Eén & al oor. Jongerenculturen nader bekeken

Eén & al oor Deze Nieuwsbrief is een uitgave van de Kinder- en Jongerentelefoon Jaargang 8 – nummer 24 – September 2008

24

Jongerenculturen nader bekeken Jongerenculturen voorbijgestreefd? Over ‘het belang van de cultuur’ naar ‘de waarde van een eigen stijl’. Uit de studiedienst: “Anders zijn en toch niet opvallen.” ‘Rebels ... with a cause’ De gedachtegang van Trendwolves. Lesvoorbereiding “Jongerenculturen nader bekeken”

J

I Eén & al oor I Jaargang 8 I nummer 24 I September 2008

Jongerencultuur

Jongerencultuur voorbijgestreefd ?

2

Over ‘het belang van de cultuur’

De emokids, de jumpers en de nieuwste tecktonicgeneratie, we hebben er allemaal al over gehoord. We lezen erover in dagbladen, zien ze op televisie en beschouwen ze als de nieuwste jongerenculturen maar stellen ons zelden de vraag of ze dat wel degelijk zijn! Zijn onze jongeren nog zo eenvoudig op te delen? Kunnen we nog spreken van het begrip ‘jongerenculturen’. Onze KJT-verslaggeefster zocht het voor jullie uit en ging op bezoek bij Ladda vzw, een kenniscentrum van jongeren(sub)cultuur dat hedendaagse trends binnen jongerenculturen onderzoekt en duidt.

What’s in a name! ‘Jongerencultuur’ is een voorbijgestreefd begrip. Verschillende onderzoeken duiden op het bestaan van een nieuw fenomeen, namelijk de cut’n’paste generatie of het stijlsurfen, welke staat voor een symbolische reorganisatie van de code. Jongeren geven een eigen touch, een eigen waarde aan de code die ze overnemen. Waar jongeren vroeger behoorden tot één bepaalde cultuur, zich gedroegen naar die cultuur en zich hielden aan hetzelfde gedachtegoed, combineren ze nu elementen uit verschillende culturen om op die manier een eigen ‘IK’ te creëren. Jongeren zijn niet langer in hokjes te duwen. Ze behoren niet meer tot één bepaalde cultuur maar worden als het ware een combinatie van verschillende culturen. Onderzoek door Maarten Prinsen wees ook op de permeabiliteit tussen jongerenculturen. Er is veel meer

tolerantie tussen culturen. Jongeren kunnen dus makkelijk elementen uit verschillende culturen combineren zonder tot één bepaalde cultuur te behoren. Naast het combineren van elementen bestaat er ook nog het zelf maken, in de zin van ‘er een eigen accent aan geven’. Voorbeeld: ze kopen een T-shirt bij H&M en naaien er kantjes en boordjes aan. Op die manier geven ze er een eigen touch aan en creëren ze hun stijl. In de wereld van de …. Graffitiscène Op bezoek bij Arno Arnouts, bezieler en organisator van de Antwerpse Graffiti-jams, het evenement voor de binnen- en buitenlandse graffitiwriter. Waar is graffiti eigenlijk ontstaan? Arno: Graffiti kent een heel lang bestaan. Het werd niet gebruikt om een boodschap achter te laten aan toekomstige generaties maar eerder om op zijn manier iets toe te voegen aan het moment. In de jaren ’50 kreeg graffiti een nieuwe dimensie. Jeugdbendes in de Bronx, New York, gebruikten graffiti om hun grondgebied af te bakenen. Op die manier waarschuwden ze andere bendes dat ze vijandig terrein betraden. In navolging van de bendeleden startten ook gewone jongeren met het afbakenen van hun terrein door hun naam of schuilnaam op gevels of huizen te spuiten. Het taggen was geboren. Vroeger had elke cultuur zowat zijn eigen stijlkenmerken. De hippies droegen losse kleding en broeken met brede pijpen. Is dat voor graffitiwriters ook het geval? Zijn ze duidelijk te onderscheiden van Jan modaal? Arno: Neen, graffitiwriters zijn nog moeilijk te herkennen in het straatbeeld. Vroeger maakte graffiti deel uit van de Hiphopcultuur. Later is graffiti aan zijn eigen scène begonnen maar daar kwamen weinig symbolen en kenmerken aan te pas. Wat is dan wel eigen aan de groep van graffitiwriters? Zijn er algemene kenmerken te onderscheiden? Arno: Men moet altijd heel voorzichtig zijn met veralgemeningen. Wel kunnen we vaststellen dat de doorsnee-writer zich in de middenklasse bevindt. Een eerste reden hiervoor is het materiaal. Writers hebben materiaal nodig en tellen hiervoor soms handen vol geld neer. De meeste writers zoeken een job of weekendwerk om hun materiaal te betalen.

Nieuwsbrief

I Deze Nieuwsbrief is een uitgave van de Kinder- en Jongerentelefoon I

voorbijgestreefd ? naar ‘de waarde van een eigen stijl’

Vele writers genieten een creatieve opleiding of kunstopleiding wat op zich veel meer aansluit bij hun keuze voor het graffitiwriten. Daarnaast merken we ook wel dat er nog steeds meer jongens dan meisjes kiezen voor graffiti. We proberen dit op onze jams wel op te vangen door gericht vrouwelijke writers uit te nodigen. De meeste writers starten op hun 12 à 13 jaar. In grote getallen gaan ze van start! Na zes maanden merk je dat er heel wat jongeren afhaken. Het zijn slechts de echte creatievelingen die overblijven. Noem het een natuurlijke afvloeiing. Uit hun woordenschat gegrepen - Graffitiwriter: algemene term voor een persoon die graffiti spuit. - Crew: een groep van graffitiwriters - TAG: een artiestennaam of schuilnaam in de vorm van een handtekening, ontworpen door de jongere om niet herkend te worden door buitenstaanders. - Throw ups: een uitgewerkte handtekening die eruit ziet als een duidelijk omlijnd vlak, bestaande uit een eenvoudige structuur die op andere plaatsen gemakkelijk herhaald kan worden. - Quick pieces: werkjes waarbij de writer zijn naam op een kunstzinnige manier probeert te spuiten. Belangrijk hierbij is het gebruik van variatie, nieuwe lettertypes en kleurencombinaties. - Master pieces: uitgewerkte en originele vormen van quick pieces waarbij het resultaat de belangrijkste rol speelt. Wat bezielt een jongere om zijn naam te “taggen” op een zichtbare plaats? Je vertelde al dat men het vroeger deed om zijn terrein af te bakenen, is dat nog steeds de reden om je tag ergens achter te laten of zijn de redenen ondertussen geëvolueerd? Arno: De reden waarom iemand ervoor kiest graffiti te plaatsen is meestal van persoonlijke aard. Dikwijls wordt deze reden beïnvloed door sociale, culturele, politieke of economische omstandigheden. Graffiti zijn ook sterk verbonden met de leefwereld van jongeren. Jongeren die behoren tot een bepaalde

subcultuur gebruiken graffiti om hun eigen culturele identiteit te bevestigen. In de graffitiscène onderscheiden we twee groepen van writers. De eerste groep zijn zij die vinden dat graffiti op straat horen en zonder toestemming kunnen worden aangebracht. Voor deze groep geldt de kwantiteit en niet de kwaliteit. De andere groep zijn diegene die willen groeien en zichzelf willen verbeteren. Ze kiezen voor legale opdrachten omdat ze dan onder betere omstandigheden kunnen werken.

© www.resmone.com

Wat telt, is de kick, al ligt deze voor beide groepen op een ander vlak. De illegale writer is niet op zoek naar geld, hij doet het voornamelijk voor de adrenalinekick. Het idee alleen al zijn naam te zien prijken op de meest zichtbare plaats van de stad geeft hem een kick. De legale writer kiest voor de kick om zich te kunnen verbeteren, zich op te werken en de straat te verfraaien. Is er nog iets wat je zeker wil meegeven aan onze lezers? Arno: Ja, ik wou toch nog even onderstrepen dat graffiti meer is geworden dan enkel het gebruik van spuitbussen. Ondertussen zien we een evolutie naar bredere vormen van graffiti waarbij ook stiften, stickers en zelfs mozaïek worden gebruikt.

Identiteit voor alles Eens de puberteit bereikt, start de zoektocht naar de eigen identiteit. Vroeger kozen jongeren één bepaalde cultuur, namelijk die waarin ze het meest zichzelf zijn.

3



Jongeren van nu kiezen ervoor zichzelf te ontdekken, streven naar authenticiteit en zijn daardoor in een constante zoektocht naar hun persoonlijke (hun streven naar ‘uniek zijn’) en sociale (ergens bij willen horen) identiteit. Teveel geassocieerd worden met een bepaalde cultuur wordt trouwens niet aanvaard door jongeren. Het past niet bij hun streven naar hun eigen persoon en identiteit.

4

Leeftijd speelt hierbij geen rol. Een voorbeeld hiervan is dr. Rupa Huq, politica, onderzoekster en docent aan de Universiteit van Kingston die als DJ het nachtleven induikt. Steeds belangrijker in dit verhaal zijn ‘de skills’. Skills verwijzen naar vaardigheden die goed ontwikkeld zijn bij een persoon. De persoonlijkheid en stijl van jongeren zijn aan deze skills verbonden. Ze ondersteunen hun identiteit. Het besef van iets te kunnen, ergens goed in te zijn, geeft waarde aan hun identiteit. Een voorbeeld hiervan is het zogenaamde ‘jumpen’.

“White Metal”. Zij halen hun inspiratie uit de bijbel en zijn in alle stromingen terug te vinden. Zijn ze nog steeds in het straatbeeld te herkennen of zijn die tijden passé? Peter: Metalfans zijn er in alle maten en soorten, gaande van de medewerker in de Brico tot de ambtenaar die een topfunctie bekleedt. Gewone mensen zoals jij en ik dus. We merken wel dat er nog steeds meer jongens dan meisjes worden aangetrokken tot deze muziekscène, een verhouding van ongeveer 65%-35%. Metal is een muziekscène voor jong en oud. Zo zal de oudste metalfan ondertussen ouder dan 60 jaar zijn. Metal wordt vaak doorgegeven van generatie op generatie. De echt metalfan neemt zijn kinderen en/of kleinkinderen mee naar een optreden of festival. Deze kinderen en kleinkinderen nemen deze stijl over en geven het op hun beurt weer door aan hun kinderen en/of kleinkinderen. Momenteel zien we een duidelijke trend van jongeren die terug op zoek gaan naar de roots van de metal. Zo gaan ze op zoek naar informatie en bezoeken ze optredens van oudere bands uit de metalscène.

Over de grenzen van de … Metalscène Een gesprek met Peter Rotthier, hoofdredacteur van Mindview, een gratis magazine geschreven door en voor de metalscène. We zagen ze vroeger wel vaker in het straatbeeld, de metalfans in hun zwarte kleren. Wanneer is de metalscène eigenlijk ontstaan? Peter: De metalscène kent zijn ontstaan in de jaren ’60. Groepen als Deep Purple en Led Zeppelin legden de eerste steen voor de metal. In de metal vinden we een aantal stromingen terug die op vlak van muziekstijl steeds harder klinken. Zo hebben we de “Heavy Metal” met groepen als Iron Maiden. Vanuit de Heavy Metal ontstaat een nieuwe stroming, namelijk “Speed Metal” bv. Helloween. Uit de Speed metal groeit dan weer de “Thrash Metal”, gevolgd door de “Death Metal” en als koploper en tevens hardst klinkende metalstroming is er “Black Metal”. Naast deze stromingen bestaat er ook nog de

Jongerenculturen worden vaak in verband gebracht met een bepaalde boodschap. Ze brengen die boodschap tot uiting in de manier waarop ze leven, zich kleden of gedragen. Welke boodschap wil de metalfan graag uitdragen? Peter: We kunnen stellen dat de metalfan vroeger voornamelijk gedreven werd door zijn drang zich af te zetten tegen de hokjesmentaliteit. De metalfan wou anders zijn dan de anderen en vond dit ‘anders zijn’ terug in de metalscène. Dat is iets wat we nu niet meer kunnen zeggen van de metalscène. Zie het als een gewone muziekstroom waar het rebelse nog steeds een stukje in vervat zit. Metalsymboliek - Heavy metal-groet: Wijsvinger en pink opgestoken: het symbool voor respect. Het symbool werd in het leven geroepen door Rob Helford van Judas Priest en later overgenomen en wereldwijd bekend door AC/DC. - Omgekeerde kruis: het symbool voor stromingen als Black en Death Metal. - Zwart: de kleur van de metalfan

Culturen versus scènes Het aanbod, de keuzemogelijkheden, etc. zijn zodanig toegenomen dat jongeren hiervan gebruik maken om te combineren. Authenticiteit wordt zo belangrijk dat de vroegere jongerenculturen van het toneel verdwijnen. Toch bestaan er nog steeds muziekgenres als Hiphop, Metal, Graffiti, Punk, etc. Deze benoemen we niet langer als culturen maar als scènes.

Nieuwsbrief


Om een idee te geven van enkele scènes ging KJT op interview bij enkele ervaringsdeskundigen. Arno Arnouts sprak met ons over de graffitiscène, Peter Rotthier nam ons mee door de metalscène en samen met Koen Verbrugge doken we onder in de hiphopscène. Een verslag van ons gesprek kan je lezen in de subrubrieken. Breaken, graffen, DJ’EN en rappen … in de HipHopscéne Aan tafel met Koen Verbrugge, MC bij Rijmtechniekers en Het Verdikt en bovendien grondlegger van het enige, echte HipHop-forum “www.wastelandmagazine.com”. Als rapper ken je heel veel van deze scène. Kan je me vertellen waar en hoe de Hiphopscène is ontstaan? Koen: Hiphop is zowat 30 jaar geleden ontstaan, voornamelijk in de achterbuurten van New York. Het is ontstaan op straatfeestjes van de lokale jeugd. DJ’s tapten elektriciteit af van een kabel op straat, sloten daar hun draaitafels op aan, speelden het meest funky stuk af op de ene plaat en een nieuwe single op de andere om dan het funky stuk daarop te herhalen. Zo werden de eerste lokale feestjes en het samplen geboren. Tijdens deze ‘drumbreaks’ probeerden DJ’s sfeer te maken en mensen aan het dansen te zetten. Naast de DJ’s stonden de rappers. Nu beter bekend als de MC’s - Masters of Ceremony. Het dansen werd steeds eigenzinniger en groeide uiteindelijk uit tot de Hiphop-dansstijl (een combinatie van James Brown, Capoëira en atletiek). Jongeren uit deze achterbuurten met hun eigen expressie en creativiteit vonden elkaar terug op de lokale feestjes. Een nieuwe scène was ingezet! Ik hoor je praten over verschillende elementen zoals samplen, rappen, dansen, etc. Mag ik daaruit afleiden dat Hiphop meer is dan een muziekscène of is dat een verkeerde conclusie? Koen: Hiphop bestaat eigenlijk uit vier elementen. Je hebt de DJ’s die achter hun draaitafels liedjes draaien, mixen en samplen. Naast of voor de DJ’s heb je de MC’s of rappers die via hun teksten de menigte proberen op te hitsen en aan te spreken. De breakers of dansers maken faam met hun halsbrekende posities en robotachtige bewegingen als poppin en lockin. Als laatste en niet te vergeten, de graffers of graffitiwriters, die ook tot de Hiphopscène behoren maar eerder op de achtergrond aanwezig zijn met hun tags of throw-ups. We hebben dus verschillende elementen in de Hiphopscène. De vraag die ik me dan stel is: “Waarin vinden deze mensen elkaar dan?” Ze richten zich allemaal op één specifiek onderdeel maar er moet toch ergens een aanknopingspunt zijn? Koen: Hiphoppers vertrekken vanuit één centraal gedachtegoed. Ze streven er allemaal naar zichzelf te zijn, zo uniek mogelijk naar buiten te komen door creatief bezig te zijn. Het biedt daarom een sterke

vorm van identiteitsvorming. Wat startte als een straatcultuur in New York bood aan deze jongeren een uitlaatklep om zichzelf te ontplooien, een manier om iemand te zijn, iets te kunnen en expressief bezig te zijn. Het is een laagdrempelige straatcultuur omdat financiële investeringen en school lopen niet nodig zijn en het aan jongeren de mogelijkheid biedt zichzelf te bewijzen zonder voorgeschreven spelregels. Hiphop biedt voor iedereen wat wils en is daarmee ook heel toegankelijk. De Hiphoppers, we stellen ze wel vaker voor zoals op tv, jongens met zeer brede en te laag hangende broeken en meisjes met korte topje en rokjes tot net onder de billen! Kunnen we ze zo herkennen in het straatbeeld of is dat slechts het beeld dat de media ervan ophangen? Koen: Absoluut een beeld dat de media ervan ophangen! Ze zijn nog moeilijk te herkennen in het straatbeeld. Je hebt er wel nog met baseballcap en laag hangende broek maar dan raken we al snel aan de skatescène waar de lage broek wel functioneel is. Zoals reeds gezegd, streeft een hiphopper naar authenticiteit, hij wil uniek zijn. De bedoeling is dat je afstapt van hetgeen wordt voorgeschreven en dat je er zelf iets van maakt. Zo dus ook voor de kledingstijl. Zijn er grote leeftijdsverschillen in de Hiphopscène? Koen: Eigenlijk niet, het zijn voornamelijk jongeren die eraan deelnemen. Het zijn mensen die er echt voor willen gaan maar voor Hiphop is er helaas geen circuit in Vlaanderen. Als ze ouder worden, wordt het al snel een hobby die nergens naartoe gaat maar waar ze persoonlijk wel veel aan hebben. Naast vrouw, kinderen, werk, etc is er weinig tijd om zelf muziek te maken, te promoten, optredens te zoeken en alles te financieren. Je merkt dan dat ze wel nog luisteren naar de muziek maar Hiphop niet meer actief uitdragen. Het stereotiepe beeld van de Hiphop zorgt er ook voor dat mensen op een bepaalde leeftijd afhaken. Welk stereotiepe beeld over Hiphop leeft er dan in onze maatschappij? Koen: Ondanks het feit dat Hiphop een heel persoonlijke en constructieve scène is, wordt er toch negatief naar gekeken. Het beeld dat de media ervan schetsen en dat de maatschappij ervan heeft, is

5



6

het beeld waar commercieel voordeel inzit, nl. het kapitalistische en oppervlakkige beeld. Er zit uiteraard wel iets rebels in deze scène. Rebels in die zin dat jongeren op zoek gaan naar wie ze zijn, wat ze kunnen en van daaruit vertrekken om ook effectief iemand te zijn, uniek te zijn. Veel mensen kennen dat basisprincipe niet, de media gaan er niet op in, dat samen creëert een verkeerd beeld terwijl er eigenlijk veel meer achter zit. Hoe ben je er zelf mee in aanraking gekomen? Hoe ben je gestart als MC? Koen: Tja, dat is al lang geleden (lacht). Zelf ben ik afkomstig uit een klein dorp in de Vlaamse Ardennen. Ik las veel en was altijd met muziek bezig. Op een bepaald moment leerde ik ‘Outcast’ en ‘Nas’ kennen. Terwijl zij in hun muziek en teksten hun leven vertelden, maakte ik er een filmische voorstelling van. Je leeft mee met die mensen omdat het zo menselijk is en zo dicht bij de realiteit. Als het ware mijn boeken en muziek bij elkaar! En dan, op het platteland zitten, veel tijd hebben en op zoek naar een leuke hobby. Eerst startte ik op zolder met een aantal vrienden, ondertussen wat schrijven tijdens de lessen. Steeds verder blijven zoeken, schrijven en beginnen rappen. In januari kwam een eerste plaatje uit met ‘Het Verdikt’, een monsterverbond van MC’s. Vijf MC’s afkomstig uit de vijf verschillende provincies van Vlaanderen staken de koppen samen om dialectverleggende muziek te maken. In november komt er een nieuwe CD op de markt waar ik ook aan heb meegewerkt, nl. de Rijmtechniekers. De website en titel zijn nog geheim maar ik kan je wel al doorverwijzen naar www.myspace.com/ rijmtekniekers. Meer info over ‘stijlsurfen en scènes’ kan je vinden op: www.graffiti-jeugddienst.be www.mindview.be www.wastelandmagazine.com www.urbandictionary.com www.ladda.be www.poppunt.be www.jeugdonderzoeksplatform.be Dit artikel kwam tot stand dankzij de medewerking van Ladda vzw, Arno Arnouts, Peter Rotthier en Koen Verbrugge.

Nieuwsbrief


A

“Anders zijn

en toch niet opvallen”

Jeugdsubculturen spelen een belangrijke rol in het leven van heel wat tieners. Als we kijken naar een aantal veranderingen die jongeren in de puberteit doormaken wordt al snel duidelijk waarom. Vanaf een jaar of 14-15 groeit voor de jongere, samen met de mogelijkheid abstract te denken, ook het vermogen naar zichzelf te kijken. De jongere wordt met zichzelf geconfronteerd en gaat op zoek naar een eigen identiteit. Wie ben ik? Ouders waren tot nu toe een belangrijke bron voor het zelfwaardegevoel van de tiener. In de puberteit staat hij echter voor de opdracht in toenemende mate op eigen benen te staan, zich los te maken van de ouders. Dat is vaak een moeilijk en pijnlijk proces. Voor zijn zelfwaardegevoel gaat de puber zich nu richten op leeftijdsgenoten: de peer group. Binnen zijn vriendschappen probeert de jongere een antwoord te formuleren op de vraag wie hij is. Jeugdsubculturen bieden pubers zo’n gevoel van identiteit maar brengen ook groepsdruk met zich mee. Veel jongeren conformeren zich aan de groep, want ze willen er dolgraag bijhoren. Tegelijk wil een jongere echter ook graag zichzelf zijn, ontdekken wie hij eigenlijk is, een individu zijn en voelt hij zich vaak eenzaam in deze zoektocht. Het zelfwaardegevoel van de puber is erg wankel. Pesten wordt soms een manier om die onzekerheid te bestrij-

den. Tegelijk zijn ook de effecten van ‘gepest worden’ niet te onderschatten. Een jongere die net in deze periode zijn gevoel voor zelfwaarde aan het ontwikkelen is, draagt soms tot in de volwassenheid onzekerheid met zich mee. Voor het grootste deel van de tieners verloopt de puberteit echter zonder al te veel kleerscheuren… Dit vertellen jongeren ons over jeugdsubculturen : - “Ik heb ruzie met mijn ouders. Ik heb een heel bijzondere stijl die mijn identiteit compleet maakt, namelijk emo, maar mijn ouders dwingen me om me in het weekend anders te kleden. - Ik luister naar gothic en metalmuziek. Ik heb daar dikwijls ruzie over met mijn moeder die het gevaarlijk en onaangenaam vindt. - Ik ben door mijn nichtje emo geworden en voel me daar goed bij, maar nu laten mijn vroegere vrienden me vallen. - Ik heb problemen met mijn ouders. Ik denk omdat ik meer in mezelf ben gekeerd en metal geworden ben. - Ik heb nogal mijn eigen stijl: ik mix stijlen door elkaar. - Ik draag al twee jaar speciale kledij want ik ben gothic. Die manier van denken en leven sprak me aan. Vorige jaar kreeg ik een erg goede vriendin. Ze begrijpt me heel goed, ze is ook gothic. We hebben wel problemen met onze ouders over onze kleding en muziek. - Ik ben een jongen en ik dans hip hop. Ik word daarmee gepest. Bronnen Heuves, W. (2006). Pubers: Ontwikkeling en problemen. Koninklijke Van Gorcum: Assen. http://www.opvoedadvies.nl/pubervriend.htm http://www.wvg.vlaanderen.be/gezinsgids

7

J


Lesvoorbereiding

Jongerenculturen

Doelgroep Eerste graad ASO, TSO en BSO en/of tweede graad TSO en BSO Materiaal Werkbladen (1 per leerling)

In den tijd ! Inhoud

En nu aan het werk

Jongeren behoorden vroeger tot één bepaalde cultuur, gedroegen zich naar die cultuur en hielden zich aan hetzelfde gedachtegoed. Vb.: de geëngageerde punkbeweging uit de jaren ’80 of de hippies uit de jaren ’60.

8

Jongeren van nu zijn niet meer zo makkelijk in hokjes te duwen. Ze behoren niet meer tot één bepaalde cultuur maar worden als het ware een combinatie van verschillende culturen. Hiermee werd de term ‘jongerenstijl’ ingezet. Jongerenstijlen ontstaan vanuit verschillende ingangen zoals sport, kleding, muziek en/of levensvisie. In elke stijl speelt het uiterlijk een belangrijke rol. Daarnaast spelen ook bepaalde activiteiten, de zogenaamde skills, een rol. Ze switchen tussen stijlen, hebben vrienden uit andere stijlen en hangen daar hun identiteit aan op.

Doelstelling Opdracht 1: De leerlingen beschrijven en verklaren de verschillen tussen jongerenculturen vroeger en nu.

Oplossing Jongerenculturen vroeger - Proteststem - Wannabe - Samen sterk - Nultolerantie

Verklaring Jongeren behoorden tot één cultuur, gedroegen zich naar die cultuur en hielden hetzelfde gedachtegoed aan. Samen stonden deze subculturen sterk. Er was een nultolerantie over de grenzen heen. Switchen tussen stijlen of elementen van andere stijlen overnemen was NOT done! Jongerenculturen nu - Tweedehands - Could be me

- Web 2.0- Knip en plak

Verklaring Jongeren nu behoren niet meer tot één bepaalde cultuur maar worden als het ware een combinatie van verschillende culturen. Jongeren nu vormen de knip- en plakgeneratie. Ze nemen niets meer klakkeloos over maar willen er hun eigen werkelijkheid aan geven. Ze combineren dure merken met tweedehands. De nieuwe media is de manier van communiceren. Ze vinden alles terug onder de noemer web 2.0.

Elk z’n eigen stijl ! Inhoud In plaats van jongeren op te delen in subculturen kunnen we ze enkel nog opdelen in drie grote segmenten: extreem, alternatief of mainstream. Mainstreamers willen niet opvallen maar zoeken juist bovenmatig naar bevestiging en aansluiting bij een grote groep. Deze jongeren halen hun inspiratie wel uit de extremere segmenten. Ze willen net zo cool zijn als jongeren uit andere segmenten maar het ontbreekt hen aan zelfvertrouwen of eigen stijl. De muzieksmaak van de mainstreamer komt overeen met alles wat in de hitparade staat: pop, rock, R&B, dance en trance. Andere benamingen zijn ‘normalo’s’, ‘Top40’er’ of ‘doorsnee’. De alto’s of alternativo’s houden van dezelfde soort muziek en hebben een alternatieve kledingstijl. Deze jongeren willen anders zijn dan de rest. Ze uiten dat vooral in hun uiterlijk. Mogelijke scènes die behoren tot het segment van de alternatieven zijn hiphop, gothic, reggae, dancehall, punk en skaters. Extremen hebben een bijzondere mening en doen dingen die helemaal vanuit zichzelf komen. Ze hebben een extreme uiterlijke kenmerken zoals bv. een hanenkam en luisteren naar extreme vormen van muziek zoals bv. hardcore, black of death metal.

Nieuwsbrief


nader bekeken Doelstelling

Hoe zie je er zelf uit ?

Opdracht 2: De leerlingen maken kennis met de grote segmenten in hun leefwereld: extreem, mainstream en alternatief.

Doelstelling

Oplossing Michael, 19 jaar en muzikant Kenmerken: A, E, H Type: Mainstream Sara, 17 jaar en hevige fan van hardcore Kenmerken: C, G, I Type: Extreem Mo, 23 jaar en rapper Kenmerken: B, D, F Type: Alternatief

Opdracht 3: De jongeren reflecteren over hun eigen stijl en weten tot welk segment ze behoren.

Eigen trend op de markt Doelstelling Opdracht 4: Onder de vorm van groepswerk werken leerlingen een eigen trend uit en zoeken ze hun weg door de verschillende kanalen voor promotie.

9


In den tijd ! Wat is eigen aan welke tijd? Schrijf onderstaande elementen in de juiste tijdsperiode.

Tweedehands Web 2.0

Could Be Me Wannabe

En nu aan het werk

Vroeger

10

Proteststem Samen sterk

Knip en plak Nultolerantie

Nu

Verklaar waarom deze begrippen in de kolom vroeger horen.

Verklaar waarom deze begrippen in de kolom nu horen.

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

Nieuwsbrief


Elk z’n eigen stijl ! Welke eigenschappen en type behoren tot de volgende individuen? Michael, 19 jaar en muzikant “Ik kleed me eigenlijk elke dag weer anders. Hoe ik me die dag voel, bepaalt hoe ik me zal kleden.” Sara, 17 jaar en hevige fan van hardcore “Ik hou van hardcore, dans me elk weekend kapot tot in de vroege uurtjes en kijk elk jaar weer uit naar de City Parade” Mo, 23 jaar en rapper “Ik voel me van top tot teen HipHop, schrijf m’n eigen songs en kan me goed vinden bij de gedachten en overtuigingen van de HipHopscène”

I Heeft een bijzondere mening en doet iets wat helemaal vanuit zichzelf komt. Type 1 2 3

Extreem Mainstream Alternatief

Hoe zie je er zelf uit? Beschrijf jouw stijl in enkele woorden. Bij welk segment kan je jouw stijl plaatsen? .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

Eigenschappen A Wil niet opvallen maar zoekt wel naar bevestiging en aansluiting bij een grote groep. B Heeft een specifieke voorkeur voor HipHop en uit dit voornamelijk in zijn uiterlijk. C Luistert naar hardcore en kan zich daar in het weekend goed op uitleven. D Wil anders zijn dan de rest. E Wil net zo cool zijn als andere jongeren maar het ontbreekt hem aan zelfvertrouwen of eigen stijl F Luistert naar echte Hiphop want vindt de Hiphopmuziek uit de hitparade namaak. G Heeft een scherpgesneden hanekam op het hoofd H Houdt van zowat alles dat in de hitparade staat: pop, rock, R&B, dance en trance

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... Eigen trend op de markt Creëer samen met enkele klasgenoten een eigen trend. Probeer je trend zoveel mogelijk te promoten en wie weet, volgt binnenkort heel de school jullie trend! Tip: Facebook, MSN, myspace, Netlog en blogspot helpen je graag een handje verder!

11


De gedachtegang

Rebels ... with a cause Toen ik midden augustus op de festivalweide van Pukkelpop rondliep viel me de grote horde dertigers en veertigers op. Natuurlijk speelde topper Metallica daar een rol in, maar toch is dit een fundamentele shift. De huidige generatie MILO lezers studeerde tijdens de mei ’68 revolutie. Zij zijn opgegroeid met de elektrische gitaar van Bob Dylan, de feministische bewegingen en Andy Warhall’s 15 minutes of fame. Ouderen staan veel opener voor jongerencultuur, dan vroegere generaties. Wat me ook opviel was het vele switchen tussen de optredens van jongeren. De verschillende tenten op het festival maakten het zappen tussen optredens en stijlen mogelijk. Als we de leeftijdsvervaging en het zapgedrag bekijken van subculturen stelt men snel het belang en de kracht van subculturen in vraag. Termen als de “cut’n’paste” of “sample” cultuur hoor je dan. Ideeën die vertrekken van het individualisme. Echter in de ontwikkeling en zoektocht naar een identiteit is de groep niet te onderschatten. Op het moment dat de ouders niet meer kiezen wat je moet dragen, nemen tieners hun vrienden mee naar de pashokjes. De techsavvy kids zetten nog een stap verder door hun pashokervaringen te fotograferen en aan hun online vrienden te showen. Ze vragen hun netwerk wat ze moeten kopen. Het mag blijken dat de groep een grote invloed heeft op je identiteit. Een unieke stijl is daarom bijzonder relatief. De drang naar individualiteit onderdrukken we door een angst om buiten de groep te vallen. Merken komen in die dualiteit tegemoet door producten te creëren waarbij jongeren zich uniek ‘voelen’. Gepersonaliseerde laptopprints, T-shirts met zelfontworpen logo’s, koffietassen met een foto van je lief, ... iets uniek dat niet iedereen heeft. Goed bezig! Hetzelfde proces zien we binnen subculturen. Goths staan op hun individuele artistieke vrijheid, maar ben je al ooit op een gothic event geweest? Die zien er allemaal hetzelfde uit! Oké, je hebt EBM goths, cybergoths, folkie goths, traditional goths, ... en iedere substijl heeft zijn eigen stijlregels, maar voor de niet getrainde volwassene is daar weinig verschil in te ontdekken. Subculturen zijn paraplu begrippen waar vele substijlen onder zitten en waarboven grotere segmenten te onderscheiden zijn. Mainstream jongeren komen niet in een kraakpand, maar misschien wel op een feest gesponsord door O’Neill en geïnspireerd op de kraakscene. Metal kids en punkers komen dan weer wel sneller in contact met kraakpanden. Skinheads komen - niet altijd even gewenst - soms in contact met de elektronische hardcore cultuur, terwijl metal kids hier niet tussen geraken. Als sommige culturen elkaar vaak tegenkomen is er uitwisseling en kan iets nieuw ontstaan of ontdek je nieuwe subculturen die je op dat moment beter passen. Het veranderen van de ene naar de andere cultuur is in die structuren te verklaren en helemaal niet verwonderlijk. Jongeren samplen, maar steeds binnen bepaalde lijnen. Nieuwe subculturen zijn vaak combinaties van culturen die elkaar vaak tegen komen. Zo is: gothic metal een mix van metal en gothic, nerdcore een mix van nerds en hiphop, tecktonik een mix van jump en electro, new ravers een mix van indie kids en elektronica. In het samplen van culturen zitten er dus structuren die iedereen volgt. Structuren waar de meeste jongeren niet bij stil staan, zeker het mainstream publiek. De meeste jongeren kopen wat ze mooi vinden in de H&M, zonder bewust te zijn dat het een mix is van verschillende stijlkenmerken. In een globaliserende en gefragmenteerde wereld bieden groepen / subculturen een houvast. Vandaar dat iedereen zijn codes heeft. Soms zeer duidelijk, soms enkel te herkennen door members. Online profielen van jongeren volgen die codes ook. De stijl van deze profielen past soms beter bij het gevoel van de jongeling, dan zijn kledij of zijn kamer. De kledij wordt nog steeds deels bepaald door de ouders en door trends van het vorige seizoen. De slaapkamer hangt vol elementen van broers of zussen en van elementen die verwijzen naar het verleden. Een profielpagina staat hier los van. We kunnen hierin zo veel experimenteren als we wensen. Als we ons down voelen, is de kleur van de achtergrond snel zwart gemaakt en met een triestig kijkende smiley kan je meteen heel je vriendenkring laten weten hoe je je voelt. De angsten over internet typeert een volwassen maatschappij die niet mee kan. Wees blij dat je kinderen eindelijk iets doen. Jullie zaten heel de tijd voor televisie. Sitcoms hebben een hele generatie passief aan de televisie geketend. Internet biedt mensen eindelijk de mogelijkheid om actief cultureel te participeren vanuit hun eigen slaapkamer. Kleine / tijdelijke verzetsideeën kunnen hierdoor veel mensen engageren. Jongeren komen niet meer op straat zoals sommige studenten in mei 68, maar het rebelse verzet blijft inherent aan jong zijn. Nieuwe vormen van subculturen als de guerrilla gardeners, freeze en freehugs movement laten een verzet zien met een knipoog. Ondergronds viraal spreken ze elkaar aan en verzamelen ze zich plots in het straatbeeld. De revolte is pas begonnen. Hou jullie klaar voor een nieuwe generatie van rebels, maar deze keer with a cause ... en een smiley. Trendwolves is expert jongerencultuur en -trends. Het collectief focust zich op jongerenonderzoek, jongerenmarketing en – communicatie. website www.trendwolves.com blog www.trendwolves.net

Met de steun van de Vlaamse Overheid

Secretariaat Kinder- en Jongerentelefoon Kartuizersstraat 19 bus 8 1000 Brussel Tel: 02/534 37 43 [email protected] htpp://www.kjt.org

Voor kinderen en jongeren

102 elke dag van 16 tot 22u (behalve op zon- en feestdagen) [email protected] www.kjt.org

Redactie Kartuizersstraat 19 bus 8 1000 Brussel [email protected] Vormgeving: [email protected]

Eén & al oor. Jongerenculturen nader bekeken

Recommend Documents