer binnen dan buiten leven, beginnen te beseffen dat we ons huis zo gezond mogelijk moeten maken. Een gezond binnenklimaat dus ? Het kàn… als we rekening houden met de juiste materiaalkeuze en een goede ventilatie maar ook werk maken van enkele goede gewoonten.
1/ Panorama van de vervuilers Er zijn heel wat bronnen die de binnenlucht vervuilen. Sommige vervuilers komen van buiten (pollen, pesticiden, uitlaatgassen, radon…) en dringen binnen in ons interieur. Maar er zijn ook schadelijke emissies afkomstig van bouw- en decoratiematerialen, installaties (verwarming, sanitair), het gedrag en de activiteiten van de bewoners (tabak, het gebruik van onderhoudsproducten, verf, pesticiden, ontgeurders…). Ook wijzelf, onze huisdieren en andere kleine levende organismen (huisstofmijten, schimmels) produceren vervuilende stoffen. Men heeft aangetoond dat een groot aantal malaises en ziekten wordt veroorzaakt door een langdurige blootstelling aan huisvervuilers, ongeacht of het vloeistoffen, gassen of vaste stoffen zijn. Volgens recente onderzoeken zou chemische vervuiling het grootst zijn, zowel binnen als buiten, vaak op verspreide (diffuse) wijze, maar soms ook in hoge concentraties. De moderne woningen zijn veel hermetischer afgesloten maar omdat ze net beter geïsoleerd zijn
Een interieur zuurstofarme omgeving: voornamelijk kachels op petroleum, op steenkool, boilers voor warm water die niet op een schoorsteen zijn aangesloten,…
blijft de vervuilde lucht ook binnen! We moeten dus een compromis vinden tussen energiebehoud en gezonde lucht. Maar wat vindt men dan precies in woningen die binnen vervuild zijn? Zowat van alles, en in genoeg hoeveelheden om een oorzaak te zijn van ziekten, chronische aandoeningen, huidirritaties of ademhalingsallergieën. Van de slaapkamer via de badkamer tot de keuken bevat elke kamer vervuilers die niet allemaal even schadelijk zijn (bronnen: Eco-consommation en Ademe).
• Vluchtige Organische Stoffen (VOS) : deze geduchte chemische moleculen hebben het vermogen om bij kamertemperatuur te verdampen en ze kunnen gedurende lange tijd in de lucht vrijkomen. Ze zijn aanwezig in heel wat producten (verf en vernis, insecticiden, schoonmaakproducten…) en bouwmaterialen (isolatieschuim, vezelplaten, allerlei soorten lijm…) en zelfs in sigarettenrook. De meest zorgwekkende stoffen zijn formaldehyde, koolwaterstoffen (benzeen, xyleen, tolueen…), organische solventen, glycolethers die ervan verdacht worden kankerverwekkend te zijn op lange termijn. De meest bekende is waarschijnlijk formaldehyde, een kleurloos gas met een prikkelende geur dat zit in panelen met houtderivaten, spaanplaten en houtfineer (multiplex), isolatieschuim, verf, verglazende coatings, cosmetica, textiel voor de inrichting (gordijnen e.d.), leder, vasttapijt…
De chemische vervuilers • Koolstofmonoxide (CO) : dit verstikkende gas waarvan we niet kunnen merken dat het aanwezig is omdat het geurloos en kleurloos is, wordt in het bloed door zuurstof vervangen wanneer we het inademen. Vergiftigingen zijn min of meer ernstig volgens de tijdsduur van de blootstelling en de ingeademde concentratie. Ze kunnen dodelijk zijn. CO komt vrij in gevaarlijke hoeveelheden wanneer verbrandingstoestellen slecht afgesteld zijn en/of werken in een 14
• Diverse samengestelde gassen zoals stikstofoxiden NOx (verbrandingsgassen van verwarmingsinstallaties en kookvuren op gas), zwaveldioxide SO2, tabaksrook en pesticiden. De biologische vervuilers • De schimmels: de productie en de opeenstapeling van vocht (lekkage, insijpelend water, veelvuldig douchen, linnendroger…) gecombineerd met weinig ventilatie, bevordert de ontwikkeling van schimmels. Schimmels kunnen de meest uiteenlopende plaatsen inpalmen: hout, pleister, papier, textiel, klimaatregelaars, kamerplanten… De sporen die in de lucht vrijkomen, zijn meestal allergeen en ze veroorzaken dan ook astmatische reacties bij gevoelige personen. • De huisstofmijten: deze microscopisch kleine diertjes uit de familie van de spinachtigen woekeren in warme (meer dan 20°C), vochtige en donkere omgevingen. Ze kolonialiseren het beddengoed, zetels, tapijten en vasttapijt. Bij gevoelige personen
• Asbest : tegenwoordig worden er geen producten meer vervaardigd die asbest bevatten, omdat asbest kankerverwekkend is • De allergenen van huisdieren: in gebleken. Maar oude producten hun vacht zitten proteïnen afkomstig zoals panelen in asbestcement, zijn van huiddeeltjes, speeksel, die nog vaak aanwezig in en rond allergieën (neusloop, bindvliesgebouwen en door slijtage na ontsteking), en zelfs astmaverloop van tijd of door afbraak- of aanvallen kunnen veroorzaken. renovatiewerken, kunnen dergelijke materialen asbestvezels in de • Infectieveroorzakers zoals binnenlucht verspreiden. bacteriën, legionella of virussen afkomstig van bewoners of De bijzondere gevallen bepaalde toestellen (klimaatregeling, productie van warm water, • Radon : dit radioactieve gas van luchtbevochtigers, jacuzzi). natuurlijke oorsprong is geurloos en kleurloos; het ontstaat door de Deeltjes en vezels ontbinding van uranium en radium • Stof bevat deeltjes die in de lucht en het komt vrij uit rotslagen in de ondergrond (in streken met een zweven. Ze zijn afkomstig van de buitenlucht (pollen, uitlaatgassen), granietachtige of vulkaanachtige bodem) en in mindere mate uit allerlei soorten rook (hout, tabak), en van menselijke activiteiten zoals steenachtige bouwmaterialen zoals pleister of natuursteen. In bepaalde doe-het-zelven, koken… omstandigheden (infiltratie via veroorzaken hun allergenen ademhalingsproblemen of aandoeningen aan de ogen.
1.
Ventilatie is van essentieel belang om de binnenlucht gezond te houden. ’s Zomers vormen horren een prima oplossing tegen insecten en ze vermijden dat u naar chemische insecticiden grijpt die giftig zijn voor het milieu. Luxaflex®. 2.
Meten van het koolstofmonoxidegehalte in de keuken. Copyright: Observatoire de la qualité de l’air intérieur, France
scheuren of overgangen van leidingen) kan het zich binnen in gebouwen opeenstapelen, zodat bewoners worden blootgesteld aan het risico om longkanker te krijgen. Dit risico wordt groter naarmate de blootstelling langer duurt en volgens de radonconcentratie in de binnenlucht. Wanneer men dit gas in huis ontdekt, dan kan men specifieke systemen gebruiken om de ondergrond te ventileren. • Lood: Lood in huis is gewoonlijk afkomstig van drie bronnen: oude loden waterleidingen, stof 3.
Een verluchtingsschuiver voor toepassing in veranda’s en schuifdeuren. Hij is ontworpen voor verticale plaatsing naast het glas. Hij is gemaakt uit Thermisch onderbroken aluminium met binnenin een extra windklep om een hogere waterdichtheid te garanderen. THL 100V van Renson. Veranda Opensun
dat ademt
1
2 3
15
afkomstig van een vervuilde omgeving of oude verfsoorten. Kinderen zijn uiterst gevoelig voor een loodvergiftiging want lood kan de ontwikkeling van hun lichaam, hun zenuwstelsel en zelfs hun psychologische ontwikkeling verstoren.
2/ Preventie
ovens, babyfoons) die allemaal, hun directe omgeving inbegrepen, golven produceren. Het niveau van de elektromagnetische velden neemt namelijk proportioneel af volgens de afstand.
Ingrijpen aan de bron betekent eerst en vooral dat we zoveel mogelijk vermijden dat de lucht in huis wordt vervuild. Deze aanpak steunt op verschillende fundamentele punten:
Een lopende neus, aandoeningen aan de luchtwegen, NKO (NeusKeel-Oor) en osteo-articulaire • Vocht is geen vervuiler op zich maar dit verschijnsel bevordert wel aandoeningen… de symptomen zijn gevarieerd en het is soms moeilijk de concentratie van vluchtige producten; het verergert de wildgroei om het verband met de binnenluchtvervuiling te bepalen. Daar komt van bacteriën en schimmels die de oorzaak zijn van ernstige allergieën, nog bij dat klimaatregeling, afgesloten lokalen en een gebrek hoofdpijn en irritaties. Omgekeerd aan ventilatie de situatie er niet op kan een te droge omgeving de verbeteren. Andere aanwijzingen oorzaak zijn van neus- en huidvoor vervuiling zijn de leeftijd van irritaties en ademhalingsmoeilijkheden. Experts menen dat de ideale het huis (lood, asbest), de vochtigheidsgraad schommelt tussen aanwezigheid van vlekken of schimmel op de muren, damp op 30 en 60 % voor een temperatuur de ruiten, vieze geuren… Allemaal van ongeveer 18 tot 22°C. alarmsignalen waarop u moet • Elektromagnetische golven reageren. worden eveneens beschouwd als Eigenlijk is het onmogelijk om een een factor die het interieur vervuilt. nulemissie van vervuilers te En ook al beperken de huidige bereiken, maar dat neemt niet weg normen de emissiegehaltes, dan dat we dankzij een verandering van nog is het aanbevolen dat u ons gedrag en de toepassing van dagelijks vermijdt om overmatig te eenvoudige of meer ingewikkelde worden blootgesteld aan elektrische voorzieningen, de slechte toestellen (wekkerradio’s, luchtkwaliteit kunnen tegengaan. computers, televisies, gsm’s) en huishoudtoestellen (microgolf-
1.
Dankzij haar fotokatalytische werking (vernietigen van organische stoffen door blootstelling aan licht), elimineert deze onschadelijke CapaSan Actif verf op waterbasis ongewenste geuren en tegelijk vernietigt ze ook schimmels en bacteriën. Caparol 2.
Tierrafino Tpaint is een structuurverf met leempleisterlook die u kunt aanbrengen zoals verf. Ze bestaat uit 100% natuurlijke ingrediënten (op basis van zand en natuurlijke kleisoorten), ze is dampopen en vochtregulerend wat bijdraagt tot een gezond leefklimaat. 3.
De verf Ushuaïa van Bondex draagt het Europese ecolabel. Deze verf is biologisch afbreekbaar en bevat minder dan
16
• Verantwoordelijk gedrag Binnen niet roken, het gebruik beperken van kaarsen, ontgeurders en huisparfums, het wasgoed buiten of in een verluchte ruimte laten drogen, natuurlijke onderhoudsproducten gebruiken, gezond en droog hout branden, de voorkeur geven aan insectenhorren in plaats van chemische insecticiden, het aantal huisdieren beperken, de deuren van een garage of een verwarmingskamer gesloten houden… het zijn allemaal gewoonten die u zou kunnen aannemen om de kwaliteit van de binnenlucht te verbeteren. • Kiezen voor betrouwbare en goed presterende verwarmingsinstallaties die aan de Europese normen beantwoorden en die door vakmensen worden geplaatst. • Kiezen voor niet-vervuilende materialen en producten Het is onmogelijk om helemaal niet
te vervuilen, maar u kunt wel bepaalde materialen en producten die schadelijke stoffen produceren, uit uw huis bannen. Het aandachtig lezen van de etiketten helpt u alvast om een duidelijker beeld te krijgen: vermijd absoluut alles met gevaarsymbolen, ontcijfer de samenstelling van het product, volg heel stipt de gebruiksaanwijzing en zoek naar milieulabels die certificeren dat het product/materiaal in kwestie ecologisch beter betrouwbaar is (een artikel over dit onderwerp vindt u in dit magazine).
microporeus en ze zijn vaak ook afwasbaar en “overschilderbaar”. - Luchtzuiverende verf : deze totaal innoverende verfsoorten zijn gebaseerd op het principe van de fotokatalyse en ze zuiveren de lucht in onze woning dankzij een reactie met natuurlijk daglicht en
kunstlicht. De vervuilende deeltjes (VOS) en de vieze geuren die in de lucht zitten, zetten zich dag na dag vast op onze muren. Het licht activeert de fotokatalysator (bijvoorbeeld titaandioxide) die in de verf zit en die de ongewenste stoffen vernietigt. Op die manier is
- Verf met anti-allergie en antihuisstofmijt eigenschappen: ze wordt geproduceerd volgens gedeponeerde fabricageprocedés, ze is volledig vrij van bewaarmiddelen en geurloos. Dergelijke beschermende verfsoorten zijn geschikt voor mensen met allergieën en astma, die zo gegarandeerd zeker zijn dat hun huis gezond is.
In het domein van milieuvriendelijke decoratie en inrichting vindt u zeker een heel ruime keuze: meubelen en parket in ruw of natuurlijk behandeld hout, traditionele coatings, terracotta, natuursteen, kurk, biologische verfsoorten, behangpapier zonder chloor, natuurlijk textiel zoals onbehandeld linnen, hennep en bamboe. Voor lichaamsverzorging en schoonmaak moet u zeker controleren of de producten die u gebruikt onschadelijk en van goede kwaliteit zijn (parfum, zeep, detergenten, sprayflacons). • Kiezen voor innoverende producten: bepleister, schilder, adem ! De snelle opkomst van verfsoorten in waterige fase toont duidelijk dat er een gunstige evolutie is op het gebied van respect voor het milieu. Sommige fabrikanten gaan zelfs nog een stap verder met het welzijnconcept, door verfsoorten met verbazende eigenschappen te ontwikkelen: bacteriën vernietigen, de lucht zuiveren, schimmels of golven neutraliseren… Deze technologische concentraties blijken stilaan door te dringen bij het grote publiek. Eigenschappen genoeg dus, om zelf te testen en op de proef te stellen! Hieronder vindt u een greep uit de meest interessante eigenschappen: • anti-condensatieverf : om de vele ongemakken tegen te gaan die door condensatie worden veroorzaakt, zoals schimmels, vieze geuren en afbladderende oppervlakken, werken de nieuwe anti-condensatie verfsoorten als een warmte-isolatie. De verflaag bevat namelijk glazen microkorreltjes die beletten dat de waterdamp in de binnenlucht wordt omgezet in druppeltjes. Deze verfsoorten zijn vlekbestendig en
een dergelijke verf in staat om lichtenergie te absorberen en een chemische reactie te starten waarbij allerlei schadelijke stoffen die met de verf in contact komen, worden afgebroken tot CO2 en water (StoCimasan Color, Caparol CapaSan Actif, SigmaCare CleanAir).
0,1 g/L aan VOS. Ze bestaat uit natuurlijke grondstoffen zoals caseïne, natuurlijke pigmenten of plantaardige oliën.
1 2
4 & 5. Deze muurverf verbetert de kwaliteit van de binnenlucht dankzij een fotokatalysator (titaandioxide) die de lichtenergie absorbeert en zo door een chemische reactie bepaalde schadelijke stoffen neutraliseert. SigmaCare CleanAir van Sigma Coatings
3 4 5 17
- Het blokkeren van elektromagnetische golven: deze specifieke verf (Electroshield van Caparol) wordt aangeboden in de vorm van een fixeerverf (onderlaag) in waterige fase. U kunt deze onderlaag overschilderen met elke verf in waterige fase en u kunt er zelfs behangpapier op plakken. Deze onderlaag is verondersteld meer dan 99,5 % te blokkeren van elektromagnetische stralen met een hoge frequentie (vb.: gsm, hoogspanningskabels) en met een lage frequentie (vb.: kabels). Op voorwaarde dat deze verf door vakmensen wordt aangebracht en met een aarding wordt verbonden via zelfklevende koperen stroken, kan ze interferenties voorkomen, de overdracht van stralingen van de ene kamer naar de andere beletten en vooral mensen beschermen. Japanse onderzoekers van de universiteit van Tokyo gaan nog een stap verder. Ze hebben een nieuwe afweer gevonden in de vorm van een nieuwe speciale muurverf die in staat is de door WiFi-toestellen en gsm’s uitgezonden radiogolven te blokkeren. Deze verf bevat inderdaad een “magisch” bestanddeel: magnetische deeltjes van ijzeroxide en aluminiumoxide die het vermogen hebben om golven tot maximum 200 GHz die vermoedelijk gevaarlijk zijn voor de gezondheid van de mens, te blokkeren in plaats van ze te verspreiden. - Anti-schimmelverf : deze verfsoorten zijn resistent tegen micro-organismen en ze beletten de toekomstige wildgroei van schimmels in de dikte van de verflaag. Ze zijn verdienstelijk in een warm en vochtig milieu zoals
1.
De nieuwe Knauf CLEANEO® gipsplaat voor plafonds is speciaal ontwikkeld om VOS, en in het bijzonder formaldehyde te verminderen. Kwestie van op deze manier actief bij te dragen tot een gezond binnenklimaat. Het geheim van deze prestatie: een exclusieve samenstelling op basis van zeoliet, een vulkanisch mineraal dat verwant is met klei en dat zijn zuiverende katalysatoreffecten heeft bewezen.
de badkamer, maar desondanks kunnen ze het probleem van het gebouw zelf niet oplossen (het is van essentieel belang dat u de oorzaak van de vochtoverlast vindt en dat u deze eerst aanpakt). Deze schimmeldodende en doordringbare verf heeft eigenschappen die in staat zijn om de pH-waarde te veranderen van het milieu dat schimmels voedt. En omdat deze verf absoluut niet eetbaar is voor schimmels, kan ze niet meer dienst doen als voedingsbodem (Zinsser, Artilin…).
2.
De luchtzuiverende tegel Oxygena bevat titaandioxide dat op natuurlijke wijze vervuilende gassen elimineert. Bovendien vernietigt deze tegel ook nog bacteriën. Aanvankelijk was hij ontworpen voor buitenbetegelingen, maar u kunt hem evengoed in huis laten plaatsen. Bij Veronove
Ook in het domein van de binnenafwerking is de evolutie duidelijk merkbaar met de opkomst van innoverende en luchtzuiverende producten. De toekomst is al begonnen! - Zuiverende gipsplaten en gips lijken de luchtkwaliteit in de woning te verbeteren. De toegepaste technologieën streven ernaar om tot 70 % van de voornaamste VOS in de lucht te vangen en te elimineren, zonder emissies achteraf. Deze platen worden gemaakt op basis van gips, perliet (siliciumhoudende vulkaanrots) en een derivaat van een actieve voedingsstof. Bij de gipsplaten schuilt het geheim in hun fabricage: een beetje gips wordt vervangen
3. wijze reageert op de luchtvervuiling en deze vermindert. Dankzij de toevoeging van titaan aan het tegeloppervlak kan deze tegel een reactie teweegbrengen die vergelijkbaar is met de fotosynthese (onder de invloed van UV-stralen een vervuilend gas consumeren). Onder de invloed van de UV-stralen van de zon zal dit
door zeoliet dat het katalyseverschijnsel genereert waarmee de VOS worden bestreden. - Luchtzuiverende betegeling is pas sinds kort op de markt verschenen. Pionier op de markt is de Oxygena tegel van Gambarelli (bij Veronove) die titaandioxide bevat en die volgens de fabrikant op natuurlijke
18
WoCa-Denmark ontwikkelt een heel gamma milieuvriendelijke afwerkings- en onderhoudsproducten voor hout. Het zijn plantaardige oliën,vrij zijn van VOS 4.
Kurkvloeren zijn natuurlijk, milieuvriendelijke en gezond. Maar let op voor de afwerking: kies een
1 2
4 3
5
5.
Nog een «groen» en hygiënisch alternatief voor de vloer: linoleum. Dit materiaal bestaat uit natuurlijke grondstoffen: lijnolie, hars, hout- of
watergedragen vernis en geef de voorkeur aan een zwevende plaatsing zonder lijm. Model Merida, gamma QualyCork met kliksysteem, bij van Avermaet
element dizuurstof (O2) deeltjes laten vrijkomen. Deze O2 deeltjes zullen helpen om de vervuilende deeltjes van stikstofdioxide (NO2) die in de lucht zitten, te bestrijden. Vervolgens worden deze deeltjes omgezet in Nitraationen (NO3-), die ecocompatibel en onschadelijk zijn. Aanvankelijk had men deze tegels ontwikkeld voor buitenbetegelingen, maar u kunt ze ook in een keuken, een badkamer of andere kamers plaatsen. 3/ « Milieureinigende » gebaren • Dagelijks verluchten Verluchten en de lucht verversen is een essentieel gebaar voor onze gezondheid. 1 tot 2 maal gedurende 10 tot 15 minuten verluchten (en uiteraard de radiators afzetten) in elke kamer, volstaat terwijl u toch voorkomt dat uw woning afkoelt. Sommige vensters zijn uitgerust 19
kurkmeel, minerale pigmenten en dit alles op een rug van jutezeildoek. Linosom Veneto van Tarkett
4/ De « technische » zuiveringsoplossingen
met ventilatieroosters. Wanneer we aanwezig zijn, kunnen we deze roosters open zetten om zo voortdurend een beperkte hoeveelheid verse lucht binnen te laten. Zorg zeker voor extra verluchting na een doe-het-zelf karwei, schilderwerken, het nemen van een bad, het koken of het gebruik van onderhoudsproducten. • Controleer het vochtgehalte en de temperatuur van de binnenlucht met een thermometer en een hygrometer. Zoals we eerder hebben gezien, zijn een vochtigheidsgraad tussen 40 en 70 % en een temperatuur tussen 16 en 22°C bevorderlijk voor gezonde lucht. • Een regelmatige schoonmaak met water van de woning, zorgt voor het doeltreffend verwijderen van het stof. Het wassen op 60° van weefsels, hoofdkussens en donsdekens helpt om huisstofmijten te neutraliseren. Kies voor natuurlijke, niet-irriterende producten (azijn, Marseille zeep, sodabicarbonaat). Meng geen producten (bijvoorbeeld javelwater met ontkalker) waardoor gevaarlijke dampen ontstaan. • Het onderhoud van installaties garandeert een goede werking en lucht van goede kwaliteit. Ontstof de roosters en de zuigers van het ventilatiesysteem, onderhoud de verwarmingstoestellen, de schoorstenen,…
deelnemen. Uiteraard vormen planten alleen geen garantie voor zuivere lucht! Er hoort ook nog een globalere, preventieve en curatieve aanpak bij. Men schat dat een plant per 10 m2 volstaat om de lucht gezond te houden in een huis met een plafondhoogte van 2,50 m. Omdat elke plant andere capaciteiten heeft voor het filteren van vervuilers, moet u ze variëren. Zo zijn bepaalde planten gekend omdat ze ammoniak dat in onderhoudsproducten zit, kunnen
ontbinden (azalea, ficus, chrysant), benzeen (chlorophytum, chrysant, kentia), formaldehyde (aloë, anthurium, cyclamen, ficus, klimop, palmeri, philodendron). De meest bekende kampioenen zijn de palm, de ficus en de klimop die respectievelijk xyleen, formaldehyde en benzeen bestrijden. Verzorg deze planten met biologische producten want ze kunnen last krijgen van schimmels en zwammen.
• Geef de voorkeur aan zuiverende planten. Nadat men jarenlang planten uit de kamers heeft verbannen, is het tij gekeerd en worden onze groene bondgenoten in ere hersteld. Men is hun zuiverende eigenschappen nog volop aan het bestuderen, maar ze lijken toch een impact te hebben in de strijd tegen vervuilers van binnenlucht. Hoewel planten ademen net zoals mensen en dus koolstofdioxide uitstoten, gebeurt dit in veel te kleine hoeveelheden om ons echt zorgen te maken. Meer nog, zelfs als de plant ’s nachts CO2 produceert, dan absorbeert hij dit overdag om in de plaats zuurstof af te geven dankzij de fotosynthese (bron : www.plantes-depolluantes.com). Uit onderzoeken blijkt dat planten vervuilers voornamelijk absorberen via hun wortels en hun bladeren. Vandaag sluit men niet uit dat zelfs micro-organismen in de voedingsbodem hieraan
- Het ventilatiesysteem . In een huis moet de lucht regelmatig worden ververst met niet te vochtige, niet te droge, onvervuilde lucht. Maar de isolatiewerken die ernaar streven om energieverliezen zoveel mogelijk te beperken, maken huizen vaak hermetisch dicht. Vroeger werden woningen op een natuurlijke manier verlucht om de eenvoudige reden dat ze niet hermetisch afgesloten waren voor luchtstromen. Maar tegenwoordig zijn de huizen heel goed geïsoleerd, zodat een ventilatiesysteem noodzakelijk is, zelfs wanneer dit zelf energie verbruikt, kunt u altijd een beroep doen op elektriciteit geproduceerd door groene energiebronnen !) Dankzij ventilatie kunnen heel wat vervuilers worden afgevoerd die zich anders in een woning opeenstapelen. Dit is nodig, want sommige vervuilers, zoals koolstofmonoxide, zijn uiterst gevaarlijk. Bovendien houdt verluchting het teveel aan vocht onder controle dat verantwoordelijk is voor het ontstaan van schimmels en voor de aantasting van het gebouw. Kortom,
1 & 2. Onderzoeken hebben aangetoond dat bepaalde planten helpen om de binnenlucht te zuiveren. Dit is er 1: de Dracaena die formaldehyde en benzeen neutraliseert. (Truffaut). Daarnaast een decoratieve wand met planten (Jardin animé) 3.
De Transivent, een zelfregelend ventilatierooster met thermische onderbreking, zorgt op natuurlijke wijze voor verse lucht via de rolluikkast. Met een zelfregelbare klep die tocht voorkomt. Van Renson
20
4.
Sonovent is een oplossing voor de ventilatie van zolderkamers met hellend dak en lage verticale geveldelen. Deze geluidloze zelfregelende ventilator wordt in het dak geïntegreerd onder de dakpannen Het systeem voorkomt tocht en beperkt het energieverlies. Van Renson 5.
De aanvoer van verse lucht gebeurt hier via een zelf-
gebruikt u best horren. Luxaflex biedt horren voor schuiframen, dakramen en draaikipramen.
regelend (thermisch onderbroken) ventilatierooster dat discreet in het raamwerk is gemonteerd. Invisivent van Renson
7 & 8. Het C+ systeem van Renson is een energiezuinig mechanisch ventilatiesysteem dat voor een optimale luchtkwaliteit zorgt in goed geïsoleerde maar dus ook luchtdichte woningen. Het systeem bestaat uit meerdere
6&9. Vooral vochtige kamers moeten goed verlucht worden. Zet de ramen elke dag 10 tot 15 minuten open, waarbij u in de winter de radiators tijdens het verluchten af zet. In de zomer
ventilatie zorgt ervoor dat geuren en vervuilers worden afgevoerd, het teveel aan vocht wordt geëlimineerd en de zuurstof die verbrandingstoestellen nodig hebben, wordt geleverd. Het gebruik van materialen die « ademen » helpt al voor een deel om de luchtvochtigheid te regelen. Toch is de plaatsing van een doeltreffende ventilatie nodig voor een goede kwaliteit van de binnenlucht. De basis van een goede verluchting kunnen we in 3 grote principes samenvatten: een aanvoer van verse lucht in “droge” lokalen zoals de woonkamer en de 21
1 2
6
3 4 5
9
7 8
elementen: zelfregelende ventilatieroosters in de droge lokalen, vaste deurroosters voor de doorvoer (om de lucht te laten circuleren tussen de kamers), een centrale afzuigventilator (hier het model Xtravent® EcoModus) met extractiemonden voor de afvoer van vervuilde lucht (in vochtige ruimten).
slaapkamer; de overdracht van de lucht via openingen in binnendeuren of –muren en een afvoer van vervuilde lucht uit de “vochtige” ruimten zoals de keuken of de badkamer. Er bestaan allerlei systemen voor de particulier. Maar dat wil zeker niet zeggen dat u niet meer dagelijks manueel moet verluchten! • Teruggrijpen naar een slecht gecontroleerde natuurlijke ventilatie (via voegen van vensters, drempels van deuren of roosters voor luchttoevoer) is zeker niet de bedoeling. Het debiet is willekeurig
en afhankelijk van de weersomstandigheden. Te weinig verluchting en een te hoog verbruik van de verwarming zijn dan de grootste risico’s.
1 & 2.Dit complete mechanische verluchtingssysteem heeft een dubbele flux centrale met energierecuperatie, geïnstalleerd onder het dak, en een aanvoersysteem van verse buitenlucht via een aardwarmtewisselaar (grondbuis). Het zorgt voor optimalisering van de woningventilatie inzake energieverbruik. Systeem “KWL” van Helios
• Gestuurde mechanische ventilatie (VMC, Ventilation Mécanique Controlée) met enkele luchtstroom. In moderne woningen zorgt de mechanisch gestuurde ventilatie (VMC) ervoor dat de woning in haar geheel en continu kan ademen. Een aanzuigkast (onder het dak) zuigt vervuilde lucht aan uit risicokamers (de keuken, de badkamer, het toilet, het washok) via extractiemonden en kokers. De lucht van de aanpalende kamers die van klassieke verluchtingsroosters zijn voorzien, volgt de luchtstroom die door de zo gecreëerde onderdruk ontstaat. Het beheersen van de debieten die noodzakelijk zijn voor de luchtverversing, is gemakkelijker. De afgevoerde lucht wordt vervangen door verse lucht die via de luchtingangen binnendringt (ventilatieroosters boven de vensters of niet volledig dichte openingen). Het mechanisme dat zichzelf regelt volgens de wind en de buitentemperatuur, kan ook vochtregelbaar zijn: het regelt automatisch het luchtdebiet volgens de vochtigheidsgraad van de kamer. Eén ongemak echter: in de winter is er een warmteverlies in de woning omdat de weggezogen verwarmde lucht wordt vervangen door koele b,uitenlucht.
3 & 4.Ook Terra-Air-home is een grondbuis of Canadese put systeem (een geothermische
warmtewisselaar) dat ‘ s winters de warmte uit de aarde recupereert en s’ zomers de koelte gebruikt. Dit systeem maakt extra verluchten bijna overbodig. Bij EMG
• De VMC met dubbele luchtstroom met warmterecuperatie is een uitstekend presterende ventilatie waarin de warme lucht die uit de kamers wordt gezogen, via een warmtewisselaar wordt afgevoerd vooraleer hij naar buiten wordt geblazen via een netwerk van leidingen dat verbonden is met een caisson. De koude lucht die van buiten komt, wordt in het huis naar binnen gevoerd via een netwerk van kokers. De gefilterde verse lucht wordt door de warmtewisselaar gevoerd en recupereert zo tot 90 % van de uitgeblazen lucht, om vervolgens in de leefruimten van het huis te worden verspreid. Voordelen: energiebesparing dankzij de recuperatie van calorieën, filteren van de binnenkomende lucht, geluidsisolatie, voorverwarming of voorkoeling van de binnenkomende lucht. Enige nadelen: het veel te dure prijskaartje en blaasgeluiden
5.
In de keuken draagt de dampkap (hier een model van Bulthaup) bij tot het gezond maken van de lucht in huis. 6.
De Daikin luchtverversers zijn voorzien van een filtersysteem met 7 lagen. Hun belofte: het elimineren van alle luchtonzuiverheden (stof, pluisjes, VOS, bacteriën en zelfs virussen). Meer nog, het Uhuru model hydrateert de binnenlucht.
1 2 3 4 22
5 6 7
8
ingeval van een slecht concept. - De Canadese put of omkeerbare airconditioning De Canadese put wordt vaak beschouwd als de voorloper van de huidige klimaatregeling. Het is een natuurlijk klimaatregelingsysteem dat de warmte-inertie van de aarde benut om de woning in de winter te verwarmen en in de zomer te verfrissen. Het procedé bestaat uit het aanvoeren van de voor ventilatie noodzakelijke verse lucht via een netwerk van ingegraven leidingen, met een laag ladingenverlies. Parallel met de ontwikkeling van de gestuurde mechanische ventilatiesystemen met dubbele luchtstroom die de teveel calorieën verslindende natuurlijke ventilatie hebben vervangen, is de heropleving van de klimaatput te danken aan een grote vraag naar een natuurlijk bioklimaatcomfort, in alle seizoenen. Dit geometrische systeem is gebaseerd op een vaststelling: in de loop van het jaar kan in onze streken de temperatuur van de buitenlucht variëren van– 20°C tot + 40°C. Welnu, op een diepte van enkele meters blijft de bodemtemperatuur veel stabieler: gemiddeld tussen 5 en 15°C. Met deze eenvoudige basis voor handen, komt het er op aan om de verse lucht in een ingegraven leiding dankzij een ventilator te laten circuleren alvorens deze lucht in de woning te blazen. In plaats van de lucht rechtstreeks van buiten naar binnen te voeren, laat men de lucht eerst circuleren in een ingegraven collector die met de bodem in contact is om calorieën uit te wisselen. Het is de bedoeling dat de lucht bij het verlaten van de collector de temperatuur van de bodem heeft. Tijdens koude periodes wordt de lucht verwarmd langsheen het ondergrondse netwerk en in de zomer wordt hij gratis gekoeld dankzij de koel aanvoelende bodem. Vandaar de twee benamingen “Canadese” put en “Provençaalse” put die in werkelijkheid worden gebruikt om dezelfde 2 in 1 oplossing te omschrijven: in werkelijkheid is de Canadese put in de winter een Provençaalse put in de zomer! De Canadese put bestaat uit 4 onontbeerlijke elementen: 1/ een aanvoer van verse lucht die vaak de vorm heeft van een
buitenopening op een hoogte van meer dan 1,10 m, en die tegelijk uitgerust is met een beschermkap, een beschermrooster en filters. 2/ Een ondergrondse collector die bestaat uit ofwel één enkele buis die in een lus rond het huis is geplaatst, ofwel een netwerk van evenwijdige buizen. Het is deze collector die de calorieën zal wisselen met de bodem waarin hij is ingegraven. Er wordt rekening gehouden met heel wat parameters, zoals de lengte en de diameter van de buizen, de diepte waarop hij is ingegraven, de waterdichtheid en de weerstand van de buizen, de helling… 3/ Het afvoersysteem van condensaten. Met “condensaten” bedoelt men het condensatiewater dat men telkens vindt wanneer er koelte wordt geproduceerd en dat men noodzakelijk moet verwijderen (bron Fiabitat). Naast de inclinatie van de buis (er wordt een helling van 2 % gecreëerd om het water te laten vloeien naar het laagste punt, waar men al deze condensaten gemakkelijk kan verwerken) zal een afvoersysteem het probleem oplossen (dubbele T met sifon in de ondergrond of kijkput op het laagste punt voor het huis). Dit maakt het mogelijk om de condensaten met behulp van een keienbed in de grond te laten insijpelen, of om ze te recupereren met een opvoerpomp).
7 & 8. Wasgoed in de open lucht drogen, is nog altijd wenselijk om een gezonde atmosfeer te behouden. Het wanddroogrek Wallfix van Brabantia is een praktische en bovendien discrete oplossing die u in een handomdraai openvouwt.
4/ De ventilator zuigt de lucht aan via de leiding; zijn formaat moet afgestemd zijn op het “verseluchtdebiet” dat men nodig heeft en hij moet voldoende rendement hebben. De put moet het ventilatiesysteem van het huis namelijk in staat stellen om een luchtdebiet te garanderen dat beantwoordt aan de geldende
wetgeving en dit debiet hangt af van de configuratie van elk gebouw. Opdat de put optimaal zou kunnen functioneren, moet men reeds bij het concept rekening houden met een aantal elementen. Om te beginnen met de aard van de bodem en de lokalisatie van de woning. Het bepalen van de afmetingen van een Canadese put moet gebeuren volgens de reële behoeften van het huis, volgens de buitenomgeving (terrein en de aard van de bodem)… en dat alles wordt 23
1 & 2. Schema waarop u de vochtbronnen in huis kunt zien. De D112 ontvochter met een drievoudig filtersysteem zuigt de bin1/ Panorama van de vervuilers
Condensatie in de isolatielaag.
Infiltratie bij de kepervervindingen
Gebroken of ontbrekende dakpannen Gewapend beton en staal creeren een koude brug
Lekke of verstopte dakgoot
infiltratie van grondwater
thermische onderbreking Condensatie
1 3
2 4
waterinfiltratie vanuit de bodem
Lekken
Vochtigheid in huis: de voornaamste oorzaken (doc: Zibro)
best toevertrouwd aan een vakman. tot 20 minuten verlengt. De afvoer gebeurt rechtstreeks naar buiten, • De dampkap. In de keuken is het via muren of plafonds. een absolute must dat men een De elektrische ontvochters zuigen extra afzuigbron voorziet, want in de vochtige lucht naar binnen, deze ruimte zit er een concentratie vangen het overtollige vocht op in van heel wat vervuilers. Een een bak en blazen de gezond dampkap die verbonden is met gemaakte lucht weer uit. Hun buiten, laat toe om geuren, werking wordt onderbroken waterdamp, vluchtige vetten en wanneer het reservoir vol is of verbrandingsgassen af te voeren. wanneer de vochtigheidsgraad Een minimum debiet van 90 m3/uur voldoet. is aanbevolen, maar de beter presterende dampkappen gaan veel verder dan deze drempel. In elk geval bestaat het risico dat een te krachtige dampkap de trek omkeert van een kachel die in dezelfde kamer staat.
en virussen dankzij fotokatalyse en een heel goed presterende filtering. Dankzij de werking van het licht met een katalyserend materiaal, vernietigt dit oxidatieprocedé de organische vervuilers. Desondanks verbruiken deze toestellen elektrische energie. • Een zuiverdere lucht. Sommige Andere ontdekkingen op de markt luchtzuiveraars vangen 99,5 % van zijn de ionisatoren die deeltjes en al het stof, elimineren pollen, micro-organismen vangen dankzij sporen en schimmels, en de negatieve ionen die ze verwijderen ziektekiemen, bacteriën produceren. Vochtabsorbeerders op basis van chemische vullingen, zijn voornamelijk bestemd voor kleine ruimten. Het onderste gedeelte waar het geabsorbeerde water wordt opgevangen, moet regelmatig worden leeggemaakt.
3 & 4. Dit toestel voor luchtbehandeling in kleine ruimten, werkt met 4 programma’s: filteren van de buitenlucht, recycleren van de binnenlucht, ontvochten en regelen van de binnentemperatuur. Bevat ook een systeem voor het filteren van vocht en vervuilende stoffen. Sta van Murprotec
• De zuiveraars en de bevochtigers Men heeft een gamma complementaire producten op de markt gebracht om te kunnen beantwoorden aan tijdelijke problemen met vocht, schimmels en vieze geuren. Voor deze toestellen bestaan er nog geen normen en men moet de efficiënte werking ervan nog aantonen. Toch garanderen ze alvast een bepaald comfort. • Vocht tegengaan . Er bestaan kleine uitrustingen om het vochtgehalte in een binnenruimte te verminderen: het volstaat om in risicokamers zoals de keuken en de badkamer; een individuele extractor te plaatsen op een verluchtingsopening. Ze zijn eventueel voorzien van een hygrostaat of een tijdschakelaar die de werking ervan na gebruik met 15 24
