Een
ander
en
winterkwartieren hun
de Huiszwaluwen in hun
over
enige aspecten
en
over
gedrag
Pierre Maréchal
Inleiding Wie mocht men
denken
meer kent
gels tijdens men of
althans nerlei
niet,
voorzover
om
het
bij
en
het
een andere
kunnen
deze eeuw wist men niet
verbleven.
Men
zouden
gaten
Voous
is het
De
verblijven. continent
terecht:
die
over
gebeuren
constateerde
een
De
om het
'Tijdens
gedrag
willen
er
gebrek aan
dat
de
wat
meer
doen
te
in
al
feite
vinden
gehei-
geen
waar
deze vo-
holle
modder,
niets van waar te waaromtrent
ook
die
om
die
ge-
schijndoden
niet
ter
Thijsse (1938)
zwaluwen
van
nog
dringende
een
nog
bo-
zijn,
in
bijtijds
de winhebben
honger of gebrek zijn omgekomen’. omstandigheden
een
migranten
vrijwel
in
er uiterst
het
uit
wel
mysterieuze vogel'. Europa
niet,
schaars
te rubriceren
conclusies
Huiszwaluwen
eens
hoge uitzonderingen!
Huiszwaluw die
zijn
dit artikel
of reeds
deed
verzuimen
geografische verspreiding
definitieve
’winter in
schijnt
vogels betreft,
van het
echter
de
waar
systematische
informatie
voordoen, waarnemingen te
door
winter is
in
de er
schrijver
’niet
onder
over de soort
en de
in
of Boerenzwaluwen
betreft
'verdwijnen'
gegevens
De
verschijnsel
schuilplaatsen
Het
zij
de Huiszwaluw met zekerheid
wetenschappelijke inrichtingen’.
Huiszwaluwen
groot mysterie
gegevens
het
onze
bekend
dat
vertoevende
1917).
overwinteraars van
(Lüscher 1975).
Huiszwaluwen
van
krijgen
hun
zekerheid
steeds
aandoen.
een aantal
een
en in
met
(1960) zegt nog
deze
mogelijkheidaan
overwinteren
inderdaad
van aan
dacht
doorbrengen, maar
de hier te lande
’Oeverzwaluwen,
wegtrekken
Inmiddels kunnen
vinden
te zenden
op
ter te verklaren:
zoek
hoeken
Tot in
als
populaire trekvogel
van een
danig.
de wintermaanden
afgelegen
onderzoek
druk
leven
zich
bewijzen zijn aangevoerd’ (Wigman
oproep
geeft
dat het
vergist
kunnen in
worden
een stimulans
zodra en
wij
en Azië
zij
het
als de
Door
globale
een, zeer,
getrokken.
is
Afrikaanse
fragmentarisch.
Afrika. Er moet nog
om,
Het
’s winters
veel
Wellicht
is
in-
onderhet
ge-
mogelijkheden zich
gedane waarnemingen openbaar
te maken
(figuur
D-
Vroeger
dacht
men
dat de Huiszwaluw
de winter in de modder, holle bomen of in afgelegen hoeken
en
gaten doorbracht.
Foto: E.
van
het Kaar.
249
1. Het
Figuur
arcering
betrefthet
De
trek
Uit
de schaarse gegevens
staan
steld
mag,
de herfsttrek een
(Speek
&
pisch cie
zij
en Zuid-Afrika
(Curry-Lindahl
Afrika
Eurazische
tot
aan
de
De
1981).
overwinteringsgebieden zijn
aan-
trekken
en
overwinteren
populaties
ge-
broedvogels tijdens
naar
Speek 1984).
van
worden
zuidoostelijke richting
wanneer
afrikaanse
beschikking
voorzichtig,
dat de Nederlandse
houden
Mullié
die tot
grotendeels afkomstig zijn
ringgegevens,
Mendelssohn
het
aantal zou
houden
de
visvijvers.
jagen zij
(Chironomus spec.). deze
vogels
omgeving
in
van
in
vaag
Het
de
zich
is
be-
Aviv,
relatief
de doortrek graag op
hem
woestijn
Tel
Israël
vooral
eigenlijk
in
Met
in
Egypte in
name
het
mei.
Mullié
doortrekkers
midden
minder
van mid-
neemt
zijn.
In
doortrek.
september
een
voor-
winterwaarnemingen in
Egypte
Noord-Afrika De
aan
feite
het De
na-
piek
en midden
ok-
niet
van
op
bij
muggen bekend
Judea en
Jeruzalem als voedsel
ge-
Algerije
tot
periode
van
Het
maart
dat deze
tot Libië
uit
vens
status in luw ten
dat
gegeven
gerije
in
tot
Egypte.
jaren
broedt
woestijn heeft
nieuw
de
in
Judea.
zich een
met
naar
broedvogel
is in
samenhang met
de
Al-
gege-
omtrent de
broedt de Huiszwa-
op
de
Golan-hoogte Sinds
Hermon, aantal
op
enkele
de rotsen
Een kolonie
van
mededeling
H.
in
40-50
nestplaats gekozen
gebouwd hospitaal bij
(schriftelijke
de
veron-
te zamen
voor discussie
berg
van
in
trekken.
In Israël
een klein van
wordt
doortrekkers
aantallen
van
Er
juni.
de soort
geeft
kleine
Noord-Afrika
broedvogels
Israël stof
zuiden
paren
Wim
in
(Curry-Lindahl 1981)
overwinteringsgebieden
een van
broedt
Libië
Europa afkomstige
uit
Egypte schriftelijke mededeling
algemeen
Huiszwaluw
de
Volgens
midden
vroege
is er
jaar
bruiken.
250
de Huiszwaluw
dat de schaarse
tober.
veronderstelt
zijn. Tijdens
Huiszwaluwen Daar
en
Kaapprovin-
(Universiteit
doortrekkers
kunnen
betreft het broedgebied
belangrijkste periode loopt
maart tot
dersteld H.
stabiel
in de
den
valt tussen
tro-
belangrijkste
slechts
schriftelijke mededeling 1985),
wat
De
jaar,
is
doortrekker.
in
Israël
dat
(1986)
algemene
Noord-
kend.
Prof.
1981). Schuine arcering
overwinteringsgebied.
van Afrika
naar en
en die
de Huiszwaluw (naar Curry-ündahl
van
verspreidingsgebied
de horizontale
aan
Jeruzalem
Mendelssohn
1985).
Wij
Portugal
broedvogel. wat
de
licht
het
aan
is in
soort
te komen.
betreft zou nader
ander
en
Spanje
en
limiterende
een
Ook wat
Hoewel
het een De
27
algemene
wintermaanden rokko
zijn.
aan de westkust
zijn
Huiszwaluwen
In
december
aantallen
is
de
Ma-
van
(Zink
waargenomen
doortrekker Sultana
wand
er
The
de
van
Huiszwaluw Joe
mededeling
(schriftelijke
1985,
is
soort
status
Ornithological Society). broedend
onlangs
tegen
(Sultana
aangetroffen
&
uitwerking
de
splitsing
Afrika
van
vanaf
deel
vanaf het midden.
het midden
voor de
uit
gevens
een
Dit
Op grond wellicht
Canarische
deel
tot
van
leerd.
trekkende
Volgens
dit
grote
de
door-
is
dan
het
noord-
Maar,
zijn
met de
aantal
geringe
en wellicht
met
het
&
Verdische
Kaap
landen
dan
In
Centraal-
tot
deze
op
Egypte
ei-
gesigna-
trekkende
West-Tsjaad zijn
(Salvan
waargenomen
(1975) geldt
Afrika
meld
dat
snelle trekkers
het
waarnemingskans
Huiszwaluwen is
1969). Daarbij
wordt
zijn
dat ook voor
waarnemingen
De
Jacques
van
Alarmagot
Mission
(schriftelijke mededeling 1985, 1981).
is
de
trekvogel (Curry-
soort
Over de aantallen
is
weinig
van Urban
&
frequente
en
door
de raar
Huiszwaluw is en er
tallen
in
Senegal
tijdens
wordt
Richard
de trek
gevangen
22
Huiszwaluw
Figuur 2. Het aantal waarnemingen got,
niet
in Er
dat
Brown
van
geheel
in
—doortrekker
aan-
had
trekkende
volle-
in
de
periode
tober. tot
Huiszwaluwen
in
Een
eind
dat
in
deze soort een
met slechts
variatie
van
1-64
dat de status voor
grote
voor-
(1971)
migrant
waargenomen
Ethiopië. Alarmagot
een
conclusie
zijn
vaak
studietochten,
mingen
overwinte-
april (Zink 1975). (8 juli)
1400
1985,
Toll), meldt
geen
waargenomen.
jaarstrekmeldingenvanaf Een
mededeling
(schriftelijke
d’Ecologie de
Vété-
stelling
be-
Senegal Morel
de
bevestigden
Frangaise)
rinaire
kend.
Station
de
beïnvloed.
Ethiopië
Mauretanië
G.J.
ge-
waardoor
Mauretanië
Lindahl
vogel-
trekgedrag
Tsjaad
Madeira.
In
zoals
bijzonder
de soort.
Andere
Huiszwaluwen
Zink
van
zeker ook te maken het
zou
kunnen
Afrika
landen
Volgens Curry-ündahl (1981) zijn landen
be-
tijdens
Noord-Afrika.
van
terrein,
waarnemers
ge-
betekenis
Dit heeft
van het
een deel
waarnemingen
de
gezegd,
aard
genoemde
eilanden
(Curry-
weinig
verondersteld
Huiszwaluwen
geringer
schaars.
en Madeira
eilanden
is
schaarse gegevens
dat ten minste voor
noordoostelijk
van de verwerkte
de zeer
van
voorzichtig
oostelijke
de
voorname-
trekvogel
kend.
gebied
Centraal-Afrika de reeds
(Zink 1975).
zwaluw
de
Noordoost-
dan
Hun
ande-
van
grote gebied.
immens
Noordwest-Afrika
Andere
komen.
Over de aantallen
1981).
noordwestelijk
gebeurt
af te
vuur
op
aantallen
grote
de aantallen
zwaluwen
is
Nigeria
worden
voor
gekozen
en een
leesbaarheid dit
is
in
deel
lijk
In
rots-
de verder ter beschik-
van
informatie
grote bosbrand
Nigeria
trek van
staande
king
het
op
wordt
sporadisch
er
een
januari
overtroffen
aanwezige
1981-
een
Gauci
De
1983). Voor
1
en
Huiszwaluwen
Lindahl
Malta
tijdens
de
1975). Op
Huiszwaluw
broedvo-
de
voor
de
bleken
gezien,
onduidelijk
moeten
zou
(Moreau 1972).
testes
Togo
re
Marokko
in
gelstatus
ontwikkelde
dig
on-
brengen.
daarom
factor
de
zal
onderzoek
kunnen
is mede
Het
dat
Egypte pogingen
ook in
om tot broeden
dernemen Marokko
veronderstellen
mogen
Huiszwaluw
met van
de
februari
twee
eind
zes
is na
waarne-
stuks,
tot
de
Ethiopië is:
doortrektijden.
september
periode
komt
vanaf
tot eind
medio
Een ok-
januari
(zie figuur 2),
van dr. J. Ethiopië (naar schriftelijke mededeling
Alamar-
1985).
251
Malawi
—groepsgewijze doortrekker, —de
dat
mogelijkheid
kers
vanaf
1982 ten is
1978-1981
het
aantal
opzichte
doortrek-
de
van
periode
De soort in
de
rest
Afrika
van
betreft een
Het
de
nen
groot gebied
enorm
aantal
ropese)
waarnemingen heeft
te maken
schijnlijk
waarbin-
schaars
waarnemingen eigenlijk
groter
Het
met
het
zijn.
regelmatig
waargenomen
met
gierzwaluwen (Apus spec.)
dere
zwaluwen
men
in
de
Huiszwaluwen
zijn
dat
periode
en an-
waargeno-
waterinsekten
(Lake-
fly) vliegen (Bere 1969). Zambia
(Eu-
Een
in
West-Duitsland
geringde
Huiszwaluw
waarnemers.
is
in
Zambia
1981).
In Zaïre
Huiszwaluwen
zijn
1981).
deze
Ook
teruggemeld
berichten neer
dat
deze
over
zij
in
(Curry-Lindahl zwaluwen
Zambia
zelden
kowor-
waarge-
tijdens
vogels
De
men erop
trekkend
den
(Curry-Lindahl
rageervluchten zijn
gezien. Tijdens
foe-
aantallen
betreffen
de trek zouden die in
deze
gezien (Mo-
vuldig
1972).
reau
aantallen
waar-
aantal
groter
Zaïre
nomen
kleine
oktober-maart
(Moreau 1972).
gedaald.
Samen De
is er in
periode
worden
tijd
het kleine soms veel-
gezien (Moreau 1972).
Zimbabwe Te zamen
Oeganda In
Oeganda zijn
wen
kleine
Huiszwalu-
groepjes
zijn
met andere zwaluwen en
de
Huiszwaluwen
waterinsekten
(Moreau 1972).
waargenomen
wen
nomen
(Bere
in
de
gierzwalu-
periode
vliegen, foeragerend
dat
waarge-
1969).
Tanzania de
Bij
Ngorongoro-krater (op
meter
veel
hoogte) zijn (Moreau
genomen
Tanganjika-meer zijn
de
ochtend-
1972).
wen
een
1975,
Howell
rijke
aantallen.
meter te
in
het
Met
name
deze
Daarnaast
in
zwaluwen
zelf.
De
1600-3000
eind
vogels
East
in
daar
september
Backhurst
The
mededeling 1985,
dikwijls
er
veel
vogels verblijven
van
(Greame
over-
belangKiliman-
Mount
verblijven
periode
de
begin april
bij
in
kraterhoogland. Op
Dar-es-Salaam vooral
mededeling
Noord-Tanzania
hoogte zijn
zien.
midden-
Huiszwalu-
van
Dar-es-Salaam),
van
de soort in
en
(Moreau
meer is
(schriftelijke
Universiteit
wintert
gezien
doortrek
langs
vogels tijdens
(Zink 1975).
waargenomen
Volgens
jaro
sterke
van het
waar-
rietvelden
deze
slaaptrek
en
In het noorden
februari
In
1972).
het
2000
ongeveer
Huiszwaluwen
tot
schriftelijke
African
Natural
History Society).
Kenia Van of
de Keniaanse
zij
uit
Europa
zwaluwen den
verblijven
van
(Greame deling). de
eind
en
langs
september
Backhurst
Een in
staat
1985
Kenia
niet De
de
Zee)
teruggevangen. (Zink
dahl
1981,
de
mede-
Huiszwaluw van
de
1975,
Backhurst
in
begin april
schriftelijke
oosten
vast
Huis-
hooglan-
kliffen
tot
geringde
Sovjet-Unie (ten
Greame
het
(figuur 3).
met name in
(2200-2400 meter)
periode
in
vogels
komen
1985
is
Zwarte
Curry-Linpersoon-
lijke mededeling). De
berichten
variëren trekker
uit
Figuur 3. Terugvondsten ka De
Kenia
zijn tegenstrijdig. Zij
(naar Zink
van
geringde Huiszwaluwen
de
niet noodzakelijk
kortste verbindingen
252
vrij
weer.
Dit
dat de desbetreffende vogels
betekent
deze
route
hebben gevolgd. van
tot
zeldzame
wintergast
onregelmatige gast
die
of
door-
langs
de
driehoek ronde
=
stip
geringd als nestjong. =
vangst tijdens
de broedperiode
herfstmigratie. kust
in Afri-
1975).
lijnen geven
gewoon
is
(Moreau 1972).
ster
=
terugvangst in het voorjaar.
of
tijdens
de
Deze
kleine zwaluw trekt
tot in
Zuid-Afrika
doch is
daar ook
broedvogel.
Zuid-Afrika Een in in
de
den
Sovjet-Unie geringde
Zuid-Afrika
1981).
De
mibië) als
de
De relatie
Zuidwest-Afrika
(Na-
De
tussende
eerste
pogingen
voorjaarsmigratie
van
ten
in
gemeld
1966).
De
het
aan
nomen, luw
Lindahl
wor-
Huiszwaluwen
in
in
Kaapstad
overschrijden Hoewel
wordt
ook
1892
van
in
het
nog
verondersteld
tropisch
van
de
niet
te
wij-
equator
is waarge-
dat de
Afrika
het Kaar.
(Moreau
broedgevallen zijn mogelijk
{Voous 1960).
ook
aangetroffen (Moreau 1972,
Curry-Lindahl 1981).
4.
in
Westelijke Kaapprovincie
broedvogel
Figuur
is
teruggevonden (Curry-Lindahl
soort wordt
en in
Huiszwaluw
Foto: E.
Huiszwa-
broedt
(Curry-
1981).
Koerland, Spit
en
weersconditie in 1965 (naar Lyuleeva
1973). 1. 2.
het aantal migrerende Huiszwaluwen; temperatuur het dagelijkse
maximum
van
3. het dagelijkse gemiddelde
Pijlen
=
windrichting.
migrerende
van
van
de atmosfeer
Huiszwaluwen
migrerende Huiszwaluwen.
Gearceerde delen
=
bewolkt
weer.
Open rechthoek
=
regen.
253
5.
Figuur
Het afwisselende patroon
iuwen (2) bij Koerland, Spit In
kelijk
de periode april-mei
Ondanks
het
feit
de
Huiszwaluw
aantallen
is
veel
wel de
en
wat
sporadisch
de aankomst
vogelaars
(Moreau 1972).
toch
schijnlijk
voor
(Spreeuwen, lijsters
Dat
van
gewaar-
zegt
waar-
de voorkomende
over
frequentie
van
het
voorko-
slotte
trek in
meldt
Britton
(1980),
dat
tijdens
de
binnenlanden
Huiszwaluwen venstaande
Oost-Afrika
van
worden
de
veel
Uit bo-
waargenomen.
echter dat dat in
blijkt
de
mei)
(september-november/maart-begin
praktijk
tegenvalt.
Backhurst
(Greame
deling) als ties
wordt
dasypus
door
chon
urbica
status
1972).
dat
menen
(Smythies
onbekend
soorten.
gende gebieden hoogte.
derzoekingen
ras
Al!
&
(1960)
genoemd. is
In
1968).
Deli-
van
India
Dillon
is
de
Ripley
identificatieproblemen met
De soort
met Delichon
meter
een
(Sólem
Er bestaan
andere
het
Voous
soort
Chinees-Himalajaanse
Anderen
broedt, mogelijk
cashmeriensis, in
en
Het
is
ook
in
grote verrassingen
valleien
duidelijk, het
verre
kunnen
in
op
sa-
hooglig-
3000-4500
dat nadere onAzië
nog
voor
Dit
Met
vooral
het
uit
als
die
wij
het De
trekgedragingen bekijken
trekgedrag
in
(Lyuleeva 1973)
weinig
Europa
verschil
vinden
de
waarneming
vallen.
plaats
De
van het
meeste
bij
dan
is tussen
en Afrika.
vogels vliegen gewoonlijk
zintuig
zo-
aan de Baltische Zee
bestudeerd
het er op dat er
buiten
254
de
bij Koerland-Spit
uitvoerig zijn lijkt
elders
op
komen
Afhankelijk
vindt
(figuur 5).
per
uur
Dit,
te
menselijk
die
oog-
trekwaarnemingen
slechte
weerscondities
exemplaren.
de trek gewoon-
plaats.
weer
de doortrek in
juni
verspreinog
herfsttrek de
van
groot wordt
thermiek
en
45-86 kilometer
van
dat het
nemer
zich
De
meer
vogels
werd
7’W.) Na
waarne-
kunnen flink
de
oorzaak
tijdens ’uit
van
de
twee
dagen
was
mo-
is
dat
worden hun
(op
de
29°
vogel
of
raken.
'Willem
uitgeput
in ge-
trek
een interessante
Huiszwaluw
na-
is het
koers’
walvisvaarder
op 17 oktober 1950
een
van
reizigers
waarop de waar-
Huiszwaluwen
vertelt
Op
door
Anderzijds
de
de
hoog-
belangrijkste
en worden
bezocht.
dat
in
de schaarse
hoogteverschil
foerageertochten
beurtenis.
de
eens
voor
bevindt,
hooglanden
feit
overwintert
hooglandgebieden zijn
weinig
gelijk
kennelijke
wel
zou
zijn
Veel
het
Afrika
ontoegankelijk
troffen,
10-30 stuks
van
het
met
kunnen
mingen.
40°
onsa-
exemplaren.
in
snelheid
in
landgebieden,
rentsz’
bestaat
van
gevlogen.
zamen
reden
met na-
trek
slecht
de
aan.
De
3-10
lokatie
Tijdens
een
Huiszwaluw
zien.
bij
die
hun
Europa,
50-70
gebruik gemaakt met
dit thema-
stroom
tijdens
en
de
van
dingsgebied kan
wordt
in
van
van
de avond
in
trekken
groepjes
zelden
en
Junge (1952)
hoogten
ook sterk
constante
een
Minder vaak
meer
(Voipio
broedlokaties
nabij
broedseizoen.
menhangendegroepjes
zijn
mede-
weerscondi-
voedselbronnen
name
gedrag geldt
me buiten
ture
zorgen.
gedrag
Wanneer
Huiszwa-
schriftelijke
4 en Maréchal
nummer).
relatief Het
1985
voorts
1975) en
(zie figuur
lijk tegen
Delichon
van
vogels hoofdza-
foerageermogelijkheden
Zink
Groepsvorming
men
de voorjaarstrek
reactie op veranderde
c.q
1970,
voor
Azië
een
en
deperiode mei-juni, de andere
eruptiegewijs voorkomen,
men.
Ten
Vinken) (1)
en
in
1973).
soort er
broedvogel voorkomt,
nieuws
voorjaarstrek
(naar Lyuleeva
dat de
als
deerd
tussen
Oostzee. De Huiszwaluwen trekken door
de
aan
geBa-
30’N.;
aange-
nog
niet
Modder
de nestbouw
voor
moet
de Huiszwaluw
van
de grond halen. Zijn voedsel vindt hij, ook
op
de trek,
in staat om te
vliegen
aangetroffen westen 3000
te
Azoren.
kilometer
Stormen
de
onder
Ofte
kunnen
meer
te
afgelegd, dode
ke
der
1986)
Woert
meldt
zwaluwen zeer
grote
in
goed
winden,
(persoonlijke sterfte
Tunesië.
weer brak
regenbuien
Pierre Maréchal,
in
Na
april
noodweer
1187, 5602
postbus
den.
De
De
wordt
van
uit met zware
hagelbuien.
en
Huis-
van
periode
een
for
late
de kor-
vloedlijn
zeker
geschat.
Mead
zijn
gezien
dui-
Ook
de
de
in
het
voor
broedgebie-
eveneens
de laatste
meldt
1985)
in
als een
voorjaarsweer in
hem
GDI,
de kust
Ornithology (BTO, schriftelij-
aantallen
Zeegebied
Op de
langs
door
aankomst
door hen
slechte
vol-
werden
mededeling Chris
Engeland
mededeling
hem
Huiszwaluwen
British Trust
ver-
Schouten
vloedlijn langs
Huiszwaluwen.
door
werd
oorzaken. Van
die
zend
kust!
Huiszwaluwen
met dode
afstand
de
lag
morgen
bezaaid
dan
grote sterf-
eveneens
migrerende
gende
zuid-
ten
wel
de Afrikaanse
van
op zee
vogel werd
kilometer
1700
op
de
van
en stierf. De
in de lucht.
Hans
Foto:
kleiner.
gevolg
van
Dit het
Middellandse-
jaren.
BD Eindhoven
LITTERATUUR:
R.
Bere,
(1969):
Britton, P.L.
Birds in
K.
Curry-Lindahl,
an
African
Birds of
(1980);
(1981):
East
National Park.
Africa.
Birdsmigration
Their
London.
habits,
in Africa.
status and
distribution.
Nairobi.
Movements between six continents
(Volume I
&
II).
New
York. G.C.A.
Junge, (1
+
H.
Lyuleeva, tions
(1952):
occurrence
of
(1975):
D.S.
Mehlschwalben
(1973):
Ecological
Features
and
of
swallow
urbica
Factors.
Physiological
The bird
Moreau,
R.E.
The Palaearctic-African
Salvan, J.
(1972):
(1969):
(L.)
in
the
Mid-Atlantic. Ardea
è l’étude
der Heimat,
In B E.
45
:
172.
Bykhovski (Editor):
Bird
Migra-
New York.
fauna's of Africa and its
Contribution
Freibergen. Vögel
biology during migration.
R.E. (1966):
Bird
Islands.
New
York.
Migration Systems.
New
York.
des oiseaux du Chad. L’Oiseau et la Revue
Frangaise d’Ornithologie
: 40.
SélimAli & S. Dillon
Speek,
B.E.
B & G
Sultana, J
Thijsse,
(1970):
Wigman, G.
A.B.
van
de
(1917): Vogelleven
(1975):
Der
House
'thunder-flights'
(second edition).
London.
Vogeltrekatlas. Zutphen.
Vogeljaar (Bij
Atlas
of India and Pakistan together with those of Nepal,
Bombay.
of Borneo
(1981-1983):
Het
On
Voous, K.H. (1960):
Volume 5,
The birds
(1984): Thieme's
Gauci
(1938):
Handbook of the birds
(1972);
Ceylon.
(1968):
Speek
& C.
J.P.
Volpio, P.
Ripley
Bhutan &
Sikkim,
Smythies,
Zink,
specimen
überwintern in den
Moreau,
39
a
of Delichon
99.
2):
Lüscher,
On the
Martin-
huis
of the
en
New breeding
hof).
house
Europese Vogels. in Nederland.
Derde druk. martin
species
for Malta. 11-Merill 22
:
17-18.
Laren
Delichon urbica.
Ornis Fennica 47
:
15-19.
Amsterdam.
Amsterdam.
Zug europaischer Singvögel.
Ein Atlas
der Wiederfunde
beringter Vögel. Lieferung
2.
Möggingen. Urban, K. & L. Brown
(1971):
A checklist
of the
birds
of
Ethiopia.
Addis Abeba.
255
