Een dier, onze zorg! Dieren zijn belangrijk in ons leven. Dieren zorgen niet alleen voor vlees, melk, eieren en wol, maar ook voor ontspanning, gezelligheid en sociale contacten. Als proefdier proberen ze voor ons medicijnen uit en als werkkracht doen ze dienst in de manege of bij de politie. Wij zorgen voor dieren, dieren zorgen voor ons en dieren zorgen voor elkaar. Moederdieren zorgen in het algemeen voor hun kinderen, maar bij struisvogels en nandoes doen de vaders dat. Een leeuw is een echte huisman: hij past op de welpen als de vrouwtjes op jacht gaan. Van olifanten is bekend dat zij elkaar en elkaars jongen helpen en beschermen. Niet in de hele dierenwereld zijn ze zo vriendelijk voor elkaar. Bij sommige spinnen wordt het mannetje direct na de paring opgegeten door het vrouwtje en moeten bij de meeste vissen de jongen na de geboorte heel snel maken dat ze wegkomen. Anders worden ze door moederlief opgegeten!
Zo gezond als een vis Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen die huisdieren hebben, gezonder zijn en beter tegen stress kunnen dan mensen zonder huisdieren. Er komt steeds meer aandacht voor de rol die dieren kunnen spelen in de zorg en de hulpverlening. Denk maar aan de aaihonden in verzorgingstehuizen en de reddingshonden die mensen in nood opsporen. Vooral kinderen willen graag met dieren omgaan. Ze kunnen er hun geheimen aan kwijt en soms is een huisdier een grote steun in moeilijke tijden. Kinderen met contactstoornissen gaan door het omgaan met dieren vaak beter functioneren. Kinderen die een huisdier hebben, blijken in het algemeen aardiger in de omgang te zijn dan kinderen die ‘dierloos’ opgroeien. Een ander, nog lopend onderzoek heeft alvast uitgewezen dat kinderen die van jongs af aan opgroeien met huisdieren, minder kans hebben op allergieën. Het ziet er zelfs naar uit dat kinderen meer weerstand kunnen opbouwen als tijdens de zwangerschap al huisdieren in huis waren. Ook is gebleken dat veel seriemoordenaars in hun jeugd dieren mishandeld hebben. Daarom wordt tegenwoordig direct met therapie ingegrepen als kinderen zich hier aan schuldig maken.
Ter lering ende vermaak Naar dieren kijken is leuk en je kunt er veel van leren. Veel uitvindingen zijn gedaan door simpelweg naar dieren te kijken. Vaak hadden we dingen al veel eerder uit kunnen vinden, als we maar eerder en beter naar dieren gekeken hadden. Je kunt op veel plekken dieren zien en er veel over te weten komen. In dierentuinen gaat het meestal om buitenlandse dieren, in natuurgebieden om dieren die hier in de natuur leven en op kinderboerderijen vind je boerenbeesten, huisdieren en soms exotische dieren. 1
Ik heb al een dak
Dieren onder dak Huisdieren zijn dieren die voor ons plezier in of bij huis leven en door ons verzorgd worden. Ze zijn vaak al eeuwenlang in gevangenschap gefokt en voelen zich bij ons thuis. Dat wil niet zeggen dat ze helemaal niet meer op hun wilde soortgenoten lijken. Een kat blijft een roofdier, een hond ziet het gezin als zijn roedel en konijnen zullen altijd blijven graven.
Niet alle dieren zijn altijd even geschikt als huisdier. Een hamster slaapt van nature het liefst overdag en is ’s nachts druk bezig. Bij de kinderen voor wie ze meestal bedoeld zijn, is dat net andersom. Een hond wil niet alleen blijven en moet veel beweging hebben. Dat is lastig voor mensen met een drukke baan en weinig vrije tijd. Dieren kosten tijd, aandacht en geld. Ze maken ook rommel. Dat komt iedere dag terug en duurt een dierenleven lang. Een hond wordt gemiddeld 12 jaar oud, een cavia 7 jaar en een hamster 2 jaar. Zulke dingen moet je wel weten voordat je een dier in huis neemt.
Dieren zonder dak De meeste mensen zijn meteen ‘verkocht’ bij het zien van jonge dieren. Toch groeit het speelse jonge hondje snel, hangt het leuke pluizige poesje wel eens in de gordijnen en wil de knuffelige kleine cavia ook aandacht als hij groot is. Er zijn maar weinig ouders die het leuk vinden om iedere week het konijnenhok schoon te maken als de aardigheid er voor de kinderen af is. Niet iedereen heeft er in het begin bij stilgestaan wat er allemaal bij komt kijken en als het dan allemaal een beetje tegenvalt willen sommige mensen het dier weg doen. Soms moet een dier weg omdat de baas ziek is of moet verhuizen. Dat is triest, maar met een beetje moeite is er wel een nieuw baasje voor te vinden. Het komt ook voor dat mensen allergisch zijn voor huisdieren, maar het valt wel op dat veel mensen net voor de zomervakantie ‘allergisch’ worden. Dakloze honden en katten kunnen terecht in het asiel. Maar waar laat je een afgedankt konijn of een lastige cavia? Soms worden ze gewoon gedumpt in het bos, langs de weg of bij kinderboerderijen over het hek gezet. En die zitten daar ook niet op te wachten. Bezint eer ge begint, dus.
Boerenbeesten Met boerderijdieren zoals koeien, varkens en kippen hebben we niet zo’n directe band. In het ergste geval zien we ze alleen in de schappen van de supermarkt en vervolgens op ons bord. Een boer houdt geen dieren voor de gezelligheid maar om er geld mee te verdienen. Dat is niet zo raar want ook hij moet boodschappen doen en nieuwe kleren kopen. Er is nog steeds veel te doen over de manier waarop tegenwoordig boerderijdieren gehouden worden. De meeste boerderijen lijken wel enorme fabrieken, waar vlees, eieren en melk ‘gemaakt’ worden. De meeste varkens en kippen hebben weinig ruimte en komen nooit buiten. Gezond zijn ze wel, maar leuk is anders.
Lekker dier Er zijn boeren en klanten die vinden dat ook boerderijdieren als beesten tekeer moeten kunnen gaan. Meer ruimte en vaak naar buiten. Dat betekent voor de boer dat hij minder dieren kan houden en meer werk heeft. Voor ons wil dat dus zeggen dat we wat duurder uit zijn als we boodschappen doen. Maar je hoeft niet iedere dag vlees te eten en je hoeft ook niet zo veel vlees te eten!
2
Een tuin vol dieren Het is leuk als dieren uit zichzelf bij je willen komen wonen. In de tuin bijvoorbeeld. Ze doen dat niet omdat ze jou zo aardig vinden maar omdat er voor hen iets te halen valt zoals eten en veiligheid. Zij voelen zich niet thuis in een keurig aangeharkt achtertuintje met veel tegels, waar ieder onkruidje meteen wordt uitgerukt of doodgespoten. In een tuinparadijsje van bomen, struiken en planten is van alles te beleven. Vogels zoeken zaadjes, besjes en insecten. Egels jagen op insecten, slakken en wormen. Vlinders komen op de bloemen af. Een drukte van belang en jij zit eerste rang. Je kunt je eigen wildparkje voor vogels nog aantrekkelijker maken met broedkastjes in het voorjaar en met vetbollen en pindanetjes in een strenge winter. Egeltjes lusten af en toe wel een bordje kattenvoer en insecten worden vrolijk van een ‘kleine diertjes hotel’. Dat kan gewoon een stapeltje takken of bladeren zijn, maar ook een mooie toren van stenen, takken en riet. Je kunt in de herfst de bladeren op een windstil plekje op een hoop vegen in plaats van weg te gooien. Voor egels is dat een ideaal winterslaapplekje en vogels vinden er insecten.
Bloeiende bermen en bezige bijen Het platteland is door de jaren heen hoe langer hoe meer één grote strakke lappendeken van weilanden en akkers geworden. Veel heggen, bomen, bosjes en drinkpoelen zijn verdwenen. Die waren te lastig voor de grote landbouwmachines. Wilde planten en dieren hadden er niets meer te zoeken. Gelukkig gebeurt er tegenwoordig heel veel om het ook de dieren op het platteland en in de stad weer naar de zin te maken. Vrijwilligers leggen samen met boeren houtwallen en drinkpoelen aan. Daarnaast wordt veel landbouwgrond teruggegeven aan de natuur. Wegbermen worden niet meer steeds afgemaaid, zodat er bloemen kunnen bloeien waar weer vlinders op af komen. Wilde bloemen krijgen ook weer een kans in veel plantsoenen. De strakke rijtjes violen, tulpen en geraniums krijgen concurrentie!
Op safari in Nederland Nederland is dichtbevolkt. Bijna alle grond wordt gebruikt voor huizen, wegen of boerderijen. In een natuurgebied mag de natuur zijn gang gaan en mogen mensen daar van meegenieten. Eigenlijk hoef je in zo’n natuurgebied helemaal niets te doen om natuur te krijgen. Dat gaat vanzelf, maar als je meer wilt, moet er toch een 'mondje' geholpen worden. Halfwilde paarden en koeien zorgen ervoor dat de natuur niet dichtgroeit. Zij vreten ook de jonge boompjes weg en maken ruimte voor nog meer verschillende dieren en planten. Die paarden en koeien kunnen heel goed voor zichzelf zorgen. Sommige mensen vinden zelfs dat je ze helemaal aan hun lot moet overlaten. Dat is nu eenmaal de natuur. In Afrika breng je een zebra met een manke poot ook niet naar de dierenarts. Er komt vanzelf wel een leeuw of een luipaard langs. Die moeten ook eten. Andere mensen vinden dat ze wèl verzorgd moeten worden, omdat onze natuur door mensen ‘gemaakt’ is. De dieren kunnen immers niet uit zichzelf naar andere natuurgebieden en bovendien zijn er in Nederland geen grote roofdieren die zieke en zwakke dieren meteen opruimen.
3
Een blindengeleidehond staat nergens van te kijken Een blindengeleidehond zorgt ervoor dat een blinde kan gaan en staan waar en wanneer hij dat wil. Dat kun je bij menselijke hulp niet altijd zeggen! Zo’n hond herken je aan het tuigje met de beugel. De blinde houdt de beugel vast als de hond zijn weg zoekt. De training van een blindengeleidehond begint al heel vroeg. Als de pup ongeveer 7 weken oud is, gaat hij voor een jaar naar een pleeggezin. Dat is de ‘kleuterschool’. Daar wordt hij verzorgd en overal mee naartoe genomen. Hij leert dat hij zich niets moet aantrekken van schreeuwende kinderen, voorbijrazend verkeer en drukke winkels. Daarna moet hij afscheid nemen van zijn pleeggezin en gaat hij echt naar school, de geleidehondenschool. Daar leert hij hoe hij iemand zonder ongelukken door het verkeer en overal langs moet loodsen. Als de hond klaar is met zijn opleiding, is hij ongeveer 2 jaar oud. Een blindengeleidehond weet natuurlijk lang niet altijd waar zijn baas naar toe wil. De baas moet de weg weten en bijvoorbeeld zijstraten tellen om te weten waar hij links- of rechtsaf moet. De hond let op het verkeer, ontwijkt obstakels, zoekt de zebrapaden, de deuren en de trappen. Hij zorgt er voor dat ze samen veilig aankomen. Een hulphond opent deuren De zogenaamde hulphonden hebben ook een tuigje om, maar dat is vooral om te laten zien hoe belangrijk ze zijn. Zij helpen namelijk gehandicapte mensen. Zij hebben geleerd spulletjes op te rapen, een deur te openen of een lift te bedienen. Hulphonden zorgen er uiteindelijk voor dat hun baasjes maar de helft van de dure zorg nodig hebben die ze zonder hond nodig zouden hebben. Daarnaast maken zij het hun baasjes makkelijker een praatje met ‘gewone’ mensen te maken. Ze hebben het dan meestal niet over zichzelf of hun handicap maar over de hond. Hulphonden moeten ook naar school. De opleiding van een hulphond duurt net zo lang als die van een blindengeleidehond. Een therapeutisch paardenmiddel Sporten is gezond. Ook mensen met een lichamelijke of geestelijke handicap sporten. Er zijn zelfs Olympische Spelen voor gehandicapten. Er zijn maneges waar ook gehandicapte mensen kunnen paardrijden. De mensen die daar werken hebben daarvoor een aparte opleiding gehad. De manegepaarden zijn speciaal voor dit doel uitgezocht en getraind. Voor heel zwaar gehandicapte mensen zijn er de zogenaamde huifbedmaneges. De gehandicapte ruiter ligt op een zeil, een bed, dat vlak boven de ruggen van twee naast elkaar lopende paarden is gespannen. De warmte en de beweging van de paarden werken als een massage. Naast de extra aandacht zijn het de typische paardengeuren en paardengeluiden die de ruiter goed doen.
4
Lessen met een luchtje Als je ouders om welke reden dan ook geen dieren in huis willen, kun je toch met dieren omgaan. Op een kinderboerderij bijvoorbeeld. Een kinderboerderij is geen echte boerderij maar een plek waar je kunt meehelpen de dieren te verzorgen. Daar leer je bijvoorbeeld van de varkens dat ze slim zijn, van de koeien dat ze alles wel 50 keer herkauwen en van de kippen dat ze een graantje willen meepikken. Je leert de dieren echt kennen. Aan ieder dier zit wel een luchtje, ieder dier voelt anders aan en ieder dier heeft iets bijzonders. Je merkt snel genoeg of ze het naar hun zin hebben. Dat haal je niet uit boeken of uit films en dat leer je niet op school. Daar moet je zelf bij zijn. Jong geleerd, oud gedaan Honden zijn meestal niet welkom op een kinderboerderij. Toch worden er voor jonge hondjes wel uitzonderingen gemaakt. Meestal op afspraak. Als honden namelijk op heel jonge leeftijd met allerlei andere dieren kennis hebben gemaakt, vergeten ze dat nooit meer. Later zullen ze er niet meer vreemd van opkijken, er achteraan jagen of zelfs dieren doodbijten. Met verstand van dieren Er zijn ook ‘kinderboerderijen’ bij instellingen voor mensen met een verstandelijke handicap. Dat zijn mensen die het moeilijk vinden om bijvoorbeeld dingen uit boeken te leren. Op de boerderij steken zij met plezier de handen uit de mouwen. Ieder op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Belangrijk is dat mens en dier zich daar goed bij voelen. Er zijn verstandelijk gehandicapten die zoveel verstand van dieren hebben, dat zij ‘gewone’ mensen daar iets over kunnen leren. Zorg in levenden lijve Op zorgboerderijen gaan landbouw en zorg samen. Het zijn boerenbedrijven waar mensen met een handicap, verslaafden of probleemjongeren aan de slag kunnen. Zij worden ook wel hulpboeren genoemd. Hulpboeren zorgen voor de dieren en zo zorgen de dieren eigenlijk weer voor hen. Door de regelmaat van het werk en door het contact met dieren krijgen ze weer vat op hun leven. Geen zorgen voor morgen? Je zult maar naar een bejaardentehuis moeten en je mag je hond, kat of kanarie niet meenemen. In veel bejaardentehuizen zijn huisdieren niet toegestaan. Dat is triest als je al jarenlang een dier als kameraadje hebt gehad. Gelukkig zijn er ook tehuizen, waar huisdieren wel welkom zijn. Oudere mensen blijven namelijk langer fit als ze een kat verzorgen of iedere dag met een hond naar buiten gaan. In veel verzorgings- en verpleeghuizen komen vrijwilligers regelmatig langs met hun ‘aaihond’. Dat is een vriendelijke hond die graag aangehaald wordt. Het is gebleken dat ook mensen die bijna nergens meer op reageren wel ‘geraakt’ worden door een warme vacht en een natte neus. Honden in de bak In een aantal Amerikaanse gevangenissen worden sinds een paar jaar verwaarloosde en agressieve straathonden aan zware criminelen toevertrouwd. De gevangenen hebben een cursus gehad hoe ze de honden moeten heropvoeden. Het is gebleken dat de hondenbazen en de (mede)gevangenen een veel socialer gedrag zijn gaan vertonen. De honden worden na hun training geplaatst als huisdier of verder opgeleid tot politiehond of hulphond.
5
Hoe zeg je dat ook al weer? Kalverliefde Kinderlijke verliefdheid Als een kloek op eieren Iets goed verdedigen Hij heeft een adder aan zijn borst gekoesterd Hij heeft iemand geholpen die later heel ondankbaar bleek De aap vlooien Iemand iets aftroggelen Het maakt niet uit of je door de kat of door de hond gebeten wordt Als je ergens de dupe van wordt, maakt het niet uit waarvan De hond in de pot vinden Te laat thuis komen en geen eten meer krijgen
De kat op het spek binden Iemand in de verleiding brengen Parels voor de zwijnen werpen Iets doen dat niet gewaardeerd wordt Hij heeft zijn schaapjes op het droge Hij heeft genoeg geld verdiend Op alle slakken zout leggen Overal aanmerkingen op hebben Leven als een luis op een zeer hoofd Het helemaal naar je zin hebben Het oog van de meester maakt het paard vet Als er toezicht is, wordt er goed gewerkt Paarden die de haver verdienen, krijgen hem niet Goede dingen worden niet altijd beloond
© Gemeente Rotterdam
Wist je dat …………
6
je egeltjes geen melk moet geven omdat ze daar diarree van krijgen? een kat of een hond op kantoor kan zorgen voor een goede sfeer? Het is gebleken dat juist op een werkplek, waar het vaak druk is, de aanwezigheid van huisdieren ontspannend werkt. De sfeer verbetert en de productiviteit gaat omhoog. ons land ook wel ‘kikkerland’ wordt genoemd omdat er vroeger veel meer moerassen en andere drassige plaatsen waren? Werelddierendag op 4 oktober te danken is aan Franciscus van Assisi? Hij was een heilige die zich het lot van bedelaars, zwervers en dieren aantrok. Hij stierf op 4 oktober 1226. In 1929 werd tijdens een dierenbeschermingscongres zijn sterfdatum uitgeroepen tot Werelddierendag. er ‘diervriendelijke restaurants’ zijn? Daar komt alleen vlees op tafel van biologische boerenbedrijven. een dier zich geen ‘zorgen voor morgen’ kan maken? Zij kunnen bijvoorbeeld niet dagenlang in de stress zitten voor een bezoek aan de dierenarts, zoals sommigen onder ons voor een bezoek aan de tandarts! konijnen graag zomaar voor de lol heel hard heen en weer rennen? Dat doen ze in de natuur ook.
Knipblad cavia
Op dik papier kopiëren of op karton plakken. Uitknippen, kleuren. Onderdelen tegen elkaar leggen Splitpennetjes door de gaatjes doen. De poten iets naar buiten buigen.
7
Zorg voor mens en dier in verre landen Brookes Hospital heeft dierenklinieken in Egypte, Pakistan, Jordanië en India voor paarden en ezels die heel zwaar werk moeten doen. De eigenaren zijn meestal straatarm en hebben de dieren hard nodig. Ze kunnen de dieren gratis in de kliniek laten behandelen en krijgen soms ook een vergoeding als die een tijdje niet kunnen werken. Het mes snijdt aan twee kanten: de dieren worden beter behandeld en de eigenaren verdienen er meer mee. Brooke Hospital for Animals Nederland, Postbus 72, 3300 AB, Dordrecht. Tel.: 078 631 4695 of www.brooke.nl
Dieren in de zorgen Wanneer je afstand wilt doen van je huisdier kun je in Maastricht, na telefonische afspraak, voor honden en katten alleen bij het dierenasiel en voor kleine huisdieren zoals konijnen en cavia’s alleen bij de Dierenambulance Limburg Zuid terecht. De kinderboerderijen nemen geen dieren aan. Dierenasiel en dierenambulance zoeken weer een nieuw baasje voor de dieren. Het verzorgen ervan kost natuurlijk geld en daarom moet je betalen als je een dier brengt of ophaalt.
Op vakantie? Als je op vakantie gaat, kunt je je hond bij het dierentehuis laten logeren. Bij de kinderboerderij in Daalhof en de Dierenambulance Limburg Zuid bestaat de mogelijkheid kleine huisdieren zoals konijnen en cavia’s tijdelijk onder te brengen. Voor vakantieperiodes moet je ruim van te voren reserveren.
Informatie over de zorg voor huisdieren Bij de samenwerkende dierenorganisaties in Maastricht zijn folders verkrijgbaar over de meest gangbare kleinere huisdieren. Je vindt de folders ook op www.cnme.nl onder ‘downloads’.
www.cnme.nl
pw/2004/2010 / 2015
8
