Een engel heeft de toon gezet

30ste jaargang nr. 11

Verschijnt 16x per jaar

startzondag

zaterdag 5 september 2015

Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem

De Zomerdiensten PGA in Arnhem-Noord

Muziek in de kerken

Een engel heeft de toon gezet Een engel heeft de toon gezet. De eerste stoot op de trompet bazuint het uit: de dag begint die al het donker overwint!

Een herder tovert met zijn fluit. Hij geeft de vrede een geluid. Zijn lied vliegt langs de regenboog en plukt de sterren van omhoog.

De harpen zingen wereldwijd, de hemel heeft het nieuws verbreid. De klanken vullen het heelal. Ook Jozef haalt zijn harp van stal.

Refrein: Blaas de bazuin, speel op de snaren, sla op de trom alle jaren als het donker is. Zing en speel op de fluit en verjaag met dat geluid de duisternis!

Maria slaat de tamboerijn. Zij mag de allereerste zijn. De hartenklop van deze dag laat zij ons horen, slag voor slag.

Lied 504 Nieuw Liedboek Tekst: Sytze de Vries

1

Colofon Kerkperspectief

Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem verschijnt 16x per jaar

Kopijdatum: maandag 14 september - 18.00 uur. Kopij voor Kerkperspectief nr. 12 (van 26 september - 17 oktober 2015) mailen naar: [email protected]

Wijknieuws

Aanleveren via de wijkredacties. De namen en adressen staan vermeld in de koppen bij de wijkberichten.

Redactie

We lezen het weer op de spandoeken: ‘De scholen zijn weer begonnen!’ En daarmee heeft ook het gewone leven weer haar loop gekregen. Ook in de kerken wordt alweer volop gewerkt, allereerst om een goede startzondag te organiseren. Het thema dat vanuit de landelijke kerk als mogelijkheid is aangereikt, heet: ‘Goede buren’. De kerk maakt immers deel uit van de wijk waarin ze staat. Dat betekent dat je samen een kop koffie drinkt, maar elkaar ook helpt als dat nodig is. (In Kerkperspectief nr. 9 leest u er meer over.) Dit blad heeft vier pagina’s meer dan gewoonlijk: achterin vindt u een uitgebreid programma van Vorming en Toerusting, met name van de wijken Zuid en Bethlehemkerk. Het zijn bijeenkomsten die in principe voor alle lezers toegankelijk zijn. In ‘Voor het voetlicht’ schrijft Elsje Pot in haar overdenking over een mooi gedicht van H.M. van Randwijk: ‘Wij, zonder geld op reis gegaan...’, over het fort dat wij als kerk hebben gebouwd en de uitdaging om op reis te gaan.

Rita Hop (tel. 026-3819135), Theo van Loenen, Bertrand Hoek, Henny Kalisvaart (eindredactie/lay-out).

Anja Vogelzang geeft er op pagina 5 al enkele voorbeelden van. Fijn dat de voormalige Korenbeursbijeenkomsten vanaf nu een vervolg krijgen in “Zin in Zondag”. Hierover leest u op pagina 6.

Abonnementen

En zo staat dit blad weer vol met informatie, lezenswaardige artikelen en data en plaatsen van handeling. We zijn aan het bedenken hoe we de lay-out van dit kerkblad wat luchtiger en overzichtelijker kunnen maken, maar veel speelruimte hebben we niet, merk ik wel. Er is iedere keer zó veel informatie dat gedeeld en geplaatst moet worden, dat het blad anders misschien wel naar 36 pagina’s moet gaan. Het gaat toch om de inhoud, niet om de vorm. Of is het een star vasthouden aan de bestaande vorm? We zijn er nog niet uit.

Wim van Woerkens, telefoon: 026–3811103 e-mail: [email protected] Kosten: Jaarabonnement: € 21,50 Digitaal abonnement: € 11,50 ING rekening: NL72INGB0002571164

Adverteren in Kerkperspectief

Info: Wim van Woerkens, telefoon: 026-3811103, e-mail: [email protected] Website: www.kerkperspectief.nl Drukwerk: Digidruk Vandenhul BV, Wijchen Kerkelijk Bureau PGA Rosendaalseweg 507, 6824 KL Arnhem telefoon: 026-4420987 e-mail: [email protected] Geopend: elke werkdag 9.00 - 12.30 uur

Bankrekeningen PGA

voor vrijwillige bijdragen: NL96FVLB0635817187 t.n.v. Protestantse Gemeente te Arnhem. voor overige: NL63FVLB0699642132 t.n.v. Protestantse Gemeente te Arnhem.

Diaconaal bureau

Diaconaal consulenten/secretaris: Margriet Kok, Nancy Spiele en Alie Teunissen Rosendaalseweg 507, 6824 KL Arnhem telefoon: 026-3512201 e-mail: [email protected] website: www.diaconiearnhem.nl

Bankrekeningen diaconie

voor vrijwillige bijdrage: NL78FVLB0225387522 t.n.v. College van Diakenen Arnhem o.v.v. vrijwillige bijdrage 2015. Voor overige giften: NL33FVLB0635800667 t.n.v. College van Diakenen Arnhem. 2

Van de redactie.

De vakanties zijn voor de meesten voorbij, het werk gaat weer beginnen. Dat vakantie en het uitbrengen van het kerkblad geen goede combinatie is, bleek in het vorige nummer. Het interview met Evert Brink is zonder zijn instemming geplaatst, waarvoor onze excuses. De redactie is weer met nieuwe energie begonnen aan ‘najaar 2015’, zoals dat in de computer wordt genoemd. Het is alweer september en voor je het weet is het dan kerst, is mijn ervaring. We wensen iedereen veel inspiratie om een goede start van het nieuwe seizoen te maken. Hartelijke groeten, ook namens de andere redactieleden, Henny Kalisvaart, eindredactie. Klok aan de Eusebiusbuitensingel.

Data Kerkperspectief 2015-2016

Nr. 12 13 14 15 16 1 2 3

Kopijdatum 14 september 5 oktober 26 oktober 16 november 7 december 4 januari 2016 25 januari 15 februari

Verschijningsdatum 26 september 17 oktober 7 november 28 november Advent 19 december Kerst 16 januari 2016 6 februari 27 februari

Voor het Voetlicht Kijk op geloof Wij, zonder geld op reis gegaan en zonder buidel uitgezonden om te genezen waar wij konden, te zegenen waar andren slaan, te vroeg vertraagde onze voet, wij hebben ons te warm genesteld en een weerbarstig fort gemetseld rondom een volk dat trekken moet. Enig idealisme is mij niet vreemd. Het verbaasde mij daarom ook niet dat ik de afgelopen weken werd geraakt door bovenstaande woorden. Ze blijken te zijn van H.M. van Randwijk, van hem zijn ook de woorden: “Een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen, dan dooft het licht. De eerder genoemde versregels komen uit een bundel, die al in 1934 verschenen is en wat mij betreft, zijn ze nog steeds actueel. Het couplet (het eerste van een gedicht van drie strofen) geeft te denken, de eerste associatie is met die tweeënzeventig of twaalf (er zijn verschillende versies van het verhaal), die Jezus uitzendt om zonder geld, zonder goed op pad te gaan en genezend en zegenend rond te reizen. Omdat de dichter inzet met “Wij, zonder geld op reis gegaan…” is het niet meer een opdracht door Jezus ooit eens gegeven aan daarvoor speciaal uitgekozen mensen, maar wordt het een opdracht die ook mij raakt. Vervolgens kantelt de toon. De beweging, die nog maar nauwelijks op gang is gekomen, wordt letterlijk een halt toegeroepen door het beeld dat wordt geschetst en de woordkeus: onze voet vertraagt, we hebben ons

In deze rubriek laten predikanten en andere kerkleden iets zien van wat hen bezighoudt en wat ze graag met de kerkleden Arnhem-breed willen delen.

genesteld en een fort gemetseld. Het is duidelijk dat Van Randwijk vindt dat je als gelovige in beweging behoort te zijn en zoals ik dit vers versta, horen daar in zijn optiek geen dikke kerkmuren bij, die leiden er alleen maar toe dat wij in plaats van verder te trekken, vastroesten. Het is confronterend om op deze manier naar jezelf te kijken, dat kerkmuren, kerkgebouwen, kerkstructuren, ons gevangen houden en in bepaald opzicht afbreuk doen aan het geloof waar we voor willen staan. In mijn studietijd ben ik lid geweest van een ZWO-groep (zending, werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking) en ik was speciaal belast met de ontwikkelingssamenwerking. Eén van de speerpunten was om de geloofsgemeenschap ertoe te brengen om 2% van hun inkomsten te besteden aan ontwikkelingssamenwerking. Idealistisch probeerde ik daar de gemeente waar ik toebehoorde, voor te enthousiasmeren. Toen en ook later in andere plaatsen waar ik lid van de kerk was, bleek er grote weerstand tegen die 2% te zijn: het kerkgebouw moest onderhouden en de dominee moest worden betaald en die 2% konden we niet missen. De vaste structuur, het fort dat we gebouwd hadden, het belemmerde ons om aan deze oproep gehoor te geven. In onze Protestantse Gemeente Arnhem klinkt het verlangen om op reis te gaan, daarvan getuigt het beleidsplan, de ingeslagen weg op

het gebied van samenwerking, het creëren van de pioniersplek en de veranderingen die voorzichtig op gang zijn gekomen. Met het onder woorden brengen van dat verlangen, stuiten we ook op de grenzen, die zich door dat gemetselde fort aandienen en het blijft verleidelijk om niet op reis te gaan. In beweging komen is een lastig proces, er is veel wat ons afremt. Te vaak gaat alle energie zitten in de structuren, het beheren en beheersen van wat er is, terwijl dat wat ons motiveert en inspireert naar de achtergrond verschuift. Mij inspireren die versregels van Van Randwijk, ze brengen me terug bij waar het in het geloof om gaat: om genezend en zegenend door de wereld te gaan. Het sluit aan bij die opdracht van Jezus aan de leerlingen: “Ga op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen…”. De goede boodschap is niet bedoeld om voor onszelf te houden, het is bedoeld om ervan uit te delen. En tegelijk voel ik me ook door de woorden van het gedicht bekritiseerd: in hoeverre durf ik zelf dat warme nest en dat gemetselde fort te verlaten om verder te trekken? Van Randwijk daagt mij met zijn kijk op het geloof, zoals het in het gedicht verwoord wordt, uit om in beweging te komen, om te waken voor vastroesten en om te zoeken naar nieuwe mogelijkheden. Elsje Pot

Mensen in uw dienst U roept mensen in uw dienst beweegt mensen tot mededogen, vraagt ons om het spoor te volgen van Jezus uw kind – een weg van ontferming en vrede, een reis van genesis naar openbaring, een tocht van chaos naar mensenland, minste met de minsten, broeder en zuster van hen die lijden en verschopt worden.

Want uw wereld kraakt in haar voegen, bossen sterven, oorlogen woeden, de aarde bloedt, de mensen huilen. Stuur ons op weg om recht te doen en lief te hebben, zodat ééns onze wereld en wij allen samen zullen staan in het volle licht van uw gerechtigheid. Tekst: Jurjen Beumer. Uit: Medemens, p.33 3

De eerste dag In de Bijbelgedeeltes die we bespreken staan Jezus’ aankondigingen van zijn lijden centraal. Hij blijkt de ernst hiervan niet met zijn leerlingen te kunnen delen. Zij zien een andere weg met hem voor zich; een glorieuze overwinning, daarna goed leven, met voor henzelf een mooie rol. Het lijden is daar niet in verdisconteerd. Jezus nadert Jeruzalem en weet dat het er nu op aan gaat komen. Hun onbegrip kan Hij nauwelijks meer verdragen.

Zondag 6 september, Marcus 8: 27-9,1

Jezus vraagt zijn leerlingen wie ze denken dat Hij is. Petrus is er van overtuigd dat hij het begrepen heeft: ‘U bent de Messias’ (de met Gods Geest gezalfde). Zelf noemt Jezus zich de Mensenzoon. In deze naam ligt niet de notie van aardse politieke macht, Hij wil zijn leerlingen voorbereiden op een lijdensweg, op verwerping en ontkenning. Zo zal de weg van de Mensenzoon gaan, zo zal het hen vergaan die Gods weg gaan. De ongebaande weg. Je eigen zekere bestaan loslaten, je eigen verworvenheden. Met onderweg het oog gericht op de onaanzienlijken, op hen die niet voor zichzelf op kunnen komen. Ook voor hen is het Koninkrijk. Alleen door het lijden heen kan wat werkelijk waardevol en rijk is, gewaardeerd en ten volle genoten worden. Wie zichzelf verliest, zal het leven behouden. Dat is de weg die de Mensenzoon gaat. Jezus geeft ook een krachtige inkijk hoe het Koninkrijk van God door wie hem volgen, ervaren kan worden (v. 28). Bij hem is dat niet een troost voor in het hiernamaals, maar hier en nu te zien. Hij verzekert dat er onder hen zullen zijn die het vóór hun sterven zullen meemaken; de kracht van de komst van Gods rijk. Het is immers al begonnen!

Zondag 13 september, Marcus 9: 14-29

Wanneer Jezus het tafereel aanschouwt van de radeloze vader, de standvastige Schriftgeleerden en de leerlingen die met de situatie geen raad weten, breekt het hem op. Is dan alles wat Hij zijn leerlingen wil leren vergeefse moeite? In navolging van de profeten wil Jezus mensen meenemen in het visioen van vrede, in dat plan van God, dat deze wereld omkeert en mensen bevrijdt van wat hen klein en angstig maakt, bevrijdt van alles waardoor ze niet tot hun recht komen. ‘Alles kan voor wie erin gelooft´ roept hij getergd uit. Waarop de vader antwoordt: ´Ik geloof, help mij in mijn ongeloof!´. Wie van ons herkent zich niet in deze uitroep? Wie van ons bekruipt niet af en toe het gevoel dat de ´boze geesten´ van onze tijd het laatste woord zullen hebben? Al het onrecht dat we ervaren, ver weg en dichtbij. De macht van de sterkste; het ego-denken. De oneerlijke verdeling van de vruchten van de aarde; de macht van het kapitaal. Het vijanddenken dat niet lijkt te doorbreken; de macht van scheiding in plaats van verzoening. Hoe kunnen wij, met ons kleine geloof, vertrouwen op het visioen dat Jezus, de Mensenzoon, voor zich zag? Als we bij ons zelf te rade gaan, is dat dan voor ons als kleine mensen, met onze vele zorgen en problemen, ons verdriet, onze onmacht, wel weggelegd? Lijken we niet op de leerlingen, die het niet weten waar te maken? Maar wie méér dan Jezus heeft ook begrepen dat we het zo nodig hebben om bemoedigd te worden en te weten dat we aanvaard zijn. Niet alleen door elkaar, maar vooral ook door God. Dat God ons onvoorwaardelijk liefheeft zoals we zijn, met ons tekort, onze onwil, onze eigengerichtheid. We noemen dat met een ouderwets woord; dat we leven uit genade. Dat is wat we nodig hebben, om gesterkt te worden, om weer perspectief te zien. Dat ook wij mee kunnen doen in dat verhaal van God, van het doorbreken van de machten van het kwaad – van deze wereld omgekeerd-. De genezingen die Jezus doet, staan altijd in het perspectief van 4

vertrouwen op die bevrijding. Ze verwijzen naar dat Vredesrijk dat op aarde zich een weg baant en… het boze door gebed weerstaat.

Zondag 20 september, Marcus 9: 30 -37

In dit Bijbelgedeelte doet Jezus een tweede lijdensaankondiging: ‘De Mensenzoon wordt overgeleverd in de handen van de mensen…….’ Hij heeft zich op een geheime plaats teruggetrokken met zijn leerlingen. Maar die geven er opnieuw blijk van niets van zijn woorden begrepen te hebben. Op de terugweg maskeren ze dit door zich onderling druk te maken over wie van hen het belangrijkste is. Jezus ergert zich. Hij plaatst een kind in hun midden. In de Bijbel is het kind het beeld van de beginneling. En kinderen zijn leergierig, ze willen ontdekken, ze willen weten. Daar hebben ze volwassenen bij nodig waar ze mee op kunnen lopen. Die ze kunnen volgen…vol vertrouwen en vol verwachting. Kinderen treden de wereld met open vizier tegemoet. Voor een kind zijn veel ervaringen voor het eerst en nieuw. Wat een verantwoordelijkheid is dan het onderwijzen. Want een goede leraar giet niet een vat met kennis leeg, maar helpt om de bron die aanwezig is bloot te leggen. Dat is ook wat Jezus te bieden heeft; een bron van inspiratie, een bron waaraan je je kunt laven, je dorst kunt lessen. Niet de dorst naar eigen macht en sterkte, maar de dorst naar gerechtigheid, naar rust en vrede en hoop op leven voor allen. Wie die bron in zich voelt stromen, die heeft het begrepen en kan verder. Jezus stelt het kind als voorbeeld; degene kunnen zijn die wil leren. Tegelijkertijd is een kind ook het teken van de verantwoordelijkheid die Jezus op de schouders van zijn leerlingen legt: ‘Wie in mijn naam één zo’n kind bij zich neemt, neemt mij op. En wie mij opneemt, neemt niet mij op, maar hem die mij gezonden heeft’. Anja Vogelzang

Alle Zeven Dagen zaterdag zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

5 september 6 september 7 september 8 september 9 september 10 september 11 september 12 september 13 september 14 september 15 september 16 september 17 september 18 september 19 september 20 september 21 september 22 september 23 september 24 september 25 september 26 september 27 september

Leviticus 27:26-34 Jakobus 1:1-18 Jakobus 1:19-27 Jakobus 2:1-13 Jakobus 2:14-26 Jakobus 3:1-12 Jakobus 3:13-18 Marcus 9:1-13 Marcus 9:14-29 Marcus 9:30-37 Marcus 9:38-50 Jesaja 24:1-13 Jesaja 24:14-23 Jesaja 25:1-12 Psalm 86 Jakobus 4:1-10 Jakobus 4:11-17 Jakobus 5:1-6 Jakobus 5:7-12 Jakobus 5:13-20 Psalm 119:97-104 Jesaja 26:1-6 Jesaja 26:7-19

Protestantse Gemeente Arnhem

Algemene Kerkenraad: voorzitter: Jan Liebeton, [email protected] secretaris: Lyska van der Elst Commissie van Kerkrentmeesters: Voorzitter: Geert Beltman, [email protected] Predikanten in algemene dienst van de PGA: ds. Elsje Pot, tel. 3637338, [email protected] Taakgroep Communicatie Taakgroep Jeugd en Jongeren ds. Anja Vogelzang, tel. 3233833, [email protected] Taakgroep Vorming en Toerusting Taakgroep Missionair werk.

Werk in uitvoering Met hernieuwd enthousiasme ben ik na mijn vakantie begonnen met mijn werk binnen het stadsteam en verbonden aan de taakgroepen Missionair Werk en Vorming & Toerusting. Beide taakgroepen zijn inmiddels bemenst en van start gegaan. Nu kan ook ik mijn steentje bijdragen. De afgelopen weken heb ik gebruikt om persoonlijk kennis te maken met de leden. Ook om te horen ‘hoe ze erin staan’, wat hun motivatie en verwachtingen zijn. Het zou mooi zijn als vanuit iedere wijkgemeente iemand deelneemt aan de taakgroepen. Daarom: wie interesse heeft, neem contact op met mij of met Elsje Pot! Fijn dat vanuit de Algemene Kerkenraad in beide taakgroepen iemand vertegenwoordigd is (Missionair werk: Hans Boer en Vorming& Toerusting: Gerda de Kleijn). Het is de bedoeling dat de concept-visie die in de maak is voor beide taakgroepen, in dialoog met de AK, uitgangspunt zal worden voor beleid. Dan kan de uitvoering daarvan door de taakgroepen, in samenwerking met de wijkgemeenten, opgepakt worden. Als stadsteam willen we present zijn in de Arnhemse samenleving en als kerk ‘zichtbaar’ zijn. Elders in dit blad vindt u de aankondiging van de activiteiten die we momenteel organiseren. Op pagina 6 de lezingenserie ‘Zin op Zondag’ (1e zondag van de maand om 12.00 uur in de Waalse kerk) en op pagina 9 het Symposium over interreligieuze dialoog (zaterdag 26 september, 10.00 uur in Montessori-college aan de Utrechtseweg). Beide activiteiten van harte aanbevolen! Een hartelijke groet, namens het stadsteam, Anja Vogelzang

Belijden-is-doen Ben je jong of al wat ouder? Zou je met anderen in gesprek willen zijn over wat je bezighoudt ten aanzien van je geloof (en wellicht je twijfel)? Voel je je thuis in de kerk of (nog) niet helemaal? Misschien is belijdeniscatechese iets voor jou. Vanuit de gezamenlijke wijkgemeenten van de PGA bieden we ook voor het komend seizoen weer deze mogelijkheid. We zijn met elkaar in gesprek met een luisterend oor voor de bijbelse verhalen en in een eigentijdse verbondenheid met de christelijke traditie. Deelname geeft je de mogelijkheid om je voor te bereiden op het doen van belijdenis, maar dat is niet vanzelfsprekend. Praktische informatie: We gebruiken als leidraad: Doornse Catechismus, Oude vragen, nieuwe antwoorden, A.M. Spijkerboer (red.). Dit boekje hoef je niet zelf aan te schaffen. Plaats, data en tijd in overleg te bepalen. Bel of mail om je aan te melden, of om meer informatie, naar: ds. Anja Vogelzang. [email protected], tel. 026 3233833.

Afscheid Magda Hazeleger

Per 1 september heb ik een aanstelling als 'interim-predikant' in bij de Protestantse gemeente De Morgenster in Hilversum aangenomen. Het is een aanstelling voor een jaar. Ik ben erg blij met deze nieuwe plek in de kerk en wil u langs deze weg heel hartelijk bedanken voor de prettige, leerzame en inspirerende ontmoetingen die ik in Arnhem heb mogen meemaken. Sinds 1991 kerkte ik in de Protestantse Gemeente in Arnhem en heb inmiddels door mijn opleiding veel wijkgemeenten van dichterbij meegemaakt. De stage in de Diaconessenkerk, vervanging van Yolanda Voorhaar in de Opstandingskerk, in Arnhem-Zuid voor Schuytgraaf en Rijkerswoerd en een aantal preekbeurten in die kerken, Siongemeenschap. Bethlehemkerk, Regina Pacis, Vreedenhoff, Altenova en de Drie Gasthuizen. Ik heb mogen zien en ervaren dat geloven in Arnhem leeft en het was een voorrecht daar onderdeel van uitgemaakt te mogen hebben. Moge God dat zegenen, voor Arnhem en voor ver daarbuiten! Voorlopig blijf ik nog even in Arnhem wonen en hier en daar heb ik ook nog een preekbeurt, dus we komen elkaar wellicht nog eens tegen. Hartelijke groet en graag tot ziens!

Magda Hazeleger

Werk in uitvoering Ook bij Musis is er veel werk in uitvoering: de oude zaal wordt gesloopt om plaats te maken voor een grotere, betere muziekzaal. Het oude Musis Sacrum blijft bewaard, het veel nieuwere deel was niet meer goed genoeg en moet verdwijnen. Wel iets om over na te denken: wanneer is iets (iemand) niet meer goed genoeg? HK. 5

Actualiteiten - Agenda Kerkdienst Eusebiuskerk op zondag 20 september om 10.15 uur

Op zondag 20 september is er een kerkdienst in de Eusebiuskerk. In de maand september wordt in Arnhem en omgeving ieder jaar stilgestaan bij de Slag om Arnhem, bij alle gevechten en alle ellende die dat met zich meebracht. Eens in de vijf jaar staan we in september met veel nadruk hierbij stil in de Eusebiuskerkdienst, dit jaar wat minder, maar dit betekent niet dat eraan wordt voorbijgegaan. September is ook al jaren de maand van de Vredesweek. In de dienst in de Eusebiuskerk zal een bijdrage worden geleverd door deelnemers aan het Coventrygebed, die wekelijks op vrijdag in de Walburgiskerk bidden om vrede, deze zondag dus in de Eusebiuskerk. Voorganger: ds. J.P. van Ark uit Wapenveld Medewerking: Gospelkoor ‘Voices’ uit Arnhem Dirigent: Gertjan Goeree Orgel: Jack Blok Aanvang: 10.15 uur. Het belooft een inspirerende dienst te worden, waarvoor u van harte bent uitgenodigd. ds. Bert Oosthoek

Protestants Christelijke Ouderenbond afd. Arnhem Ledenmiddag 16 september 2015

Op onze eerste ledenmiddag van het nieuwe seizoen gaan we met dhr. J.A. Tuinman een reis maken over onze mooie Veluwe, ‘het kost’lijk deel van Gelres oord’, zoals ons provinciaal volkslied het zo mooi zegt. Dhr. Tuinman heeft voor zijn presentatie gekozen voor het boek ‘De Veluwe’ van Jac Gazenbeek. Wie dit boek kent weet dat we kunnen rekenen op een prachtige en boeiende tocht over dit gebied dat direct grenst aan onze gemeente, ook al noemt men Arnhem een deel van Midden-Gelderland. Leden en ook gasten zijn van harte welkom op 16 september in de grote zaal van de Bethlehemkerk aan de Honigkamp in ArnhemPresikhaaf. Wij beginnen om 14.00 uur. Trudy Rietveld

Zin op Zondag: De schone kunsten

Het stadsteam van de PGA geeft in een nieuwe opzet vervolg aan de ‘Korenbeurslezing’ (voorheen in Hotel Haarhuis). Kerk en kunst hebben veel gemeen. Beide hebben ze een visie op het leven, een levensbeschouwing, én een missie: ze hebben de wereld iets te brengen.

Zin op Zondag

Iedere 1e zondag van de maand om 12.00 uur, in de Waalse kerk. Dit seizoen: ‘De schone kunsten’. Kerk én kunst (musea, theaters, musici, enz.) bieden zin, betekenis, duiding, herkenning, bevestiging, troost, verbeelding... Kortom, alle reden om nieuwsgiering te zijn en plaatselijke kunstenaars te vragen naar hún passie. Als inleiding een verkenning van de relatie: god in de moderne kunst, door Marcel Barnard.

god in de moderne kunst

De subtiele god van de zgn. lijkwade antropometrieën van Yves Klein, de god die huilt in de engelen van Paul Klee, de god die schittert in het zich terugtrekkende blauw van Barnet Newman's Cathedra, de god in de niet te identificeren Jezus Serene van Marlene Dumas. Het is de god die zich soms toont in de bijzonderheden en complexiteit van het dagelijks leven waar de kunst op reflecteert. De god die onlosmakelijk is verweven met de zoektocht van de mens naar zin en betekenis. En dat is niet de God Die vermaant en verbiedt, de God van het naïeve geloof, de God van de klassieke theologie, de Almachtige Die alles beheerst. Die God is dood verklaard door Friedrich Nietzsche, de samenleving en zeker ook door de kunstenaars. De god die we zoeken en vinden in musea voor moderne kunst is de god met een kleine letter, eerder poëtisch dan dogmatisch, eerder een open kleurvlak dan een duidelijke afbeelding. Niettemin: god – een zachte kracht, die sijpelt door de kieren van de menselijke controle, die opstaat in de kreukels van het menselijke bestaan. Inderdaad zacht, en tegelijkertijd krachtig, sterk, dynamisch, onweerstaanbaar. En: niet-identificeerbaar en dubbelzinnig, omdat het misschien ook wel niet-god is. Marcel Barnard is hoogleraar Praktische Theologie en Liturgiewetenschap aan de Protestantse Theologische Universiteit Amsterdam, aan de Vrije Universiteit Amsterdam en aan de Universiteit van Stellenbosch, ZuidAfrika.

Zin op Zondag

Inleiding Marcel Barnard zondag 4 oktober, 12.00-14.00 uur Waalse Kerk (Gasthuisstraat 1, Arnhem – naast het politiebureau) vrijwillige bijdrage (richtbedrag € 8,--)

De Christenvrouw – interkerkelijke ontmoeting voor geloofsopbouw en bemoediging Toerustingsochtend op woensdag 9 september Plaats: Kruiskerk, Lisdoddelaan 30, Arnhem - Malburgen Oost Tijd: 9.30 - 11.30 uur (9.15 koffie) Thema: Zendingsdiaconessen vertellen over het werk van hun gemeenschap.

De Christenvrouw - Arnhem is een vereniging die haar grondslag en motivatie heeft vanuit de Bijbel. 6

“Een goede herder scheert zijn schapen, maar vilt ze niet.”

Uit: 101 dingen die je moet weten als je ambtsdrager wordt. P. Vermaat

Het Monnik Mysterie

Gegroet kinderen, Ik wil jullie verzoeken om zaterdagavond 10 oktober tussen 17.00 en 22.00 uur naar de ruïnes van het Karthuizerklooster te komen en mij te helpen. Deze nacht is bij uitstek geschikt om een nieuw raadsel te ontwarren. Een raadsel dat ik die nacht met jullie zal delen. Na een middeleeuwse maaltijd gaan we het donker in om het Mysterie te ontrafelen. Trek oude kleren aan, allemaal, want het zal een barre tocht worden. De kans op modder en kleerscheuren is niet denkbeeldig. Aan het einde van de avond, als de queeste succesvol was, zullen we dat met elkaar bij het kampvuur vieren. Binnenkort ontvang je een persoonlijke uitnodiging waarop ook meer informatie staat over de locatie en het aanmelden. Basisschoolkinderen van de Opstandingskerk, de Diaconessenkerk, Parkstraatgemeente en de Bethlehemkerk worden gevraagd hun krachten te verenigen voor deze uitdaging. Ook voor de kinderen uit de groepen 1 t/m 4 is er een opdracht. Voor hen eindigt het programma om 20.00 uur. Kom en help ook dit jaar het Mysterie te ontrafelen. Gegroet, monnik Dionysius

Orgelconcert in de Walburgiskerk

zondag 13 september 15.00 uur Het zal een bijzonder concert worden met een programma waarin 2 heel belangrijke componisten voor het orgel centraal staan, D. Buxtehude en J.S. Bach. D. Buxtehude maakte school en beïnvloedde onder andere J.S. Bach. Deze was in de winter van 1705-1706 400 kilometer te voet naar Lübeck gegaan om Buxtehude te zien en horen dirigeren en orgelspelen. Het verblijf in Lübeck betekende zo veel voor Bach dat hij zijn leervakantie van 2 weken eigenmachtig verlengde tot een verblijf van 4 maanden en daarmee zijn baan als organist in Arnstadt op het spel zette. Frank van Mierlo laat van beide componisten een aantal verwante composities horen en zet passacaglia tegen passacaglia, koraal tegen koraal. De werken worden uitgevoerd op het Gradussen orgel uit 1875. Frank van Mierlo (1959) kreeg zijn eerste orgellessen van Peter van Marissing aan de stedelijke muziekschool in Arnhem. Als amateur organist volgde hij daarna lessen bij Ulrike Heider, Johan Luijmes als ook diverse masterclass en workshops. Als vaste organist is hij al vele jaren verbonden aan de Walburgiskerk. Toegang; vrijwillige bijdrage www.walburgisarnhem.nl

Orgelconcerten in de Eusebiuskerk zaterdag 5 september Orgelconcert Johan Luijmes Aanvang: 16.00 uur Zondag 6 september UITboulevard 12.00- 17.00 uur. In de Eusebiuskerk is van alles te beleven voor jong en oud tijdens de UIT Boulevard. Stadsorganist Johan Luijmes speelt mini- orgelconcerten om 13.00, 14.00 en 15.00 uur op het beroemde Strümphlerorgel, en van 14.00 tot 17.00 zijn onze kundige gidsen aanwezig voor een korte tour door de Kerkzaal.

Spirit Pionier in Schuytgraaf bij de PKN en de PGA: Evert W. Brink MA tel.: 0640177474, e-mail: [email protected]

Een eigen plek – een eigen naam Voor mijn beleving was de inzegening de échte start van ons pionierswerk. In werkelijkheid ben ik natuurlijk al aan de slag gegaan vanaf 23 april (de dag na mijn verhuizing van Groningen naar Arnhem) om kennis te maken met de stad en met Schuytgraaf. Want dat is de plek, met de mensen in Schuytgraaf. Het is waar: de PGA- en PKN-pioniersplek is geografisch deel van Arnhem-Zuid en we hebben afgesproken dat pastorale zorg vorm krijgt in samenwerking met mijn collega’s ds. Ad Poley en ds. Hubertien Oostdijk, in nauw contact met de wijkkerkenraad Zuid. Bovendien: ik heb een 50% baan en zal prioriteit geven aan het pionieren, het opbouwwerk, het verbinden van mensen, samen met het te vormen pioniersteam. Voor de mensen in Schuytgraaf. De pioniersplek is iets speciaals, iets met een eigen dynamiek, in verbondenheid met de gehele PGA – met jullie allemaal, aan beide zijden van de Rijn. Daar stond de plechtige ‘in de bediening stelling’ in de Eusebiuskerk symbool voor. Onlangs was ik op een informatieavond van de gemeente Arnhem voor de bewoners van Schuytgraaf, over de voortgang van de ontwikkeling van de wijk, de bouw aan de diverse buurten en het beloofde winkelcentrum. Ik sprak met de wijkregisseur Anneke Nijman en de verantwoordelijk wethouder Gerrie Elfrink. En ik maakte kennis met mensen van het wijkplatform - voor en door Schuytgrafers - met hun wensen en ervaringen. We hadden opeens een mooi gesprek over religie en zingeving en zij wezen me op de idee van een ‘spiritueel café’! Daarmee legden ze het ons in de schoot: er is ruimte voor spirit, inspiratie, bezinning, meditatie, stilte, ontmoeting. Vandaar: in de wijk en in Kerkperspectief een eigen plek en een eigen naam: Spirit. Daar kun je je allemaal wel iets bij voorstellen: niet lauw, niet aarzelend, ingekakt of flets, maar bewegend, als adem of de wind. En je voelt: ’t is diepgeworteld, uit het hart, maar ook geestig, verrassend. Onthutsend of ongrijpbaar soms, maar ook weer gewoon over vandaag en mórgen! Vanuit het geloof herken je daar de Geest in, in haar veelkleurigheid en veelzijdigheid. Vanouds is de witte duif haar symbool. Denk maar aan het PKN-logo of het Hugenotenkruis: de duif als teken van toekomst en inspiratie in het Oude Testament, het verhaal van Noach bijvoorbeeld. De duif in het Nieuwe Testament als verbeelding van bevestiging en het intens erbij zijn van God, bij de doop van Jezus bijvoorbeeld. Voor mensen die niets hebben met het christendom staat de duif vaak voor vrede, hoop en harmonie. Dat verbindt ons, daarin ligt een uitnodiging, een opdracht, voor ons allemaal. Hartelijke groet, Evert W. Brink 7

Collectenopbrengsten PGA

(bedragen in euro’s)

2 augustus 2015

1e collecte: Diaconaal werk

2e collecte: Plaatselijk kerkenwerk

3e collecte: Onderhoud gebouwen

kerk: 1e collecte Opstandingskerk 182,87 Siongemeenschap 57,10 De Kandelaar 126,20 Bonifatiuskerk 63,23 Totaal 429,40 9 augustus 2015

2e collecte 146,52 26,20 108,17 58,33 339,22

3e collecte 124,36 36,30 64,58 71,35 296,59

1e collecte: Door wijk te bep. diaconaal doel

2e collecte: Plaatselijk kerkenwerk

kerk: 1e collecte Opstandingskerk 217,70 Siongemeenschap 30,25 De Kandelaar 181,82 Bonifatiuskerk 109,16 Totaal 538,93 16 augustus 2015 2e collecte: Plaatselijk kerkenwerk

kerk: 1e collecte Diaconessenkerk 154,43 Siongemeenschap 36,25 De Kandelaar 137,02 Bonifatiuskerk 93,95 Totaal 421,65 23 augustus 2015 2e collecte: Plaatselijk kerkenwerk

kerk: 1e collecte Diaconessenkerk 209,00 De Kandelaar 134,00 Bonifatiuskerk 84,45 Totaal 427,45

3e collecte: Onderhoud gebouwen

2e collecte 130,90 17,80 157,85 62,95 369,50

3e collecte 100,02 20,45 105,47 77,80 303,74

Uw Steun Waard! Zondag 20 september 2015: Collecte Vredeswerk ‘Vrede verbindt’ Elke dag horen we in de media over conflicten en oorlog. In de Vredesweek vraagt de Protestantse Kerk aandacht voor de vredesprojecten van Kerk in Actie en van PAX. Zoals in Mali, een door oorlog en tegenstellingen verscheurd land. De radicale islam is hier sterk in opkomst en moslims en christenen wantrouwen elkaar. Met steun van Kerk in Actie maakt een christelijke journalist samen met een imam radioprogramma’s over vrede en verzoening en zij bereiken daarmee duizenden mensen. In Zuid-Sudan stichtte Bisschop Taban met steun van PAX het vredesdorp Kuron. Verschillende bevolkingsgroepen bouwen vanuit dit dorp samen aan vrede en gerechtigheid. Met de opbrengst van de collecte steunt de Protestantse Kerk deze en andere initiatieven voor vrede van Kerk in Actie en PAX. Lees meer over Vredesprojecten Kerk in Actie en PAX op www.kerkinactie.nl/agenda/vredesweek-2015-vrede-verbindt

1e collecte: . Kerk in Actie – Zending 3e collecte: Onderhoud gebouwen

2e collecte 98,06 26,00 105,40 80,11 309,57

3e collecte 85,93 23,85 67,81 97,10 274,69

1e collecte: Diaconaal werk 3e collecte: Onderhoud gebouwen

2e collecte 134,37 101,42 67,04 302,83

3e collecte 114,87 85,34 81,37 281,58

Collectebonnen • Blauwe bonnen à € 0,50 (20 bonnen van € 0,50 = € 10, – ) • Oranje bonnen à € 1,00 (20 bonnen van € 1,00 = € 20, – ) • Groene bonnen à € 2,00 (20 bonnen van € 2,00 = € 40, – ) U kunt ze kopen op het kerkelijk bureau (ma-vr 8.30-12.30) tegen contante betaling. Pinnen heeft daarbij onze voorkeur. U kunt ze ook bestellen door overschrijving van het verschuldigde bedrag op bankrekening NL63FVLB0699642132 van de Protestantse Gemeente te Arnhem o.v.v. kleur en aantal van de bonnen. U krijgt de collectebonnen dan toegestuurd.

Belastingaftrek Indien u meer dan 1% van uw verzamelinkomen en tevens meer dan € 60,- per jaar aan giften uitgeeft, is het meerdere tot maximaal 10% van het verzamelinkomen aftrekbaar.

Pastoraal Diaconaal Centrum de Herberg zoekt vrijwilligers

De Herberg is een pastoraal centrum in Oosterbeek, waar gasten 3 tot 6 weken verblijven. Herberggasten hebben te maken met zorgen op veel gebieden in hun leven. De gasten worden begeleid door een professioneel team, ondersteund door vrijwilligers. Op dit moment is de Herberg op zoek naar:

Stafvervangers Op de avonden en in de weekenden, als de teamleden afwezig zijn, trekken vrijwilligers met hen op. Deze gastvrouwen en/ of gastheren (stafvervangers) zijn dan intensief bij de gasten betrokken. Stafvervangers werken altijd in tweetallen. De Herberg is op zoek naar stafvervangers voor de weekenden. Zij worden in onderling overleg 1 x per 4 tot 6 weken voor een etmaal of voor de zondagavond ingeroosterd. Koetshuisvrijwilligers In het Koetshuis van de Herberg worden regelmatig groepen ontvangen voor allerlei activiteiten. De activiteiten vinden vaak plaats op zaterdagen, maar ook van maandag tot en met vrijdag. Voor praktische werkzaamheden worden vrijwilligers ingezet (5 à 10 maal per jaar). Aanmelden Hebt u belangstelling voor vrijwilligerswerk in de Herberg en/of wilt u meer informatie, kijk dan op www.pdcdeherberg.nl, bel 026-3342225 of mail naar [email protected] Peter Oudshoorn, directeur De Herberg

Lege cartridges voor Kika Er staat op het kerkelijk bureau een inzamelbox voor lege printercartridges ten behoeve van Kika, Kinderen met kanker. 8

Nieuws vanuit de Diaconie

In hun boek ‘Verbinden en verdiepen’ schrijven Gerard Swüste en Mirjam Wolthuis (red.), dat Diaconaat een vorm dient te zijn van (weer) ‘in staat stellen’. Dit omdat elk mens recht heeft op menselijke waardigheid. ‘Mensen aan de onderkant van de samenleving of mensen die tussen wal en schip zijn geraakt, zijn geen losers of mensen die niet deugen. Zij beschikken vaak over een heel reservoir aan talenten en mogelijkheden. Die worden doorgaans niet zichtbaar, omdat er geen beroep op wordt gedaan. Het is onze taak die twee werelden van rijk en arm met elkaar in contact te brengen. (…) Gelet op het feit dat Jezus de bijbelse levenshouding tekent als fundamenteel diaconaal, is het diaconaat een kerntaak van de kerk. Zonder diaconaat geen kerk. Bovendien kan het diaconaat een belangrijke voortrekkersrol vervullen bij het maken van nieuwe levensvatbaarheid voor kerken en christelijke gemeenschappen. Die levensvatbaarheid is maar op één manier te vinden: naar buiten toe en je verbinden met de mensen in je stad. Zo zullen de laatsten de eersten en de eersten de laatsten zijn.’ Tot zover dit citaat. In mijn vorige bijdrage (in KP6) schreef ik al dat wij in ons nieuw beleidsplan meer dat naar buiten toe treden en je verbinden met de mensen in je stad/wijk willen benadrukken. Dit in nauw contact met de wijkteams van de gemeente Arnhem en de wijkdiaconieën. Wij verwachten ons beleidsplan voor de jaren 2016 – 2020 eind van dit jaar te kunnen presenteren. Ook heb ik in mijn vorige bijdrage aangegeven dat de wijze van geldwerving is veranderd. In februari van dit jaar hebben wij u benaderd voor een financiële bijdrage voor de diaconie en hebben wij aangekondigd dat wij voornemens zijn om u één keer per jaar een extra bijdrage te vragen voor een aansprekend (Arnhems) project. Wij zijn van plan dit in het najaar (oktober) te gaan doen. Uw bijdrage is bestemd voor Arnhemmers die het even niet redden. De diaconie wil er immers zijn voor stadsgenoten die een vangnet nodig hebben. Vandaar dat bovenstaand citaat mij erg aansprak en ik wilde u het niet onthouden. Uw bijdrage, groot of klein, wordt zorgvuldig besteed. Een paar voorbeelden van vragen die ons dagelijks bereiken: Drieënvijftig euro betekent dat N. van der B., werkloos en met schulden, een nieuw identiteitsbewijs kan halen ter vervanging van haar gestolen paspoort. Nu kan zij haar uitkering aanvragen. Zeventig euro betekent dat A. A., kleine zelfstandige met weinig opdrachten, voor zijn vrouw en twee kinderen van zeven en vijf, een week lang eten en drinken kan kopen. Honderd euro betekent dat F. S., dakloos, winterkleding kan kopen. Hij heeft een afwijkende maat en bij de Kledingbank is in zijn maat geen kleding voorhanden. En zo kan ik wel doorgaan. Ik hoop dat u in oktober weer gul geeft en ons helpt om mensen weer ‘in staat te stellen…..’ Tot slot: Zomaar op een doordeweekse dag werden wij verrast met een plastic zakje met geld. Iemand had een plastic zakje met contant geld ter waarde van € 63,61 bij ons bezorgd met daarbij de woorden dat dit voor de diaconie was. Wie, hoe en waarom, weten wij niet, maar dat doet er ook niet toe. Fijn is het dat iemand aan ons denkt en ons werk met een bijdrage wil ondersteunen. Hartelijk dank daarvoor!! Jacob Kooistra, voorzitter College van Diakenen

Stadspastoraat Arnhem

Plaats voor bezinning, verdieping en ontmoeting Driekoningendwarsstraat 30 6828 EH Arnhem tel. 3513185 www.stadspastoraatarnhem.nl e-mail: [email protected]

pastor: Ad Boogaard banknr.: NL96INGB0003848804 t.n.v. Stadspastoraat Arnhem

5 september Open Dag SpA

Zaterdag 5 september is het Open Dag bij het Stadspastoraat Arnhem (SpA). Voor iedereen die dit bezinningscentrum wil leren kennen en vast wil voorproeven van het nieuwe aanbod. Er zijn presentaties van cursussen en er is gelegenheid tot speeddaten met de aanwezige docenten. Ook is er een 2de hands boekenmarkt én een nieuwe expositie. De Open Dag begint rond 14.00 uur (NB vanaf 13.30 uur ben je welkom!) en duurt tot ca. 17.30 uur. Rond 16.00 uur is de opening van de eerste expositie in het nieuwe seizoen, met portretten van Anne Muller (5 september t/m 20 oktober). Anne Muller werd in 1941 geboren, als een kind van Joodse ouders. Zij overleefde de oorlog dankzij de moed van haar ouders en de mensen in het verzet.

Om de lieve vrede – symposium over interreligieuze dialoog op zaterdag 26 september Met elkaar praten in plaats van over elkaar, dat is de focus van interreligieuze dialoog. Mijke Jetten, een Arnhemse, heeft uitgebreid proefondervindelijk onderzoek gedaan naar hoe dat interreligieuze gesprek gevoerd kan worden. Over dit onderzoek heeft zij een proefschrift geschreven aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Vanwege de actualiteit van dit thema én de bruikbaarheid van haar onderzoek houden wij er ín de Vredesweek (die dit jaar als slogan heeft: ‘Vrede verbindt’) een symposium over – mét Mijke Jetten en Manuela Kalsky. Mijke Jetten zal haar onderzoeksresultaten met ons delen en Manuela Kalsky zal daarop reageren. Haar lezing heeft als titel: ‘interreligieuze dialoog – broedplaats van een nieuw wij’. Op het symposium willen we niet alleen de belangrijkste bevindingen en onderzoeksresultaten bespreken, maar ook in workshops met elkaar oefenen: hoe kunnen mensen met verschillende religieuze achtergronden beter met elkaar communiceren? Mijke Jetten studeerde filosofie en religiewetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen en deed eerder onderzoek naar de ervaringen van jonge deelnemers aan christelijke Taizé-vieringen in Nederland. Manuela Kalsky is hoogleraar aan de VU en directeur van het Dominicaans Studiecentrum en van Nieuwwij.nl Aanmelden via het stadspastoraat: www.stadspastoraatarnhem.nl datum: 26 september tijd: 10.00 - 14.30 uur plaats: Montessori College Arnhem, Utrechtseweg 174, 6812 AL Arnhem kosten: € 12,-- (€ 9,-- met GelrePas) NB: voor een lunch (halal) wordt gezorgd! 9

Project ZonOp

Binnen de wijkgemeente van de Opstandingskerk is een groepje gemeenteleden enthousiast bezig met het project ‘ZonOp’. Gewoon, omdat we als kerk in de wereld iets praktisch wilden doen wat voortvloeit uit onze overtuiging. Omdat de mondiale energieconsumptie op gespannen voet staat met de heelheid van de schepping. En dan met name de energie die opgewekt wordt door delfstoffen zoals steenkool, olie en gas (de fossiele brandstoffen): die zouden wij het liefst verminderd zien omdat die het meeste roofbouw plegen op de aarde met alle bekende gevolgen van aardbevingen tot aan vervuiling van water en de atmosfeer. Het lijkt wel of de schepping zelf protesteert met die weers-extremen en aardbevingen! Het projectteam werd natuurlijk ook geïnspireerd door allerhande duurzame energieprojecten binnen en buiten onze regio; van fabrieksdaken tot scholen, van woningcorporaties tot aan kerkdaken, overal verschijnen zonnepanelen voor duurzame elektriciteitsopwekking. Ons kerkgebouw alleen al verbruikt 35.000 kWh aan elektriciteit per jaar. Tegelijkertijd hebben we een fantastisch groot plat dak met (heel belangrijk) weinig schaduw van de kerktoren op het dak. En zo werd ons idee van een 'sun farm' of zonnecentrale op het dak van de Opstandingskerk geboren, daarmee zouden we toch zeker in het overgrote deel van onze elektriciteitsbehoefte kunnen voorzien. En omdat onze kerk een aspirant-status als rijksmonument heeft, zal het gebouw ook in de toekomst blijven staan, los van welk PGAkerkgebouwenbesluit dan ook. Een investering in een 'zonnedak' gaat dus niet verloren.

Zicht op het dak van de Opstandingskerk

Waar staan we nu?

Als u dit leest is het ZonOp projectteam al een jaar achter de schermen actief. We hebben een conceptplan en een ruwe begroting ontwikkeld en ons op basis daarvan verzekerd van de steun van onze Wijkkerkenraad en van het stedelijke College van Kerkrentmeesters (CvK). We hebben ons laten informeren door de gemeente Arnhem en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed met betrekking tot de noodzakelijke omgevingsvergunning: zo mag er bijvoorbeeld vanaf de openbare weg niets zichtbaar zijn van onze zonnecentrale op het dak. Met behulp van een bouwkundig adviseur en een onafhankelijke zonneenergieadviseur bereiden wij de uiteindelijke opdracht aan een installateur verder voor in nauw overleg met het CvK. Als alles volgens plan verloopt, levert dit rondom de kerst een groen licht op voor de uitvoering. Op de startzondag van 13 september zal het project aan de gemeente worden gepresenteerd.

verband heeft de PGA gekozen voor leverancier Greenchoice. En, als u de mogelijkheid heeft, is het misschien een goede aanleiding om te kijken of u uw woning energiezuiniger kunt maken (meer isolatie, energiezuinige ketel). Ook kunt u straks meedoen met ZonOp, bijvoorbeeld door zelf (een stukje van) een zonnepaneel te doneren: vele kleintjes maken een grote zegt het spreekwoord! U kunt participeren door een certificaat à € 10,00 te doneren en daarmee 4 dm² van het zonnedak mogelijk te maken. Bovendien zal vanuit de wijkkas de opbrengst van de donaties worden verdubbeld. Certificaten zijn te verkrijgen op de startzondag en voor hen die daar niet zijn bij Wim Lely, e-mailadres: [email protected] of tel. 026-4459545.

Suggesties?

Voor uw opmerkingen en suggesties kunt u terecht bij het ZonOp projectteam bestaande uit Jaap de Kleijn, Hans Peter van Leeuwen, Wim Lely, Michel Nielen en Tineke Lely.

Thema-avond Open Doors op 6 september

De Baptistengemeente ‘Ontmoeting’ houdt op zondagavond 6 september, samen met Open Doors, een thema-avond over de Vervolgde Kerk. Wereldwijd worden miljoenen christenen gediscrimineerd, mishandeld of zelfs gedood om hun geloof. Een bijbel in de kast hebben staan, openlijk over je geloof kunnen praten; het lijken heel vanzelfsprekende dingen. Maar in Noord-Korea kan alleen het bezit van een bijbel er al toe leiden dat je met je hele gezin in een concentratiekamp wordt opgesloten. In Iran en andere moslimlanden kunnen christenen vaak alleen maar in het geheim in kleine groepen samenkomen. Een spreker van Open Doors vertelt over christenvervolging onder meer aan de hand van eigen ontmoetingen met vervolgde christenen. Waar worden christenen vervolgd en waarom? De verhalen uit de Vervolgde Kerk zijn vaak schrijnend, maar ze bevatten ook een inspirerende boodschap. Over volharding in geloof, moed en de kracht van gebed.

Open Doors is een interkerkelijke organisatie die sinds 1955 vervolgde christenen steunt. Open Doors brengt bijbels, geeft training en praktische hulp aan christenen in zo’n vijftig landen. Meer informatie is te vinden op www.opendoors.nl. De ‘Ontmoeting’ is te vinden aan de Wassenaarweg 5 te Arnhem / Elderveld en begint om 20.00 uur. U bent van harte uitgenodigd, de toegang is vrij. Er is wel een collecte voor het werk van Open Doors.

ds. Wietske van der Hoek tel.: 026-8403015.

Wat kunt u zelf doen?

Het is uiteraard niet nodig om te wachten op de eerste zonnepanelen op ons dak; ook nu al is er van alles mogelijk om de belasting van de aarde te verminderen: minder energie verbruiken kan bijvoorbeeld door de verwarming niet onnodig aan te hebben, door minder te reizen met vliegtuig of auto en vaker te kiezen voor fiets, voet of OV, door uw meest gebruikte gloeilampen te vervangen door LED-lampen, door minder vaak vlees te eten, etcetera. U kunt natuurlijk ook overstappen op een energieleverancier die uitsluitend stroom en gas opwekt uit hernieuwbare bronnen (zonne- en windenergie, biogas); in dit 10

Ranglijst christenvervolging

(korte vooraankondiging)

PKN-werkgroep ‘Kerk en Israël’

Kerk en Israël

De protocollen…Ik had er wel eens van gehoord, maar wist niet wat het inhield. Onlangs kreeg ik onderstaand artikel in de e-mailbus. Ik geef het graag door voor wie er ook meer over wil weten… Namens de commissie Kerk en Israël van de PGA, ds. Menno Leistra

Thema van de avond: Tekenen van hoop – dialoog in Israël. Waarom is het zo moeilijk in Israël om elkaar te begrijpen? Ze vertelt over goede initiatieven zoals Nes Ammim, Tent of Nations, Berieved parents en andere tekenen van hoop.

De protocollen

Op zondag 4 oktober is het Israëlzondag. In die week organiseert de commissie Kerk en Israël van de PGA een avond in de Bethlehemkerk. Op woensdag komt prof. dr. Dineke Houtman naar Arnhem. Zij is bijzonder hoogleraar Judaïca met bijzondere aandacht voor de verhouding van jodendom en christendom.

Van harte welkom op 7 oktober om 20.00 uur in de Bethlehemkerk! ds. Menno Leistra

Spannend, hier en daar

Bovenstaande titel is het thema van de ontmoetingsdag van Nes Ammim, op zaterdag 3 oktober in Amersfoort. Nes Ammim is een dialoogdorp in Galilea, Israël. De spanningen in de wereld, met name in het Midden-Oosten, hebben ook invloed op de sfeer in Europa. Sprekers vanuit de joodse, christelijke en moslimtraditie zoeken op deze dag naar manieren om de dialoog in conflictgebieden en in ons eigen land te blijven aangaan. Zij zullen hun licht laten schijnen over grote woorden uit de 'godsdiensten van Abraham,' namelijk Hoop, Betrokkenheid en Eenheid. Wij zoeken naar de inspiratie die van deze woorden kan uitgaan, door onze gedachten te spiegelen aan die van anderen. Zoekt u met ons mee? U krijgt ook de kans om onze vrijwilligers en organisatie te leren kennen. Binnen ons dorp bevindt zich een internationale, oecumenische gemeenschap, gesticht en ondersteund door Europese christenen en kerken. Dit collectief leeft in solidariteit met de verschillende Israëlische bevolkingsgroepen: Joden, Arabieren en anderen. Nes Ammim is volop in beweging. In de recent gebouwde wijk verwelkomt het dorp nieuwe Israëlische bewoners van diverse afkomst. Nes Ammim wil groeien naar een geïntegreerde gemeenschap bestaande uit vrijwilligers en permanente bewoners. Er is ruim tijd om ervaren vrijwilligers te ontmoeten en sommigen geven ook workshops. De dag wordt afgesloten door het cabaret RAST: George en Eran lossen de wereldvrede op. De dag wordt mede mogelijk gemaakt door ‘Kerk en Wereld’. De kosten van de dag (incl.lunch en cabaret) bedragen € 27,50 en € 15,- voor studenten. Wanneer: 3 oktober 2015, 10.00-16.00 uur. Waar: Bergkerk, A. Kuijperlaan 2, Amersfoort. Meer informatie en aanmelden: www.nesammim.nl, tel. 055-5349339.

Rond 1897 verschenen in Parijs de zogenaamde gebundelde notulen van een joods wereldconcilie. Die toonden aan dat het wereldjodendom via greep op de financiën, industrie en pers, de wereldmacht wilde verwerven om de christenheid te onderwerpen en te vernederen. Deze 'Protocollen van de Wijzen van Zion', geschreven door agenten van de Russische geheime politie, wilden Tsaar Nicolaas ll aanzetten tot een harder anti-Joods beleid. Al in 1921 werd bewezen dat het ging om een verzinsel. Maar nazi’s lazen dit geschrift als betrouwbaar. Er zou een Joods wereldcomplot bestaan om de macht te veroveren. Kennis van de geschiedenis kan aantonen dat het ging om een projectie van eigen angsten. Intussen dragen geschriften als dit bij tot antisemitisme. Nog worden deze geschriften, als The 'Protocolls of the Elders of Zion,' gelezen in Europa, in de Verenigde Staten en Arabische landen. Men spreekt er over een ‘Joodse lobby.’ Het antisemitisme, als een ziekte, groeit. In het Zweedse Uppsala nemen Joden zelfs hun toevlucht tot een schuilsynagoge. Wat kunnen wij als christenen hiertegen doen? Het antwoord luidt: Voorlichting. Wat houdt het Jodendom in? Hoe worden de Schriften uitgelegd? Hoe zien Joden hun opdracht in de wereld? Het Joodse volk is uitgekozen om een 'Licht te zijn voor de volkeren' (Jesaja 49: 6). De taak van het Joodse volk is om te getuigen van de Eeuwige, de God van Israël. De taak is dienstverlenend. Door Israël kennen wij het dubbelgebod: God en de naaste lief te hebben. Die naaste is een mens als wijzelf. Louise Katus, Commissie Kerk en Israël Noord-West Veluwe

Oecumenische Vesperdienst onthulling Bevrijdingsramen

De Grote Kerk aan de Kerkstraat 32 in Velp is verrijkt met twee gebrandschilderde ramen als een herinnering aan de bevrijding in 1945. Op zaterdag 12 september om 11.00 uur zal de onthulling van de ramen plaatsvinden. In het kader hiervan zal op zondagmiddag 13 september om 17.00 uur een oecumenische Vesperdienst worden gehouden rond de symboliek van één van beide ramen: de handdruk van pastoor Schaars en ds. Oskamp bij hun terugkeer uit Dachau. Aan deze Vesperdienst werken meerdere kerkgenootschappen mee en ook de medewerkenden van het Coventrygebed uit Arnhem. Ds. Dick Juijn zal een korte overdenking uitspreken. ds. Dick Juijn 11

In gesprek met Wim van Woerkens

Ik bezocht Wim thuis en we kwamen tot de ontdekking dat we beiden in Den Haag zijn geboren. Hij is van voor de oorlog (1938) en ik van daarna. Wim, kun je iets over je achtergrond vertellen? Ik moest al op jonge leeftijd mijn vader missen en mijn moeder moest met haar kruidenierswinkeltje voor mij en mijn zus de kost zien te verdienen. Op dat moment had ik één oudere zus. Na verloop van tijd hertrouwde mijn moeder en zij gingen naar Arnhem verhuizen. Ik was toen 9 jaar oud. Het gezin breidde uit en uiteindelijk kreeg ik naast mijn zus nog 3 halfzussen en 2 halfbroers. We hadden dus een groot gezin. Jaren later trouwde ik met Henny. We kregen samen een zoon, Arthur. Mijn vrouw is 4 jaar geleden helaas overleden. Een tijd daarna leerde ik Joke kennen. We hadden het goed samen. Joke had één dochter Annelien. Zij wordt vanwege een mentale handicap begeleid door medewerksters van de stichting Philadelphia en woont zelfstandig vlakbij het winkelcentrum Kronenburg. Joke en ik konden goed met elkaar overweg. De klap was dan ook groot toen Joke in maart 2015 geheel onverwacht kwam te overlijden. Ik heb een goed contact met Annelien; haar moeder is begraven op het kerkhof bij de Bonifatiuskerk in Elden.

Je deed ook nogal wat kerkelijk werk, is het niet? In 1979, ik werkte toen nog bij PTT-Telecom, was ik samen met anderen betrokken bij het wijkkerkblad ‘Elkaar’ van de wijkgemeente De Kandelaar. Ik herinner me de namen van toen: mw. H. Kalisvaart, J. v.d. Heijden, A. Elbersen, P. Cnossen, R. van Geenhuizen, A.J. Schoonderwaldt en mw. M. Westreicher (zij zette de teksten in drukletters! Heel modern! Henny Kalisvaart drukte op een offsetmachine bij haar thuis de bladen. Later drukte Hans Vink, geassisteerd door Jan Zijlstra, de bladen op een stencilmachine in de hal van De Kandelaar. De gedrukte bladen werden gesorteerd en gevouwen bij enkele kerkleden thuis en later in De Kandelaar. Een prachtig stukje gemeentewerk was dat. Na mijn pensionering in 1996 werd ik gevraagd om een vergadering van de redactieraad van Kerkperspectief bij te wonen, waar de heer Elbers toen nog de voorzitter was, en bij die redactieraad-vergadering maakte deze bekend af te treden en werd mij gevraagd zijn opvolger te worden. Bij Kerkperspectief werkte nagenoeg nog niemand met een computer. Ikzelf had door mijn werk bij PTT-Telecom al enige

ervaring opgedaan in het werken met een computer. Al het werk voor Kerkperspectief werd nog op de schrijfmachine gedaan. Ik verzorg tot nu toe nog de abonnementenadministratie en het contact met de adverteerders. Nu lijkt het onmogelijk om zonder computer te werken. Het abonneebestand werd bijgehouden door de huisdrukker van Kerkperspectief, Digidruk Van den Hul BV, nu in Wijchen, voorheen in Renkum en Heteren. In overleg met hem werd de abonnementenadministratie in eigen beheer overgenomen. Naast postabonnees hebben we ook digitale abonnees. Zij ontvangen nu 16 edities per jaar. Vorig jaar trad Wim Dufourné terug, die jaarlijks de begroting en het financiële jaarverslag maakte. Otte van de Zanden heeft zijn taak overgenomen. Al het werk voor Kerkperspectief wordt in de toekomst mogelijk één van de werkzaamheden van het kerkelijk bureau. Eind dit jaar stop ik ook met mijn activiteiten voor Kerkperspectief.

Wat heb je nog meer gedaan voor de kerk? Hoogtepunt van mijn kerkelijke activiteiten was het werk met de Roemenië-werkgroep voor ons kerkelijk contact met Biharia, een plattelandsgemeente van ca 5000 duizend inwoners. Met leden van de werkgroep, mijn vrouw Henny en zoon Arthur kregen we daar veel vrienden. Hoe corrupt het in Roemenië was, ondervonden we als je Roemenië in- of uitreisde, als je in de kofferbak een envelop voor de douanemedewerker legde, werden de douanefaciliteiten in no-time verwerkt. Zo niet dan kon je soms urenlang wachten. We verzorgden transporten van onder andere gebruikte kleding. In de Bonifatiuskerk heb ik een aantal maanden zang- en muziekavonden georganiseerd. De belangstelling was maar matig, vooral als er musici uit Roemenië een concert verzorgden. Ik ben er daarom mee gestopt. Je hebt jezelf op een gegeven moment laten overschrijven naar De Rank-gemeente, hoezo? Om persoonlijke redenen voel ik me minder thuis in De Kandelaar en ook omdat Joke al lid was van De Rankgemeente, was voor mij de overstap niet onlogisch, eerder vanzelfsprekend. Ik voel me opgenomen en thuis binnen De Rank, het is een kleine gemeenschap maar met veel onderling contact. Ben je in De Rank-gemeente ook actief? Ik maak iedere week een zondagsbrief en ben daar best druk mee. Ik zet hem trouwens ook op de website. Verder ben ik nog actief met het wegbrengen van de bloemen na de dienst, een heel dankbaar werkje mag ik wel zeggen. Ik heb geen ambitie om binnen de kerk of daarbuiten nog aan andere activiteiten deel te nemen, het is wel goed zo. Bedankt Wim voor dit gesprek. Bertrand Hoek

12

(ingezonden artikel) Van mevr. Janny Elizabeth de Lange ontvingen we een mail waarin ze ons een artikel uit ‘De Verwachting’ toestuurde. Ze vertelde: “Op de voorkant van Kerkperspectief nr. 9 stond een gedicht dat Credo genoemd was. Het sprak mij zeer aan en inspireerde mij tot het volgende om in te sturen, (overgenomen) uit een ander blad, maar geschreven door een Kathaarse man omstreeks het jaar 1100, die zijn leven liet op de brandstapel. Ik wil hem bedanken voor de moed en de wijsheid die hij ons naliet, zodat hij niet voor niets zijn leven offerde.”

Nieuwe kerk

Het heeft geen structuur, alleen begrip. Het kent geen leden, behalve hen die weten dat ze daartoe behoren. Het kent geen rivalen, want er is geen concurrentie. Het kent geen ambitie, het wil alleen maar dienen. Het kent geen grenzen, want nationalisme is liefdeloos. Het is niet in zichzelf gekeerd, daar het alle groepen en religies wil verrijken. Het kent geen geheim, geen raadsel, geen inwijding behalve een werkelijk begrip van de macht van de liefde en dat, indien wij dit wensen, dit de wereld zal veranderen. Het erkent alle grote leraren van alle eeuwen her die de waarheid van de liefde hebben uitgedragen. Al zijn deelnemers zullen deze waarheid met hun hele wezen in praktijk brengen. Het zoekt er niet naar om te onderwijzen, maar om te zijn en zo anderen te verrrijken. Het erkent de hele planeet als een Wezen waar we allemaal deel van uitmaken. Het erkent dat de tijd gekomen is voor die allerhoogste overgang, de allerlaatste alchemistische daad van de bewuste transformatie van de wereldego naar een vrijwillige terugkeer tot Al wat het is. Het kondigt zichzelf niet luidkeels aan, doch alleen in de subtiele sfeer van liefde. Het bewijst eer aan hen in het verleden die de weg wezen en de prijs daarvoor betaalden. De leden zullen elkaar herkennen aan hun daden en hun wezen en door hun ogen en door geen ander uiterlijk teken, behalve dan een broederlijke omhelzing. De leden zullen hun leven wijden aan het stilzwijgend liefhebben van hun naasten en hun omgeving en de planeet, terwijl zij hun werk doen, hoe verheven of nederig dit ook moge zijn. Het erkent de superioriteit van het Grote Concept dat alleen voltooid kan worden als het menselijk ras als geheel liefde in de praktijk brengt. Het kent geen beloning, noch hier noch later, behalve dan de onuitsprekelijke vreugde om te zijn en om lief te hebben. De leden streven ernaar de basis voor begrip te bevorderen, door op onopvallende wijze goed te doen en uitsluitend een voorbeeld te zijn. De leden zullen hun buren, hun gemeenschap en onze planeet helen. De leden kennen geen angst meer en voelen geen schaamte en hun kennis zal alle bijgeloof overwinnen. Al diegenen die daartoe behoren, behoren tot de kerk van de Liefde. Bronvermelding: Artikel uit de Verwachting nummer 62 Maart/Mei 2012. Tijdschrift voor geestelijke bewustwording. Stichting de Heraut.

Pelgrimages voor een rechtvaardig klimaatbeleid

De kerken vragen aandacht voor de VN Klimaatconferentie van Parijs Aan het eind van dit jaar wordt in Parijs een grote klimaatconferentie van de Verenigde Naties gehouden. De zoveelste in een lange reeks. Elke keer weer zijn de berichten verontrustend: de aarde warmt op en de gevolgen daarvan zijn nu al ingrijpend in grote delen van de wereld en zullen op termijn ook ons hier ernstig treffen. De wereldleiders die samen voor verandering moeten zorgen, aarzelen, kijken naar elkaar en stellen uit. De burgers in rijke landen als het onze merken er nog te weinig van om massaal in beweging te komen. Zo komt het dat er overal op de wereld nog zo weinig schot zit in een rechtvaardig klimaatbeleid dat erger voorkomt en de lasten eerlijk wil verdelen. Net als zes jaar geleden, rond de grote conferentie in Kopenhagen, zijn kerken en (inter)kerkelijke organisaties op het terrein van ontwikkelingssamenwerking ook nu weer actief om de eigen achterban te informeren en samen invloed uit te oefenen op de conferentiegangers. Kerken en NGO’s vormen immers zelf een wereldwijd netwerk waarin de dagelijkse ervaringen van orkanen, overstromingen en droogte concrete illustraties bieden voor de wetenschappelijke kennis van de klimaatexperts. Al meer dan veertig jaar staat klimaatverandering daarom in oecumenische verbanden op de agenda en het is eigenlijk beschamend dat wij er ons hier zo weinig aan gelegen laten liggen.

Klimaatlopen

Komende maanden werken organisaties als Kerk in Actie, Oikos, Tear, ICCO en Cordaid samen om de ernst van de klimaatverandering opnieuw aan de orde te stellen en ons het belang van een succesvolle klimaattop in Parijs op het hart te drukken. In aansluiting bij wat elders in de wereld door kerken wordt georganiseerd, hebben de organisatoren gekozen voor een programma van pelgrimages, korte wandel- en fietstochten die eindigen in een kerk, waarin onze zorg voor de Schepping samen wordt geuit en gevierd. Vanaf begin september tot aan half november worden deze pelgrimages – met een eigentijds woord ‘klimaatloop’ genoemd – op verschillende plaatsen in ons land gehouden. Afzonderlijke kerken kunnen meedoen met de startzondag op 6 september, waarvoor liturgisch materiaal beschikbaar is. Als individu of groep kun je je aansluiten bij een klimaatloop in de buurt. Voor Arnhemmers: etappe 4 is in het weekend van 31 oktober en 1 november in Ede, Wageningen en Oosterbeek. Op zaterdag 24 oktober is er een landelijke manifestatie in Utrecht, met een wandeling langs verschillende lokale kerken. En ook de jaarlijkse Groene Kerkendag, van 10 oktober in Houten, zal aandacht besteden aan de klimaattop van Parijs. Zullen we ook in en vanuit Arnhem dit najaar laten zien dat klimaatverandering ons raakt, als burgers en als gelovigen?

Kees Tinga (voormalig medewerker van Kerk in Actie) is als vrijwilliger betrokken bij het Klimaatloop initiatief en redactielid van de website Kerk en Milieu. Alle nodige informatie is te vinden op de websites www.klimaatloop.nl en www.kerkenmilieu.nl 13

Rooster Erediensten

Opstandingskerk Rosendaalseweg 505 Diaconessenkerk Iz. Evertslaan 11 Siongemeenschap in KKC Het Dorp Dorpsbrink 7 Bethlehemkerk Honigkamp 25 Salvatorkerk Salvatorplein 274 De Regenboog Oec.Wijkgem. Petersborg, Slochterenweg 40 De Kandelaar Den Haagweg 1 De Rank (Bonifatiuskerk) Huissensedijk 10 Remonstr. en Vrijz. Prot. Parkstraat 31a Eusebiuskerk Kerkplein 1 Waalse Kerk Gasthuisstraat 1 (naast pol.bureau) Evang. Luth. Gem. Arnhem Spoorwegstraat 8-10 Dorpskerk Schaarsbergen Kemperbergerweg 806 Protestantse Kerk te Rozendaal Kerklaan 17 Ziekenhuis Rijnstate Wagnerlaan 55 K.K.C. Het Dorp Dorpsbrink 7 Verz. huis Vreedenhoff Esperantolaan 2 Verz. huis De Drie Gasthuizen Rosendaalseweg 485 Verpl.huis Regina Pacis Velperweg 158 Verpl.huis Eldenstaete Mr. D.U. Stikkerstraat 126

Zondag

6 september 2015

Zondag

13 september 2015

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Door wijk te bep. diaconaal doel Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Diaconaal werk Plaatselijk jeugdwerk Onderhoud gebouwen

10.00 u.

ds. Tj. Ferwerda-Scholtens, Ede ds. M.A. Maan viering H.A. ds. C.J. Kraai

10.00 u.

ds. Y.M. Voorhaar, bev. ambtsdragers, startdienst ds. P.J. Moet, Velp ds. A.C. Poley, startdienst ds. R. Reiling, Steenderen zie De Kandelaar

10.00 u. 10.30 u. 10.00 u.

10.00 u. 10.30 u.

10.00 u.

ds. M.H. Leistra, startdienst ds. J.P. Eijgenraam

10.00 u.

pastor W. Palstra

10.00 u.

ds. A.C. Poley

10.00 u.

10.00 u.

ds. H.O. Molenaar, Oosterbeek ds. M.G. Fernhout, startdienst geen dienst

10.00 u.

10.15 u.

10.00 u.

geen viering

10.15 u.

geen dienst 10.30 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.15 u.

geen dienst

ds. H. Uytenbogaardt, Utrecht ds. W. Hartogsveld pastor B. Elenbaas, Arnhem ds. J.P. Dam-Oskam

10.30 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.15 u.

zie Siongemeenschap ds. Y.M. Voorhaar

10.00 u.

10.00 u.

ds. M. Dijkstra, Ede mw. T. Rosier

10.00 u.

mw. H. Mantel, Oosterbeek

10.30 u.

10.30 u.

ds. K. Touwen, viering H.A., startdienst ds. W. Hartogsveld ds. F.Z. Ort, viering H.A. pastor R.J.J. Roefs zie Siongemeenschap

10.00 u.

11.00 u.

ds. J.P. Eijgenraam en hr. E.W. Brink, gez. startzondag ds. A. Romein, Ede ds. E. Magnee-de Berg, Gouda geen dienst

11.00 u.

ds. F. van de Hoek, viering H.A. hr. A. Mons, Elst-Overbetuwe pastor A. Poppen hr. A. Bennik, Arnhem

Oecumenische diensten Samen Kerk Zijn in Woon-/ Zorgcentrum ‘Waalstaete’,

Waalstraat 36 Elke vrijdag 15.00 uur

11 september ds. K.C.L. Eldering, Velp 18 september hr. C.P. Vink 25 september mw. N. Gudden

Woon-/Zorgcentrum ‘Waalstaete’ Waalstraat 36

Op zondag 20 september om 10.30 uur wordt in woon-/zorgcentrum Waalstaete een kerkdienst gehouden waarin het Heilig Avondmaal zal worden gevierd. Voorganger is ds. C.J. Kraai.

Verpleeghuis ‘Heijendaal’, St. Elisabethshof 201 Elke vrijdag 10.30 uur.

11 september pastor M.H. Brussel 18 september ds. J. ter Avest, Arnhem 25 september mw. H. Mantel, Oosterbeek 14

Coventrygebed in de Walburgiskerk,

Walburgisplein 1, Arnhem elke vrijdag 12.30 - 12.45 uur Wekelijks gebed voor vrede en verzoening. Voor meer informatie: 026-4424567 en www. walburgisarnhem.nl

Rooster Erediensten

Opstandingskerk Rosendaalseweg 505 Diaconessenkerk Iz. Evertslaan 11 Siongemeenschap in KKC Het Dorp Dorpsbrink 7 Bethlehemkerk Honigkamp 25 Salvatorkerk Salvatorplein 274 De Regenboog Oec.Wijkgem. Petersborg, Slochterenweg 40 De Kandelaar Den Haagweg 1 De Rank (Bonifatiuskerk) Huissensedijk 10 Remonstr. en Vrijz. Prot. Parkstraat 31a Eusebiuskerk Kerkplein 1 Waalse Kerk Gasthuisstraat 1 (naast pol.bureau) Evang. Luth. Gem. Arnhem Spoorwegstraat 8-10 Dorpskerk Schaarsbergen Kemperbergerweg 806 Protestantse Kerk te Rozendaal Kerklaan 17 Ziekenhuis Rijnstate Wagnerlaan 55 K.K.C. Het Dorp Dorpsbrink 7 Verz. huis Vreedenhoff Esperantolaan 2 Verz. huis De Drie Gasthuizen Rosendaalseweg 485 Verpl.huis Regina Pacis Velperweg 158 Verpl.huis Eldenstaete Mr. D.U. Stikkerstraat 126

Zondag

20 september 2015

Zondag

27 september 2015

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Diaconaal werk Vredeswerk Onderhoud gebouwen

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Diaconaal werk Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen

10.00 u.

ds. Y.M. Voorhaar

10.00 u.

10.00 u.

ds. M.A. Maan startzondag drs. B. Pol, Veenendaal ds. M.H. Leistra

10.00 u.

ds. E.I. Pot, viering H.A. ds. P.J. Moet, Velp zie KKC Het Dorp

10.30 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.00 u.

10.00 u. 10.15 u. 10.15 u.

10.30 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.15 u.

10.00 u. 10.00 u. 11.00 u. 10.30 u.

ds. J.P. Eijgenraam en ds. H.Oost- 10.00 u. dijk-van Andel, oec. viering mw. M. Kok

pastor D. Juijn, Velp ds. A. Vogelzang geen dienst

zie Salvatorkerk

10.00 u.

ds. W.J.J. Koelewijn, Renkum ds. M.G. Fernhout, gez. dienst met Doopsgez. gemeente ds. J.P. van Ark, Wapenveld geen dienst

10.00 u.

ds. K. Touwen, cantate BWV 95 ds. F. van de Hoek

10.30 u.

ds. H. Spoelstra, Oss, viering H.A. ds. K. Touwen

10.00 u.

ds. W. Hartogsveld

dr. M. Ploeger, Haarlem pastor R.J.J. Roefs

10.00 u.

ds. F.Z. Ort

10.15 u.

pastor G. de Boo

zie Siongemeenschap

10.30 u.

pastor J.G. te Lindert

mw. W. Hagedoorn, Rheden hr. T.J. Strikwerda, Arnhem hr. F. Koevoets

10.00 u.

ds. F. van de Hoek

10.00 u.

hr. J. Versloot, Barneveld pastor A. Poppen

pastor J.A.M. Bakker, Arnhem

10.30 u.

Kerkdienst voor iedereen in de Grote- of Eusebiuskerk, Kerkplein 1

Datum: Aanvang: Voorganger: Medewerking: Dirigent: Orgel:

10.00 u.

zondag 20 september 10.15 uur ds. J.P. van Ark, Wapenveld Gospelkoor ‘Voices’ , Arnhem Gertjan Goeree Jack Blok

Open Monumentendag Thema: kunst en ambacht

De Elisabeth Kapel, aan de Zwarteweg 25, is te bezichtigen op zaterdag 12 september van 11.00 - 16.00 uur. Op zondag 13 september kunt u tussen 14.00 en 17.00 uur terecht in de Lutherse Kerk, o.a. voor een rondleiding. De kerk geniet vooral roem vanwege haar orgel, in 1913 vervaardigd door de firma Standaart, en vanwege haar geweldige akoestiek. Zie verder: www.openmonumentendag.nl

10.15 u.

17.00 u.

11.00 u.

ds. K. Dijk, Duiven ds. J.S. Heuting, Ede ds. F. Knoppers, Apeldoorn geen dienst

mw. D. Booyink, Heelsum

Lezing Huub Oosterhuis ‘150 psalmen vrij’ Op vrijdag 16 oktober komt Huub Oosterhuis naar De Zijp voor een uitleg over de Psalmen vrij. Tussendoor zullen we enkele psalmen zingen (mmv het Zijpkoor). Het programma zal hij ’s avonds herhalen zodat meer mensen het bij kunnen wonen. Tijd: van 15.oo - 17.00 uur of van 19.30 - 21.30 uur. Plaats: Elisabethkapel, Zwarteweg 25, 6812 BA Arnhem Kosten: vrijwillige bijdrage Vooraf aanmelden via [email protected] onder vermelding van: Aanmelden Psalmen, en daarbij aangeven: middag of avond en met hoeveel personen. Voor meer informatie, zie: www.dezijp.nl 15

Kerken in Arnhem-Noord Kort verslag van de Zomerdiensten van PGA Noord De drie wijkgemeenten van PGA-Noord, dat zijn dus de Bethlehemkerk, de Diaconessenkerk en de Opstandingskerk, kwamen in juli-augustus bijeen in zes gezamenlijke zomerdiensten. Elk van de kerkgebouwen was tweemaal de plek van samenkomst. De diensten waren voorbereid door een gezamenlijke Commissie Eredienst die een herkenbare samenhang tussen de zes zomerdiensten aanbracht: * Er was een mooi uitgevoerde gedrukte orde van dienst die zesmaal gebruikt werd. * Als doorlopend thema was gekozen voor vrouwen in de Bijbel. Eva, Ruth, Esther, Maria, Maria & Marta en Maria van Magdala waren de inspiratie voor prediking, gemeentezang en het Zomer Kleur&Puzzel Kerkboek voor de kinderen.

Tenslotte speelde er in elke dienst van een klein muziek ensemble samengesteld uit steeds weer andere leden van de drie wijkgemeenten. Veel kerkgangers lieten merken dat ze de gezamenlijke diensten mooi en geestelijk waardevol vonden. De zomerdiensten van 2015 waren een goede aftrap om in de toekomst vaker bij elkaar over de vloer te komen. Namens de gezamenlijke Commissie Eredienst, Jaap de Kleijn

Zie de omslag voor meer foto’s.

Opstandingskerk

kerkgebouw: Rosendaalseweg 505 tel. 4421810 www.opstandingskerkarnhem.nl

wijkredactie: Henk Altena tel. 3611343 [email protected] predikant: ds. Yolanda Voorhaar tel. 0318-621676 [email protected] secretariaat: Jaap de Kleijn, [email protected] tel. 361 0683 wijkkas Opstandingskerk: NL10INGB0000851500 kerkomroep: www.kerkomroep.nl

Bij de diensten

Op zondag 6 september is ds. Tj. Ferwerda-Scholtens voorganger in de Opstandingskerk. De zondag daarop, 13 september, is het startzondag en hoop ik zelf voor te gaan. Er worden dan nieuwe ambtsdragers bevestigd: Jan Bruil en Wim Lely als kerkrentmeester, Ans Bosma als diaken. Wij zijn heel blij dat zij zich voor onze gemeente op deze wijze willen gaan inzetten. We nemen ook afscheid: van Peter den Herder als diaken, van Henk Vermeijden en Hans Peter van Leeuwen als kerkrentmeester (Henk Vermeijden blijft overigens nog wel penningmeester van de wijkkas) en van Dick van Dijk als onze vertegenwoordiger naar de AK. We willen hen allen van harte danken voor het vele werk dat zij voor onze gemeente gedaan hebben. Nynke Oosthoek-Vlieger en Regina Greidanus willen voor de komende periode, in het streven naar één kerkenraad voor Arnhem-Noord met ons meedenken over dit proces. Ook met die inbreng zijn we heel blij. Het thema van de dienst 'Zorgzame wijk, zorgzame kerk' is het nieuwe jaarthema van de diaconie. We spelen daarop in. Hoe belangrijk ambtsdragers ook zijn, inzet van gemeenteleden op velerlei terrein is nodig. De bedoeling is in te spelen op initiatieven die er al zijn in de wijk. 16

Verder is er aandacht voor een doorstart van de crèche. Diverse jonge ouders hebben hierom gevraagd en ook dat vraagt om actieve inzet. En niet in de laatste plaats is er ook aandacht voor het project ZonOp. We hopen op een zonnige start in vele opzichten en een goed seizoen. Op 20 september mag ik ook voorgaan en op 27 september is Elsje Pot voorganger. We vieren dan ook het Heilig Avondmaal met elkaar.

Wekelijks spreekuur

Vanaf 1 september ben ik wekelijks op dinsdagmorgen in de kerk aanwezig van 9.30 tot 11.00 uur. U bent dan van harte welkom om een afspraak te maken, iets te regelen of zomaar, voor een kopje koffie.

Tenslotte

Ik heb op dit moment weinig ander nieuws, heb nog een week vakantie te gaan. Als u dit leest ben ik weer op mijn post en kunt u, waar nodig een beroep op mij doen. Tot spoedig ziens, Yolanda Voorhaar

Agenda

Elke dinsdag is ds. Voorhaar aanwezig van 9.30 tot 11.00 uur. wo. 9 september do. 10 september zo. 13 september do. 17 september di. 22 september do. 24 september vr. 25 september

Autodienst zo. zo. zo. zo.

6 september 13 september 20 september 27 september

H. Altena

Oecum. Gespreksgroep 14.00 uur Creagroep 9.30 uur Startzondag 10.00 uur Creagroep 9.30 uur Ontmoetingsmiddag 14.00 uur Creagroep 9.30 uur Samen eten v.a. 17.15 uur mw. Ineke Takke mw. Bep Potjer hr. Joop Vos mw. Pleuni v.d. Heide

tel. 3647243 tel. 3611560 tel. 3641333 tel. 3613110

Bethlehemkerk

Honigkamp 25, tel. 3642367 www.bethlehemkerkarnhem.nl wijkredactie: Piet Blok, tel. 3614939 [email protected] predikanten: ds. Menno Leistra, tel. 0575-845930 [email protected] ds. C.J. Kraai, tel. 0317-422188 / 06-24770523 [email protected] scriba: Nollie Kramer-Bunschoten, tel. 3612208 [email protected] wijkkas: NL39INGB 0000999000 t.n.v. wijk- en bloemenfonds Bethlehemkerk, Arnhem beheer website: Edward Eekma, tel. 3792147, [email protected]

In memoriam

Op maandag 3 augustus is overleden Klasina Berendina, Sini Slothouber-Verweij. De moeder van onze vorige kosteres Lia van den Ham. Ze mocht 92 jaar worden en werd de laatste weken verpleegd in Kastanjehof. Je kunt van haar met recht zeggen dat ze een werkzaam leven achter de rug had. Ze trouwde met Ben Slothouber en vanaf de trouwdag was de winkel van haar schoonfamilie ook haar winkel. Op dinsdag 11 augustus kwamen we met familie en vrienden en kennissen samen voor een laatste afscheid. En omdat zij een gelovige vrouw was hebben we bij de crematieplechtigheid op Moscowa uit de Psalmen gelezen. Psalm 23 was haar dierbaar. Zij laat twee dochters met verdere familie achter en juist hen willen we veel sterkte toewensen en het geloof dat zij bij God geborgen is.

ds. Menno Leistra

Bij de diensten

Op zondag 6 september mogen we een koor uit Voorthuizen verwelkomen in de dienst. Het is het Interkerkelijk Vrouwenkoor ‘Euterpe’ onder leiding van Arie Moll. Een koor in de dienst is altijd een feest. We hopen met hen een inspirerende dienst te vieren. Op deze zondag mag u ook al kaarten tekenen die gemaakt zijn voor de startzondag. Ze gaan dan vergezeld van onze goede wensen naar andere kerken in onze wijk Presikhaaf. En dat in het kader van het thema van die startzondag: Goede buren… De zondag daarvóór op 13 september hoopt mijn wederhelft Roelie Reiling de voorganger te zijn.

En dan volgt zondag 20 september, de zondag waarop we een start geven aan het winterwerk in onze gemeente. Thema is dus: Goede buren. Een of twee mensen zijn uitgenodigd om daarover heel kort iets tijdens de kerkdienst te vertellen. Het koor dat de dienst mag opluisteren, is ‘Enjoy’ uit Steenderen. Ik mag daar ook deel van uitmaken, zodat ik die zondag heen en weer ga tussen preekstoel en koor. Dat het maar een mooie dienst mag worden tot eer van de Heer van alle leven, want daarom zijn we bij elkaar! Om de dag van Zijn opstanding te vieren! In ‘Waalstaete’ is deze zondag ook een dienst. Eén van de twee keer dat we als kerkgemeente een Dienst van Schrift en Tafel houden in ‘Waalstaete’. Collega Kraai is daar die ochtend de voorganger. Aanvang: 10.30 uur.

Vorming en toerusting en meer…

Hoewel het de bedoeling is om kringwerk meer stedelijk aan te bieden, in plaats van dat als wijkgemeente vorm te geven, is er toch nog in onze gemeente een klein aanbod op dat gebied. Ik denk aan de voorbereidingsgroep van de erediensten. In principe elke maandag voor de zondag dat ik voorga in een dienst in onze kerk. Daarnaast is er de kring Lectio Divina. Een groep van enthousiaste gemeenteleden, die gezamenlijk de Bijbel lezen en met elkaar in gesprek gaan over wat die tekst hem of haar persoonlijk heeft te zeggen. Een boeiende groep. Mocht u of jij nog in willen stappen, laat het me dan even weten. Verder kreeg ik van iemand de vraag om iets op te zetten rond afscheid en overlijden. Onlangs zag een boekje van ds. Joanne Greving (vrouw van ds. Patrick de Vries) het licht: Wensen rondom de uitvaartdienst. Wellicht is er behoefte om over vragen dienaangaande eens met elkaar in gesprek te gaan. Ik zou dat graag begeleiden en vraag u om me voor eind september te laten weten of u mee wilt denken en praten! Op donderdag 17 september evalueren we in de Opstandingskerk de zes gezamenlijke zomerdiensten. Als u daar nog graag in meedenkt, hoop ik dat u uw reactie nog even doorgeeft, aan Adrie Kramer, Astrid Kieft-Vink of ondergetekende. Zij zitten in de voorbereidingsgroep. Tot slot, goede dagen gewenst, ook namens collega Kraai.

ds. Menno Leistra

‘Goede buren’ is het thema dat dit jaar voor de startzondag wordt aangereikt door de Protestantse Kerk.

Thema startzondag 2015: Goede buren

‘Goede buren’, de meeste kerken zal dit aanspreken. De kerk maakt immers deel uit van de wijk waarin ze staat. En hoe die wijk er ook uitziet, in iedere buurt wonen jongeren en ouderen, mensen met lichamelijke en psychische beperkingen, alleenstaanden en gezinnen; mensen die een goed contact met hun buren belangrijk vinden. Mensen voor wie de kerk misschien wel een goede buur kan zijn. Dat kan betekenen dat je samen een kop koffie drinkt, maar elkaar ook helpt als dat nodig is. Het geeft een sociale samenhang die bijdraagt aan onderlinge verbondenheid en het gevoel van veiligheid in de buurt vergroot. En verder is het natuurlijk ook gewoon leuk om buren te zijn en te kijken waar je samen iets gezelligs kunt ondernemen. Ook daarvoor heeft de kerk van alles in huis, bijvoorbeeld een kerkplein waarop een feestje voor de buurt.

17

Diaconessenkerk en Siongemeenschap wijkredactie: Inge Veldhuis, e-mail: [email protected]

Diaconessenkerk

kerkgebouw: Izaak Evertslaan 11, tel. 4425259 www.diaconessenkerk.nl predikant: ds. Monique Maan, tel. 3891962, [email protected] spreekuur: ma. 9.30–11.00 uur in de predikantenkamer scriba: Hilda van Vliet [email protected] wijkkas: ING rekening NL58INGB0000987600 t.n.v. Prot Gem Kerk Activiteitenfonds verhuur De Bakermat: e-mail: [email protected]

Bij de diensten

6 september: in deze dienst vieren we het Avondmaal. Het komt mooi uit om op de eerste zondag na de zomervakantie dit teken van verbondenheid met God en elkaar te vieren! 13 september: op deze zondag is ds. P.J. Moet (Velp) onze voorganger. 20 september: startzondag met als thema ‘Goede Buren’. Over de dienst, en de activiteiten daarna, leest u elders in dit wijkbericht.

Wij gedenken

Johanna Jacoba Hoogstraten-de Jong, overleden op 1 augustus op de leeftijd van 94 jaar. Jo Hoogstraten woonde in Insula Dei, na jaren op de Chopinstraat gewoond te hebben. Ze heeft veel meegemaakt in haar leven. Het overlijden van haar eerste man (toen ze 24 was) en van haar dochter waren dieptepunten, maar in alles heeft ze de moed en kracht gevonden om door te gaan. In juni was ze nog aanwezig bij de avondmaalsviering in Insula Dei en genoot ze van het samen vieren. Wij gedenken Jo met eerbied. Dat God zich over haar mag ontfermen. We wensen haar kinderen, klein- en achterkleinkinderen troost en sterkte. De crematie was op 10 augustus. Collega Menno Leistra leidde de plechtigheid die daaraan vooraf ging. Hierbij stond psalm 121 centraal: ‘Mijn hulp is van de Heer die hemel en aarde gemaakt heeft’.

Preekvoorbereiding 9 september

Op woensdag 9 september gaan we in gesprek over de bijbelgedeelten die centraal staan op de startzondag. Dat is in de eerste plaats Numeri 10: 29-31 (Mozes vraagt zijn zwager, die niet bij het volk (‘de kerk’) hoort om mee te gaan bij de uittocht naar het nieuwe land, ‘want jij kunt ons tot gids zijn’. Wie zijn voor ons gidsen, misschien juist wel van buiten onze kring? En we lezen het verhaal over de Emmaüsgangers (Lucas 24). We komen bij elkaar in de kerkenraadskamer en beginnen om 10.00 uur.

Wijziging werkdagen ds. Monique Maan

Met ingang van heden is er een kleine wijziging in mijn werkdagen. De werkdagen zijn vanaf nu: maandag, dinsdagavond, woensdag en donderdag.

Startzondag 20 september: ‘Goede buren’

Er is intussen al heel wat gepubliceerd over de startzondag en we hopen dat iedereen er zin in heeft om te komen en mee te doen! In de dienst verwelkomen we de nieuwe kinderen bij de kindernevendienst, hier zullen ook kinderen van de Opstandingskerk bij zijn. Ook voor hen en hun ouders willen we goede buren zijn! Na de dienst is er van alles te doen, van hapjes maken en uit18

Siongemeenschap

Vieringen in het K.K.C. Het Dorp, Dorpsbrink 7

http://siongemeenschap.webs.com predikant: ds. Ad Poley (met beperkte opdracht), tel. 06-15153211,

[email protected] secretariaat: p/a Sophiastraat 21, 6812 CA Arnhem wijkkas Siongemeenschap: rekening NL33INGB0000925000 t.n.v. penningmeester Siongemeenschap.

delen in de wijk, tot samen zingen, het ZWO-project kiezen en bijpraten met mensen uit kerk en buurt. We hopen dat dat kan op de nieuwe ‘buurtbank’… Neemt u zelf brood of iets anders mee voor de gezamenlijke lunch? We hopen natuurlijk dat er veel gasten uit de buurt bij ons aanschuiven, dus voor extra eten en drinken wordt gezorgd. Tot zondag 20 september!

Janneke van Maasakkers. Mirjam Koster en Monique Maan

Inloop en contact

Ik ben(bijna) elke maandagmorgen in de kerk aanwezig, tussen 9.30 en 11.00 uur. U bent welkom in de predikantenkamer voor een kop koffie, een praatje of om een afspraak te maken voor een ander moment. Mailen kan ook altijd: [email protected] en bellen kan naar 0263891962 (spreek evt. in op het antwoordapparaat). Hartelijke groet, Monique Maan

Autorijdienst

Hoogkamp/Burgemeesterswijk 06-09 Lineke Brinkman 13-09 Jans Askes 20-09 Jaap Clifford 27-09 Wim van Vliet

3640376 3515893 4439160 06-54255945

Alteveer/Cranevelt 06-09 Henny Kromhout 13-09 Henk Hulstein 20-09 Carella Martis 27-09 Henk Hulstein

4422 983 3513 197 785 22 79 3513 197

Inge Veldhuis

Siongemeenschap Diaconaal project 2015: 'Opvang en scholing in Rwanda'

Zondag 6 september vindt er weer een collecte plaats voor ons diaconale project: de opvang en scholing van weeskinderen en kinderen met aids/hiv in Rwanda. Na de dienst zullen door Henny en Adri weer zelfgemaakte kaarten worden verkocht, waarvan de opbrengst ten goede komt aan dit diaconale doel. Met de aankoop van één of meer van deze prachtige kaarten steunt u het project dus ook!! Ook is het mogelijk om een (extra) financiële bijdrage voor dit nieuwe project over te maken op rekeningnummer 3648953 van de Wijkdiaconie Sionkerk, p/a Sophiastraat 21, 6812 CA Arnhem. Graag onder vermelding van: Diaconaal project 2015.

Startzondag 13 september

Nog een week en dan is het zover; dan vindt de start van het nieuwe kerkelijk seizoen plaats. De diverse activiteiten en kringen van de Siongemeenschap gaan in september weer van start en dat vieren we met een feestelijke dienst op zondag 13 september, aanvang 10.30 uur, in het KKC van Het Dorp. De dienst wordt geleid door ds. Ad Poley en Philip Greep bespeelt het orgel. Het thema van deze dienst luidt: 'Ik ben de goede Herder' (Joh. 10: 1-16). Na afloop van de dienst zal er weer volop gelegenheid zijn tot een ongedwongen samenzijn. Wij zorgen ervoor dat niemand tijdens dit samenzijn wat tekort komt en ook zal er weer goed gezorgd worden voor een smakelijke lunch tussen de middag. U bent van harte welkom! Opgeven, voor deelname aan het programma na de dienst, kan bij Alie Schregardus: tel. 4456480 of Philip Greep: tel. 3270817.

Activiteiten in de komende weken Ontmoetingsmorgen De eerstvolgende bijeenkomst vindt plaats op donderdag 17 september. De locatie is het Kerkelijk Kultureel Centrum (KKC) van Het Dorp in Arnhem. Aanvangstijdstip is 10.15 uur en de bijeenkomst duurt tot aan het middaguur. De bijeenkomst worden begeleid door ds. Monique Maan, Hans Meijer en Alie Schregardus. Tijdens deze bijeenkomst vindt gesprek en

Nederlands Bijbelgenootschap Gratis Bijbelfestival voor gezinnen op zaterdag 24 oktober

Op 24 oktober 2015 organiseert het Nederlands Bijbelgenootschap een Bijbelfestival voor kinderen en hun ouders/verzorgers. Het Bijbelfestival wordt gehouden in DeFabrique in Utrecht. Het is de tweede keer dat het Nederlands Bijbelgenootschap een festival rondom de Bijbel aanbiedt. Vorig jaar vierde het NBG zijn 200-jarig jubileum met een goed bezocht Bijbelfestival. Dit jaar is het festival speciaal voor kinderen van 2 t/m 15 jaar en hun (groot)ouders/verzorgers. Op het Bijbelfestival wordt de Samenleesbijbel gepresenteerd met de Grote Samenleesbijbelshow. De Samenleesbijbel zal half september verschijnen. Deze nieuwe uitgave bevat de complete tekst van de Bijbel in Gewone Taal, met veel extra materiaal voor kinderen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar. De Samenleesbijbel helpt ouders om de Bijbel samen met hun kinderen te lezen en te beleven. Bezoekers mogen een gevarieerd programma rondom de Bijbel verwachten met: • optredens van Elly en Rikkert, zandkunstenaar Gert van der Vijver en theatergroep Aluin • de Grote Samenleesbijbelshow, een bijbellab waar kinderen proefjes uit de Samenleesbijbel kunnen doen en een mee zingconcert met de Samenleesbijbelband • kindercolleges door Matthijs de Jong, vertaler van o.a. de Bijbel in Gewone Taal • muziek maken met het Fort van de Verbeelding • een bijbelse vossenjacht en een bijbelquiz waaraan ieder een kan meedoen • workshops voor kinderen met bijbels lego en stopmotion filmpjes • workshops voor ouders over geloofscommunicatie, het gebruik van de Bijbel in het gezin, etcetera.

discussie plaats over een nog nader te bepalen onderwerp. U bent van harte welkom! Nadere informatie kunt u krijgen bij Alie Schregardus. Rondom de Bijbel Op dinsdag 29 september vindt de eerste bijeenkomst van het nieuwe seizoen plaats, speciaal bedoeld voor de bewoners van de Philadelphiahuizen. De avond wordt gehouden in de Sionkerk (Callunastraat 6 in Arnhem) en is gevuld met muziek, een bijbelverhaal, wat creatiefs en natuurlijk veel gezelligheid. Inloop vanaf 19.00 uur en de avond begint om 19.30 uur. Nieuwe deelnemers zijn altijd van harte welkom. Nadere informatie bij Wim Schröder: tel. 026-4431698 of [email protected] Bijbelkring De Bijbelkring vindt plaats op woensdag 30 september in de Sionkerk (Callunastraat 6 in Arnhem). Aanvangstijdstip is 15.00 uur en de bijeenkomst duurt tot ongeveer 17.00 uur. De leiding van deze kring is in handen van Theo van Loenen. Hij kan u ook nadere informatie over de Bijbelkring geven. Met een hartelijk groet vanuit de Siongemeenschap, Philip Greep

Het Bijbelfestival vindt plaats op zaterdag 24 oktober van 10.00 tot 16.00 uur in DeFabrique, Westkanaaldijk 7, 3542 DA in Utrecht. De gratis kaarten zijn te bestellen via www.bijbelgenootschap.nl/bijbelfestival.

Nationale Bijbelzondag 2015

Op 25 oktober 2015 is het Nationale Bijbelzondag. Eén zondag per jaar besteden we extra aandacht aan het feit dat de Bijbel er is en op welke manier we de Bijbel dicht bij mensen kunnen brengen in Nederland en wereldwijd. In Nederland kunnen we kiezen uit diverse bijbelvertalingen. We staan er vaak niet bij stil dat dat heel bijzonder is. Veel christenen hebben geen bijbel in hun eigen taal, of kunnen geen bijbel kopen. Aan de gemeenten en parochies wordt gevraagd om op de Nationale Bijbelzondag extra aandacht te geven aan de Bijbel en het bijbelwerk door gebed, activiteiten en financiële ondersteuning. Het thema van de Nationale Bijbelzondag is ontleend aan Marcus 10:13-16, ‘Jezus zegent de kinderen’. Speciaal voor predikanten, voorgangers en kinderclubleiders stelt het Nederlands Bijbelgenootschap een brochure beschikbaar met leuke en nuttige tips voor de invulling van de kerkdienst, speciaal gericht op kinderen. De brochure bevat een preekschets, liederen, creatieve verwerkingsvormen, etc. Voor alle kerkgangers is er een folder met de bijbel tekst uit Marcus uit de Bijbel in Gewone Taal en informatie over de Samenleesbijbel die op 24 oktober 2015 tijdens het Bijbelfestival in Utrecht wordt gepresenteerd. Meer informatie over de Nationale Bijbelzondag, de Samenleesbijbel en het Bijbelfestival vindt u op www.bijbelgenootschap.nl. Op deze website kunt u ook alle materialen bestellen.

Bron: Nederlands Bijbelgenootschap Haarlem Contactpersonen NBG-werkgroep afd. Arnhem: Henk Goeree en Rita Hop, tel 026-3819135. 19

Prot. wijkgemeente Arnhem-Zuid vierplaats Salvatorkerk kerkgebouw: Salvatorplein 274, tel. 3212159 www.salvatorkerkarnhem.nl wijkredactie: Kees van Keulen, tel. 3233466, [email protected] predikant: ds. Pierre Eijgenraam tel. 3519531 [email protected] scriba: Meint Lukkien, tel. 4743343 [email protected] wijkkas: NL84INGB0003068364 t.n.v. Wijkkas Salvatorkerk Arnhem

De Regenboog

www.regenboogrijkerswoerd.nl Vierplaats: De Petersborg Slochterenweg 40

vierplaats De Kandelaar kerkgebouw: Den Haagweg 1, tel. 3812252 www.elden-dekandelaar.nl wijkredactie: Kees van Keulen, [email protected] predikanten: ds. Hubertien Oostdijk-van Andel, tel. 3237577 [email protected] ds. Ad Poley, tel. 06-15153211 (wo + do), [email protected] scriba: Wiebe de Jager, tel. 3813796, [email protected] wijkkas: NL33INGB0001348696 van De Kandelaar Pionier in Schuytgraaf bij de PKN en de PGA: Evert W. Brink MA, tel. 0640177474, e-mail: [email protected]

coördinator: Ron de Bie, tel. 3230129, e-mail: [email protected]

Overleden Piet Markusse

Na een ziekbed van 4 maanden overleed 3 augustus op 83jarige leeftijd de heer Piet Markusse. Sinds het overlijden van zijn vrouw, 6 jaar geleden, was hij een trouw bezoeker van de Regenboogvieringen. Hij had een heel brede interesse, vooral in mensen. We zullen hem missen en gedenken zijn vriendelijkheid, bescheidenheid en aandacht voor de ander. In de afscheidsdienst stond psalm 139 centraal. Ook klonk hiervan een Zuid-Afrikaanse bewerking: ‘Voordat ik e mens wens het U van mij geweet. Al mijn levensdae reeds afgemeet. My volmaak geskep – elke spier, elke cel. Elke haar van my hoof is getel’. We wensen zijn dochter Joke, schoonzoon Frans en klein- en achterkleinkinderen veel sterkte toe. Margriet Kok en Ron de Bie

Overleden Jan Klaren

Op woensdag 19 augustus is de heer Jan Klaren op 87-jarige leeftijd overleden. Hij woonde de laatste tijd in Eldenstaete. Jan Klaren was de eerste koster van De Kandelaar (1976 – 1992). Tijdens de afscheidsdienst op dinsdag 25 augustus om 11.00 uur in De Kandelaar stonden we stil bij de trouwtekst van Jan en Hennie uit 1 Johannes 3: 23: “Dit is zijn gebod: dat we geloven in de naam van zijn Zoon Jezus Christus en elkaar liefhebben, zoals Hij ons heeft opgedragen.” Na de afscheidsdienst is Jan begraven bij de Bonifatiuskerk. We wensen zijn vrouw Hennie Klaren, Kroonse Wal 29, sterkte en Gods nabijheid toe. ds. Hubertien Oostdijk-van Andel

Diensten in De Kandelaar en de Salvatorkerk

Op 6 september hebben we, na het zomerseizoen, weer diensten in De Kandelaar en de Salvatorkerk. Op 13 september is er een gezamenlijke dienst in De Kandelaar (startzondag, zie hierna). Op 20 september een gezamenlijke, oecumenische dienst met onze R.K. zusters en broeders in de Salvatorkerk. Er wordt dan ook Heilig Avondmaal gevierd. De cantorij zal aan deze dienst haar medewerking verlenen. Op 27 september hebben we ‘normale’ diensten in De Kandelaar en de Salvatorkerk.

Huwelijkssluiting

Op 21 augustus zijn in het huwelijk getreden Frans van Dillen (van R.K.-huize) en Klaartje Koorn (lid van onze wijkgemeente), Spijkenissestraat 37 in Arnhem. De huwelijksinzegening heeft plaatsgevonden in de kerk naast Kasteel Wijenburg te Echteld door ds. Ida Eldering. Van harte wensen we hen voor de toekomst alle goeds.

20

Kom bevrijden In de hemel onze vader in een hemel die te hoog is waarom zijt Gij niet op aarde hier nu God in mensen vrede? Zijt Gij God en niet bij machte moord en doodslag te voorkomen? Waarom geeft Gij ons de vrijheid elkaar zinloos te doen lijden? Scheur de wolken kom bevrijden. Plant uw geest in onze harten zend uw kracht in onze handen dat wij leren lief te krijgen onze naaste vriend en vreemde. Dat wij medicijnen vinden tegen het ondraaglijk lijden. Dat de groten dezer aarde zich bekeren tot de armen. Dat wij nieuwe wetten maken om de honger uit te bannen, dat wij gouden plannen smeden tot beëindiging van lijden. Scheur de wolken kom bevrijden.

Naar Jesaja 64:1 Lied van Huub Oosterhuis Uitgesproken door Greet Lensen in de afscheidsdienst van Jan Klaren

Doopbediening

Als u dit leest, is, op zondag 30 augustus, de doop bediend aan Hendrik Sjors de Ridder, zoon van Willem en Sandra de Ridder, Boskoopplantsoen 12 en aan Jens Wisse, zoon van Michiel Wisse en Marion van Alten, P.J. Oudsingel 106.

Startzondag op 13 september

Op 13 september vieren we voor het eerst een gezamenlijke startzondag voor leden van De Kandelaar en de Salvatorkerk. We beginnen met een kerkdienst in De Kandelaar, waarin Evert Brink en Pierre Eijgenraam samen zullen voorgaan. Als thema hebben we gekozen voor ‘Goede buren’; dit is het thema dat ook vanuit de landelijke kerk als mogelijkheid is aangereikt. En daarna? Uiteraard koffie en thee met iets lekkers erbij, en daarna activiteiten voor jong en oud: een quiz, een huifkartocht voor de ouderen en voor hen die niet goed ter been zijn. Voor de jongeren is er een vossenjacht en voor degenen die nog jonger zijn, is er een optreden van Randolf Burgers. Hij heeft al eens eerder opgetreden voor de kinderen van De Kandelaar en dat was een groot succes. We besluiten met een gezamenlijke lunch, waarvan we hopen dat velen daar iets voor mee willen brengen. Rond een uur of twee, half drie, sluiten we af, zodat u ook voor thuis nog een stukje zondag overhoudt. Er hangen intekenlijsten in beide kerken, maar ook wie niet op iets heeft ingetekend is van harte welkom. Pierre Eijgenraam

Nieuw onderkomen voor De Regenboog

We zijn met 4 mensen druk bezig geweest om een andere vieringruimte voor De Regenboog te vinden. Het was een flinke klus, die in korte tijd gedaan moest worden, en ook nog in de zomervakantietijd. Maar het is gelukt! Met dank aan Fieke, Menno en Mieke. Op zondag 6 september om 10.00 uur is er weer een Regenboogviering. De eerste na het zomerreces en de eerste in ons nieuwe onderkomen. Voorganger is Wim Palstra, liturg is Edith Peters. Nadat we 5 juli het Spiegelhuis hebben verlaten, gaan we nu, na 2 maanden, verder in de grote zaal van de Petersborg. U vindt de Petersborg aan de Slochterenweg 40. Hier gaan wij 2 keer per maand, op de 1e en de 3e zondag van de maand, de ruimte geschikt maken voor de Regenboogvieringen. Op 5 juli zongen we met elkaar het lied “De vreugde voert ons naar dit huis…”, lied 280 uit het Liedboek voor de Kerken. En we zijn erg blij dat we op 6 september dit lied opnieuw mogen zingen, nu in ons nieuwe onderkomen. We hadden er vertrouwen in, dat God met zijn licht voor ons uit zou gaan, zoals we zongen uit lied 423, in onze zoektocht naar een nieuw onderkomen, en in onze verdere weg als Regenboog. In dat vertrouwen willen we op 6 september onze Bijbel én onze Paaskaars de nieuwe vieringruimte indragen. U bent van harte welkom om op 6 september te komen! Met Regenbooggroet, Ron de Bie, coördinator Regenboog

Kennismaking met ds. Poley

Er zijn enkele ontmoetingsavonden gepland voor een deel van de wijk De Kandelaar, om kennis te maken met ds. Poley, te beginnen met Sectie C / de Laar-West. Deze avonden vinden plaats op de donderdagen 3 september (maar die is, als u dit leest, al achter de rug) en 10 september en op woensdag 30 september, van 19.30 – 21.00 uur. Hiervoor en hierover zult u ruim op tijd benaderd worden. Met groet,

ds. Ad Poley

Walking Dinner II - vrijdag 2 oktober

Hebt u het in januari gemist? Dan krijgt u nu een herkansing. Na het grote succes van de eerste keer willen we op vrijdag 2 oktober opnieuw een ‘Walking Dinner’ organiseren. Voor iedereen die mee wil doen: mensen die de vorige keer verhinderd waren of die het niet wisten, maar ook wie die toen meedeed, allen zijn welkom. Doel van het ‘Walking Dinner’ is elkaar beter leren kennen door met elkaar te eten. Dat is als volgt georganiseerd: er zijn koks en er zijn gasten. Ieder kan kiezen; koken en gasten ontvangen of ergens te gast zijn. In tweetallen gaat u op pad om ergens te eten. Op het ene adres het voorgerecht, op het volgende het hoofdgerecht en op het laatste adres een nagerecht. Op ieder adres treft u weer andere medegasten aan, zodat u in totaal 6 (nieuwe) mensen leert kennen, steeds mensen uit De Kandelaar en mensen uit de Salvatorkerk. We beginnen het diner gezamenlijk in de Salvatorkerk om 17.00 uur. Daar wordt uitleg gegeven, worden de adressen uitgedeeld en gaat ieder naar het eerste adres. We sluiten de avond om 20.30 uur af in De Kandelaar. Vervoer mag geen belemmering zijn; de indeling wordt zo gemaakt dat ieder mee kan doen en op de plaats van bestemming komt. Ook met een dieet of handicap bent u hartelijk welkom. De bedoeling is dat er een eenvoudige maaltijd gekookt wordt. De kosten die de koks maken worden vergoed. De gasten mogen na afloop een vrijwillige bijdrage geven. Opgavenformulieren liggen in beide kerken. U kunt zich tot 23 september opgeven. Daarna wordt de indeling gemaakt en is het moeilijk er nog iets aan te veranderen. U kunt zich ook telefonisch of via e-mail opgeven bij: Marijke van Diggelen, tel.3811479, e-mail: [email protected] Alie Brandwijk, tel. 3233169, e-mail: [email protected] Er is geen maximum aantal, dus is iedereen van harte uitgenodigd om mee te eten of te koken.

Schuif gezellig aan

Woensdagmiddag 19 augustus was het tussen 12.00 en 17.00 uur bij de Emmaüskapel een gezellige drukte. Er kwamen veel mensen langs om een pannenkoek te eten en er moest flink worden doorgewerkt om al die monden te vullen. Naast het pannenkoeketen was er ook tijd voor een gesprekje met iemand van de Stichting Nabij, Emmaüskapel en Salvatorkerk. Iedereen genoot van de lekkere pannenkoeken en onder het genot van een lekker drankje was er tijd voor een praatje met elkaar. Al met al een zeer geslaagde sfeervolle middag, die zeker voor herhaling vatbaar is. Misschien nog een leuk weetje. Er zijn rond de 150 pannenkoeken gebakken.

21

Spelletjesmiddag

In de afgelopen zomerperiode waren er weer spelletjesmiddagen in de Salvatorkerk. Dat velen het er naar hun zin hebben gehad, kunt u hier wel zien.

Vorming en Toerusting

De vormings- en toerustingsactiviteiten in onze wijk, komend seizoen, staan op pagina 25-27 in dit nummer van Kerkperspectief. De komende weken starten reeds twee activiteiten: Belijden op de drempel van de nieuwe tijd De eerste bijeenkomst van een serie van drie, onder leiding van ds. Ad Poley, is op donderdag 17 september van 10.00 11.30 uur in De Kandelaar (zie ook elders in dit nummer van Kerkperspectief). Onderwerp: De Komst van het koninkrijk van God op aarde? Bijbelgesprekskring De eerstkomende bijeenkomst van de bijbelgesprekskring onder leiding van ds. Pierre Eijgenraam is op donderdag 24 september van 14.30 - 16.00 uur in de Salvatorkerk (zie ook de pagina’s 26 en 27 in dit nummer van Kerkperspectief). Onderwerp zal zijn het Thomasevangelie. Iedereen is van harte welkom.

De middagen worden altijd begonnen met een drankje.

Herv. wijkgemeente De Rank Bonifatiuskerk: Huissensedijk 10, Elden, tel. 3830286 postadres: Huissensedijk 12, 6842 AK Elden (Arnhem) www.gemeentederankarnhem.nl wijkredactie: hr. Hans Boer, tel. 4437934 [email protected] predikant: ds. P. Vermaat, tel. 0318–510161 [email protected]

scriba: hr. Hans Boer , tel. 4437934 [email protected] wijkkas: rek.nr. NL54INGB0001559972 t.n.v. penningmeester De Rank

Lief en leed

Op zondag 15 december 2013 werd hij gedoopt en deed hij belijdenis, Herman van Malssen. Hij was toen 74 jaar. Niet kerkelijk groot geworden, deed hij op latere leeftijd de ontdekking van zijn leven. En daarvan getuigde hij op die zondag en steeds weer, door zijn aanwezigheid in de kerkdiensten en op de middagbijbelkring. Het Woord van God is een herscheppend woord, levend en krachtig. Herman heeft dat ervaren. Hermans carrière werd al, toen hij betrekkelijk jong was, ruw onderbroken door een herseninfarct en andere gezondheidsproblemen. Dit voorjaar openbaarde zich bij hem die ernstige ziekte. De laatste maanden van zijn leven verbleef hij in het hospice in Rozendaal. Waar hij op 31 juli overleed. Getroost door de bijbelse belofte van een eeuwig leven. Ook door de nabijheid van God in die moeilijke laatste weken van zijn leven. Ds. Kamp preekte over Ps. 139: Gij kent mijn zitten en mijn opstaan, Gij verstaat van verre mijn gedachten; Gij onderzoekt mijn gaan en mijn liggen, met al mijn wegen zijt Gij vertrouwd. En: uw ogen zagen mijn vormeloos begin; in uw boek waren zij alle opgeschreven, de dagen, die geformeerd zouden worden, toen nog geen daarvan bestond. Verzoend met God wordt Hij de Vader, die je kent. Voor Wie je niets hoeft te verbergen en ook niet wilt verbergen. In de moeilijkste momenten, als de dingen je bij de handen afbreken en je leert, dat het leven niet maakbaar is, dan leer je, wat de kernwaarden van het leven zijn. 22

Kees van Keulen

Op 29 juli werd Tessa geboren. Zij is het dochtertje van Kelvin en Daniëlle Mulder. En het zusje van Noa. Het meiske heeft er, behalve haar eigen grootouders, ook nog een stuk of 40 opa’s en oma’s in de gemeente bij. Kortom, de gemeente is dankbaar blij met dit jongste gemeentelid.

De Bijbelkringen

De Middagbijbelkring kwam bijeen op 1 september. De volgende keer is op 8 oktober. Besproken wordt het bijbelboek Genesis. De Avondbijbelkring komt weer bijeen op 17 september. Aanvang 19.30 uur in het ds. Van Oosterzeehuis. Het onderwerp is op dit moment nog niet bekend. Over het bezig zijn met het woord van God leren we in Romeinen 10:14: Hoe zullen zij geloven in Hem, van wie zij niet gehoord hebben? Hoe horen zonder prediker? En vers 17: Zo is dan het geloof uit het horen, en het horen door het woord van Christus. In het woord 'horen' zit de onderliggende wil om het woord van God te horen en ook de wil om er je geestelijk leven mee te voeden. Met andere woorden: door bezig te zijn met het bijbelwoord strekt een mens zich uit en God zal hierop zijn woord kracht verlenen. Opdat het daarin uitmondt waar Romeinen 14:13 van spreekt: want: al wie de naam des Heren aanroept, zal behouden worden.

De Gebedskring

In de gebedskring wordt al jaar en dag lief en leed gedeeld van de Siongemeenschap en De Rank. Er dus in dit verborgen hoekje van onze gemeente belangrijk werk gaande. Want God verleent kracht aan het gebed, dat vanuit de gemeente ten behoeve van de gemeente wordt opgezonden. De gebedskring komt iedere eerste woensdag van de maand bijeen.

H. Boer

Bijzondere wijkgemeente Parkstraatkerk Samenwerkingsverband Remonstranten en Vrijzinnige Protestanten Kerkgebouw: Parkstraat 31a / Kastanjelaan 22E - Arnhem Aanvang diensten 10.15 uur tenzij anders aangegeven. www.parkstraatgemeente.nl predikant: ds. Marieke Fernhout [email protected] wijkredactie: Els van Essen [email protected]

Inloopochtend

Inloopochtend woensdag 10.00 tot 12.00 uur, de koffie staat klaar. Predikant en enkele gemeenteleden zijn aanwezig

Nieuw seizoen 2015-2016

Vanaf 6 september starten we, na een verdiende rust tijdens de zomerperiode, weer met diverse activiteiten in de Parkstraat. We ontmoeten elkaar weer en tijdens de startzondagdienst geven we de aftrap van het jaarthema en lichten een eerste tip van de sluier op van wat u komend jaar te wachten staat.

Bij de diensten Zondag 6 september - Startzondag

Op zondag 6 september markeren we het begin van het nieuwe seizoen, dat in het teken van het thema ‘Levenskunst’ zal staan. Hieronder leest u, van de hand van commissielid Edmee van der Hoeven, hoe de programmacommissie deze startzondag heeft voorbereid. “Meerdere keren heeft u in het maandblad kunnen lezen over een jaarthema en het onderwerp ‘Levenskunst’. Op 6 september is het zo ver. Dan gaan we in de Parkstraatgemeente van start met een jaarthema. De kringen en werkgroepen proberen zoveel mogelijk aan te sluiten bij het thema en ook de andere activiteiten hebben zoveel mogelijk een relatie met het thema. Het thema voor seizoen 2015-2016 is ‘Levenskunst’. Hoe gaat u om met een mooi moment? Hoe geeft u tegenslag een plek? Wat is uw pad in het leven? Vragen die passen binnen het thema. De dienst staat in het teken van ‘Levenskunst’. Met de liturgie krijgt u inspiratie om aan de slag te gaan met het thema. Kringen en werkgroepen voelen een verbindend element in het werken met een jaarthema en presenteren de manier waarop zij daar mee aan de slag gaan. Na de dienst zijn vertegenwoordigers van de kringen aanwezig om (hernieuwd) kennis met u te maken en een toelichting te geven op de werkwijze van de kring of werkgroep. Dit onder het genot van een kopje koffie of thee, met wat lekkers er bij. Ook krijgt u een overzicht van de activiteiten die het aankomende seizoen al gepland staan.” Wees dus van harte uitgenodigd voor en welkom op deze veelkleurige zondagmorgen! Op zondag 20 september vieren we Vredeszondag en doen dat samen met de Doopsgezinde Gemeente. Deze dienst vormt het begin van de Vredesweek, die vanaf 1967 jaarlijks in september door PAX (voorheen IKV/Pax Christi) wordt georganiseerd. De Vredesweek valt altijd in de week van 21 september, de door de Verenigde Naties uitgeroepen Internationale Dag van de Vrede. In Arnhem is deze tijd extra betekenisvol, omdat we ook altijd de Slag om Arnhem herdenken. De dienst begint om 10.15 uur, in ons kerkgebouw aan de Parkstraat/hoek Kastanjelaan.

Tentoonstelling ‘De tien Geboden’

Vanaf 6 september is er een nieuwe tentoonstelling in de Parkstraatkerk van Gerard Ursem, deze tentoonstelling wordt dan gepresenteerd en geopend. Een maand lang zijn de schilderijen te zien in de kerkzaal. Dat kan op de zondagen na de dienst of op de inloop op woensdagochtend. Wees welkom als u nieuwsgierig bent hoe deze kunstenaar vorm heeft gegeven aan het onderwerp.

Weekend naar Leipzig 3 tot 5 juli 2015 Een terugblik van één van de deelnemers:

Bezoek aan Leipzig

Ik ben van nature niet bijzonder spontaan. Ik heb graag een duidelijk beeld van wat ik kan verwachten, heb bij voorkeur zelf de regie in handen en nieuwe mensen leren kennen is al helemaal niet mijn ‘ding’. Dus toen ik in het maandblad een aankondiging van het komende gemeentebezoek aan Leipzig las, zag ik eigenlijk maar één realistische optie: onmiddellijk aanmelden, voordat woorden als ‘Feestavond’, ‘Gastgezin’ en ‘Groepsdiscussie’ hun werk zouden doen. Ik ben zo blij dat ik dat gedaan heb. Ik ben natuurlijk niet met één weekend-trip van mijn beheptheden genezen, maar ik ben erg onder de indruk van de gastvrijheid, hartelijkheid en oprechtheid thema van het weekend van onze Duitse vrienden van de Michaelis-Friedens-Kirchgemeinde. Ik heb voor het eerst in mijn leven een doop meegemaakt. Ik heb ademloos zitten luisteren naar het fantastische koor van de MFK-Gemeinde. Ik heb tot laat met mijn gastheer van gedachte gewisseld over diverse opera’s. Ik heb geleerd dat een taal snel is afgestoft. Ik heb in een groepsgesprek eens geen stelling genomen, maar gewoon mijn gedachten gedeeld. Ik heb bijgeleerd over India, Ola Gjeilo en bruinkoolwinning. Ik heb erg goed geslapen. Ik heb bij een royaal ontbijt op een klein balkon gediscussieerd over economie, Angela, koffie en eksters. Ik ben geroerd door een klein, maar prachtig geschenk. En ik heb geleerd dat er geen betere manier is om mensen te leren kennen dan op een lange warme rit naar Leipzig.

Zo. Ik denk dat ik onze logeerkamer maar eens ga opknappen, want komend jaar zie ik onze gasten graag tegemoet.

Taco de Liefde

Ik wens alle gemeenten een mooi en zinvol seizoen 2015-2016 toe!

Els van Essen

23

Evangelisch-Lutherse Gemeente Arnhem e.o. www.luthersegemeentearnhem.nl kerkgebouw: Spoorwegstraat 8-10, 6828 AS Arnhem, tel. 442 5084 wijkredactie: mw. Elly Muurling, tel. 333 6657 predikant: ds. Klaas Touwen, tel. 325 5327 secretaris: mw. Patty Besseling-Gronloh tel. 381 71 75

Open Monumentendag en startzondag op 13 september Na de eredienst die de start van het seizoen inluidt en een gemeente-lunch en -vergadering, zal vanaf 14.00 tot 17.00 uur de kerk opengesteld zijn in het kader van de Open Monumentendag. Voor uitgebreide en actuele informatie: www.openmonumentendagarnhem.nl en www.luthersegemeentearnhem.nl

Cantatedienst op zondag 20 september, 10.30 uur ‘Christus der ist mein leben”(BWV 95)’

Op zondag 20 september a.s. zal Cantate 95 ‘Christus der ist mein leben’ in onze kerk worden uitgevoerd. In 1724 schreef Bach een aantal ‘koraalcantates’, tekstueel en

Eglise Wallonne / Waalse Kerk Arnhem

www.waalsekerkarnhem.nl kerkgebouw: Gasthuisstraat 1, 6811 BS Arnhem naast het politiebureau wijkredactie: Martin Kas,

tel. 3703302, e-mail: [email protected]

verhuur kerkgebouw: Corinne de Zeeuw, telefoon 06–18190472 e-mail: [email protected]

contactpersonen: Martin Kas, tel. 3703302,

Elfriede ter Schegget, tel. 3816695 en Anke de Man, tel. 055–3563189.

Van levenspijn naar joie de vivre “Hij waarschuwt niet dat hij eraan komt, hij komt van ver, hij heeft van de ene oever naar de andere gewandeld. Op een ochtend bij het opstaan is hij er – het is bijna niets, maar hij is er, een vaag gevoel in de nieren – de levenspijn.”

Met deze woorden begint een chanson van de Franse chansonnière Barbara, dat op 23 augustus klonk in de dienst van de Waalse gemeente, gezongen door zangeres Maartje Waanders met accordeonbegeleiding van Michiel Ockeloen. Het lied gaat verder met een passage waarin beschreven wordt dat het vaak niet gaat om het grote leed (gesymboliseerd met het woord 'Verdun'): het is meer de traan die in een ooghoek opwelt. Nadat vorige zomer al teksten van Edith Piaf in één van onze diensten klonken, was het ook dit keer weer spannend, klassieke chansonteksten te zetten naast de klassieke kerkliederen en naast een passage uit de bergrede. “Gelukkig de treurenden, want zij zullen getroost worden.” “Of je nu uit Rome of uit Amerika komt, uit Londen of Peking, uit Egypte of zelfs Afrika of van de 'porte Saint-Martin' – iedereen doet hetzelfde gebed, iedereen gaat dezelfde weg, een lange weg als je de levenspijn in je nieren voelt.” – zo gaat het chanson verder. Mij trof het woord 'nieren' dat in het chanson wordt gebruikt. In de Bijbel staan de nieren voor het 'binnenste en geheimste deel 24

muzikaal gebaseerd op één of meerdere lutherse koralen. Meestal was er ook een relatie met de zondag waarvoor deze cantate werd geschreven. Cantate 95 is in die zin uniek, dat er maar liefst vier verschillende kerkliederen in verwerkt zijn. De (onbekende) tekstschrijver heeft zich hierbij wel laten leiden door het lied ‘Christus, der ist mein Leben’ (tekst en melodie Melchior Vulpius). Het tweede couplet bij Vulpius luidt ‘Mit Freud fahr’ich von hinnen’- de tekstschrijver voegt hier het Lutherlied ‘Mit Fried und Freud ich fahr’dahin’ in. De vier kerkliederen zijn door de cantate heen geweven. Hoewel de cantate uit zeven delen bestaat, bevat zij maar één aria. Bijzonder zijn hierin de doodsklokken, door tokkelende strijkers ten gehore gebracht. De cantate klinkt overigens helemaal niet somber. Het thema eeuwigheid/leven na de dood verwachten we eigenlijk eerder op de laatste zondag van het kerkelijk jaar. Vooral in de tijd van Bach gaven componisten aan hun composities over dood en eeuwigheid het karakter van hoop en zelfs vreugde. Aan de instrumentale bezetting is dit ook te horen: trompet (oorspronkelijk hoorn), hobo’s en strijkers.

Mit Fried und Freud ich fahr’ dahin, Nach Gottes Willen, Getrost ist mir mein Herz und Sinn, Sanft und stille. Wie Gott mir verheißen hat: Der Tod ist mein Schlaf worden. Elly Muurling

van de mens'. Vandaar dat als Job getuigt "Want ik weet: mijn Verlosser leeft, en Hij zal de laatste over het stof opstaan;" (Job 19:25) hij iets later stelt dat "mijn nieren verlangen zeer in mijn schoot" (Job 19:27) of "heel mijn binnenste smacht van verlangen", zoals de NBV vertaalt. Dat de levenspijn in de nieren zetelt, zou je dus bijna een bijbelse notie kunnen noemen. Aan het eind van het chanson keren de regels waarmee ik deze bijdrage opende nog een keer terug, maar dan eindigt het lied met een andere sentiment in de nieren: de joie de vivre. Levensvreugde komt even onverwacht, even onaangekondigd – een verrassend gevoel in de nieren.

Volgende kerkdienst

De eerstvolgende dienst van de Waalse gemeente is op zondag 27 september. Dan vieren we om 17.00 uur een avondmaalsdienst met ds. Henk Spoelstra. Daags ervoor verschijnt nog een Kerkperspectief, waarin mogelijk nog meer over deze dienst gemeld kan worden. Op zaterdag 19 september vieren we in het Kruispunt in de Spoorwegstraat met daklozen een korte dienst en eten met hen. Martin Kas

VORMING EN TOERUSTING WIJKGEMEENTE ARNHEM-ZUID Vieringen voor jong en oud

seizoen 2015 - 2016 Kerkcafé

‘Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder….’ Het is alweer even geleden (1971!), dat dit lied van Ramses Shaffy een hit was, maar de thema’s zijn van alle tijden en voor ieder mens herkenbaar. In de liturgiecommissie van De Kandelaar ontstond het idee om rond de zeven werkwoorden van dit lied een serie themadiensten te organiseren: een dienst over zingen, een dienst over bidden, werken, over vechten…. Als predikanten hebben we afgesproken dat we elk twee of drie van die thema’s voor onze rekening zullen nemen, om daar samen met gemeenteleden een kerkdienst van te maken. Elke dienst zal twee keer worden gehouden: in beide kerken een keer. Dat is voor de dominees efficiënt en heeft voor u het voordeel dat u een onverhoopt ‘gemiste kerkdienst’ op een ander moment kunt inhalen. We zijn op zoek naar mensen die het leuk vinden om één of meer diensten te helpen voorbereiden! U kunt zich melden bij Hubertien Oostdijk, Ad Poley of Pierre Eijgenraam

Op de laatste vrijdagavond van de maand in de wintertijd: kerkcafé in de Salvatorkerk. Met een interessante spreker, die wat te vertellen heeft, en de mogelijkheid voor vragen, gesprek en soms discussie. Er is een vaste kern van bezoekers uit de wijkgemeente, maar het kerkcafé is ook bedoeld voor mensen uit andere kerken en uit de wijk. Voor inleiding en gesprek reserveren we maximaal vijf kwartier, aansluitend kan ieder bij een hapje en een drankje nog wat napraten met elkaar en/of met de spreker. Aanvang: 20.00 uur in de Salvatorkerk. 30 oktober: Dick van Diggelen (met medewerking van een wijkagent) over buurtpreventie. Wat kun je zelf doen om je woonomgeving veilig(er) – en daarmee prettiger - te houden? En wat doet de buurt zelf? 25 november: Saskia Plantinga, uitvaartondernemer. Na het overlijden en de uitvaart van een familielid dacht Saskia: dat kan beter! Zo werd zij de oprichter van uitvaartonderneming Abreptus. Graag vertelt zij over haar werk en over de mogelijkheden die ieder heeft om zijn/haar uitvaart op eigen wijze vorm te geven. 25 december: geen kerkcafé (maar u had vast al andere plannen voor deze dag…) 29 januari: Margriet Kok, diaconaal consulent van de Protestantse Gemeente Arnhem. Zij komt vertellen over Vincent de Paul (1581-1660). Vincentius is een katholieke heilige, ordestichter, maar vooral was hij een mens met een groot hart voor de medemens in nood. Voor Margriet is hij een belangrijke inspiratiebron in haar werk. 26 februari: Jan van de Lagemaat, kerkenraadslid in De Kandelaar. Hij komt vertellen over Syb Talma (1864-1916). Hij was dominee (o.a. in Arnhem), maar was als ARP-politicus minister van Landbouw, Nijverheid en Handel, en in die functie één van de grondleggers van het sociale zekerheidsstelsel. Oudere Arnhemmers kennen wellicht nog de naar hem genoemde Talmaschool, die op de Geitenkamp stond. Is Talma ook voor onze tijd nog een inspirerende figuur? 1 april (we schuiven één week door, omdat 25 maart op Goede Vrijdag valt): Joop Toeter, officier in het Leger des Heils en coördinator van de Voedselbank Arnhem. Wekelijks verstrekt de voedselbank Arnhem ruim 1.100 voedselpakketen aan gezinnen en alleenstaanden in Arnhem en wijde omtrek. Maar hoe wordt er gewerkt en hoe is het om dit werk te doen?

Bijbelgesprekskring

Groep Kind & Geloof

Zeven of acht keer per jaar is er op de tweede zondag van de maand een ‘viering voor jong en oud’. Tot nu toe altijd in de Salvatorkerk, in het nieuwe seizoen afwisselend in De Kandelaar en de Salvatorkerk. De vieringen worden voorbereid door een kleine groep, bestaande uit de predikant en twee of drie gemeenteleden. Eerst kiezen we een thema, daarna gaan we op zoek naar een aansprekende manier om dit thema uit te werken in de dienst. Dat kan zijn door middel van een verhaal, een uitbeelding, een symbool, en/of door gesprek met de kerkgangers. De vieringen zijn niet alleen bestemd voor kinderen en jongeren, het streven is dat ze voor jong èn oud iets te bieden hebben. Soms is er een (zeer kort) preekje, maar vaak blijkt dat niet nodig. Idem voor de kinderdienst: soms gaan de kinderen er even uit, vaak blijven ze er de hele dienst bij. Nieuwe vrijwilligers, met name ook uit De Kandelaar, zijn welkom! Het streven is dat ieder één of twee keer per jaar meedoet. De voorbereiding vergt per keer één of twee avonden, en is vaak heel inspirerend! Voor meer informatie en opgave: Henk Seinen 026 3232281, [email protected]

Themadiensten

Eenmaal per maand komt deze groep op donderdagmiddag bijeen in de Salvatorkerk. Er zijn gemiddeld 8-10 deelnemers. In het afgelopen seizoen hebben we met elkaar gesproken over het bijbelboek Openbaring, en zijn daarna overgestapt naar de ‘apocriefe bijbelboeken’ Tobit en Jezus Sirach. In het verlengde daarvan zullen we op 24 september spreken over het ‘Thomasevangelie’. Voor daarna hebben we nog geen verdere afspraken gemaakt. Zelf denk ik aan het boekje ‘God is niet te vangen’ van ds. Jan Offringa. In dit boekje voert hij gesprekken met gemeenteleden over de manier waarop hun geloof in de loop van de tijd is veranderd. ‘Kerkgangers verliezen hun dogma’s , maar niet hun geloof’ luidt zijn conclusie. De gesprekken gaan over thema’s als God, heilige Geest, kruis, levenskunst, wonderen, jeugd, verandering etc. Bijeenkomsten: meestal op de laatste donderdag van de maand in de Salvatorkerk, van half drie tot vier uur. Informatie en opgave: ds. Pierre Eijgenraam, 026-3519531,

[email protected]

Een groep over geloofsopvoeding. Bij opvoeden, iets doorgeven aan je kinderen, speelt ook mee wat je zelf hebt ontvangen en hoe je daarmee verder bent gegaan. Het gaat dus ook over ons eigen (wel en niet) geloven. Onze gewoontes, rituelen en manieren. Over ons vertrouwen en verlangen. Tijdens onze bijeenkomsten maken we gebruik van het blad Zij-sprong. Prettig en behulpzaam bij onze ontmoetingen. Het is een serie met verschillende thema’s. We komen samen bij iemand thuis, in een open, gezellige en betrokken sfeer. Ongeveer een maal per 5 weken. De samenstelling van de groep bestaat uit zowel moeders als een vader met geloofsvragen voor hun kinderen van uiteenlopende leeftijden (0 - 15 jaar). Heb je zin om deel te nemen, eenmalig te komen aanschuiven of wil je meer informatie, dan kun je contact opnemen met: Ds. Hubertien Oostdijk - van Andel, tel. 026-3237577, e-mail: [email protected] of met: Yvonne Velderman, tel. 026-8440488, e-mail: [email protected]. 25

ds. Ida Pattinama en ds. Pierre Eijgenraam.

Belijden op de Drempel van een Nieuwe Tijd Iemand verliezen en toch weer verder gaan…..

6 bijeenkomsten voor lotgenoten, oktober 2015 - mei 2016 In de komende periode bieden wij aan: een serie van zes bijeenkomsten, bestemd voor nabestaanden van iemand die is overleden. Dat kan een partner zijn, maar misschien ook een familielid of een hele goede vriend, nog maar pas, of al wat langer geleden. Onderstaand vindt u nadere informatie. Programma Het programma bestaat uit zes bijeenkomsten op maandagmorgen, van ongeveer anderhalf uur per keer. Het eerste kwartier is informeel, bedoeld om elkaar te ontmoeten en even bij te praten. Daarna gaan we in gesprek over het thema. We besluiten met een rondvraag en een vooruitblik op de volgende keer. 5 oktober 2015: Kennismaken , 2 november 2015: Het rouwproces, 7 december 2015: Mensen om je heen, 4 januari 2016: Wat geeft mij steun? 1 februari 2016: Incompleet en hoe nu verder? 7 maart 2016: Verbondenheid blijft… en op 9 mei 2016: Terugkombijeenkomst Informatie Wanneer: Op maandagmorgen, van 10.00 uur tot ongeveer 11.30 uur. Waar: Emmauskapel, Gangulphuspein 5, 6832 AT Arnhem. Voor wie: Voor iedereen die kort of langer geleden te maken heeft gehad met het overlijden van een partner of een ander dierbaar medemens. Kosten: Vrijwillige bijdrage voor koffie of thee. Aanmelding: Graag vóór 25 september, per email [email protected], of telefonisch bij één van onderstaande personen: Begeleiding: Anita Coenraads, pastoraal werker Eusebius parochie, tel. 06-15189911 Hubertien Oostdijk: predikant wijkgemeente Arnhem-Zuid, tel. 026-3237577 Thea Beekman: SWOA , tel. 06 11781077. Dit aanbod is een samenwerkingsproject van SWOA, de Sint Eusebiusparochie en de protestantse Gemeente Arnhem Het aanbod is bedoeld voor iedereen: mannen en vrouwen, ongeacht leeftijd, afkomst of levensovertuiging.

Segi Empat

Van oudsher is er in Arnhem-Zuid een grote Indische gemeenschap, ook op kerkelijk gebied. In de Salvatorkerk komt niet alleen de ‘Nederlandse’ gemeente samen, maar ook een Molukse gemeente (KJPIN) en de Indonesische PERKI. In de Kruiskerk komt elke twee weken de Gereja Kristen Indonesia Nederland bijeen. Eenmaal per jaar, op de laatste zondag van oktober, is er een gemeenschappelijke dienst van Salvatorkerk, KJPIN, PERKI en GKIN, en dat is altijd een groot feest. De dienst is tweetalig, met medewerking van zang- en muziekgroepen uit alle deelnemende kerken. Na afloop een gezellig samenzijn, met thee, koffie en Indonesische specialiteiten. Dit jaar is een jubileumjaar, de twintigste keer, en dat willen we een extra vieren. Als thema hebben we gekozen: ‘Persekutuan’ (gemeenschap/verbondenheid). Datum: zondag 25 oktober in de Salvatorkerk, voorgangers 26

Eerst even dit…. God bestaat! En dat werpt natuurlijk ook zijn licht op onze dienst aan de planeet aarde. Graag wil ik me aansluiten bij het stukje van ds Hubertien Oostdijk: God bestaat! (in Zuidenwind jaargang 1 nr. 2): Ook ik ben op grond van mijn eigen ervaringen in mijn leven en in mijn werk als christen en predikant gelukkig in staat te beamen dat ik geloof dat er meer is tussen hemel en aarde, dat een groot mysterie dat wij God noemen bestaat en we zelfs op momenten kunnen merken dat Hij is betrokken op mensen, op ons persoonlijk; Wie God is precies is valt niet makkelijk of eenvoudig te zeggen. Hij is een groot mysterie. Wat wij van God (denken te) weten, op Wie wij dus vertrouwen en wat wij dus van Hem verwachten, dat beeld is vooral gevormd door onze opvoeding en daarna in toenemende mate onze eigen levenservaring; Wat we in de Bijbel lezen en (trouw) meegekregen hebben in onze traditie is toch vooral: Vaderlijke betrokkenheid. Wat kan dát geloofsvertrouwen in de grote lijn van ons leven en soms ook in heel directe situaties enorme richting, houvast of troost geven. Wij vertrouwen dat God als Vader betrokken is op de werkelijkheid die Hij geschapen heeft en nog aan het scheppen is, mede door zijn partner de mens die zich als goed rentmeester mag ontfermen over deze werkelijkheid, hier, op aarde. Maar hoe zit het met die gigantische hoeveelheid recente informatie over ons planetaire stelsel; hoe verbind je ons oervertrouwen in Gods betrokkenheid aan deze nieuwe kennis over andere planeten en de materie en eventuele vormen van leven en bewustzijn, die we daar aantreffen! Als we de Bijbel lezen, zullen zowel de orthodoxe als de vrijzinnige lezer eerlijk toegeven: de Bijbel is geschreven vanuit het perspectief van de mens en de aarde; het boek openbaring eindigt met een geschiedenis van God met de aarde, een ontknoping en een toekomst voor deze aarde en de mensheid. De Bijbel is niet geschreven vanuit perspectief van de aarde als een planeet in de ruimte en de aardbewoner als planeetbewoner die dat enorme universum nu verkent en misschien wel ergens vormen van leven/bewustzijn daar aantreft. Dat helemaal toegegeven …… zou ik er aan toe willen voegen: wij vertrouwen dat God die bestaat net zo goed betrokken is op die planetaire wereld, zowel op de materie als eventuele vormen van leven of bewustzijn die we daar eventueel aantreffen en …dat Gods Geest – net als bij ons - ook werkzaam is in die werkelijkheid, mede door zijn partner de mens, die zich als goed rentmeester mag ontfermen over de hele bestaande werkelijkheid. Belijden op de Drempel van een Nieuwe Tijd: In de regel 3e donderdag van de maand: in De Kandelaar om 10.00 uur – 11.30 uur. 17 september: De Komst van het koninkrijk van God op aarde? Is dat iets wat er nu al (gedeeltelijk gekomen) is sinds Pinksteren of gaat het bv. nog komen met het Einde der Tijden? Wat zegt de Bijbel daarover? Maar wat zien we in de lijn van de geschiedenis vóór en na Christus? En hoe verhoudt dat zich tot wat de wetenschap ontdekt (heeft) over geest en materie? En zegt de Bijbel iets over hoe we om moeten gaan met andere vormen van bewustzijn als er meer dan alleen materie op planeten aangetroffen wordt die we nu onderzoeken? Excurs bij Zondag 2-29, 48-52. 15 oktober: Weet u misschien nog: Zondag 30 van de Heidelberger Catechismus. Dat was toch keihard hoe er rond 1600 over verschil tussen R.K. en Protestant gedacht werd. Daar willen we het over hebben. Over onze houding NU, onze verhouding als Protestante Kerk met de R.K. en in het bijzonder over

het verschil in de waardering en viering van het heilig avondmaal, of zoals de R.K. het noemt: de viering van de heilige mis en de bediening van de eucharistie. Is dat nog steeds zo scherp in tegenstelling: genade (prot) en verdienste (R.K.)? Zondag 41. 19 november: Geweld in opdracht van God? We schrikken als we de beelden van recente onthoofdingen, en verbranding van een levende, gevangen en in een kooi opgesloten piloot door Isis zien. Afschuwelijk. En hoe dichtbij komt het, dit niets ontziende geweld… in Naam van God? Wat moeten we ermee als we dit ook lezen … in de Bijbel! Dus eigenlijk ook weer: hoe lees ik de Bijbel en leef ik met de Bijbel als boek voor het dagelijks leven waarin je probeert te wandelen met God, of zuiver te wandelen voor zijn Aangezicht? Zondag 14,17 en 37. U bent juist van harte welkom om uw eigen denken in te brengen en mee te denken in al deze vragen die best belangrijk zijn in het leven van mensen en van de kerk en de wereld.

Bijbel en Koran

Al vele jaren bestaat de gesprekskring rond Bijbel en Koran, waarin christenen en moslims elkaar ontmoeten met als doel elkaar beter te leren kennen en te begrijpen. De opkomst schommelt al jaren rond de 15 deelnemers per keer. Vorig jaar hebben we met elkaar het boek ‘Compassie’ van Karen Armstrong besproken. In dit boek beschrijft zij ‘compassie’ (medegevoel, mededogen, barmhartigheid) als een gemeenschappelijk thema in alle wereldreligies. In 12 stappen wijst zij een weg naar een compassievolle manier van leven, waarbij voorbeelden en teksten uit alle religies worden aangehaald. Vorig seizoen hebben we de eerste zes stappen besproken. Dit seizoen gaan we door met de volgende zes. Nieuwe deelnemers zijn van harte welkom! De bijeenkomsten zijn op de eerste maandag van de maand, van 20 tot 22 uur, afwisselend in de Salvatorkerk en de Turkse moskee aan de Scheldestraat/Maaslaan in Presikhaaf (vanaf het parkeerterrein, door de dichtstbijzijnde deur naar binnen en gelijk de trap op). Data (in 2015): 5 oktober (moskee), 2 november (Salvatorkerk), 7 december (moskee), (en in 2016): 4 januari (Salvatorkerk), 1 februari (moskee), 7 maart (Salvatorkerk) en 4 april (moskee). Voor informatie en opgave: ds. Pierre Eijgenraam, 026-3519531, [email protected]

Vorming en toerusting Bethlehemkerk

Hoewel het de bedoeling is om kringwerk meer stedelijk aan te bieden, in plaats van dat als wijkgemeente vorm te geven, is er toch nog in onze gemeente een klein aanbod op dat gebied. Ik denk aan de voorbereidingsgroep van de erediensten. In principe elke maandag voor de zondag dat ik voorga in een dienst in onze kerk. Daarnaast is er de kring Lectio Divina. Een groep van enthousiaste gemeenteleden, die gezamenlijk de Bijbel lezen en met elkaar in gesprek gaan over wat die tekst hem of haar persoonlijk heeft te zeggen. Een boeiende groep. Mocht u of jij nog in willen stappen, laat het me dan even weten. Verder kreeg ik van iemand de vraag om iets op te zetten rond afscheid en overlijden. Onlangs zag een boekje van ds. Joanne Greving (vrouw van ds. Patrick de Vries) het licht: Wensen rondom de uitvaartdienst. Wellicht is er behoefte om over vragen dienaangaande eens met elkaar in gesprek te gaan. Ik zou dat graag begeleiden en vraag u om me voor eind september te laten weten of u mee wilt denken en praten! ds. Menno Leistra

Groen geloven

Toespraak op duurzaam vleesdebat , Jacomijn Pluimers: “Ons voedselsysteem is onhoudbaar.”

Organisaties als Milieudefensie willen eerlijk, gezond en toekomstgericht voedselsysteem dat past binnen de grenzen van de Aarde. Een weerbaar systeem door diversiteit en door verbinding met het natuurlijk ecosysteem. Het goede nieuws is: dat is goed voor de natuur, de dieren en ook de boeren en burgers van Nederland. Maar dan moet er wel behoorlijk wat gebeuren. De veehouderij legt een groot beslag op grond elders voor de productie van veevoer in o.a. Zuid Amerika. De grootschalige productie van soja leidt daar tot ontbossing en sociale en ecologische problemen. Nederland houdt het meeste aantal dieren per oppervlakte ter wereld. We exporteren 70% van vlees, zuivel en eieren en blijven hier met een groeiend mestoverschot achter met grote gevolgen voor mens en milieu. Boeren zitten klem tussen schaalvergroten of stoppen. Elke dag stoppen 7 boerenbedrijven en de verdergaande schaalvergroting brengt grotere risico’s met zich mee, ook voor ondernemers. Er is een groeiende weerstand van bewoners op het platteland. Zij ondervinden overlast van de veehouderij en maken zich zorgen over hun gezondheid door uitbraken van Q-koorts, vogelgriep en toenemende antibiotica resistentie. Fraude in voedselketen neemt toe, zowel bij vlees als met mest. Consumenten twijfelen over de veiligheid van hun voedsel. Het huidige systeem is kwetsbaar en kent grote risico’s voor mens, dier en milieu. Dit systeem is onhoudbaar. Er moet iets rigoureus veranderen. Men ziet een drietal noodzakelijke veranderingen: 1. Consumptie van dierlijk eiwitten naar plantaardige eiwitten. 2. Van een mondiaal naar regionaal georiënteerde productie en consumptie. 3. Van een lineair naar een circulair productiesysteem. Een van de oplossingen is een grondgebonden regionaal georiënteerde veehouderij. Dit betekent dat: - de veehouderij in Nederland moet krimpen naar een schaal en omvang die past bij Nederland. - veevoer in de regio van Noordwest Europa geteeld moet worden zodat er niet met veevoer over de hele wereld wordt gesleept. Zo voorkomen we verdere ontbossing en pakken we de verstoring van kringlopen aan. De overheid heeft een belangrijke rol om dit te realiseren en te stimuleren. Daarnaast pleit o.a. Milieudefensie voor een actief beleid van de overheid dat er op is gericht de consumptie van dierlijke eiwitten te verkleinen en de consumptie van groente en fruit te vergroten. Dat is ook goed voor onze gezondheid. Bovendien is het van groot belang dat we een eerlijk prijs voor ons voedsel gaan betalen, zodat alle kosten (ook die kosten die afgewenteld worden op anderen, zoals kosten van watervervuiling, schade aan onze gezondheid en de natuur). Voedsel, en zeker dierlijke eiwitten, moet duurder worden. En tot slot: geef de consument een bescheiden rol. Overheid en bedrijven zeggen dat ze hun best doen door alternatieven beschikbaar te stellen voor de consument, en dat het vervolgens aan de consument de taak is het te kopen. De consument is echter anders dan de burger. De burger geeft aan dat hij duurzaamheid, dierenwelzijn, voorkomen van ontbossing belangrijk vindt. De consument voor het schap is anders dan de burger, omdat er sprake is van een marktfalen. Dat betekent dat dat de overheid moet ingrijpen vanuit een maatschappelijk belang. Er wordt voldoende voedsel in de wereld geproduceerd. Het komt aan op een degelijke herverdeling, een ander consumptiepatroon en een juiste politiek.

De wijze waarop Nederland produceert en consumeert, draagt niet bij aan voedselzekerheid. 27

Chr. Gemengde Zangvereniging Arnhem - Zuid zoekt per direct:

organist / pianist

om ons koor bij uitvoeringen en kerkdiensten te begeleiden. Er wordt van u verwacht dat u zowel een orgel als piano kan bespelen. Ons koor reperteert op donderdagavond in Het Kruispunt naast de Kruiskerk aan de Lisdoddelaan in Arnhem. Ook wordt van u verwacht dat u bij de generale repetitie aanwezig bent. De optredens zijn meestal in een reguliere kerkdienst die begint om 10.00 uur. Uitzonderingen daargelaten. Nadere informatie kunt u krijgen bij de dirigent dhr. Michiel Vanhoecke, tel. 026 -8487999. Of bij de voorzitter dhr. Jelle Dam, tel. 026-3815748.

FRANSEN BV 026 - 364 86 44 Bezoek onze Shellshop en spaar airmiles terwijl u tankt. Winkelcentrum Presikhaaf EVANGELISCHE BOEK- EN MUZIEKSHOP “DE WEGWIJZER” VOOR UW: BIJBELS - KAARTEN - CD’s - DVD’s - CADEAU’s Adres: Croydonplein 418, 6831 LN Arnhem Tel. 026 – 323 12 88 Achter winkelcentrum Kronenburg. Gratis parkeren.

Open: dinsdag t/m vrijdag van 09.30 – 17.00 uur zaterdag van 09.30 – 16.30 uur www.wegwijzerarnhem.nl

[email protected]

Bij Monuta Arnhem krijgt u alle ruimte voor uw wensen. Wij zijn er voor u. Voor, tijdens en na de uitvaart.

We zijn 24 uur per dag bereikbaar op 026 - 442 42 25. Ook als u niet bij ons verzekerd bent. U kunt ons uitvaartcentrum bezoeken op de Eimerssingel West 7 te Arnhem, of op www.monuta.nl

KENNIS EN ERVARING, BIJ U IN DE BUURT! Aan een eerste vrijblijvend gesprek zijn geen kosten verbonden. NOTARISKANTOOR OCKHUYSEN Kronenburgsingel 60, 6831 gx Arnhem tel. 026 – 320 10 00 www.notarisockhuysen.nl