$ïüeCT TER VERVANGING k k . I 2.,
lieu we ein
/^5p\ft
Gemeenteraad
2015 - 4 0 8
Onderwerp Onderhoud terreinen Volkstuinverenigingen Datum 15 september 2015
Raadsvoorstel
Afdeling Strategie Maatschappelijke Ontv
;keling
Portefeuillehouder
m r.
J.A.N. Gadella
1. Onderwerp Onderhoud terreinen Volkstuinverenigingen. 2. Gevraagd besluit • in te stemmen met het uitvoeren van het groot onderhoud van de terreinen waar de volkstuinverenigingen Galecop en Ons Belang gebruik van maken; • de eenmalige kosten voor de gemeente zijnde € 160.000 te dekken door een incidentele onttrekking uit de Algemene reserve, conform bijgevoegde begrotingswijziging; • één en ander onder de voorwaarde het college de huurovereenkomsten met de verenigingen zodanig aan te laten passen dat in de toekomst sprake is van een kostprijs dekkende huur. 3. Aanleiding en probleembeschrijving Nieuwegein kent twee volkstuinverenigingen, namelijk 'Galecop' (in Nieuwegein Noord) en 'Ons Belang' (in Nieuwegein Zuid). De grond is in eigendom van de gemeente en wordt aan deze verenigingen verhuurd. De verenigingen vragen al enige tijd aandacht voor de problematiek van achterstallig onderhoud. Het gaat dan om verzakkingen in de terreinen, de drainage, tegelpaden, asfaltpaden, sloten, afwateringskanalen e.d. In de huurovereenkomsten met de volkstuinverenigingen is opgenomen dat het onderhoud van het gehuurde geschiedt door en voor rekening van huurder (art.5.1). Dit lijkt helder, echter is in de praktijk gebleken dat vanwege het ontbreken van een nadere omschrijving van wat hier onder wordt verstaan, er bij het groot onderhoud achterstand is ontstaan. De verenigingen hebben geen geld gereserveerd voor het groot onderhoud, aangezien zij in de veronderstelling waren dat dit voor rekening van de verhuurder zou komen. Men heeft het vergeleken met een huurwoning: het groot onderhoud is de verantwoordelijkheid van de woningeigenaar, het dagelijks onderhoud van de huurder. In een nieuwe huurovereenkomst moet helder omschreven zijn wie voor welk onderhoud verantwoordelijk is. Vanwege de (financiële) problematiek met het onderhoud is door vertegenwoordigers van de verenigingen en van de gemeente op 11 december 2014 een "schouw" gedaan op beide locaties zodat de onderhoudssituatie in kaart gebracht kon worden. De bevindingen staan op de volgende bladzijde aangegeven.
Bladnummer 2/17 Raadsvoorstel 15 september 2015
3.1 Onderhoudsachterstand
Volkstuinvereniging
Galecop
Wegen Het huidige asfalt kan zeker nog tien jaar mee, maar er zijn wel op diverse plaatsen scheuren geconstateerd. Voor het herstel hiervan is een bedrag van € 10.000 nodig. •
Optie. Het asfalt heeft zijn stroefheid verloren, waardoor er een grotere kans bestaat op uitglijden. Dit zou opgelost kunnen worden met een nieuwe slijtlaag (kosten € 17.500). Echter, gezien de functie van de ontsluiting wordt het niet nodig geacht deze investering te doen.
Paden Het schadebeeld is grotendeels ontstaan door een openstaande voeg en lokaal een oneffenheid. Dit kan opgelost worden door de gehele elementenverharding opnieuw te tegelen met tegels van 40x60 c m . De kosten hiervan zullen bij benadering € 15.000 bedragen. •
Optie. Om ervoor te zorgen dat de verharding op de paden goed op zijn plek blijft, kan ervoor gekozen worden een deugdelijke opsluiting aan te brengen. Ook hiervoor moet rekening gehouden worden met een investering van € 15.000. Daarnaast heeft het aanbrengen van de opsluiting t o t gevolg dat alle aangrenzende tuinen hun erfafscheiding moeten verwijderen en ook een stukje tuin moeten afstaan. Gezien laatstgenoemde nadelen voor de vereniging en vanwege de mogelijkheid voor de vereniging om de paden zelf actief bij te houden, wordt deze optie niet toegepast.
Sloten In de sloten ligt een behoorlijke hoeveelheid bagger, mogelijk is deze bagger vervuild en verhoogd de kosten. Het baggeren zal naar verwachting € 10.000 kosten. 3.2 Onderhoudsachterstand
Volkstuinvereniging
Ons Belang
Wegen Het asfalt dient overal uitgevuld te worden (egaliseren/oneffenheden wegwerken). Daarbij dient een wapening voor de stevigheid te zorgen en kan het geheel overlaagd worden met 2 lagen asfalt. Geraamde kosten € 100.000. Paden Er is een bedrag van € 25.000 nodig voor het ophogen en bestraten van de tussenpaden (elementenverharding). 3.3
Samenwerking
Sinds begin dit jaar is de samenwerking tussen de verenigingen en de gemeente geïntensiveerd, met de bedoeling om gezamenlijk een plan voor te bereiden om t o t een duurzame oplossing voor het onderhoudsvraagstuk te komen. Inmiddels is het zo ver, het voorliggende voorstel is het resultaat van genoemde samenwerking. Het gemeentebestuur wordt nu gevraagd een besluit te nemen. Voordat er in dit voorstel ingegaan wordt op de mogelijkheden om de problematiek op te lossen, komt het belang van volkstuinen en maatschappelijke waarde voor Nieuwegein(se gemeenschap) aan bod.
.r«,7 2 0 1 5 - 4 0 8
Bladnummer Raadsvoorstel 15 september 2015 4. Gewenst maatschappelijk effect 4.1. Belang volkstuinen
Definitie: een volkstuin, ook wel moes- hobby- of amateurtuin genoemd, is een particuliere tuin die niet bij de eigen woning ligt. Volkstuinen zijn er in vele soorten en m a t e n : van traditionele moestuinen waar groente en eventueel fruit en kruiden worden verbouwd, tot siertuinen met bloemen, heesters, een gazonnetje, een vijver en zelfs bomen. Daarnaast zijn er allerlei tussenvormen waarin voedingsgewassen en siergewassen door elkaar worden geteeld. De traditionele volkstuin was vroeger vooral het terrein van de gepensioneerde man. Dat is allang niet meer zo: er zijn gepensioneerden die een nieuwe hobby hebben gevonden, maar ook jongere mensen die graag biologisch willen eten, mensen die met hun kinderen graag iets met tuinieren en de natuur willen doen en leren. Alleenstaande vrouwen, echtparen, mensen die het eten uit de supermarkt niet lekker vinden, of te duur. Net zoals de t u i n e n , verschillen de volkstuinders zelf. Jong en oud, man en vrouw, verschillende nationaliteiten, rangen en standen. Volkstuinders vormen een dwarsdoorsnede van de Nederlandse bevolking. Naast een plezierige vorm van vrijetijdsbesteding is tuinieren ook nog eens gezond. Het leidt tot minder stress en meer bewegen. Er is een grotere belangstelling van onder meer jonge gezinnen voor een volkstuin met als beweegredenen dat ze hun kinderen iets van de natuur willen meegeven en meer buiten kunnen zijn. Ook het grotere bewustzijn over de kwaliteit van ons voedsel speelt een rol. En het plezier dat men beleeft om dat zelf te telen. Voedsel verbouwen in en om de stad draagt bij aan de aandacht voor gezonde voeding, participatie in de samenleving en reductie van stress. 4.1.1. Trend De moestuin had voorheen misschien een wat oubollige imago, maar staat al enige tijd volop in de belangstelling. Zie AH-actie 'Begin j e eigen moestuin' en Tv-programma 'Heel Nederland Tuiniert'. De hernieuwde interesse in het telen van eigen groente heeft onder meer te maken met ons voedselsysteem en recente voedselschandalen. Mensen willen toch weten waar hun voedsel vandaan komt. Een manier is om het dan zelf te doen. Daarnaast is er een brede beweging van mensen die juist weer zélf dingen willen doen en maken. Zelf groente en fruit telen past daar goed bij. 4.1.2. Volkstuinen
Nieuwegein
Volkstuinen bestaan al lange tijd en liggen meestal aan de rand van een stad. Zelden solitair, maar meestal met enkele tientallen of honderden verzameld in een volkstuinenpark. Ze worden doorgaans gerund door een vereniging van leden met een eigen stukje grond. In Nieuwegein zijn de verenigingen 'Galecop' en 'Ons Belang' actief. De volkstuinders in een vereniging beheren en onderhouden behalve hun eigen tuin ook het algemeen groen van het tuinpark: de paden, singels, grasvelden, bermen, sloten, parkeerterrein enzovoorts. De tuinverenigingen hebben ook gemeenschappelijke clubhuizen. Het reilen en zeilen binnen de tuinverenigingen zijn geregeld door regels en afspraken, vastgelegd in statuten en reglementen. 4.1.3.
Bedreigingen
Volkstuinparken worden geregeld bedreigd door stedelijke herstructurering. De gedachte daarachter is dat de grond meer opbrengt voor woningbouw of bedrijvenvestiging. Volkstuinders doen er dan ook alles aan om hun groene paradijs en de groene long te
Bladnummer 4/17 Raadsvoorstel 15 september 2015
behouden. Ze maken duidelijk dat ze een voor mens en maatschappij waardevol groengebied beheren en nemen het initiatief om hun tuinpark een meerwaarde voor zichzelf en de stadsbewoners te geven. 4.2. Maatschappelijke
waarde voor Nieuwegein(se
gemeenschap)
Naast hetgeen onder 4 . 1 . is benoemd hebben ook de volkstuinen in Nieuwegein voor de stad een belangrijke maatschappelijke betekenis. Dit uit zich op verschillende terreinen. 4.2.1. Dé volkstuin Het houden van een volkstuin is voor meer dan 350 Nieuwegeinse huishoudens, bezoekers van de tuinenparken en betrokken vrijwilligers een vorm van vrijetijdsbesteding waar veel plezier aan wordt ontleend. Verblijven en werken in de buitenlucht, eigen groenten en bloemen telen, kennis en ervaringen met elkaar delen en elkaar ontmoeten op de tuin of in het verenigingsgebouw zijn daarbij de belangrijkste factoren. Dit is gestoeld op een lange traditie en maakt deel uit van onze gezamenlijke cultuurhistorie. Het is het hoofddoel van de volkstuinen. En wordt naast de inzet van de volkstuinverenigingen voor het beheer en dagelijks onderhoud op de tuinenparken mede mogelijk gemaakt door de gemeente om tegen een betaalbare huur locaties voor volkstuinen ter beschikking te stellen en in stand te houden. 4.2.2.
Waarden
De volgende waarden kunnen worden benoemd: Sociaal * Tuinieren als gezonde vrijetijdsbesteding * Ontmoetingsplek voor de buurt * Toevoegen van functies en verbinding met de wijk en/of buurt * Sociale cohesie Educatieve
functie
Natuur en milieu * Onderdeel Nieuwegeinse groenstructuur * Stadslandbouw In de bijlage met achtergrondinformatie is één en ander verder uitgewerkt en toegelicht.
5. Bestaand beleidskader •
Huurovereenkomst:
tussen de gemeente Nieuwegein en volkstuinvereniging Ons Belang
(looptijd 1 januari 2007 t / m 31 december 2016). •
Huurovereenkomst:
tussen de gemeente Nieuwegein en amateurtuindersvereniging
Galecop (looptijd 1 januari 2007 t / m 31 december 2026). •
Programmabegrotingen
2013, 2014, 2015: al in de Programmabegroting 2013 is
aangegeven dat beide volkstuinterreinen aan verbetering toe zijn en dat gezocht wordt naar mogelijkheden voor opwaardering. In de Programmabegroting 2014 wordt gesproken over een verkenning die heeft plaatsgevonden en het treffen van onderhoudsmaatregelen. Uiteindelijk is ook in de Programmabegroting 2015 onder het speerpunt Toerisme, recreatie & evenementen' opgenomen dat er een verbeterplan komt voor het achterstallig onderhoud van de terreinen van de volkstuinverenigingen Ons Belang en Galecop.
2015 - 4 0 8
Bladnummer 5/17
Raadsvoorstel 15 september 2015
6. Huidige situatie In deze paragraaf w o r d t in eerste instantie een overzicht gepresenteerd van een aantal basisgegevens over de volkstuincomplexen in Nieuwegein en enkele benchmarkgegevens. 6.1 Basisgegevens volkstuincomplexen
Nieuwegein
Galecop
Omschrijving Huurovereenkomst
Ons
1 januari
2007
31 december Oppervlakte
40.000
Aantal
162
tuinen
Omvang
tuinen
t/m
1 januari
m2
51.561
100-200
m
50-250 €37
Contributie
€25
€31
162
200
(maart
2015)
Begroting
2015:
inkomsten
€
22.230
€42.318
Begroting
2015:
uitgaven
€
22.230
€41.900
Website Huursom per jaar (verschuldigd
6.2
aan
t/m
2016
m2
263 (218 De Wiers, 45 2
€40
Ledenaantal
2007
31 december
2026
Tuinhuur per 100 m2 per jaar per jaar
Belang
Klaphek)
2
m
www.atvaalecoD.nl
www.onsbelana-nieuweaein.nl
€9.041
€ 11.654,30
(in 2014)
(in 2014)
gemeente)
Benchmarkgegevens
Vereniging
Huur per 100
m2/jaar
Jaarcontributie
€37
€31
Nieuwegein/Galecop
€40
€25
Houten/Binnenweg
€62
€
32,50
Houten/Veerwagenweg
€62
€
30,50
Utrecht/Stadion
€58
€107,95
Nieuwegein/Ons
Belang
€110
€
Spijkenisse
€40
€ 12,50
Schagen
€12
€35
Wormer
€24
€38
Hoorn
€42
€7
Amsterdam
€23
€76
Utrecht/De
Groene
Gemiddeld Totaal
Lunet
(afgerond) (gemiddeld)
Utrecht/Ons Utrecht/Utrecht
Gemiddeld
Genot
€38 €84
Huur per 100 m2/jaar
Vereniqinq
Utrecht/De
€46
25,30
(incl.
jaarcontributie)
€120
Zuid
€100
Doordouwers
€109
(afgerond)
€110
Uit de benchmarkgegevens blijkt dat de gemiddelde kosten voor een volkstuin van 100 m 2 per j a a r tussen de € 84 en € 110 kost.
Bladnummer 6/17 Raadsvoorstel 15 september 2015
De (structurele) kosten per jaar voor een volkstuin van 100 m2 bedragen dus: Ons Belang
€68
Galecop
€65
Benchmark
€84
-€110
Naast deze structurele kosten hebben huurders bij aanvang van het huren te maken met enkele incidentele kosten voor inschrijving, sleutels, waarborg e.d. Afhankelijk van de grootte van de tuin komt deze incidentele kosten neer op een bedrag van ongeveer € 85 tot € 150. Op basis van bovenstaande inventarisatie kan worden gesteld dat de kosten in Nieuwegein lager zijn dan het gemiddelde, waarbij geldt dat het een quick scan betreft en niet geverifieerd is dat het gaat om dezelfde condities van de volkstuinparken. Het geeft in elk geval wel een indicatie van hoe het in Nieuwegein is in vergelijking met andere volkstuinparken. 6.3 Inzet door volkstuinverenigingen De volkstuinverenigingen kennen voor het onderhoud een systeem van verplicht- en vrijwillig collectief onderhoud voor de gemeenschappelijke delen van het complex. Het verplichte deel betreft minimaal een dagdeel per jaar onderhoud van het complex. Het vrijwillig collectief onderhoud vindt wekelijks een dagdeel plaats door een groep enthousiastelingen. Het collectief onderhoud geschiedt onder leiding van een bestuurslid. In totaal worden op deze manier veel mensuren jaarlijks ingezet voor het onderhoud. Voor Galecop kan dit geschat worden op 4.800 mensuren per jaar, voor Ons Belang wordt het geschat op 2.520 mensuren per jaar. De werkzaamheden betreffen alle onderdelen van onderhoud van het complex voor zover uitvoerbaar zonder specifieke apparatuur en passend binnen de (arbo)wetgeving. Dit betekent: onkruidvrij houden van collectieve gedeelten, ongewenste struiken en lage bomen verwijderen, schilderen e.d. van collectieve gebouwen, bestratingen met 30-30 tegels, verwijderen riet, maaien slootkanten en wat er maar bij komt. Werkzaamheden als: baggeren van sloten, asfalteren, bestrating van 60-40 tegels drainagesystemen, kappen van bomen waarvoor vergunning is vereist, kunnen niet door het collectief onderhoud worden verricht. Er zijn specifieke apparaten ie hulpmiddelen noodzakelijk, die kennis en vaardigheden voor bediending vergen en te duur zijn in aanschaf. Samenvallend hiermee gaat het bovendien meestal om werkzaamheden die vallen onder de Arbowetgeving. Aan de vereisten die door die wetgeving worden gesteld kan een verenigingsbestuur niet voldoen. Dit feitelijk al bestaande onderscheid kan worden gezien als het onderscheid tussen klein- en groot onderhoud. Groot onderhoud is al het onderhoud waarvoor vanwege boven genoemde redenen externe expertise en/of speciale apparatuur voor ingehuurd moet worden. In het overzicht op de volgende bladzijde is aangegeven welke inzet (menskracht) beide verenigingen leveren bij het onderhoud. De grote verschillen zijn niet nader onderbouwd, helder is evenwel dat er door de verenigingen zelf ook wordt geïnvesteerd in het onderhoud.
2015
-408
Bladnummer 7/17 Raa Jsvoorstel 15 september 2015
Activiteit
i
' Ons Belang 220 uur
Galecop
Wegwerken jaarlijks of achterstalliq klein onderhoud
800 uur
720 uur
Snoei struiken rondom tuincomplex en entree, voor
100 uur
480 uur
Onderhoud kleine tussenpaden, tegelbedekking
240 uur
goede zichtbaarheid Het centrale rondpad op het complex onderhouden
100 uur
480 uur
Het toonbaar houden van niet verhuurde tuinen.
150 uur
1.440 uur
100 uur
240 uur
300 uur
960 uur
250 uur
240 uur
Deze tuinen laten frezen en inzaaien met groenbemester en bloemenmengsel. Snoeien van de bomen en struiken op het complex (hoveniers ervaring vereist, enkele leden zijn hovenier) Onderhoud plegen aan het clubhuis en loods openbare ruimten Zorgdragen voor goed onderhoud van tuinhuisjes op de tuinen Organisatie en bestuurswerkzaamheden, het reilen
400 uur
en zeilen van de vereniging Onderhoud sloten/ uitbaggeren binnen het tuinpark totaal aantal uren
100 uur 2.520 uur
4.800 uur
7. Voorgestelde oplossing 7.1 Onderscheid groot en klein onderhoud Uiteindelijk komt het oplossen van de problematiek erop neer om te bepalen welke werkzaamheden redelijkerwijs tot de verantwoordelijkheid van de V e r h u u r d e r ' (lees gemeente) en welke t o t die van de 'huurder' (lees verenigingen) dienen te worden gerekend. Hierbij kunnen de volgende overwegingen een rol spelen, wie beschikt over de benodigde: •
kennis c.q. deskundigheid;
•
menskracht;
•
(specialistische) apparatuur.
Wat kan gezien worden als klein onderhoud (huurder) en wat als groot onderhoud (verhuurder)? Voorgesteld wordt de huidige inzet van de volkstuinverenigingen als basis te nemen voor klein onderhoud, waarbij we t o t de conclusie komen dat het groot onderhoud met betrekking t o t wegen, paden en sloten redelijkerwijs t o t de verantwoordelijkheid van de gemeente mag worden gerekend. In de achterliggende jaren is vanuit de huurinkomsten geen budget voor Venovatie' gereserveerd, maar zijn deze deels benut ter dekking van kapitaallasten en voor publiekrechtelijke heffingen, het restant van de inkomsten is toegevoegd aan het jaarrekeningresultaat van de gemeente. Samen met de interpretatie van de huidige huurovereenkomsten is dit een belangrijke reden waarom er nu wordt voorgesteld eenmalig onderhoudsbudget uit de Algemene Reserve te onttrekken (zie financiële paragraaf). Door de betreffende werkzaamheden te verrichten kunnen de terreinen weer op een kwalitatief acceptabel niveau worden gebracht.
Bladnummer 8/17 Raadsvoorstel 15 september 2015
Om de kwaliteit van de gerenoveerde terreinen te kunnen behouden wordt voorgesteld om tot een kostprijs dekkende huur te komen. Daarbij kan ervoor gekozen worden de gemeente het groot onderhoud te laten uitvoeren en het klein onderhoud door de verenigingen. Een andere mogelijkheid is deze verantwoordelijkheid in handen van beide verenigingen te geven waarmee de verenigingen ook voor het zogenaamde 'groot onderhoud' verantwoordelijk zijn. C t is passend in de nieuwe taak- en rolverdeling tussen de lokale overheid en maatschappelijke organisaties, waarbij een groter beroep gedaan wordt op de zelfredzaamheid, kracht en eigen verantwoordelijkheid van de samenleving. Deze keuze zal in samenspraak met de verenigingen gedaan worden en de uitkomst moet worden vastgelegd in een nieuwe huurovereenkomst (zie de volgende paragraaf). Kern is in elk geval dat er ook op termijn middelen beschikbaar zijn om het groot onderhoud adequaat te kunnen uitvoeren. 7.2 Huurovereenkomst Een blijvende eigen bijdrage voor de verenging wordt reëel geacht omdat de kwaliteit van de terreinen verbeterd is (in het belang van de huurders) en kansen worden gezien om dekking te vinden door het vragen van een hogere huur en/of contributie en het ontwikkelen van nieuwe initiatieven voor derden inclusief het verwerven van extern geld. Uiteraard moet hiervoor dan ook de ruimte worden gegeven aan de verenigingen. Dit betekent dat een aantal beperkende voorwaarden uit de huurovereenkomsten moet worden aangepast of verwijderd. Deze beperkingen zijn onder meer: • De oppervlakte van de verhuren tuinen is aan een maximum gebonden (art. 3.2: <250 m2), verder mag niet aan iedereen een tuin worden verhuurd (art 3.4: alleen aan mensen die in Nieuwegein wonen en niet meer dan één tuin per lid van de vereniging). • De hoogte van de huur die de verenigingen aan hun leden mogen vragen is gemaximaliseerd (art. 3.5: de prijs waarvoor huurder de tuintjes beschikbaar stelt, mag niet meer dan 50% hoger zijn dan de door de verhuurder bedongen huurprijs). Dit maakt het lastig voor het voeren van een eigen financieel beleid. • De opzegtermijn van drie maanden (art. 13.2) brengt onzekerheid voor de verenigingen met zich mee. De verhuurder heeft het recht de overeenkomst tussentijds te beëindigen, indien enig publiek belang dit vordert, de huurder in faillissement is verklaard of in liquidatie verkeert (art 13.1). Voornoemde artikelen moeten bij het opstellen van de nieuwe overeenkomsten heroverwogen worden. Als er immers meer (financiële) verantwoordelijkheid bij de verenigingen wordt gelegd, hoort daar ook meer ruimte voor eigen beleid van de verenigingen bij. Er wordt bewust gesproken van heroverwegen, niet zonder meer afschaffen. Zo is het bijvoorbeeld van belang de hoogte van de huur niet te hoog te laten worden, de toegankelijkheid moet niet in het gedrang komen. Voor wat betreft het laatste kan ook de nieuwe N-pas worden ingezet. Bij Ons Belang zijn er 12 leden die gebruik maken van de U-pas, per individu kan € 100 per jaar worden gedeclareerd. Galecop heeft enige tijd geleden vanwege administratieve rompslomp met en geringe belangstelling voor de U-pas besloten hier niet meer aan mee te doen. Bij de voorbereiding van de invoering van de nieuwe N-pas zal bekeken worden of en op welke wijze deze een rol kan spelen bij de volkstuinen. Participatie, het meedoen aan de samenleving, is voor iedereen belangrijk. Mensen willen volwaardig onderdeel zijn van de maatschappij. Het gaat om werken, maar ook om het hebben van sociale contacten, het opdoen van vaardigheden en het deelnemen en bijdragen
2015-408
Bladnummer 9/17 Raadsvoorstel 15 september 2015
aan de maatschappij. Sommige mensen kunnen dit op eigen kracht, anderen hebben daarbij ondersteuning nodig. Wanneer de verenigingen een grotere verantwoordelijkheid en meer ruimte voor eigen beleid krijgen, kan dit een positief effect krijgen op mogelijkheden die nu niet of beperkt benut worden. Een voorbeeld van een mogelijkheid voor de verenigingen is het verder ontwikkelen van een aanbod dat Amateurtuindersvereniging Galecop afgelopen voorjaar heeft gedaan aan de Voedselbank en aan MOvactor: cliënten van hen kunnen gratis, met begeleiding vanuit de vereniging komen tuinieren om hun eigen voedsel te verbouwen. Dit aanbod heeft helaas nog geen kandidaten opgeleverd, maar het verdient aanbeveling de kansen nader in beeld te brengen. Een ander voorbeeld is om te onderzoeken in hoeverre inwoners met een beperking die beschikken over een participatiebehoefte en affiniteit met tuinieren/het buitenleven hebben, een participatieplek kunnen invullen. Het begeleiden en faciliteren van deze groep kan een inkomstenbron zijn voor een volkstuinvereniging. Om zo'n concept te realiseren zal er een samenwerking moeten worden gezocht met Geynwijs en de zorgaanbieders van dagbesteding. In de nieuwe huurovereenkomsten zal ook worden opgenomen op welke manier de kwaliteitsbewaking plaatsvindt en de rol van de gemeente hierbij als verhuurder van de terreinen. Verder wordt gedacht aan een jaarlijks overleg tussen gemeente en volkstuinen over evaluatie van onderhoud/ kwaliteit van volkstuincomplexen. In de gemeente Utrecht werken de Utrechtse volkstuinverenigingen en de gemeente samen in het Overleg Volkstuinen Utrecht (OVU). Daar vindt minimaal tweemaal per jaar overleg plaats met alle volkstuinverengingen en de gemeente waaronder eenmaal met de betreffende wethouder. Dit is het platform om met elkaar informatie uit te wisselen, knelpunten te signaleren en afspraken te maken over de oplossingen daarvoor. Een dergelijke constructie is ook in Nieuwegein denkbaar.
8. Financiële aspecten De in de vorige paragraaf voorgestelde oplossing impliceert dat de gemeente eenmalig de kosten voor het groot onderhoud voor haar rekening neemt (zie onderstaand overzicht) en dat er vanaf dat moment een huur in rekening wordt gebracht die genoeg is om de onderhoudskosten te voldoen. Daarbij kan ervoor gekozen worden dat de volkstuinverenigingen na de renovatie volledig verantwoordelijk worden voor het totale onderhoud (zowel groot als klein onderhoud), of dat de gemeente het groot onderhoud voor haar rekening neemt (en de verenigingen dus verantwoordelijk zijn voor het klein onderhoud). Renovatiekosten t.b.v. eenmatig groot onderhoud: Vereniging
Wegen
Paden
Sloten
Totaal
Ons Belang
€ 100.000
€25.000
€0
€ 125.000
Galecop
€ 10.000
€ 15.000
€ 10.000
€ 35.000
Totaal
e no.ooo
e 40.000
e ïo.ooo
C 160.000
Wij zijn van mening dat wij niet hoeven te verdienen aan de exploitatie van de terreinen, maar dat de voor het onderhoud te maken kosten door de huurders moeten worden opgebracht (kostprijs). Afhankelijk van de keuze bij wie de verantwoordelijkheid van het onderhoud komt te liggen, zullen er afspraken gemaakt moeten worden over de huur die
Bladnummer 10/17 Raadsvoorstel 15 september 2015
tuinders aan hun vereniging betalen en/of die de verenigingen betalen aan de gemeente. Hieronder het overzicht van de huuropbrengsten (deze worden jaarlijks geïndexeerd). Deze inkomsten zijn in de Programmabegroting geraamd. Huuropbrengsten in 2014 voor de gemeente waren: Ons Belang
€ 11.654,30
Galecop
€ 9.041,00
Totaal
€ 20.695,30
Bij de nader te maken afspraken spelen de volgende overwegingen: • De gemeente investeert eenmalig in het wegwerken van het achterstallig onderhoud, als er ook nog een verlaging van de huur plaats zou vinden, heeft dit een groot beslag op de gemeentelijke financiën (bovendien wordt ongeveer € 9.000 ingezet als dekking voor kapitaallasten en publiekrechtelijke heffingen). • De verenigingen maken gebruik van een oppervlakte grond, het lijkt redelijk hiervoor een vergoeding in de vorm van huur te betalen (huurgenot). Bovendien vragen de verenigingen huur aan hun leden. Het potentieel aan huurinkomsten is flink hoger dan de huursom die de gemeente vraagt. • Bij de tendens om meer aan de samenleving over te laten, hoort ook meer ruimte voor de verenigingen voor een eigen financieel beleid, waardoor ze beter in de gelegenheid komen meer inkomsten te genereren. Daarbij speelt ook dat de huidige kosten voor de huurders een flink stuk lager zijn dan elders (benchmark). Van de investering van € 160.000 wordt voorgesteld deze eenmalig te onttrekken uit de Algemene reserve. Daartoe is bijgevoegde begrotingswijziging opgesteld.
9. Alternatieven 9.1 Niets doen en verkopen van de grond Argumenten Het in stand houden van volkstuinverenigingen is geen wettelijke overheidstaak. Het financieel perspectief van de gemeente ziet er momenteel niet goed uit. Verkoop van de grond na afloop van de huurovereenkomst kan de gemeente bij herbestemming inkomsten opleveren (waarbij overigens niet alle functies mogelijk zijn, zie hieronder bij nadelen). Nadelen Er zal maatschappelijk verzet komen zowel van de verenigingen en huurders zelf. De gemeente lijkt daarbij aan te geven het maatschappelijk belang ondergeschikt te maken aan het financiële belang van de gemeente zelf. Een goed alternatief vinden voor de herbestemming op de betreffende locaties zal zeer lastig zijn. Zo zijn beide locaties niet als 'winstlocaties' benoemd voor woningbouw, vanwege diverse beperkingen als gevolg van wet- en regelgeving (bijvoorbeeld transport gevaarlijke stoffen). Tot het moment van beëindiging van de overeenkomsten kan de gemeente aansprakelijk worden gesteld bij ongevallen e.d. aansprakelijk worden gesteld omdat men van mening is dat de gemeente als verhuurder nalatig is geweest.
2015 - 4 0 8 Bladnummer 11/17 Raadsvoorstel 15 september 2015
9.2 Niets doen, niet verkopen
maar ook niet
investeren
Argumenten Het in stand houden van volkstuinverenigingen is geen wettelijke overheidstaak. De financiële middelen van de gemeente zijn niet toereikend om te investeren. Erkend wordt dat "groot onderhoud" noodzakelijk is maar dit conform de huidige overeenkomsten geen taak en verantwoordelijkheid voor de gemeente is. De kosten die dit met zich meebrengt worden doorberekend aan de verenigingen hetgeen een verhoging van de pachtsom betekent. Nadelen Er zal maatschappelijk verzet komen zowel van de verenigingen en huurders zelf. De gemeente lijk daarbij aan te geven het maatschappelijk belang ondergeschikt te maken aan het financiële belang van de gemeente zelf. De gemeente kan aansprakelijk worden gesteld bij ongevallen e.d. omdat men van mening is dat "groot onderhoud" tot de verantwoordelijkheid van de gemeente is en men als verhuurder nalatig is geweest. 9.3 Lening in plaats van een eenmalige investering Er zou door u gekozen kunnen worden voor het verstrekken van een lening aan de verenigingen om het achterstallig onderhoud weg te werken in combinatie met het laten vervallen van de huur. Hieraan zitten echter diverse nadelen voor de gemeente, onder meer op het financiële en juridische vlak (risico's), maar ook met betrekking tot evenredigheid (omvang investering in relatie tot de hoogte van de huur). Beide verenigingen hebben een sterke voorkeur voor een constructie waarbij de gemeente de kosten voor het wegwerken van het achterstallig onderhoud eenmalig voor haar rekening neemt.
10. Communicatieve aspecten Beide volkstuinverenigingen zijn bij de totstandkoming van dit collegevoorstel nauw betrokken geweest. De samenwerking werd door zowel de verenigingen als de gemeente als prettig ervaren. Wat echter niet wegneemt dat er nog steeds verschillende inzichten zijn over de wijze waarop de problematiek opgelost zou moeten worden. Zo is Ons Belang voorstander van een huurverlaging en vindt Galecop dat er meer in hun terrein geïnvesteerd zou moeten worden. De diverse belangen zijn meegenomen in het nu voorliggende voorstel. Na het besluit van de raad zullen de huurovereenkomsten aangepast worden aan de nieuwe wijze van omgaan met het onderhoud en aan de aspecten die genoemd zijn in paragraaf 7.2 van dit voorstel. Volkstuinen hebben een maatschappelijke meerwaarde voor de Nieuwegeinse gemeenschap. Dit aspect mag in de communicatie naar de inwoners meer worden benadrukt.
11. Juridische aspecten 11.1 Huurovereenkomst Op basis van de besluitvorming op basis van de advisering (zie 8) zullen nieuwe (nog te maken) huurovereenkomsten met beide verenigingen nodig zijn. In deze nieuwe overeenkomsten zullen ook afspraken moeten worden opgenomen die moeten zorgdragen voor een zo'n uniform mogelijke inrichting en tarifering en het handhaven van de
Bladnummer 12/17 Raadsvoorstel 15 september 2015
afgesproken kwaliteit. De investering vindt pas plaats nadat de verenigingen en de gemeente het eens zijn over een nieuwe huurovereenkomst. Dit om er zeker van te zijn dat de gekozen voorgestelde oplossing leidt tot de beoogde resultaten: wegwerken achterstallig onderhoud door de gemeente en helderheid over wie verantwoordelijk is voor welk soort onderhoud van beide volkstuincomplexen. 11.2 Aanbesteding Als het budget door de raad beschikbaar wordt gesteld, zullen de onderhoudswerkzaamheden conform het aanbestedingsbeleid in de markt worden gezet (in dit geval afhankelijk van de omvang van de uiteindelijke opdracht(en) naar verwachting meervoudig onderhands aanbesteden).
12. Risico's De kosten voor het onderhoud betreffen deugdelijke ramingen. Toch zal op basis van feitelijke aanbesteding moeten blijken wat de uiteindelijke kosten zijn (kan meevallen, kan tegenvallen). Mocht om wat voor reden dan ook het aantal leden teruglopen, zou dit kunnen leiden tot een financieel slechte situatie bij de verenigingen waardoor de investeringen in het onderhoud op termijn gevaar lopen. De verenigingen worden gerund door vrijwilligers, het spreekt voor zich dat dit wat anders is dan een situatie waarin men de complexen beroepsmatig exploiteert. Ondersteuning vanuit de gemeente kan wenselijk zijn (maatwerk).
Bijlagen: Achtergrondinformatie Begrotingswijziging Raadsbesluit
burgemeester en wethouders,
mevrouw P.J.M. Liebregts secretaris
F.T.J.M. Backhuijs burgemeester
